Kryetari i Komunës së Prishtinës, Përparim Rama ka njoftuar sot se 23.2 milionë Euro janë ndarë nga BERZh për #Solar4Kosovo – një prej projekteve më të rëndësishme për Prishtinën.
Falë këtij projekti, sistemi i ngrohjes në kryeqytet do të transformohet përmes energjisë, duke ndikuar kështu dukshëm në përmirësimin e cilësisë së ajrit.
Rama ka falënderuar partnerët për këtë mbështetje të rëndësishme drejt një Prishtinë më të gjelbër.
“Faleminderit (EBRD) një nga partnerët tanë kryesor drejt #prishtinaegjelbër dhe Fisnik Osmani për punën e vazhdueshme në zgjerimin e rrjetit të ngrohtores Termokos në gjithë qytetin”, ka shkruar Rama. / KultPlus.com
Shumë prej nxënësve kujtojnë me mall mësuesen e tyre të letërsisë, ose mësuesin e historisë. Por këto profesione kaq të dashura për gjenerata të tëra mund të zhduken pjesërisht, për shkak të avancimit të teknologjisë, në veçanti për shkak të përhapjes së inteligjencës artificiale.
Një studim i këtyre ditëve nga universitetet prestigjioze amerikane të Princeton, Universiteti i Pensilvanisë dhe ai i Nju Jorku, ka hulumtuar mbi efektet ndaj punësimin në industritë amerikane të aplikacionit ndoshta më të njohur të inteligjencës artificiale për momentin, ChatGPT, por më pas u zgjerua edhe në fusha të tjera.
Sipas studimit, jo pa habi, profesionet më të rrezikuara nuk janë ato që lidhen me shkencat ekzakte, por më shumë ato letrare ose që kanë të bëjnë me fushën e analizës historike dhe shoqërore, multidimensionale, pikërisht aty ku elementi njerëzor cilësohej si i pazëvendësueshëm.
Pra më shumë se inxhinierë dhe matematicien, inteligjenca artificiale do të godasë mësuesit e shkollave, veçanërisht ato të letërsisë dhe gjuhëve të huaja, por edhe ato të shkencave politike dhe sociologjisë, por edhe ato në shërbimet ligjore, që shpesh jepen online.
Pikërisht, në një dimension afatshkurtër, kategoria më e rrezikuar sipas studimit është ajo e operatorëve që punojnë në call-center, por rrezikojnë edhe psikologët, ndërmjetësit kulturorë, madje edhe vetë avokatët, në një të ardhme më afatgjatë./ a2cnn / KultPlus.com
Ka vdekur sot, në moshën 85 vjeçare arkeologu i njohur, Fatos Tartari. Vdekja e tij ka ardhur për shkaqe natyrale.
Mësohet se homazhet për Tartarin mbahen ditën e nesërme.
Tartari lindi në Durrës, ku kreu edhe shkollën e mesme. Studimet e larta i përfundoi në Fakultetin e Histori-Filologjisë, të Universitetit Shtetëror të Tiranës, në vitet 1957-1961.
Karrierën e tij e nisi në mësimdhënie gjatë viteve 1962-1970, në shkollat e mesme të qytetit të Lezhës (2 vite) dhe më tej në Shkollën Bujqësore të Golemit (Kavajë), duke dhënë një kontribut të çmuar në përgatitjen dhe edukimin e disa brezave që studiuan në këto shkolla.
Në vitin 1970 nisi kontaktet e para me arkeologjinë kur filloi punë si punonjës shkencor në Muzeun Arkeologjik të Durrësit. Nëpërmjet studimit didaktik, pjesëmarrjes në ekspedita kërkimore dhe njohjes së gjuhëve të huaja, arriti që brenda një viti të realizonte në mënyrë të pavarur sondazhet dhe gërmimet e para arkeologjike, duke i publikuar pa humbur kohë rezultatet e tyre./abcnews.al / KultPlus.com
Në raportin më të ri të organizatës Freedom House për lirinë në botë, Kosova renditet e treta në listë për përmirësimet e bëra në këtë fushë.
Edhe pse mbetet në kategorinë e vendeve pjesërisht të lira, Kosova vlerësohet me plus 4 pikë për përmirësimin e të drejtave politike dhe të lirive civile.
Raporti i publikuar më 9 mars vë në dukje se përmirësimet më të mëdha gjatë vitit 2022 janë bërë në Kolumbi, e cila vlerësohet me +6 pikë.
Pas saj renditet Sllovenia me +5 pikë, pasojnë Kosova, Kenia dhe San Marino me nga +4 pikë.
Në kategorinë e vendeve pjesërisht të lira janë edhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor: Shqipëria, Mali i Zi, Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Bosnje e Hercegovina.
Freedom House vlerësoi 210 vende dhe territore në gjithë botën, prej të cilave 84 vende janë të lira, ashtu si edhe një territor, 54 vende dhe katër territore janë pjesërisht të lira dhe 57 vende dhe 10 territore janë jo të lira.
Burkina Faso, me dy grushtshtete në vitin 2022, pësoi rënien më të madhe të pikëve. Ajo humbi 23 pikë në shkallën 100-pikëshe të raportit, e ndjekur nga Ukraina, e cila humbi 11 pikë si rezultat i pushtimit rus.
Rënie pësuan edhe Tunizia, Nikaragua, Guinea, El Salvadori, Hungaria dhe Rusia. “Hendeku midis numrit të vendeve që regjistruan përmirësime të përgjithshme në të drejtat politike dhe liritë civile dhe atyre që regjistruan rënie të përgjithshme në vitin 2022, ishte më i ngushti që ka qenë ndonjëherë në 17 vjetët e fundit”, thuhet në raport.
Përmirësime bënë 34 vende, ndërsa rënie shënuan 35.
Sipas raportit, përmirësimet, mes tjerash, u nxitën nga zgjedhjet më konkurruese, si dhe nga heqja e kufizimeve që lidheshin me pandeminë e koronavirusit dhe që ndikuan në mënyrë joproporcionale lirinë e grumbullimit dhe lirinë e lëvizjes.
Pengesat më serioze për lirinë dhe demokracinë, sipas raportit, ishin rezultat i luftërave, grushtshteteve dhe sulmeve ndaj institucioneve demokratike nga pushtetarët joliberalë.
“Regjimi autoritar i Rusisë nisi pushtimin e plotë të Ukrainës, në përpjekje për të shuar përparimin demokratik të atij vendi, të arritur me vështirësi”, thuhet në raport.
Sipas tij, “grushtshtetet dhe përpjekjet e tjera për t’i minuar qeveritë përfaqësuese, destabilizuan Burkina Fason, Tunizinë, Perunë dhe Brazilin”.
Freedom House kujton se regjimi taliban i Afganistanit i ndaloi vajzat të arsimoheshin, në mes të një krize të vazhdueshme ekonomike dhe humanitare.
“Qeveritë dhe fuqitë okupuese përdorën dhunë dhe mjete të tjera për të shkatërruar kulturat dhe për të ndryshuar përbërjen etnike të popullsive në 21 vende dhe territore, përfshirë Ukrainën, Etiopinë dhe Mianmarin”, thekson raporti i organizatës me seli në Nju Jork.
Aty thuhet se viti 2022 solli pak a shumë të njëjtën gjë në lidhje me lirinë e mediave, e cila u vu nën presion në së paku 157 vende dhe territore.
Liria e shprehjes personale, sipas raportit, pësoi gjithashtu, për shkak të shkeljeve të privatësisë, ngacmimeve dhe frikësimeve.
Megjithatë, bota është dukshëm më e lirë sot sesa ishte 50 vjet më parë, thekson Freedom House.
Në vitin 1973, kujton organizata, 44 nga 148 vende u vlerësuan si të lira. Sot, sipas saj, 84 nga 195 vende e kanë atë status – plus një territor.
“Protestat e vazhdueshme kundër represionit në Iran, Kubë, Kinë dhe vende të tjera autoritare sugjerojnë se dëshira e njerëzve për liri është e guximshme dhe se asnjë pengesë nuk duhet të konsiderohet si e përhershme”, thuhet në raport.
Nga 57 vendet që u cilësuan si jo të lira, në fund të listës janë: Sudani Jugor, Siria, Turkmenistani, Eritrea dhe Koreja e Veriut. / Gazeta Sinjali / KultPlus.com
Më shumë se 52,000 njerëz u vranë në Turqi dhe Siri nga tërmetet e 6 shkurtit, dhe shumë prej tyre rezultojnë të zhdukur.
Banka Botërore vlerësoi më parë dëmin në Turqi në 34.2 miliardë dollarë, por tha se kostot e rimëkëmbjes dhe rindërtimit do të jenë shumë më të larta dhe humbjet në produktin e brendshëm bruto të Turqisë që lidhen me ndërprerjet ekonomike të shkaktuara nga tërmetet, do të shtojnë gjithashtu koston.
E mes viktimave, duket se dëmet e shkaktuara do të kalojnë 100 miliardë dollarë në Turqi tha një zyrtar i Programit të Zhvillimit të OKB-së në një konferencë shtypi.
“Është e qartë nga llogaritjet që janë bërë deri më sot se shifra e dëmit e paraqitur nga qeveria dhe e mbështetur nga…partnerët ndërkombëtarë do të ishte mbi 100 miliardë dollarë,” tha Louisa Vinton e UNDP-së.
Shifra e përkohshme e dëmit, për të cilën Vinton tha se mbulon vetëm Turqinë, po përdoret si bazë për një konferencë donatorësh për të mobilizuar fonde për viktimat e tërmetit në Bruksel, Belgjikë më 16 mars./Gazeta Express / KultPlus.com
9 Marsi shënon përvjetorin e vdekjes së një prej shkrimtarëve më me ndikim dhe më kontrovers të shekullit të 20-të, Charles Bukowski. I lindur në Gjermani në vitin 1920, Bukowski u transferua në Shtetet e Bashkuara në moshën tre vjeçare, ku do të bëhej një hero kulti mes lexuesve, veçanërisht atyre që vlerësonin stilin e tij të ashpër dhe të papërpunuar të të shkruarit, shkruan KultPlus.
Jeta e Bukowskit ishte po aq plot ngjyra sa shkrimi i tij. Ai ishte një pijanec dhe duhanpirës, dhe puna e tij shpesh përqendrohej rreth nënbarkut të ashpër dhe të ndotur të jetës. Shkrimi i Bukowskit ishte i njohur për portretizimin e tij të patundur të realiteteve të ashpra të varfërisë, varësisë dhe vetmisë.
Megjithë zymtësinë e temës së tij, shkrimi i Bukowski-t njihej gjithashtu për humorin dhe ndershmërinë e tij. Ai kishte një mënyrë për t’i bërë situatat më të dëshpëruara dhe dëshpëruese të dukeshin disi qesharake dhe të ngjashme.
Bukowski botoi librin e tij të parë, “Lule, grusht dhe vajtim kafshëror”, në vitin 1959 dhe vazhdoi të botojë dhjetëra libra me poezi dhe prozë gjatë karrierës së tij. Veprat e tij më të famshme përfshijnë “Post Office”, “Factotum” dhe “Ham on thekër”.
Shkrimi i Bukowskit ndikoi shkrimtarë dhe artistë të panumërt dhe ndikimi i tij mund të ndihet edhe sot. Fansat e tij vazhdojnë të mblidhen në qytete në mbarë botën për të festuar jetën dhe veprën e tij, dhe trashëgimia e tij si një nga shkrimtarët e mëdhenj amerikanë të shekullit të 20-të vazhdon të qëndrojë.
Në këtë ditë kujtojmë Charles Bukowski dhe kontributin e tij në letërsi. Stili i tij i papërpunuar i të shkruarit do të vazhdojë të frymëzojë dhe sfidojë lexuesit për brezat që do të vijnë. / KultPlus.com
Më 3 mars, policia provinciale e Ontarios njoftoi se hetimi i saj në një rrjet falsifikimi të veprave të artistit të njohur Ojibwe, Norval Morrisseau, kishte zbuluar “mashtrimin më të madh të artit në historinë botërore”.
Rasti rezultoi në akuza kundër tetë personave – duke përfshirë një anëtar të familjes së piktorit të ndjerë – dhe sekuestrimin e më shumë se 1,000 pikturave, shkruan TAN, transmeton Klan Kosova.
Grupi i falsifikimit mbështetej në punën e detyruar të fëmijëve si dhe në shfrytëzimin e artistëve të rinj të talentuar indigjenë.
Morrisseau – një artist kreativ që i mbijetoi sistemit famëkeq të shkollave rezidenciale të Kanadasë dhe një sëmundje thuajse fatale si adoleshent për të vazhduar suksesin ndërkombëtar pasi u “zbulua” nga ekspresionisti abstrakt Jackson Pollock në 1962 – u bë i vetëdijshëm për praninë e një vepre të falsifikuar të tij në vitet para vdekjes së tij në 2007.
Por ishte një dokumentar i vitit 2019 nga regjisori kanadez Jamie Kastner, There are No Fakes, që e solli këtë çështje në vëmendje më të gjerë të publikut.
Gjithçka nisi me një proces gjyqësor i iniciuar nga muzikanti Kevin Hearn i grupit kanadez Barenaked Ladies kundër Galerisë Maslak McLeod me bazë në Toronto për shitjen e tij një falsifikim të supozuar të një pikture të Morrisseau.
Ai vazhdon të ekspozojë unazën e mashtrimit të artit me bazë në Thunder Bay – ku artisti jetoi dhe punoi për dekada – dhe sugjeron se mund të ketë deri në dhjetë herë më shumë vepra false të Morrisseau në treg sesa vepra autentike.
Filmi u vlerësua me ndihmën e padisë së Hearn, e cila fillimisht u hodh poshtë nga gjykatat me arsyetimin se ai nuk mund të provonte përfundimisht se piktura e tij ishte e rreme. Pasi u publikua filmi, Gjykata e Apelit në Ontario e anuloi vendimin e parë dhe i dha Hearn 60,000 dollarë kanadezë (rreth 44,000 dollarë). Policia e Ontarios gjithashtu e vlerësoi filmin si frymëzues të hetimit.
Ndërsa Kastner thotë se numri i shikimeve në internet të filmit ka qenë i lartë që nga njoftimi i 3 marsit, ai thotë se aktualisht është në një betejë ligjore me policinë e Ontarios, e cila dëshiron të sekuestrojë materiale nga filmi i tij si provë për rast.
Kastner thotë se ka “të paktën 3000 falsifikime të tjera atje” por se “një pjesë e madhe e këtyre veprave janë të diskutueshme”, veçanërisht ato në stilin e serisë së tij të furçave të zeza të thata, “janë të lehta për t’u identifikuar – me një nënshkrim në anën e pasme në anglisht”. Artisti gjithmonë firmoste emrin e tij në Ojibwe si “Copper Thunderbird” në pjesën e përparme të veprave të tij.
Cory Dingle, i cili drejton pasurinë e Morrisseau, thotë se “dëmtimi i trashëgimisë së artit të Morrisseau ka një efekt në të gjithë tregun kanadez të artit”. Të tjerë spekulojnë se skandali i unazave të falsifikimit mund të rrisë në fakt ndërgjegjësimin e publikut dhe vlerën e tregut të punës së artistit.
I konsideruar si themeluesi i Shkollës së Artit të Woodlands, i cili bazohej në kozmologjinë tradicionale vendase, dhe i quajtur “Pikaso i Veriut” nga Marc Chagall, Morrisseau bëri një vepër që fliste për tensionet kulturore dhe politike midis traditave indigjene dhe atyre të kolonëve. Por gjithashtu festoi rrjedhshmërinë, kulturore dhe seksuale. (Morrisseau ishte biseksual dhe pikturoi shumë imazhe erotike.) Puna e mëvonshme e artistit përqafoi idioma bashkëkohore, duke i hapur rrugën piktorëve si Lawrence Paul Yuxweluptun, i cili shkriu kozmologjinë indigjene me surrealizmin.
Vepra e Morrisseau-t Indian Jesus Christ (1974), duke shkrirë simbolikën e devotshmërisë indigjene me ikonografinë me njolla, fitoi njohje të gjerë në dokumentarin e Bordit Kombëtar të Filmit të vitit 1974, The Paradox of Norval Morrisseau. / KultPlus.com
Nga: Mësuesi Naum Dhimitër Naçi, i njohur më shumë si Nuçi Naçi (Revista “Diturija”, mars 1927)
Nga vitin 1877 gjer 1885 çéshtja kombiare morri shpirt e trup, edhe shoqërira që u-filluan në Stamboll, në Bukuresht, zun’ e shtypnin libra e gazeta në gjuhën amtare.
Në gjithë qytetet e mëdhenj të Shqipërisë u-dërguan ftime me këshilla që të kërkojnë mësonjetore për të kënduar vegjëlia gjuhën shqipe.
Shqiptarët që kishin themeluar shoqërinë shqiptare në Stamboll arritnë të marrin nga Ministri e Arësimit të Turqisë leje për të çelur shkollë private në gjuhen shqipe, në Korçë.
Leja u dha mbi emërin e te ndjerit Pandeli Sotiri nga Selckë e Përmetit.
Shoqëria e Bukureshtit “Drita” u-muarr vesh me atë të Stambollit që, më parë të përdornin masa të buta me njerëzit që atëherë kishin ndjenja te tjera, si edhe me kryetar e kishës, Dhespotët e atëhershmë, që të viret gjuha shqipe ne shkollat qe sundoheshin prej Patrikanës.
Për këtë qëllim u dërgua nga Bukureshti anëtar i shoqërisë i ndjeri Thimi Marko, që të fjaloseshe me burrat që ishin në Stamboll. Thimi Markua ardhi në Korçë më 1885, ne verë, edhe u paraqit në mbledhjen e Mitropolisë, u tregoj dëshirën e gjithë Korçarëvet të Bukureshtit, si edhe një letër nga Anastas Lakçe, në të cilën Lakçeja i thosh Dhimogjerendisë se, interesi e doj që të futej gjuha shqipe në shkollat e komunotetit te Korçës, që të mesonej nga çunat e vajzat.
Këshilla bashkë me Dhespotin e asaj kohe (Fillotheos) së pari thanë se munt të bëhej pun’ e tillë, por me pas thanë se duhej leje nga Patriku. Leja u kërkua, po përgjigjeja ishte që nuk mundeshe të pranohej në shkollat e komunotetit të Korçës një gjë e tillë, masi nuk rrithte nga dëshirë e popullit, por nga disa njerëz të blerë prej propagandës Austriake, e nga disa Protestanë!
Kjo gjë shkaktoi grindje midis këshillit dhe anëtari i saj Jovan Kosturi, u largua nga mbledhja.
Si u-vërtetuan atdhetarët se me anë të Mitropolisë s’behej as gjë e dobishme, atëhere dërguan edhe thërriten Pandeli Sotirin, qe akoma s’ishte nisur nga Stambolli. Në mbarim të vitit 1885 çeli shkollën të parë shqipe për djem e vajza ne Korçë. Mytesarrif i Korçës atë kohë ishte Mahmud Pashë Elbasani, i cili e përkrahu idenë kombëtare.
Ndërtesa e vëllazërisë Kristaq Terpo – që sot është shkollë Normale e vajzavet – në pllate të Shëngjergjit, u-çel për shkollë. Këtë ndërtesë ashtu si është edhe sot, e përmendure vëllazëri e pati blerë prej komunotetit orthodoks disa vjet më parë, dhe komuniteti e kish marë për shkak borxhi nga Drenovari Kunxho. Asi kohe kjo godin u-ble për 480 lira turke; sot vlefta e saj arin gjern 3,000 napolona dhe është e falur nga e përmendura vëllazëri që të përdoret për shkollë.
Aty nisë të nepëshin të parat ditë mësimet e gjuhës shqipe nga Pandeli Sotiri; për vitin shkollar 1885-1886 pati ndihmës z. Thanas Sina nga Postenani i Leskovikut, edhe për gjuhën turqishte avukat Ibrahim Efendinë.
Si ky vit i fillimit ashtu edhe viti 1886-1887 pati nxënës, çupa e djem, afëro 200.
Intrigat e Mitropolisë dhe Patrikanës shtrënguanë Pandeli Sotirë të hiqet, pa ardhur funt i vitit 1887. Pandeli Sotiri kishte grua greke nga Fanari; ajo e shgrëngojti të largoneshe së këtejmi. Shkolla mbeti në duart e z. Thanas Sinës. Pandeliu u-hoq në Stamboll ku, pas ca kohësh, gjeti vdekjen të tmeruarë: E kishin flakur nga penxheret e shtëpisë ku rinte, tre katesh; thonë se këtë vdekje të tmeruarë j’i përgatiti e shoqja edhe i vjehri. / KultPlus.com
Parashqevi Simaku është një këngëtare e njohur shqiptare ndërsa repertori i saj përfshin një numër të madh këngësh e interpretimesh.
Simaku njihet për zërin e saj të veçantë dhe të ëmbël, duke bërë kështu arti i saj të frymojë ndryshe.
Ajo sot më së miri kujtohet më këngën “E duam lumturinë”, shkruan KultPlus.
Kënga “E duam lumturinë” është një këngë e kompozuar nga Pirro Çako. Këngëtarja Parashqevi Simaku, me po këtë këngë në vitin 1988 fitoi çmimin e parë te Festivali i 27-të i Këngës në RTSH. Kjo këngë për shkak të tekstit e interpretimit të fuqishëm është bërë një himn i dashurisë dhe sakrificave të nënave për fëmijët.
Kjo këngë fillon me një interpretim të këndshëm nga një kor që përbëhet nga fëmijët për të vazhduar më pas me interpretimin e këngëtares Parashqevi Simaku.
KultPlus ju sjell tekstin dhe videon e kësaj kënge.
Kur një zog, një pëllumb ne shikojmë duam krahë si ata të fluturojmë zemra jonë tik e tak kur troket me zemrat flet
Në çdo stinë kudo janë pranverojnë dhe në sy ata mbajnë jetën tonë dashurinë, lumturinë e pafund me ëndrra shumë
Kanë një botë me ëndrra janë të vegjël shumë mos lëndoni nënat syrin e pagjumë
(2 herë) Të gjitha do i dhuroja kaq të lumtur ti shikoja dhe fëmijët në gjithë globin anembanë
Mos ja u prishni lumturinë mos iu prekni dashurinë as kërrkush mos ta provojë se nënat s’ju lejojnë
Fjala “Nënë” kudo në botë zgjon në zemra dashurinë mirëmëngjes jetës i thotë se nëna e lind njerinë.
Kjo dorë që e tundi djepin gjithë botën e sundon oooooooooo ooooooo oooooo
Mos ja u prishni ëndrrat janë të vegjël shumë Mos lëndoni nënat syrin e pagjumë
(2 herë) Të gjitha do i dhuroja kaq të lumtur ti shikoja dhe fëmijët në gjithë globin anembanë
Mos ja u prishni lumturinë mos ja u prekni dashurinë as kërrkush mos ta provojë se nënat s’ju lejojnë
Fjala “Nënë” kudo në botë zgjon në zemra dashurinë mirëmëngjes jetës i thonë se nëna e lind njerin
Kjo dorë që e tundi djepin gjithë boten e gëzon. / KultPlus.com
Nuk ke pse më do ngaqë je si të gjitha gratë që përherë më kanë munguar U linda për të rendur pas teje çdo natë dhe prapë jam orteku me burra që të dashurojnë
Të takoj në tryezë ta marr grushtin mes duarve të mia në taksi nusesh zgjohem fillikat gishtat e mi – te mungesa jote në Bujtinën e Virtytit.
I shkrova tërë këto këngë për ty ndeza qirinj të kuq e të zinj në trajtën e një burri dhe një gruaje u martova me tymin e dy piramidave me nallane druri u luta për ty u luta të më duash u luta të mos më duash./KultPlus.com
Dita Ndërkombëtare e Gruas festohet përmes numrit të themeluar të përvjetorit, të publikuar në fillim të muajit, nga revista TIME, duke shpallur gratë lidere për një botë më të barabartë në vitin 2023. Dymbëdhjetë gra nga fusha e politikës, sportit, artit dhe shkencave nuk ëndërrojnë vetëm të të drejtave të barabarta, meritokracisë, njohjes së kontributit të tyre në shoqërinë moderne, por punojnë intensivisht për të arritur objektivin maksimal të cilësive të tyre, që nuk është tjetër veçse kalimi i hendekut midis brezave, komuniteteve dhe kufijve.
Të shtyra nga talenti, besimi në vetvete, kokëfortësia për ndryshim, aftësia për të dëgjuar dhe respektuar nevojat e të tjerëve, ata u dalluan në fushën e tyre, duke ia kthyer tashmë këtë fuqi publikut. Shembulli i tyre është një frymëzim për çdo grua, vajzë, adoleshente që meriton të kujtojë se ekzistojnë kufizime për t’i kapërcyer ato.
12 gratë udhëheqëse të TIME për vitin 2023:
Cate Blanchett – Aktore: “Ne jemi të guximshme, të sjellshme, bujare, bashkëpunuese. Por në të njëjtën kohë ne jemi edhe ana e errët e gjithë kësaj, sepse gratë janë qenie komplekse.”
Aisha Sidika – Ambientaliste: “Jam rritur me idenë se toka është një qenie e gjallë, që të jep jetë dhe në këmbim ke një përgjegjësi. Mendoj se kolektivisht kemi arritur në një pikë ku i shpërfillim klithmat. të tokës mëmë dhe nuk do të duhet”.
Angela Bassett – Aktore: “Gratë thirren të jenë bashkëshorte, motra, shoqe, nëna, lidere të komunitetit, aktiviste dhe është në ADN-në tonë që të jenë të gjitha këto gjëra. Por është e rëndësishme që së pari t’i jepni vetes, dhe vetëm atëherë keni më shumë për të dhënë. Ndajeni me botën.”
Ramla Ali – Boksiere profesioniste: “Për mua është e rëndësishme të tregoj se edhe refugjatët janë njerëz”.
Phoebe Bridgers – Kantautore: “Kur të intereson diçka, është përgjegjësia jote të mbrohesh për të”.
Aniel Franco – Politikane: “Shpresoj që vajzat me ngjyrë të hyjnë në pozicionin e protagonistëve në shoqërinë tonë dhe jo vetëm në faqen e parë të gazetave si viktima të një gjenocidi”.
Olena Shevchenko – Aktiviste: “Duhet t’i kujtoni njerëzve se gratë nuk janë krijesa që thjesht duhet të lindin ushtarë të rinj dhe të kujdesen për heronjtë tanë.”
Veronica Cruz Sanchez – Aktiviste për të Drejtat e Njeriut: “Të ndihmosh gratë në Teksas të marrin kujdes të sigurt mjekësor në mënyrë që ato të mund të abortojnë është e vetmja gjë e arsyeshme që mund të bëj.”
Masih Alinejad – Gazetare: “Gratë e Iranit janë armiku më i madh i liderit tonë shtetëror. Ai na frikësohet më shumë se çdo gjë.”
Megan Rapinoe – Futbolliste: “Është një hap i madh përpara për të vazhduar ndërtimin e futbollit të femrave në kushte të drejta”.
Makiko Ono – Menaxhere e lartë: “Nga pozicioni im jam i përkushtuar në hartimin e një rruge karriere për promovimin e grave në poste drejtuese”.
Quinta Branson – Autore: “Të gjithë njerëzit kanë kapacitetin për të qenë të fortë dhe të brishtë. Shfaqja e kësaj ndihmon në krijimin e barazisë më të mirë.”/abcnews/ KultPlus.com
Dhe zoti më bëri grua, me flokë të gjata, sy, hundë e gojë të një gruaje. Me kodrina të rrumbullta dhe rrudha dhe lugina të buta, më gërreu nga brenda dhe më bëri punishte njerëzish. I thuri bukur nervat e mia dhe me kujdes m’i mati hormonet. Përzjeu gjakun tim dhe e zbrazi në mua, që trupin tim ta ujit gjithkund. Kështu lindën mendimet, ëndrrat, instinktet. Të gjitha këto ai i krijoi me maturi me psherëtimat e tij dhe me dashurinë e tij zhbiruese, ato një mijë e një gjëra, që çdo ditë më bëjnë grua, dhe për shkak të të cilave unë çdo mëngjes zgjohem krenare dhe gjininë time bekoj./KultPlus.com
Në mbledhjen e së martës, Bordi i RTK-së ka njoftuar se ka miratuar rregulloren e Festivalit të Këngës që do të organizohet nga Radio Televizioni i Kosovës.
Me këtë rregullore përcaktohet mënyra e themelimit dhe organizimit të brendshëm të festivalit, duke përfshirë udhëheqjen e tij, si dhe të drejtat dhe detyrat e të angazhuarve dhe të pjesëmarrësve.
“Krahas plotësimit të një detyrimi ligjor për t’i ofruar publikut ngjarje të mëdha kulturore e artistike, RTK-ja nëpërmjet festivalit synon ta përmbyllë një angazhim shumëvjecar të sajin për ta përfaqësuar Republikën e Kosovës në Eurovizion”.
“Sipas rregullores së miratuar në mbledhjen e fundit të Bordit, Festivali i Këngës në RTK është i mëvetësishëm në skenën muzikore të Kosovës me simbolet e veta identifikuese, institucionale dhe artistike me qëllim të ruajtjes, kultivimit dhe prezantimit të vlerave muzikore”, ka njoftuar Bordi i RTK-së.
Bëhet e ditur se pas miratimit të rregullores, Bordi i RTK-së sot ka miratuar propozimin e drejtorit të përgjithshëm të RTK-së për emërimin e Adi Krastës në pozitën e drejtorit të festivalit. /Zëri/ KultPlus.com
Një grua që thuhet se është personi më i vjetër në botë ka vdekur në Afrikën e Jugut në moshën 128-vjeçare. Nëna e shtatë fëmijëve, Johanna Mazibuko, vdiq në shtëpinë e saj më 3 mars dhe do të kishte qenë 129 vjeç në maj, sipas raporteve lokale. Ajo kishte dokumente identiteti që vërtetojnë se ka lindur më 11 maj 1894 dhe është rritur në një fermë misri.
Ajo kurrë nuk shkoi në shkollë dhe nuk dinte të lexonte apo të shkruante. Duke folur për mediat, kujdestarja e saj Thandiwe Wesinyana tha se Mazibuko mund të ketë vdekur nga një goditje në tru.
Mazibuko në ditëlindjen e saj të 128-të tha: “Jam e habitur pse jam ende këtu pas kaq shumë vitesh. Pse jam ende këtu? Njerëzit rreth meje kanë vdekur.
‘Kur do të vdes? Çfarë kuptimi ka të jesh gjallë? Bota më ka lodhur, sepse jam ulur këtu duke mos bërë asgjë”, tha ajo.
Ajo kishte edhe 11 vëllezër e motra, tre më të rinjtë janë ende gjallë.
“Ne jetonim aq mirë në ferma. Atëherë nuk kishte probleme. Nuk e mbaj mend mirë fëmijërinë time, por mbaj mend një infektim me karkaleca. Kishte të tilla që mund t’i kapnim dhe t’i hanim. Ishte sikur po haje mish. Thjesht, do t’i skuqnim dhe do t’i hanim ato vetë. Unë u rrita shëndetshëm, duke ngrënë kryesisht qumësht të freskët dhe spinaq të egër. Tani ha ushqim modern. Jam mësuar me të, por më mungon ushqimi me të cilin jam rritur”, tha ajo.
Ajo u martua me një të ve më të vjetër Stawana Mazibuko, por nuk mund ta kujtojë se kur. Ata kishin 7 fëmijë, dy prej të cilëve janë ende gjallë, dhe ka mbi 50 nipër e mbesa. Mazibuko i mbijetoi të dy Luftërave Botërore, si dhe dy pandemive globale (COVID-19 dhe gripit spanjoll)./ KultPlus.com
Mbretëresha Elizabeth II është kurorëzuar gruaja më ikonike e 60 viteve të fundit. Monarkia britanike e cila ndërroi jetë më 8 shtator, është fituesja e një sondazhi në kuadër të të cilit u pyetën mbi 2,000 britanikë për të votuar rreth modeleve të tyre kryesore.
Në vendin e dytë u rendit nusja e saj Diana, Princesha e Uellsit, e cila pasohet nga Nënë Tereza që mban vendin e tretë. Figura të tjera të shquara që hynë në dhjetëshen e parë ishin aktivistja amerikane për të drejtat civile Rosa Parks dhe Oprah Winfrey.
Më shumë se tre të katërtat (27 për qind) e britanikëve votuan për Mbretëreshën si zgjedhjen e tyre numër një. Spice Girls ishin surprizë në listë pasi mposhtën Michelle Obama dhe Beyonce për të hyrë në dhjetëshen e parë.
Po ashtu si një shembull i mirë për t’u ndjekur janë cilësuar aktivistja për klimën Greta Thunberg dhe yllin e tenisit Emma Raducanu, të dyja 19 vjeç, të shoqëruar nga fituesja e çmimit Nobel për Paqe, Malala Yousafzai, 25 vjeç. /abcnews.al/ KultPlus.com
Në historinë e njerëzimit ka pasur gra të shkëlqyera që kanë luajtur rol themelor në shkencë, por pavarësisht kontributeve të tyre të jashtëzakonshme, nuk u njohën kurrë.
Disa mbetën në hije për shkak të burrave të tyre që i detyruan të tërhiqeshin qëllimisht nga puna, ndërsa të tjera gjetën vdekjen e parakohshme dhe fatkeqe. Shumë pak prej tyre arritën të vendoseshin në botën shkencore dhe të njiheshin.
Sot, KultPlus ju sjell historinë e këtyre grave mahnitëse, të cilat kanë lënë një gjurmë të rëndësishme në historinë e shkencës.
1. Hypatia
Hypatia ka lindur në mesin e shekullit IV në kryeqytetin e Aleksandrisë. Ajo punoi si filozofe dhe matematikanë, duke iu përkushtuar mësimit dhe studimit të shkencave ekzakte. Midis shumë kontributeve të saj, ajo përmirësoi modelin e astrolabes, instrumenti që përcakton pozicionet e yjeve. Në kohë kur ajo jetoi, puna e saj nuk u prit mirë nga disa grupe, duke e gjykuar si pagane. Hypatia u vra dhe prefekti perandorak Orestes dënoi vrasjen e saj, dhe më pas, veprimet e dhunshme kundër filozofëve të Aleksandrisë përfunduan. Figura e Hypatia-s njihet dhe admirohet nga gratë e shkencës, astronomisë, matematikës dhe gjithashtu nga aktivitet dhe feministët, informon abcnews.al.
2. Lise Meitner
Lise Meitner, e lindur në Vjenë në 1878, është fizikantja që ka investiguar radioaktivitetib. Ajo ishte profesorë në Institutin Kaiser Ëihelm dhe në Universitetin e Berlinit nga viti 1926 deri në 1933. Në vitin 1938 asaj iu desh të largohej nga Gjermania sespse ishte hebre. Ligjet e Nurembergut të qeverisë naziste e detyruan atë të largohej dhe më pas ajo u bashkua me stafin e Institutit Kërkimor të Institutit Manne Siegbahn në Stokholm. Lise Meitner ishte pjesë e ekipit që zbuloi ndarjen bërthamore, megjithatë, vetëm kolegu i saj Otto Hahn mori vlerësimin dhe Çmimin Nobel në Kimi. Megjithëse zbulimi i Meitner ishte shumë i rëndësishëm, merita e saj kaloi pa u vërejtur nga shkenca deri në shumë vite më vonë. Pas kësaj, emri i saj u njoh dhe vlerësua, dhe madje një asteroid (6999) dhe 2 krate në Hënë dhe në Venus janë emëruar në kujtim të saj.
3. Ada Lovelace
Ada Lovelace, e lindur në Londër në vitin 1815 është matematikanë, shkencëtare kompjuteri, shkrimtare dhe vajza e vetme e Anna Isabella dhe poetit Lord Byron. Ndarja e prindërve të saj dhe largimi i babai, shënoi një kthesë të madhe për Adën. Ada kishte shumë aspirata shkencore dhe gjithmonë dëshmonte se ishte më e dedikuar se nëna e saj, e cila pasi la letërsinë ishte matematikanë e shkëlqyer, informon abcnews.al. Në moshën 18-vjeçare, Ada u takua me matematikanin Charles Babbage,i cili e motivoi atë t’i bashkohej ekipit të tij më të famshëm “makina analitike”. Ada që jo vetëm pati sukses në këtë, por gjithashtu krijoi atë që njihet si algoritmi i parë për një makinë. Kjo zyrtarisht e bën atë programuesen e parë kompjuterike. Në fakt gjuha aktuale e programimit Ada, krijuar nga Departamenti i Mbrojtjes i Shteteve të Bashkuara, u emërua pas vdekjes së saj.
4. Jocelyn Bell Brnell
Jocelyn Bell Burnell ka lindur në Velfast në 1942. Ajo është arstrofizikanja që zbuloi sinjalin e parë radio të një pulsari, i cili është një yll që lëshon rrezatim shumë intensiv në intervale të shkurtra, të rregullta. Kjo gjetje e sukesshme gjithashtu kaloi pa njohje, pasi ishte mësuesi i saj Anthony Hewish që rrëmbeu çmimin Nobel në Fizikë në vitin 1974, pavarësisht se ajo e bëri zbulimin. Por fakti nuk kaloi pa u vërejtur nga bota shkencore, pasi shumë kolegë të saj e dënuan dhënin e çmimit për Hewish. Sidoqoftë, ky nuk ishte një lajm i keq për të pasi ajo bëri dhe shumë zbulime të tjera, më të rëndësishme sesa një çmim Nobel. Burnell është një nga shkencëtarët më me ndikim në Mbretërinë e Bashkuar dhe, natyrisht, të astrofizikës, informon abcnews.al.
5. Marie Curie
Marie Curie ka lindur në Varshavë në vitin 1867. Ajo ka qenë një shkencëtare e njohur e vlerësuar dy herë me çmimin Nobel në Fizikë dhe Kimi. Curie ishte pionere e radioaktivitetit, duke zbuluar teknika për izolimin e izotopeve radioaktive dhe 2 elementëve kimikë: poloniumit dhe radiumit. Nga këto zbulime, jeta e Marie Curie ishte e rrethuar nga radioaktiviteti. Ajo e mbante me vete elementin kimik, duke injoruar shkallën e dëmtimit të shkaktuar nga ekspozimi ndaj tij. Punën e saj shkencore, ajo e ndau me bashkëshortin Perre Curie, dhe më vonë me një nga dy vajzat, Irene-Joliot Curie, informon abcnews.al. Shumë vite pas vdekjes së Pierre, Marie filloi një romancë me shkencëtarin Paul Langevin, që i solli asaj shumë probleme, pasi ai kishte qenë i martuar ndërsa dilte me të. Megjithatë, edhe pse pati shumë paragjykime, Curie pati mbështetjen e shumë shkencëtareve, përfshirë Albert Einstein.
6. Rita Levi-Montalcini
E lindur në Torino në vitin 1909, Rita Levi-Montalcini ishte një shkencëtare e specializuar në neurologji. Ajo mori çmimin Nobel në Fiziologji ose Mjekësi. Pavarësisht kësaj, jeta e Ritës nuk ka qenë e lehtë. Ajo ka qenë studente gjatë Luftës së Dytë Botërore, dhe u përball me shumë vështirësi për shkak se ishte hebre. Në Itali, kishte ligje kundër hebrenjve të imponuara nga Benito Mussolini, kështu që Rita duhej të linte universitetin dhe të zhvendoste eksperimentet që bënte në dhomën e saj të gjumit. Atje, ajo krijoi një laborator me mikroskop dhe disa enë shtëpiake të adaptuara. Por ato vite terrori patën pasojat e tyre; qyteti i Torinos u bombardua në vitin 1941, kështu që Rita u detyrua të transferohej në një shtëpi në mal bashkë me instrumentet e saj, informon abcnews.al. Edhe atje nuk gjeti paqe dhe nuk qëndroi për shumë kohë. Pas sulmit të trupave naziste, asaj iu desh të ikte më në jug. Sapo mbaroi lufta, vitet e kërkimit të Ritës në bashkëpunim me biokimistin, Stanley Cohen dhanë rezultate: ajo arriti të izolonte të ashtuquajturin “faktori nervor i rritjes”, një proteinë thelbësore për mbijetesën e neuroneve. Ky ishte zbulimi i parë i komunikimit qelizë-qelizë.
7. Margarita Salas
Margarita Salas lindi në Spanjë në vitin 1938. Ajo mori titullin Ph.D. në Kimi, në Universitetin Complutense të Madridit. Margarita ka qenë përgjegjëse për promovimin e kërkimit spanjoll në fushën e biokimisë dhe biologjisë molekulare. Puna e saj ka spikatur për kontributin në hulumtimin e leximit të informacionit gjenetik. Studimi i Maragrite përqendrohet në virusin bakterial Phi29, i cili na ka lejuar të kuptojmë më shumë sesi sillet ADN-ja, si virusi bakterial transformon proteinat dhe si ato lidhen me njëra-tjetrën për të formuar një virus funksional. Margarita ka marrë disa çmime, duke u shpallur Studiuesja Europiane e vitit 1999 nga UNESCO. Ajo u emërua Drejtore e Institutit të Spanjës (1995-2003), e cila bashkon të gjitha Akademitë Mbretërore Spanjolle. Në dhjetor 2018, Shkolla Eliseo Godoy në Zaragoza ndryshoi emrin për të pasur Margarita Salas.
8. Irene-Joliot Curie
Lindur në Paris, Irene-Joliot Curie, vajza e Marie dhe Pierre Curie, studioi fizikë dhe kimi në Universitetin e Parisit gjatë Luftës së Parë Botërore. Kur mbaroi studimet, ajo filloi të punonte si asistente për nënën e saj në Paris Radio Institute, i cili më vonë u njoh si Instituti Curie. Kërkimet e saj në fushën e fizikës bërthamore përfshinin strukturën e atomit, projeksionin e bërthamës dhe prodhimin artificial të elementeve radioaktive. Për Curie, të qenit vajza e 2 shkencëtarëve të njohur fitues të çmimeve të mëdha, ishte një nxitje për karrierën e saj. Në fakt, ajo gjithashtu fitoi çmimin Nobel në Kimi në vitin 1935. Irene-Joliot Curie vdiq nga leucemia për shkak të ekspozimit të tepër ndaj rrezatimit, informon abcnews.al.
9. Hedy Lamarr
Lindur në Vjenë në 1914, Hedy Lamarr ishte një aktore dhe shpikëse e filmit amerikan. Historia e Hedy-t është interesante sepse, pavarësisht nga fakti se pjesa më e madhe e jetës së saj i ishte kushtuar aktrimit në kinema, ajo ishte bashkëshpikëse e versionit të parë të një spektri të zgjeruar që lejonte komunikime pa tel në distanca të gjata që tani i njohim si “Wi-Fi”. Së bashku me muzikantin George Antheil, ata zhvilluan teknikën e kodimit të informacionit. Por, para se të ndodhte kjo zbulim, Hedy përjetoi një ngjarje të tmerrshme. Burri i saj, Friedrich Mandl, e mbajti atë peng në shtëpinë e saj nën kontroll të rreptë dhe e detyroi atë të largohej nga industria e filmit, informon abcnews.al. Në vitin 1937, ajo arriti të shpëtonte dhe të shkonte në Paris për të vazhduar karrierën e saj artistike. Atje ajo takoi Louis B. Mayer, president i Metro Goldwyn-Mayer, me të cilin nënshkroi një kontratë për Hollywood. Në vitin 1942, Hedy regjistroi patentën e saj të komunikimit sekret, që kërkonte të shmangte zbulimin e silurëve nga trupat aleate. Hedy argumentoi që nëse të dy transmetuesit dhe marrësi do të ishin në gjendje të hidheshin njëkohësisht nga frekuenca në frekuencë, atëherë kushdo që përpiqej ta ndërpriste atë sinjal nuk do ta dinte se ku ishte. Fatkeqësisht, Hedy nuk mori merita për shpikjen e saj./ KultPlus.com
Sa pak këndojmë për gratë tona! Për gratë E bukura e të mira, Që na përkëdhelin me duar të njoma Kur kthehemi nga rrugë të vështira.
Gabohemi shumë, Kur flasim e grijmë Rreth gotës me birrë, Rreth gotës me verë, Se gratë tona e humbën freskinë Se ishin të këndshme njëherë…
Jo, jo, s’humbet hijeshia e tyre, Mjafton të qëndrojnë pak në pasqyrë Dhe të duken prapë të njoma. E si të mos këndojmë Poetë, Për ato që kanë ditur në jetë Të lindin kreshnikë e peri, Jo në maternitet e në shtëpi Po edhe në korie e në arë, Duke prerë dru E duke hedhur farë?! / KultPlus.com
NASA ka publikuar një video me imazhe të pabesueshme dhe vërtet magjike të lindjes dhe perëndimit të diellit në planetin Mars.
Është hera e parë që lindja dhe perëndimi i diellit në planetin Mars mund të shihen kaq qartë.
Imazhet u kapën nga roveri Curiosity i NASA-s, i cili u largua nga Toka në vitin 2011 dhe u ul në planetin tonë fqinj në vitin 2012.
Janë mbresëlënëse pamjet e publikuara nga NASA nga planeti Mars. Por gjëja më mbresëlënëse është se ato i ngjajnë tokës.
Nëse dikush nuk do ta dinte se këto imazhe të lindjes dhe perëndimit të diellit janë nga Marsi, do të betohej se ato janë filmuar diku në planetin tonë.
Shumica e reve në Mars fluturojnë jo më shumë se 37 milje (60 kilometra) mbi tokë dhe përbëhen nga akulli i ujit.
Sondazhi i fundit i NASA-s bazohet në vëzhgimet e vitit 2021 të reve të natës, sepse, në të njëjtën mënyrë si në Tokë, retë ofrojnë informacion jetik për shkencëtarët që shpresojnë të kuptojnë më shumë rreth motit të planetit./KultPlus.com
Dita Ndërkombëtare e Gruas, e cila është vendosur të festohet çdo vit më 8 Mars, nderohet nga Google me ‘doodle-in’ e sotëm. Ky ‘doodle’ i veçantë i dedikohet të gjitha grave, të cilat mbështesin njëra-tjetrën në të gjitha aspektet e jetës.
Google fokusohet vetëm në disa nga fushat e shumta në të cilat gratë në mbarë botën po mbështesin njëra-tjetrën për të avancuar dhe përmirësuar cilësinë e jetës së tyre.
Skica e Google tregon gra që mblidhen për të drejtat e tyre, gra që kujdesen për fëmijët e tyre dhe njerëz të tjerë dhe gra që eksplorojnë.
Nëse prekni skicën, do të shihni flamujt e festave që lëvizin në ekranin tuaj./abcnews.al/ KultPlus.com
Fatkeqësisht, pavarësisht progresit të bërë në dekadat e fundit, shumë gra në mbarë botën vazhdojnë të përjetojnë diskriminim dhe dhunë në bazë të gjinisë së tyre, shkruan faqja e internetit gazzettadelsud.it
Në shumë vende, grave u mungon aksesi në arsim, kujdes shëndetësor dhe mundësi punësimi dhe ende detyrohen të martohen shumë të reja ose të diskriminohen.
Sfidat për barazinë gjinore
Lufta për barazi gjinore është ende e gjatë dhe e vështirë, por shumë organizata dhe lëvizje po punojnë drejt këtij qëllimi.
Ka shumë sfida për t’u përballur, si promovimi i pagave të barabarta, luftimi i dhunës me bazë gjinore dhe promovimi i aksesit të grave në pozitat politike dhe vendimmarrëse.
Festimet e 8 Marsit në mbarë botën
Në shumë vende, 8 Marsi është një festë zyrtare publike dhe festohet me mitingje, ngjarje kulturore dhe takime ndërgjegjësuese.
Në disa vende, grave u jepen lule ose dhurata të vogla në shenjë vlerësimi dhe vlerësimi për rolin e tyre në shoqëri.
Çfarë ndodhi në fabrikën Triangle Shirtwaist
Fabrika Triangle Shirtwaist ishte vendi i një prej tragjedive industriale më të këqija në historinë e SHBA. Më 25 mars 1911, një zjarr shpërtheu në një fabrikë veshjesh në New York City, duke vrarë 146 njerëz, kryesisht vajza të reja emigrante nga Evropa. Tragjedia Triangle Shirtwaist Factory u bë një pikë kthese për lëvizjen për të drejtat e grave dhe punëtorëve.
Një “parti” e shfrytëzuar shpesh për qëllime thjesht komerciale
Në disa vende, dita e gruas është komercializuar pjesërisht dhe është shfrytëzuar për qëllime thjesht komerciale. Për shembull, disa kompani përpiqen të rrisin shitjet me oferta dhe zbritje për produktet që konsiderohen “femërore”, si produkte bukurie apo veshje.
Kjo mund të çojë që kuptimi i vërtetë i Ditës së Gruas të zbehet apo edhe të harrohet, dhe mund të çojë në reduktimin e grave në konsumatorë pasivë në vend që të festohen si aktore aktive në luftën për barazi gjinore. / KultPlus.com
Ato e dinë që e vetmja gjë e cila qëndron mes tyre dhe suksesit, janë lëvizjet e tyre të “vockla”. Si pasojë, ato bëjnë vazhdimisht hapa të vegjël. Ato vazhdojnë lëvizin e lëvizin pa pushim, qoftë edhe ngadalë. Çfarëdo që të bëjnë, ato nuk pushojnë së rrituri dhe përmirësuari.
Ato e trajtojnë veten mirë
Në shoqërinë moderne, gratë bombardohen me mesazhe se ato thjesht nuk janë mjaftueshëm të mira, nëse nuk u “nënshtrohen” një serie standartesh të pamenda prej reklamave. Gratë e forta e dinë se kush janë.
Edhe pse në fillim, jo gjithmonë e duan veten e tyre, ato mësojnë gjatë rrugës se duke i kushtuar vëmendje dhe duke njohur mirë vetveten, ato mësojnë gjithfarësoj pikash të forta deri në ato momente të fshehura, apo edhe “superfuqi” që kurrë nuk mendonin se i kishin.
Ato mësojnë t’i besojnë gjykimi të tyre. Si në çdo marrëdhënie që është ndërtuar në besimin, marrëdhënia e tyre me vetveten bëhet më e fortë, me kalimin e kohës.
Nuk pranojnë kurrë më pak se sa meritojnë
Ato dinë si të marrin atë që kërkojnë. Ky mësim zakonisht merr pak kohë për t’u nxjerrë, sidomos në fillimin e të njëzetave, por kur ato vetëdijësohen për peshën e rëndësisë së tij, kuptojnë se pranimi i më pak nga sa kërkojnë, është një humbje e kohës së çmuar. Duke synuar më lart, ato i kursejnë vetes dhimbje dhe kohë.
Ato eleminojnë njerëzit toksikë nga jetët e tyre
Kjo përfshin njerëz që bëjnë thashetheme, nihilistë dhe “mbretëreshat e dramës”. Mësimi për të zbatuar kufij të shëndetshëm është një pjesë e rëndësishme e të jetuarit të një jete pa bagazhe emocionale.
Ato falin, por kurrë nuk harrojnë
Gratë e forta punojnë në mënyrë konstante me faljen. Ato e dinë se falja nuk është një dhuratë që ia jep keqbërësit, ose atij që të ka lënduar, por është një dhuratë për veten e tyre. Ato e dinë se falja është çelësi që nevojitet për t’u çliruar nga burgu i zemërimit. Pa të, do të mbeten robinja, mes hidhërimit. Kjo shpie në palumturi. Gratë e forta mësojnë nga gabimet e tyre duke mos i përsëritur.
Ato besojnë se ajo që bëjnë është e fuqishme, e më pas kjo bëhet reale
Gratë e forta ndjejnë një motivim të fortë për të arritur objektivat e tyre. Ato nuk harxhojnë kohë për rezultate në të cilët nuk besojnë. Që të ndjekin një objektiv, duhet që ai të ketë kuptim.
Nuk e vrasin shumë mendjen për atë që mendojnë të tjerët
Gratë e forta e shmangin lojën e krahasimit. Ato e dinë se lumturia e tyre varet prej kësaj. Nuk kërkojnë për lejë, pasi e dinë se duhet të marrin përgjegjësi për zgjedhjet e tyre. Dhe nuk fajësojnë të tjerët për gabimet e tyre. Kjo i bën të pavlerë mendimet e atyre që nuk kanë ekspertizën e nevojshme për të udhëhequr një proces të caktuar. Njerëzit duhet të ndajnë mendimin, vetëm kur u kërkohet.
E pranojnë veten për atë që janë
Gratë e forta e kuptojnë se në fund të ditës, jeta është shumë e shkurtër dhe e mrekullueshme, për t’u ulur dhe ndjerë keqardhje për atë që nuk janë. Ato gjejnë frymëzues prej të cilëve mund të mësojnë shumë dhe i krijojnë vetë pritshmëritë e tyre.
E dinë që nuk janë perfekte, por… s’ka problem
Gratë e forta e pranojnë se askush nuk është i përsosur. Gratë që kanë fuqinë të pranojnë veten (për mirë e për keq) janë tejet përshtatëse. Kjo përshtatshmëri i lejon që në fund të bëjnë një jetë vërtetë të jashtëzakonshme.
E respektojnë veten, dhe nuk duan për vete gjëra që janë të padrejta
Gratë e forta janë më të vetëdijshme për vlerën e tyre, se sa gratë e tjera që nuk e kanë arritur këtë shkallë. Rruga drejt zbulimit të vlerës së tyre është e ndryshme për cdo grua, dhe bëhet vërtetë e dukshme, vetëm pasi të jetë me shpatulla pas murit. Shumë gra që dihet se janë të forta, do t’ju thonë se nuk kanë qenë kështu gjithmonë. Zakonisht ato e zbulojnë forcën e tyre reale, në situata vërtetë të vështira. Zakonisht, pasi nuk kanë më lot për të nxjerrë, dhe asnjë vend ku të kthehen, ato kthehen nga vetja. Ky është momenti kur nis të ndodhë magjia.
Ndërtojnë sisteme të fortë personalë të mbështetjes
Shpesh, gratë e forta thurin rrjeta vërtetë të forta marrëdhëniesh ndërpersonale mes tyre, që shndërrohen në sisteme fenomenalë personalë të mbështetjes. Kjo do të thotë se shumica e zgjidhjeve janë një telefonatë larg. Ndonjëherë, forca më e madhe vjen kur pranon se nuk i bën dot gjërat e vetme. /Lifehack – Bota.al / KultPlus.com
Po tani ç’të bëj, thashë me vete, duke vështruar me radhë flegrat e lagura, të mbufatura nga shiu. Pastaj qilimin, derën, prej nga pak kohë më parë ajo kishte dalë, hirnoren e cigareve, me fjalët “Hotel Turizmi” anash. Një copë herë u vërtita nëpër dhomë, gjersa këmbët më çuan pranë derës. Qëndrova pikërisht te vendi ku ajo më kishte përqafuar ndërsa dilte, me një përqafim që s’ishte as ndarje dhe as premtim për diçka më të mirë. Një përqafim i tillë te dera, pas një pasditeje të stuhishme, përfytyrohej, zakonisht, në sfond të dënesës, të pendimit për fjalët e ashpra dhe me buzë që synojnë drejt njëra-tjetrës për të falur gjithçka. Por asgjë e tillë s’kishte ndodhur. Unë i kisha mbajtur duart në xhepa, madje i kisha rrasur më thellë dhe, i ngrirë si dru, ndjeva buzët e saj te qafa dhe pastaj te cepi i gojës dhe prekjen e furishme të flokëve. Mundimshëm ndjeva nevojën ta përqafoja, sipas ritualit mijëvjeçar të mbarimit të grindjeve, por një gips mortor, i ikur nga kushedi ç’shtatore, s’më la të lëvizja. S’isha penduar për asgjë. Isha vetëm i lodhur. Në hirnore, dhjetëra bishtat e cigareve, të rënë njëri mbi tjetrin, si në një masakër (të sajtë si të vrarët e njërës palë, asaj pale që për t’u njohur mbante një rrip të kuq, dalloheshin vërtet nga shenja e të kuqit të buzëve), jepnin më mirë se çdo gjë atë që kishte ndodhur: furinë, shpjegimin e vështirë, fajësimet e ndërsjella që i kishim bërë njëri-tjetrit, lotët e pafund të saj. Sikur të kishte gjëkund një muze të hidhërimit, do ta kisha çuar atë hirnore. Isha i lodhur. Gojën e kisha të hidhur. Doja të pushoja me çdo kusht. Me mosbesim vështrova shtratin, velenxën sipër tij dhe nënkresën. Vërtet shpresoja se mund të flija? Më erdhi të qeshja, kaq e pamundur m’u duk kjo. Shushurima e shiut vinte që jashtë zbutëse. Duhej ta harroja me çdo kusht, ta nxirrja nga vetja ime atë grua. Por, së pari, duhej të nxirrja atë mbrëmje. Ishte gjëja më e ngutshme. Duhej ta nxirrja atë grua, sepse gëzimet që më jepte ishin përherë më të pakta se mërzia. E gjeta veten duke lëvizur nëpër ato pjesë të dhomës ku kishim lëvizur dhe ishim zhvendosur të dy gjatë atyre orëve të çmendura. Dhe përsëri hirnorja me bishtat e cigareve më mbajti në vend. E mora, e ktheva në pëllëmbë të dorës atë grusht bishtash, si të kisha përpara syve një gjë të pabesueshme. Të ftohura, të shkrumbuara vende-vende, ishin tani ato që pak më parë kishin qenë më afër se çdo gjë tjetër pranë fjalëve tona, frymëmarrjes së furishme, pendimit, dënesës. Iu afrova dritares, shtyva flegrën dhe i flaka përjashta, në terr. Kështu hidhet hiri i të vdekurve, kur e lënë me testament, mendova. Duhej ta harroja patjetër atë grua. Të përdorja gjithë mekanizmin e trurit tim për ta zhvlerë-suar. Ta godisja nga pika të ndryshme, në mënyrë që, kur të vinte ora e harrimit, ta kisha të lehtë rrënimin e saj. Kisha ende një keqardhje të fundit për këtë, por isha i bindur se s’kishte rrugë tjetër. Do të shtrihesha pas pak horizontalisht (e kisha vënë re se në atë qëndrim mendoja gjërat më shkatërruese) dhe do të filloja… Do t’i ndiente vallë buldozerët që larg, në shtratin ku, ashtu si unë, me siguri, nuk flinte? Dhe, papritur, më shkrepi në kokë një mendim: e sikur ta shkruaja gjithë këtë? E shkruar, ndoshta kjo mbrëmje mund të nxirrej më lehtë nga vetja. Ta trupëzoja për ta vrarë më lehtësisht. Ashtu do të bëja. Për çudi, siç më ndodhte përherë në kësi rastesh, mendimi i të shkruarit më dha qetësi. Si avioni që e nxjerr trupin e vet nga zona e stuhisë, ajo ide, më shpejt se ç’e mendoja, më nxori nga gjendja delirante në një shtresë më të qetë, sipër furtunës. Dhe më parë se ç’e prisja, fjeta. E njoha Polin e Jugut që larg (dallohej shtypja, ashtu siç e kisha mësuar në gjeografinë e tetëvjeçares). Dëgjohej një goditje e mbytur veglash. Kur iu afrova edhe më, pashë se atë zhurmë e shkaktonin tre njerëz me shtat të shkurtër. Diçka po bënin me boshtin e tokës. Nuk u bezdisën aspak nga prania ime dhe vazhduan punën e tyre. Dukej si një riparim. Nuk e di nëse i pyeta ç’bënin ashtu apo vetvetiu m’u bë e qartë: po bënin një ndreqje në bosht. Një ndryshim, me sa dukej, në shpejtësinë e rrotullimit. Prej kësaj do të sajoheshin ditë të ndryshme, jo njëzetekatërorëshe, si më parë, por tridhjetetet-orëshe. Kurse netët do të ishin njëzetedyorëshe. Sipas studimeve dhe pyetësorëve të ndryshëm, paskësh qenë më mirë kështu. Kisha përshtypjen se diku kisha lexuar në shtyp për këtë gjë. Desha t’i pyes: e kur do të fillonte ky kalendar i ri, por, s’di se pse, i pyeta për tjetër gjë: meqenëse merreshin me gjëra të tilla, me siguri, mund të zbërthenin nga bota copa të kohës. Posi, u përgjigjën ata. Pra, e bënin edhe këtë dhe ndihej që s’e kishin të vështirë. O Zot, sa e thjeshtë paskësh qenë ajo që dukej e pamundur: të shkulja nga vetja gjithë atë hidhërim. U mundova t’ua shpjegoja, doja të hiqja nga vetja ime një ditë ose, më saktë, një mbrëmje të hidhur. Ata qeshën. Një mbrëmje? Po ne punojmë me copa të mëdha. Gjysma shekujsh, dekada, shumë-shumë, me vite. Kurse ditët janë vocërrima. Megjithatë (vështruan veglat e tyre), ndoshta me ato më të imëtat mund të kapim edhe ditët. – Ku është ajo ditë? – pyeti njëri prej tyre. – Si? – ia bëra unë. – Dita që doni të shkëputni, në ju kuptova drejt. Ju doni ta hiqni atë dhe të lidhni prapë fijet, apo jo? – Pikërisht. – Atëherë, ku është ajo? O Perëndi, s’më kujtohej asgjë. U mbyta në djersë, por koka sa vinte më bëhej më e turbullt. – Në mos viti, së paku, koha, – tha ai. Por mua s’më kujtohej asgjë. Dija vetëm që ishte e hidhur, tepër e hidhur. – Po çka ndodhi atë ditë? Ndoshta, kjo ju kujtohet, – tha ai. – Ç’perandori është përmbysur, ç’tërmet ka rënë? Vështruan njëri-tjetrin, kur e panë që s’përgjigjesha. Pastaj sytë e tyre të lodhur u kthyen diku anash, atje ku në një shtjellë të largët vërtiteshin, me sa dukej, ngadalshëm perandoritë e rrëzuara, themelitë e tërmeteve dhe skelete shekujsh. Vërtite-shin zymtas, të përshkuar nga vetëtima të ftohta. Asgjë s’më kujtohej. Vetëm shija e hidhërimit, e pazbut-shme, e patretshme. Pastaj m’u duk se pashë diçka, një si trajtë fustani që e merrte era në një luhatje mortore. – Një grua, – thashë. – Ishte aty, në atë ditë, një grua… Ata qeshën, por ftohtë. Pastaj vështruan prapë veglat e tyre. – Po të jetë ashtu, është e pamundur. Këto vegla s’bëjnë për atë gjë. – Ma hiqni atë mbrëmje me atë grua, – ulërita. U zgjova. Zhurmërimi i shiut më kujtoi më parë se çdo gjë tjetër se ku ndodhesha. Hotel. Dhe jashtë gjethnaja e rënë dhe kufomat e cigareve të masakruara, ku njëra palë mund të dallohej prej tjetrës nga rripi i kuq… Ajo ishte aty pranë, disa hapa larg dhe, me siguri, ishte e paqetë dhe kishte makth, ngaqë, në një mënyrë ose në një tjetër, duhej të ndiente që unë përpiqesha ta varrosja.
Vështrim prapa në disa nga pionieret më të mëdha për gratë në televizion ndër vite. Prezantueset që kanë thyer barrierat në ekranin e vogël që nga ditët më të hershme të RTSH.
Shumë prej tyre thyen tabutë ku punonin dhe hapën rrugën për brezat e ardhshëm. Ishin ikona të ekranit, me një zë melodioz dhe me një shqiptim korrekt, kështu kanë mbetur në memorien e publikut televiziv.
Kanë frymëzuar dhe motivuar shumë femra me anë të zërit dhe imazhit të tyre për të nxitur ndryshim në jetën e shumë femrave të asaj kohe.
Stoli Beli spikerja e parë
Ishte pikërisht 29 prilli i vitit 1960, kur Stoli Beli nga studio e parë televizive shqiptare, në këtë datë do të artikulonte fjalët: “Të dashur spektatorë, mirëmbrëma… Sonte fillon për herë të parë Qendra Eksperimentale e Televizionit Shqiptar”.
Mimoza Tafaj, ajo ishte vetëm 17 vjeç, në 1974 kur bëri daljen e saj të parë televizive. Ikonë e bukurisë në vitet 70′.
Tefta Radi, Gazetare dhe folëse në Televizionin Shqiptar. Për herë të parë vendosej logo në transmetime edhe pse në mënyrë jo sistematike. Transmetimi filloi të çelej në orën 16:00 pastaj në 12:00 dhe në fund të 1994 në orën 8:00. RTSH ishte dritarja e parë e përballjes me “perëndimin” pas viteve ’90. Për shkak të depërtimit të sinjalit të kanaleve fqinje, lindi nevoja e identifikimit të stacionit.
Zerina Kuke, spikere dhe prezantuese e disa festivaleve dhe spektakleve muzikore. Ikonë e Televizionit Shqiptar me një karrierë prej 35 vitesh ku nisi në vitin 1969.
Silvana Braçe ka qenë figurë e dashur, Amalia Dhamo, Meropi Matlia, Elsa Xhai, Vera Zheji, Vera Grabocka etj./rtsh.al/ KultPlus.com
Gratë në Afganistan janë ato që jetojnë nën regjimin më represiv në botë ndaj tyre, atë të talebanëve. Në një deklaratë të publikuar me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Gruas, Misioni i OKB në këtë vend i kërkoi Afganistanit të heqë kufizimet e ashpra që kanë vendosur ndaj popullsisë femërore që prej riardhjes në pushtet.
“Afganistani nën pushtetin e talibanëve, mbetet vendi më represiv në botë në lidhje me të drejtat e grave. Veprimet e grupit për të shtypur të drejtat e grave kanë qenë metodike, të qëllimshme dhe sistematike. Në Ditën Ndërkombëtare të Gruas, Kombet e Bashkuara në Afganistan po përsërisin thirrjen e tyre ndaj autoriteteve de facto të vendit për të larguar kufizimet e ashpra mbi të drejtat themelore të grave dhe vajzave”, tha Roza Otunbayeva, përfaqësuese e OKB në Afganistan.
Pas tërheqjes së trupave amerikane dhe të NATO-s në gusht të vitit 2021, kur grupi radikal islamik mori në duar frerët e shtetit të shkatërruar nga lufta, fillimisht premtoi se do të mbështeste të drejtat e minoriteteve dhe të grave. Megjithatë, talebanët ju rikthyen shpejt linjës së ashpër, duke shtypur më tej të drejtat egrave, duke kufizuar liritë, madje edhe përmes ndalimit të arsimimit pas klasës së 6. Gratë janë shumë të kufizuara kur bëhet fjalë për të udhëtuar dhe punuar jashtë shtëpisë. Ato janë të detyruara të mbulohen me shami në publik, si dhe u ndalohet të punojnë për OJQ-të vendase dhe ndërkombëtare.
Sipas Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), e cila publikoi raportin e saj më 7 mars, shkalla e punësimit për gratë afgane ka rënë me 25 për qind që kur talebanët rimorën pushtetin. Rreth 20 gra organizuan një demostratë të pazakontë në Kabul duke u kërkuar ndërkombëtarëve të garantojnë mbrojtjen e Afganëve./A2 news /KultPlus.com
