Poezi nga Rumi Që nga fillimi i jetës time Jam duke kërkuar fytyrën Tënde Por sot e pashë.
Sot e pashë tërheqjen, Bukurinë, Mëshirën e papërshkruar Të fytyrës që po e kërkoja Ditën që të gjeta Ty.
Dhe ata që dje më qeshnin Dhe më fyenin Tu vie keq Që nuk kërkuan ashtu si kërkova unë.
Jam mahnitur nga madhëria e bukurisë Tënde Dhe do të dëshiroja të shikoja me njëqind sy. Zemra më është djegur me pasion Dhe e ka kërkuar përherë Këtë bukuri të mahnitshme që tani e mbajë.
Më vie turp ta quaj këtë dashuri njerëzore Dhe kam frikë nga Zoti ta quaj Hyjnore.
Era e aromës tënde, sikurse flladi i mëngjezit Erdhi tek qetësia e kopshtit.
Më fryve jetë të re në mua Jam bërë hija dhe rrezja jote e diellit.
Shpirti im thërret në ekstazë. Çdo fije në qenien time ka rënë në dashuri me Ty. Shkëlqimi Yt ka ndezur një zjarr në zemrën time Dhe e ke bërë të qartë për mua Tokën dhe Qiellin.
Shigjeta ime e dashurisë arriti cakun.
Jam në shtëpinë e mëshirës.
Dhe një vend lutjesh zemra ime u bë. /KultPlus.com
Nga Kanadaja në Katar, përgatituni të frymëzoheni nga disa prej arkitekturës më mahnitëse në botë.
Këto muze, ose ndërtesa ekstravagante moderne ose rrënoja mistike mesjetare ose stacione treni të konvertuara, janë vepra arti në vetvete dhe do t’ju lënë të mahnitur, transmeton KultPlus.
Musée d’Orsay, Paris
Këtu, ju do të gjeni koleksionin më të madh në botë të veprave të artit të respektuara nga impresionistët dhe post-impresionistët. Dikur një stacion hekurudhor, Musée d’Orsay, fillimisht i njohur si Gare d’Orsay, është një nga shembujt më të shkëlqyer të lëvizjes franceze të arteve të bukura me shumë tipare origjinale të ruajtura.
Muzeu i Historisë Natyrore, Londër
Miliona njerëz vizitojnë çdo vit Muzeun e Historisë Natyrore në Londër. Çdo dhomë është një gëzim për tu vizituar pasi pikturat dhe gdhendjet e kafshëve, florës dhe faunës janë të vendosura në të gjithë tavanet, muret dhe madje edhe shtyllat e muzeut.
Muzeu Guggenheim, New York
Muzeu Solomon R. Guggenheim në New York është një nga ndërtesat më të njohura për shkak të arkitekturës së tij spirale unike. Muzeu është një nga ndërtesat e firmës së arkitektit të famshëm Frank Lloyd Wright, ndërsa disa lehtë do të argumentonin se është padyshim perlë e tij, dhe iu deshën 16 vjet për ta ndërtuar. Forma e ndërtesës lejon që puna e jashtëzakonshme dhe e thellë që ajo mban – dhe me të cilën përputhet në mënyrë të përsosur – të përjetohet në një mënyrë krejtësisht të ndryshme, duke u paraqitur në një shteg të vazhdueshëm nga maja në fund të ndërtesës.
Guggenheim Bilbao, Bilbao
Kjo ndërtesë e Frank Gehry vlerësohet globalisht si një nga ndërtesat më të spikatura të fundit të shekullit të 20 -të dhe kombinon një sukses kritik dhe atë popullor, diçka jashtëzakonisht e rrallë në botën e arkitekturës. Muzeu strehon një koleksion të veprave të artistëve spanjollë dhe ndërkombëtarë dhe pasqyron historinë detare të Bilbaos duke sugjeruar anije dhe peshore peshku përmes modelit të tij.
Muzeu Hanoi, Hanoi
Kjo ndërtesë në dukje që kundërshton gravitetin është në thelb një piramidë e përmbysur dhe është ndërtuar për të festuar përvjetorin mijëvjeçar të Hanoi. Pak ndërtesa dhe monumente më të gjera në krye sesa në fund kanë arritur sukses në një shkallë kaq të jashtëzakonshme.
Muzeu Royal Ontario, Toronto
Në Amerikën e Veriut, Muzeu Royal Ontario i Torontos ka qenë prej kohësh një nga muzetë më të njohur. E projektuar nga Daniel Libeskind, kjo ndërtesë e rrënuar dekonstruktive u ndërtua si një shtrirje në ndërtesën origjinale.
Shtëpia dhe Kopshtet e Monet, Giverny
Ajo që e bën “Fondacionin Claude Monet” kaq tërheqës është se kur hyn, vizitori transportohet menjëherë në kryeveprat goditëse dhe elegante të piktorit. Kjo është një ndërtesë që përfiton shumë nga fakti që Monet punoi gjerësisht duke përshkruar kopshtet e tij, të cilat, së bashku me shtëpinë, janë ruajtur në një standard të lartë në mënyrë që t’i ofrojnë vizitorit një pasqyrë unike në bota e artistit -një botë me ngjyra, heshtje dhe bukuri të shkëlqyer kombëtare.
Muzeu Historik Shtetëror i Moskës, Moskë
E ndërtuar në shekullin XIX, kjo është një ndërtesë e jashtëzakonshme neo-ruse. Ngjyra e tij e ndritshme, e kuqe e gjakut e bën atë një pjesë të përsosur për t’u ulur në Sheshin e Kuq së bashku me ndërtesat e tjera me ngjyra të gjalla të Moskës. Duke ndjekur historinë ruse nga koha parahistorike e deri më sot, vlerësohet se muzeu mban një koleksion të objekteve që arrijnë në miliona.
Muzeu Hedmark, Hamar
Ky është më shumë një koleksion i muzeve dhe ndërtesave sesa një muze i vetëm. Ajo që e veçon Hedmark nga muzetë e tjerë rajonalë ose të përkohshëm të këtij lloji është ajo që nganjëherë quhet “katedralja e dyfishtë”. Ndërtesa është një kombinim i bukur i rrënojave të katedrales mesjetare dhe një serë që mbyll rrënojat dhe i mbron ato.
Luvri, Paris
Luvri është zyrtarisht muzeu më i vizituar në botë. Një ndërtesë që u zgjerua ndër shekuj, muzeu është shtëpia e disa prej veprave më monumentale të artit të bëra ndonjëherë, si “Mona Lisa” e Da Vinçit dhe “Venus de Milo”. Themelet origjinale të kalasë mesjetare janë të dukshme nga kripta dhe piramida e saj e dukshme prej qelqi u ndërtua në vitin 1989, ndërsa piramida e saj e përmbysur u përfundua në 1993.
Muzeu i Artit Islam, Doha
Projektuar nga I.M. Pei, arkitekti i famshëm gjithashtu përgjegjës për piramidën e Luvrit, ndërtesa e Muzeut të Artit Islamik është frymëzuar nga arti islamik që përmban. Është i pari i këtij lloji në Shtetet Arabe, por muze të tjerë i janë bashkuar që në vende si Kajro dhe Ghazni.
Muzeu Dali, Shën Petersburg, Florida
Muzetë që përqendrohen në paraqitjen e punës së një artisti të vetëm janë të ngarkuar me detyrën e strehimit të punës së artistit në një ndërtesë që flet absolutisht për ta. Muzeu Dali është ndoshta ai që ka më shumë sukses në atë përpjekje. Edhe pse struktura kryesore ka një formë kubike mjaft standarde, është qelqi dhe çeliku që duket se derdhen nga ndërtesa si një material i shkrirë i një lloji – shumë si orët e shkrirjes në “Qëndrueshmëria e kujtesës” – që me të vërtetë i jep muze karakterin e tij Dali. Kjo shtesë surreale në bregun perëndimor të Floridës jeton absolutisht me famën e mjeshtrit të Surrealizmit. / KultPlus.com
KultPlus ua sjell sot një fragment nga libri i Ernesto Sabatos, ‘Tuneli’.
Kur e pashë të ecte në anën tjetër të trotuarit, të gjitha variantet në kokën time u bënë troç dhe u rrotulluan. Mjegulltazi, ndjeva në ndërgjegjen time dallgën e atyre frazave të komplikuara, të përpunuara e të mbajtura mend, përgjatë procesit përgatitor që kisha kaluar: A jeni e interesuar në art? Pse e shikuat vetëm dritaren e vogël?, e kështu me radhë. Dhe, më ngulmuese se secila, më vinte në gojë një frazë që e kisha hedhur poshtë për të vrazhdë, e që, në atë moment, më mbushte turp e më bënte të ndihesha edhe më qesharak: Ju pëlqen Kasteli?
Frazat, të shfrenuara dhe konfuze, formësonin një enigmë fjalëkryqi misterioz, derisa e kuptova se qe e kotë të brengosesha në atë mënyrë: më pas, më ra në mend se ishte ajo e cila do të duhej ta merrte nismën për çfarëdo bisede. Dhe, që nga ai moment, u ndjeva marrëzisht i qetë dhe, madje, munda të mendoja, gjithashtu, marrëzisht: Tani kemi për të parë se si do t’i shkojë kësaj.
Në ndërkohë, pavarësisht këtij gjykimi, aq ndihesha nervoz dhe i emocionuar sa s’isha në gjendje të bëja gjë tjetër përveç ta përcillja marshin e saj anës tjetër të trotuarit, pa menduar se nëse do të doja t’i jepja, të paktën, mundësinë hipotetike të më pyeste ndonjë adresë, më duhej të kaloja në anën tjetër të rrugës dhe të afrohesha. Vërtet, s’kishte gjë më absurde sesa të supozosh se ajo do të bërtiste prej atje për të më kërkuar ndonjë adresë.
Ç’të bëja? Sa do të zgjaste kjo situatë? U ndjeva krejtësisht i mjerë. Ecëm disa blloqe. Ajo vazhdoi të ecte vendosmërisht.
lsha shumë i trishtuar, por më duhej t’i shkoja gjer në fund kësaj pune: ishte e pamundur që, pasi e kisha pritur muaj të tërë këtë moment, ta lija këtë mundësi të më shkiste nga duart. Dhe, të ecurit e shpejtë, derisa shpirti më lëkundej aq shumë, më shkaktonte një ndjesi të pazakontë: mendja ime ishte si një krimb qorr e i ngathët, brenda një automobili me shpejtësi të madhe.
U kthye në qoshen e San Martinit, bëri ca hapa dhe hyri në ndërtesën e Kompanisë T. E kuptova se më duhej të veproja shpejt dhe e ndjeka pas, edhe pse, në ato momente, ndjeva se po bëja diç të tepruar e monstruoze.
E priste ashensorin. S’kishte tjerë njerëz. Njëri brenda meje, më guximtar se unë, shqiptoi këtë pyetje tmerrësisht të marrë: Kjo është ndërtesa e Kompanisë T?
Një tabelë, e madhe ca metra, që mbulonte gjithë pjesën e përparme të ndërtesës, shënjonte se kjo ishte ndërtesa e Kompanisë T.
Sidoqoftë, ajo u kthye me thjeshtësi dhe m’u përgjigj duke pohuar. (Më vonë, duke reflektuar mbi pyetjen time dhe thjeshtësinë e qetësinë me të cilën ajo m’u përgjigj, konkludovase, në fund të fundit, ngjan që shumë herë njerëzit nuk i shohin këto tabela tepër të mëdha se, kësisoj, pyetja s’ishte aq e marrë, siç e mendova në momentet e para.)
Por, menjëherë, kur më shikoi, u skuq aq fort, sa e kuptova se më njohju. Të tillë variant s’kisha paramenduar kurrë. Sidoqoftë, ishte mjaft logjik, sepse fotografia ime ishte shfaqur shumë shpesh nëpër revista e gazeta.
U emocionova aq shumë, sa qeshë në gjendje t’i drejtoja vetëm edhe një tjetër pyetje bajate. E pyeta befas:
Pse u skuqët?
Ajo u skuq edhe më dhe ndoshta deshi të më përgjigjej kur unë, i dalë krejtësisht nga vetja, shtova vrik
U skuqët ngaqë më njohët. Me gjasë mendoni se kjo ështe një rastësi, por nuk është e tillë, nuk ka rastësi kurrë. Kam menduar rreth jush me muaj të tërë. Sot ju pashë tek ecnit në rrugë dhe ju përcolla. Më duhet t’ju pyes diçka, diçka në lidhje me dritaren e vogël, kuptoni?
Dukej e frikësuar:
– Dritarja e vogël? – belbëzoi. – Ç’dritare e vogël?
Ndjeva këmbët të më dridheshin. Ishte e mundur mOS kujtohej? Pra, s’çonte peshë për të dhe e kishte shikuar veç për kureshtje. U ndjeva qesharak dhe mendova, marramendthi, se gjithë ç’kisha bërë e menduar tërë këta muaj (përfshirë edhe këtë skenë) ishte maja e marrëzisë dhe budallallëkut, një nga ato trillet e mia imagjinare, mendjemadhe aq sa ato rindërtimet e një dionsauri nga një gjetje vertebre të thyer.
Vajza sa s’ia nisi vajit. Mendova se bota do të më shembej mbi kokë, pa më dhënë afat të ndërmirrja gjë efikase. E zura veten duke thënë diçka që tani më vjen turp ta shkruaj:
Shoh se paskam gabuar. Ditën e mirë.
Dola rrëmbimthi dhe eca, pothuajse duke vrapuar, pa cak e adresë. Kisha ecur një bllok të tërë kur dëgjova një zë prapa të thoshte:
Zotëri, zotëri!
Ishte ajo; më kishte ndjekur, pa marrë guximin të më ndalte. Ishte aty dhe s’dinte si ta shpjegonte atë që kishte ndodhur. Me një zë të ulët më tha:
Më falni, zotëri… Faleni marrëzinë time… Isha aq e frikësuar…
Ca momente më parë, bota më ishte një kaos gjërash dhe njerëzisht të padobishëm. Ndjeva sikur tani po formësohej përsëri dhe po rimerrte frerët në duar. E dëgjova i heshtur.
S’e kuptova se po më pyesnit rreth skenës së pikturës – tha, me angështi.
Pa menduar fare, e kapa për krahu.
Atëherë, ju kujtohet?
Ndenji një moment pa e hapur gojën, me sytë mbërthyer në tokë. Pastaj, tha ngadalë:
– Më kujtohet vazhdimisht .
Më pas, diçka e çuditshme ngjau: u duk se u pendua për ato që kishte thënë sepse, papritur,ma ktheu shpinën dhe gati nisi të vrapojë. Pas një çasti habie, vrapova pas saj, derisa ma kapi truri se sa qesharake ishte kjo skenë; shikova majtas e djathas dhe vazhdova të ecja me hapa të shpejtë, por normal. Vendosa kështu për dy arsye: e para, sepse ishte qesharake që një njeri i famshëm të vraponte rrugës pas nje vajze dhe, e dyta, sepse s’ishte e nevojshme. Kjo e fundit ishte më esencialja, mund ta shihja sa herë të doja, kur ajo të hynte apo dilte nga zyrja e saj. Pra, pse të vrapoja si i çmendur? E rëndësishmja këtu, më e rëndësishmja ishte se asaj i kujtohej skena e dritares: I kujtohej vazhdimisht. Isha i kënaqur, ndihesha i gatshëm për gjëra të mëdha, vetëm se e qortoja veten pse kisha humbur kontrollin atje te ashensori dhe tani, përsëri, që vrapova pas asaj sikur buda;;a. kur ishte më se e qartë se mund ta takoja në çfarëdo kohe, në zyrë./KultPlus.com
Këshilli i shqiptarëve në Mal të Zi, Shoqata e artistëve dhe intelektualëve ‘Art Club’ dhe libraria ‘Ulqini’ organizojnë bisedë me sociologen, poeten dhe politikanen, Sibel Halimi.
Në këtë takim do flitet për poezinë, rolin e gruas në shoqërinë shqiptare, hendekun gjinor, për këndvështrimet sociologjike mbi trupin dhe politikën.
Takimi do të mbahet sonte nga ora 20:00 në librarinë Ulqini./ KultPlus.com
Gazeta “Bild”, e cila është pjesë e medias Axel Springer në Gjermani, pretendohet se do të përdorë inteligjencën artificiale dhe për këtë arsye mund të pushojë nga puna 200 punonjës.
Sipas lajmeve në mediat gjermane, thuhet se në fillim të javës, punonjësve të gazetës “Bild” u është thënë se do të largohen nga puna për shkak të mundësive që ofron inteligjenca artificiale.
Rrjedhimisht, numri i botimeve rajonale të gazetës “Bild” do të ulet nga 18 në 12. Nga ana tjetër, gazetat më të vogla lokale do të mbyllen plotësisht dhe do të ulet niveli i udhëheqësisë.
Drejtori ekzekutiv i Axel Springer, Mathias Döpfner deklaroi në një email drejtuar punonjësve 4 muaj më parë se nga 1 janari 2024, strategjia e Grupit Axel Springer do të jetë “vetëm dixhitale” ose “së pari dixhitale, pastaj e printuar”.
Në artikull thuhet se Döpfner deklaroi se do të duhet të largohen kolegët e tij që kanë detyra që do të zëvendësohen nga inteligjenca artificiale dhe proceset në botën dixhitale ose që nuk mund ta gjejnë veten në këtë rend të ri me aftësitë e tyre ekzistuese./KultPlus.com
Ernesto Sabato është shkrimtar argjentinas me prejardhje arbëreshe. Ai ka lindur më 24 qershor të vitit 1911. Sot, KultPlus sjell një shkrim për shkrimtarin dhe eseistin argjentinas me prejardhje arbëreshe.
Familja e tij kishin njëmbëdhjetë fëmijë, të gjithë djem. Ernesto ishte fëmija i dhjetë i familjes Sabato. Ditën që lindi, vëllau më i madh vdiq dhe e ëma e pagëzoi Ernesto sipas vëllait të tij. Ai kreu shkollën e mesme më 1928 dhe u regjistrua në Universidad de La Plata, ku studioi fizikë dhe matematikë. Sabato ka lindur në Rojas, provincia de Buenos Aires në Argjentinë më 24 qershor, 1911. Nëna e tij Juana Maria Ferrari rridhte nga një familje arbëreshe e Italisë, ndërsa babai i tij, Franciso Sabato, po ashtu ishte nga Italia.
Nga Luan Rama
Ernesto Sabato, shkrimtari i shquar argjentinas dhe ndër më të mëdhenjtë e kontinentit latino-amerikan ka shumë vite që ka vdekur. Një shkrimtar që jetoi gjatë, shumë gjatë dhe që pothuaj një dhjetëvjeçar ai u shkëput nga letërsia, pasi nuk shikonte mirë nga sytë, çka e pengonte të shkruante. Atëherë ai iu kthye pikturës, të cilën e pëlqente që në rininë e tij.
Në moshë të thyer, ai pikturonte atje në kopshtin e tij, mes cicërimave të zogjve dhe muzikës klasike, shpesh Brahms, të cilin e pëlqente në veçanti. Shkrimtarin e takova pikërisht kur do të shkonte në Shqipëri, për të marrë “Çmimin Kadare”, por nuk ishte çmimi ai që e grishte të shkonte në Shqipëri. Ajo që e shtynte ishte se para vdekjes, të mund të shikonte vendin e të parëve të tij, vendin nga ku ishin nisur pararendësit pas pushtimit të Shqipërisë nga perandoria osmane. Familja e tij kishte jetuar disa shekuj në Kalabri gjersa më në fund, familja kishte emigruar në Argjentinë, si shumë familje të tjera të shqiptarëve të Italisë së Jugut.
Unë u takova me Sabaton dy herë radhazi në “Hotelin Madison”, në Saint-Germain-des-Près, një ndërtesë tipike parisiene dhe e stilit të vjetër, ku ai vinte gjithnjë. Ashtu me syze të zeza për të mbrojtur dhe atë shikim të dobët që i kishte mbetur, edhe pse 85-vjeçar, ai ishte si një burrë në moshë mesatare, jo vetëm se ishte thjesht me një këmishë, por sepse nuk ishte i shëndoshë, pra kishte një trup atleti.
Nga Ernesto Sabato kisha lexuar kohë më parë një tregim të botuar në shqip si dhe librin e fundit të tij “Engjëlli i errësirave”, një roman tronditës, që më 1977 ishte shpallur në Francë si libri më i mirë i huaj i atij viti.
Atë paradite me diell, në hollin e poshtëm të atij hoteli simpatik në frymën e viteve 30’ të shekullit XX, në fillim zbriti impresario e tij, një grua rreth të pesëdhjetave, me një fytyrë të ëmbël. Një ditë më parë, ata kishin pasur një konferencë shtypi dhe tani ajo po interesohej për organizimin e takimeve të tjera me gazetarë, botues, intelektualë parisianë dhe miq të vjetër të Sabatos, i cili Francën e kishte si një atdhe të dytë.
Pas pak zbriti një burrë me shtat mesatar, jo i shëndoshë dhe me një palë syze të errëta, që kishte një buzëqeshje të gëzuar në fytyrë. Pikasa që mikesha e tij e shihte me një lloj adhurimi, madje dhe më shumë se kaq, çka më vonë mora vesh se pas vdekjes së gruas së tij, impresario bashkëjetonte me të, edhe pse kishin një diferencë prej afro 35 vjetësh.
Ai më shtrëngoi fort në krahë, me një dashuri që nuk kishte të bënte thjesht me mua, por me shqiptarët në përgjithësi. Ishte një takim që ai e kishte dëshiruar vite me radhë, por që nuk mund ta realizonte, siç më tha, gjatë kohës së diktaturës shqiptare.
Ishte i gëzuar gjithashtu edhe sepse shqiptarët kishin preferuar letërsinë e tij, edhe pse ai ishte mjaft modest dhe shpesh nihilist për romanet dhe shkrimet e tij. “Jam shumë i gëzuar që po shkoj në Shqipëri. Andej rrjedh gjaku i të parëve të mi, që nga koha e Skënderbeut!” Ndjeva në zërin e tij një lloj krenarie dhe gëzimi të pazakontë.
Ernesto Sabato ishte nga shkrimtarët më të mëdhenj latino-amerikanë krahas Borgesit, Gabriel Markez, Asturias dhe Kortazar. Njëkohësisht ai ishte një eseist i njohur që kishte shkruar shumë ese mbi artin, filozofinë dhe procesin krijues. Tri ishin romanet e vetme të tij, që e kishin bërë të njohur në të gjithë botën: “Tuneli”, “Alejandra” dhe “Engjëlli i errësirave”. Libri i fundit, ashtu si dhe në tërësi letërsia e tij, ishin të lidhura me çaste të rëndësishme të jetës së tij.
Ai kishte lindur më 24 qershor të vitit 1911, në Rojas, jo larg Buenos Aires, ku u vendos fillimisht familja e tij.
I ati ishte një italian, që instaloi një mulli në Rojas. Quhej Don Francisco Sabato. Në Argjentinë në atë kohë emigronin shumë arbëreshë, madje dokumentet e hershme flasin edhe për vitet 1860 kur ata vendoseshin në krahinën e Lujas.
Studimet e mesme Sabato i kreu në një kolegj të La Platas, larg familjes, ndërsa ato universitare në Buenos Aires. Në vitin 1938, si doktor i shkencave fizike e matematike të Universitetit të La Platas, ai mori një bursë nga Shoqata për Progresin dhe Shkencën, e drejtuar nga prof. Houssay, “Çmimi Nobel”, për të mundur që të studiojë rreth radioaktivitetit në Francë.
Kështu ai u nis të punonte pranë laboratorëve të Marie dhe Joliot Curie, në Paris. Më 1945 botoi romanin e tij të parë “El Tunel” (Tuneli) dhe u vlerësua me çmimin e parë për letërsinë në Buenos Aires. Më 1948, shkrimtari ekzistencialist francez Albert Camus, u mor me botimin e këtij romani në gjuhën frënge, botim i shtëpisë botuese “Gallimard”, çka e bëri atë menjëherë të njohur në të gjithë botën letrare.
Pas një sërë shkrimesh e librash kritikë dhe ese, ai botoi romanin e tij të dytë “Alejandra” apo në titullin origjinal “Sobre Heroes y tombas”, i cili u vlerësua me disa çmime ndërkombëtare.
Më 1974 botoi librin e tij të tretë të rëndësishëm “Abaddon el Exterminador” apo “Engjëlli i errësirave”, duke u vlerësuar me Çmimin e Madh të Nderit të shoqërisë së shkrimtarëve argjentinas, si dhe me çmime të tjera ndërkombëtare.
Sabato njihet si një autor i nderuar nga shumë çmime ndërkombëtare midis të cilave “Çmimi Servantes”, në Spanjë, “Çmimi Gabriela Mistral” në Uashington, “Çmimi Jerusalem” në Izrael etj. Ai është njëkohësisht dhe “Doctor Honoris Causa” i shumë universiteteve të botës dhe do të ishte nder për universitetin shqiptar që ai të kishte të njëjtin titull edhe në Shqipëri.
Ato ditë, në hollin e hotelit, unë e pyeta për jetën e tij, letërsinë, artin dhe angazhimin e tij politik. Dhe ja biseda jonë:
– Para se t’ju takoja, në një nga librat e botuar pashë një fotografi të nënës suaj, të cilën ju e krahasoni me perëndinë. Ju jeni në prehrin e saj, rrethuar edhe nga vëllezërit e tjerë. Fytyra e saj kishte diçka të ngjashme me gratë e Jugut të Shqipërisë të fillimit të këtij shekulli; ishte një fytyrë stoike.
– Nëna ime ka jetuar gjithnjë me nostalgjinë e të parëve të saj. Gjithmonë ajo fliste shqip me të vëllain e saj. Madje edhe sot më kujtohen disa fjalë shqip që kanë të bëjnë me bukën, shtëpinë… Ajo rridhte nga një familje e vjetër e vendosur në Kalabri, në “Magna Grecia” siç quhej atëherë, fill pas vdekjes së Skënderbeut, në fshatin San Martino.
Historia e Skënderbeut, e këtij princi mesjetar shqiptar më ka tërhequr gjithnjë: jeta e tij në oborrin e sulltanit në Stamboll, ikja me një grup kalorësish për të çliruar Shqipërinë, lufta e tij legjendare 25-vjeçare në mbrojtje të atdheut të vet, por edhe të Evropës… Jo më kot venedikasit e kanë cilësuar “princ të Krishterimit”. Pra, nga mijëra familje shqiptare që shkuan në Kalabri, nën mbrojtjen e mbretit të Napolit, mik dhe aleat i Skënderbeut, ishte edhe familja e nënës sime, e cila u vendos fillimisht në Santa Martino de Finita (përpara quhej Santo Martino de Finito).
Mbaj mend që gjyshja e nënës sime quhej Maria Gjuzepina e San Marcos (fshati ku jetonin në atë kohë), një grua e hekurt dhe me karakter të fortë, por edhe një grua e mrekullueshme.
Kur nëna ime u martua, ajo i kishte dhënë një unazë të vjetër të familjes me inicialet M. S. pra San Marco. Këtë unazë, para se të vdiste, nëna ime ia dha gruas sime, Matildës, ndërsa më pas ajo ia dha mbesës sime që quhet Marina Sabato. Kështu kjo unazë e vjetër shqiptare shtegton nga brezi në brez.
– A e keni vizituar ndonjëherë atë vend?
– Po, kam pasur shumë dëshirë të njihja vendbanimin e hershëm të të parëve të mi dhe prandaj dhe e kam vizituar. Tashmë dua të kthehem edhe një herë, ndoshta për herë të fundit. Dua të shkoj në kujtim të nënës sime që e thërrisja “mama”, dhe ta shoh patjetër atë fshat. Historia e gjyshes sime është interesante. Një shqiptar ra në dashuri me të, por ajo nuk donte të martohej. Më së fundi, ajo u martua me një shqiptar tjetër të quajtur Ferrari. (Ju e dini që në ato kohëra shumë shqiptarë morën mbiemra italianë, por në fakt mbiemri i tij i vërtetë ishte Papi). Në fakt, nëna e saj nuk donte që ajo të martohej me të, pasi vëllai i tij ishte një prift, një qejfli femrash, por mjaft elokuent e inteligjent. E shkreta mama, kur shkonte në kishë, ajo qante nga fjalët e priftit elokuent dhe kur vinte në shtëpi e urrente atë.
Në të vërtetë, prifti dhe vëllai i tij, rridhnin nga një familje shumë e pasur shqiptare, me titull “markez”, por më pas, ata e kishin humbur gjithë pasurinë e tyre. Vitet kaluan dhe gjyshi im vdiq shpejt, në moshën 40-vjeçare. Kështu shtëpia ra në krahët e nënës sime, atëherë 15-vjeçare. Pikërisht në këtë kohë, ata u detyruan të emigrojnë nga Kalabria në Argjentinë, si dhe shumë italianë e shqiptarë të tjerë, apo dhe emigrantë nga e gjithë bota: 80-90% e popullsisë së Argjentinës janë emigrantë.
– Dhe tani që po shkoni në Shqipëri, çfarë ndjeni?
– Emocione të forta. Mama për mua ishte një hyjni. Kjo ftesë që m’u bë ishte shumë prekëse për mua.
– Ju do të merrni në Shqipëri çmimin letrar “Kadare”. A keni lexuar diçka nga vepra e Kadaresë që konsiderohet shkrimtari më i madh shqiptar i ditëve tona.
– Fatkeqësisht unë nuk e kam lexuar veprën e Kadaresë dhe kjo për arsye se 16 vjet më parë, unë kam kaluar një sëmundje që ma shkatërroi shikimin duke u kthyer në një njeri gjysmë i verbër.
Unë nuk mund të lexoj. Kështu i jam kthyer pasionit tim të dikurshëm, pikturës, ku në tablo të mëdha mund të hedh vizionet e mia. Unë e takova Kadarenë para jush: m’u duk sa një tip timid e njëkohësisht një personazh i fortë, me një personalitet të fuqishëm. Kam dëgjuar shumë për egon e veprave të tij.
– Kam parasysh jetën tuaj të vështirë dhe në veçanti nëçastet e diktaturës ushtarake në Argjentinë. Përse ju nuk ikët nga Argjentina në atë kohë të errët dhe të kërkonit strehim politik, p.sh. në Francë apo gjetkë?
– Detyra ime ishte të qëndroja, edhe pse e dija se rrezikoja. Nuk di se si kam mbetur gjallë. Me sa duket ata e kuptuan se nuk mund të më zhduknin, se kjo do të kishte një jehonë ndërkombëtare. Megjithatë, ata shumë herë më kanë kërcënuar me vdekje. Madje, më kanë kërcënuar edhe me vdekjen e nipit tim. Më kujtohet një ditë, kur një nga djemtë e mi më tha: “Të mos harrojmë baba, se ka 30 milionë njerëz që nuk mund të ikin nga ky vend për shkak të diktaturës…”.
Unë personalisht nuk mund të gjykoj për ata që ikën në atë kohë. Shumë prej tyre, po të mos largoheshin dhe po të kapeshin, do të torturoheshin dhe vriteshin. Ato kohë në ikëm nga Buenos-Aires dhe u vendosëm në fshat. Gjatë një kohe jetuam në një bodrum pasi kishim frikën e bombardimeve. Unë gjithnjë kam qenë kundër diktaturave, të djathta apo të majta. Të gjitha diktaturat janë të këqija. Nuk ka diktaturë të mirë apo të keqe. Diktatura është diktaturë, siç ka qenë dhe te ju.
– Në rininë tuaj ju keni marrë pjesë në lëvizjen komuniste për disa vite me radhë dhe pastaj jeni larguar. Përse ka ndodhur kjo?
– Fillimisht isha një anarkist bashkë me disa miq dhe shokë të mi të shkollës. Merrnim pjesë gjithnjë në manifestimet që organizoheshin kundër qeverisë apo kundër fashizmit. Pastaj hyra në lëvizjen komuniste ku qëndrova pesë vjet me radhë. Isha një idealist i idealeve komuniste. Lëvizja komuniste e Buenos Airesit më dërgoi në një kongres botëror që zhvillohej në Bruksel dhe që kryesohej nga Henri Barbys.
Ishte koha kur në Moskë kishin filluar proceset kundër kundërshtarëve politikë të Stalinit. Ishte ky shkaku që unë nuk shkova në shkollat leniniste të Moskës, por u ktheva në Paris, ku ndenja për një kohë në një gjendje të mjerueshme. Ditë të tëra i kam kaluar pa bukë. Një mik, një trockist, më bëri një vend në dhomën e tij dhe shpesh për të fjetur ne mbuloheshim me gazetat e P. K. franceze Humanité. Pastaj u ktheva në Argjentinë dhe fillova studimet shkencore.
– Siç e dini, pas rënies së diktaturave në Europën e Lindjes, edhe në Shqipëri është vendosur një sistem demokratik, padyshim mjaft i brishtë për momentin dhe me shumë probleme që kanë të bëjnë me të drejtat e njeriut, pluralizmin politik dhe institucionet demokratike. Pra, cila është vlera e demokracisë, sipas jush?
– Kryesore në demokraci është liria e personit. Dihet që demokracia ka tri pushtete: së pari, Shteti Ligjor, me një “L” të madhe. Nuk mund të ndërtosh një demokraci pa ligje demokratike.
E dyta është Drejtësia, pra ajo që bën të zbatohen ligjet dhe e treta është Ekzekutivi, me një fjalë zbatimi i ligjeve, drejtimi i shtetit. Fatkeqësisht, shpesh ndodh që ekzekutivi të jetë në rend të parë. Sigurisht për demokracitë e reja duhet të aplikohen standardet ndërkombëtare të demokracisë, megjithëse është e vështirë një demokraci e kulluar.
Ajo nuk ekziston, është thjesht një ideal. Unë nuk i njoh problemet e brendshme që ka Shqipëria. Unë jam një shkrimtar dhe jo politikan. E rëndësishme është që Shqipëria nuk është më një diktaturë. Unë kurrë nuk kam qenë me të djathtën. Shpresa e një populli për mua është social-demokracia, pra demokracia-sociale, ja pse dhe unë jam gjithnjë një partizan për drejtësinë sociale dhe kundër pabarazisë e shfrytëzimit të egër kapitalist.
– Një personazh i librave tuaj, por edhe një personazh për të cilin janë shkruar disa libra kohët e fundit është militanti Ce Guevara. A e keni njohur personalisht?
– Jo, atë nuk e kam takuar kurrë. Ishte një personazh mitik. Me të kam pasur vetëm korrespondencë. Ishte një lloj “Don Kishoti”, i cili e la burokracinë politike kubane dhe iku për çlirimin e popujve. (Ndoshta kurrë nuk do të marrim vesh përse ai iku ashtu në mënyrë enigmatike. Sigurisht diçka ka ndodhur…). Vrasja e tij është diçka e trishtë. Kam shkruar për këtë. Ai ishte një hero dhe njerëzimi ka nevojë për heronj të tillë.
– Ju jeni një utopist?
– Sigurisht… unë jam një utopist. Në fakt, në brendësinë time jam një anarkist. Por kam një pozicion të pavarur. Jam një specie e vështirë, e komplikuar, të themi idealist. Për njerëzit praktikë, kjo që them ndoshta nuk shkon. Mund t’u duket si një ide e çmendur.
– Fundin e romanit tuaj “Engjëlli i errësirave” që konsiderohet si kryevepra juaj, ju e mbaroni me një epitaf ku shkruani për vetveten: “E. Sabato deshi të varrosej në këtë tokë me një fjalë të vetme mbi varrin e tij: “Paqe!”… Përse ky epitaf?
– Unë i kam shkatërruar e djegur pothuaj tre të katërtat e librave që kam shkruar. Si të thuash kam qenë një piromaniak dhe depresiv. Mendoj se një shkrimtar edhe me një libër mund të hyjë në histori. Dhe kjo është diçka e jashtëzakonshme. Unë e kam njohur nga afër presidentin e Akademisë Suedeze të Çmimit Nobel. Disa herë kam qenë kandidat i këtij çmimi. Në fakt, ky çmim nuk më intereson. Pse? Pasi ka shkrimtarë të mëdhenj si Camus apo Thomas Man që janë nderuar me të, por ka edhe autorë mediokër. Një ditë i thashë atij se po ta merrja, paratë e atij çmimi do t’ua jepja shoqatave që të ndihmojnë të vobektit.
– Por në fund të epitafit ju kini shkruar “Paqe”. Përse?
– Sepse jeta ime ka qenë shumë e komplikuar dhe e vështirë. Ndoshta ngaqë dhe fëmijëria ime ka qenë shumë e trazuar. Them “paqe”, për të thënë: mjaft më me këtë gjendje. Paqe besoj se do të jetë vdekja./ KultPlus.com
Salvator Mundi, një pikturë që i atribuohet artistit të njohur italian Leonardo da Vinçi, ka tërhequr vëmendjen por edhe ka nxitur shumë polemika në botën e artit. Kjo kryevepër, që përshkruan Jezu Krishtin si Shpëtimtarin e Botës, ka një histori të trazuar dhe është rrethuar nga debate mbi origjinalitetin, pronësinë dhe vlerën e saj.
Leonardo da Vinçi, një polimat dhe një nga artistët më të mëdhenj në histori, krijoi kryevepra të shumta, përfshirë të famshmen Mona Lisa. Salvator Mundi, besohet të jetë pikturuar nga da Vinci rreth vitit 1500, gjatë kulmit të Rilindjes Italiane. Piktura tregon aftësinë e tij të pashembullt në kapjen e detajeve të ndërlikuara dhe në përcjelljen e një ndjenje të qetësisë hyjnore. Salvator Mundi, u humb për shekuj me radhë dhe u rishfaq në fillim të shekullit XX-të. Ai iu atribua gabimisht një artisti tjetër dhe u shit për një shumë modeste. Ndërkohë në vitin 2005, piktura u ble në një ankand si vepër e një fansi të madh të Leonardo da Vinçit. Megjithatë, pas restaurimit dhe analizave të shumta, ekspertët nisën të dallojnë ngjashmërinë e tij me stilin e da Vinçit, duke ndezur një debat mbarëbotëror rreth origjinalitetit të tij.
Ndërsa disa besojnë se është Vinçi autori i tablosë, të tjerë argumentojnë se vepra është fryt një bashkëpunimi ose një punë e studios së tij. Pas rizbulimit të tij, Salvator Mundi, ndërroi duar disa herë. Në vitin 2013, ajo u ble nga miliarderi rus, Dimitri Ribolovlev, për shumën marramendëse 127.5 milionë dollarë.
Kjo shitje me një shumë rekord, e katapultoi pikturën në qendër të vëmendjes dhe ngriti pikëpyetje rreth vlerës së saj të vërtetë. Pronësia e dyshimtë e Salvator Mundi, gjeneroi një seri mosmarrëveshjesh ligjore, me akuzat për mashtrim. Në vitin 2017, Salvator Mundi u rinxor në ankand në Christie’s, dhe arriti vlerën befasuese prej 450.3 milionë dollarë, duke e bërë atë pikturën më të shtrenjtë të shitur ndonjëherë. Kjo shitje pushtoi tituj e mediave në mbarë botën dhe ringjalli debate rreth vlerës së vërtetë të veprës së artit. Çmimi astronomik ngriti gjithashtu pyetje në lidhje me ndikimin e komercializimit në botën e artit dhe rolin e artit si investim. Shikimi enigmatik dhe gjesti simbolik i Salvator Mundi, i mahnit shikuesit me vështrimin depërtues të Krishtit dhe gjestin e tij bekimi. Këta elementë bartin një simbolikë të thellë dhe ftojnë gjithëkënd në bërjen e interpretimeve rreth spiritualitetit, hyjnisë dhe rolit të besimit në art./ KultPlus.com
Në përvjetorin e vdekjes së shkrimtarit Beqir Musliu, KultPlus ju sjell njërën nga poezitë më të njohura të tij, ”Mbretëria e rrënuar e Kosovës”.
Zemra kemi mundur t’i nxjerrim në secilin trëndafil Derisa bozhuret të ligjërojnë mbi atë mbretëri Që është rrënuar deri në gurin e fundit të themelit Përse nuk arritën ka krijojnë as pamjen e mykur
Këtu asgjë nuk është në atë vend siç ka qenë As beteja që ka vallëzuar me koka dhe shpata Zllapohet tash gjaku e bozhuret hanë vetveten Në mungesë të bukës që e sosi mbretëria e marrë
Luftëtarët i varëm për degët e historisë Kemi mundur t’i kërkojmë fëmijët tanë nëpër luftëra Të cilët na i mësuan emrat si të stërgjyshërve Apo i ndrydhën në këtë ditë që është jatagan
Nëse prapë zë fill beteja atëherë ku jemi ne Do të ktheheshim në zanafillë apo do të mbylleshim Në zemrat e bozhureve si në zemrat tona robër Të ëndërrojmë parajsën e kuqe si vuajtjen tonë
Por këtu gjithçka tjetër është rrënuar përveç nesh. / KultPlus.com
“Jam kthyer nga Shqipëria ku u nderova me Çmimin Kadare. Isha i dërrmuar, por shkova atje për të respektuar atë vend të varfër e heroik, i cili e jepte për herë parë për mua atë çmim.
Në qytetin e Tiranës m’u bënë nderimet më emocionuese në jetën time. Ky popull i vuajtur nga një tirani e egër, ku ende duken gjurmët e diktaturës: fytyra të prishura nga heqkeqja, bunkerë të përzishëm, me të cilët diktatori kishte mbushur vendin, më priti si një mbrojtës, si një mbret, si birin e saj të dashur.
Në dorëzimin e këtij Çmimi pati këngë dhe valle që s’do t’i harroj kurrë. Shkrimtari shqiptar, Visar Zhiti, më dorëzoi një urnë me dhé që e kishte sjellë nga vendlindja e nënës sime. Ai më tregoi një fletore që e kishte mbajtur fshehur në burg; me ca germa të vockla kishte kopjuar një tekst nga Kamy dhe fragmentin “Djalosh i dashur dhe i largët” nga libri im «Engjëlli i skëterrës». Me lot në sy, më tha se për shumë vjet që kishte qëndruar si i burgosur politik në qelitë e errëta, çdo ditë lexonte këto faqe, fshehtas, që të mund të rezistonte. U trondita dhe u mallëngjeva njëherazi, që me fjalët e mia i paskësha shërbyer atij heroi nga të shumtët të tillë që banojnë në atë vend, sot përsëri në luftë.
Të nesërmen na përcollën me muzikë e me lule; pata aq shumë emocione sa në korridoret e aeroportit të Vjenës më ra të fiktë. Elvira vrapoi të gjente një mjek dhe vetëm pas disa orësh mundëm të niseshim për në Madrid.
Jam kthyer përsëri në shtëpi dhe mendoj për ato që pashë në atë tokë të të parëve të mi, një popull që vjen nga vuajtje e nënshtrim për dekada të tëra; dhe nuk do t’i harroj kurrë ato nëna që kanë parë bijtë e tyre të vdesin në mënyrat më barbare e, megjithatë, vazhdojnë të jenë aq shpirtmëdha. Në vetminë e dhomës sime, zemërpërvëluar nga vdekja e Horhes, po pyes veten se cili Zot fshihet pas vuajtjes.”
– ERNESTO SÁBATO (pjesë nga libri i tij “Përpara fundit”)
Më 30 prill 2011 u nda nga jeta Ernesto Sábato (24 qershor 1911 – 30 prill 2011) shkrimtari dhe eseisti argjentinas me prejardhje arbëreshe. Për veprën e tij letrare është nderuar me shumë çmime kombëtare e ndërkombëtare, midis të cilëve me çmimin Romani më i Mirë i Huaj, në Paris (1976) për romanin “Ëngjëlli i skëterrës” dhe Çmimin Migel Servantes (1984). Në vitin 1995 u ftua të vinte në Shqipëri, ku iu dha çmimi Kadare dhe u nderua me titullin Nderi i Kombit, për të cilin, i entuziazmuar, u shpreh se për të ky ishte më i madh se çmimi Nobel. / KultPlus.com
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit organizoi një takim dedikuar shkrimtarit të mirënjohur Petro Marko. Në kuadër të “Vitit Petro Marko”, miq e adhurues të shkrimtarit, e sollën në kujtesë figurën e këtij personazhi kaq interesant dhe fatal në jetën e tij plot tallaze, në një aktivitet ku u bë bashkë kinemaja dhe fjala.
“Petro Marko ishte një shpirt i lirë”, Fatos Arapi e përkufizonte kështu Petro Markon, një nga figurat e rëndësishme të historisë sonë letrare.
Në këtë aktivitet, ku e pranishme ishte edhe bija e tij, Aranita Marko, u shfaq dokumentari “Petro Marko një gur në vendin e vet”, realizuar nga Namik Ajazi dhe pasazhe nga filmi “Shpella e piratëve” me regji e skenar të Eduart Makrit, e interpretimet e aktorëve Ndriçim Xhepa, Rajmonda Bulku, Kristaq Skrami, rrëfimet e Helena Kadare, Bashkim Kyçuku, Mimoza Ahmeti, Behar Gjoka, Frrok Çupi, Aleksandër Çipa, Leka Ndoja e të tjerë.
Ata sollën në kujtesë gjithë dimensionin e tij njerëzor e letrar.
Viti 2023 do të jetë viti i Petro Markos. Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit dhe Biblioteka Kombëtare shpallën këtë vit si “Viti i Petro Markos”, në nder të 110-vjetorit të lindjes së një prej figurave të rëndësishme të historisë sonë letrare./atsh/KultPlus.com
Festivali Folklorik Kombëtar 2023, nis sot në kalanë e qytetit të Gjirokastrës, në një skenë të hapur për të gjithë.
Kryeministri Edi Rama ndau sot një video me pamje nga skena e këtij festivali, ku do të ngjiten 1200 artistë.
“Gati skena e qëndisur për të pritur 1200 artistët e Festivalit Folklorik Kombëtar që nis sot në Gjirokastër”, u shpreh Rama, teksa theksoi se hyrja është e lirë në të gjitha ditët e festivalit.
Për më shumë se një javë, Gjirokastra do të jetë qyteti më turistik dhe kulturor, i hapur për të gjithë grupmoshat për të mirëpritur çdo artdashës, vizitor në kalanë historike dhe përgjatë gjithë qytetit përmes aktiviteteve të shumta dhe muzikës së Festivalit Folklorik Kombëtar.
Në Gjirokastrën e bukur dhe turistike, artistë nga i gjithë vendi, diaspora e më gjerë do të performojnë përgjatë 8 netëve në këtë qytet.
Risia e këtij festivali do të jetë numri i madh i të rinjve që do të interpretojnë.
Të rinjtë do të emocionojnë me performancat e tyre në Festivalin Folklorik Kombëtar në Gjirokastër duke dëshmuar se sa brezat e rinj e duan dhe e përqafojnë muzikën folklorike./KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama në Episodin e 12-të të podkastit ‘’FLASIM’’ kishte të ftuar këngëtaen Elvana Gjata, përpara koncertit të saj madhështor në stadiumin “Air Albania”.
Kryeministri Edi Rama: Episodi i 12-të i podkastit ‘’FLASIM’’ lindi nga një mesazh në celularin tim. Një ftesë e pazakonshme, në mesazh më shkruante se në këtë pikë jemi njësoj, një dekadë unë dhe një dekadë ti, thashë ta ftoj Elvana Gjatën për të kuptuar se ku jemi njësoj.
Elvana Gjata: Përshëndetje! Mirë se të gjeta zoti kryeministër! Është kënaqësi shumë që jam këtu!
Kryeministri Edi Rama: Faleminderit dhe të flasim pak si fillim për dekadën e njësojtë, sepse vetë e shkruajte. Ja ku je tani, shpjegohu.
Elvana Gjata: Kanë qenë 2 dekada në fakt të mbushura plot me emocione, sakrifica, luftë, ulje-ngritje, por ja që ja kam dalë dhe jam, në fakt, ndoshta se kam thënë asnjëherë këtë për veten, publikisht, por jam shumë krenare për veten, për gjithë punën që është bërë gjatë gjithë këtyre viteve dhe qëndroj sot përballë publikut. Ndihem e fituar.
Kryeministri Edi Rama: Dy dekada, por në mesazh flisje për një dekadë, kështu që shpjego dekadën. Se këtu nuk i iket kollaj pyetjeve, kështu që shpjego dekadën. Shpjego 2013-2023-shin.
Elvana Gjata: Ka një gjë, menaxherit tim nuk i pëlqen të them që kam 19 vite karrierë se do që të dukem gjithmonë e re, por kjo është e vërteta që mu bënë shumë vite karrierë dhe punë.
Kryeministri Edi Rama: Domethënë ky është një truk si ata që i ulin vitet në certifikatë.
Kryeministri Edi Rama: Në fakt, kur unë e përcolla mesazhin te realizuesit e podkasit, më thanë që ti nuk bën intervista.
Elvana Gjata: Po, është e vërtetë.
Kryeministri Edi Rama: Tani, pse e pranove të vish këtu, ndërkohë që nuk jep intervista?
Elvana Gjata: Po një herë në jetë ndodh që një kryeministër bën një podkast edhe kemi siç e thashë dhe në mesazh, ndajmë të dy sukses në karrierat tona dhe do kisha shumë kënaqësi që të flisja për disa gjëra që ndoshta nuk i kam prekur më parë.
Kryeministri Edi Rama: Unë kam bërë disa gjëra që duket sikur ndodhin një herë në jetë. Pastaj, të tjerët i kanë marrë dhe i kanë bërë shumë herë në jetë. Kështu thoshin edhe kur unë vesha atlete me kostum. Pastaj, të gjithë jo vetëm këtu, por edhe në vende të tjera tani i përdorin atletet me kostum. Për mos thënë të tjera, të tjera…
Elvana Gjata: Me kollare me ngjyra nuk kam parë njeri akoma.
Kryeministri Edi Rama: Po se është pak më e sikletshme që t’u shkosh mirë ngjyrave. Po, gjithsesi, unë besoj që ti je akoma shumë e re dhe do kesh një jetë ku do ketë dhe të tjerë që do përpiqen të bëjnë këtë që unë bëj për herë të parë në jetë. Pse nuk jep intervista?
Elvana Gjata: Sepse duhet të ndjehem shumë mirë me atë që kam përballë. E kam shumë të rëndësishme që të ndihem shumë mirë dhe të flas sinqerisht se nuk më pëlqen që të flas, të them gjëra klishe. Të them gjëra të sforcuara. Kështu që, duhet të kem një energji shumë të mirë
Kryeministri Edi Rama: Si shkon, se unë të them të vërtetën tani, nuk e ndjek shumë skenën e kësaj lloj muzike. Jo vetëm në Shqipëri, por përgjithësisht. Nuk është kjo muzika që unë ndjek, si shkon sot?
Elvana Gjata: Unë jam gëzuar shumë në fakt kur kam marrë kompliment nga ju në albumin tim me Pirro Çakon që realizuam, albumin e parë akustik. U gëzova shumë që iu pëlqeu, vërtet!
Kryeministri Edi Rama: Pirro është një shok shumë i vjetër. Është aq i vjetër, sa kur e kujtoj më duhet të përball edhe një ‘’shkarkesë’’ të lehtë elektrike që sa shumë i vjetër duhet të jem dhe vetë, po realisht më është bërë jashtëzakonisht qejfi atëherë kur ai bëri albumin dhe unë me atë rast, mesa duket të kam komplimentuar edhe ty, po për shkak të Pirros. E para se Pirro bëri albumin, e dyta, sepse falë teje albumi mori…. . Po përtej kësaj, si është situata sot në raport me publikun?
Elvana Gjata: Situata politike apo situata…?
Kryeministri Edi Rama: Jo, jo situata jote në raport me publikun.
Elvana Gjata: Situata është shumë e mirë. Energjia është shumë e mirë. Janë ditë të mbushura me shumë emocione. Tirana po “zien” për shkak të koncertit të stadiumit dhe kjo gjë më ka dhënë një gëzim shumë të madh. Edhe mua, edhe familjes sime. Sidomos për ata, kur shikoj gëzim në sytë e tyre.
Kryeministri Edi Rama: Do na mbushet plot stadiumi, apo?!
Elvana Gjata: Shiko, kjo është hera e parë, duhet ta cekim që kjo është hera e parë që një artist shqiptar bën një koncert në stadium. Publiku shqiptar është i pamësuar akoma me këtë kulturë. Mendoj që si për herë të parë, 20 mijë veta do jetë “good start”.
Kryeministri Edi Rama: Unë mendoj që publiku shqiptar është i gatshëm të mbushi dhe stadiumet, por duhet ta kesh fuqinë ta tërheqësh publikun shqiptar në stadium.
Elvana Gjata: Duhet të jetë artisti vetë, duhet të jetë artisti aq i fortë sa ta mbushi plot stadiumin.
Kryeministri Edi Rama: Si ka qenë fëmijëria jote. Nga vjen ti? Cilët janë prindërit e tu? Sa ke dashur të bëhesh kjo që je? Sa të kanë ndihmuar?
Elvana Gjata: Unë kam lindur në Tiranë. Babai im ka qenë ushtarak, ndërsa mami im është infermiere. Punon ende. Kam dhe një motër të madhe. Quhet Migena Gjata, është soprano. Jeton dhe punon në Gjermani. Mami dhe babi, në fakt, për hir të së vërtetës, nuk kanë dashur në fillim që unë të këndoj, pavarësisht se kanë qenë koshient për talentin tim, por ata nuk kanë dashur sepse ishte një vajzë e madhe, Migena, që ishte këngëtare dhe ata më shikonin mua në një profesion tjetër, sepse sipas tyre të qenurit në një profesion tjetër ishte një e ardhme më e sigurtë për mua dhe kjo ishte mënyra e tyre për të qenë protektiv ndaj meje dhe për të mbrojtur, dhe në fakt, si të thuash mami nuk ka dashur në fillimet e mia. Unë kam filluar në “Pallatin e Pionierëve”. Kam shkuar aty, në fakt pa lejen e prindërve, kam shkuar, jam regjistruar, kam kënduar dhe natën e festivalit i kam thënë mamit dhe babit, eja më shikoni sepse unë këndoj sot!
Kryeministri Edi Rama: As nuk dinin gjë fare?
Elvana Gjata: Jo, nuk dinin gjë fare. Natyrisht që kisha pak ndihmën e xhaxhait tim se nuk e dija rrugën që të shkoja te ‘’Pallati i Pionierëve’’, edhe pse në atë kohë e kam pasur shtëpinë afër “Avni Rustemit” dhe xhaxhai më ka ndihmuar pak që të gjeja rrugën, se kam qenë shumë e vogël, 10 vjeç. Ishte një surprizë dhe mami, ishte midis një situate që ishte me nerva me mua, ishte pak me nerva, pak si shumë domethënë, por në të njëjtën kohë unë fitova çmim të tretë. Fitova një qyp si shpërblim.
Kryeministri Edi Rama: Po me motrën si i ke marrëdhëniet? Ka ndikuar motra, se motra është në muzikën serioze?
Elvana Gjata: Pse kjo që bëj unë s’është serioze?
Kryeministri Edi Rama: Kjo është pak….
Elvana Gjata: Pak si “tra la la’’?!
Kryeministri Edi Rama: Pak ‘’au-iu’’.
Elvana Gjata: Sapo u mërzita
Kryeministri Edi Rama: Sa ka ndikuar motra?
Elvana Gjata: Motra ka ndikuar jashtëzakonisht shumë. Motra ka qenë e para që ka thënë Ela, Elvana, se Ela më thërrasin në familje, ka shumë zë të bukur, ju lutem ta suportojmë.
Kryeministri Edi Rama: Sa më e madhe është motra?
Elvana Gjata: Motra është 4 vjet e gjysmë më e madhe. Më pas, ajo ka punuar me zërin tim. Në fakt, motra ime ka qenë e para që më ka ushqyer me muzikën. Ajo e kuptonte që unë nuk e preferoja shumë, se motra ime në atë kohë dëgjonte Mozart, Beethoven. Mua më pëlqente, por e kuptonte që doja diçka tjetër dhe filloi të më mësonte Frank Sinatra, Celine Dion, Mariah. E kuptonte që kisha potencial që mund t’i këndoja këngët dhe më ushqente me të tillë muzikë dhe sot qëndron gjithmonë në krahun tim. Pak më përpara kishim prova bashkë sepse është ‘’vocal training’’.
Kryeministri Edi Rama: Ajo në Gjermani është aktive në skenë apo mëson?
Elvana Gjata: Po, po absolutisht. Është aktive.
Kryeministri Edi Rama: Pra mëson të tjerët apo është edhe vetë?
Elvana Gjata: Po, i bën të dyja. Ka dhe një shkollën e saj. Punon dhe në shfaqje të ndryshme. Shfaqjen e fundit e kishte ne Rock Stock dhe ishim bashkë.
Kryeministri Edi Rama: Punon në opera?
Elvana Gjata: Punon në shfaqje të ndryshme, por nuk është stabël në një opera se nuk i pëlqente stabël në një vend dhe udhëton në projekte të ndryshme.
Kryeministri Edi Rama: Po shumë mirë qenka. Atë dua ta ftoj unë në podcast. Vjen këtu në Shqipëri motra?
Elvana Gjata: Po, këtu në Shqipëri është. Ka ardhur sepse do këndoje bashkë me mua. Do këndojë bashkë me mua dhe do këndojë një këngë
Kryeministri Edi Rama: Ah, do këndoni bashkë?
Elvana Gjata: po, do këndojmë bashkë dhe do këndojmë një këngë, nuk e di a ke dëgjuar..
Kryeministri Edi Rama: Pse, futet dhe ajo në këtë ‘’au iun-n’’ tënd motra?
Elvana Gjata: Po, pak au –iu e bëra, por prapë është tek ajo e vetja. Është prapë tek ajo e vetja. Nuk e di a ke dëgjuar, ne kemi një këngë bashkë tek e cila dua të ndalem pak, sepse është vërtetë shumë e bukur. Quhet ‘’Vendi im’’. Këngën e ka kompozuar Pirro Çako, është pjesë e albumit tim të dytë akustik dhe vendosa që ta këndoj me Migenën sepse në momentin që ma ka treguar Pirro këngën në proces të punës, kam qarë, kam qarë shumë. Pirro e ka shkruar këtë këngë në Francë, Paris ka qenë dhe e ka pasur të pamundur të vinte…
Kryeministri Edi Rama: Mund të këndosh një pasazh këtu?
Elvana Gjata: Po, mund ta këndoj. Direkt tani, pa mbaruar historinë domethënë?
Kryeministri Edi Rama: Direkt që të kuptohet për ça po flasim. Pak.
(Elvana Gjata këndon)
Kryeministri Edi Rama: Pastaj?
Elvana Gjata: Po, kemi qenë në një dhomë duke punuar këngën dhe më tregon Pirro këtë fragment të këngës që e ka nisur ta punojë në Francë në vitin 1995 dhe në atë kohë e ka pasur të pamundur të kthehet në Shqipëri dhe kështu nisi ta shkruajë këngën sepse kishte shumë mall për vendin e tij dhe kisha në mendje, në momentin që dëgjoja këngën, kisha një miks ndjenjash. Më kujtohej motra kur unë e kam përcjellë në kohën kur motra është larguar sepse kemi qenë shumë të lidhura. Në të njëjtin moment më vijnë mendime rreth vendit tim se sa shumë mërzitem kur jam këtu dhe sa shumë e dua kur unë jam jashtë sepse udhëtoj shumë prej vitesh dhe u emocionova shumë dhe u preka, dhe më bëri që të ndiej vërtetë se sa shumë më bën dhe mua të qaj dhe të qesh ky vend.
Kryeministri Edi Rama: Migena kur futet në këngë, është si soprano?
Elvana Gjata: Absolutisht është soprano.
Kryeministri Edi Rama: Migenën ti nuk e imiton dot këtu?
Elvana Gjata: E imitoj, por do jem një kopje e shëmtuar. Po mund të vijë Migena këtu ta këndojë pjesën e saj.
(Elvana këndon)
Mirë, jo keq.
Kryeministri Edi Rama: Mirë, si kopje, kalueshëm.
Elvana Gjata: Jo, ajo është brilante.
Kryeministri Edi Rama: Kur përgatis podcastin me ekipin këtu, bëj edhe pak research dhe ndërkohë siç e sheh, ekipi është i gjithi rini edhe kërkuan që unë të bëj një pyetje që do donin ta bënin vetë por ngaqë ti je shumë VIP, kërkuan që ta bëj unë pyetjen.
Elvana Gjata: Me idenë që unë do përgjigjem?
Kryeministri Edi Rama: Me idenë që do përgjigjesh se s’ke ku shkon. Çfarë ha ti që je në superformë dhe që merresh me sport, merresh me joga, merresh me pilates. Këto i dinë këta që të ndjekin, por a ka ndonjë metodë të re që ta ndash me të gjithë ata që vuajnë dhe që të jenë në të njëjtën formë si ti?
Elvana Gjata: Të të them barbunjat e babit tim, s’e them dot.
Kryeministri Edi Rama: Po thuaje..
Elvana Gjata: S’e di sa mund ta praktikojnë të gjithë në shtëpi. Se ky është sekreti im. Të ushqyerit nga babi. Babi më ndihmon dhe babi gatuan për mua. Ne jemi 90% veganë kështu që ..
Kryeministri Edi Rama: Po 10 % çfarë është?
Elvana Gjata: Konsiston në pak peshk.
Kryeministri Edi Rama: Kurse mish të kuq, jo?
Elvana Gjata: Jo.
Kryeministri Edi Rama: Gjithë familja?
Elvana Gjata: Unë dhe babi. Mami bën përjashtime.
Kryeministri Edi Rama: Po në një farë mënyre, 19 vjet janë shumë dhe siç thonë, ti je prapë në nivelin e lartë të audiencës, të ndjekshmërisë, të pritshmërisë. Sipas teje pse? Pse nuk i ke ardhur akoma në majë të hundës publikut tënd ose ndjekësve të tu, fansave të tu? Çfarë bën ti që të jesh gjithmonë e mirëpritur ose që ata të kenë pritshmëri dhe të thonë, “po, duam akoma”?
Elvana Gjata: Tani, pse-në e vërtetë ndoshta mund ta dijë publiku. Unë di të them me siguri nga ana ime, që gjithmonë dua të sjell të renë. Dua të sjell gjithmonë një tingull të ri, dua të sjell një ngjyrë të re, një ndjesi të re. Ndoshta kjo më ka mbajtur..
Kryeministri Edi Rama: E saktë, por çfarë bën për këtë? Si është koha jote midis dy koncerteve po themi, një koncert sot, një koncert tjetër? Ose një album sot, një album tjetër pas një viti apo pas dy vjetësh dhe ndërkohë, kjo përpjekja për të qenë gjithmonë e re, gjithmonë e papritur, si e bën, me ça e ushqen? Sepse sportistët stërviten, unë nga eksperienca ime lexoj, studioj, takoj, dëgjoj njerëz, shoh ça bëjnë të tjerët, përpiqem të nxjerr konkluzione nga ndjekja e .. Për shembull unë ndjek edhe trajnerë futbolli, jo për të parë futboll, po për të parë si ata organizojnë skuadrën, si e motivojnë skuadrën etj. Ti ça bën?.
Elvana Gjata: Unë update-tohem shumë, ta themi kështu në vija trasha. Duke dëgjuar shumë muzikë të ndryshme, duke parë ..Mendoj që jam e lindur me një intuitë shumë të mirë, që kuptoj se çfarë funksionon dhe çfarë nuk funksionon; duke dëgjuar, duke ndjekur rregullisht të gjitha trendet, se çfarë ndodh në botë; duke bashkëpunuar me artistë të ndryshëm botërore, me ndihmon shumë të kuptoj shumë dhe nga botëkuptimet e tyre rreth muzikës; mendoj që unë kam një balancë shumë të mirë në muzikën time, në karrierën time dhe kjo gjë më ka ndihmuar shumë. Kam një balancë shumë të mirë sepse kam ditur gjithmonë që të krijoj muzikë dhe të ushqej dhe brezin e ri, moshën time dhe një moshë më të madhe. Kam dashur gjithmonë të jem..
Kryeministri Edi Rama: Pse, veten ku e fut ti, mes brezit të ri dhe brezit të vjetër?
Elvana Gjata: Po, aty në mes jam unë. Unë jam mesi i artë. Dhe kjo më ka bërë që të kem ndjekës nga mosha 3 vjeç deri në 70 ose 80.
Kryeministri Edi Rama: Kë ke pasur 3-vjeçar?
Elvana Gjata: Po kam pasur për shembull, ka ardhur një grua, në fakt kur ra tërmeti ..Ra tërmet dhe zbrita poshtë se unë isha në shtëpi. Zbrita poshtë dhe u takova me atë rast me gjithë banorët e pallatit dhe ishte një grua e shqetësuar, po zbrisnim shkallët të dyja dhe ishte me një fëmijë 3 vjeç dhe tha: “Elvana një sekondë se fëmija im është fans i yti shumë i madh’’ dhe pashë që fëmija ishte 3 vjeç. Faleminderit- i thashë. E mbajta fëmijën dhe zbrita poshtë me vrap.
Kryeministri Edi Rama: E konfirmoi fëmija që ishte fans?
Elvana Gjata: E konfirmoi.
Kryeministri Edi Rama: Si?
Elvana Gjata: Ndaloi së qari se po qante nga frika dhe më pa në sy dhe ndaloi.
Kryeministri Edi Rama: Nuk ka ndonjë mundësi për shembull që duke qenë natë dhe ti dujke qenë me flokë të shpupurisura ta kesh trembur dhe ai të jetë bukosur?
Elvana Gjata: Mund të ketë qene dhe kjo.
Kryeministri Edi Rama: Cilët janë po themi, ndoshta fjala idhull mund të mos shkojë, por cilët janë idhujt e tu?
Elvana Gjata: Më pëlqen shumë pa diskutim John Legend, më pëlqen Beyonce, është momentalisht performuesja më e mirë në botë. Më pëlqen Adele shumë.
Kryeministri Edi Rama: Po nga këta të brezit tim? Domethënë ndonjë nga ata që pëlqejmë ne, pak më të tërhequr.
Elvana Gjata: Unë nuk di kë pëlqeni ju. Po ta di, do ta them. Mos kemi ndonjë të përbashkët.
Kryeministri Edi Rama: Sepse përmende Frank Sinatrën për shembull.
Elvana Gjata: Po, Frank Sinatra po. E kam kënduar shumë.
Kryeministri Edi Rama: Çfarë ke kënduar nga Frank Sinatra?
Elvana Gjata: ‘’My ëay’’
Kryeministri Edi Rama: Mund ta këndosh pak fare se është kënga ime, është një nga 5 këngët e mia të preferuara.
Elvana Gjata: Vërtetë?
Kryeministri Edi Rama: Madje po të ishte për të thënë e sata nga të pesta, sipas momenteve, mund të jetë edhe e para, kështu që mund ta këndosh pak?
Elvana Gjata: Po që të emocionohesh, dua ta këndoj komplet.
Kryeministri Edi Rama: Jo komplet se kemi muhabet për të bërë. Pak fare mund ta këndosh?
Elvana Gjata: Mund ta marr pak telefonin me ca lyrics që ta këndoj tamam që ta qaj, që të mos merresh ti pastaj, jo e the këtë gabim, e the ..
Kryeministri Edi Rama: Patjetër.
Ndërkohë sa të bëhet gati se mbase e këndojmë në mbyllje ‘’My ëay”’. Kështu që në mbyllje dhe e këndon të gjithë mbase, po ndërkohë ti edhe mesa më thonë, prapë, je e njohur edhe për një pjesë tjetër, për pushimet, për daljet në det etj. Ku e ke vendin e preferuar për pushime?
Elvana Gjata: Unë jam e njohur për pushime? Unë jam njeriu që bëj më pak pushime.
Kryeministri Edi Rama: Kështu më thonë, që sa ia di ajo pushimeve. Ti mund të bësh edhe pak pushime, por nami ka dalë që ia di pushimeve. Cili është vendi yt i preferuar për pushime? Meqë jemi në prag të sezonit.
Elvana Gjata: Po në Shqipëri është jugu, më pëlqen. Më pëlqen qartësia e ujit Jon. Joni më pëlqen.
Kryeministri Edi Rama: Ekzakt, ku?
Elvana Gjata: Dhërmiu më pëlqen
Kryeministri Edi Rama: E ndajmë këtë bashkë, paskemi edhe një gjë tjetër të përbashkët. Po në fundjavë çfarë bën, punon?
Elvana Gjata: Punoj, në punë jam sot. Sot është e dielë, kjo nuk është punë, por mbasi të dal nga këtu do punoj sepse kemi prova, kemi koncertin në stadium.Besoj se për këtë më ka dalë më shumë nami sesa për pushimet, qe jam një artiste që punoj shumë shumë.
Kryeministri Edi Rama: Po stërvitje fizikë bën në funksion të të qenit në skenë? Për shembull Ermonela më ka treguar që bën shumë stërvitje. Edhe madje, jo vetëm stërvitjen po themi e përgjithshme fizike që mund të bëjnë njerëzit të gjithë, muskujt barku, etj, por bën dhe stërvitje të posaçme për disa muskuj të brendshëm që i shërbejnë për zërin. Bën boks e ku di unë, ato historitë e saj. Po ti bën stërvitje për të qenë në formë gjatë gjithë kohës apo vetëm joga, Pilates.
Elvana Gjata: Po, absolutisht. I kam praktikuar patjetër edhe jogën dhe Pilates.
Kryeministri Edi Rama: Pra, përtej te qenit në formë si çdo njeri që është mirë të stërvitet për të qenë në formë, bën një stërvitje speciale për të mbajtur në formë?
Elvana Gata: Stërvitje normale 1 orë e gjysmë në ditë.
Kryeministri Edi Rama: E bën një orë e gjysmë në ditë? Një orë e gjysmë në ditë stërviten sportistët.
Elvana Gjata: Po po, 5 herë në javë absolutisht.
Kryeministri Edi Rama: 5 herë në javë 1 orë e gjysmë?
Elvana Gjata: Po
Kryeministri Edi Rama: Bën vrap apo streching?
Elvana Gjata: Ushtrime të ndryshme?
Kryeministri Edi Rama: Palestër? Jo vrap
Elvana Gjata: Palestër. Në fakt ka qenë një periudhë që kam bërë vrap një herë në javë nga liqeni dhe e shijoja shumë. Pastaj ka qenë një periudhë që kam ecur shumë nga liqeni çdo ditë me babin sepse babi u diagnostikua me një sëmundje zemre dhe shkuam në Gjermani. Doktori në Gjermani i tha që duhet të ecësh 10 kilometra në ditë. Babi e kishte pak të vështirë dhe unë kam punuar dy muaj me babin që t’ia si të thuash t’ia vë në qejf këtë gjë dhe kemi ecur dy muaj nga liqeni çdo ditë 10 km.
Kryeministri Edi Rama: I bëri mirë?
Elvana Gjata: I bëri jashtëzakonisht mirë.
Kryeministri Edi Rama: Po e vazhdon?
Elvana Gjata: Po, tani e vazhdon vetë.
Kryeministri Edi Rama : Ti sa e mësove babin dhe e le ta vazhdojë vetë.
Elvana Gjata: Po
Kryeministri Edi Rama: Po në këtë, se unë kam dëshirë gjithmonë të pyes pastaj, se sa njerëzit përgjigjen është liria e tyre. Në këtë rrugë ke pasur me siguri dhe momente kur je ndierë keq, kur je ndierë e tradhtuar ose e zhgënjyer nga njerëz. Ose je ndjerë që në momente të caktuara nuk ke bërë më të mirën tënde. Ke pasur shumë momente të tilla?
Elvana Gjata: Kam pasur. Nuk jam ndjerë ndonjëherë e tradhtuar, por e hedhur poshtë, po ka patur një moment.
Kryeministri Edi Rama: E tradhtuar në sensin që si e lënë vetëm, si pa atë mbështetjen e duhur në një moment të caktuar ose nga bashkëpunëtorët, ose nga njerëzit rreth e rrotull, ose dhe vetë nga vetja shpeshherë njeriu mund të jetë i tradhtuar dhe nga vetja, që si s’ia dola këtu ose gabova këtu ose si dështova këtu në këtë pikë. Ke pasur të tilla shumë?
Elvana Gjata: Jo, nuk kam pasur shumë.
Kryeministri Edi Rama: Por pak ke pasur.
Elvana Gjata: Lavdi Zotit, por pak kam pasur
Kryeministri Edi Rama: Ka patur një moment që ke thënë “Time to stop it”.
Elvana Gjata: Po, kam pasur. Në fakt kjo është shumë interesante sepse gjithmonë kam dashur ta prek këtë pjesë. Ka pasur momente që jam ndierë kaq e lodhur dhe e mërzitur dhe e rënë, nuk gjeja më forcën, por është e çuditshme që pikërisht në atë moment i kam thënë vetes: në asnjë mënyrë. Çohu në këmbë dhe do vazhdosh përpara. Dhe kjo që them është shumë e sinqertë.
Kryeministri Edi Rama: The një gjë shumë të bukur pak më parë që besoj është tipike për të gjithë, por disa mbase nuk e kuptojnë këtë gjë ose të tjerë nuk e shprehin në këtë formë, por besoj është tipike që raporti ynë me Shqipërinë, është një raport që kur jemi këtu kemi gjithmonë ndjesinë që diku tjetër është më mirë. Kur jemi atje kemi gjithmonë ndjesinë që “jo, është më mirë”.
Elvana Gjata: Është e vërtetë. Është njerëzore, por ne shqiptarët e kemi pak më të theksuar.
Kryeministri Edi Rama : E kemi më të theksuar për arsyen se jemi në një fazë që këtu nuk i kemi të gjitha ato që janë atje, mirëpo atje nuk janë absolutisht të gjitha ato qe janë këtu. Si je pajtuar me këtë ekuilibër apo thjeshtë duke pasur mundësinë që të jesh dhe këtu dhe atje. Ke pasur ndonjëherë atë tundimin që të ikësh dhe të mos ta kesh këtu bazën?
Elvana Gjata: Kur kam qenë 21 vjeç po. Nuk kam pasur tundimin në fakt, por në atë kohë motra ime ishte në Gjermani dhe kishte parë një shkollë Musical që unë mund të shkoja dhe të vazhdoja atje dhe të ndërtoja një të ardhme jashtë. Mendoj që unë në atë moshë kisha kuptuar që isha, se rasti im është dhe i veçantë sepse unë kam pasur një jetë shumë të bukur falë këtij populli, falë këtij publiku. E kam ndërtuar jetën time në mënyrë shumë të bukur dhe mendoj që në atë moshë unë e kam ndjerë mirënjohjen që kisha për këtë vend dhe për këta njerëz dhe do vazhdoj jetën aty. Si në lidhje me muzikën si dhe jetën time këtu.
Kryeministri Edi Rama: Si ndihesh këtu?
Elvana Gjata: Kur jam këtu, ka gjëra që mërzitem, them do iki.
Kryeministri Edi Rama: Çfarë të mërzit? Çfarë të pëlqen dhe çfarë të mërzit më shumë kur je këtu?
Elvana Gjata: Po që s’jam e lirë. Këtu nuk jam e lirë të bëj gjërat që dua
Kryeministri Edi Rama: Pse çfarë do të bësh ti që po të pengojmë ne?
Elvana Gjata: Po të hidhem përpjetë, por në mes të rrugës. Se bëj dot se do gjykohem. Do thonë luajti mendsh Elvana.
Kryeministri Edi Rama: Si të hidhesh përpjetë në mes të rrugës?
Elvana Gjata: Të hidhem, të kërcej. Hë mund ta bëj?
Kryeministri Edi Rama: Të hidhesh përpjetë mes të rrugës mund ta bësh pa asnjë problem dhe bile do thonë hajde ta provojmë dhe ne se kushedi. Realisht s’je e lirë në sensin që të shqetëson në momente të caktuara që të njohin dhe të vijnë të thonë ‘hajde bëjmë një fotografi, më jep një autograf, të të puth pak apo?
Elvana Gjata: Kjo dihet, është dhe kjo, por jam mësuar me këtë. Gjërat që më mërzisin kanë të bëjmë me mentalitetin mendoj, me vrasin shumë gjëra ende, që anë të bëjnë në lidhje me pozicionin e femrës në Shqipëri. Këto gjëra më mërzisin.
Kryeministri Edi Rama: Mendoj që duhet ta rishikosh këtë bindje sepse unë kam një bindje që shqiptarët janë shumë, po shumë më të emancipuar sesa i tregojnë ose i mendojmë në sensin që tek tjetri e pranojnë tjetrin, mund të jetë një pjesë që janë konservatorë brenda për brenda shtëpisë me vajzën e tyre po themi ose me gruan e tyre, por tek tjetri, tek tjetra nuk mendojnë shqiptarët kanë një problem të pranimit të lirisë së tjetrit. Ajo që e bën të ngatërruar shpesh ose gjithmonë është ajo e shqiptarëve që kanë zë. Atyre që kanë mikrofon, atyre që kanë një penë në dorë, që shkruajnë ose atyre që shprehen në rrjete sociale që mund të krijojnë idenë sikur ashtu është e gjithë shoqëria, por nuk është e vërtetë. Çuditërisht, ata që janë si më gjoja “intelektualë”, shpeshherë janë dhe më problematikët, në raport me këtë. Janë dhe abuzuesit më të mëdhenj me tjetrin, janë paragjykuesit më të mëdhenj, janë akuzues dhe fabrikues që i ngjeshin tjetrit gjëra që as nuk i kanë shkuar nëpër mend. Por në nivelin e shoqërisë nuk mendoj se duhet ta kesh këtë shqetësim se shoqëria është shumë pranuese. Nuk e kanë shqiptarët këtë problem. Gjithmonë kam besuar që shqiptarët nuk e kanë këtë problem, janë shumë më pranues.
Elvana Gjata: Eksperienca ime si artiste në fakt më ka bërë që të kuptoj, jo totalisht këtë që thua, se paragjykimi ekziston gjithë kohën.
Kryeministri Edi Rama: Çfarë paragjykimi thonë për ty për shembull?
Elvana Gjata: Jo për mua si Elvanë, flas në përgjithësi. Artistet femra janë më kollaj të paragjykuara.
Kryeministri Edi Rama: Po nga nisesh? Nisesh nga ca hajvanë që shkruajnë në Facebook. Ata janë në hall. Janë në hall shumë të madh ata njerëz që shkruajnë në Facebook edhe merren me nxjerrjen e mllefeve ndaj të tjerëve dhe ndaj vajzave apo ndaj artistëve. Janë në hall të madh. Gjyshja ime thoshte “inati është e zeza e atij që e ka, gjynah” thoshte. Kështu që nuk janë ata, nuk është ajo shoqëria. Fakti që ti mbush një stadium, uroj ta mbushesh, por do ta mbushesh besoj me 20 mijë vetë është boll tregues. Nuk kanë asnjë problem. Mendoj unë!
Po momenti më i bukur atëherë meqë momenti më i keq, çfarë nuk të pëlqen? Me këtë çfarë nuk të pëlqen nga Shqipëria nuk ma mbushe mendjen dhe më vjen mirë që s’ma mbushe dot mendjen se do të thotë që s’ka asnjë gjë thelbësisht problematikë për të mos pëlqyer. Por çfarë të pëlqen më shumë në Shqipëri?
Elvana Gjata: Po në rastin e stadiumit për shembull…
Kryeministri Rama: Stadiumi është kryevepër.
Elvana Gjata: Stadiumi është vërtetë kryevepër dhe ajo që unë kam krenari është që me kolegët e mi të huaj, jam shumë e gëzuar që ka ardhur dita të them që po bëj koncert në stadium në Shqipëri. Përveçse i kemi ndjekur nga ekrani koncertet e artistëve të mëdhenj, përveç se i kam ndjekur live në stadiume dhe i shikoja e më mbushej shpirti dhe mendoja që do ta bëj dhe unë këtë gjë. Erdhi kjo ditë që unë do të kem një koncert në stadium në Shqipëri e kjo është e jashtëzakonshme.
Kryeministri Rama: Unë jam i bindur që do hapësh një rrugë dhe për të tjerë dhe kjo është një gjë shumë e mirë edhe për vetë stadiumin.
Elvana Gjata: Është dhe shumë sfiduese.
Kryeministri Rama: Edhe një gjë tjetër. Kur kemi bërë finalen e Konferencë Ligës, këta që ishin këtu nga UEFA, ishin shumë, se ata nuk e di sa ndeshje kanë parë, ishin të çuditur nga akustika se thonin ka një akustikë të çuditshme sepse nuk është zhurma si për 20 mijë veta. Në fakt, projektuesit italianë për akustikën kanë marrë një grup teknikësh që punojnë me teatro e me opera dhe akustika e stadiumit tonë është e tillë që, kur 20 mijë veta bërtasin fortë, zhurma që bëhet është e barabartë me zhurmën që bëhet në një stadium me 60 mijë vetë dhe në këtë aspekt është një vend, sepse ata thonin që do duhet dhe për koncerte. Unë gjithmonë kisha këtë pyetje me veten që kur do vijë dita që stadiumi të përdoret për koncerte sepse faktikisht jemi të varfër në traditë në këtë drejtim dhe kjo është gjë e mirë që po ndodh me artistët shqiptar.
Elvana Gjata: Është e vërtetë, por është edhe sfiduese se ka dhe risqet e veta. Sfidat më pëlqejnë mua dhe i fitoj gjithmonë.
Kryeministri Rama: Po risqet janë të tuat, është halli jot, mbaje vetë tani. Boll kemi hallet tona.
Elvana Gjata:Një gjë që është e sigurt, ata që do ta bëjnë më pas do ta kenë më të mirë situatën.
Kryeministri Rama: Më tha presidenti i Federatës kur ishim në ndeshjen me Moldavinë sikur Noizy do kishte një koncert më mbrapa më duket?
Elvana Gjata: Po, në 4 gusht.
Kryeministri Rama: Edhe ai ka për ta mbushur se edhe ai është një lloj bishe e një forme tjetër. Kështu që pa diskutim do ta mbushi.
Elvana Gjata: Kjo do të thotë që unë jam një bishë e një forme tjetër?
Kryeministri Rama: Po, të gjithë kemi kafshët tona të ngjashme.
Elvana Gjata: Është e vërtetë, kështu që gëzohem shumë edhe aty do këndoj te koncerti Noizyt. Edhe ai do vijë te koncerti im si i ftuar.
Kryeministri Rama: Sa të ftuar do kesh?
Elvana Gjata: Miqtë e mi gjatë karrierës, diku 8.
Kryeministri Rama: Do jetë i gjatë koncerti?
Elvana Gjata: Do jetë 2 orë. Shiko, kjo muzika ime au iu është…
Kryeministri Rama: Po nuk është e jotja kjo, se është e gjithë planetit.
Elvana Gjata: Këtë au iun që kam zgjedhur unë të bëj..
Kryeministri Rama: Shiko, që të jemi shumë të qartë se nuk dua të krijoj keqkuptime për ty dhe për ata që na ndjekin. Unë jam shumë i hapur madje unë jam shumë i dhënë pas muzikës së romëve, më pëlqen shumë tallavaja. Kjo që është midis tallavasë dhe muzikës serioze, më pëlqen shumë edhe kjo.
Elvana Gjata: Kjo au iu quhet pop.
Kryeministri Rama: Më pëlqejnë, por pranoj injorancën time, nuk jam i përditësuar
Elvana Gjata: Pra je më shumë ekstremist. Ose tallava ose Frank Sinatra.
Kryeministri Rama: Jo, jo. Mbase dhe kjo, por jam injorant më shumë se sa ekstremist, domethënë kam një njohje të kufizuar për botën e muzikës.
Elvana Gjata: Mund të cek diçka se ma thonë dhe me shaka këtë pjesën. Siç po bëjmë shaka bashkë me këtë pjesën e muzikës “au iu”.
Kryeministri Edi Rama: Jo unë s’po bëj shaka. Ka një gjë, që unë e di dhe si të thuash e shijoj shumë, kur arti bashkëkohor nuk plaket kurrë sepse zakonisht arti bashkëkohor ose gjëja që bëjmë sot, pas një periudhe të caktuar plaket dhe një dhe shumë nga prodhimi i të gjitha kohërave, mbetet prodhimi i asaj kohe. Ka një prodhim specifik në të gjitha zhanret, në të gjitha fushat që nuk ka kurrë moshë. Për shembull, unë mendoj që Freddie Mercury dhe Queens nuk kanë moshë në disa nga këngët e tyre. Apo jo? Kështu që në prodhimin dhe në prodhimin e asaj që me shaka patjetër, që në këtë rast është më pak se gjysma e të vërtetës që unë e quajta “au iu”, ka këngë, ka perla që nuk kanë moshë dhe i përkasin një thesari që nis që nga nota e parë muzikore në histori.
Elvana Gjata: Një gjë që është shumë e vërtetë, është kjo muzikë që unë bëj, që është serioze nuk diskutohet se për sa kohë muzika që unë bëj shëron plagë njerëzish, gëzon njerëz, flas plagë, jo fizike se do kisha bërë magji pastaj, plagë në shpirt.
Kryeministri Rama: Si ai rasti i atij djalit të vogël.
Elvana Gjata: Unë ndihem shumë krenare, njerëz që më shkruajnë që muzika jote ka ndryshuar jetën time. Unë ndihem shumë krenare për këtë gjë. Ti mund ta quash au iu, pop, etj
Kryeministri Rama: Jo të lutem. Unë nuk e quaj popin “au iu”. Au iu-n nuk e quaj gjithmonë pop. Janë dy gjëra të ndryshme.
Elvana Gjata: Unë në fakt i kam bërë të gjitha. Kam prekur shumë sfera të muzikës. Kam prekur rokun, baladën, që e dua shumë. Është ndër ato që hyn tek më të veçantat.
Kryeministri Rama: Të të pyes pak, tani që po shkojmë drejt fundit sepse është me shumë rëndësi që vajzat e vogla edhe djemtë e vegjël, por vajzat e vogla, që të shikojnë ty dhe gjithë po themi yjet e popit që janë në skenë në Shqipëri apo në botë nuk ka rëndësi, por që kanë një lidhje, të kuptojnë që jeta është diçka shumë më tjetër se sa ajo që mund të perceptohet nga Elvana në skenë, kur është me drita e me kostume, Elvana në instagram, Elvana këtu që flet sepse ka dhe shumë pjesë të tjera personale që janë personale, nuk duken dhe që kanë të bëjnë me atë që the, me vështirësitë e mëdha, me momentet kur të del një mur përpara dhe ose ti, ose muri. Çfarë do i thoje ti një vajze të vogël që është si ti kur ishte 15 vjeç, por ndryshe nga ti kur ishe atëherë, është komplet e lidhur me atë pasqyrën e iluzioneve të instagramit, rrjeteve sociale dhe që mendon se ajo është gjithçka, pra Elvana që ajo sheh është gjithçka.
Elvana Gjata: Të mos kenë frikë nga asgjë e të guxojnë. Të mos kenë frikë të dështojnë. Të mos dëgjojnë asnjë njeri që paragjykon e që tenton të të hedhe poshtë, por të dëgjojnë vetëm atë që kanë brenda zemrës së tyre dhe të vazhdojnë përpara. Unë mendoj që është një gjë që nuk të hedh poshtë asnjëherë në jetë, ajo është puna. Të punojnë pa u ndalur sepse askush tjetër nuk do t’i mbajë lart siç i mban puna. Çdokush tjetër mund të të hedhë poshtë, vetëm puna nuk të hedh asnjëherë poshtë.
Kryeministri Rama: Shumë faleminderit për këtë sepse ishte vërtetë e nevojshme kjo fjalë dhe shpresoj që të dëgjohet. Ndërkohë, unë jam duke kërkuar diçka këtu. Nuk isha i përgatitur për këtë, por më vjen shumë mirë që dolëm këtu dhe përpara se sa të kaloj ty radhën.
(Elvana këndon “My ëay” të Frank Sinatras)
Shumë faleminderit Elvana!
Ishte kënaqësi dhe mbi të gjitha ishte vlerë e shtuar që ti je një person me humor e me shumë burim gazmendi, kështu që të falenderoj.
Uroj shumë dhe jam i bindur që ne sot jemi para koncertit, por njëkohësisht kush na dëgjon e na sheh, na sheh pas koncertit, dhe as nuk e diskutoj që koncerti do të jetë një sukses dhe mund ta themi me plot gojën që ishte një sukses për ata që na ndjekin sot.
Kjo ishte Elvana Gjata “in her ëay” dhe besoj që ia vlejti pak “au iu”, ndërkohë që së bashku mirë u pafshim edhe në emër të Elvanës.
Elvana Gjata: Ju faleminderit shumë!/atsh/KultPlus.com
Në poezinë e Sadri Ahmetit të bën përshtypje realizimi dhe thellimi në dramën e jetës njerëzore, përpjekja për të mos i ngjarë askujt tjetër, veç vetes. Poezia e tij e ndjerë dhe e ngrohtë, përsërit vetë jetën, një oshtimë e fuqishme e vetë asaj.
Fantazia e poetit, nuk fluturonte nëpër qiejt e trëndafilta të ëndërrimeve romantike e të zbrazëta, madje nuk mbyllej as në guaskën e egocentrizmit për t’u bërë jehonë e dhimbjeve dhe e gëzimeve të qenies së tij të vetmuar.
Veten Sadriu e vështronte gjithnjë të lidhur me hallka të pazgjidhshme, me fatin e mijëra njerëzve të tjerë, që vërtiteshin nën të njëjtën kube të qiellit ballkanik e që përjetonin çdo ditë fatin e hidhur, që banorëve të këtij gadishulli të lashtë, ua gatoi historia e tyre gjithë luftëra e përpjekje mbinjerëzore për liri, demokraci e diplomaci, si dhe intrigat e Fuqive të Mëdha, të cilat deshën që Ballkani të ishte gjithmonë një mollë sherri, një fuçi baroti në bri të Evropës.
Më fort se kudo, kjo trysni satanike për ta gjymtuar njeriun e për të thyer karakterin e shpirtin e kombit, u ndie nëpër rrathët e ferrit të diktaturës, nëpër burgjet dhe nëpër kampet e përqendrimit. Golio Otoku, ku ndiheshin thikat e dhëmbët kërcënonjëse prej përbindëshi të UDB-së, serbomadhe, ishte pjella më e shëmtuar e shtypjes dhe e poshtërimit njerëzor.
Për çudi, me të përngjasonte mjaft tepër Makronisi grek dhe Spaçi i mijëra viktimave të mjera shqiptare. Ngjet kjo poemë e Sadri Ahmetit me përmbajtjen që na zbulojnë poezia dhe poemat e Ricosit, të Vretakosit dhe të N. Hikmetit. Është po i njëjti realitet i dhimbshëm dhe i llahtarshëm, po e njëjta lëndë jetësore dhe po i njëjti brumë njerëzish, që jetuan këtë ferr të llahtarshëm.
Kujtojmë vetë, ndjejmë frymëmarrjen e një poeti tjetër, që na shfaqet me diçka të veten, jo vetëm në temperament dhe botë të brendshme, por edhe në strukturën e poezisë që na shkruan. Ndihet nëpër këtë poezi shpërthimi i gjakut arbër, më rebeli e më i fismi nga çdo lloj gjaku tjetër, ajo mençuri e filozofi, që në popullin tonë përpunoi jeta e kohërat që jetoi.
Nga fizionomia, poezia e Sadri Ahmetit, është aq brenda frymës së poezisë shqiptare, sa edhe moderne e krejtësisht e tij. Shkrihen nëpër fijezat e nënshtresat folklorike përfitimi nga studimi i poetëve më të dashur për të, ndikimi i De Radës dhe i Mjedës, i Migjenit dhe i Esat Mekulit, por edhe i Ricosit e i Kërlezhës. Sadri Ahmeti nuk pati kohën e mjaftueshme për t’u marrë krejtësisht me poezi, jeta e tij kaloi nëpër mundimet e burgjeve dhe të internimeve, në luftën e përditshme për të fituar bukën e gojës, larg sallave të bibliotekave e të një jete komforte. Poezia e tij përjetoi fatin që përjetoi një popull i tërë dhe ndoshta kjo e afroi më pranë me realitetin tonë dhe e ndihmoi për të mos rënë në kurthin e një poezie thjesht personale dhe egocentrike.
Poeti tregon: “Në vitin1963, kur ndodhesha me punë në Berat, kam shkruar poemën për Golio Otokun, ku u torturuan në mënyrë çnjerëzore dhjetëra mijëra njerëz të pesëmbëdhjetë kombësive. Ata që kishin ngritur këtë kamp të tmerrshëm, donin të përtërinin kampet famëkëqija të nazizmit, ashtu siç u përpoqën dhe në tërë format e politikës me gjithë sloganet e lustrën që mundoheshin t’i jepnin fasadës së jashtme. Njerëzit që vuajtën dhe lënguan në Golio Otok, unë i kam parë me sy, që kur isha çunak, në trevat e vendlindjes sime.
Ata ishin kufoma të gjalla memece, që mund t’i shihje në çdo fshat e qytet të Jugosllavisë. Endeshin si të topitur e zemërvrarë nëpër rrugë dhe mua më dukej, se përmes syve e fytyrës së tyre lexoja si nëpër faqet e një gazete tërë jetën e tyre të pashkruar. U mësova t’i lexoja këto sy e këto fytyra. Përfytyrimi i tyre më ndiqte kudo, zgjuar dhe në gjumë. Në Shqipëri, ku erdha më gëzim, se kisha shpëtuar nga thonjtë e ferrit titist, përjetova me dhimbje pothuaj të njëjtin realitet.
Më vonë, m’u desh të vuaja dhe nëpër galeritë dhe qelitë e ftohta e të tmerrshme të Spaçit. Të tëra këto, më shtynë të shkruaja këtë poemë. Ishte një jetë e tërë, që kërkonte të futej nëpër faqet e vargjet e saj dhe mua m’u desh të vrisja mendjen, se në ç’forma e në çfarë struktura vargëzimi duhej derdhur e gjithë kjo lëndë e bollshme e dhimbshme dhe tragjike, që e përjetoja me vite thellë vetes, e cila s’më linte as edhe një çast të qetë”.
Forma kompozicionale e poemës, që do më pëlqej ta quaj “Dielli nuk lind nga Golio Otoku”, pasi më duket si titull më poetik e më intrigues, ka lindur vetvetiu nën trysninë e vazhdueshme të lëndës jetësore, për të gjetur shtratin, se ku do të derdhej e plotë dhe dramatike, me një ngarkesë të bollshme përshtypjesh e njohje të shumta psikologjie njerëzish, që jetuan këtë ferr të llahtarshëm. Forma e saj është krejtësisht e veçantë. Ajo të kujton më fort strukturën e një romani modern, sesa të një poeme sintezë.
Autorit s’i ka pëlqyer të përmbahej vetëm në kumtimin e një ideje thelbësore, por është munduar të na japë të gjallë gjithë atë tmerr e ato drama të dhimbshme, që ditët luanin për çdo grimcë të kohës nëpër muret e shkëmbinjtë e thiktë e të thatë gëlqeror të Golio Otokut. Nga struktura kompozicionale poema i përgjigjet një mozaiku, por pjesët e këtij mozaiku plotësojnë njëra-tjetrën. Ndeshim nëpër këtë mozaik edhe përshkrime mjedisi e peizazhi, edhe monologë të brendshëm e personazhe të skicuar me mjeshtri e thellësi psikologjike. Lënda jetësore është derdhur me maturi e kursim.
Skëterrës s’iu mbush mendja se ia kish arritur qëllimit.
Ishte dashuria e thellë për jetën, për njerëzit që i prisnin përtej mureve me tela gjembash e kulla vrojtimi, ishte malli për nënat që i prisnin të ktheheshin, malli për motrat e për vajzën e zemrës, ishte besimi e përkushtimi ndaj një ëndrre fisnike e një ideali të madh, ajo forcë që i mbante gjallë këta njerëz të torturuar e të munduar në mënyrat më çnjerëzore. Këtë të vërtetë, poeti na e pohon nëpërmes mjaft faktesh bindëse, atë e gjejmë të shprehur në mënyrë simbolike dhe tek “Kënga e ringjalljes”:
Dikush i ka dhënë nënës besën
Dhe po vdiq i varrosur në gropë kolektive,
Do të ringjallet duke e çliruar
Nga ata që e mbulojnë,
Duke shtyrë shumë këmbë e duar,
Duke këputur pastaj telat me gjemba
E duke vrapuar me shpejtësinë e erës,
Drejt motrave që e presin,
Dhe të pashpresa si qyqet baresin.
Poema na skalit me mjeshtri një varg njerëzish, portreti i tyre na mbetet në mëndje, në saje të tipizimit të karaktereve e të intensitetit të ndjenjës e të mendimit filozofik. Ajo na befason me pasurinë e imazheve e me krijimin e skenave aq realiste e të gjalla, me ndërthurjen e dramës, që zotëron nëpër të gjitha faqet e saj, me tonalitetet lirike e epike.
Herë-herë ritmi i vargut gjallërohet dhe merr intonacionet e rapsodive popullore, vargu i nënshtrohet një ritmike më rigoroze e rimave të rregullta. Kjo veçanti krijon një përthyerje në strukturën e saj, përthyerje që lehtëson frymëmarrjen dhe u jep zhdërvjelltësi monologëve e fragmenteve mozaikale.
Gjuha me të cilën është shkruar, është gjuha e njësuar letrare, por, në të, ndihet në mënyrë tepër të dukshme gjallëria e ngjyrave që ka fituar poezia nga shfrytëzimi në mënyrë krijuese i shtresave të fjalorit aq të pasur verior, si dhe të ndikimeve të sintaksës poetike të gurrës folklorike të vendlindjes, të krahinave të Plavës e të Gucisë.
Poeti Sadri Ahmeti pas viteve 1990 botoi “Një e qeshur harbon nëpër errësirë”, “Masakra e Tivarit”, “Ajsbergu i preludit të katastrofës”, “Dielli për në Ballkan nuk kalon nëpër Goli Otok”, “Tek lahem në dritën e hënës” etj. Është vlerësuar me çmimin “Onufri” në vitin 1994 nga Galeria Kombëtare e Arteve dhe Ministria e Kulturës. /konica.al/ KultPlus.com
Aktorja Mary Pickford më 24 qershor të vitit 1916, bëhet ylli i parë grua që nënshkroi kontratë miliona dollarëshe në Hollywood.
Lindur në Toronto, Kanada më 1892, e pagëzuar si Gladys Mary Smith, ajo u bë aktore, regjisore dhe skenariste e njohur me emrin ‘e dashura e Amerikës’ në periudhën e filmit pa zë.
Vdiq më 1979, në Santa Monika, Kaliforni. /KultPlus.com
Sábato ka lindur në Rojas, provincia de Buenos Aires në Argjentinë më 24 qershor, 1911. Nëna e tij Juana Maria Ferrari rridhte nga një familje arbëreshe e Italisë, ndërsa babai i tij, Franciso Sabato, po ashtu ishte nga Italia. Ata kishin njëmbëdhjetë fëmijë, të gjithë djem. Ernesto ishte fëmija i dhjetë i familjes Sábato. Ditën që lindi, vëllau më i madh vdiq dhe e ëma e pagëzoi Ernesto sipas vëllait të tij.[1]
Ai kreu shkollën e mesme më 1928 dhe u regjistrua në Universidad de La Plata, ku studioi fizikë dhe matematikë. Në vitin 1930 ai iu bashkua partisë komuniste dhe në atë kohë takoi Matilde Kusminsky Richter, që atëherë ishte shtatëmbëdhjetë vjeç. Të dy lanë familjet dhe studimet dhe filluan të jetojnë bashkë. Ernesto përdorte një emër konspirativ dhe ishte mjaft aktiv në parti. Në vitin 1933 ai u bë sekretar i Rinisë Komuniste, por po fillonte të zhgënjehej me partinë dhe kishte dyshime. Më 1934 ishte dërguar si delegat në Bruksel në Kongresin kundër fashizmit dhe luftës, prej aty duhej të udhëtonte për Moskë për një periudhë ‘spastrimi’. Në Bruksel Ernesto kuptoi natyrën e vërtetë të partisë komuniste dhe iku në Paris, ku jetoi i fshehur pasi partia po e kërkonte. Pa miq dhe pa para, ai fillon të shkruajë romanin e tij të parë.
Në vitin 1935 ai kthehet në Argjentinë ku martohet me Matilden dhe vazhdon studimet në Universidad de La Plata. Në vitin 1938 doktoron në fizikë dhe fiton bursë për të hulumtuar rrezatimin atomic në Laboratorin Curie në Paris. Matilde dhe djali i tyre, Jorge Federico shkojnë me të. Gjatë qëndrimit në Francë ai vazhdon të shkruajë dhe të pikturojë. Më 1939 bursa iu transferua për Massachusetts Institute of Technology. Ai kthehet në Argjentinë dhe fillon të ligjërojë matematikë dhe fizikë në Universidad de La Plata. Ftohet t’i bashkohet revistës Jugu, ku takohet me Jorge Luis Borges dhe të dy bëhen miq. Më 1941 fillon të shkruajë për gazetën La Nacion.
Në vitin 1943 ai kalon një “krizë ekzistenciale” dhe vendos të lërë shkencën dhe t’i përkushtohet krejtësisht vetëm shkrimit dhe pikturimit. Jep dorëheqje nga univeristeti dhe bashkë me familjen zhvendoset në male (Provincia de Cordoba). Fillon të shkruajë dhe shpejt përfundon librin Njëshi dhe gjithësia, që u botua më 1945. Në këtë libër Sábato haptas mohon shkencën dhe racionalen. Fiton çmime dhe nderime për këtë libër.
Roman i tij i parë Tuneli botohet më 1948. Më 1951 botohet libri tjetër Njerëz dhe dhëmbëzorë, me refleksione për paratë, arsyen dhe kalueshmërinë e kohës. Një studim për konceptet e botës dhe jetës moderne duke filluar nga Renesansa. Në vitin 1953 botohet libri Heterodoxia, që është definuar si fjalor i njeriut në krizë. Më 1955 bëhet drejtor i gazetës Mundo Argentino. Në këtë kohë Argjentina ishte në trazira politike. Më 1956 botohen dy librat më kontraverse të Sábatos: El otro rostro del Peronismo (Fytyra tjetër e peronizmit) dhe Torturas y Libertad de Prensa (Torturat dhe liria e shtypit).
Në vitin 1961 boton romanin e tij të dytë Sobre héroes y tumbas (Mbi heronjtë dhe varrezat), një studim psikologjik i njeriut i thurur me idetë filozofike të botuara më parë në librat e tij me ese. Kapitullin Raport për të verbërit shumë studiues e quajnë kryevepër të letërsisë botërore.
Në vitin 1971 fillon të shkruajë për gazetën La Opinion. Në vitin 1973 boton romanin e tretë Abaddón, el exterminador (Abadon, engjëlli i shkatërrimit), një libër për vizionin apokaliptik të botës moderne dhe për triumfin e të keqës.
Në vitin 1977 Italia i akordon çmimin “Medicci”, ndërsa më 1978, në Spanjë e dekoron me urdhrin Gran Cruz de la Orden al Mérito Civil.
Më 1984 presidenti i Argjentinës Raúl Alfonsín e emëron kryetar të Comisión Nacional sobre la Desaparición de las Personas (CONADEP), (Komisioni Kombëtar për Personat e Zhdukur), komision që ka hulumtuar rastet e personave të zhdukur gjatë diktaturës ushtarake në Argjentinë. Libri Nunca Más (Kurrë më) në të cilin jepen dëshmitë e atyre që shpëtuan dhe të dëshmitarëve të zhdukjes dhe vrasjes së mëse njëzetmijë njerëzve, është botuar si rezultat i hulumtimit të këtyre tragjedive.
Organizata e Shteteve Amerikane (O. A. S.) i jep çmimin Gabriel Mistral, ndërsa mbreti i Spanjës, Huan Karlos, e dekoron me çmimin Miguel de Cervantes. Dekorohet prapë nga Italia më 1985 me Urdhrin për Merita dhe më 1987 Fransoa Miteran, kryetar i Francës e dekoron me gradën Komandant i Legjionit të Nderit. Ka marrë gradën “Doktor nderi” (Honoris causa) nga Univeristeti Murica, Spanjë, Universidad de Rosario, Argjentinë, Universidad de Campinas, Brazil, Universidad del Litoral, Santa Fe, Università degli Studi di Torino, Itali Më 1995 në Shqipëri merr titullin Ismail Kadare, të ndarë nga fondacioni Velija. Vdiq në shtëpinë e tij në Argjentinë, më 30 prill 2011 në moshën 99 vjeçare./ KultPlus.com
Edicioni i 60-të i ‘’Bienales së Artit të Venecias’’, i cili do të nisë në prill 2024, do të fokusohet kryesisht në temat e migrimit, mërgimit dhe përvojës së “huaj”.
Prandaj, titulli i ngjarjes në qytetin verior italian është “Stranieri Ovunque –(Të huajt kudo) deklaroi kuratori Adriano Pedrosa dhe presidenti i Bienales Roberto Cicutto.
‘’Të qenit dhe të ndjehesh si i huaj do të luajë një rol të rëndësishëm në këtë event’’, sipas organizatorëve.
“Kudo që të shkosh dhe kudo që të jesh, gjithmonë do të takosh të huaj. Ata/ne jemi kudo. Pavarësisht se ku je, në thelb je gjithmonë një i huaj”, theksoi Pedrosa, i lindur në Brazil.
Titulli kujton një seri skulpturash të filluara në vitin 2004 nga kolektivi parizian dhe palermitan Claire Fontaine, i cili shpiku sloganin “Të huajt kudo”.
Është gjithashtu emri i një kolektivi torinez që luftoi kundër racizmit në Itali në fillim të viteve 2000.
Ekspozita e artit do të mbahet nga 20 prilli deri më 24 nëntor 2024 në Venecia. /KultPlus.com
Mbrëmë, në Galerinë e Fakultetit të Arteve në Prishtinë, u hap festivali i Artit Bashkëkohor ‘Shadoës’, festivali i cili ka për qëllim të sjellë inovacion kulturoro-artistik në skenën Kosovare dhe eksperiencë gjithëpërfshirëse të rrethuar nga ekspozita e pikturave në vaj, instalacioni i artit audio-vizual dhe seri të koncerteve instrumentale.
Në një mbrëmje që kishte bërë bashkë shumë artdashës, publiku pati mundësi të mahnitet fillimisht nga performanca në piano e pianistes së mirënjohur kosovare, Adea Badivuku, e cila njëkohësisht është edhe drejtoreshë organizative e këtij festivali, e më pas të shijojë edhe ndërthurjen e artit dhe muzikës vizuale të ndërthurur me pikturat, instalacion ky nga vëllezërit Gunes dhe Deniz Caglarcan, shkruan KultPlus.
Hapjen e këtij festivali i cili do të sjellë performanca të shumta nga artistë të mirënjohur vendorë e ndërkombëtarw, e bëri vetë Badivuku, e cila u shpreh e lumtur që ky festival vjen pikërisht në ditët kur shënohet edhe Dita e Muzikës.
“Dje ishte dita botërore e muzikës dhe ne jemi mbledhur sot të festojmë me shumë dashuri dhe passion këtë ditë kaq me vlerë për të gjithë ne. Unë ju mirëpres në hapjen e festivalit tonë, festivali i artit bashkëkohor ‘audio – visual shadows’”, tha Badivuku, duke vazduar më pas me performancën e saj në piano, performancë kjo që magjepsi publikun për gati një orë.
Në këtë performancë, asaj më pas iu shtua edhe violinistja Meriem Badivuku, interpretim ky që u mirëprit shumë nga audienca.
Pas koncertit në Kosovë, ku ajo kthehet pas katër vitesh studime në Amerikë, për KultPlus me emocionesh foli pianistja Badivuku, e cila e cilëson si një moment të papërshkrueshëm, rikthimin e saj para audiencës kosovare.
“Jam shumë e lumtur me e nda këtë eksperiencë me familje, kolegë dhe shoqeri. Ndërkaq, sa i përket festivalit, ndihem shumë e lumtur që projekti qe e kam organizuar është i pari i këtij lloji në Kosovë i cili gërsheton disa diciplina arti në nje vend dhe është një kompozim i tërësishem sa i përket konceptit dhe formës narrative,” shprehet Badivuku, duke shtuar mes tjerash që komentet dhe përshtypjet e audiencës i kanë tejkaluar edhe pritshmëritë e saj.
E në këtë mbrëmje, u prezantua edhe instalacioni i vëllezërve Caglarcan, të cilët bënë bashkë artin e tyre dhe sollën një bashkëveprim të shprehjeve të ndryshme të ndjenjave të ndryshme në një instalacion të vetëm.
Piktori Gunes Caglarcan, tha për KultPlus se ndjehet i lumtur për prezencën e tij këtu, e për këtë merita i takon pianistes Badivuku. Ai më pas foli për pikturat e tij, e që të gjitha kanë një të përbashkët, ‘hijet’.
“Koleksioni ‘Shadoë’, është një koleksion i pikturave të mia që unë i kam realizuar tri vite më parë. Në fillim të pandemisë , kur të gjithë po bënin një jetë individuale, larg nga jeta shoqërore, ishte koha kur ne rrinim shumë në rrjete sociale, por nuk e shihnim njëri – tjetrin. Ishte një kohë kur ne po e jetonim jetën tonë dhe po bënim sikur po kënaqemi shumë, porn ë fakt nuk ishte ashtu. Arsyeja pse unë fillova të bëj këtë koleksion, filloi atëherë kur ne humbëm gjyshen tonë në fillim të pandemisë. Unë i thashë vetes sime se pavarësisht që ne dukemi sikur kemi një jetë shumëngjyrëshe, ne jemi të pikëlluar në të njëjtën kohë dhe ndjenja të ndryshme brenda vetes sonë”, shpjegon Caglarcan konceptin e veprave të tij dhe atë që ai gjithmonë dëshiron të shpreh nëpërmjet pikturave të tij.
Kurse muzikanti Deniz Caglarcan shpjegoi mënyrën se si piktura dhe muzika krijuan një lidhje aq të fortë dhe u prezantuan në këtë instalacion që u shfaq mbrëmë para publikut.
“Unë mora idenë e Gunesin në mënyrën se si ai i shpreh ndjenjat e ndryshme dhe i përdora në muzikën vizuale. Në këtë instalacion kam shprehur pamje të ndryshme që ne i shohim për çdo ditë”, theksoi mes tjerash Caglarcan.
Ndëkaq, festivali ‘Shadows’, i mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit do të mbahet në galerinë e Fakultetit të Arteve nga 22 deri më 28 qershor./ KultPlus.com
Poezi nga Federico García Lorca Përktheu: Faslli Haliti
Parajsa ime… një fushë pa bilbila e as lira, me një lumë diskret dhe me një shatërvan. Pa mamuze të erës sipër gjetheve të rëna as edhe ylli s’dëshiron të jetë gjethe. Një dritë e stërmadhe që mund të ishte xixëllonja e një tjetre, në një fushë me vështrime të liga. Një pushim i qartë dhe puthjet tona atje, në kumbimin e jehonës, do të përhapej shumë larg. Zemra jote e përflakët, asgjë tjetër më./KultPlus.com
Sot në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës, u promovua libri ‘Kosova 1990-92’ i autorit të ndjerë, Llukman Halilit, shkruan KultPlus. Edhe pse ky libër nuk pati rastin të botohej nga vetë autori në kohën kur ai ishte gjallë, sot familja e tij nuk ia lanë mundin në harresë. Me inciativën e gruas dhe tre fëmijëve të tij, ky libër u shpërnda sot në duart e shumë njerëzve, për të mbetur si dëshmi e gjallë dhe faktuese e realitetit të asaj periudhe.
Ky libër përshkruan më së miri ngjarjet e ndodhura në vendin tonë që nga gushti i vitit 1990 e deri në fund të vitit 1992. Rreth 30 vite më parë, në kohën kur këto shkrime janë përmbledhur, ato nuk janë lënë në harresë , por janë transmetuar përmes ‘HINA-s’, Agjencisë Nacionale Kroate të Lajmeve.
Dhuna, tmerri, situatat, krizat e përjetuara në Kosovë, janë në qendër të fokusit të këtij libri. Shumë fytyra të njohura televizive, miq, kolegë dhe artdashës e çmues së veprimtarisë së Halilit, zunë vend nëpër ulëset e kësaj biblioteke, gjatë promovimit të këtij libri.
Në fillim të promovimit të librit ‘Kosova 1990-92’, fjalën e mori Avni Spahiu, ambasador, diplomat karriere dhe njëkohësisht koleg i Llukman Halilit, duke e çmuar lart veprimtarinë e tij.
“Çdo shfletim i faqeve të këtij libri është si një etje në kujtesën e kohës. Janë ngjarje të renditura në mënyrë kronologjike që në tërësi paraqesin dëshmi autentike, të lëna nga një autor që bëri punën e tij pa ndaluar, prej një gazetari profesionist”,theksoi Spahiu.
Spahiu vlerësoi maksimalisht kontributin e autorit dhe gazetarit Llukman Halili duke e konsideruar atë si një ndër gazetarët e parë që raportoi guximshëm për ndryshime demokratike në Shqipëri dhe duke sjellë tek lexuesit ngjarje të mëdha historike.
Për Spahiun, Llukman Halili do të mbetet përherë një njeri me vlera të larta njerëzore, mundi i së cilit nuk paguhet dot.
Ndërkaq, Melazim Koci, shok i studimeve i Llukman Halilit dhe njëkohësisht përkthyesi i librit “Kosova 1990-92”, vlerësoi pozitivisht veprën e Halilit duke konsideruar se shkrimi i këtij libri është i paraqitur në formën më të mirë të mundshme dhe se ky libër është pasqyruesi më i mirë i realitetit me anë të vetëm një gjëje ‘fakteve’.
“Beteja e shqiptarëve të Kosovës është pasqyruar në formën më besnike në këtë liber dhe se libri me saktësi fakton dhunën, represionin, vrasjet e regjimit serb të asaj kohe. Por, njëkohësisht pasqyron edhe rezistencën dhe sakrificën e madhe të shqiptarëve në luftën për liri e demokraci”, theksoi Koci.
Përpos vlerësimit pozitiv që Koci pati për veprën e Halilit, ai nuk la pa shkëputur ca pjesë të kujtimeve nga e kaluara, duke kujtuar ngjarje qysh nga fillimi i njohjes me Halilin e gjer në vitin e fundit të vdekjes së tij.
Fjalë rasti pati edhe deputetja në parlamentin kroat, Ermina Lekaj-Prlijaskaj, kontributi i së cilës është i pashmangshëm në botimin e këtij libri në gjuhën kroate dhe promovimin e tij në Zagreb.
Deputetja, Lekaj-Prlijaskaj, për autorin dhe gazetarin tashmë të ndjerë tha se ai me anë të shkrimeve që bënte u paraprinte proceseve të ndryshme duke u dhënë atyre drejtime të caktuara. Ajo theksoi më tutje se krahas kësaj, Halili kishte një qëndrueshmëri aq të fortë sa që nuk lejonte t’i nënshtrohej askujt.
“Llukman Halili nuk prodhonte lajme për të dëmtuar substancën kombëtare veç sa për t’iu nënshtruar diktaturës së Millosheviqit, pra, ai guximshëm e refuzonte atë politikë, dhe se, si dëshmi të tërë kësaj e kemi sot këtë libër”, përfundoi Prlijaskaj.
Për fund, Daors Halili, djali i autorit të ndjerë, dha një biografi të shkurtër të babait të tij, duke kujtuar shkollimin, punën, e jetën e tij dhe njëkohësisht falënderoi të pranishmit për pjesëmarrjen në këtë promovim.
“Shpresojmë qe ky libër të shërbejë si frymëzim i fjalës dhe mendimit të lirë për brezat e rinj”, ishin fjalët përmbyllëse të Daors Halilit.
Kujtojmë që libri “Kosova 1990-92” me autor Llukman Halili u botua nga Bashkesia Shqiptare e Zagrebit./KultPlus.com
Pronari i Twitter-it, Elon Musk, tha se nëse platforma sociale nuk u bindet ligjeve lokale, atëherë qasja në platformë në atë vend mund të ndërpritet.
I pyetur rreth komenteve të fundit nga bashkëthemeluesi i Twitter-it, Jack Dorsey, Musk tha se Twitter nuk ka zgjidhje tjetër veçse t’u bindet qeverive lokale.
Së fundmi, Dorsey tha se India kërcënoi të mbyllte platformën nëse nuk zbatonte urdhrat për të kufizuar llogaritë që kritikonin qeverinë e kryeministrit Narendra Modi për trajtimin e protestave të vitit 2021. Zyrtarë të qeverisë së Indisë përgënjeshtruan këto akuza.
“Nëse nuk u bindemi ligjeve të qeverisjes vendore, atëherë do të mbyllemi. Kështu që më e mira që mund të bëjmë është të punojmë afër ligjeve në çdo vend”, tha Musk, duke paralajmëruar se përndryshe “do të jemi të bllokuar ose të arrestuar”.
Duke u shprehur se “nuk mund thjesht të zbatohet Amerika në të gjithë botën”, Musk tha: “Ne do të bëjmë çmos për të ofruar lirinë sa më të madhe të shprehjes që është e mundur sipas ligjit”.
Më parë, Musk u takua me kryeministrin indian, Narendra Modi, i cili ndodhet në SHBA në vizitën e tij të parë shtetërore.
Musk, gjithashtu shef ekzekutiv i kompanisë Tesla, tha se Modi e ftoi prodhuesin e makinave elektrike të bëjë investime të rëndësishme në Indi. I pyetur nëse Tesla do të hyjë në tregun indian, ai tha se planifikon të vizitojë Indinë vitin e ardhshëm.
“Kam besim se Tesla do të jetë në Indi dhe kjo do të ndodh sa më shpejt që të jetë e mundur nga ana njerëzore. Unë do të doja të falënderoja kryeministrin për mbështetjen e tij dhe shpresoj se do të jemi në gjendje të shpallim diçka në një të ardhme jo shumë të largët”, tha Musk./KultPlus.com
Eja ashtu si je, mos humb kohë me tualet, Nëse gërsheti t’është prishur, apo flokun s’e ke drejt, Nëse kordelin në bel s’e ke lidhur, nuk ka dert, Eja ashtu si je, mos humb kohë me tualet.
Eja mbi bar me hapa të shpejtë, Nëse këmbët t’i njom vesa, nëse mbetesh pa sandale, Nëse perlat të këputen nga xherdani, mos ki dert. Eja mbi bar me hapa të shpejtë.
A po i sheh retë duke u mbledhur në qiell? Varg lejlekët fluturojnë lart dhe era shpejton mbi shkurre. Kafshët të trembura nisen vrap në stane. A po i sheh retë duke u mbledhur në qiell?
Ti kot ndez llambën për t’u stolisur; ajo dridhet dhe e fikë era. E kush do ta vërejë se bloza qepallën s’ta ka prekur? Se sytë i ke më të zi se retë e shiut? Ti kot ndez llambën për t’u stolisur; ajo dridhet dhe e fikë era.
Eja ashtu si je, mos u vono me tualet Nëse kurorën s’e ke thurur, s’ka dert? Nëse zinxhirin e dorës s’e ke lidhur, ashtu lëre. Është vonë; qielli u bë terr nga retë. Eja ashtu si je, mos u vono me tualet.
Sot u mbajt mbledhja komemorative ku u përkujtua jeta dhe trashëgimia artistike e Shyqri Nimanit, piktorit, dizajnerit grafik dhe profesorit shqiptar i cili vdiq dje në moshën 82-vjeçare. Mbledhja u mbajt me pjesëmarrjen e përfaqësuesve shtetërorë, bashkëpunëtorëve dhe qytetarëve që shprehen ngushëllime për vdekjen e Nimanit, një krijuesi i cili la gjurmë të pashlyeshme në identitetin e artit shqiptar, shkruan KultPlus.
Veprimtaria e tij artistike, e shpërndarë në rryma të ndryshme të artit, cilësitë e tij si profesor dhe veçoritë e tij si njëri ishin e përbashkëta e të gjitha fjalimeve që mbajtën sot folësit në këtë mbledhje.
Të gjithë të pranishmit fillimisht mbajtën një minutë heshtje dhe më pas fjalën i pari e mori Alban Nimani, djali i profesorit të ndjerë, i cili falënderoi të pranishmit për prezencën dhe për ngushëllimet e shprehura në këto ditë pikëllimi për familjen Nimani.
“Faleminderit të gjithëve për respektin dhe ngushëllimet tuaja për këtë rast të vështirë për familjen tonë, shpresoj që babain ta kujtojmë me kujtimet më të mira edhe në të ardhmen” , u shpreh Nimani.
Më pas, fjalën e mori, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani e cila e përshkruajti këtë takim si një moment të vështirë që e simbolizon ndarjen me një person që do të mbetet model, ku fuqia e tij shpirtërore, përkushtimi dhe kreativiteti i tij do të jetë motiv për t’i dalë zot çdo detyre.
“Profesor Nimani, artisti ynë i shquar e profesori i merituar këto dashuri i pati të përhershme dhe të pashkëputshme. Ai i ndau ato me familjen, me miqtë, studentët, institucionet, me shtetin e kombin e vetë, duke u mishëruar fort me ta. Profesor Nimani do të gjejë paqen në botën e përtejme duke e marrë me vete dashurinë e njerëzve që patën fatin ta njihnin, ta kishin në familje, e duke na e lënë prapa veprën e jashtëzakonshme artistike, pasionin e madh për atin, kujtimin e pasosur si njeri, e ëndrrën për t’i ngjarë sado pak”, tha mes tjerash presidentja Osmani duke cilësuar më tutje që arti që Nimani ka lënë pas vetes, do ta mbajnë popullin e Kosovës përjetësisht të lidhur me të.
Më pas, fjalën e mori ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, i cili shprehu ngushëllimet në emër të Qeverisë së Kosovës, Ministrisë së Kulturës por edhe në emrin e tij personal. Çeku tha se lajmi i ditës së djeshme ishte i papritur, marrë parasysh planet artistike që Nimani ia kishte komunikuar ministrit në bisedat e tyre të ditëve të fundit.
“Kështu do ta kujtoj gjithmonë, plot energji, plot entuziazëm, plot zell. Një shqiptar i devotshëm, një njeri i botës, që e shihte botën me syrin e një shqiptari pa asnjë kompleks, me shumë mburrje e krenari për historinë e kombit të tij, një personalitet poliedrik që ka punuar në shumë fusha, ka lënë shumë vepra, shumë gjurmë, jo vetëm në numër, por edhe në cilësi me shumë elegancë e me shumë stil. Ne natyrisht që na takon që të bëjmë më të mirë tonë si institucione për ta kultivuar këtë trashëgimi që na ka lënë pas”, tha ministri Çeku në fjalimin e tij.
Ndërkaq, bashkëpunëtori i Shyqri Nimanit, Jusuf Buxhovi, u shpreh se Shyqri Nimani i takoi brezit të intelektualëve e krijuesve që mund të quhen brezi i Republikës së Kosovës, brez, i cili në fund të viteve 60’ta, 70’ta, 80’ta e tutje krijoi platformën intelektuale, institucionale e shpirtërore të një rrugëtimi fillimisht kah barazia dhe më vonë kah ajo e pavarësisë.
“Sot, përshëndetem nga krijuesi që i ka dhënë shpirt, identitet dhe art Kosovës. Emri i Shyqri Nimanit do të mbetet gjithmonë imazh i dokumentit siç është ai i Pavarësisë së Kosovës. Unë kujtoj se i kemi dy dokumente madhore në historinë e kombit tonë, shpallja e Pavarësisë në vitin 1912 që e identifikon Ismail Qemalin dhe po ashtu shpallja e Pavarësisë së Kosovës e mbërthyer në atë letrën të cilën Shyqri Nimani e dizajnoi”, u shpreh Buxhovi në fjalimin e tij.
Për një fjalë rasti u ftua edhe bashkëpunëtori tjetër i profesor Nimanit, poeti Lulzim Tafa, i cili ndau me të pranishmit bisedat e tyre të përhershme dhe vlerësimet e tij si artist, njohës i artit dhe si një profesor shembullor.
“Unë nuk do të them që profesor Nimani ka qenë profesor i mirë, profesor Nimani ka qenë profesori më i mirë. Për të gjithë ne kolegët, bashkëpunëtorët, studentët, profesor Nimani do të mbetet modeli i profesorit dhe intelektualit”, tha poeti Tafa.
E në fund, fjalën e mori edhe kryetari i Komunës së Prishtinës, Përparim Rama, i cili vlerësoi lart kontributin e profesorit Nimani në shumë dokumente, dizajne e dorëshkrime të rëndësishme për artin në Kosovë.
“Emri i Shyqri Nimanit, këtij njeriu me talente të panumërta është gdhendur tash e përgjithmonë në fushën e artit, ose thënë më saktë, të arteve sepse kontributi i tij shtrihet në arte të shumta. Kontributet e gjithëndryshme të tij shtrihen larg përtej dizajnit karligrafik, dizajnit grafik, ai ishte edhe sfidues e historian i flaktë i artit që gjurmoi artistët shqiptarë gjatë renesancës italiane nëpër Evropë ose edhe gjatë perandorisë osmane, duke na lënë disa monografi mbresëlënëse”, theksoi Rama në fjalimin e tij, duke shprehur më tutje ngushëllime për familjarët, bashkëpunëtorët dhe të gjithë ata që patën fatin ta njohin profesor Nimanin.
Ndërkaq, ju kujtojmë që Shyqri Nimani vdiq dje në moshën 82-vjeçare.Ai ishte piktor, dizenjues grafik dhe pedagog shqiptar. Është i mirënjohur nëpër hapësirat shqiptare për kaligrafimin me dorë në pergamen të Deklaratës së Shpalljes së Pavarësisë së Kosovës, në vitin 2008./ KultPlus.com
Humbja e nëndetëses Titan është e krahasueshme me atë që mund ta ketë sjellë Titanikun drejt vdekjes së tij: një besim i tepruar, deklaroi James Cameron, regjisori i filmit “Titanic”, fitues i çmimit Oscar në vitin 1997.
I intervistuar nga ABC News pas lajmit për shpërthimin e nëndetëses që mori jetën e pesë eksploruesve në bord, Cameron tha se ishte “i tronditur nga ngjashmëria me fatkeqësinë e Titanikut, ku kapiteni u paralajmërua vazhdimisht për praninë e ajsbergëve në det megjithatë ai vazhdoi me shpejtësi të plotë në një natë pa hënë.
Në vitin 1912 “shumë njerëz vdiqën si pasojë dhe për ne kjo e fundit ishte një tragjedi shumë e ngjashme, në të cilën paralajmërimet dolën pa u vënë re, ndodhi pikërisht në të njëjtin vend”, theksoi ai.
Cameron, i cili është gjithashtu një projektues nëndetësesh dhe ka projektuar anije të afta për t’u zhytur në thellësi tre herë më të madhe se ajo e Titanikut, më vonë e quajti ndërtimin e fibrave të karbonit të Titanit “thelbësisht të gabuar”.
Nga ana e tij, CEO i OceanGate, Stockton Rush, i cili ishte nën kontrollin e nëndetëses së tij në të kaluarën kishte mbrojtur vendimin për të prodhuar Titan me këtë material, duke deklaruar se ai besonte se një nëndetëse e bërë nga fibra karboni do të kishte një raport më të mirë të forces./ KultPlus.com
epa03164997 Canadian film director James Cameron poses during a promotional event for ‘Titanic 3D’ in Tokyo, Japan, 30 March 2012. Cameron’s movie is re-released worldwide in 3D, just 100 years after the sinking of the Titanic on 15 April 1912. ‘Titanic 3D’ will open in Japanese cinemas on 04 April. EPA/FRANCK ROBICHON
Zhdukja e nëndetëses Titan në të cilën ndodheshin pesë pasagjerë pushtoi vëmendjen e njerëzve në mbarë botën. Një nëndetëse që duhej të çonte pasagjerët në rrënojat e Titanikut u zhduk mbrëmjen e së dielës dhe mbrëmë u raportua se humbën jetën anëtarët e ekuipazhit.
Disa anije dhe avionë ushtarakë amerikanë dhe kanadezë u përfshinë në kërkim. Për shkak të kësaj situate tragjike, fundosja e Titanikut e gjeti sërish veten në qendër të vëmendjes. Mbyllja që ndodhet në fund të Atlantikut për 111 vjet ka rrëmbyer gjithmonë imagjinatën e studiuesve dhe ne ju sjellim disa detaje të çuditshme për Titanikun që ndoshta nuk i keni ditur më parë.
Në fundosjen e Titanikut, më shumë se dy të tretat e njerëzve vdiqën
Në bord kishte gjithsej 2224 pasagjerë, përfshirë ekuipazhin. Vlerësohet se kanë humbur jetën 1517 persona, 832 pasagjerë dhe 685 anëtarë të ekuipazhit.
Mbetjet e Titanikut ka të ngjarë të zhduket deri në vitin 2030
Mikrobet hekur-ngrënëse të kolonizuara në anije të mbytura ngadalë e kthejnë hekurin e anijes në rustikula, të cilat përfundimisht do të bëhen pluhur që do të largohen nga rrymat e oqeanit. Ekspertët parashikojnë se anija do të zhduket deri në vitin 2030.
Filmi i parë për tragjedinë e Titanikut u xhirua në të njëjtin vit kur u mbyt dhe pasagjerja e mbijetuar luajti në të
Filmi Saved from the Titanic u filmua në vitin 1912, në të njëjtin vit që anija u fundos. Një nga të mbijetuarat, Dorothy Gibson, përndryshe një yll i filmit pa zë, luajti në film, shkruan abcnews.al.
Gjatë xhirimeve, ajo veshi të njëjtat rroba si natën kur Titaniku u mbyt dhe pati një gjendje ankthi para grupit të xhirimit për shkak të vështirësive për të mbijetuar.
Mbetjet u gjetën në vitin 1985 si pjesë e një misioni sekret gjatë Luftës së Ftohtë
Oqeanografi Robert Ballard u takua me përfaqësuesit e Marinës së SHBA në 1984 për të kërkuar fonde për teknologjinë e nevojshme për të gjetur RMS Titanic.
Marina ishte më e interesuar të përdorte teknologjinë për të gjetur nëndetëset e fundosura USS Thresher dhe USS Scorpion.
Ballard pranoi, por pyeti nëse ai mund të përdorte teknologjinë për të kërkuar Titanikun nëse kishte mbetur kohë pas misionit. Duke mos pritur që Ballard të gjente rrënojat, ata ranë dakord. Ballard e gjeti atë 12 ditë para përfundimit të misionit.
Pasagjerja e klasit të parë u kthye për të marrë qenin e saj dhe vdiq me të në det
Ann Elizabeth Isham ishte tashmë në një varkë shpëtimi kur vendosi të kthehej në anijen që po fundosej për të shpëtuar Danin e saj të dashur. Si pasojë, ata vdiqën së bashku në det.
Të 35 makinat mbetën në bord
Asnjëra prej tyre nuk shpëtoi. Ato qëndruan në bord për të siguruar që rryma të mbetej e ndezur në mënyrë që të dërgonin sinjale shqetësimi dhe të zvogëlonin panikun midis pasagjerëve, shkruan abcnews.al.
Grupi luajti për më shumë se dy orë pasi anija goditi ajsbergun
Skena e famshme nga Titaniku ka ndodhur vërtet. Praktikisht, grupi luajti për dy orë pasi anija goditi ajsbergun mes kaosit dhe panikut mes pasagjerëve.
Me sa duket, ata luanin vals dhe muzikë optimiste që zakonisht luanin në sallonin e klasit të parë.
U gjetën këpucë të ruajtura në mënyrë perfekte
Në ekspeditën e nëndetëseve Titanic të vitit 1985, një numër këpucësh të ruajtura në mënyrë të përsosur u gjetën në rrënojat. Trupat u dekompozuan dhe skeletet e tyre u dekalcifikuan, duke lënë vetëm këpucët.
Gruaja e themeluesit të OceanGate që ishte në nëndetëse është stërmbesa e çiftit që vdiq në Titanikun
Wendy Rush, gruaja e Stockton Rush, themeluesit dhe drejtorit të OceanGate që ishte në nëndetëse, është stërmbesa e pasagjerëve që vdiqën në Titanik.
Bëhet fjalë për Isidor dhe Ida Straus, bashkëpronarë të dyqanit të famshëm Macy’s, të cilët ishin ndër pasagjerët më të pasur të anijes. Sipas të mbijetuarve, Isidor nuk pranoi të hynte në varkën e shpëtimit derisa të gjitha gratë dhe fëmijët ishin brenda. Bashkëshortja e tij Ida, me të cilën ai kishte 40 vite, nuk pranoi të qëndronte pa të, shkruan abcnews.al.
Ata u panë duke qëndruar dorë për dore në kuvertën e Titanikut ndërsa anija u fundos. Historia e tyre tragjike e dashurisë u përshkrua në filmin Titaniku në skenën e famshme në të cilën çifti përqafohen në shtrat dhe presin vdekjen ndërsa uji vërshon rreth tyre.
Titaniku nuk u fundos vetëm sepse goditi një ajsberg?
Ray Boston, një ekspert i Titanikut, i cili kaloi 20 vjet duke hetuar detajet e tragjedisë, pohon se nuk ishte vetëm një ajsberg që fundosi Titanikun, por edhe një zjarr që dëmtoi anijen, e cila dyshohet se ishte mbuluar nga kompania që e ndërtoi atë.
Studiuesit thonë se zjarri në dhomën e bojlerit ishte ndezur për gati tre ditë para përplasjes me ajsbergun dhe se ai u vu re shumë kohë përpara se anija të lundronte. Ekuipazhit dyshohet se iu tha të mos ia përmendte asnjë prej pasagjerëve në bord./ KultPlus.com
