Në kuadër të programit “Edukimi Përmes Kulturës”, Muzeu Historik Kombëtar organizoi aktivitetin “Muzeu im”, në shkollën 9-vjeçare “Dëshmorët e Lirisë“ në Tiranë.
Specialiste te Muzeut Historik Kombëtar shkuan sot, në shkollën 9-vjeçare “Dëshmorët e Lirisë” ku nxënësit kishin sjellë nga shtëpitë e tyre objekte të vjetra, që në kalimin e viteve dashur padashur kanë marrë dhe vlera muzeale si punime zbukurimore prej druri, bakri e bronzi, punime dore, kandil, mulli kafeje etj.
Nxënësit ishin impenjuar për të nxjerrë nga errësira, ku mbaheshin prej vitesh objekte që dikur ishin përdorur nga gjyshet apo gjyshërit e tyre. Eksperienca e nxënësve për risjelljen në vëmendje të objekteve të vjetra e që marrin vlera muzeale vjen si vazhdimësi e projektit “Muzeu im’’, inicuar nga Sektori i Programeve Edukative në Muzeun Historik Kombëtar. Në këtë projekt çdo qytetar mund të ekspozojë objekte të vjetra të trashëguara nga të parët e tyre. Ky projekt ka për qëllim që edhe qytetarët të jenë më afër muzeut dhe muzeu të jetë më afër shkollave duke sjellë sendet e tyre të vjetra./KultPlus.com
Zoti ekziston, por nganjëherë flen, makthet e tij janë ekzistenca jonë. Është e çuditshme, por të jetosh do të thotë të krijosh kujtime të së ardhmes; pikërisht tani , këtu përballë detit, di që jam duke përgatitur kujtime të vogla, që ndonjëherë do më sjellin melankolinë dhe zhgënjimin.Jeta është kaq e shkurtë dhe zanati i të jetuarit kaq i vështirë saqë sapo njeriu fillon ta mësojë, i duhet të vdesë.
Mendoj se e vërteta është mirë në matematikë, në kimi , në filozofi. Jo në jetë. Në jetë janë më të rëndësishme iluzioni, imagjinata, dëshira dhe shpresa. Tek mirësia fshihen të gjitha llojet dijes. Me masën që i afrohemi vdekjes, njëkohësisht i afrohemi tokës…copëzës së tokës në të cilën rrodhi fëmijëria jonë, në të cilën kemi luajtur…magjia e parikuperueshme e të parikuperueshmes fëmijëri.
E admirueshme është që njeriu vazhdon të luftojë dhe të krijojë të bukurën në mes të një bote barbare dhe të egër. Çfarë maske vendosim apo çfarë maske ka me na mbetë kur të jemi vetëm, kur të besojmë që askush, askush nuk na sheh, nuk na kontrollon, nuk na dëgjon, nuk na kërkon, nuk na lutet, nuk na detyron, nuk na sulmon? Zoti im, Zoti im. Vdekja as nuk është tipi im, megjithëse shpesh herë më tërheq. Bota s’mund të bëjë asgjë kundër një njeriu që këndon në mjerim.
Unë shkruaj se përndryshe do kisha vdekur, për të gjetur ndjesinë e ekzistencës. E kam thënë edhe më parë dhe e rikonfirmoj: kërkimi i një jete humane duhet të fillojë nga edukimi. Atëherë, të privuar nga afërsia e një përqafimi apo e një tavoline të përbashkët, do na mbeten “mjetet e komunikimit. / KultPlus.com
Sigmund Freud (Zigmund Frojd) është themeluesi i psikanalizës.
Frojdi doli i pari me idenë se mendja është e ndarë në tri pjesë: Id, Ego dhe Superego.
Sipas Frojdit, Uni ose Ego është vija e parë e mbrojtjes së vetes nga tjetri, duke u përpjekur të balancojë dy ekstremet, Id dhe Superego.
Idetë e tij radikale mbi mendjen e njeriut transformuan psikologjinë dhe mbeten kontradiktore edhe në ditët e sotme.
KultPlus ju sjell disa thënie nga Frojdi
1- Qytetërimi zuri fill kur një person i zemëruar hodhi fjalën në vend të gurit.
2- Sa i guximshëm bëhet njeriu, kur është i sigurtë se e duan.
3- Një qytetërim që lë një numër kaq të madh të pjesëtarëve të tij të pakënaqur dhe i çon ata në revoltë nuk e ka merituar dhe nuk e meriton të ekzistojë.
4- Njeriu nuk ia arrin t’i eleminojë komplekset e tij, por pajtohet me to: ato ligjërisht e drejtojnë veprimtarinë dhe sjelljen e tij në botë.
5- Të jesh tërësisht i ndershëm me veten është një ushtrim i mirë.
6- Fëmijët janë krejtësisht egoistë; ata i ndiejnë nevojat e tyre intensivisht dhe përpiqen mizorisht që t’i kënaqin.
7- Ëndrrat janë shpesh më të thella kur ato duken më të çmendura.
8- Nëse dikush ka qenë i përkëdheluri i padiskutueshëm i nënës së tij ai ushqen gjatë jetës një ndjenjë triumfuese, besimin në sukses, i cili jo rrallë sjell me vete suksesin.
9- Iluzionet na mbisundojnë ne, sepse ato na kursejnë në dhimbje dhe na lejojnë të shijojmë kënaqësinë në vend të saj. Prandaj ato duhet t’i pranojmë pa ankime kur ato nganjëherë përplasen me realitetin përballë të cilit shndërrohen në thërrime.
10- Njerëzit janë më moralë se sa mendojnë dhe shumë më tepër imoralë se sa përfytyrojnë.
11- Njeriu është shumë i çmendur kur është i dashuruar.
12- Qëllimi i gjithë jetës është vdekja.
13- Pyetja më e madhe, së cilës nuk i është dhënë kurrë përgjigje dhe së cilës nuk kam mundur t’i jap përgjigje, pavarësisht tridhjetë viteve të kërkimeve në shpirtin e femrës është: “Çfarë do një femër?”
14- Ne nuk jemi kurrë aq të pambrojtur ndaj vuajtjes sa kur dashurojmë.
15- Sa kemi përparuar. Në Mesjetë do të më kishin djegur në turrën e druve. Tani ata mjaftohen të djegin librat e mi.
16- Qëllimi i personalitetit të njeriut është i përcaktuar nga përmasat e problemit, që arrin ta shtyjë atë njeri të lajthisë.
17- Para se të diagnostikoni veten me depresion ose vetëbesim të ulët, sigurohuni që nuk jeni të rrethuar nga budallenjtë.
18- Detyra për të bërë njerëzit të lumtur nuk është pjesë e planit të Krijimit.
19- Mungesa e plotë e seksit është e vetmja gjë që mund të konsiderohet si devijim seksual. Çdo gjë tjetër është vetëm çështje shijeje.
20- Në atë moment kur njeriu fillon të mendojë kuptimin dhe vlerën e jetës, atëherë mund ta konsideroni atë të çmendur.
21- Dashuria e përjetshme, ideale, e spastruar nga të gjitha format e urrejtjes, ekziston vetëm mes të droguarit dhe drogës tij.
22- Sa më shumë i përsosur që është një person së jashtmi, aq më shumë demonë ka brenda vetes.
23- Kur njerëzit më kritikojnë, unë e di se si të mbroj veten. Por unë jam i pafuqishëm përballë lëvdatave.
24- Treguesi i parë i idiotësisë, është një mungesa e plotë e turpit.
25- Një pjesë e madhe e asaj që është e vërtetë brenda nesh nuk kuptohet; dhe ajo që kuptohet, nuk është e vërtetë. / KultPlus.com
“Djalosh, prej atij që ke mësuar të flasësh, përse nuk ke mësuar edhe të heshtësh?” – Demosteni
“Një mësimdhënës që synon të japë mësim pa i frymëzuar studentët me dëshirën për të mësuar, i ngjan atij që rreh me çekan një hekur të ftohtë.” – Horace Mann
“Kush guxon të jap mësim, kurrë nuk duhet të pushojë së mësuari.” – Dana J. C.
“Arsimimi e bënë një popull të lehtë për t’u udhëhequr, por të vështirë për tu sunduar; të lehtë për t’u qeverisur, por të pamunduar për tu skllavëruar.” – Henry Peter Brougham
“Akademikët pëlqejnë të japin përfundime, por jo të marrin vendime.” – Noel Annam
“Nëse i njeh mjetet për të forcuar trupin, për të kalitur vullnetin, për të fisnikëruar zemrën, për të përsosur trurin dhe për të ekuilibruar arsyen, do të thotë se je edukator i vërtetë.” – Sh. Leturno
“Pedagogu mediokër tregon; pedagogu i mirë shpjegon; pedagogu i shquar frymëzon.” – William Arthur Ward
“Njeriu që është i aftë t’i bëjë gjërat e rënda të duken të lehta është edukator.” – Ralph Waldo Emerson
“Kurrë nuk e harrojmë atë që e mësojmë me kënaqësi.” – Alfred Mercier
“Është e mundur që dituria të krijoj probleme, por ato nuk mund t’i zgjidhim nëpërmjet paditurisë.” – Isaac Asimov
Nganjëherë është mirë me kërku ndihmë prej të afërmve, shokëve, fqinjeve, shoqatave. Me parë e cekem se emigrimi ndikon në familje.Ndrrimet e mëdha shkaktojne strese dhe te marrin energji. Malli per kusherit dhe vendëlindjen te shkaktojne lodhje dhe plogështi. Prinderit mund te ndihen te pa përkrahur dhe te vetmuar kur pergjegjesine edukative s munde ta ndajne me të tjerët. Rutina e zakonshme, ritmi ditore të ndihmon p.sh.familja shkon me fjetë ne kohen e caktuar, koha e ushqimit është e njejt, detyrat e fëmijeve në kohën e njejt. Kur anëtarët e familjes mësohen në ritmin e zakonshëm. Kur jeta është e organizuar dhe situata konfliktuoze në familje ka më pak,të gjithë ndihen më mirë. Më herët i kemi cek nevojat e fëmise për gjum.Të rriturve u nevoitet rreth 8 orë gjumë nate.Gjithashtu edhe fiskultura ndihmon që prinderit te ndihen më mirë.Eshtë mirë që cdo prindë te kene disa orë të lira për vetveten, së paku një hërë në javë
Kur na duhet ndihmë jashtë shtepisë,–prej shoqerisë Utoriteteve instutucionale.Shpesh bisedat me interes te njejte me te tjeret mund te ju ndihmojne. Ne lagjen ku banon me siguri ka kopshte per femije apo vendtakime per familje ku mund te shkosh per pak kohe apo ta lesh femijen..Gjithashtu edhe shoqatat e juaja ne gjuhe amtare munden te organizojnë veprimtari për prindër dhe femijë. Kur jeni ne situatë të vështire kerkoni ndihmë prej autoriteteve për ceshtje sociale si p.sh. ndihmëse për punet e shtepisë,punët për familje dhe femijë.Nësë jeni familje me shumë fëmijë apo me një prindë ndihmesa dhe përkrahja prej shoqerisë është shumë e dobishme.
Nganjëherë hallet,shqetesimet ,përvojat e kaluares ,pagjumesia ju ngarkojne mendjen,. Edhe oreksi për ushqim mund te ju humbas. Përqendrimi në punët e familjare ju behet me i veshtirë., e ardhmja mundë të ju duket e erret dhe pa shpresë,te gjitha punët e njerzit ju shkaktojne nervoza.Nëse keto ankesa dhe mendime ju zgjasin, do te ju pengojne ne kryrjen e punëve të përditeshme. Është e arsyeshme të kërkoni ndihmë të shërbimet mjeksore apo enti social.Duhet të thërrisni në telefonat e dedikuar për ndihmë. Mjeku mundë të ju ndihmoj me ilace për qetesim. Profesionalistet e tillë ju japin sherbime falas dhe kanë besushmëri të plotë në punën që e bëjnë. Në shumë qytete të Finlandës gjendën vendet për këshillim të emigranteve ku mundë të thirrni dhe te kërkoni keshillime për shumë gjëra.
Kerkesat dhe perkrahja e shoqerise Shoqerin e Finlandes e quajne shoqeri te mireqenjes, me kete nenkuptojme kur shoqeria ofron sherbime falas, si sherbimet shendetsore,shkollimi per femijet sherbimet e kujdesit mental, keshillimore per edukimin e femise. Atyre qe nuk kane mundesi te shkojne ne pune shoqeria e mireqenjes ju ndihmon me te holla. Ne shume vende te botes sherbime te tilla ka pak dhe njerzit jane te detyrur te mbijetojne vete ose te kerkojne ndihme prej familjes apo kusherive. Shoqeria Finlandeze me sheebimet e ndryshme perkujdeset per cdo individ dhe familje dhe pret qe njerzit dhe familjet te kerkojne perkrahje e ndihme ne kohen e duhur.Si me lartë e cekem, ndihmë mundë të kërkohet prej autoriteteve të ndryshme.Nëse ndihma kerkohet me vonesë problemet rriten dhe bëhen me te vështira për tu zgjidhë. Qellimi i kësaj fletushke është të ju ndimojë prindërve rreth edukimit te fëmisë ,që përinderit dhe femijët te kënaqen me familje në shoqerine e re. Nganjehere pa marre parasysh përpjekjet e prindërve për edukim ,problemeve s munde t ju ikim. Prindërit që prej vendit te tyre nuk jane balafaquar me marrjen e këshillave prej profesionistëve për qeshtje familjare ,kështu që ngurrojne të kerkojne keshilla dhe ndihmë prej të huajve. Disa mundë të kenë paragjykime apo përvoja të hidhura me autoritetet.Kontakti me zyrtaret duhet të mirret si rast i mire për me kërku ndihmë dhë këshilla kur gjindeni në situatë të veshtirë. Kur prindërit janë te gatshem me bisedu dhe janë te hapur në shoqeri atëherë bashkpunimi i autoriteteve dhe ndihmesa e tyre mundë te jetë me frytedhanese.Mbyllja ne vetevte dhe refuzimii bashkpunimit krijone te zyrtarët paragjykime.Nese prindërit jane trajtuar keq prej zyrtareve eshte mire te jeni ne kontakte shoqatat e tuaja . Pyetni dhe kërkoni ndihmë te, autoritete të cilët i njohin të drejtat e klienteve.Me butësi dhe duke biseduar gjindet zgjidhija më e mirë.
Pjesë e shkëputur nga fletushka: “Roli i prindërve në edukimin e femijëve”. /KultPlus.com
Vizioni im për një edukim të drejtë është të mësosh njerëzit si të rritin egon e tyre dhe si të aftësohen ta flakin tutje atë; si të bëhen mendje të mëdha e njëkohësisht të jenë gati ta lënë mendjen mënjanë në çdo kohë. Duhet të jeni të aftë të ndizni e të shuani personalitetin tuaj, egon, mendjen, sepse këto janë gjërat më të mira, që mund t’i përdorni. Por duhet të njihni mekanizmin: si t’i zhvlerësoni. Tani dini vetëm t’i vini në punë.
Jepuni fëmijëve dashurinë tuaj, por jo ideologjitë, mos i bëni të krishterë, katolikë e komunistë, do t’i helmoni. Mos i bëni hindu, budistë, muslimanë e jainistë; do t’i shkatërroni. Jepuni dashuri, dashurinë tuaj ushqyese e fuqi të mjaftueshme të kërkojnë atë që janë, kush janë ata vetë e për çfarë bëhet fjalë. Jepuni ndimë për të jetuar në botë si shpirtra aventurierë. Kështu do t’i ndihmoni, kështu i edukoni vërtet. Zakonisht, gjithçka qëndron në emër të edukimit është në fakt keqedukim. Edukimi i vërtetë ndihmon njeriut të jetë vetvetja, por është i mundur vetëm nëse e doni njeriun për hir të tij, jo për arsye të tjera. Nëse ka një motiv, dashuria juaj është e përlyer, e ju nuk jeni baba apo nënë e vërtetë.
Edukim do të thotë artikulimi i qenies suaj të brendshme në shprehjen e të jetuarit, jetën e përditshme. Ndershmëria juaj, dashuria, dhembshuria, duhet të vijnë nga brenda jush, jo prej mësimeve e teksteve, rabinët e kardinalët, predikuesit e Ayatollah Khomeinit.
Një edukim i vërtetë nuk ju nxit të jeni të parët, por t’i gëzoheni gjithçkaje që bëni, jo për rezultate por vetëm për aktin. Porsi një piktor, kërcimtar, muzikant… Edukimi i vërtetë nuk ju mëson të garoni, por të bashkëpunoni, jo të luftoni për të dalë të parët, por të jeni krijues, i hareshëm, pa u bërë krahasues me tjetrin, nuk ju mëson se jeni të lumtur vetëm kur jeni të parët. Kjo është marrëzi absolute: nuk mund të jeni të jeni të lumtur sepse jeni të parët. Dhe duke u përpjekur të jeni të parët u hyni ca vuajtjeve, me të cilat rehatoheni sapo bëheni të parët.
Në të vërtetë, në çastin që fëmija përshtatet plotësisht me ty, je i lumtur; e quan “edukim fetar”. Je vërtet i lumtur që fëmija u rreshtua në fenë e prindërve. Ajo që ke bërë është se vetëm ke shkatërruar aftësinë e tij për të njohur vetveten, vërtetësinë e tij, vetë pafajësinë e tij.
Mbase çuditeni po t’ju them se edukimi juaj është kundër zgjuarsisë. Shoqërisë i duhen vetëm kopjacë, i duhen vetëm njerëz të aftë të mbajnë mend, jo të bëhen inteligjentë. Shoqëria ju do të bëheni makina të mira, jo njerëz të bukur; makina frytdhënëse, por makinat janë gjithmonë njësoj. Ju do të punoni mirë, por jo të jeni të vetëdijshëm, pasi do të filloni t’u thoshit “JO” shumë gjërave, nuk do të bindeshit kollaj.
Nëse do të vazhdojë të zgjatë kaq shumë – në shkollë fëmijët ulen 5-6 orë – do të trashen fare, zgjuarsia e tyre topitet. Të gjithë fëmijët lindin inteligjentë e, prapseprapë, 99% e njerëzve vdesin budallenj. Gjithë ky edukim e topit mendjen.
Asgjë nuk krahasohet me edukimin: i gjithi ju bën thjesht të aftë të merakoseni për situatat në për gjithë botën, për gjithë të tjerët e hallet e botës, përveç jush. Ato gjëra atje kanë qenë e atje do të ngelen, dhe jo për fajin tuaj. Edhe kur nuk ishit fare në këtë botë ato atje ishin, veçse me ngjyrime të tjera. Plani i vërtetë i universit duket se përmes gjithë kësaj turbullire e mjerimi dicka PO rritet. Duket si hap, shkollim i domosdoshëm, disiplinë.
Edukimi që ekziston në botë nuk është i vërtetë, pasi nuk është ndihmë për ndriçimin, nuk ju bën meditues, të heshtur, vigjilentë, brendavështrues. Ju bën ambiciozë, egoistë, sipërfaqësorë, ju jep vlerat e gabuara. Është një farë helmimi, nuk ju ndihmon të jeni vetvetja. Është shkatërrimtar, e ju ndihmon vetëm të bëheni dikush tjetër. Helm kaq i ngadaltë sa nuk e vini re kurrë. Nis ditën që lindni e dalëngadalë ju shkatërron, ju largon nga natyra.
Në shekullin e ardhshëm gjithë edukimi do të ndryshojë rrënjësisht për shkak të kompjuterit: do të jetë budallallëk t’u mësosh fëmijëve histori, gjeografi – nuk ka nevojë, sepse gjithçka mund të bëhet nëpërmjet kompjuterit, të cilin mund ta mbajë me vete. Dhe përfundimi im është: sa më pak varesh prej kujtesës, aq më inteligjent bëhesh. Prandaj nëpër universitete nuk gjen njerëz të zgjuar. Profesorët, kancelarët, zëvendëskancelarët – kam parë shumë e vështirë të gjesh ndonjë të saktë. Gjen më shumë njerëz inteligjentë nëpër ferma, lulishte e fshat. Arsyeja është e thjeshtë: nuk janë shumë të lexuar e nuk varen nga kujtesa. U duhet të përballen me realitetin, sfidave të përditshme dhe vetëdija e tyre qëndron më e mprehur. Një fshatar është shumë më i zgjuar se një profesor universiteti, pasi ky i dyti varet nga kujtesa e vet.
Shoqëria ka frikë nga realiteti yt, kisha, shteti ka frikë, të gjithë kanë frikë nga thelbi yt vetjak, qenia jote, sepse qenia është rebel, gjeni. Nuk mund të shndërrohet lehtësisht në skllav. Prandaj gjithë shoqëria provon të gjitha rrugët për të të shkëputur nga vetja jote e vërtetë dhe krijon një personalitet plastik, të rremë rreth teje, duke të detyruar të identifikohesh me të. Ky quhet edukim nga këta, por nuk është i tillë, është keqedukim, shkatërrues, i dhunshëm. Shoqëria të mëson “Bëhu kështu, bëhu i tillë”, të mëson sesi të bëhesh. Ajo që ju them unë është e kundërta. Ju them të QENËT, jo për të bërët. Të bëhesh është shpikje politikanësh e priftërinjsh dinakë – këta kanë helmuar gjithë njerëzinë. Ju japin qëllime. Nëse lodheni nga gjërat tokësore – pasuri, fuqi, prestigj – ata janë aty duke ju folur për parajsën, Zotin, të vërtetën, e gjithçka rifillon.
Fjala edukim është e bukur, do të thotë “të nxjerrësh diçka në dritë”, të shfaqësh atë që ke përbrenda. Në fakt, nuk duhet përdorur për edukimin normal, është mëkat të përdorësh këtë fjalë të bukur për këtë sistem të kalbur shkollash, kolegjesh e universitetesh. Nuk është edukim as në kuptimin literal të fjalës, sepse nuk nxjerr diçka prej njeriut, por e mbush forcërisht me dokrra nga jashtë. Edukimi i vërtetë është si nxjerrja e ujit nga pusi, jo hedhja në pus e gjërave, është vizatimi i qenies suaj, që ndriçimi yt i brendshëm të filtrohet nëpërmjet trupit e sjelljes.
Edukimi i vërtetë nuk është i vlefshëm, bazohet vetëm në dashuri e jo në dije, nuk vlen për tregun. Jo se nuk ju jep dije: fillimisht pregatit zemrën tuaj, dashurinë e çdo lloj dijeje që kalon përmes kësaj është dytësore, nuk do të jetë kurrë më e vlerë se dashuria. Dhe kur të ketë konflikt mes dashurisë e dijes, edukimi i vërtetë do t’ju ndihmojë të lini mënjanë dijen e të jeni me dashuri, do t’ju japë kurajo, aventurën, hapësirën për të jetuar, pranimin e çdo rreziku e pasigurie, gati për vetësakrificë nëse e kërkon dashuria. Do ta çojë dashurinë jo vetëm përtej dijes, por edhe përtej jetës, pasi jeta nuk ka kuptim pa dashuri. Dashuria pa jetën ka ende kuptim. Edhe kur trupi juaj vdes nuk rëndësi për forcën e dashurisë suaj: është e përjetshme, përtej kohës. Që të keni zemër të dashur ju duhet kokë më pak llogaritëse. Që të jeni të aftë për të dashur duhet të keni aftësinë e të mrekulluarit. Prandaj them se çudia dhe pafajësia fëmijënore lidhen thellë me energjinë e quajtur dashuri. Në fakt janë emra të ndryshëm për të njëjtën gjë.
Një e treta e edukimit duhet të merret me jetesën, një e treta me mirëqenien (trupin, shëndetin, si të jetohet gjatë). Dhe një e treta, ajo më e rëndësishmja, duhet të merret me dashurinë, vdekjen dhe sekretet e jetës. Vetëm atëherë mund të kemi edukim të plotë, mes të cilit të mund të krijojmë një njeri e shoqëri të shëndetshme, rinore, të dashur, shpirtërore, të gatshme për të ndarë çdo gjë, pasi askush nuk është më i huaj në tokë, e gjitha është një familje.
Gjithë edukimi mbetet pjesë e mendjes; nuk të bën më të ndërgjegjshëm, vigjilent, thjesht të mbush me informacion, të trajton si kompjuter. Gjithë interesi i shoqërisë është si të të përdorë në rrugë sa më të efektshme, të të skllavërojë, si një makinë. Të edukon për gjithë këto sekrete e qëllime të fshehta, duke të ndaluar të dish diçka për meditimin.
Edukimi ju mëson të imitoni, feja juaj ju mëson të imitoni. Nuk ju thotë kush: “Jini vetvetja – aty shtrihet parajsa jote!”. Ju thonë gjithë kohën: “Ndiqni këtë, imitoni atë!”. Ju japin ideale: “Bëhu si Buddha, apo Jezusi! Por kurrë, “gabimisht”, nuk ju thonë: “Thjesht ji vetvetja, qetësohu e gëzoju qenies tënde, shpalos potencialin deri në kulm!”
Dishepulli duhet të jetë njëherësh: paqja, heshtja, drita, cilësia e qenies së brendshme dhe rebel kundër gjithë padrejtësive e çnjerëzores. Por, për një qëllim krijues, për të realizuar ëndrrën e njeriut autentik, shoqëria duhet tu japë mundësi të barabarta të gjithëve, liri të gjithëve, edukim paqësor, jo vetëm informative por edhe transformuese, edukim që ju bën më shumë individ e nxjerr më të mirën prej jush.
Unë vë meditimin para edukimit. Ju mblidhni grada e përbrenda ngeleni bosh. Gradat mund të mashtrojnë të tjerët, mbase edhe ju vetë, por nuk e keni harmoninë, qetësinë, dhembshurinë e një Bude. Dhe nëse edukimi juaj nuk ka dy krahë nuk mund të fluturoni. Deri tani keni njërin krah, tjetri ju mungon. Pse? Sepse klerikët nuk duan që ju të meditoni.
Bamirësi do të thotë edukimi i së brendshmes, dhe së dyti edukim për të tjera gjëra. “Njih veten” duhet të jetë edukimi më i lartë, pastaj mund të njihni gjithçka. Njeriu që njeh vetveten nuk do të keqpërdorë kurrë edukimin për të tjerët. Përndryshe, kur nuk njihni veten, do të përdorni edukimin për të shfrytëzuar të tjerët, të krijoni varfëri.
Edukimi sigurisht që duhet, por para tij duhet të meditohet. Kushdo që diplomohet, inxhinier, doktor, profesor, më parë duhet të provohet si njeri, të meditojë. Shkollat duhet të kenë klasa meditimi për nxënësit e të tjerët, të cilët nuk kanë patur mundësinë më parë.
Duhen krijuar njerëz me edukimin e duhur, të plotësuar nga brenda e jashtë, të cilët të ndryshojnë këtë strukturë shfrytëzuese me anë të dashurisë e dhembshurisë në rrugë demokratike, pa dhunë. Të varfërve u duhet thënë se duhet të zgjohen: çdo gjë të përket ty.
Duhet të krijojmë edukim njerëzor në botë, ky i tanishmi është çnjerëzor. Duhet gjetur mënyra sesi fëmijët të luajnë në diell e të mësojnë matematikë njëherësh, kur të kemi vendosur se aritmetika nuk është më e rëndësishme se të luash në diell. Nuk do të bëhen të gjithë Einstein, por edhe një i tillë nuk mërzitet duke luajtur në diell, aritmetika është poezia e dielli i tyre. Pastaj çdo gjë do të jetë ndryshe.
Gjithë edukimi bazohet në dhënies e përgjigjeve të gatshme, por me to nuk zhvillohet inteligjenca. Ju pyesni e kompjuteri ju përgjigjet.
Edukimi është urë mes potencialit e aktualitetit që ju ndihmon të bëheni ajo që jeni në farë. Këtë po bëj këtu: ky është një vend edukimi. Ajo që ndodh nëpër shkolla sot nuk është edukim, vetëm pregatitje për të gjetur një punë e rrogë. Nuk ju jep jetën. Standartet më të mira të jetesës nuk janë njësoj me standartin e jetës, nuk janë sinonime.
Edukimi i sotëm ju pregatit për të fituar bukën. Jezusi thotë “Njeriu nuk jeton vetëm me bukë!”. Shkollat e sotme ju pregatitin për të fituar bukë e gjalpë. Rrugë shumë primitive edukimi, që nuk ju përgatit për jetën.
Vizioni im për edukimin është se jeta nuk duhet kuptuar si luftë për mbijetesë, por si kremtim. Nuk duhet të jetë vetëm konkurrencë, por edhe hare. Kërcimi, kënga, poezia, piktura, muzika e gjithçka në botë – edukimi duhet t’ju përgatitë të akordoheni me to – me pemët, zogjtë, qiellin, diellin e hënën. Edukimi duhet t’ju pregatitë për të qenë vetvetja, kurse tani ju bën gati të jeni imitues, të bëheni si të tjerët. Nuk ka të dytë si ty, nuk ka pasur e nuk do të ketë, kjo është lavdia jote, je unik. Mos imito, mos u bëj kopje karboni, mos kopjo. Edukimi i tanishëm këtë bën: ju shndërron në kopje, ju shkatërron fytyrën tuaj të vërtetë. Edukimi i vërtetë zbulon thesaret e Zotit të fshehura ndër ju. Këtij i them edukim unë: rebelim, nxjerrja në dritë, të bësh njerëzit më inteligjentë. Nëse ky zjarr përhapet kjo shoqëri e kalbur nuk mund të mbijetojë. Varet në të pandërgjegjshmen tuaj, pavetëdijen. Gjithë sistemi edukativ është çmenduri: ju përgatit për një botë që nuk ekziston më e jo për një botë të re që po lind, ngrihet e po vjen, që ju të ngeleni të papërshtatshëm. Nuk do të dini të jetoni siç duhet me këtë edukim, do të ndiheni jashtë shinave në këtë botë të re. Do të jeni pothuajse të paedukuar, e kjo lëndon egon. Ta dini: gjithë edukimi juaj ju përgatit për luftë, konflikt, armiqësi; jo për miqësi e dashuri. /KultPlus.com
“Djalosh, prej atij që ke mësuar të flasësh, përse nuk ke mësuar edhe të heshtësh?” – Demosteni “Një mësimdhënës që synon të japë mësim pa i frymëzuar studentët me dëshirën për të mësuar, i ngjan atij që rreh me çekan një hekur të ftohtë.” – Horace Mann “Kush guxon të jap mësim, kurrë nuk duhet të pushojë së mësuari.” – Dana J. C. “Arsimimi e bënë një popull të lehtë për t’u udhëhequr, por të vështirë për tu sunduar; të lehtë për t’u qeverisur, por të pamunduar për tu skllavëruar.” – Henry Peter Brougham “Akademikët pëlqejnë të japin përfundime, por jo të marrin vendime.” – Noel Annam “Nëse i njeh mjetet për të forcuar trupin, për të kalitur vullnetin, për të fisnikëruar zemrën, për të përsosur trurin dhe për të ekuilibruar arsyen, do të thotë se je edukator i vërtetë.” – Sh. Leturno “Pedagogu mediokër tregon; pedagogu i mirë shpjegon; pedagogu i shquar frymëzon.” – William Arthur Ward “Njeriu që është i aftë t’i bëjë gjërat e rënda të duken të lehta është edukator.” – Ralph Waldo Emerson “Kurrë nuk e harrojmë atë që e mësojmë me kënaqësi.” – Alfred Mercier “Është e mundur që dituria të krijoj probleme, por ato nuk mund t’i zgjidhim nëpërmjet paditurisë.” – Isaac Asimov / KultPlus.com
Rrite dhe edukoje vajzën tënde aq të aftë dhe të fortë, sa të mos shqetësohesh fare se më kë do të martohet ajo.
Në vend që të kursesh para apo edhe të futesh në borxhe për
ditën e martesës së saj, më mirë shpenzoji ato para në shkollimin dhe edukimin
e saj.
Në vend që t’i thuash që të mësojë të bëjë atë e këtë se do
ikësh në “derë të huaj”…në vend që t’ia fiksosh në tru që ajo duhet
të mësojë punët e shtëpisë vetëm sepse do shkojë te burri e aty do luajë edhe
rolin e “shërbyeses”,
më mirë fiksoja në tru që pastërtia apo gatimi janë të domosdoshme në jetën e gjithsecilit
dhe duke i mësuar ajo s’do varet nga askush që të ushqehet.
Në vend që ta përgatisni për
martesën, shumë më mirë do ishte ta përgatisnit për veten e saj…po qe e
përgatitur për veten, ajo do jetë në gjendje të përballojë gjithçka tjetër pa
pranuar nënshtrimin.
Dhe më e rëndësishmja, në vend që
ta mësoni të sakrifikojë veten e saj, të falë tradhtitë apo dhunën, të durojë
për fjalët e botës, mësojeni të dashurojë veten e saj fillimisht, mësojani
vetrespektin!
Mos i shkatërroni jetët e vajzave
tuaja për tekat e juaja, për disa zakone që gjithmonë e kanë parë gruan shumë
më poshtë se burrin, mos i shkatërroni sepse iu intereson më shumë për fjalët e
botës, se sa për lumturinë e vajzës suaj.
Nëse vajza juaj pëson nga
keqprindërimi juaj, askujt s’do i dhembë më shumë se sa juve, andaj mos i
rrisni vajzat tuaja me idealet e kanunet me të cilat iu kanë rritur juve, mos
‘merrni hak’ tek vajzat e juaja, për mundësitë që nuk ua dhanë kurrë juve!
Mos iu thoni, “Unë kam duruar, duro dhe ti!” / Femër / KultPlus.com
Një nga universitetet më prestigjioze të botës, ai i Oksfordit njoftoi synimin për të revolucionarizuar procesin e dijes, pas një dhurate prej 190 milionë dollarësh nga filantropi amerikan, Stephen Schwarzman, kreu i kompanisë investuese ”Blackstone”.
”Dhurata e Schwarzman do të financojë një investim të transformimit të mënyrës se si Oksfordi përcjell dijen”, tha universiteti me anë të një deklarate.
Ai tha se ky veprim është dhurata më e madhe për universitetin që nga epoka e Rilindjes dhe do të përdoret për të krijuar edhe qendrën ”Schwarzman” si një qendër dinamike kushtuar shkencave humane.
”Qendra do të strehojë një institut për etikën në inteligjencën artificiale duke zgjeruar pozitën e lidershipit të universitetit në studimin e implikimeve etike të inteligjencës artificiale dhe teknologjive të reja informatike”, shtoi ai.
Louise Richardson, zëvendësdekan i universitetit, tha se dhurimi i Scharzman-it “shënon një mbështetje të rëndësishme për vlerën e shkencave humane në shekullin XXI dhe për Universitetin e Oksfordit si një udhëheqës botëror në këtë fushë”.“Për rreth 1 000 vjet Oksfordi ka qenë qendra e civilizimit dhe dijes botërore”, tha nga ana e tij, Schwarzman.
Ata i nënshtrohen provimeve të vazhdueshme, të vlerësuara me numra, të vendosura në renditje, sepse gjithmonë ka një të parë në klasë. Dhe në vend që të shënojnë çdo performancë, duke fokusuar gjithçka në arritjen akademike, ata ndryshojnë perspektivën duke u fokusuar më shumë në nivelin e mirëqenies dhe zhvillimit emocional, në fund të fundit për lumturinë e fëmijëve? Kjo është ajo që ndodh në Danimarkë, vazhdimisht e para në renditjen vjetore të vendeve më të lumtura në botë të përpiluara nga OKB; Një model që funksionon edhe sot është ai i psikologes amerikane, Jessica Joel Alexander, ‘Metoda e re daneze për edukimin e fëmijëve të lumtur, në shkollë dhe në familje’.
Ky libër ofron shembuj dhe praktika të mira që të gjithë – në shtëpi ose në shkollë – të paktën mund të eksperimentojnë për t’i bërë fëmijët më shumë elastikë dhe vetëbesues duke hapur rrugën për t’u bërë një i rritur i vetëdijshëm dhe i aftë madje edhe përballë botës së punës.
Ja disa shembuj për ta bërë këtë:
Bëjini ata të luajnë lojëra “të rrezikshme”
Për dikë, ideja mund të duket stresuese, por në Danimarkë, madje edhe në shkollë, fëmijët janë të lirë të luajnë në parqet ku ata mund të bien ose të lëndohen. Por ka një parakusht themelor: së pari u shpjegojmë atyre atë që duhet të jenë të kujdesshëm. Zgjedhje e rrezikshme? Jo, sepse siç shpjegon autori, nëse u japim atyre mundësinë për të kuptuar arsyet e rrezikut, fëmijët ndjekin rregullat e sensit të përbashkët: në këtë mënyrë ata mësojnë kufijtë e tyre, fitojnë vetëbesim dhe bëhen të qëndrueshëm .
Jo më shumë nota
Nuk ka regjistër me nota: Fëmijët danezë nuk e kanë atë deri në shkollën e mesme. Si vlerësohet përparimi i tyre? Në bazë të objektivave të vendosura në fillim të vitit në takimet me mësuesit: shënon bardh e zi, se cilat janë lëndët në të cilat ato duhet të përmirësohen, por gjithashtu cilat janë qëllimet personale që duhet të arrijnë. Një shembull? Bëni miq të rinj.
Vendosni një kohë në klasë
Ajo mund të jetë një herë në javë (dhe zakonisht sjell një tortë), por gjithashtu më shumë se një, sepse koha e klasës mund të bëhet për nevojë nëse ka çështje të veçanta për t’u parashtruar: është një takim i shkollës daneze që nuk lidhet me aktivitetin akademik, i cili është projektuar për të përmirësuar frymën në grup duke diskutuar problemet e fëmijëve dhe duke i inkurajuar ata që të diskutojnë çështjet e ngritura, për shembull, me anë të pyetësorëve të paraqitur nga mësuesi.
Mbani një kuti në klasë
Sa fëmijë nuk bëjnë pyetje dhe nuk tregojnë problemet e tyre, sepse kanë frikë? Një fillim i mirë për këtë gjë është të kesh një kuti si ajo që kanë të gjitha klasat daneze: këtu studentët mund të lënë shënime ku shkruajnë pyetjet e tyre, tregojnë nëse kanë probleme, por edhe diçka pozitive ose negative që ata vunë re në shkollë.
Bërja e mësimeve “kontaktuese”
Përqafoni, prekni me pretekstin e një kënge ose një loje: ato janë ushtrime që shpesh bëhen në shkollat daneze, sepse i bëjnë djemtë të ndihen më mirë dhe i ndihmojnë ata të lidhin dhe të parandalojnë shtrembërime të rrezikshme. “Prekja – shpjegon Alexander – stimulon prodhimin e oksitocinës, hormon të humorit të mirë që na sjell në një gjendje shpirtërore më të sigurt dhe për rrjedhojë zvogëlon rrezikun e ngacmimit, ajo gjithashtu kontribuon në përmirësimin e mirëqenies në klasa”.
Flisni për seksin që në moshë të vogël
Pse një bërryl gjithmonë quhet bërryl dhe një penis “bizele”? Në Danimarkë nuk ekzistojnë eufemizmat për pjesët intime, në mësimet në shkollë i jepet rëndësi të madhe edukimit seksual dhe shtëpisë, pasi shumë të rinj lexojnë libra që flasin për trupin dhe riprodhimin. “Nëse as prindërit, as shkolla nuk duhet të japin informacion të saktë për fëmijët, ku do t’i marrin ata? Dhe me cilat instrumente – pyet Alexander – ata do të jenë në gjendje të dekodojnë mesazhe dhe imazhe nga të cilat bombardohen çdo ditë, në media dhe në internet”?
Vendosni një javë seksi
Për OBSH-në, vendet nordike (duke përfshirë Danimarkën) ofrojnë arsimin më të mirë seksual në botë dhe gjithashtu për këtë ata kanë një nga normat më të ulëta të shtatzënisë në mesin e të rinjve. Çdo vit në shkollë ka një javë kushtuar tërësisht edukimit seksual, gjatë të cilës organizojnë mësime dhe takime specifike për çdo moshë. Çdo vit një temë: së fundi studentët kanë diskutuar për mediat sociale dhe tronditjen, faktin që shumë imazhe në mediat sociale mund të gjenerojnë ankth dhe pasiguri.
Studimi dhe përballja me vdekjen
Vdekja është gjithashtu një temë në kurrikulat shkollore në Danimarkë. Gjithmonë flitet për mësimet, në varësi të moshës: të vegjlit studiojnë për shembull aspektet shkencore dhe natyrore të vdekjes së kafshëve, për të mëdhenjtë bëjnë edhe një shëtitje në varreza, dhe ka një protokoll për të ndihmuar dhe mbështetur studentët që përballen me zhdukjen e të dashurve të tyre. Ai siguron mbështetjen psikologjike të të rriturve dhe shokëve të klasës, i ftojnë të shkruajnë letra që do të dërgohen tek bashkëshorti i munguar gjatë ditëve të zisë për ta bërë atë të ndihet më pak i vetmuar dhe të mos injorohet. Mësoni nga gabimet
Shkenca ka provuar se nëse truri ka aftësinë për të mësuar nga gabimet e veta, ai mund ta kthejë këtë mësim në një përvojë pozitive. Si e bëni këtë në praktikë? Për shembull, duke studiuar gabimet në kopjet e detyrave të shtëpisë: është një nga praktikat më të mira të sugjeruara nga autori për të mësuar diçka të re sepse dështimi është një hap thelbësor në procesin e të mësuarit dhe jo një pengesë.
Krahasoni indeksin e lumturisë
“Sa i lumtur jeni nga një në dhjetë?” Në Danimarkë është zakon të pyesësh djemtë, në shkollë dhe në shtëpi: është një mënyrë e thjeshtë dhe efektive për të ditur se si janë, nëse me kalimin e kohës ka ndryshuar diçka, nëse ka probleme për t’u adresuar, një konfirmim për të kuptuar nëse një problem është zgjidhur.
Testoni efektivitetin e sociogrameve
Sipas disa ekspertëve danezë, ngacmimi lind nga dinamika problematike e grupit: shpesh, bullist janë fëmijët që mendojnë se duhet të afirmohen me dhunë ose po luftojnë kundër më të dobëtve. Prandaj, së bashku me dëgjimin, një mjet shumë i dobishëm që përdoret në Danimarkë janë sociogramet: një paraqitje grafike e strukturës së marrëdhënieve ndërpersonale që del nga paraqitja e pyetësorëve tek studentët. Ata e kuptojnë se kush është i përjashtuar dhe pse një fëmijë mund të sillet keq. Nëse nuk e zgjidhin atë, ato ndihmojnë për ta parandaluar problemin. Vendosni një takim me harmoni
Duke kënduar së bashku në shkollë, duke parë një film me familjen të paktën një herë në javë, duke shkuar në park pa pengesa të tjera (për shembull fikja e telefonit) janë shembuj të veprimtarive të rëndësishme që janë thelbësore për arsimin danez: ato promovojnë harmoni, përforcojnë ndjenjën e përkatësisë, në fund të fundit na bëjnë më të lumtur.
Provoni kafen e shtëpisë
Disa studime shkencore kanë treguar se detyrat e shtëpisë nuk nxisin të mësuarit. Kjo është arsyeja pse në Danimarkë deri në shkollën e mesme ka shumë pak detyra dhe ato mund të bëhen në shkollë pas orarit të shkollës “Kafja e detyrave të shtëpisë”. Pra, në shtëpi, fëmijët mund të kalojnë kohë me prindërit e tyre duke bërë aktivitete .
