Faik Konica është një nga personalitetet më në zë të kulturës dhe letërsisë shqiptare. Prozator dhe poet, publiçist dhe estetist, kritik letrar dhe përkthyes, ai me veprën e tij të shumanshme pasuroi dhe ngriti në lartësi të reja fjalën shqipe dhe mendimin letrar shqiptar.
Njeri me dituri të madhe, dhe dhunti artistike, mjeshtër i hollë i gjuhës shqipe, F.Konica ka hyrë në historinë e kulturës sonë kombëtare jo vetëm si erudit e stilist i përkryer, por edhe si shkrimtar me vlera të shquara ideoartistike. KultPlus ju sjellë një pjesë të shkëptur nga Albania 2. 1907, që është prezantuar nga Konica.al.
Zgjidhja ideale do të ishte për shqiptarët të zhduknin njëherë e mirë ndikimet orientale, duke shkëputur çdo lidhje, fetare, morale apo letrare, qoftë me bizantinët, qoftë me turqit. Mirëpo, gjë e bukur të ndodhte kjo në çast. Zgjidhja do ishte e realizueshme po qe se stërgjyshërit tanë do ta kishin përgatitur me kohë për ne; atëherë neve do të na duhet ta përgatisim këtë zgjidhje për nipat tanë të ardhshëm.
Fshati turistik Qeparo në jug të Shqipërisë konsiderohet si një nga më të bukurit, i cili ka mahnitur gruan e princit Charles, dukesha e Cornwall-it, Camila Parker Bowles dhe u kërkua të blihej dikur nga gruaja e pronarit të Mercedes, e cila dëshironte ta kthente në një vend të denjë për turizmin dhe kinemanë, por nga ana tjetër renditet si i fundit në listën e përzgjedhjeve të shqiptarëve, vendosëm t’i kushtonim një artikull se pse duhet të pushoni në Qeparo.
Qeparoi është pjesë e Rivierës Shqiptare i pozicionuar në komunën e Himarës, Vlorë. Emri mendohet se vjen nga fjala greke “kipos” që do të thotë kopsht. Ky fshat mbetet një nja destinacionet më bukura në Shqipëri që duhet vizituar të paktën një herë në jetë.
Qeparo është një destinacion fantastik pasi është një kombinim i përsosur mes detit dhe malit. Fshati nuk është “i rrëmujshëm” si Dhërmiu për shembull, por kjo s’do të thotë se nuk është interesant.
Disa nga vendet turistike që mund të vizitoni janë manastiri i Shën Dhimitrit në qendër të fshatit, ose të eksploroni fshatin e vjetër, që është një fshat i përbërë nga rrugica të ngushta me kalldrëm dhe shtëpi prej guri të braktisura. Fshati ndodhet sipër në mal, ndaj merrni me vete gjithë mjetet e nevojshme (ujë, kapele, SPF, ushqime, fruta të thata). Rruga do të jetë e lodhshme, por pamja fantastike.
Në Booking mund të gjeni shtëpi pushimi, dhoma plazhi dhe hotele. Çmimet janë të ndryshme, por nisin nga afro 3,000 lekë/natë./anabelmagazine/
“You will never know” është një nga hitet më të mëdha kënduar nga Imany, shkruan KultPlus
Imany ka realizuar edhe disa hite tjera ku ndër më të njohurit është “Don’t be so shy”. Imany është e njohur për zërin dhe performanca të veçanta.
KultPlus ju sjell tekstin dhe videon e këngës “You will never know”:
“It breaks my heart ’cause I know you’re the one for me Don’t you feel sad there never was a story Obviously it never be
You will never know I will never show What I feel What I need from you no You will never know I will never show What I feel What I need from you
With every smile comes my reality irony You won’t find out what has been killing me Can’t you see me, can’t you see?
You will never know I will never show What I feel What I need from you no You will never know I will never show What I feel What I need from you No no no no you will never know I will never show What I feel What I need from you no
No no no no you’ll never know No no no no you’ll never know No no no no Love me love me love me love me no
You will never know I will never show no no no What I feel What I need from you no no no You will never know I will never show no no no What I feel What I feel What I feel What I need What I need from you no”
San Paolo Albanese, komuna më e vogël në Lucania, u themelua nga një komunitet shqiptarësh që shpëtuan nga pushtimi turk. Banorët flasin ende arbëresh, gjuhën e të parëve të tyre.
Ulur para derës së shtëpisë së tij, Signor Giuseppe, me qetësi dhe përkushtim, mbulon një tabaka me kashtë. Nëse pyetet se sa do të zgjasë para se të përfundojë puna, ai përgjigjet se kërkon kohë dhe durim. Ai lufton të flasë italisht, pak larg nga drojë, pak sepse italishtja nuk është gjuha e tij amtare.
Giuseppe është një nga 278 banorët e San Paolo Albanese, komuna më e vogël në Basilicata dhe një nga pesë qytetet Lucanian me origjinë arbëreshe. Ajo u themelua në shekullin e 16-të nga një komunitet i refugjatëve shqiptarë që shpëtuan nga pushtimi i turqve osmanë.
Për origjinën e tyre, banorët e San shqiptarëve – shumica e të moshuarve, thjesht mendojnë se mosha mesatare e vendit është 54.2 vjet, krahasuar me 45.7 në rajon – ruajnë gjuhën dhe traditat fetare. Nëse i takoni në rrugët gjysmë të shkreta të fshatit, është e lehtë të dëgjoni që ata flisnin me njëri-tjetrin në shqipen e vjetër,:ata ruajnë me xhelozi gjuhën e tyre, edhe nëse e dinë më pak dhe më pak.
“Vendi ynë ka pësuar një shpërndarje të fortë. Gjatë dekadës së kaluar, ne kemi humbur 100 banorë. Mesatarisht 10 në vit ”, shpjegon Paolo Aringoli, polici i vetëm i trafikut në vend. Për ca kohë edhe ai ka lënë fshatin me familjen e tij për të shkuar dhe të jetojnë në Senise, qendra më e madhe e zonës. “San Paolo është një vend shumë i bukur, por jeta e përditshme këtu është e vështirë”, thotë gruaja e tij Maria.
Nëse jetoni në një vend kaq të vogël, duhet të lëvizni për çdo lloj nevoje. Ndonjëherë, edhe për të blerë bukë. Me përjashtim të një dyqani të përgjithshëm që shet pak nga gjithçka, në fakt, nuk ka asgjë tjetër në fshat. Jo një dyqan kasapi, jo një dyqan veshjesh, zyra postare është atje por është e hapur tre herë në javë.
Shkolla fillore u mbyll në vitin 2011: mungesa e institucioneve arsimore mbart rrezikun që fëmijët që nuk flasin arbëreshë në familje nuk do të kenë asnjë mënyrë për të mësuar gjuhën e komunitetit të tyre.
“Pak nga më të rinjtë e dinë atë. Sidoqoftë, gjatë adoleshencës, djemtë rizbulojnë gjuhën e tyre – thotë Paolo – para disa vitesh ne organizuam kurse dhe pjesëmarrja ishte shumë e lartë. Atëherë fondet u mbaruan ”.
Në qendër të fshatit, ka një arkivol që ruan përdorimet dhe zakonet e San Paolo: është muzeu i kulturës Arbëreshë, ku në disa dhoma mund të rimarrni zinxhirin e prodhimit të fshesës, një aktivitet tipik lokal dhe të vëzhgoni rrobat tradicionale.
Megjithatë, ekziston një mënyrë për të prekur traditën me dorën tuaj, dhe është disa hapa larg muzeut, në kishë. Masa festohet atje me ritin Bizantin Grek, tipik i popullsive arbëreshe. Sundaydo të Dielë këmbanat kumbojnë dhe, njëri pas tjetrit, besimtarët mbërrijnë. Kur kisha është e mbushur, famullia fillon festimin.
Midis atyre stolave, plot me flokë të bardhë duke kënduar himne në arbëreshë, vendi që po vdes duket se është i gjallë dhe shpopullimi i një mirazhi të vogël, një shpikje e sociologëve që kanë ardhur nga larg. Është e mjaftueshme, sidoqoftë, të largohemi nga kopshti i kishës dhe të ecim nëpër rrugicat e San Paolos për t’u rikthyer në realitet. Një realitet që, i dhënë në dorë, tregon për një fshat që ka të ngjarë të bëhet bosh brenda disa dekadave. /diasporashqiptare/ KultPlus.com
Dren Caka është i vetmi i mbijetuar i masakrës së forcave serbe të kryera gjatë natës së 1 dhe 2 prillit të vitit 1999 në shtëpinë e tij në Gjakovë. Nëntëmbëdhjetë gra dhe fëmijë u vranë në atë masakër. Dreni ishte dhjetë vjeç në atë kohë. Motrat e tij ishin 2, 6 dhe 14 vjeç, të tria mbetën të vrara.
Ndërsa, Dren Caka kishte mbijetuar duke u fshehur mbrapa trupit të vdekur të një prej grave.
Caka për këtë masakër kishte dëshmuar edhe në Tribunalin e Hagës. Ai kishte treguar se ishte fshehur në një bodrum me nënë dhe tri motrat e tij. Ata ishin bashkuar me familje të tjera, kryesisht gra dhe fëmijë, kurse burrat kishin qenë në kulmet e shtëpisë duke bërë roje.
Ata besonin se serbët, të cilët kishin nisur në një pjesë të Gjakovës, “po kërkonin vetëm burra dhe nuk do të sulmonin gratë dhe fëmijët”.
Rreth orës 2 të mëngjesit, nëna e Drenit kishte dëgjuar se disa policë ishin duke ardhur në shtëpinë e tyre ku dhe kishin thyer derën e bodrumit dhe kishin kërkuar gra dhe fëmijë në gjuhën serbe dhe shqiptare. Ata kishin nxjerrë nga bodrumi gratë dhe fëmijët që kishin qenë aty, disa kishin arritur të shpëtonin mirëpo Dreni me motrat dhe nënë e tij nuk kishin arritur të iknin nga bodrumi dhe kishin mbetur nën ruajtjen e tre policëve serbë.
Pesëmbëdhjetë vjeçarja, Flaka ishte viktima e parë e kësaj masakre, ajo ishte vrarë nga agresori serb me një plumb të një pushke automatike. Ajo ishte vajza e Hani Hoxhës. Babai i saj kishte dëshmuar lidhur me këtë masakër.
Flaka ishte vrarë derisa ishte duke përgatitur çaj. Pas saj ishte ekzekutuar edhe nëna e saj dhe të gjithë njerëzit që kishin qenë në dhomë me Flakën dhe nënën e saj.
Ndërkohë, policët kishin djegur shtëpinë ku kishin qenë gratë dhe fëmijët. Shtëpia filloi të mbushej me tym. Dren Caka kishte dëgjuar britmën e motrës së tij dyvjeçare, të bllokuar nën trupin e nënës së saj të vdekur, por nuk kishte mundur ta ndihmonte. Po ashtu edhe Dreni ishte qëlluar, ai kishte krahun e thyer. Dreni kishte lëvizur nga dhoma në dhomë, duke pretenduar se ai ishte i vdekur në çdo hapë që e bënte. Në fund ai ishte hedhur nga dritarja e shtëpisë së fqinjit ku kishin qenë duke qëndruar dhe ishte nisur në drejtim të shtëpisë së tij. Derisa po ikte nga shtëpia në zjarr, Dren Cakën e kishin parë tre policë. Ata ishin duke qëndruar para shtëpisë, duke pirë duhan me një shprehje të ftohtë në fytyrë.
Kur arriti në shtëpinë e tij, Dren Caka kishte parë tezen e tij dhe i kishte kërkuar ndihmë, duke bërtitur se “të gjithë ishin të vdekur”. Ai i kishte thënë se e ka parë një ëndërr të keqe, mirëpo tezja i kishte besuar Drenit vetëm kur e kishte pa të plagosur.
Pas kësaj masakre, Dreni kishte shkuar në Shqipëri si refugjat së bashku me të afërmit tjerë të cilët i kishin mbijetuar masakrës së 1 dhe 2 prillit. Mirëpo babai i Drenit nuk kishte shkuar së bashku me të, ai kishte mbetur në Gjakovë, ndërsa ai kishte qëndruar për pesë muaj në Shqipëri.
Meqenëse dëshmitari kishte dëshmuar në një anglishte të rrjedhshme, ndonëse u rrit shumë larg nga Kosova, Dreni kishte dëshmuar dy herë në gjyqin kundër Sllobodan Millosheviqit, Dreni kishte dëshmuar si dëshmitar i mbrojtur.
Dreni tash është duke jetuar në Vankuver të Kanadasë së bashku me babain e tij Ali Cakën, ku dhe është i punësuar. Babai i tij është martuar sërish dhe ka një djalë, të quajtur Dennis, dhe Dreni ka bërë tatuazh në krahun e tij emrin e Denisit. / KultPlus.com
Nga cikli : Poezia guxon U dashurova në një turke-otomane
Ishte kohë pushtimi, kohë otomane Unë çoja dashuri me një t’bukur turke Shatë-hedhur, rrumbullake hareja ime E dogja atdheun për syrin e saj të zi Për flokun tej vitheve e flaka shpirtin tim E djega çarçafin e rinisë për atë yllneshë Mashallah’ më thonin parija për gazmim Gotën e kisha mbushur me raki rrushi Raki t’vjetër të Ilirikumit shtatë herë t’zier Dehja ime ishte e hareshme deri n’kupë N’sy e në vetulla nuk shihja gjë tjetër veç Çmendurisë në afshin e shpirtit tim E mora bukën e oxhakut, pogaçe e pjekshme Më thanë shijoje me ujë t’Stambollit sheqer Kripa e Ulciniumit të ndërron mëndje, mos u gabo
Sulltani nuk u dëshprua me arranautin trim Për hatër e dashuri që kishte për mua mi mori Më të zgjedhurat hyjnesha motrat e Arbërisë I dërguar i allahut që ishte, përbeheshim n’te Ditën u vinta çarçafe t’zisë, natën pëlciste Nga bukuria cullake n’hareme e n’hamame Derri i egër i osmanlisë, si bishë e qartur n’uri
Për dhëndërr të mirë që më zgjodhi, i pashëm djalë i ri Baba Mbret në Saraje me priti si pritet më i miri mik Nusën ma mveshën n’ alltan e mua me çeleshe Të kuqe me bojë të mbylltë, Musa bej rrallë kishin pa N’jetën time sa shekuj që jetoj këtë takim nuk e harroj Gjuha e allahut tha është gjuha e osmanlisë Mora shpatën për kokë të çdo arbërori Kur më tha do të shpallim të plotfuqishëm Mbret Nusën Sulltane me një shinik ari e flori të rrallë Sa për pak u gabova, deshta të them O Zot Po shpajt u përmirsova Allah qona n’gjenet me Sullatanen e 72 hyjria Më të bukurat e asaj bote që tjetër s’ka
Veq një vrejtje Mbreti ma dha : Emri shqip tha është i gabuar, dhe poezinë Padishahu nuk e do !
Ja çfarë shkruan Bajroni për shqiptarët në një letër dërguar nënës nga Prevezë, më 1809:
“….. Të gjithë shqiptaret janë të lindur të ndershëm dhe besnik, janë të ashpër… por janë ndoshta raca më e bukur në botë për nga paraqitja. Gratë e tyre janë përherë një gjë fisnike, por burrat i përdorin si skllave, i godasin, pra me pak fjale janë si nen zgjedhë. Ato punojnë tokën, mbjellin dhe korrin. Merren me prerjen e drurëve në pyll e deri në rregullimin e rrugëve publike. Burrat janë te gjithë luftëtare. Lufta dhe gjahu janë të vetmet zeje me të cilat ata merren”. / KultPlus.com
Maturantët në Shqipëri do të protestojnë sërish ditën e sotme (15 qershor) në orën 11:00 para Ministrisë së Arsimit.
Ata kërkojnë rikishikim të tezës së Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë, ndërsa pretendojnë se testi i kësaj lënde ishte absurd.
Në protestën e djeshme (14 qershor) nuk munguan pankartat me personazh Turin si dhe gjuajtjet me vezë në drejtim të ministrisë.
Pas më shumë se 2 orë proteste, disa nxënës u futën në ambjentet e Ministrisë së Arsimit për të dorëzuar një aktkonstatim prej 10 pikash të hartuar prej tyre dhe ekspertë të fushës. Ata kanë paraqitur me shembuj në këtë draft, ku sipas tyre tregojnë dhe gabimet në hartimin e tezës së Gjuhë – Letërsisë.
Maturantët kërkojnë gjithashtu që të mos shkruajnë emrat e tyre në tezat e provimit.
Ndërkohë protesta do të ketë edhe nga maturantë në Kamëz, Lezhë dhe Korçë. Përmes rrjeteve sociale ata kanë bërë thirrje që të shpëtojnë të ardhmen e tyre.
Protesta pati edhe nga maturantët në Shkodër. Ata u shprehën të gatshëm të bojkotojnë provimin e radhës të maturës nëse Ministria nuk tërhiqet për të plotësuar kërkesat e tyre, shkruan oranews.tv.
Arkitekti Ernest Ferizi i është drejtuar me një letër të hapur Naim Tërnavës, në lidhje me ndërtimin e Xhamisë Qendrore në Prishtinë.
Më poshtë mund të lexoni letrën e plotë të Ferizit.
‘NDIKIMI TURK NË NDËRTIMIN E XHAMISË QENDRORE NË PRISHTINË
Letër e hapur z. Naim Tërnava
Gjatë një vizite në Kosovë më 2013 Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, pati thënë: “Turqia është Kosovë, dhe Kosova është Turqi”.
Një gjë është shumë e sigurt z. Tërnava, që z.Erdogan nuk mund ta dojë Kosovën sa e donë Turqinë, po aq sa mund ta dojë një njerkë fëmijën më shumë se nëna që e ka lind.
Përkundrazi, z. Erdogan nga mosinteresimi perëndimor për shtetet e varfëra ballkanike, ka bërë që Turqia, e cila e sundoi Kosovën për rreth 500 vjet, ta zgjeroj edhe më shumë ndikimin e saj fetar dhe kulturor në vendin tonë dhe që Prishtinën dhe Kosovën ta konsideroj përsëri si pjesë të oborrit turk.
Prandaj edhe Xhamia e re në Prishtinë, si dhuratë 40 milionëshe nga Turqia për shtetin më të varfër ballkanik, që tash e disa vite nuk ka filluar së ndërtuari, ndonëse gurthemeli është vënë më 2012, me arkitekturën e saj otomane përkundër konkursit ndërkombëtar arkitektonik, nëse mbetet si e tillë mund të konsiderohet, simbol i ndikimit mbizotërues të Turqisë.
Lokacioni afër Postës së Madhe në kryeqytet ku është paraparë ndërtimi i objektit të Xhamisë së Madhe, është jo logjik dhe është dashur qysh atëherë të ri mendohet, pasi qe ky lokacion tani edhe pa ndërtimin e një objekti të tillë me karakter monumental dhe vizitëshmërie të lartë, në çdo aspekt është i mbingarkuar.
Krahas zgjidhjes arkitekturore, padyshim edhe zgjidhja e duhur e një lokacioni me më shumë hapësirë për besimtarët, atëbotë do duhej të ishte kriteri kryesor për projektimin dhe ndërtimin e Xhamisë.
Xhamia qendrore do të bëhet dhe duhet të bëhet, prandaj ju z. Tërnava, si Myfti i Kosovës dhe përfaqësuesi më i lartë i besimit islamik, unë si arkitekt dhe të gjithë qytetaret e Prishtinës kemi një përgjegjësi jetike lidhur me ndërtimin e objektit të Xhamisë së Madhe, sidomos për gjeneratat që do vijnë pas nesh. Prej neve varet, nëse në të ardhmen atyre do ju lëmë si trashëgimi: një “monument” identifikues të Prishtinës apo një ndërtesë tipike otomane.
Nëse asnjë nga projektet bashkohore të konkursit, të bërë atëbotë enkas për Xhaminë, nuk ju kanë pëlqyer juve ose investitorit, së paku provoni për hir të trashëgimisë kulturore dhe fetare të bëni modifikimet e duhura arkitektonike, duke e ditur që edhe modifikimi i arkitekturës së propozuar otomane është përsëri një modifikim jo adekuat për mjedisin tonë shqipfolës dhe shekullin e ri.
Si qytetar i Prishtinës, besimtar dhe profesionist e ndjeva vetën të obliguar ndaj fëmijëve të mijë dhe pasardhësve të vendit, të ju shpreh mendimin lidhur me ndërtimin e objektit të Xhamisë së Madhe në Prishtinë.
Të jeni të bindur që pasardhësve tanë, do ju lëmë trashëgimi, një objekt tipik otoman.
Nëse ky ishte që nga fillimi edhe qëllimi, atëherë në rregull.’ / KultPlus.com
Një histori deri më tani e panjohur nga Ernest Hemingway u zbulua nga një nip i shkrimtarit dhe u botua për herë të parë në të përjavshmen “New Yorker”, përcjell KultPlus.
Në “Pursuit as Happiness” (Në kërkim të lumturisë), “Babai” rrëfen me tone autobiografike një shaka peshkimi në ndjekje të një balene gjigante: faqe të pabotuara më parë do të përfshihen në një ribotim të romanit “Plaku dhe deti” që do të publikohet së shpejti.
Historia pason narratorin, i cili quhet Ernest Hemingway si autor, në kërkim të “balenës më të madhe të mallkuar, e cila nuk ka notuar kurrë në këtë oqean”. Ernest dhe dy miqtë e tij – “Z. Josie”, pseudonimi i mikut të tij Joe Russell, me të cilin shkoi të peshkonte në Kubë dhe ndihmësin e tij Carl Guttiérez – kapën njërën, por në fund ndjekja nuk shkon ashtu siç do tëdëshironin peshkatarët.
Kur e pamë, kuptuam se sa e madhe ishte.
“Jo e frikshme, madhështore”, shkruan Hemingway: “E shihnim atë të ngadaltë dhe të qetë dhe pothuajse të palëvizshme në ujë, me luspat e mëdha pektorale, si dy tehe të gjata e të purpurta. Pastaj, pa barkën dhe filloi të lëshohej sikur të tërhiqeshim nga një makinë, dhe ajo filloi të hidhej drejt veriperëndimit me ujin që pikëlonte në çdo kërcim. “Sean Hemingway zbuloi shtypshkrimin me shënime të autorit midis gazetave të koleksionit tw Ernest Hemingway në Bibliotekën John F Kennedy në Boston: “Nuk e kuptoj pse ai nuk mori shumë vëmendje. Është një perlë,” shpjegoi ai për “New Yorker”./ KultPlus.com
Jo rrallë herë nëpër rrjetet sociale qarkullojnë fotografi dhe video që shfaqin dashurinë e fëmijëve për kafshët.
Kësaj radhe një fotografi e tillë është shkrepur në sheshin “Zahir Pajaziti” në Prishtinë.
Është qytetari Liri Blaka ai i cili e ka shpërndarë fotografinë, ku shihen dy fëmijë duke e mbuluar qenin me një copë kartoni për ta mbrojtur nga shiu, ani pse për vete qëndronin në shi. / KultPlus.com
Se Faik Konica ishte intelektual i papërsëritshëm shqiptar, dëshmi janë edhe thëniet e mëposhtme, që u mblodhën, u përkthyen dhe u përgatitën për botim nga Fotaq Andrea.
1. Njeriu fillimisht i sheh gjërat ashtu siç janë, dhe më pas u jep pamjen e asaj çka ai do dëshironte të ishin (Albania 4, 1906).
2. Të verbrit do të mbeten të verbër in sœcula sœculorum (gjer në fund të botës); edhe sikur t’u shtini perona në sy, ata prapë nuk do shohin kurrgjë. (Albania 1, 1897)
3. Grekët kanë një armë të frikshme: pabesinë (Albania 2, 1897).
4. E vërteta nuk ka nevojë për stil gjarpërues e të yndyrshëm të shkrimeve akademike. (Albania 2, 1897).
5. Ka qenie tek të cilat ndjenja e humorit nuk e ka forcën e duhur (Albania 2, 1897).
6. Fisnikëria dhe thjeshtësia mund të jenë cilësi kudo gjetkë, kurse në poezi janë antipasta të dëmshme. Çka i kërkohet poetit, poetit të vërtetë, është të shkaktojë një dridhmë të re, të flasë një gjuhë që të tjerë nuk e kanë folur, të ngacmojë ndijime që të tjerë nuk i kanë. (Albania 2, 1897).
7. Bijtë e shqipes nuk merren vesh me bijtë e gjarprit (Albania 2, 1897).
8. Gazetarët janë njerëz spiritualë dhe të dashur (Albania 5, 1897).
9. Xhelat je se të pëlqen të jesh (Albania 8, 1897).
10. Një i mbushur me mllef e mëri, në mendjen e tij anemike, rrokullis mendime të tmerrshme (Albania 9, 1898).
11. Nga lartësia e piedestalit ku zuzarët kapardisen me poza gjysmë-perëndish, ne do t’i asgjësojmë me një të goditur. A bon entendeur, salut! (Kush të dojë, le ta kuptojë) (Albania 9, 1898).
12. Drejtësia i takon fushës së ëndrrave; vetëm forca mbisundon (Albania 11, 1898).
13. Politika e vërtetë qëndron në kapjen e drejtimit të një evolucioni të caktuar dhe në përpjekjen për të ndihmuar në përshpejtimin e fundit të tij (Albania 11, 1898).
14. Një shkrimtar duhet gjykuar më shumë nga cilësia se sa nga sasia (Albania 11, 1898).
15. Popujt që ushqehen me perime e produkte qumështi kanë përgjithësisht zakone shumë të buta. (Albania 11, 1898).
16. Një popull që është i paaftë të afirmojë vitalitetin e vet, është në rrugë të pashmangshme tatëpjete (Albania 16, 15-30 korrik 1898).
17. Ka mënyra të ndryshme për t’i shërbyer një vendi dhe gjithkush i shërben në mënyrën që i përshtatet më mirë karakterit të tij. (Albania 16, 15-30 korrik 1898).
18. Të përpiqemi me të gjitha forcat tona të shërojmë shqiptarët nga dashuria për individët. Ata duhet të mësojnë të duan Shqipërinë – jo për t’i bërë qejfin këtij apo atij shqiptari (Albania 16, 15-30 korrik 1898).
19. Sharjet e kundërshtarit të nderojnë (Albania 16,15-31 korrik 1889).
20. Ka njerëz që shiten tek një qeveri për të pështyrë gënjeshtra. (Albania 16,15-31 korrik 1898).
21. Ai që i bën vërejtje dikujt si i edukuar keq, tregon nga ana e tij një edukim të paktën po aq të keq. (Albania 16,15-31 korrik 1898).
22. Mund të jesh njeri vulgar e të thuash do gjëra të arsyeshme (Albania 16,15-31 korrik 1898).
23. Më mirë të jesh një i egër i ndershëm, se sa një i qytetëruar i poshtër (Albania 16,15-31 korrik 1898).
24. Të gjitha vendet kanë tradhtarët e tyre të ndyrë (Albania 24, 15-28 shkurt 1898).
25. Lëvdata shpesh e ka brenda prapamendimin. (Albania 26, suplement 4, 5-30 prill 1899).
26. Pakorrigjueshmëria e një alkooliku është simptoma më e njohur e një çrregullimi mendor (Albania, 15-30 qershor 1899).
27. Ka shpesh personazhe vlera e të cilëve, zmadhuar nga larg, shfaqet më e vogël tek shihet nga afër. (Albania, 10 shtator 1900).
28. Nuk mund të gjykohet për tokën para se të mbjellësh ( domethënë: toka e mirë njihet kur hedh farën (Albania, 31 maj 1901).
29. Shumë broçkulla edhe u falen politikanëve, por pa kaluar kufijtë (Albania 20 qershor 1901).
30. Sa më shumë të mbahen fjalime parlamentare aq më i paktë është zotimi (Albania 20 qershor 1901).
31. Historia nuk është veçse një rifillim i përjetshëm (Albania, 10 korrik 1901).
32. Historia na mëson se gjithë ndryshimet politike kanë pasur përherë këta dy faktorë: emigrantët dhe një elitë të vogël, e lindur apo intelektuale, brenda vendit (Albania, 15 shtator 1901).
33. E sa ia vlen të vazhdosh një diskutim të rëndomtë përpara një qëndrimi kokëfortë? (Albania, 15 tetor 1901).
34. Është krim të trazosh lumturinë e budallait (Albania, 9janar 1902 f. 24 G).
35. Kush jeton me fjalë dhe përkundet me ninulla fjalësh, s’ka pse ankohet e të na lëshojë britmat e veta të zakonta prej palloi (Albania, prill-maj 1902, G, f. 113).
36. Popujt e Ballkanit janë të gjithë me mentalitet të kufizuar (Albania, shkurt 1903).
37. Urrejtja partiake shpesh merr përparësi ndaj instinktit kombëtar (Albania 2, 1904).
38. Për të gjykuar mirë një njeri që ka pjesë në histori, duhet t’a gjykojmë jo mbas mendimeve të kohës së sotme, po mbas kohës ku ay vetë u rrit, u suall e roiti (Albania, nr.2, 1902).
39. Koha kur rrojmë është koha e reklamës, dhe nuk duhet të çuditemi kur shohim mediokritetet e vëndit t’onë të hidhen përpara, dhe përpara, dhe përpara, duke mos bërë vënt përveç për shokë në shkallë (të caktuar) mëndore të tyre. (Albania 1, 1909).
40. Njerëzit e paditur, në shumicë, rrojnë më tepër se të diturit, se këtyre u punon nat’ e ditë mëndja, e ashtu u prishet më shpejt organizmi (Albania 5, 1899).
41. Ka njerëz që shitën nër guverna për të pështyr gënjeshtra. Ka të tjerë që marrin ndihmë nga një guvernë për të thënë të vërteta që ndryshe nuk mund t’i thonë (Albania 2, 1899).
42. Kur e nget një njeri, s’ke të drejtë t’i thuash pse më nget (Albania 2, 1899).
43. Frika të bën të thuash broçkulla (Albania 4, 25 qershor 1897).
44. Instinkti kombëtar është konkluzioni që një popull nxjerr nga shumë shekuj përvojë. Ky instinkt nuk të gabon asnjëherë (Albania 3, 1904).
45. Kur nuk ka vepra konkrete, ka retorikë (Albania, 4 prill 1904).
46. Atje ku nuk ka as forcë të brendshme në lëvizje, as interesa të jashtme në lojë, thashethemet e disa gazetarëve të huaj nuk mund ta çojnë përpara as edhe një jota zgjidhjen e një problemi politik (Albania 5, 1905).
47. Frikacaku i ka tërë karakteristikat, dhe kryesisht këtë: hakmerret ndaj përbuzjes së tjetrit nëpërmjet sharjes. I pafuqishëm, veç flet keq e shan poshtërsisht të tjerët (Albania 5, 1905).
48. Rinia është e çiltër dhe çiltërsia është armiku i natyrshëm i sharlatanëve (Albania 5, 1905).
49. Padurimi shoqërohet gjithnjë nga dështimi (Albania 5, 1905).
50. Më mirë shtrëngo rripin denjësisht, se sa të pëllasësh nga uria (Albania 5, 1905).
51. Kur tinzarinë e përdor si diplomaci, poshtërsinë si shkathtësi, harbutërinë si forcë, domosdo të duket vetja i papërballueshëm. Por betohem për kamxhikun e Skënderbeut se në rastin më të parë do të bëj të ndërrosh mendim! (Albania 5, 1905).
52. Rrallë mund të jesh profet i keq po qe se parathua vetëm gjëra me shumë gjasa (Albania 6, 1905).
53. Gjërat tepër qesharake zbavitin edhe më budallain (Albania 6, 1905).
54. Ka pasur në çdo kohë, dhe përherë do ketë individë të gatshëm për të folur e shkruar lidhur me çështje për të cilat nuk ia kanë haberin të shprehin as fjalën e parë. Por për mendjet e matura, të etura për të studiuar seriozisht një vend e një popull, nuk ka dhe nuk do të ketë veçse dy metoda në përdorim, jashtë së cilave gjithçka tjetër nuk është veçse mashtrim: metoda e parë ka të bëjë me ndërmarrjen e udhëtimeve për të bërë anketime të hollësishme e sistematike drejtpërdrejt në vend; e dyta, me leximin sa më shumë që të jetë e mundur të broshurave e librave të lidhura me çështjen konkrete, me qëllim që të arrihet nëpërmjet induksionit – përmes një morie dokumentesh, faktesh dhe pohimesh kontradiktore – të veçohet e vërteta dhe të koordinohet një tërësi pikëpamjesh të qarta e objektive (Albania 6, 1905).
55. Cilësitë që zakonisht shoqërojnë pafajësinë janë natyrshmëria, mosinteresimi dhe butësia (Albana 4, 1906).
56. Besimi është aritmetika e idealistëve, që i bën të besojnë se gjashtë egoizma të forta janë baras me një bujari të plotë (Albana 4, 1906).
57. Çlirim i një populli nuk do të thotë liri e tij duke skllavëruar një tjetër (Albania 11,1907).
58. Nuk mund të lexohet nëpër rreshta ajo çka nuk ekziston (Albania 11, 1907).
59. Pa dyshim, çdo parti ka të drejtën, madje dhe detyrën të shtojë radhët e veta në dëm të atyre që i kundërvihen (Albania 5, 1907).
60.Nuk mund të pretendosh të përfitosh nga tërë dobitë e lirisë, duke ruajtur njëkohësisht tërë privilegjet e tiranisë. Për të pasur institucione të lira, duhen luftuar mendimet nëpërmjet mendimeve (Albania 5, 1907).
61. Dallimi në kulturë shpjegon dallimin në mendime (Albania 5, 1907).
62. Koncepti i turqve për qytetërimin kufizohet thjesht në përdorim pomadash dhe në spërdredhje çupëlinash (Albania 12, 1909).
63. Urrejtja nuk çarmatoset nëpërmjet heshtjes e asnjanësisë (Albania 12, 1909).
64. Fjala e urtë e njohur : “gjithkush sipas shijes së vet”, mbetet përjetësisht e vërtetë (Albania 7, 1905).
65. “Patriotët” e aty-këtushëm janë duke e bërë qesharak patriotizmin me lloj-lloj maskarallëqesh e lloj-lloj teprimesh të shpëlara (Albania 1, 1905).
66. Botëkuptimi i një patrioti të vërtetë : të ngjallësh tek kombit tënd – me shijen e mendimit intelektual dhe me ndjenjë të fuqishme dinjiteti kombëtar – dëshirën e zjarrtë për përparimin e shoqërisë në kuptimin e plotë të fjalës. Ksenofobia, as që ishte pjesë e natyrës së patriotit. Ashpërsia dhe poshtërsia s’kanë si të jenë detyra patriotike. E megjithatë, gjithkush është i lirë të dojë a të urrejë, ose thjesht të jetë moskokëçarës (Albania 1, 1905).
67. Rinia është në sytë e injorantëve kërcënim për të ardhmen; por është edhe është rrezik për të tashmen, sepse rinia është e çiltër, ndërkohë që dhe çiltërsia është armiku i natyrshëm i sharlatanëve (Albania 5, 1905).
68. Përsosuria absolute nuk ekziston në një gjuhë që vetëm flitet; u takon shkrimtarëve për ta përpunuar (Albania 5, 1905).
69. Guximi i tepruar shkon gjer në krim (Albania 6, 1905).
70. Shumica e atyre që kanë marrë mbi vete misionin modest “të ndriçojnë opinionin publik” as që kanë ndjesinë më elementare ta nisin fillimisht nga vetvetja për t’u mirinformuar. Venë e vënë në përdorim mënyra hulumtimi të cilat, sikur të zbatoheshin në çdo shkencë, do bënin për të qeshur edhe një nxënës shkolle (Albania 6, 1905).
71. Ka pasur në çdo kohë, dhe përherë do ketë individë të gatshëm për të folur e shkruar lidhur me çështje për të cilat nuk ia kanë haberin të shprehin as fjalën e parë (Albania 6, 1905).
72. Nëse shfaqem se mbaj ndonjë rezervë, do thosha se të mbash rezerva në disa raste, do të thotë gjithashtu edhe të lëvdosh. Ndaj një shkrimtari me nivel intelektual dhe talent, paanshmëria është një formë epërsie e nderimit (Albania 4, 1906).
73. Për mungese kulture, besimet, ashtu si dhe idetë, vdesin(Albania 4, 1906).
74. Respekti ndaj pronës private është një virtyt i vështirë, zbatimi i të cilit gjithmonë ka kërkuar ndërhyrjen dhe ndihmën e mirëmbajtësit të rregullit (Albania 4, 1906).
75. Turqit janë një popull oriental e teokratik, nomadë dhe pushtues. Brenda këtij karakteri të katërfishtë ndodhet çelësi i krejt historisë së tyre (Albania 4, 1906).
76. Nuk ka despotizëm më të keq se sa njëfarë idealizmi dogmatik, që përbuz si përvojën, si faktet dhe gjithçka tjetër që prish simetrinë e thjeshtë të koncepteve a priori (Albania 4, 1906).
77. Cilësitë që zakonisht shoqërojnë pafajësinë janë natyrshmëria, shpërfillja dhe butësia (Albania 4, 1906).
78. Të lehtësosh mjerimin e kundërshtarëve tanë është një veprim i meritueshëm. Të mbështetësh pretendimet e tyre politike është të bëhesh bashkëfajtor i një pabarazie. Të nxitësh lëvizjen tonë është të ndihmosh për një vepër nga më fisniket: çlirim i një populli nuk do të thotë liri e tij duke skllavëruar një tjetër (Albania, vëll XI, 1907).
79. Dëshira për hakmarrje është susta më e fuqishme e shpirtit shqiptar (Albania 4, 1907).
80. Zgjidhja ideale do të ishte për shqiptarët të zhduknin njëherë e mirë ndikimet orientale, duke shkëputur çdo lidhje, fetare, morale apo letrare qoftë me bizantinët, qoftë me turqit. Mirëpo, gjë e bukur të ndodhte kjo në çast. Zgjidhja do ishte e realizueshme po qe se stërgjyshërit tanë do ta kishin përgatitur me kohë për ne; atëherë neve do të na duhet ta përgatisim këtë zgjidhje për nipat tanë të ardhshëm (Albania 2, 1907).
81. Çdo aleancë duhet të bëhet mbi bazën e parimit do ut des (më jep, të të jap) (Albania 2, 1907).
82. Urrejtja nuk çarmatoset nëpërmjet heshtjes e asnjanësisë (Albania 12, 1909).
83. Shkenca e edukimit është shkenca e së ardhmes, e para nga të gjitha, duke qenë se është motori i krejt të tjerave (Ese për edukimin hyrje ).
84. Individë të dënuar me sëmundje të pashërueshme, të çfarëdo natyre qofshin, nuk ka si ta shohin veten të zhveshur nga një epsh që ndez instinkti (Ese për edukimin).
85. Fëmija qan dhe bërtet për dy arsye: herë ngaqë ka gjumë a vuan, dhe vihet re kollaj duke përdorur këtë apo atë ilaç që i përshtatet, herë ngaqë nuk bën gjë tjetër – falë një instinkti të mrekullueshëm – veçse ushtron zërin e tij. Dhe në këtë rast të fundit duhet lënë të vazhdojë në punë të vet.
86. Një nga detyrat më të vështira të edukimit ka të bëjë me atë që unë do ta quaja pa frikë kundër-trashëgimia. Ashtu sikurse ka kundërhelme, ka në fakt edhe një trajtim psikik për të zbutur apo zhdukur – sipas shkallës së qëndresës që shfaqin– të metat, pasionet apo veset e trashëguara. (Ese për edukimin).
87. Mendimi i lirë nuk i nënshtrohet asnjë sektarizmi; pasioni antifetar, më shumë nga ateizëm, nuk është veçse një devotshmëri zvetënuese. Ateizmi është asnjanësia. (Ese për edukimin).
88. Zotërimi i shumë gjuhëve është për një të njeri të shkretë një armë e mirë dhe municion shumë i mirë… Gjuha njihet vetëm kur mund të mendohet nëpërmjet saj. (Ese mbi edukimin).
89. Edukimi është shkencë, shkenca e parimeve më të përgjithshme për zhvillimin e plotë të mendimit njerëzor. (Ese për edukimin).
90. Qartësia apo paqartësia, saktësia apo pasaktësia e ideve dhe e mendimeve, qëndrimi ndaj veprimeve të jetës varen shpesh nga metoda e mirë apo e keqe e të menduarit, ose thjesht, nga mungesa e çdo lloj metode. Edukimi, me një fjalë, s’është gjë tjetër veçse si t’i mësohet fëmijës të veprojë në jetë vetëm pasi të mendojë, të mendojë vetëm pasi të arsyetojë dhe të arsyetojë vetëm metodikisht dhe nëpërmjet një metode të mirë, domethënë shkencore. (Ese për edukimin).
91. Qeni tund bishtin, kurse njeriu duartroket. Është, si tek njëri dhe tek tjetri, një mënyrë për ta bërë të dukshme kënaqësinë që ndjejnë. (Skice metode për t’u duartrokitur).
92. Moda, sot, është drejt artificiales. (Ese për gjuhët artificiale).
93. Gjuha përfaqëson, me një besnikëri të përkryer, metodën mendore të një populli, mënyrën e tij të zakontë për të përcjellë idetë. (Ese për gjuhët artificiale).
94. Tek harrojnë të djeshmen, tek përbuzin të ardhmen, bohemët jetojnë të përditshmen dhe vetëm e tashmja u intereson. (Ese për gjuhët artificiale).
95. Jeta e njeriut nuk është veçse një vijimësi mendimesh dhe veprimesh, të drejtuara qoftë mendimet, qoftë veprimet në një mënyrë të caktuar. (Ese për gjuhët artificiale).
96. Gjuha është një tregues i sigurt i gjendjes qytetëruese të një populli… sa më shumë përgjithësohen tek një popull mirësjellja, takti dhe ai qëndrim i përmbajtur për të respektuar rregullat e vendosura në një shoqëri të zhvilluar, aq më shumë pasthirrmat priren drejt zhdukjes. Si të tilla, tek formonin fjalorin e njeriut të egër primitiv, teksa i shohim në përdorim aq të dendur midis popullatave të Afrikës moderne, teksa ende çmohen në letërsinë e racave të ngrohta dhe komunikuese të Jugut, pasthirrmat nuk janë më veç një kujtim disi qesharak ndër shkrimtarët gjithë elegancë të shumicës së vendeve të Veriut. (Ese për gjuhët artificiale).
97. Detyra parësore, detyra e vetme e përkthyesit është të ketë një dije dhe një ndjeshmëri të tillë sa të mund të shohë e të ndjejë krejt mprehtësitë dhe ngjyrimet e tekstit origjinal, të shohë e të ndjejë idenë e autorit, as më lart e as më poshtë, si dhe ta japë përkthimin në mënyrë të tillë që të veprojë në trurin dhe nervat e lexuesit në masë të njëtrajtshme. (Ese për gjuhët artificiale).
98. Arti për të depërtuar në ndjeshmërinë e lexuesit është stili. (Ese për gjuhët artificiale).
99. Ironia, kjo bimë me aromë të këndshme e të lehtë. (Ese për gjuhët artificiale).
100. Ritmi ndihmon më shumë se gjithçka për t’i dhënë stilit shfaqjen e lëvizjes dhe të jetës. Është qarkullimi i gjakut dhe rrahja e zemrës. Andaj dhe është karakteristika më vendimtare e shkrimtarit të vërtetë. / KultPlus.com
Aleksandër Gjoka, një zë i thellë e fort i veçantë i ka dhënë shumë muzikës shqiptare. Duke mbetur i tillë për vite të tëra në skenë, ka mbetur i pakrahasueshëm në mesin e artistëve shqiptarë, shkruan KultPlus.
Me stilin e paraqitjet e tij, ai shpesh është veçuar në festivalet jo dhe të pakta ku është prezantuar. Performancat e tij si i vetëm e me grupin “Tre musketierët” kanë lenë shije të paharruar tek publiku.
Gjoka i i ka kënduar dashurisë së shkuar, zemrës së një gruaje, shiut e pranverës. Më së shumti, ai mbahet mend për këngën e dimrit, për zbrazëtinë e ikjes. Ani pse me dy vargje, ndërthurja e fjalëve të jep një histori të tërë të shtrirë në tinguj.
KutlPlus sot ju kthen nostalgjinë për zërin e Gjokës, duke e risjell këtë këngë:
Nuk mund dhe nuk duhet të ike ky përvjetor pa një kujtesë, pa një foto, pa disa kujtime të bukura dhe të çiltra për poetin që jetoi poetikisht dhe shkroi poezi të guximshme, lëvroi në një tokë prej zjarri dhe pasioni, epshi dhe dalldie, fjalët dhe vargjet që do ta bëjnë atë të përjetshëm.
Pano Taçi është padyshim një nga ato poet që nuk mund t’i marrë harresa, jo sepse kanë lënë pas një vepër, libra dhe një përpjekje vullnetmirë krijuese, por sepse ishte i veçantë dhe shkroi poezi të ndezura në flakën e Erosit dhe Kupidit. Ai pati shumë miq, kohë dhe nge për shumë të tjerë. Pati admirues dhe lexues të shumtë, por ai që do të kujtohej në 8-vjetorin e vdekjes së tij do të ishte miku dhe kolegu im, Qerim Vrioni, i cili e bëri atë pjesë e një serie kumtesash malli dhe përshpirtjesh gjithmonshmërie në kolanën “Një foto dhe…disa rreshta”.
Pano Taçi është i përzgjedhur në Bibliotekën Tragjike Botërore në Irlandë midis 400 poetëve të gjallë të këtij shekulli, që më shumë se tituj librash ka vite burgu. Pas rrëzimit të diktaturës jetoi i vetmuar deri në fund të jetës së tij më 13 qershor 2012. Shkroi e botoi përmbledhje gati 20 vëllime poetike, drama e kujtime. Është vlerësuar nga kritika si një poet i veçantë, dhe ka marrë disa çmime letrare brenda dhe jashtë vendit.
Si sot 8 vite me pare, me 13 qershor 2012, u nda nga jeta poeti “rebel” Pano Taci. Si homazh per kujtimin e tij po shperndaj ne fb, “Nje foto dhe …disa rreshta–Pano Taci”, shkruan në profilin e tij në facebook, Qerim Vrioni.
“Një foto dhe…disa rreshta” për, Pano Taçi
Me poetin Pano Taçi (1928-2012) më njohu gjatë një përurimi libri, miku ynë i përbashkët, shkrimtari dhe redaktori, Pandeli Koçi. Emrin e Panos, bashkë me poezitë e tij i kisha hasur në shtypin letrar, kryesisht pas viteve ’90, por më tepër e kisha dëgjuar ndër biseda me poetë dhe shkrimtarë, të cilët nuk kursenin lëvdatat për artin e tij.
Megjithëse gjatë L2B, ai ishte rreshtuar si partizan me Brigadën 23 S, për shumë kohë duke filluar qysh prej vitit 1947, ai provoi burgun (agjitacion-propagandë), internimin, persekutimin politik dhe sidomos atë psikologjik, të shoqëruara me vetminë, që e trishtonte shumë. Gjithsesi, këto nuk arritën ta shtypnin natyrën e tij prej artisti-rebel. Po ashtu, ky kalvar vuajtjesh, me familje pa familje, me banesë pa banesë, nuk ia thau shpirtin. Ai ishte i shoqërueshëm dhe mjaft i mirëpritur në shumë mjedise shkrimtarësh dhe poetësh, ku përcillte kulturë, por edhe humor. Madje një Bar i njohur në Tiranë (Kafe “Europa”) nuk e lejonte fare të paguante filxhanin e përditshëm të kafesë. Miqtë e tij të shumtë i kishin ngjitur nofka të ndryshme miqësore, si, psh, Hokatar dhe tragjik njëherësh (Bejko), Pani Plak, Plak ashik e qejfli, rebeli i përjetshëm, këngëtari i vetmuar i dashurisë etj.
Në vitin 1963, u bë gati për botim përmbledhja e parë poetike e Panos me titull “Ura e ylberit”, por për mospërputhje me vijën e kuqe ideologjike të kohës, u kthye në karton e pak më vonë shërbeu si corpus delicti për dënimin e tij, sërish me akuzë politike, të vitit 1964. Vetëm pas rrëzimit të diktaturës, ai doli para lexuesve me rreth 13 vëllime poetike si, “Poezi të zgjedhura”, “Blerim i thinjur”, “Hukama e Venusit”, “Dhe vdekja do paguar”, “Sa pak qiell”, “Lakuriq”(eros) etj. Pano Taçi lëvroi edhe dramën, fabulën dhe përrallën. Gjithsesi, ai mbetet një nga poetët më të shquar në lëvrimin e poezisë kushtuar bukurisë së femrës, sidomos në aspektin erotik. Një nga poezitë me rezonim të theksuar bashkëkohor është ajo me titull “Populli im vulëhumbur”….
Atë mbrëmje shkurti të vitit 2003, po pinim kafe bashkë me të tjerë tek Bar “LUX”, poshtë Bibliotekës Kombëtare, por edhe duke dëgjuar Panon të lexonte disa poezi erotike të një libri të sapobotuar brenda të cilave gëlonte edhe humori. Natyrisht, leximi shkaktonte edhe të qeshura të shumta, por poeti i mbante të tijat të fshehura nën buzë, atij i qeshte shpirti kur kënaqte të tjerët.
Në një nga ato çaste e fotografova… përfundon, Vrioni
Kanë thënë për pano Taçin
Dritëro Agolli: Një pemë kopshti e veçantë
Pano Taçi është poet origjinal, poet që vetëm ai mund të jetë i tillë. Në pemët e kopshtit të poezisë, Pano Taçi ka pemën e tij të veçantë, që nuk ngatërrohet me pemët e tjera. A ka gjë më të mirë se kjo? Duke vështruar nga të gjitha anët metaforën vuajtjes dhe të qëndresës, mund të zbulosh një element të çuditshëm të Pano Taçit, që është karakteristikë e poetëve të mëdhenj. Ky element është përqeshja e vuajtjes, humori mbi këtë vuajtje: Koka ime e kositur,/ Si aerodrom me tre viza,/ Mbi tri kodra bërë nga shkopi,/ Ulen si avionë tri miza…
Xhevahir Spahiu: Fjalë njeriu për njeriun, mbi e nën dhê
Gjendje dhe gjetje të mirëfillta poetike; shumë pikëllim dhe pak shpresë; hove të fundme dashurore në pleqëri të thelle, – ja ç’na kumton me një thjeshtësi prekëse poeti endacak Pano Taçi, të cilit si burgu, si pasburgu, ia mpakën por s’ia mplakën dot shpirtin rebel dhe ndjeshmërinë thuaj serembiane. Humbellat e dhembjeve dhe ritmi i valëve të një jete të trazuar të pikin në zemër dhe të bëjnë të mendosh se njeriu nuk është një ishull i vetmuar: fati i tij është pjesë e fatit të të gjithëve. Fjale drithëruese, pagëzim gazavaji . Fjalë njeriu për njeriun. Mbi e nën dhê.
Isuf Luzaj: Të paskëshe lindur i huaj!…
Pak herë në jetë më ka bezdisur loti, si për fëmijën tim, miq shokë, dashamirë, atdhe dhe popullin tim, siç më dogji faqet e rrudhura dhe më kripi buzët memece, duke lexuar librin poetik “Blerimi” të Pano Taçit. Të paskëshe lindur italian, emri yt do të udhëtonte nëpër shekuj me Silvio Pelliçon dhe Giacomo Leopardin; austriak me Rilken; anglez me Miltonin; spanjoll me Calderonin; argjentinas me Borges; kilian me Neruden; francez me Hygo, La Martin, Musset; amerikan me Frostin. Jam i sigurt se figura jote do të udhëtonte kohët nëpër enciklopeditë euro-amerikane.
Luljeta Lleshanaku: Një libër i përthyer në të gjitha faqet!…
Mik dhe vazhdues i Lasgush Poradecit, përpiqet të ruajë timbrin e ëmbël, ritmin e qartë si pikat e shiut në çatitë e orëve të vona në shkurt. Megjithatë, poezia e tij s’është kurrë krejt e qetë, ajo është fërkim dy gjendjesh, dy rrymash, të cilat shkojnë në drejtime të kundërta të një barke të madhe, me dallgët që shkojnë në drejtim tjetër, dy resh me ngarkesa të kundërta, një rrufe e thatë që shpon qiellin si nepërka e etur në gusht.
Duke lexuar poezinë e Pano Taçit kemi shfletuar dramën e njeriut të ndershëm, ku te gjitha fletët janë të përthyera në skaj, si cepa të kujtesës, ku të gjitha fletët janë dëshmitare, janë të domosdoshme si brinjë të kafazit ku u përmbyll për aq kohë ai.
Vath Koreshi: Pas heshtjes së tij olimpike
Një libër i Pano Taçit është një bashkëbisedim i shkujdesur me të, një rrëfim me zemër në dorë për shtegtimet e shpirtit të tij. Është vështirë ta ndash Pano Taçin njeri nga Pano Taçi poet. Domethënë gjithë ndërtimin e tij fiziko-shpirtëror, heshtjen e tij, ngrysjen e vetullave si për të fshehur xixëllimën e syve, një brengë të tijën, të kushediseçfarët e të përhershme që gjendet prapa heshtjes olimpike, por edhe para romuzit, shakasë së beftë dhe natyrës së tij prej bohemi.
Sadik Bejko: Ai ishte një mrekulli, hokatar dhe tragjik njëherësh
Pano Taçi është një mrekulli si poezi dhe si fenomen. Ai, mbas sa e sa vitesh te burgut dhe te internimit, ruan vitalitetin e shijes së jetës, ruan të gjallë një vijimësi nga poezia e Lasgushit dhe e Ali Asllanit. Hokatar dhe tragjik njëherësh, ai nën pamjen e një plaku ashik e qejfli, mik i tavolinave e i rrugëve, përherë buzagaz, sjell një përvojë të madhe e të thellë të njeriut që u ka kaluar vuajtjeve mespërmes.
Nehat Sopaj: Klasiku i fundit
Vazhdues i drejtpërdrejt i poezisë së Lazgush Poradecit, Pano Taçi është mjeshtër i gjuhës shqipe. Në gjithë poezinë e tij, ai është klasiku i vetëm i gjallë.
Visar Zhiti
Pano Taçi e pranon me zemër të hapur humorin miqve, bën vetë humor, me një buzëqeshje njerëzore, të padhëmbë, sikur t’i ketë hequr asaj cinizmin, gjithë dritë të butë, por që në brendësi ka dhimbje dhe një dëshpërim të përmbajtur, vetëm të tijën.
Edmond Tupja: Shpirtbukur në Parajsë
Vdiq Pano Taçi, rrugaçi, i pabinduri, margjinali, outsider-i, vulëhumburi dhe vetvetegjeturi, i pafati e dhimbjelarti. Edhe sikur Parajsa të mos ekzistonte, do të ishte e nevojshme të shpikej vetëm për atë, poetin e mallkuar, e ndaluar, grushtshtrënguar, zemërmjaltë e shpirtbukur… Botuar në “Dita”
Të gjithë kanë një këngë të dashurisë, ose ndoshta dhjetëra të preferuara. Një këngë dashurie që të kujton fiksimin e parë, puthjen e parë, vallëzimi i parë në dasmë, kënga e ndarjes, ajo për dashuri jo reciproke ose për atë që të la.
Pse jemi kaq shumë të lidhur me këto këngë, duke i lënë të ngjyrosin ndjenjat dhe kujtimet tona të lumturisë dhe thyerjes së zemrës?
Sepse, sipas një eksperti të muzikës në Universitetin e Albertës, gjithmonë mund të procesoni ndjenjat tuaja me një këngë.
“Këngët e dashurisë janë për të rrëfyer ndjenjat,” thotë Brian Fauteux, një profesor ndihmës në Departamentin e Muzikës në UA, i cili studion muzikë popullore. “Ne të gjithë kemi një ide se çfarë është dashuria, dhe mund të jetë, dhe është e ngushëlluese të provojmë një ndjenjë në kulturën popullore. Muzika është një mënyrë e rëndësishme për t’u lidhur me të tjerët, për të shprehur ndjenjat dhe emocionet tona kur ne nuk mund të gjejmë fjalët e duhura për veten tonë”.
“Muzika na ndihmon të krijojmë atë listën personale të këngëve”. /KultPlus.com
Për më shumë se një shekull, grupet indigjene kishin paralajmëruar se shkatërrimi i natyrës mund të shpjerë deri tek sëmundjet e tek shkatërrimi i jetës.
Levi Sucre Romero është anëtar dhe lider i Bribrit, ku ky grup është një prej grupeve më të mëdha indigjene.
Romero kujton lajmin që e dëgjoi gjatë janarit për koronavirusin që po infektonte njerëzit në Kinë, dhe thotë nuk e kishte pritur aq shpejt këtë gjë.
“Sinqerisht nuk besoja se do të arrinte kaq shumë. Thosha se ishte shumë larg nesh”.
Po ashtu ai beson se virusi u krijua nga lakmia e njeriut dhe trajtimit të keq ndaj planetit. /KultPlus.com
Presidenti i Republikës, Ilir Meta ka reaguar për protestën e maturantëve para ambienteve të Ministrisë së Arsimit.
I shqetësuar presidenti i bën thirrje Komitetit të Maturës Shtetërore që në përmbushje të detyrimit ligjor dhe përballë kërkesave të studentëve, në transparencë të plotë, të marrë sa më parë në shqyrtim të gjitha shqetësimet e tyre dhe t’u përgjigjet me përgjegjësi të plotë.
“Edhe zëri i vetëm i një maturanti duhet dëgjuar, vlerësuar dhe sqaruar për paqartësitë dhe vështirësitë që ka hasur në këtë kohë pandemie.
Viti që kaloi ka qenë shumë i vështirë për të gjithë sistemin arsimor, por në mënyrë të veçantë për maturantët tanë.
Provimi i Maturës Shtetërore të shërbejë si një vlerësim i drejtë i dijeve të tyre në kohë të vështira, dhe jo si një ndëshkim ndaj pamundësisë objektive të studentëve dhe kufizimeve të pamerituara për arritjen e rezultateve të kërkuara!” /KultPlus.com
Ndre Mjeda gjas me ken e me met nji majë e ngjitun fort nalt në kreninë e shqipes dhe shqiptarëve. Nji ngadhnjyes i paepun i hyjnores qi zafill prej shpirtit të prushtë të atdhetarit. Kushtet e vështira ekonomike nuk e zhytën dot në terr shndritjen e një ylli që e pikasën jezuitët dhe panë tek ai tharmin e një shërbestari të devotshëm, amën e një zelltari të pashoq kushtimesh t’vyeme e aktet t’epërme shembëllimi.
Spanjë, Itali dhe Poloni, ishte gjeografia e studimeve dhe formimit teologjike dhe dijetuese të Mjedës. Në fillim dha mësim në një shkollë të lartë fetare në Kroaci, prej ku u dëbuar nga urdhni jezuit për mosbindje, duke u kthyer në vendlindje, Shkodër. Që në ag të vrulleve, qysh prej fillit të vullnesës së zjarrmimit të ngulmeve kushtruese e hopeve t’ngulta, u lidh me lëvizjen patriotike. Më 1901 bashkë me të vëllanë themeloi shoqërinë “Agimi”, e cila krijoi një alfabet dhe botoi një varg librash për shkollat mbi bazën e këtij alfabeti. Ai shkroi për mirditorët një memorandum, drejtuar përfaqësueseve të Fuqive të Mëdha në Shkodër, përmes t’cillit ata ankoheshin kundër pushtetit osman. Poeti ngriti zanin e kushtrimit pas mbylljes së shkollës së mesme shqipe në Korçë. Kjo veprimtari do ti kushtonte lirinë. Më 1902 Ndre Mjeda, arrestohet, por i shpëton nji syrgjynosje në Anadoll, kapërcyell të jetës së tij që e himnizon me poemthin, “I tretuni”. Më 1908 në Kongresin e Manastirit u zgjodh anëtar i Komisionit për hartimin e alfabetit të njësuar të shqipes, ndërsa më 1916-1917 ishte anëtar i Komisisë Letrare. Në periudhën e hovit të lëvizjes demokratike (1920-1924) Ndre Mjeda mori pjesë në jetën politike të kohës dhe u zgjodh deputet. Pas dështimit të Revolucionit Demokratiko-borgjez u tërhoq nga jeta politike dhe punoi si prift në famullinë e Kukël. Vitet e fundit shërbeu si mësues i gjuhës shqipe në qytetin e Shkodrës, dhe vdiq më 1 gusht 1937 në këtë qytet.
Ndihmesa e shqipshkrimit
Ndre Mjeda dha ndihmesën e tij edhe në fushën e gjuhësisë. Puna e tij u zhvillua në, gramatikë, leksikologji, filologji. Krijoi alfabetin që u zbatua prej shoqërisë “Agimi” me kriterin shkencor për çdo tingull një shkronjë, duke përdorur shenjat diakritike. Dha ndihmesë të shënuar në lëvrimin e gjuhës letrare. Në historinë e gramatologjisë shqiptare janë për t’u përmendur Vërejtje mbi artikuj e premna pronës të gjuhës shqipe (1934), Mbi shqiptimin e qellzoreve ndër dialektet e ndrtyshme të gjuhës shqipe (1902). Ndre Mjeda është ndër të parët gjuhëtarë shqiptarë që u morën me studimin dhe transkriptimin e veprave të letërsisë sonë të vjetër. Transkriptoi pjesërisht veprën e P. Bogdanit (1930) dhe të P. Budit (1932), shkroi për dialektin shqiptar të Istries (1932) dhe për Perikopenë e ungjillit të shek. XIV-XV (1933).
Mjeda dhe poezia
Me Mjedjen kemi një nga mendjet më të mëdha të kohës, njeriu që dinte pothuajse gjithçka për poezinë. Duhet të kujtojmë se ai nuk qe rob i rregullave të ngurta të vjershërimit, pasi siç shkruan “masa e plotëson poezinë, por nuk asht nji gja e domosdoshme e saj”. Kjo thënie ka vlerë të veçantë kur kemi parasysh një poet që ka kultin e formës: duhet kuptuar se, megjithëse mjeshtër i formës, ai nuk e ka kërkuar atë, ka qenë ideja që ia ka organizuar, duke u përftuar kështu katreni katërrrokësh me rimat ABAB, gjashtëvargëshi shtatërrokësh me rimat ABABCC, gjashtëvargëshi shtatërrokësh me rimat ABABCD etj. Botimi i veprës “Juvenilja” më 1917 pati fatin e veprave të dorës së parë, ato me të cilat mediokriteti i zakonshëm nuk hyn dot në marrdhënje: pra, nuk u shkrua për të. Gjergj Fishta ishte zëdhënës i letërsisë romantike kur do të donte (Hylli i dritës, 1921) që kjo poezi të vinte “më tepër prej zemrës se sa prej mendjes”. Mirëpo s`duhet harruar se në kulmin e postulatit romantik “poezia është shpërthim spontan i ndjenjave” (Wordsworth), John Keats thoshte se poezia është diçka “impersonale”, pa dashur të përmendim Edgar Alan Po e Charles Baudelaire, të cilët sollën shkëputjen e plotë nga kjo atmosferë.
Që në shkulmet e rinisë ai do të hidhte sytë nga poezia, poemthi “Vaji i bylbylit” u botua me 1881. “Liria” do të vinte më 1937. Në xherdanin e kangës ai i ka jo më pak shndritëse poemthat me tingëllima “Lissus” dhe “Scodra”, kjo e fundit e papërfunduar.
Mjeda e kaloi gati gjithë jetën e tij si prift në krahinat e Shkodrës, veçojmë shërbesën 1906-1907 në famullinë e Kuklit.
Epilog
Ma i bylbylshmi za qi ka lmue kandjen e këndimit e kumtimit shqip. Kangën e zashme të amshtit dhe kandës, kurrkush nuk mujti me e ligjëru me atë amë hyjnie ma mirë se Dom Ndre Mjeda. Kurrkush, atëherë e dermsot, nuk ka mujt me e thuar me kaq amëlsi dhe finesë, më një shqipe t’kullueme zanin e shpirtit, kushtrimin e xanun vend thellë në të gjalltë e një prej figurave ma t’andshme të letërsisë shqipe, personaliteteve ma t’venosun të politikës, shërbestarit të devotshëm të fjalës së shenjtë dhe nacionalistit . Tash rrëmojmë në mbamendjen e kandës së shqipes në gjininë e ligjërimit të hyjnive, poezisë, e sandejmi munena me nxjerr shumë emna, shumë skalitës së asaj gegnishtë t’kulluet, të asaj finesse kumtuese, por s’pariherë na yshtena me e vu përpara në këtë pjedestal Ndre Mjedën. Buzëhollin e lirikës shqipe, zanin e patëdytë të kumbimit.
Kësisoj i nep za shpirtit për gjuhën shqipe, Dom Ndre Mjeda
Ministri i Arsimit, Shkencës dhe Tekologjisë, Ramë Likaj ka marrë vendim që mësimi plotësues i ambientimit dhe përgatitjes së nxënësve për Testin e Maturës për klasët e 12-ta të mbahet në formën online (mësim në distancë).
Këtë vendim, ministri Likaj e ka marrë pas konsultimeve gjatë ditës së sotme me Ministrinë e Shëndetësisë, ekspertët e IKShP-së, kryetarët e komunave dhe Kolegjiumin e Drejtorëve Komunal të Arsimit.
Mësimi plotësues për klasat e 12-ta, sipas këtij vendimi, do të fillojë të Hënën, me datë 15.06.2020, në formën online (mësim në distancë).
Me Kalendarin e përshtatur të përfundimit të vitit shkollor 2019/2020 në rrethana të pandemisë COVID-19 ishte paraparë që të mbahet mësim përgatitor në shkolla, por vendimi për formën online të mësimit është marrë me qëllim të ruajtjes së shëndetit publik.
Drejtoritë Komunale të Arsimit (DKA-të) janë obliguar që ta zbatojnë këtë vendim deri në një vendim tjetër. /KultPlus.com
Ambasada japoneze në Tiranë, i dhuroi 74 libra të rinj bibliotekës “Thimi Mitko” në qytetin e Korçës.
Librat e rinj janë të përzgjedhur nga zhanret e botimeve japoneze dhe të përkthyera në anglisht.Seti i botimeve të veçanta me tematikës historike, i shtohet fondit të bibliotekës së qytetit të Korçës që numëron mbi 15 mijë libra e revista, me rreth 6 mijë tituj dhe do të shërbejë si një mënyrë komunikimi me kulturën orientale.
Gjatë vizitës së tij në Korçë, ambasadori i Japonisë në Shqipëri, Makoto Ito krahas vizitës në godinën e re të bibliotekës u ndal edhe tek teatri dhe muzeu “Bratko”, ku nxënës të talentuar sollën një ekspozitë të veçantë rreth 20 punime pikture frymëzuar nga objektet e këtij muzeu. /KultPlus.com
Muharrem Qena është një nga artistët e njohur shqiptar. Ai lindi në Mitrovicë, në vitin 1930. Me talentin dhe punën e tij të madhe arriti të bëhet njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqipe, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e Qenës është mjaft e dendur, ai shkroi këngë, kompozoi, aktroi dhe ishte regjisor i shquar, i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Me shumë çmime të fituara gjatë karrierës së tij, Qena radhitet ndër krijuesit e mirënjohur kosovarë. Edhe në këngë ishte shumë produktiv.
Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese nën frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan shumë breza pasardhës.
Disa nga këngët e tij shumë të dëgjuara janë: “A thua”, “Mallëngjimi”, “Oj hanë”, “Kaçurrelja”, “Lamtumirë” e të tjera..
KultPlus jua sjellë këngën “Shokut”, që është njëra nga më të famshmet e Qenës, këngë e cila u rikëndua edhe nga artistët e rinj, dhe mbetet gjithmonë këngë e dashur për publikun. /KultPlus.com
Organizata Botërore e Shëndetësisë e shprehu shqetësimin e saj lidhur me disa vende që po hasin vështirësi në lehtësimin e masave anti-COVID, pasi që po shohin një rritje të re të kuotave të infektimit dhe vdekjeve.
Drejtori ekzekutiv i Programit për Emergjencat Shëndetësore, doktor Michael Ryan dha deklaratë në një konferencë shtypi në Gjenevë të Zvicrës, dhe tha se disa vende po përjetojnë një valë të dytë të pandemisë.
“Rritja aktuale në disa vende mund të konsiderohet si një valë e dytë, ose një kulmim i dytë i epidemisë. Me fjalë të tjera, sëmundja nuk ka arritur një nivel shumë të ulët, ka ruajtur nivelin e ulët dhe më pas do të kthehet më vonë gjatë vitit”, deklaroi Ryan.
Drejtori i përgjithshëm i OBSH-së, Tedros Adhanom Ghebreyesus ka shpresë se vaksina kundër koronavirusit do të jetë gati sa më shpejtë, dhe të shkojë tek ata që kanë më shumë nevojë.
Po ashtu deklaroi se shumë liderë kanë bërë zotime dhe po vazhdojnë të promovojnë idenë e zhvillimit të vaksinave anti-COVID si produkt global. /KultPlus.com
Kisha e Shna Ndout në qytetin e Laçit është vizituar nga mijëra qytetarë për të kremtuar festën e këtij shenjti që përkon me datat 12 dhe 13 qershor.
Shumë prej besimtarëve e kalojnë natën pranë kishës. Për shkak të situatës së krijuar nga pandemia Covid-19 vihet re prezencë më e ulët e njerëzve në këtë vend të shenjtë.
Për mbarëvajtjen e pelegrinazhit janë angazhuar forca të shumta policie të cilët janë vendosur në disa pika. Po ashtu, pranë ambienteve të kishës ka dhe prezencë të bluzave të bardha dhe autoambulancave. /KultPlus.com
Ulur para derës së shtëpisë së tij, Signor Giuseppe, me qetësi dhe përkushtim, mbulon një tabaka me kashtë. Nëse pyetet se sa do të zgjasë para se të përfundojë puna, ai përgjigjet se kërkon kohë dhe durim. Ai lufton të flasë italisht, pak larg nga drojë, pak sepse italishtja nuk është gjuha e tij amtare.
Spanjë, Itali dhe Poloni, ishte gjeografia e studimeve dhe formimit teologjike dhe dijetuese të Mjedës. Në fillim dha mësim në një shkollë të lartë fetare në Kroaci, prej ku u dëbuar nga urdhni jezuit për mosbindje, duke u kthyer në vendlindje, Shkodër. Që në ag të vrulleve, qysh prej fillit të vullnesës së zjarrmimit të ngulmeve kushtruese e hopeve t’ngulta, u lidh me lëvizjen patriotike. Më 1901 bashkë me të vëllanë themeloi shoqërinë “Agimi”, e cila krijoi një alfabet dhe botoi një varg librash për shkollat mbi bazën e këtij alfabeti. Ai shkroi për mirditorët një memorandum, drejtuar përfaqësueseve të Fuqive të Mëdha në Shkodër, përmes t’cillit ata ankoheshin kundër pushtetit osman. Poeti ngriti zanin e kushtrimit pas mbylljes së shkollës së mesme shqipe në Korçë. Kjo veprimtari do ti kushtonte lirinë. Më 1902 Ndre Mjeda, arrestohet, por i shpëton nji syrgjynosje në Anadoll, kapërcyell të jetës së tij që e himnizon me poemthin, “I tretuni”. Më 1908 në Kongresin e Manastirit u zgjodh anëtar i Komisionit për hartimin e alfabetit të njësuar të shqipes, ndërsa më 1916-1917 ishte anëtar i Komisisë Letrare. Në periudhën e hovit të lëvizjes demokratike (1920-1924) Ndre Mjeda mori pjesë në jetën politike të kohës dhe u zgjodh deputet. Pas dështimit të Revolucionit Demokratiko-borgjez u tërhoq nga jeta politike dhe punoi si prift në famullinë e Kukël. Vitet e fundit shërbeu si mësues i gjuhës shqipe në qytetin e Shkodrës, dhe vdiq më 1 gusht 1937 në këtë qytet.
Ndre Mjeda dha ndihmesën e tij edhe në fushën e gjuhësisë. Puna e tij u zhvillua në, gramatikë, leksikologji, filologji. Krijoi alfabetin që u zbatua prej shoqërisë “Agimi” me kriterin shkencor për çdo tingull një shkronjë, duke përdorur shenjat diakritike. Dha ndihmesë të shënuar në lëvrimin e gjuhës letrare. Në historinë e gramatologjisë shqiptare janë për t’u përmendur Vërejtje mbi artikuj e premna pronës të gjuhës shqipe (1934), Mbi shqiptimin e qellzoreve ndër dialektet e ndrtyshme të gjuhës shqipe (1902). Ndre Mjeda është ndër të parët gjuhëtarë shqiptarë që u morën me studimin dhe transkriptimin e veprave të letërsisë sonë të vjetër. Transkriptoi pjesërisht veprën e P. Bogdanit (1930) dhe të P. Budit (1932), shkroi për dialektin shqiptar të Istries (1932) dhe për Perikopenë e ungjillit të shek. XIV-XV (1933).
Që në shkulmet e rinisë ai do të hidhte sytë nga poezia, poemthi “Vaji i bylbylit” u botua me 1881. “Liria” do të vinte më 1937. Në xherdanin e kangës ai i ka jo më pak shndritëse poemthat me tingëllima “Lissus” dhe “Scodra”, kjo e fundit e papërfunduar.
