Muaj: Dhjetor 2021

Kur Faik Konica tallej me Naim Frashërin

Posted on by Kult Plus

Ka një tërheqje kur flitet për figurën e Faik Konicës dhe kjo lidhet me fuqinë e tij polemike në të gjallë, por edhe gjuhën e ashpër, me ata që ai i konsideronte si kundërshtarë. Dhe, realisht shkrimi dhe gjuha e tij nuk kursente askënd. Nuk e kurseu Ahmet Zogun dhe madje edhe Fan Nolin, mikun e tij, që do ti besonte amanetin e trupit në pasjetë. Do të shprehej hidhur kundër Naim Frashërit në një nga shkrimet më demaskuese të jetës së vet, ndërsa në të gjallë nuk do linte gjë pa thënë dhe pa vepruar kundër Luigj Gurakuqit.

Njerëzit e monografive dhe historive të tij shmangen me kujdes dhe hapësira ku notojnë është e gatshme. Janë shkrimet e tij publicistike por mbi të gjitha shkrime të tëra kushtuar gjuhësisë që na shpalosin një figurë realisht të vyer në aspekte të veçanta.

Falë tij kemi revistën “Albania”, një revistë politiko-kulturore dhe letrare, e cila u bë organ vërtet flamur në vitet e Rilindjes sonë. Vitet më pas dhe angazhimi i tij në jetën shqiptare e bën një figurë shumë kontroverse.

Më 1909 Konica, pak pasi u mbyll revista “Albania” në Londër, u ftua të shkojë në SHBA nga bashkatdhetarët, ku drejton “Diellin”. Pak vite më vonë, më 1912, personaliteti i tij do e vendosë në krye të organizatës së sapo themeluar, që njihet me emrin Federata “Vatra”. Ka shumë boshllëqe në jetën e tij, por që panegjirikët i mbyllin me kontributin dhe erudicionin e tij, që gjithsesi nuk mund të krahasohet me paqësinë dhe staturën e të vëllait të vet Mehmetit. Gjithsesi, personaliteti i njohur, do jetë në jetën shqiptare më vitet 20 dhe në një periudhë që meriton hulumtime të thella. Pranon ofertën e një njeriu që e kishte ofenduar deri më atëherë dhe vite më vonë do e lavdëronte sërish. Kështu, me ardhjen e Ahmet Zogut në fuqi, Konica u emërua Ministër fuqiplotë i Shqipërisë në SHBA. Këtu do mbyllë jetën personaliteti i njohur, por që do rehabilitohet shumë vonë në vendin e tij, të cilit i nxori ujin e zi me kritikat therëse dhe shpesh tepër domethënëse…Një e tillë i është bërë Naim Frashërit, dhe publiku duhet ta njohë për të kuptuar mënyrën sesi e perceptonin poetin në të gjallë, disa nga bashkëkohësit e tij…

Nga: Faik Konica

Të prurët e eshtrave të Naim Frashërit në Shqipëri është një çap i duhur dhe i hieshëm. Nuk është vetëm një drejtësi për shqiptarin e vdekur; është dhe një mësim për shqiptarët e gjallë; se nderimi për shërbime të shkuara stërvit dhe lartëson shpirtin. Naim Frashëri, i ritur në mes të një turme shqiptare të fjetur nga mëndia dhe nga zemra, me shëmbëllin dhe fjalën e tij zuri të zgjojë ndjenja kombësie në mes njerëzish të mpirë. Kushdo që hynte në shtëpi të tij, dilte andej I ndruar; ca bëheshin nxënës dhe përhapës të mëndimit të ri-që kombi shqiptar duhej ngjallur. Vepr e ngadalshme, plot me pengime dhe rreziqe, po vepre lëronjëse, madhësia e së cilës munt të matet vetëm kur të marrim në sy gjersin e fushës së lënë pesqint vjet ugar. Pas disa vjet, qarku i dëgjonjësve u rrit aq sa munt t’ arriheshin vetëm me shkrime. Ahere filloi një lumë i paqëndruar fjalësh të shtypura, në formë vjershe. Të gjitha këto “vjersha” kishin një karakter; qenë siç thonë inglisht, doggerd rhymes, frëngjisht, vers de militon, gjermanisht, Knuettelverse; shqip, hepërhë, gjer sa të na paraqitet një fjal’ e mirë, munt t’i quajmë vjersha me tototo e tatat. Është lajthim të mohojmë dobinë zgjonjëse të atyre pallavrave. Totototë dhe tatatatë e Naim Frashërit, sikundër këngët e Mihal Gramenos, zenë një vënt me rëndësi në historin’ e lëvizjes kombëtare. Po vetëm padija, a mungesa e nderit të mëndjes, munt t’i quajë letretyrë. Janë dokumenta propagande politike të vlefshmem, dhe asgjë tjatër. Kio ësht aq e vërtetë, sa udhëheqësit e lëvizjes kombëtare i kanë përdorur në kohët e shkuara si vegla politike të shëndosha. Mbaj mënt njeherë një të thënë të Shqiptarit të math, Nikolla Naços, në Bukuresht ku kisha vajtur të piqem me të. Naçua kish thirrurr një mbledhje, ku kish ftuar dhe disa Rumunë, për nder të të cilëve foli dhe rumanisht, Nga gjërat e paka që mora vesh, ishte titulli “Homerul Albanesilor”, d.m.th. “Homeri i Shqiptarëve”, që i dha Naim Frashërit. Kur duallmë jashtë, Naçua më tha të shkojmë të hamë bukë, po j’u-luta të vejim më parë në shtëpi të tij: “Nuk munt të ha”, i thashë , “para se të më tregoni Illiadhën e re të “Homerit të Shqipëtarëve”.

Më vjen turp që , nxënës i palodhur i letrave, një ngjarje aq e madhe sa të dalët në botë të një Homeri të ri të më ketë shpëtuar”. Naçua nënqeshi. “Mos ma trazo!” tha; “nuk ua dhashë me senët Rumunëve. As ua dhashë as e muarën fjalën time si senet. Rumunët janë si ne; i shtojnë fjalët; dhe për të gjetur të vërtetën, i bëjnë skontë ato që dëgjojnë. Kur u thashë se kemi një Homer, kuptuan se kemi një poet të mesme. Dhe aq na arrin, se bota na kujtojnë njerëz të egër”. Shqipëtari është shumë duar-gjerë me lëvdatat; por kur quajmë vjershëtor të math, një bërës tototosh e tatatash, ç’fjalë do të na mbetesh për Gjergj Fishtë? Pastaj, për fat të zi, kemi njerëz pa gjykim që i marrin për senet fjalët e tepera. U poqa në Korfuz, nj’a tridhjet vjet më parë, me një meemur shqiptar, t’ikur nga Turqia, i cili ish I bindur se Naim Frashëri ish më I madhi vjershëtor i gjith kohëve. “Vallahi”, bërtiste, “kur të bëhet mahi qyre-i-arzi, ahere do të shuhen vjershat e Naim Beut!” Këto fjalë më çuditnë si ishin një karikaturë miaft besnike e një fjalë të poetit roman Ovidius mi Lukretin: “Vjershat e Lukuretit të lartë do të shuhen ahere kur të vij dita që të shuhet bota!”:Carina sublimis tyne funt pritura Lucreti, Exitio terras cum dabit una dies. Ku munt ky lolo huqumeti të kish dëgjuar vjershat e Ovidit dhe pallavra e Lolos të Korfuzit u përpoqnë ndothtazi. Naimi jo vetëm nuk është vjershëtor a shkrimtar i math, po nuk ish as I vogël. Nuk dinte të shkruajë fare. Çdo njeri i kthiellët, që kupton se ç’është stili, munt të gjykojë vetë, shumë lehtë, në u mundoftë gjysëm ore të këndojë tatatatë dhe totototë e Naimit. Vjersha është një mjeshtëri e bukur, një art. Si piktura dhe të gdhendurit e mermerit, mjeshtëria e vjershës dhe përgjithësisht e shkrimit ka ligjet e saja, të cilat munt të përmblidhen në pakë fjalë. 1) Vjershësia është sheshi i cilësis jo i sasisë. Shumësia këtu i lë bukurisë vëndin. Historia e letrave nderon vjershëtorët që kanë lënë vetëm dy a tri vjersha, edhe nuk zë në gojë të tjerë që kanë shkruarë me qindra. Ka patur vjershëtorë që janë pranuar në gji t’ Akademisë Frenge vetëm se patën shkruar një vjershë katërmbëdhjet vargjesh, një sonet, po të mbaruar. 2) Shkrimi i vërtetë i kursen fjalët. Merni, përshembëll, Bossuet-in edhe Jonathan Sëift-in, të dy shkrimtarë më të mbëdhenj, i pari në gjuhën frenge, i dyti në inglishten.Në një copë nga penda e tyre kini për të kërkuar më kotë një fjalë të tepërt, një fjalë që munt të hiqet pa dobësuar kuptimin. 3) Shkrimi I vërtetë i zgjedh fjalët. Nuk pranon fjalën që i shket e para nga penda; kujton dhe të tjera fjalë, edhe veçon atë, të vetmën, që duhet. Pata rastin njëherë në Librarinë Kombëtare të Parisit, të kqyr me mallëngjim dorëshkrimin e një vjershe të Fontaine- it, një vjershë aq e lehtë dhe e ëmbël në të kënduar sa duket sikur vjershëtori e kish shkruar duke u fjalosur me miq me të cilët po shijonte një gotë verë. Po dorëshkrimi zbulon një mësim të ndryshme; i mbushur me të ndrequra, me shtime, me heqje, me çfarëdo ndrimesh, duket posi një shoshë e prishur-një shembull i gjallë I punës së stilit, “le travail du style”- 4) Shkrimi i vërtetë, në varg a në frazë, ka muzikën e veçantë të tij, t’I pëlqej veshit. Flaubert-i, stilisti frenk i math, shkronte nga nonjëherë shumë orë duke ndrequr një paragraf, shpesh gjer në thellësi të natës; këto mundime, këto ethe t’artistit në shkrim, i qunate “les affres du style”. Naimi ynë i pafajshëm s’dinte të tilla gjëra. Pasqyra e “stilitt” të tij ishin këngët e lipseve maleshovite me gjuhën e tyre të çqjepur dhe xvarranike që duket si të folurit e një çilimiu të dehur. Naim Frashëri lipsit maleshovitë i kanë lënë një gjurmë aq të thellë në mëndje, sa shumë herë kopion ca fjalë të tyre pa ndonjë ndryshim; Për shembull, “O njeri të qofsha falë, -A e mer vesh ketë fjalë?” Që të bashtingëllojë bishti i dy vargjeve, s’ve re as gjuhën as arsyen. Për të thënë, “Ish një ditë që pellazget,” ish-in e bën ishte, që nuk është faj, edhe “Pellasgët” i bën- “Pellasgjite”: “Ishte një ditë / Qe Pellasgjite”. Shtylla kuptohet prej çdo njeriu si shenja e një gjeje që qëndron me këmbë; po Naimi e bën si shenjën e shtrirjes kur i duhet në funt të një vargu: “Ishte shtriqure si shtyllë”. Plepi me degët e tij të holla, që lëviznin nat’ e dit n’erë, përfaqëson tundjen e paqëndruar. Naimi thotë: “Ebuxhehli dhe Lehepi / Të patundur si plepi”. Derri nuk varroset gjëkundi, veç ndoshta në ca fe aziatike të çdukura kur derri adhurohej si një perëndi. Naimi shkruan: “Vdiq e vate skëterrë, / E kalle në dhe si derrë”. Naimi s’di as të zgjedhur as të kursyer fjalësh. Një gjë e thotë, e përsërit, e le, e mer prapë. Harron themën e tij, hidhet në një tjatër. Bagëtia e Bujqësia nis me të përshkruar bukurit’ e maleve dhe të fushave; befas Naimi harron ku ndodhej, edhe bërtet një këshillë të papritur: “Ju shokë kur pini verë / mos dehi, mos zemrohi / Mos uzini, mos u shuani / mos lëvdohi, mos qërtohi”. Ata që duan të zbaviten duke hyrë në një shtëpi të marësh, ku mendimet dhe fjalët s’kanë as lidhje as kuptim, duhet të këndojnë një vjershë të gjatë të qojtur Parrajsa. Një nga gjërat e çuditshme këtu është lajmi se Shqipëtarët kanë qenë krijuar jo vetëm më parë se Adami, por edhe më pare se hëna: “Ademi dhe s’kishte lerë / Kërthiza s’i ishte prerë / Ay ishte uj’ e baltë / Ne ishim njerës të naltë / Hëna dhe s’ishte në jetë / Dheu kish vetëm bar’ e fletë / Kur ka lindur Shqipëtari / Është nga të gjithë m’i pari! / U vu emër perëndive / Edhe gjithë bagëtive / Ay tekdo mbretëronte, etj” Më kanë qortuar disa herë që jam tallur me Naim Frashërin. Përkundrazi. Tallen me të, pa dashur, ata që e nderojnë për ç’nuk ish, edhe nuk e nderojnë për ç’ka ka qenë me të vërtetë,-një dashes i thellë i Shqipërisë, i cili si zgjonjës i Kombit, bëri shërbime të thella, edhe ka pakë shokë në historin e rilindjes s’onë.

FAIK KONITZA (Gazeta “DIELLI” Boston Mass, e Mërkurë 28 Korrik 1937) /KultPlus.com

Faik Konica: Veset e pandreqshme të shqiptarëve

Posted on by Kult Plus

Rrëfimet e mbetura në letër mbi karakterin e shqiptarëve. Shënimet e grekëve, italianëve, turqve apo francezëve mbi shqiptarët.

Faik Konica

(Nga Uashingtoni, ai vazhdonte të hidhte në letër historinë e shqiptarëve, frymëzuar nga gjithë librat që kishte lexuar, por dhe nga përvoja personale. Fati nuk deshi që Konica t’i përfundonte këto shënime, por ato janë sot si dëshmi jo vetëm e një kohe dhe një mendjeje që ka kontribuar aq shumë për çështjen shqiptare, por dhe një mënyrë për të parë një tablo të jetës sonë në ato vite. Këto shënime do të botoheshin shumë më vonë në një libër “Shqipëria, kopshti shkëmbor i Europës Juglindore”, një libër që ia vlen t’i rikthehesh shpesh për të takuar idetë përparimtare të tij.)

Për të nisur hulumtimin në karakterin e shqiptarëve, Konica ndalet te një nga gjestet që mund të quhet i rëndë për një shqiptar dhe ai është ta quash “i pabesë”. “Më së pari duhet ditur se fyerja më e rëndë në Shqipëri, është ta quash tjetrin ‘i pabesë’. Shumë gjaqe kanë pasur si pikënisje akuzën për pabesi. Kjo s’do të thotë se në Shqipëri nuk ka njerëz të pabesë, por tregon nivelin e sjelljes dhe idealin që parapëlqehet më shumë. Është interesante të vihet në dukje se në Greqinë moderne fyerja më e rëndë është ta quash tjetrin “analfabet” ose “të trashë” a “të plogët”: ideali i fqinjëve jugorë të Shqipërisë nuk është karakteri, por zgjuarsia, shkathtësia. Një fjalë e urtë e përhapur në të gjithë Shqipërinë thotë: “Shqiptari për një plesht djeg jorganin”. Kjo tregon padurimin dhe rrëmbimin, vrullin e shqiptarit. Ndoshta proverbi e ka zanafillën tek këshilla e ndonjë udhëheqësi për të mos nisur luftime të kushtueshme për punë të kota. Një sjellje edhe më fisnike shpreh fjala e urtë “Kokë e falur nuk pritet”, që do të thotë se armiku i nënshtruar ose i zënë rob nuk vritet”, shkruan ai.

Historiani bizantin, Nikiforos Gregoras, i cili nuk mund të dyshohet për simpati ndaj shqiptarëve, e përforcon faktin se shqiptarët nuk i vrasin, as nuk i shndërrojnë në skllevër, armiqtë e mundur. Është e vërtetë se Gregorasi përmend edhe emrat e disa kombësive të tjera të Perandorisë Bizantine që ndjekin po atë etikë luftarake, por edhe shembuj të ndryshëm, që dëshmojnë të kundërtën, mund të gjenden në kronikat e Bizantit. “Sidoqoftë në kohët e reja, në mes të kombeve të Europës Juglindore, vetëm shqiptarët i kanë qëndruar besnikë traditës kalorësiake që ta falin armikun e mundur”, Duke folur për femrën, ai shkruan se “është diçka e ditur dhe e vërtetuar që në Shqipëri ‘gruaja gëzon paprekshmërinë’”. “Edhe në luftimet e gjaqet më të egra, gruan s’e trazon njeri. Kur dikush ka një armik, i cili ruan rastin t’i marrë hak, kur i duhet të udhëtojë, e ndien veten më të sigurt po të jetë i shoqëruar nga ndonjë grua; megjithëse kjo mënyrë veprimi quhet si jo burrërore. Edhe hajdutët e rrugëve i përmbahen këtij qëndrimi ndaj grave”, shkruan Konica.

Ai sjell në kujtesë një ngjarje që duhet të ketë ndodhur në vitet 1900 ku në shtypin botëror shkruhej për një ngjarje: treni ndërkombëtar “Orient Ekspres”, që udhëtonte nga Parisi në Stamboll, u sulmua nga kusarët e Thrakisë. Udhëtarët meshkuj u detyruan të linin trenin me gjithë plaçkat e veta. Ndërkaq kryetari i bandës u tha grave të zinin vendet ku ishin më parë në tren dhe disa herë me radhë u kërkoi të falur për shqetësimin. Nga urdhrat që u jepte shokëve të vet në gjuhën shqipe, u mor vesh kombësia e hajdutëve. “Shqiptarët, kur flasin për veten e tyre, krenohen duke thënë se kanë shumë cilësi të mira e virtyte. Kjo është një pikë e dobët që e ka çdo komb dhe opinione të tilla nuk kanë ndonjë vlerë. Përkundrazi thëniet dhe shprehjet popullore janë gjykime spontane; ndër to, si të thuash, një komb zihet në befasi. Ne do ta vazhdojmë gjurmimin tonë po në atë vijë dhe do të përpiqemi të japim mendimin e popujve të tjerë për shqiptarët”, shkruan Konica.

Ai veçon mendimin e turqve, për shkak të afërsisë së tyre pesëqindvjeçare me shqiptarët. “Të gjithë historianët turq bëjnë fjalë për kokëfortësinë shqiptare: ‘Arnaud iunud’ do të thotë ‘shqiptari kokëfortë (i papërkulshëm)’” dhe është një shprehje e zakonshme në kronikat e vjetra turke. Turqit mendojnë gjithashtu se shqiptarët janë gjaknxehtë. “E ka një dell shqiptari”, është një shprehje turke mjaft e përhapur. Sir James Sedhouse, që e ka përfshirë këtë shprehje në fjalorin e vet monumental turqisht-anglisht, jep këtë përkufizim në botimin e ri të vitit 1921: “Arnautligi tuttu” – filloi t’i lëvizë gjaku, flet a vepron, siç bën zakonisht një shqiptar, me vrull. Sipas mendimit të komandantëve të vjetër turq, është me të vërtetë trim dhe shumë i zoti për të sulmuar, për të pushtuar ndonjë vend me mësymje, por qëndron indiferent kur kushtet kërkojnë taktikë mbrojtëse. Shqiptari vlerësohet nga turqit si tip i zgjuar, por një historian turk i shekullit XVII, Ibrahim Peçevi, thotë se “Ajaz Pasha i përkiste racës shqiptare, e megjithatë ishte shumë i zgjuar”, shkruan ai.

Sipas mendimit të turqve, interesi për para është një karakteristikë tjetër e shqiptarit, i cili është gati të futet në aventurat më të rrezikshme, mjaft që të nxjerrë ndonjë përfitim. E kishin zakon të tregonin një anekdotë në kohën e Perandorisë së vjetër turke: E pyetën shqiptarin një herë “a do të shkosh në ferr?” dhe ai u përgjigj “Sa është rroga atje?”.

Ndërsa grekët kanë një tjetër mendim për shqiptarët. Në gjuhën popullore greke, takojmë dy shprehje për shqiptarët. “Një kokë shqiptari” thuhet për një njeri të papërkulshëm e kryeneç. Kur dikush vuan nga hallet që i kanë rënë përsipër, miqtë e ngushëllojnë duke i thënë “hajt se Zoti nuk është shqiptar”, që do të thotë se Zoti është i mëshirshëm.

“Kjo akuzë për mizori kuptohet fare mirë po të shikohet në dritën e historisë: grekët për qindra vjet me radhë i kanë njohur shqiptarët vetëm si pushtues, si kusarë që u plaçkitnin qytetet bregdetare, si ushtarë të dërguar ndër ekspedita ndëshkimore, si xhandarë ose si mbledhës taksash. Grekët nuk patën rast të njohin anën njerëzore të shqiptarëve”, shkruan Konica.

Ajo çfarë e çudit atë janë italianët. “Italianët – dhe kjo të çudit shumë – megjithëse kanë pasur vazhdimisht marrëdhënie të ngushta dhe të afërme me shqiptarët, kanë vetëm një shprehje në lidhje me këtë popull. Edhe kjo nuk është diçka në favor të shqiptarëve. Shprehja “far l’albanese” mund të gjendet në të gjithë fjalorët e mirë të italishtes, si për shembull, në atë të Nikola Zingarelit (Nicola Zingarelli). Përkthimi fjalë për fjalë i shprehjes është “të hiqesh si shqiptar”, kurse kuptimi është tjetër “bëj sikur s’kuptoj; hiqem sikur nuk di gjë”, shkruan ai.

Ndërsa francezët gjithnjë kanë pasur marrëdhënie të ngushta me shqiptarët, princat e familjes së Kapetëve kanë mbretëruar në Shqipëri për afro njëqind vjet. Një shprehje që mund të takohet në kronikat e vjetra është kjo: “fier comme un albanais” – krenar si shqiptar. Edhe banorët e Ishujve Britanikë do ta kenë vizituar shpesh Shqipërinë në kohën e kryqëzatave, gjatë rrugës së tyre për në Tokat e Shenjta. Këtë itinerar ndiqnin edhe popujt e tjerë, mbasi rruga që kalonte nëpër Shqipëri ishte më e sigurta në atë kohë, kur udhëtimi për det, me anije të vogla, paraqiste rrezik.

Por këto vizita, në kalim e sipër, nuk kanë lënë gjurmë në histori. Për një grup anglezësh në Shqipëri bëhet fjalë vetëm në vitin 1457. Në këtë vit, një fisnik anglez me një kompani detarësh, erdhi në Shqipëri për të ndihmuar Skënderbeun në luftën kundër turqve. Nga këta ushtarë të guximshëm anglezë një pjesë e mirë u kthyen të gjallë në atdhe, i cili në atë kohë ishte i trazuar nga Lufta e dy Trëndafilave dhe nuk dihet çfarë përshtypjesh u la Shqipëria. Por, tre a katërqind vjet më vonë, anglezët, pasi pushtuan ishujt e Detit Jon, hynë në marrëdhënie të mira për një kohë të gjatë me Shqipërinë.

“Ata na kanë lënë disa vëzhgime të mprehta dhe të shkëlqyeshme mbi karakterin e shqiptarëve. Këto përshtypje, herë janë, herë nuk janë në favor të shqiptarëve, por vlejnë për sinqeritetin e tyre, mbasi shqiptarët për të cilët bëhej fjalë në ato studime ishin analfabetë e prandaj të paaftë të falënderonin ose të protestonin për sa thuhej rreth tyre”, shkruan Konica.

Villiam Martin Lik , i cili e filloi karrierën e vet si inxhinier ushtarak dhe e mbylli si arkeolog klasik, studimet e të cilit edhe pas një shekulli studiohen me nderim nga dijetarët, flet më se një herë në librat e vet për karakteristikat e shqiptarëve. “Plutarku na vë në dijeni. – thotë Lik, – se Pirroja ishte një oborrtar i shkathët dhe që në rini përpiqej të fitonte miqësinë e njerëzve të fuqishëm. Ky është në përgjithësi karakteri i shqiptarëve. Ata përpiqen me çdo mënyrë të sigurojnë mbrojtjen e eprorëve të tyre dhe u qëndrojnë besnikë, kur paguhen rregullisht. Kryengritjet e tyre të shpeshta zakonisht shkaktohen nga sjellja e pabesë e zyrtarëve, të cilët ndërmarrin disa punë pa siguruar më parë mjetet e duhura financiare. Shqiptarët, duke qenë zakonisht më të varfër se turqit, janë të kufizuar në kërkesat e veta, janë më të qëndrueshëm e të durueshëm, janë më të regjur me vështirësitë që në moshë të njomë”.

Në një vend tjetër, koloneli Lik shpreh këtë mendim: “Ndërsa turku krenar dhe përtac dhe fshatari i varfër grek paraqiten shpeshherë pa pikë energjie, si pasojë e shtypjes dhe e varfërisë së vazhdueshme, këta shqiptarët dallohen për veprimtarinë e tyre të palodhur. Ata i zinin të parët pikat më të larta anës udhës, sikur ishin në garë cili do të ngjitej i pari. Të gjitha pyetjeve në lidhje me topografinë u përgjigjeshin me zgjuarsi, lejen për të shikuar me teleskopin tim e quajnë si një shpërblim të madh. Nuk ka dy gjëra në këtë botë që ndryshojnë më tepër në mes tyre se sa zakonet, (sjelljet) e shqiptarëve me ato të osmanllnëve. Këta të fundit janë qeniet më flegmatike dhe të plogëta të njerëzimit, përveç rasteve kur i nxit diçka e jashtëzakonshme.

Por, për Konicën, një ndër karakteristikat kryesore të shqiptarëve, që asnjë studiues i huaj nuk e ka vënë re, është individualizmi.

Një dijetar gjerman, dr. Herbert Louis, i cili, siç e kemi thënë edhe më parë, ishte ngarkuar nga qeveria shqiptare të studionte topografinë e vendit, deklaron se në Shqipëri nuk ekziston kuptimi i fjalës turmë. “Një nga përshtypjet më të forta, – deklaron dr. Louisi – që më ka mbetur nga shqiptarët, është ajo që te secili prej tyre, vihet re një njeri me besim të madh në vetvete. Çdo individ, qoftë i zgjuar ose budalla, ka një aftësi të dukshme për të vendosur vetë dhe është mësuar të trajtojë pasurinë dhe jetën e vet në mënyrë praktike. Në një situatë të paqartë, secili jep një gjykim dhe është i gatshëm për nisma të guximshme. Me fjalë të tjera, në Shqipëri nuk ekzistojnë masa indiferente”.

“Kjo mungesë e frymës së turmës ka pasur pasoja fatale për unitetin e Shqipërisë, pasi secili përpiqej të merrte pjesë drejtpërsëdrejti personalisht, pa ndërmjetës ose të deleguar, në diskutimin e punëve publike. Ideja e shtetit për shqiptarin nuk kalonte përtej caqeve të qytetit ose përtej maleve ku banonte. Ashtu si për grekët e vjetër dhe për italianët e mesjetës, ideali i shqiptarit ishte ai i një qyteti shtet. Në rastet kur çështja kombëtare kërkonte unitet veprimi, vetëm mbas diskutimesh pa fund arrihej të merreshin masa të përbashkëta, por edhe këto shumë herë tepër me vonesë. Nëse Shqipëria u nënshtrua nga të huajt në të kaluarën, gjithmonë ndodhte për fajin e një qëndrese të pakombinuar”, shkruan Konica.

Ajo çfarë është interesante sipas tij, është dhe fakti se shqiptari, megjithëse shumë i pavarur dhe individualist, për të mos iu nënshtruar ndikimit të huaj kundër vullnetit të vet, prapëseprapë ka besim të madh në përparësinë që i takon atij që ka lindur në një familje të fisme. Ai sjell si shembull një ngjarje nga historia e kryengritjeve shqiptare, kur trazirat shkaktoheshin vetëm për shkak se caktohej si sundimtar ndonjë njeri nga familje e panjohur (pa emër). “Jo shumë kohë më parë (për të qenë të saktë, në vitin 1896) Sulltani kishte emëruar një sundimtar të përgjithshëm në Shqipërinë e Veriut, por popullsia ngriti krye, rroku armët dhe shprehu pakënaqësinë që do të sundohej nga një njeri me prejardhje familjare të rëndomtë. Një gazetar frëng i kohës vuri në dukje se “këta shqiptarët kanë një mënyrë të menduari si Montomorensia” (Duka i Montmorency, të cilit ia prenë kokën më 1632).Por qëndrimi shqiptar e ka burimin gjetiu: mbështetet në përvojën që “njeriu i ri”, njeriu i pafis (homo novus), shpesh nuk di ta përmbajë veten. Në Shqipëri dëgjohet ky proverb popullor “Kur bëhet jevgu pasha, më parë vret të atin”. Kjo shprehje popullore e shqipes është varianti i proverbit të anglishtes “Po i hipi kalit një lypës, do t’i grahë sa t’i nxjerrë shpirtin”.

Urrejtja është një tjetër. Prandaj përzierja e një autoriteti qendror në liritë lokale dhe individuale shikohet si një dhunë, ligjet që nxjerr ai autoritet qendror quhen në esencë si të padrejta dhe shkelja e tyre, sado e rëndë që të jetë, konsiderohet vetëm si një sjellje e pahijshme. Për më tepër, prej njëfarë qëndrimi patriarkal ndaj jetës, ngurron të marrë masa të rënda ndëshkimore. Dënimi me vdekje shikohet kudo si diçka e urryer, dhe është për t’u vënë në dukje se edhe në ditët tona, ashtu si në të kaluarën, nuk gjen dot njeri në Shqipëri që të bëjë punën e xhelatit. Për të zbatuar dënimet me vdekje të gjykatave, policia detyrohet të pajtojë ndonjë jevg, i cili, pas shumë protestash, e kryen detyrën, natyrisht jo si profesionist, por si diletant, gjë kjo që ia zgjat vuajtjet viktimës”, shkruan Konica.

Ndërsa një nga karakteristikat fatkeqe të shqiptarëve dhe që zë vend të dukshëm, është mungesa e plotë e idealizmit tek ata. Në një vend ku njeriu vdes aq me lehtësi në grindje të ndryshme, nuk është dëgjuar të vdesë kush për një ideal a për një çështje (kauzë). Kjo ndihmon të shpjegohet fakti përse Shqipëria nuk e fitoi lirinë më parë dhe ka një numër kaq të paktë dëshmorësh të rënë për pavarësinë kombëtare. Aktet e devotshmërisë dhe të guximit, që kanë shkaktuar vdekjen e mijëra njerëzve, mund të përdoren si argument për të përgënjeshtruar thënien time. Por, devotshmëria e egër ndaj traditave të vendosura dhe ndaj kanunit shekullor të nderit, janë më tepër veprime mekanike dhe për t’i kryer nuk nevojitet të vihet në rrezik jeta në mënyrë të vullnetshme për një ideal të zgjedhur lirisht. Ndërsa mikpritja është një virtyt tashmë i pranuar nga të gjithë.

Konica thotë, se “shqiptarët nuk kanë prirje të flasin shumë”. Këtë gjë e vë re dhe shkrimtari frëng Hiasent Hekar (Hyacynthe Hecquard), i cili, si konsull i Francës në Shkodër për shumë vjet me radhë, arriti ta njihte mirë Shqipërinë e Veriut, e vë në dukje shkurtësinë plot dinjitet të fjalimeve në kuvendet popullore.

Jeta seksuale e shqiptarëve

Për jetën seksuale të shqiptarëve mund të thuhet fare pak në një libër të destinuar për publikun e gjerë. Disa vese nuk janë të panjohura ndër qytete, megjithëse janë fryti i ndikimeve të huaja; porse vështirë të gjendet në botë një popullsi me zakone më të pastra se ajo e fshatarëve dhe malësive të Shqipërisë. Pafajësia e popullit të thjeshtë dëshmohet edhe nga një zakon i çuditshëm që ka mbetur deri vonë e nuk është zhdukur ende plotësisht. Përpara martesës (dhe nusja është zakonisht pesëmbëdhjetë deri më shtatëmbëdhjetë vjeçe, kurse dhëndri nëntëmbëdhjetë deri njëzetenjë) një burrë i moshuar, pjesëtar i familjes, do t’i shpjegonte bashkëshortit të ardhshëm anën fizike të martesës, ku do të shënonte me shkumës, me qymyr ose me ndonjë lëndë tjetër ngjyruese një rreth të vogël përqark “depilata virginis pudenda, ut iuvenis inexpers introitum facilius inveniat”.

Në disa krahina të Shqipërisë ekziston një besëtytni në lidhje me seksin e ujërave. Disa ujëra quhen “mashkullore” dhe besohet se kanë veti afrodiziake për burrat; disa ujëra të tjera janë “femërore” dhe mendohet se ushtrojnë të njëjtin efekt te femrat; kurse një lloj uji tjetër është “asnjanës”. Një burrë, me arsim, më tregoi se një herë kishte shkuar për punë nga qyteti i lindjes Gjirokastër në një fshat gjashtë orë larg. Sapo arriti aty piu një gotë ujë nga një burim dhe menjëherë pas kësaj diçka e shtyu të kthehej në shtëpi dhe të takohej me të shoqen. Ai ua tregoi shokëve këtë ndjenjë të çuditshme dhe ata e pyetën, duke qeshur, nëse kishte pirë ujë nga një farë burimi. Unë e ndërpreva bashkëbiseduesin, duke e pyetur a e dinte më parë çfarë mendohej për ato ujëra. “E mora vesh çfarë doni të nxirrni me këtë pyetje, ma ktheu ai – doni të dini se mos isha ndikuar nga sa kisha dëgjuar për ato ujëra; jo, deri atë ditë nuk kisha dëgjuar asgjë për efektin e tyre”. Ai shtoi se, meqë e kishte kthyer kalin në Gjirokastër dhe i kishte urdhëruar shërbyesit të vinin e ta merrnin pas tri ditësh, u kthye më këmbë në qytet sa më shpejt që mundi. / Konica.al/ KultPlus.com

Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë kremtoi 20 vjetorin e themelimit

Posted on by Kult Plus

Në një ngjarje kulturore e artistike, Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë në praninë e qindra dashamirëve të artit të të shkruarit ka kremtuar 20 vjetorin e themelimit të saj pikërisht në Qendrën Kulturore Shqiptare “Illyria” në New York.

Në këtë përvjetor si asnjëherë më parë kishte pjesëmarrje edhe nga shtete të ndryshme në SHBA, si dhe shkrimtarë nga Kanadaja e Meksika.

Ngjarja u nderua nga mysafirët e saj special, shkrimtari disident Visar Zhiti- Anëtar Nderi i shoqatës dhe Gjekë Marinaj, i cili është ndër themeluesit e parë të shoqatës, dhe President Nderi i saj.

Kryetari aktual i shoqatës Mëhill Velaj, i cili e drejtoi programin, në fjalën e tij theksoi “Unë si kryetar i kësaj shoqate ju shpreh mirënjohje dhe respekt të veçantë për punën e palodhshme të cilën e keni bërë dy dekada, në mënyrë që edhe këtu në Amerikën e largët të dëgjohet fjala shqipe, të zhvillohen veprimtari të ndryshme letrare e artistike edhe në kuadër të festave tona kombëtare e letrare artistike. Dinjiteti asnjëherë nuk ju mungoi, bashkë me kontributin tuaj dhe e bëtë pa hezitim e me plot vullnet. Kjo e bëri që Shoqata të funksionojë pa vështirësi, gjë që jam krenar me ju se pa ju dhe angazhimin tuaj, puna individuale nuk do të sillte suksese të cilat po i shohim sot e do t’i shohim edhe më shumë në të ardhmen e afërt e sidomos kur kjo shoqatë, po përqafon në gjirin e saj edhe shumë anëtarë të rinj të cilët po i bashkohen shoqatës sonë. Të bashkuar do të arrijmë suksese edhe më të mëdha”.

Në fjalën e tij presidenti i shoqatës Adnan Mehmeti duke i përshëndetur të pranishmit foli për arritjet e shoqatës në këto dy dekada, duke vënë theksin tek botimi i revistës periodike “Pena” dhe botimet e një pas njëshme të anëtarëve të shoqatës. Ai përmendi se librat e anëtarëve të shoqatës shpërndahen rregullisht nëpër bibliotekat e shoqatave të ndryshme shqiptare në SHBA, nëpër bibliotekat amerikane e deri tek Biblioteka e Kongresit Amerikan.

Me nga një fjalë përshëndetëse u paraqitën Visar Zhiti, anëtar nderi i shoqatës dhe shkrimtar i njohur, Gjekë Marinaj, kryetari i parë i shoqatës, Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës në New York Frymëzim Isufaj, këshilltari shqiptar i New Yorkut Mark Gjonaj, kryetari i “Vatrës” Elmi Berisha, Skendër Kodra, kryetar i Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave, poeti nga Kanadaja Shani Pnishi, producenti Bujar Alimani, studentja Ilva Xhaferri, ndërsa Enkeleda Çelaj – Mundija, e bija e të ndjerit poetit Luigj Çekaj recitoi në kujtim të tij një poezi të poetit Luigj Çekaj. Me recitale të ndryshme u paraqitën aktorët e njohur në komunitetin shqiptar të Amerikës: Halil Tetaj, Shaban Lajçi dhe Avni Abazi.

Në këtë vit jubilar, Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro- Amerikanë prezentoi para publikut edhe anëtarët e rinj të saj: Elida Rusta, Arjana Fetahu- Gaba, Ibadete Humolli- Tetaj, Monda Hamitaj, Prend Ndoja, Engjell Zerdelia, Hamide Shabani, Fjorela Forde, Merita Prenga dhe Hamit Alaj.

Në 20 vjetorin e saj Shoqata e Shkrimtarve Shqiptaro Amerikanë ndau edhe çmime:

Çmimi “Faik Konica”- Sevdai Kastrati

Çmimi “Fan Noli”- Julia Gjika

Çmimi “Peter Prifti”- Shaqir Salihu

Çmimi “Isuf Luzaj”- Kozeta Zylo

Çmimi “Arshi Pipa”- Arjeta Ferlushkaj

Çmimi “Rozi Theohari”- Ermira Mitre

Çmimi  “Agron Fico”- Bexhet Asani

Çmimi “Bilal Xhaferri”- Namik Selmani

Çmimi “Sami Repishti”- Luz Thaçi

Çmimi “Prenk Gruda”- Sabije Veseli

Çmimi “Luigj Çekaj”- Bora Balaj

Çmimi “Sotir Andoni”- Petraq Risto

Çmimi “Seladin Velaj”- Gjeto Turmalaj

Çmimi “Valter Lazeri”- Eleonora Gjoka.

Edhe ish- editori i gazetës “Dielli” Dalip Greca, i cili për vite ka qenë bashkëpunëtori i ngushtë i tyre, ka uruar shkrimtarët e kësaj shoqate për përvjetorin e saj: “Ndjehem mirë që në këto dy dekada të udhëtimit të shoqatës kam qenë bashkë me shoqatën në shumicën e veprimtarive të organizuara, në panaire, në promovimet e shumta, madje dhe bashkë organizator me “Vatrën” e “Diellin” në disa prej promovimeve siç ndjehem mirë që në bibliotekën më të pasur të komunitetit, në bibliotekën e “Vatrës” është krijuar këndi i krijueseve të Diasporës sonë në SHBA. Ndërkohë gazeta “Dielli” ka qenë e hapur online dhe në shtyp për shoqatën siç ka qenë “Vatra” një shtëpi libri me dyer të hapura për promovime”- thuhet ndër të tjera në urimin e tij. / KultPlus.com

Fjalët e fundit dhe kafeja e djegur e Faik Konicës

Posted on by Kult Plus

Për shqiptarin më të veçantë në historinë tonë, edhe vdekja ashtu duhej të ishte. Nuk e prishi rregullin Faik Konica në momentet e fundit të jetës së vetë.

Është e shkruar nga studiuesi i njohur i tij, Nasho Jorgaqi, që një ditë më parë se t’i ndahej shpirti nga trupi, Konicës iu dogj kafeja në dhomën e tij. Dhoma iu mbush me tym dhe u deshën ca minuta të mira të vendosej normaliteti.

“Nuk më duket shenjë e mirë kjo”, mësohet t’i ketë thënë Nolit. Por, çudia nuk mbaroi këtu. Hëngri drekë të rëndë, një bërxollë shumë të madhe dhe kur mbaroi tha: “Nuk do ha mish për tri ditë”. Por, në mbrëmje ai vdiq nga një atak në zemër.

Megjithatë, historia e fjalëve të fundit apo testamentit që ka lënë Konica nuk mbaron këtu.

Deri më sot ekzistojnë dokumente dhe dëshmi që Konica të ketë lënë një testament, sipas të cilit nuk do ta treste dheu nëse nuk do ta varrosnin në atdhe. Këtë e ka përforcuar Fan Noli, i cili në disa letra dërguar Enver Hoxhës i ankohej se Faikun e kishte në “dollap”, domethënë në morg, dhe shteti shqiptar duhet të financonte varrimin në atdhe. Por, Enveri e kishte shpallur armik me kohë Konicën dhe nuk e bëri këtë.

Mbështetur në këtë dëshmi, në vitin 1995, eshtrat e Konicës rivarrosen në Shqipëri në kodrat e Liqenit Artificial të Tiranës. Mendohet se testamenti i është lënë Sejfulla Malëshovës dhe kjo është përmendur, por për hir të vërtetës, testamenti origjinal i tij nuk është botuar asnjëherë. / KultPlus.com

Opera “La Boheme” e Puçinit mirëpritet nga artdashësit në TKOB

Posted on by Kult Plus

Opera “La Boheme”, e kompozitorit Giacomo Puccini dhe libret të Giuseppe Giacosa dhe Luigi Illica, u mirëprit mbrëmjen e djeshme në Teatrin Kombëtar të Operës, Baletit dhe Ansamblit Popullor.

Në këtë shfaqje të operas bohemiane, historisë më të bukur të dashurisë, interpretuan
orkestra, kori, trupa e baletit, artistët e Cirkut të Tiranës dhe kori i Fëmijëve.

Regjia e këtij produksioni iu besua regjisores së re, Ada Gurra, e cila shënon për herë të parë në karrierën e saj, realizimin e një produksioni operistik të këtyre përmasave. Gjithashtu skenografia iu besua një tjetër talenti të ri, Renold Sula. Orkestra e TKOB  u dirigjua nga dirigjenti italian Jacopo Sipari, ndërsa kostumograf është Ardi Asllani.

Në rolet kryesore mbrëmjen e djeshme interpretuan Eva Golemi (Mimi), Dorina Selimaj (Musetta), Raffaele Abete (Rodolfo), Armando Likaj (Marcello), Ogert Islami (Schaunard)
Bledar Domi (Colline), Genc Vozga (Benoit), Sokol Hidersha (Alcindoro), Gerald Murrja (Parpignol) dhe Erlind Zeraliu (Sergente dei Doganieri).

Sinopsi i veprës

Në fundin e shek. XIX në Paris, katër shokë jetojnë së bashku në një papafingo. Rodolfo dhe Marcello qëndrojnë në shtëpi duke punuar dhe vjen njëri nga të rinjtë, muzikanti Schaunard, i cili ka fituar para dhe ata vendosin për të ngrënë në një restorant aty pranë. Poeti Rodolfo nuk i shoqëron, sepse duhet të mbarojë shkrimin e tij, por ndërpritet nga Mimi, një rrobaqepëse e cila ishte fqinjë me të. Ata tërhiqen nga njëri – tjetri me shikim të parë dhe bashkëdrejtohen për në restorant, ku po i presin miqtë e tij.

Marcello, shoku i Rodolfos po flirtonte me ish-të dashurën e tij Musetta, e cila detyron shoqëruesin e saj të paguajë faturën për të gjithë. Më vonë Musetta dhe Marcello jetojnë bashkë, si Mimi dhe Rodolfo, kjo e fundit vuan nga tuberkulozi dhe do të ndahet nga Rodolfo, sepse ai mendon që nuk ka mundësi ta ndihmojë të shërohet. Musetta ndahet nga Marcello dhe katër shokët rikthehen në jetën e tyre në papafingo. Ata vizitohen nga Musetta, e cila ka shoqëruar Miminë. Mimì dhe pse tani jeton e pasur, kur ndjen se vdekja po i afrohet, shkon drejt dashurisë së saj të vetme, Rodolfos. Ajo dëshiron të vdesë në krahët e tij, e rrethuar nga miqtë e saj të vërtetë. Musetta, Marcello, Schaunard dhe Colline bashkohen në një përqafim të fundit, ndërkohë që Rodolfo qan mbi trupin e pajetë të Mimisë.

Opera “La Boheme” do të shfaqet edhe në datat 15,16 dhe 17 dhjetor. Në shfaqjen e 15 dhjetorit do të interpretojnë Renisa Lackaj (Mimi), Nina Muho (Musetta), Raffaele Abete (Rodolfo), Paolo Ingrasciotta (Marcello), Ogert Islami (Schaunard), Xhieldo Hyseni (Colline)
Bledar Domi (Benoit, Alcindoro), Gerald Murrja (Parpignol) dhe Erlind Zeraliu (Sergente dei Doganieri).

Ndërsa në 16 dhjetor do të interpretojnë Simona Karafili (Mimi), Dorina Selimaj (Musetta)
Raffaele Abete (Rodolfo), Armando Likaj (Marcello), Ogert Islami (Schaunard), Bledar Domi (Colline), Genc Vozga (Benoit), Sokol Hidersha (Alcindoro), Gerald Murrja ( Parpignol)
Erlind Zeraliu ( Sergente dei Doganieri). Në 17 dhjetor do të interpretojnë Nina Muho (Mimi), Dorina Selimaj (Musetta), Raffaele Abete (Rodolfo),  Paolo Ingrasciotta (Marcello)
Ogert Islami (Schaunard), Xhieldo Hyseni (Colline), Bledar Domi (Benoit, Alcindoro)
Gerald Murrja ( Parpignol), Erlind Zeraliu (Sergente dei Doganieri). / atsh / KultPlus.com

Përkujtohet në 79 vjetorin e vdekjes intelektuali i shquar shqiptar, Faik Konica

Posted on by Kult Plus

Sot përkujtohet 79 vjetori i vdekjes së Faik Konicës, shkrimtar, kritik letrar, publicist, eseist, përkthyes, një nga personalitet më të shquara të kulturës, letërsisë, e jetës politike shqiptare, një intelektual i dimensioneve evropiane.

Faik Konica lindi më 15 mars 1875 në Konicë. Pasi mori mësimet e para në vendlindje, ndoqi Kolegjin Jezuit Saverian të Shkodrës e më pas studimet e liceut perandorak francez të Stambollit. Pasi kreu shkollën e mesme në Francë, vazhdoi studimet në Dizhon për filologji romane dhe më pas u diplomua në universitetin e Harvardit të SHBA-së, ku mori gradën “Master of Arts”.

Më 1897, në Bruksel botoi numrin e parë të revistës politike kulturore e letrare “Albania”. Pas vajtjes së tij në Boston, së bashku me Fan Nolin, themelojnë gazetën Dielli, një organ i rëndësishëm i Federatës Panshqiptare “Vatra”.

Më 1912 në emër të Federatës Vatra, shkon në Londër për të mbrojtur interesat kombëtare shqiptare në Konferencën e Ambasadorëve në Londër. Më 1921, Konica zgjidhet kryetar i Federatës Vatra dhe me rimarrjen e drejtimit të gazetës Dielli, ai shkruante në një rubrikë të tijën “Shtylla e Konitzës”.

Më vitin 1926, Faik Konica emërohet Ministër Fuqiplotë i Shqipërisë në Shtetet e Bashkuara. Vdiq në Uashington më 15 Dhjetor 1942. Në vitin 1995, pas rënies së diktaturës komuniste, eshtrat e tij u sollën në Tiranë.

Me veprën e tij letrare e me shkrimet kritike, Konica pasqyron një njohje të thellë të mendësisë shqiptare, e jetës politike shqiptare. Gjatë veprimtarisë së tij është përpjekur për një gjuhë letrare të përbashkët dhe ndihmoi në pasurimin e zhvillimit të stilit letrar dhe publicistik të shqipes së shkruar. Krijimtaria e tij ka mbetur në pjesën më të madhe e botuar në shkrime të shtypit të kohës dhe në dorëshkrime.

Faik Konica mbetet një figurë qendrore dhe një pikë referimi në ecurinë e kulturës sonë moderne. / KultPlus.com

Marrëveshje mes Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe Akademisë Kombëtare të Shkencave të Ukrainës

Posted on by Kult Plus

Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Skënder Gjinushi ka pritur në zyrën e tij ambasadorin e Ukrainës në Republikën e Shqipërisë, Volodymyr Shkurov.

Në këtë takim u shpreh vullneti i përbashkët për bashkëpunime me seksionet, institutet dhe qendrat kërkimore-shkencore mes Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe Akademisë Kombëtare të Shkencave të Ukrainës.

Kryetari i Akdemisë së Shkencave akad. Skënder Gjinushi e njohu Volodymyr Shkurov me projektet dhe qendrat shkencore të ngritura pranë Akademisë së Shkencave të Shqipërisë që kanë bashkëpunime rajonale dhe shprehu interesin edhe për bashkëpunimin e shkëmbimin e përvojave mes Akademisë së Shkencave të Shkencave të Shqipërisë dhe Akademisë Kombëtare të Shkencave të Ukrainës.

Pasi u diskutuan interesat dypalëshe të bashkëpunimit, në këtë takim u paraqit nga ambasadori ukrainas, Shkurov, teksti për lidhjen e marrëveshjes mes dy akademive, e cila pritet të finalizohet në pranverën e vitit 2022.

Akademia Kombëtare e Shkencave të Ukrainës është institucioni kryesor i kërkimit shkencor, së bashku me pesë akademi të tjera të specializuara në disiplina të ndryshme shkencore. / KultPlus.com

Muri i jashtëm i Ambasadës së Italisë në Tiranë veshet me veprën “Flamuri prej Çelikue” të artistit Helidon Xhixha

Posted on by Kult Plus

Muri i jashtëm i Ambasadës së Italisë në Tiranë është veshur me tringjyrëshin e flamurit kombëtar të shtetit fqinj, por në formën më të lartë të një arti kontemporan, sjellë nga artisti pamor dhe skulptori i mirënjohur shqiptar, Helidon Xhixha.

Vepra prej stili unik e artistit të diplomuar në Akademinë e Arteve të Milanos dhe specializuar në Londër, e quajtur “Flamuri prej Çeliku”, ka qenë një dhuratë për ambasadën italiane, por edhe për qytetarët e Tiranës, të cilët tashmë kanë një instalacion të ri në një prej kryqëzimeve më të bukura të qytetit.

Kryetari i bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, gjatë ceremonisë së inaugurimit të veprës së piktorit dhe skulptorit Helidon Xhixha në rezidencën e Ambasadës Italiane, u shpreh se kjo vepër i jep një tjetër pamje gjithë zonës. “Mjafton të shikojmë si ka ndryshuar ky kryqëzim – që lidh Liceun me shkollën “Kosova” – dhe çfarë pamjeje i jep ky rikompozim i murit të Ambasadës me një vepër fantastike të Helidon Xhixhos”, u shpreh Veliaj.

Kryebashkiaku vlerësoi në mënyrë të veçantë simbolin e një gjesti të tillë, që ngre lart më së pari vlerat e marrëdhënieve mes dy vendeve. “Jemi shumë me fat që kemi Italinë fqinje, Italinë e kulturës, Italinë e gjuhës, Italinë e shkencës, Italinë e estetikës, Italinë e këngës, Italinë e poezisë, Italinë e ushqimit! Edhe sikur të kishim zgjedhur, ne do të kishim mundur të zgjidhnim komshinj më të mirë sesa italianët. Ndaj, mezi pres që gjatë vitit 2022, bashkë me ju, ta maksimizojmë Tiranën si Kryeqytet i Rinisë”, tha Veliaj.

Edhe ambasadori italian, Fabrizio Bucci vlerësoi faktin që mes dy vendeve tona nuk ekzistojnë kufijtë dhe barrierat. “Për fat të keq, ambasadat shpesh shihen paksa si kala me mure të larta dhe nuk arrin kurrë të shohësh atë që është brenda. Por sot kemi hapur dyert për të zbuluar këtë vepër, të cilën kemi menduar ta vendosim në ambientet e jashtme, një vepër e bukur që ka një karakter të fortë italian, por është gjithashtu një vepër që Helidoni ka dashur t’ia dhurojë mbi të gjitha qytetit”, u shpreh ambasadori Bucci.

Artisti i mirënjohur Helidon Xhixha falënderoi ambasadorin italian.

“Falenderoj Fabrizion që e ka transformuar këtë vend në një lidhje perfekte midis Italisë dhe Shqipërisë. Këtu festojnë dy popuj që bashkohen dhe jemi prej shumë kohësh të bashkuar nga historia dhe gjithçka tjetër. Ne falënderojmë Italinë, të cilës do i jemi gjithmonë mirënjohës për atë që jemi,” tha ndër të tjera Xhixha, i cili njihet veçanërisht për faktin se aplikon një stil të veçantë në punimet artistike, duke përthyer dritën kryesisht në metal.

Edhe ministrja e Kulturës, Elva Margariti reagoi për këtë vepër, duke thënë se, “”Bandiera d’acciaio” nuk është thjesht një flamur tringjyrësh, por është lidhja e fortë, e hekurt mes Shqipërisë dhe Italisë. Një miqësi shekullore, që kohërat moderne vetëm po e forcojnë. Përuruam sot në Rezidencën Italiane, këtë vepër simbolike të artistit Helidon Xhixha, historia jetësore e të cilit na përfaqëson nga pak të gjithëve, duke u përpjekur të tejkalojmë kufijtë, por gjithnjë lidhur fort pas rrënjëve”. / KultPlus.com

Muzeu Kombëtar “Shtëpia me Gjethe” nënshkroi memorandum bashkëpunimi me Fakultetin e Gjuhëve të Huaja

Posted on by Kult Plus

Muzeu Kombëtar “Shtëpia me Gjethe” nënshkroi memorandum bashkëpunimi me Fakultetin e Gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës.

Në fokus të memorandumit është promovimi i aktiviteteve edukative dhe kërkimore.

Muzeu Kombëtar i Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe”, i përfaqësuar nga drejtoresha, dr. Etleva Demollari dhe Fakulteti i Gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës, i përfaqësuar nga dekania, prof. dr. Esmeralda Kromidha nënshkruan memorandumin e bashkëpunimit nëpërmjet të cilit, të dy palët ranë dakord për zhvillimin e aktiviteteve të përbashkëta me fokus promovimin e aktiviteteve edukative dhe kërkimore.

Llojet e bashkëpunimit të parashikuara nga Memorandumi i Bashkëpunimit përfshijnë: ofrimin e praktikave mësimore për studentët, projekte kërkimore dhe aktivitete shkencore të përbashkëta si seminare, leksione, konferenca. / KultPlus.com

Përkujtohet kleriku Visarjon Xhuvani, i burgosur nga diktatura

Posted on by Kult Plus

Muzeu Kombëtar “Shtëpia me Gjethe” përkujtoi klerikun Visarjon Xhuvani, i dënuar me burg nga diktatura komuniste.

Si sot, më 14 dhjetor 1890 lindi në Elbasan imzot Visarion Xhuvani, në lagjen Kala. Mësimet e para i mori në shkollën greke në Elbasan dhe më pas vazhdoi shkollën e mesme fetare në Athinë. Po në Athinë përfundoi dhe Universitetin për Teologji. Në vitet 1919-1923 shërbeu si murg në Sofje të Bullgarisë. Vite më vonë në Universitetin e Kembrixhit në Angli, mori gradën Doktor.

Në vitin 1929 u bë Kryepeshkop i parë i Shqipërisë. Ishte njohës i mirë i disa gjuhëve të huaja veçanërisht i greqishtes së vjetër e të re, anglishtes, gjermanishtes, serbokroatishtes, rumanishtes dhe italishtes. Visarjon Xhuvani ka shkruar mbi 26 vepra teologjike.

Gjatë luftës ishte mitropolit i Beratit, Vlorës dhe Fierit. Më 16 prill të 1939 do të bëhej anëtar i delegacionit shqiptar, që i ofroi kurorën Viktor Emanuelit në Vlorë.

Në vitin 1946 u dënua nga diktatura komuniste e më 22 dhjetor 1947 gjykata e dënoi me 20 vite burg, ku pjesën më të madhe qëndroi i burgosur në Burrel. U burgos për 15 vite dhe u lirua në 27 nëntor 1962.

Njohuritë e Xhuvanit u reflektuan në hartimin e dokumentacionit bazë të kishës ortodokse, i cili është në fuqi edhe sot. Statuti themelor i hartuar prej tij dhe i aprovuar nga Kongresi i Korçës më 1929, është i pakorrigjueshëm. Ndërroi jetë në vitin 1965, tre vite pasi doli nga burgu dhe u varros në Shijon në vitin 1965.

Edhe Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave duke përkujtuar klerikun sjell një foto që ruhet në fondin e saj. / KultPlus.com

Dekreti i firmosur nga Giuseppe Garibaldi dhe Francesco Crispi u lejon shqiptarëve të Italisë të praktikojnë fenë e tyre

Posted on by Kult Plus

Nga Aurenc Bebja, Francë – 15 Dhjetor 2021

“L’Opinion nationale” ka botuar, të mërkurën e 28 nëntorit 1860, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me një dekret të veçantë që u lejonte asokohe shqiptarëve të Italisë të praktikonin fenë e tyre, të cilin Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Shkruajnë nga Torino, 23 Nëntor, në gazetën “Siècle – Shekulli” :

“Unë gjej në Fletoren Zyrtare të Siçilisë një dekret, të datës 12 tetor në Napoli, që nuk e di pse, doli në fletën zyrtare vetëm në nëntor; Më duket se meriton vëmendjen tuaj, sepse dëshmon përkushtimin e pushtetit diktatorial ndaj të gjithëve. – Husson.”

Këtu është teksti i dekretit të cilit i referohet korrespondenti :

“Duke pasur parasysh se liria e ndërgjegjes e sapo fituar u garantohet të gjithë qytetarëve të shtetit kushtetues të mbretërisë italiane;

E lexuar dhe shqyrtuar tuma e Benediktit XIV, e titulluar “Etsi pastoralis”;

Në sajë të fuqive që i përkasin diktaturës së ishullit të Siçilisë në çështjet kishtare,

Dekreton :

Artikull unik. Ekzekuatura mbretërore e dhënë në tumën “Etsi pastoralis” të Benediktit XIV, e cila pushon së qeni në fuqi në Siçili, shpallet e pavlefshme.

Greko-shqiptarët, të cilët në të gjitha luftërat kundër tiranisë kanë treguar guximin e tyre, do të gëzojnë liri të plotë për ushtrimin e plotë të adhurimit (kultit) ortodoks lindor.

Urdhëron që ky ligj, i pajisur me vulën kombëtare, të botohet në mënyrën e zakonshme dhe të futet në koleksionin e akteve të qeverisë, për t’u respektuar nga kush mund t’i referohet.

Napoli, 12 tetor 1860.

Diktatori, GARIBALDI.

Sekretari i Shtetit, CRISPI.”

Dimë se një numër i caktuar fisesh shqiptare, prej shumë vitesh, janë vendosur si në shtetin e Napolit ashtu edhe në ishullin e Siçilisë, ku një lokalitet fqinj i Palermos mori, për shkak të vendosjes së tyre, emrin Rrafshi i Grekëve (Piana dei Greci). Ata kanë ruajtur gjuhën, zakonet dhe veshjet e tyre kombëtare; por duket se atyre nuk u lejohej të mbanin (praktikonin) fenë e tyre. Pikërisht këtë e korrigjoi dekreti diktatorial që sapo lexuam.

F. MORNAND.

https://www.darsiani.com/la-gazette/gazeta-franceze-1860-dekreti-i-firmosur-nga-giuseppe-garibaldi-dhe-francesco-crispi-u-lejon-shqiptareve-te-italise-te-praktikojne-fene-e-tyre/ / KultPlus.com

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France


Kongresi i alfabetit, Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni e Veriut propozojnë të jetë festë kombëtare

Posted on by KultPlus

Megjithëse kanë kaluar 113 vjet nga mbajtja e Kongresit të Alfabetit në Manastir, ende kjo datë e rëndësishme nuk është festë kombëtare. Rektori i Akademisë së Studimeve Albanologjike Luan Përzhita thotë se vitin e ardhshëm kjo do të zyrtarizohet dhe kremtimet do të mbahen në trekëndshin Shkup, Prishtinë Tiranë.

Ndërkohë që qendrat  kërkimore nga tre vendet do të kenë një kalendarë të unifikuar edhe për ngjarjet e rëndësishme, si  50 vjetori i drejtshkrimit dhe 110 vjetori i Pavarësisë së Shqipërisë.

“Albanologjia e mijëvjeçarit të ri” është zgjedhur si temë e edicioni XII të ditëve të Albanologjisë . Gjithashtu u prezantuan edhe 40 botimet  e vitit 2021, botime për figura politike e kulturore si edhe fenomene të rëndësishme të dy shekujve të fundit./ KultPlus.com

Pse shqiptarët thonë “pi” dhe jo “tymos” duhan: shpjegon Faik Konica

Posted on by KultPlus

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 15 Prill 2020

Revista “Mélusine” ka botuar, më 1900, në faqen n° 83, shpjegimin e Faik Konicës se përse shqiptarët thonë “pi dhe jo tymos duhan”, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.

Me rastin e hulumtimit tonë, Albania e Brukselit (e cila, thuhet se, herë pas here, boton dokumente folklorike) (1)  shkruante në një botim të fundit :

“Kjo veçanti ekziston edhe në shqip. Ne themi: Piva ñe cingaré; A pi duhan ? Kjo do të thotë : J’ai bu une cigarette, Bois-tu le tabac ?”

Dhe redaktori i kësaj reviste, Z. Spiro Beg (pseudonimi i Faik Konicës), më shkruajti :

“Një nga bashkëpunëtorët tanë mendon se kjo shprehje vjen nga nargjileja e cila, sipas tij, i parapriu përdorimit të cigares. Dhe është diçka e natyrshme të krahasosh nargjilen me një pije.”

Ky asimilim ka mundur të konfirmojë dhe justifikojë në Lindje shprehjen “pi” në vend të “tymos”; por meqë në Perëndim nuk e njohim nargjilen, pra ky mund të jetë shpjegimi fillestar.

Natyrisht, ne i lexuam këto dokumente folklorike te Albania në gjuhën frënge. Tre çerekët e kësaj reviste shkruhen në shqip dhe një në frëngjisht; qëllimi i saj është të punojë për rilindjen politike, sociale dhe letrare të Shqipërisë.

— Numri i fundit i Albania-s i 30 Marsit 1900 përmban pikërisht një shënim bibliografik, në të cilin pretendojnë përdorimin e gjuhëve ndërkombëtare për atë që ka interes ndërkombëtar :

“ Z. X… boton sot një libër mbi paskajoren rumune duke e krahasuar me paskajoret e gjuhëve të tjera ballkanike, dhe në veçanti shqipen. Meqë ky studim ishte i shkruar në danisht, për fat të keq ne nuk qemë në gjendje ta shfrytëzonim atë.”

Zotërinjtë danezë, çekë, hungarezë dhe të tjerë mund të thonë çfarë të duan, por ne nuk do t’i mësojmë gjuhët e tyre që të lexojmë disa revista dhe libra. Kauza e tyre është simpatike për ne në nivelin politik dhe kombëtar, por simpatia nuk na jep aftësinë e gjuhëve. Dhe nëse, me qëllim, ata bojkotojnë gjuhët ndërkombëtare, ne do t’i injorojmë domosdoshmërisht shkrimet e tyre. H.G. /KultPlus.com

Reklama e fundvitit nga “Disney”, reklamë që preku shumë njerëz

Posted on by KultPlus

Siç e ka bërë traditë, gjiganti ‘Disney’ ka publikuar spotin për festat e fundvitit. Në fokus është familja dhe titullohet “The Stepdad”, “Njerku”.

Në një familje me katër anëtarë, gruan dhe dy fëmijët, njerku e gjen të vështirë të hyjë në zemrën e fëmijëve të bashkëshortes, të cilët kanë humbur babain e tyre.

Reklama e pasqyron historinë në mënyrë shumë prekëse, por me një fund të lumtur. Dhe mesazh i nënkuptuar është sigurisht ai i barazisë racore. Lëvizja “Black Lives Matter” pati kulmin vitin e kaluar. /KultPlus.com

Bëhuni franshize e kompanisë më të madhe të kozmetikës në Kosovë!

Posted on by KultPlus

Të pasionuar pas kozmetikës dhe bukurisë?

Keni menduar ndonjëherë të drejtoni biznesin tuaj të kozmetikës?

Pse të mos bëheni franshizë e kompanisë më të madhe të kozmetikës në Kosovë, EBC Cosmetics ?

EBC Elegance and Beauty Cosmetics tani është duke e zgjeruar biznesin edhe në formë franshize në të gjithë Kosovën.


EBC ofron akses në një gamë të gjerë produktesh kozmetike të klasit botëror, një emër të ndërtuar që 30 vite dhe një model biznesi që ka pasur dekada suksesi pas tij.


Si një kompani lidere e kozmetikës në Kosovë me një profil jashtëzakonisht të lartë të brendit, ajo ka vendos ta ndajmë edhe me franshizë.


Të interesuarit për bashkëpunim për me shumë informacione, thjeshtë shkarkoni dhe plotësoni formularin e kërkesës në këtë link https://ebc.shop/franchise dhe dërgojeni në email-in [email protected]. / KultPlus.com

Gastronomët me protestë, me slloganin “Boll ma” marshojnë para Qeverisë së Kosovës

Posted on by KultPlus

Shoqata e Gastronomëve të Kosovës (ShGK) dhe Oda e Hotelerisë dhe Turizmit kanë protestuar para Qeverisë.

“Boll ma” është thirrja që ata po bëjnë për institucionet shtetërore për masat dhe kufizimet që iu është bërë këtij sektori.

Gastronomët thonë se durimit të tyre i ka ardhur fundi, duke theksuar se Qeveria e Kosova po i mbyll pa u dhënë asnjë ndihmë./ KultPlus.com

7 thënie të Faik Konicës për shqiptarët

Posted on by KultPlus

Faik Konica, një njeri me kulturë të lartë, eseist i shkëlqyer, stilist i përkryer, themelues teorik dhe praktik i kritikës letrare shqiptare, është ndër figurat më të shquara shqiptare.

Konica përveç si kritik letrar ka qenë edhe veprimtar politik me orientim perëndimor, siç ishte kultura e popullit që i takonte, poliglot, solli një model të ri në mendësinë shqiptare.

KultPlus ju sjellë 7 thënie të Faik Konicës për shqiptarët:

1. Dëshira për hakmarrje është susta më e fuqishme e shpirtit shqiptar. ( 1907).

2.  Të mbetur pa unitet fetar, e vetmja lidhje që ka mbajtur shqiptarët të bashkuar ka qenë gjuha. (1906).

3. Shqiptarët janë populli më mosbesues në botë. (Kujtesë për lëvizjen kombëtare shqiptare).

4. Asgjë nuk i ftoh më shumë shqiptarët se t’u thuash që kanë të bëjnë me një copë injoranti që i drejton.

5. Shqiptari e ka zakon të kundërshtojë para se të marrë vesh.

6. Shqiptarët janë një komb të cilit i pëlqen të lëvdojë veten. Si thonë gojë-rrumbullët tanë, kombi shqiptar është i pari nga mendja, nga sjellja e nga trimëria. Sikur shqiptarët të qenë jo kombi më i mendshmi, por thjesht një komb i mendshëm, ata do të kishin dalë me kohë nga dita e zezë ku ndodhen. (Vepra 1, f. 271).

7. Shqipëria është një vend i bekuar me njëmijë bukurira, shkelur nga turmë e cila ushqen njëfarë urrejtje ndaj bukurisë. (Vepra 2, 34)./KultPlus.com

Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë kremtoi 20 vjetorin e themelimit

Posted on by KultPlus

Në një ngjarje kulturore e artistike, Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë në praninë e qindra dashamirëve të artit të të shkruarit ka kremtuar 20-vjetorin e themelimit të saj pikërisht në Qendrën Kulturore Shqiptare “Illyria” në New York.

Në këtë përvjetor si asnjëherë më parë kishte pjesëmarrje edhe nga shtete të ndryshme në SHBA, si dhe shkrimtarë nga Kanadaja e Meksika. Ngjarja u nderua nga mysafirët e saj special, shkrimtari disident Visar Zhiti- Anëtar Nderi i shoqatës dhe Gjekë Marinaj, i cili është ndër themeluesit e parë të shoqatës, dhe President Nderi i saj. Kryetari aktual i shoqatës Mëhill Velaj, i cili e drejtoi programin, në fjalën e tij theksoi “Unë si kryetar i kësaj shoqate ju shpreh mirënjohje dhe respekt të veçantë për punën e palodhshme të cilën e keni bërë dy dekada, në mënyrë që edhe këtu në Amerikën e largët të dëgjohet fjala shqipe, të zhvillohen veprimtari të ndryshme letrare e artistike edhe në kuadër të festave tona kombëtare e letrare artistike. Dinjiteti asnjëherë nuk ju mungoi, bashkë me kontributin tuaj dhe e bëtë pa hezitim e me plot vullnet. Kjo e bëri që Shoqata të funksionojë pa vështirësi, gjë që jam krenar me ju se pa ju dhe angazhimin tuaj, puna individuale nuk do të sillte suksese të cilat po i shohim sot e do t’i shohim edhe më shumë në të ardhmen e afërt e sidomos kur kjo shoqatë, po përqafon në gjirin e saj edhe shumë anëtarë të rinj të cilët po i bashkohen shoqatës sonë. Të bashkuar do të arrijmë suksese edhe më të mëdha”.


Në fjalën e tij presidenti i shoqatës Adnan Mehmeti duke i përshëndetur të pranishmit foli për arritjet e shoqatës në këto dy dekada, duke vënë theksin tek botimi i revistës periodike “Pena” dhe botimet e një pas njëshme të anëtarëve të shoqatës. Ai përmendi se librat e anëtarëve të shoqatës shpërndahen rregullisht nëpër bibliotekat e shoqatave të ndryshme shqiptare në SHBA, nëpër bibliotekat amerikane e deri tek Biblioteka e Kongresit Amerikan.
Me nga një fjalë përshëndetëse u paraqitën Visar Zhiti, anëtar nderi i shoqatës dhe shkrimtar i njohur, Gjekë Marinaj, kryetari i parë i shoqatës, Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës në New York Frymëzim Isufaj, këshilltari shqiptar i New Yorkut Mark Gjonaj, kryetari i “Vatrës” Elmi Berisha, Skendër Kodra, kryetar i Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave, poeti nga Kanadaja Shani Pnishi, producenti Bujar Alimani, studentja Ilva Xhaferri, ndërsa Enkeleda Çelaj – Mundija, e bija e të ndjerit poetit Luigj Çekaj recitoi në kujtim të tij një poezi të poetit Luigj Çekaj. Me recitale të ndryshme u paraqitën aktorët e njohur në komunitetin shqiptar të Amerikës: Halil Tetaj, Shaban Lajçi dhe Avni Abazi.

Në këtë vit jubilar, Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro- Amerikanë prezentoi para publikut edhe anëtarët e rinj të saj: Elida Rusta, Arjana Fetahu- Gaba, Ibadete Humolli- Tetaj, Monda Hamitaj, Prend Ndoja, Engjell Zerdelia, Hamide Shabani, Fjorela Forde, Merita Prenga dhe Hamit Alaj.

Në 20 vjetorin e saj Shoqata e Shkrimtarve Shqiptaro Amerikanë ndau edhe çmime:

Çmimi “Faik Konica”- Sevdai Kastrati

Çmimi “Fan Noli”- Julia Gjika

Çmimi “Peter Prifti”- Shaqir Salihu

Çmimi “Isuf Luzaj”- Kozeta Zylo

Çmimi “Arshi Pipa”- Arjeta Ferlushkaj

Çmimi “Rozi Theohari”- Ermira Mitre

Çmimi  “Agron Fico”- Bexhet Asani

Çmimi “Bilal Xhaferri”- Namik Selmani

Çmimi “Sami Repishti”- Luz Thaçi

Çmimi “Prenk Gruda”- Sabije Veseli

Çmimi “Luigj Çekaj”- Bora Balaj

Çmimi “Sotir Andoni”- Petraq Risto

Çmimi “Seladin Velaj”- Gjeto Turmalaj

Çmimi “Valter Lazeri”- Eleonora Gjoka.

Edhe ish- editori i gazetës “Dielli” Dalip Greca, i cili për vite ka qenë bashkëpunëtori i ngushtë i tyre, ka uruar shkrimtarët e kësaj shoqate për përvjetorin e saj: “Ndjehem mirë që në këto dy dekada të udhëtimit të shoqatës kam qenë bashkë me shoqatën në shumicën e veprimtarive të organizuara, në panaire, në promovimet e shumta, madje dhe bashkë organizator me “Vatrën” e “Diellin” në disa prej promovimeve siç ndjehem mirë që në bibliotekën më të pasur të komunitetit, në bibliotekën e “Vatrës” është krijuar këndi i krijueseve të Diasporës sonë në SHBA. Ndërkohë gazeta “Dielli” ka qenë e hapur online dhe në shtyp për shoqatën siç ka qenë “Vatra” një shtëpi libri me dyer të hapura për promovime”- thuhet ndër të tjera në urimin e tij.

Roman i mendimit të thellë filozofik

Posted on by KultPlus

Jusuf Buxhovi, „JENIÇERI I FUNDIT“, roman, botoi Shtëpia Botuese “Faik Konica”, Prishtinë, dhe “Jalifat Publishing”, Houston, 2013.

Shkruan: Shefqet DIBRANI

Romani “JENIÇERI I FUNDIT”, shënon një arritje specifike në letrat shqipe. Jusuf Buxhovi, është i shkolluar për letërsi dhe i specializuar në histori, prandaj këto dy afinitete krijuese janë tamam si dy komponente krijuese të cilat i ka inkorporuar në romanin historik, ku rrëfimi letrar është konceptuar mbi argumentin historik duke e sajuar komponentën e tretë, përkatësisht konceptin filozofik si synim përcaktues.

Romani „Jeniçeri i fundit“, është në vazhdën e temave historike që merret me të shkuarën për ta emancipuar të tashmen, e cila sido që të jetë, qysh të nesërmen, bile në sabah, kalon në pronësi të historisë, prandaj kufiri në mes historiografisë dhe letërsisë është i ngushtë, e që ngjason me një sintagmë rotative që haset në këtë libër: “Për fundin si fillim dhe fillimin si fund” (faqe 153), ku mund të interpretohet se aty ku nis një fillim ka edhe mbarim, sikurse ku është fundi i fillimit do të niste fillimi i një fundi tjetër, duke qitur në pah aspekte të mendimit filozofik, për “Dijet e Vjetra dhe Dijet e Reja”, “Gjaku i Dijës dhe Dija e Gjakut”, “Shteti i Dijes dhe Dija e Shtetit”, e veçmas bie në sy “të qenit (Unë) dhe të bërit (Mua)”, e deri tek “përfundimi në lëkurën e Gjarprit të Shtëpisë”.

Me këtë metodologji rrëfimi, dhe me përvojën e gjatë në shkrimin e romanit, Jusuf Buxhovi e mban pezull lexuesin, qoftë me strukturën e rrëfimit ku nxit kureshtjen për të ditur se,“shembja fillon aty ku përfundon ngritja, ndërsa ngritja fillon aty ku përfundon shembja…”, ose për të dalluar se “nuk ka asgjë të përhershme përveç ndryshimit, siç nuk ka asgjë të qëndrueshme përveç ndryshimit…”,etj. (faqe 😎.

Si koncept, ngritja dhe rrënimi i Perandorive, kanë zhvillim identik, që përshkohen nga faktor kohor të zhvillimeve socioekonomike, por në aspektin strukturor e filozofik ngjasojnë. Në këtë plan romani i „Jeniçeri i fundit“ aq sa ka të bëjë me Perandorinë që përshkruhet, po aq ka të bëjë edhe me rrënimin e një Perandorie që përfundoi kohë më parë, ku si pjesë e procesit të shthurjes, degdisjes dhe shkatërrimit të saj, ishte edhe protagonisti i romanit, përkatësisht vet autori i librit.

Aspektet e theksuar më parë, janë pjesë e jetës dhe angazhimit intelektual të Jusuf Buxhovit, si letrar, si historian dhe si politikan, ndonëse që të tri elementet i kundron nga pozita e shkrimtarit, intelektualit dhe qytetarit në profesion të lirë.

Padyshim, romani „Jeniçeri i fundit“ jo që është ndër veprat më të kompletuara të autorit në këtë fushë, por mund të radhitet si njëra nga veprat më të realizuara në shkallë kombëtare të letërsisë shqipe. Romani në fjalë është një vepër që u hyn në shërbim të gjithëve që historinë e kanë synim dhe studim, pasi aty gërshetohen elemente të hershme të antikitetit historik që vjen deri në kohën e Rilindjes, përkatësisht në kohën e “Zgjimit Kombëtar”, e ndërlidhur edhe me faktorët kohorë deri në ditët tona. Këto elemente ngjallin inspirim tek lexuesi për të kuptuar më mirë bektashizmin si religjion, kurse ngjarja zhvillohet në një hapësirë të lokalizuar gjeografike me 1500 – 2000 m2, e cila shtrihet përreth Pashtrikut, Dushkajës, Përdrinit, në Papaj, në Qafë Prushi e në Rekë të Keqe. Por trajtimi është i shkëputur krejtësisht nga religjioni si predikim. Pra, inspirimi dhe motivimi në këtë vepër janë bazë për ta bërë ngjarjen më mistike, për ta zhvilluar imagjinatën e lexuesit dhe për ta bërë rrëfimin shumë më interesant. Ndërsa, fundi tragjik i një rendi shoqëror, i një Perandorie të caktuar, siç ishte ai i Jeniçerëve lidhet ngushtë me rolin e besimit bektashian në shoqëritë njerëzore. Këto zhvillime, kanë ngjashmëri me fundin tragjik të Perandorisë Komuniste, e cila po ashtu kishte ngritur në kult besimin dhe inspirimin në fenë e tyre, ndërsa gjatë procesit të shkatërrimit, edhe ky sistem përjetoi trauma identike me ato që ndeshen në këtë roman si fakt historik që lidhte me një epokë.

Romani „Jeniçeri i fundit“, sidomos me angazhimin e Sheh Banit, kur do të kërkojë “veprim të shpejtë për ta mbikëqyrur gjendjen, ose nënshtrim të shpejtë për ta shpëtuar gjendjen…”, (faqe 146), pasi në ato “vise kishin filluar të futeshin fanatikë që vinin nga Kaukazi”,(f. 146), sepse “Sheh Nuri dhe të tjerët, hafije të pushtetit qysh moti ishin futur në radhët tona”, (faqe160), do ta detyrojnë Sheh Banin të ndërrojë strategji, kur “Tha se do të luftohet, por pa hyrë në luftë…”, (f. 146). Në këtë rast autori e ka ndërlidhur filozofinë e ngjarjes, me aktualitetin e para do kohësh. Natyrisht, duke mësuar nga e kaluara, duhet të ndërtohet e tashmja, me sa më pak gabime e hipoteka, të cilat janë bërë platformë e të gjitha angazhimeve të Jusuf Buxhovit, në planin letrar, publicistik, historik dhe kulturor.

S’ka dyshi romani „Jeniçeri i fundit“, në pamjen e parë lidhet me konfliktet e një kohe të shkuar, por mesazhi i tij, zëshëm flet për nevojën e krijimit të identitetit të ri, identitet ky që ka rrënjën historike si një dokument i mirë dhe mjaftë origjinal ku “sfidat e mëdha kërkojnë besim të patundur…”, (faqe 69), ndërsa zhvillimet e viteve të fundit kanë treguar se “fitimtar nuk merren ata që nuk ia dalin ta ndryshojnë atë, por ata që nuk bëhen pjesë e saj…”, (faqe 37), ose “u morëm vesh mos me lejue që krahu i luftës të fitonte në kandar, meqë kjo do të na përballte me shkatërrim të plotë…”, (faqe 139), refrene këto mjaft të njohura në skenën politike të viteve të ’90-ta kur “Thirrja për durim e besim do të merret tradhti, ndërsa kryeneçësia heroizëm!”, (faqe 141), të cilat si nocione shtjellohen më mirë tek një pasus tjetër kur thotë se “Rendi i Ri Ushtarak” duhej të përvetësohej pa marrë parasysh se ata kishin bërë krime dhe masakra në Kryeshehër, (faqen 155), pasi kishte shenja të mosdurimit të atyre që mendonin “se gjaku ndalet me gjak”, (faqe 76), në kohën kur “Lufta për pushtet lejon çdo mjet… Atë e kanë përdorur edhe profetët”, (faqe 160).

Disa aspekte që janë nocione dhe përkufizime të caktuara, e ku e lidhin një lloj qarku interesant, kanë të bëjnë me norma e shprehje, me elemente të ritualitetit në aspektin liturgjik, mitologjik dhe filozofik siç janë: “Ama e Ati”, „Gur- Guri, Guri i Nanës dhe Guri i Dheut“, pastaj trajtimi dendur nga aspekti mitologjik i „Gjarprit të Shtëpisë dhe Gjarprit të Pemës“, aspekte filozofike rreth “Mençurisë”, “Me qenë shërbëtor”, “Pozita e shërbëtorit nga frika”, “ç’gjë është e mirë?”, “ç’gjë është e keqe”, “dyfytyrëshave të djeshëm dhe të tanishëm”, “Dijet e Vjetra dhe Dijet e Reja”, “Dija e Gjakut dhe Gjaku i Dijes” dhe shumë aspekte të tjera liturgjike…

Në roman janë ndërtuar edhe disa monumente të kultit e traditës siç janë: “Kështjella e Damastionit – Artana e sotme”, ku do të ndeshim personazhe mitologjike Monun, Glauk, Audata etj. Ndërsa tek “Kështjella – Justiniana Prima”, kemi fenomenin e mbrojtjes me ligj – përkatësisht “dekretin perandorak” të vlerave që sot shkelen shumë, pra është fjala për tri lule: “Dardania cacalian – që ripërtërinë kujtesën dhe ndihmon shpirtin”, “Iliria – Aloitis – nga kërcelli i saj del një lëng i cili bënë që shpirti të mos plogështohet”, dhe lulen “Absentium rusticum – që është njëfarë pelini që idhtëson dhe nxjerr helm shërues”, (faqe 212 – 213).

Këto aspekte tematike, i kalojnë kornizat dhe kopertinat e një romani, siç është ky që po e trajtojmë, që flitet kryesisht për kohët e shkuara, por lexuesi do të beson se Jusuf Buxhovi, është njohës i mirë i historisë, që nga antikiteti, me pellazgët, ndërsa në roman e hasim edhe toponimin “Pellazgjia”, pastaj për “Perandorinë Dardane”, e shumë e shumë ngjarje e bëma të tjera, të cilat në mënyrë artistike janë parë nga prizmi i Rendit Bektashian. Gjithsesi, këto qasje në këtë roman janë trajtuar mirë, qoftë në kontekstin kohor apo historik.

Jusuf Buxhovi, është njëri nga historianët më të zëshëm të kohës sonë, i cili me guxim intelektual shkroi për Kosovën “Historinë I-VIII“ dhe këtë “Libër për vetveten” (faqe 7) – romanin „Jeniçeri i fundit“!

(Zëri ditor, më 7 dhjetor 2013./ KultPlus.com

Për herë të parë një grua në krye të policisë së New York-ut

Posted on by KultPlus

Për herë të parë në 176 vite të themelimit të policisë së Nju Jorkut, në krye do të jetë një grua. Kryebashkiaku i sapozgjedhur Eric Adams konfirmoi lajmin,  duke e përshkruar përgjegjësen aktuale të hetuesve të policisë dhe ish kapitenen si një luftëtare kundër krimit, dhe me inteligjencën emotive të duhur për të ofruar sigurinë dhe drejtësinë që njujorkezët meritojnë.

New York Times raportoi se Sewell është një veterane 23-vjeç e Departamentit të Policisë së Qarkut Nassau në Nju Jork., raporton abc news.

Sewell e lindur në Kuins, do të jetë dhe personi i tretë afro-amerikan që hyn në historinë e Departamentit të policisë së Nju Jork, që do drejtojë pas Benxhamin Uard dhe Li Braun në vitet ’80 dhe ’90.

Ajo do të marrë drejtimin e një departamenti policie në ndryshim e sipër, që vitet e fundit po merret sërish me luftën ndaj krimeve të dhunshme si vrasje me armë zjarri, pas vitesh kur të dhënat ishin më të ulëtat në histori./ KultPlus.com

‘Paratë nuk janë gjëja më e rëndësishme në botë, dashuria është- për fat të mirë, unë dua paratë’

Posted on by KultPlus

1. “Paratë nuk janë gjëja më e rëndësishme në botë. Dashuria është. Për fat të mirë, unë dua paratë”.
Jackie Mason

2. “Tek Perëndia besojmë. Të gjithë të tjerët duhet të paguajnë para në dorë”.
Thënie amerikane

3. “Paratë janë më mirë se varfëria, por vetëm për arsye financiare”. Woody Allen

4. “Koha është më e vlefshme se paratë. Paratë mund të shumohen, por për kohën themi të kundërtën”.
John Updike

5. “Nëse i detyrohesh bankës 100 dollarë, ky është problemi yt. Nëse i detyrohesh bankës 100 milionë dollarë, atëherë është problemi i bankës”.
JP Getty

6. “Nuk ka rëndësi a je i bardhë apo me ngjyrë … ngjyra e vetme që ka rëndësi është e gjelbra”.
Family Guy

7. “E vetmja mënyrë për të mos menduar për paratë … është të kesh shumë prej tyre”.
Edith Wharton

8. “Nëse doni të dini se çfarë mendon Zoti për paratë, mjafton të shihni njerëzit të cilëve ai ua jep”.
Thënie e vjetër irlandeze

9. “Jini të pasur për veten tuaj … dhe të varfër për miqtë”
Juvenal

10. “Nëse doni ta dini vlerën e parave, provoni të merrni hua disa”.
Benjamin Franklin

11. “Me 10 mijë dollarë do të ishim milionerë! Kështu do të blinim gjithë gjërat e nevojshme si … dashuria!
Homer Simpson

12. “Mënyra më e lehtë që fëmijët të mësojnë për paratë do të ishte kur ju të mos kishit”.
Katharine Whitehorn

13. “Financa është arti i kalimit të parave nga dora në dorë derisa më në fund të zhduket”.
Robert W. Sarnoff

14. “Gjithçka që kërkoj është një mundësi për të treguar se paratë nuk më bëjnë të lumtur”.
Spike Milligan

15. “E ç’vlerë ka lumturia? Ajo nuk t’i blen dot paratë”.
Henry Youngman

16. “Shumë njerëz shpenzojnë paratë që s’i kanë fituar, për të blerë gjëra që s’i duan, për t’i lënë mbresa njerëzve që s’i pëlqejnë”.
Will Smith

17. “Sikur vetëm Perëndia të më jepte një shenjë të qartë … si për shembull të më hapte një llogari të madhe në një bankë zvicerane”.
Woody Allen

18. “Ai që martohet për dashuri pa para kalon netë të mira dhe ditë të këqija”.
Thënie amerikane

19. “Mes punës dhe familjes, vërtet që s’po kaloj shumë kohë me paratë e mia”.
Thënie amerikane

20. “Ndryshimi mes një divorci dhe një ndarjeje ligjore është se ndarja ligjore i jep burrit kohë për të fshehur paratë e tij”
Johnny Carson

21. “Një bankë është një vend që do të të japë para nëse i vërteton se s’ke nevojë për to”.
Bob Hope

22. “Kushdo që thotë se paratë nuk e blejnë lumturinë, thjesht nuk dinë se ku të bëjnë pazar”.
Bo Derek

23. “Kur isha i ri mendoja se paratë ishin gjëja më e rëndësishme në jetë; tani që jam i rritur e di se janë vërtet”.
Oscar Wilde

24. “Monedha është e pavlefshme në ditët e sotme”.
Yogi Berra

25. “Çdo ditë ngrihet dhe shikoj listën e “Forbes” për njerëzit më të pasur në Amerikë. Nëse nuk jam atje, shkoj në punë”.
Robert Orben

26. “Gjithmonë merr para hua nga një pesimist … ai nuk pret që ti t’ia kthesh”.
Thënie amerikane

27. “Nëse mendon se askujt nuk i intereson nëse je gjallë, provo të mos paguash dy muaj fatura”.
Earl Wilson

28. “Mos më thoni se ku i keni prioritetet. Më tregoni për çfarë i shpenzoni paratë dhe unë do t’ju tregoj se çfarë janë”.
James W. Frick

29. “Arsimi formal do t’ju nxjerrë bukën e gojës; mësimet nga jeta do t’ju bëjnë të pasur”.
Jim Rohn

30. “Paratë janë realitetin, një tipar permanent i jetës së përditshme. Ato i japin jetës një ritëm të veçantë, një “tërheqje” të caktuar, një perceptim të pazakontë të botës dhe vendit tonë në të”.

31. “Paratë i krijojnë problemet atëherë kur nuk i kemi; na i shtojnë ato edhe kur i kemi. Por është vetëm një iluzion se ne jemi në kontroll të parave tona. E vërteta është se ne e dimë dhe e kuptojmë sa kontroll ushtrojnë mbi ne”.
32. “Paratë na bëjnë zotërinj dhe skllevër. Pushteti ynë mbi paratë është i vërtetë, por vetëm kur kuptojmë pushtetin e tyre mbi ne”.
Thënie franceze

33. “Shumë prej nesh i konsiderojnë amerikanët si ndjekës të parave. Kjo është një shpifje mizore, edhe pse është përsëritur nga vetë amerikanët”.
Albert Einstein

34. “Ai, opinioni i të cilit është se paratë mund të bëjnë gjithçka, mund të bëjë gjithçka për para”.
Benjamin Franklin

35. “Nëse do të ishit të pasur, mendoni edhe të kurseni”.
Benjamin Franklin

36. “Kush është i pasur? Ai që është i kënaqur. Kush është ai? Askushi.
Benjamin Franklin

37. “Pasuria mund të na aftësojë të bëjmë favore; por hirin pasuria s’na e jep”.
Charles Caleb Colton

38. “Të ardhurat vjetore njëzet paund; shpenzimet vjetore nëntëmbëdhjetë; rezultati, lumturi. Të ardhurat vjetore njëzet paund; shpenzimet vjetore njëzet e gjashtë paund; rezultati, mjerim”.
Charles Dickens

39. “Nëse të gjithë njerëzit e pasur në botë do ta ndanin
pasurinë mes tyre, nuk do të kishte mjaftueshëm për të tjerët”.
Christina Stead

40. “Paratë e tepërta janë delli i luftës”
Cicero

41. “Paratë nuk kanë qenë kurrë motivim i rëndësishëm për mua, përveçse për të shënuar pikë. Nxitja e vërtetë është loja”.
Donald Trump

42. “Paratë janë delli i dashurisë, si dhe i luftës”.
Doktor Thomas Fuller

43. “Po jetoj kaq larg të ardhurave të mia, sa mund të thuhet se po jetojmë të ndarë”.
Anonim

44. “Kurseni nga pak çdo muaj dhe në fund të vitit do të habiteni se sa pak që keni”.
Ernest Haskins

45. “Të pasurit janë shkuma e tokës në çdo shtet”.
G.K. Chesterton

46. “Mungesa e parave janë rrënja e gjithë të këqijave”.
George Bernard Show

47. “Njerëzit duhet të jenë të varfër për ta kuptuar luksin e të dhënit”.
George Eliot

48. “Paratë ju çlirojnë nga të bërit e çdo gjëje që s’pëlqeni. Meqë s’më pëlqen asgjë, paratë më hyjnë në punë”.
Groucho Marx

49. “Vlera kryesore e parave është në faktin se njerëzit jetojnë në një botë e cila mbivlerësohet”.
H.L. Mencken

50. “Bëjeni paratë perëndinë tuaj, dhe do t’ju shkatërrojë si djalli”Henry Fielding

51. “Nëse mund t’i numëroni paratë, nuk keni një miliardë dollarë”.
J. Paul Getty

52. “Kam aq para sa të më mbeten deri në fund të jetës, deri në momentin që do të blej diçka”.
Jackie Mason

53. “Një rrogë e mirë është receta më e mirë për lumturinë që kam dëgjuar ndonjëherë”.
Jane Austen

54. “Një njeri i zgjuar duhet ta ketë paranë në kokë, por jo në zemër”.
Jonathan Swift

55. “Mos u gënjeni duke besuar se një njeri i pasur është domosdo i zgjuar. Ka mjaft prova që vërtetojnë të kundërtën”.
Julius Rosenwald

56. “Kurrë s’e kam përfunduar gjimnazin, megjithatë jam i pasur dhe i suksesshëm”.
Këngëtar anglez

57. “Nëse doni të ndiheni të pasur, mjafton të numëroni gjërat që keni dhe që paratë s’i blejnë”.

58. “Paratë janë si shqisa e gjashtë, s’mund t’i përdorësh pesë të parat pa to”.
William Somerset Maugham

59. “Mund të bëheni të përkryer në diçka që doni. Mos i bëni paratë synimi juaj. Por, përkoni gjërat që doni të bëni, dhe atëherë bëjini ato aq mirë, sa të tjerët s’do t’jua ndajnë sytë”.
Maya Angelou

60. “Paratë ende s’e kanë bërë një njeri të lumtur. Sa më shumë të ketë, aq më shumë do të dojë. Në vend që të mbushë një vakum, krijon një tjetër”.
Benjamin Franklin

61. “Ju kujtoni se paratë janë rrënja e të këqijave. E keni pyetur veten se cila është rrënja e gjithë parave”?
Ayn Rand

62. “Intelekti ndërtohet paralelisht me ekonominë e parave”.
G. Simmel

63. “Paratë, nëse nuk të sjellin lumturi, të paktën të ndihmojë të jesh i mjerueshëm në luks”.
Helen Gurley Brown

64. “Arti nuk është në bërjen e parave, por në ruajtjen e tyre”.
Fjalë e urtë

65. “Paratë janë vetëm një mjet. Do të të çojnë ku të duash, por nuk do të të zëvendësojnë ty si shofer”.
Ayn Rand

66. “Paratë shpesh kushtojnë shumë”.
Ralph Waldo Emerson

67. “Nuk do të jetoni një ditë të lumtur, edhe sikur të keni fituar shumë para, nëse nuk bëni diçka për dikë që s’mund t’jua rikthejë”.
Ruth Smeltzer
68. “Dilni në botë dhe punoni sikur paratë mos kenë rëndësi, këndoni sikur askush s’ju dëgjon, dashuroni sikur kurrë mos jeni lënduar dhe kërceni sikur askush s’po ju sheh”

69. “Është mirë të keni para dhe gjërat që i keni blerë me para, por është mirë që ndonjëherë të bëni një kontroll se mos keni humbur ndonjë nga gjërat që s’i keni blerë me para”.
George Lorimer

70. “Me para mund të blini një qen të mirë, por vetëm dashuria do ta bëjë të tundë bishtin”.
Richard Friedman

71. “Paratë kurrë s’e krijojnë një ide. Është ideja që krijon paratë”.
Owen Laughlin

72. “Sa ndryshim bën sa shumë ke? Ajo që s’keni është edhe më e madhe”.
Seneca

73. “Paratë janë barometri i virtytit të shoqërisë”.
Ayn Rand

74. “Shumë njerëz nuk kujdesen për paratë e tyre, derisa ato përfundojnë, ndërsa të tjerë bëjnë të njëjtën gjë me kohën e tyre”.

Johann Wolfgang von Goethe
75. “Paratë dhe gratë janë më të kërkuarat”.
Will Rogers

76. “Paratë do të vinë kur bëni gjënë e duhur”.
Mike Phillips

77. “Shkëlqimi i një mendimi të ngrohtë vlen më shumë se paratë”.
Thomas Jefferson

78. “Nuk jap rroga të mira, pasi kam shumë para; kam shumë para, pasi jap rroga të mira”.
Robert Bosch

79. “Paratë zakonisht tërhiqen, nuk kërkohen”.
Jim Rohn

80. “Paratë nuk kërkohen për të blerë një nevojë të shpirtit”.
Henry David Thoreau

81. “Nëse paratë s’mund ta blejnë lumturinë, të paktën ju lejojnë të zgjidhni një formë mjerimi”.

82. “Një burrë ka njëqind dollarë dhe ju e lini me dy dollarë. Kjo është zbritja”.
Mae West

83. “Paratë nuk rriten në pemë”.
Fjalë e urtë

84. “Paratë janë si dashuria; vret me ngadalë atë që e mban dhe gjallëron atë që e jep”.
Kahlil Gibran

85. “Nuk kemi borxh një miliardë miliardë dollarë, pasi nuk kemi taksuar mjaftueshëm; kemi borxh një miliardë miliardë dollarë, pasi kemi shpenzuar shumë”.
Ronald Reagan

86. “Nuk më interesojnë shumë paratë, se paratë s’ma blejnë dashurinë”.
Tekst nga “Beatles”.

87. “Mënyra më e mirë për ta dyfishuar paranë është ta palosësh dhe ta fusësh në xhep”.
Frank Hubbard

88. “Ekziston një mënyrë e lehtë për t’u kthyer nga kazinoja me një shumë të vogël: të shkosh atje me një shumë të madhe”.
Jack Yelton

89. “Të përzierat e makinës të vijnë kur kalon afati i pagimit të faturave”.

90. “Inflacioni ka shkatërruar gjithçka. Një monedhë përdoret vetëm si kaçavidë”.
Jackson Brown

91. “I kundërshtoj milionerët, por do të ishte e rrezikshme sikur të ma jepnin mua atë post”.
Mark Twain

92. “S’mund ta përballoj të humbas kohën duke bërë para”.
Louis Agassiz

93. “Kur ka para në poezi, por nuk ka as poezi në para”.
Robert Graves

94. “Kur has në para e heq qafe shpejt, para se të më futet në zemër”.
John Wesley

95. “Një xhepmbushur shpesh rënkon më shumë se një stomakbosh”.
Franklin Delano Roosevelt

96. “Pas një vizite në plazh, vështirë të mendosh se jetojmë në një botë materiale”.
Pam Shaw

97. “Masa e vërtetë e pasurisë është sa shumë do të vlenit sikur t’i humbisnit paratë”.

98. “Kur pema e fundit të jetë fishkur dhe lumi i fundit të jetë helmuar dhe peshku i fundit të jetë zënë, atëherë do të kuptojmë se s’mund ta hamë paranë”.
Fjalë e urtë indiane

99. “Do të më pëlqente të jetoja si një njeri i varfër me shumë para”.
Pablo Picasso

100. “Filozofia e parave kontribuon në edukimin e njerëzimit dhe i ndihmon njerëzit të kujtojnë se “matësi i të gjitha gjërave” duhet të jetë gjithmonë njeriu”./KultPlus.com

Mbretëresha e Britanisë vlerëson me medalje dy kadetë të FSK-së

Posted on by KultPlus

Ambasadori i Mbretërisë së Bashkuar në Kosovë, Nicholas Abbott, ka njoftuar se sot, në emër të Mbretëreshës, u ka ndarë  medalje dy kadetëve të Forcës së Sigurisë së Kosovës që kanë diplomuar në Akademinë Mbretërore të Forcave Ajrore,  Cranwell.

“Sot në emër të Lartmadhërisë së saj Mbretëreshës, ua dhurova dy medalje të diplomuarve nga Kosova në Akademinë Mbretërore të Forcave Ajrore, Cranwell. Gjithashtu pata kënaqësinë që pata rastin t’i takoj dy oficerët e diplomuar në fillim të vitit”, shkruan ambasadori Abbott në Twitter.

Ambasadori britanik ka publikuar edhe fotografi nga ceremonia e dorëzimit të medaljeve dhe duke pirë çaj bashkë me mysafirët./ KultPlus.com

Si vdiq Faik Konica i vetëm dhe me vetëm 15 dollarë e 54 cent në xhep

Posted on by KultPlus

Në vitin 1942 Shqipëria ishte e pushtuar nga Italia dhe Departamenti i Shtetit nuk e njihte më Konicën si përfaqësues diplomatik të vendit të tij.

Jeta e Faik Konicës në Uashington ishte modeste. Paguante qiranë e apartamentit, rreth 80 dollarë në muaj, pastaj stenografen dhe sekretaren Charlotte Graham, e cila punonte për të prej 12 vitesh, si dhe shërbyesit, Hattie Williams me burrin e saj. Kohët e fundit kishte marrë para borxh nga disa miq, diçka më pak se njëmijë dollarë. Jetonte si një aristokrat i rënë nga vakti, sepse, ndërsa merrte hua për të shtyrë pagesën e qirasë, në garderobën e tij kishte ndonja dhjetë kostume shik, një numër palltosh, plot kapele e këpucë si dhe një koleksion të bukur veshjesh zyrtare.
Shpërndaje dhe Pëlqeje MekuliPress

Ishte e hënë, ora 5 pasdite e datës 14 dhjetor, kur Faiku pësoi hemoragji cerebrale. Hattie, që i kishte shërbyer prej vitesh, e gjeti të rrëzuar në banjë dhe e ndihmoi të shkonte në shtrat. Faiku kërkoi të telefonohej sekretarja dhe ajo arriti pas 30 minutash. Charlotte ishte një grua e përpiktë dhe e sjellshme dhe Faiku i besonte ashtu si vetes së tij. I tha se kishte një dhimbje të fortë në sy dhe Charlotte propozoi të thërrisnin mjekun, Robert Oden. Megjithë kundërshtimet e Faikut, mjeku u thirr. Dr. Oden, ndër më të njohurit e Uashingtonit dhe mik i vjetër i Faikut, e kuronte nga hipertensioni kronik prej 14 vjetësh. Dr. Oden i mati tensionin. Aparati tregonte 250/140 dhe mjeku tha se Faiku ishte në rrezik prandaj duhet të merrej një infermiere ose të dërgohej në spital.

Charlotte vendosi ta kalonte natën në apartament. Vonë në mbrëmje Faiku e thirri nja dy herë, pastaj kërkoi ujë.

Para mesnate, kur Charlotte kishte filluar t’i shkruante një letër të shoqit, i cili shërbente në Forcën Ajrore, vuri re se Faiku kishte vështirësi në frymëmarrje por nuk dukej dhe aq keq. Fliste përçart, “there is no answer”, thoshte në anglisht, “përgjigja nuk po vjen”. Sekretarja shkoi të marrë një sy gjumë në divanin e dhomës së ndënjes dhe u zgjua në 5 të mëngjesit. Ai dukej se flinte i pabezdisur, i shtrirë në kurriz me krahun e majtë nën kokë. Nga ora 8, Charlotte shkoi ta shohë përsëri. Ai nuk kishte lëvizur fare dhe sytë i kishte paksa të hapur dhe të përhumbur. I telefonoi Dr. Odenit, i cili e udhëzoi t’i prekte dorën. Ajo ishte e ftohtë dhe e sertë. E kuptoi se Faiku ishte shuar. Ishte data 15 dhjetor 1942. Dr. Oden i tha se do të vinte sapo të mbaronte një operacion.
Shpërndaje dhe Pëlqeje MekuliPress

U vendos që trupi të dërgohej në shtëpinë e funeraleve Hysong aty pranë. Gjërat kishin ndodhur shpejt dhe Charlotte ishte e hutuar. Dr. Oden pyeti për familjen e të ndjerit, nëse sekretarja e dinte se ku ndodheshin njerëzit e tij. Pyeti për gjendjen financiare të Faikut, pasi duhej një garanci për shërbimin funeral. Charlotte i tha se Faiku kishte 15 dollarë e 54 cent në apartament, por priste një pagesë prej 2,100 dollarësh, që ministri i Oborrit, Martini, kishte nisur me kabllogram nga Londra. Oden tha se do të bëhej vetë garant.

Sekretarja i telefonoi Departamentit të Shtetit dhe kërkoi të fliste me dikë që merrej me punët e Shqipërisë. Zëri i dridhej. I thanë se dikush do ta merrte pak më vonë. Pasdite, në telefon u paraqit Wesley Jones, zyrtar i sektorit të çështjeve evropiane, të cilit Charlotte i tregoi me hollësi se ç’kishte ndodhur. Folën për arkivat e legatës shqiptare dhe ajo i tregoi se ato, bashkë me vulat, i ishin dorëzuar me kohë ambasadës italiane. Në apartament, i tha, nuk ka asnjë objekt zyrtar të qeverisë shqiptare dhe të gjitha dokumentet e sendet e tjera janë pronë e tij personale.

Çertifikatën e vdekjes së Faikut me logon District of Columbia e firmosi Dr. Oden. Pasi shënoi vendlindjen e të ndjerit, Konitza, Albania, shkroi datën e lindjes, 15 prill 1876 dhe të vdekjes, 15 dhjetor 1942.

Disa nga gazetat e mëdha të Amerikës i kushtuan vdekjes së Faik Konicës nga një kolonë modeste. Meqenëse ai kishte tre vjet e ca që ishte shkëputur nga qarqet diplomatike, harresa kishte bërë punën e saj prandaj një pjesë e mirë e fakteve rreth të ndjerit ishin të pasakta. Një gazetë lokale e ngatërronte me të vëllanë, Mehmetin. Në New York Times ai përmendej më tepër si dramaturg dhe pastaj flitej për atë historinë e tij të çuditëshme me Ann Corion. Megjithatë, disa nga të vërtetat e njohura thuheshin. Washington Post-i përmendte, për shembull, “aftësinë e tij të shkëlqyer të të shprehurit” dhe “sensin e mrekullueshëm të humorit”.

Askush në shtypin amerikan nuk e kujtoi Faikun më bukur se sa kritiku i Sekretarit Hull, Drew Pearson në rubrikën The Washington Merry-go-Round:

“Një diplomat i vjetër dhe i vetmuar vdiq thuajse pa u vënë re në Uashington. Ai ishte përfaqësuesi i njërit prej vendeve më të vegjël të Evropës, ndër të parët që u gllabëruan nga Boshti. Për 20 vjet, Faik Bej Konica bëri miq për vendin e tij të panjohur. Por papritur, në prill 1939, bota e tij diplomatike pushoi së ekzistuari kur Musolini, i cili po e ndiqte me lakmi pushtimin e Austrisë nga Hitleri, mendoi se tani ishte radha e Italisë dhe futi trupat në Shqipërinë e pambrojtur. Por ai qe i vetmi në Uashingtonin zyrtar që dukej i shqetësuar. Departamenti i Shtetit i zotit Cordell Hull nuk bëri asnjë lëvizje apo protestë. Konicës madje nuk iu dha as kortezia që të mbahej në listën diplomatike zyrtare, gjest që iu akordua vendeve të tjera të pushtuara. Në atë kohë, Departamenti i Shtetit ishte duke e përkëdhelur Musolinin dhe Shqipëria nuk kishte rëndësi. Ministri Konica e la hotelin Mayflower dhe u vendos në një apartament të vogël ku mbajti zi për shuarjen e vendit të tij. Atje, ai vdiq fare qetësisht”.
(Nga libri: “Faik Konica, jeta në Uashington”, botim i dytë, UET Press 2017)./ KultPlus.com

“KultStrofa” edhe sot pret aplikimet, konkursi mbyllet në mesnatë

Posted on by KultPlus

Fotografia nga nata finale e edicionit të tretë “KultStrofa”.

“KultStrofa”, konkursi mbarëkombëtar i poezisë, që këtë vit shënon edicionin e katërt, fton të gjithë poetët që të konkurrojnë me poezi, shkruan KultPlus.

Konkursi mbarëkombëtar që konsiderohet si një ndër konkurset me prurjet më serioze të poezisë, do të jetë i hapur deri më 15 dhjetor, dhe të gjithë ata që dëshirojnë të jenë pjesë e kësaj gare të madhe poetike, mund ta dërgojnë nga një poezi, dhe që nuk duhet të jetë e botuar në asnjë botim më të hershëm. Poezitë duhet të dërgohen me emër dhe mbiemër në [email protected].

Ardianë Pajaziti, drejtoreshë e KultPlus, që është edhe organizatore e këtij konkursi ka thënë se kjo garë poetike tashmë ka marrë përmasa të mëdha, pasi që nga viti në vit, aplikimet për këtë konkurs kanë shënuar një rritje të madhe.

“Që nga edicioni i parë kemi pas një interesim të madh të poetëve që kanë aplikuar në konkursin “KultStrofa”, duke përfshirë poetët nga: Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi, Lugina e Preshevës dhe diaspora. Në edicionin e fundit kemi pas mbi 200 aplikantë”, ka thënë Pajaziti, e cila ka thënë se përpos prurjeve të mëdha poetike, ky konkurs ka shumë kujdes edhe në përzgjedhjen e jurisë profesionale, ku në vitin e fundit, juria ishte në përbërje të Mirela Kumbaros, Bardh Rugovës dhe Anton Berishës.

“Edhe këtë vit, KultPlus do të kujdeset që të ketë emra të rëndësishëm në juri, të cilët edhe do të vlerësojnë poezitë e këtij edicioni”, ka thënë Pajaziti.

Si çdo vit, juria profesionale do të zgjedhë dhjetë poezitë më të mira të edicionit, ku edhe do të ftohen të dhjetë poetët që të lexojnë poezitë e tyre, kurse nga dhjetë poezitë finaliste, do të shpërblehen tre poezitë më të mira, me vendin e parë, të dytë dhe të tretë. Ceremonia e këtij edicioni do të mbahet në KultPlus Caffe Gallery.
Në edicionin e parë, me vendin e parë është shpërblyer Ragip Sylaj, në edicionin e dytë Arjola Zadrima, kurse në edicionin e tretë është shpërblyer Merita Bërdica. / KultPlus.com