Bienalja e parë e Maltës, historia e lashtë takohet me artin bashkëkohor

Bienalja inauguruese e Maltës mbledh artistë nga e gjithë bota duke ofruar një mënyrë të re për të parë trashëgiminë kulturore mahnitëse të ishullit.

Një komb i vogël por i populluar, Malta është e pasur me shumë trashëgimi kulturore. Me pak më shumë se 300 kilometra katrorë sipërfaqe, ajo është shtëpia e shtatë vendeve mahnitëse pjesë të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, duke përfshirë ndërtesat më të hershme me gurë në Evropë.

Këtë pranverë, Malta po sheh një valë të re kulture ne brigjet e saj, pasi fton dhjetëra artistë bashkëkohorë nga e gjithë bota për të krijuar vepra arti specifike për vendin në Bienalen e parë të saj.

Tetëdhjetë artistë nga 23 vende u ftuan për të ekspozuar punët e tyre në eventin i cili zgjat deri më 31 maj dhe zhvillohet në më shumë se 20 vende të ndryshme në të gjithë Maltën. Qëllimi, sipas kryekuratorit, është të krijojë një vend unik në kalendarin e arteve bashkëkohore.

“Ideja është të përdoret Malta si një observator për të adresuar atë që po ndodh në Mesdhe”, tha drejtoresha artistike e Bienales Sofia Baldi Pighi.

Bienalja trajton çështje të vështira bashkëkohore – si identiteti, migrimi, dekolonizimi dhe trashëgimia e shoqërive patriarkale, përmes një sërë panairesh me tematika në Valletta, Cottonera dhe Gozo./euronews.al/KultPlus.com

Bienalja e Artit të Venecias 2024 do të fokusohet tek ‘të huajt’

Edicioni i 60-të i ‘’Bienales së Artit të Venecias’’, i cili do të nisë në prill 2024, do të fokusohet kryesisht në temat e migrimit, mërgimit dhe përvojës së “huaj”.

Prandaj, titulli i ngjarjes në qytetin verior italian është “Stranieri Ovunque –(Të huajt kudo) deklaroi kuratori Adriano Pedrosa dhe presidenti i Bienales Roberto Cicutto.

‘’Të qenit dhe të ndjehesh si i huaj do të luajë një rol të rëndësishëm në këtë event’’, sipas organizatorëve.

“Kudo që të shkosh dhe kudo që të jesh, gjithmonë do të takosh të huaj. Ata/ne jemi kudo. Pavarësisht se ku je, në thelb je gjithmonë një i huaj”, theksoi Pedrosa, i lindur në Brazil.

Titulli kujton një seri skulpturash të filluara në vitin 2004 nga kolektivi parizian dhe palermitan Claire Fontaine, i cili shpiku sloganin “Të huajt kudo”.

Është gjithashtu emri i një kolektivi torinez që luftoi kundër racizmit në Itali në fillim të viteve 2000.

Ekspozita e artit do të mbahet nga 20 prilli deri më 24 nëntor 2024 në Venecia. /KultPlus.com

Bienalja e Venecias – ndryshe nga të mëparshmet

Bienalja e 59-të e Artit që hapet në Venecia do të jetë ndryshe: Lufta po lë gjurmë në botën e artit – dhe kjo nuk shihet vetëm në Pavijonin e Ukrainës.

“Sky”, “Serenity” ose “Audiction” janë emrat e jahteve të mëdhenj që ankorohen çdo vit në Riva Sette Martiri, shtegu kryesor për pelegrinët e artit në Venecie, që ndodhet midis pikave të takimit Arsenale dhe Serra dei Giardini. Por oligarkët artdashës të Rusisë këtë herë nuk do ta popullojnë Lidon. Ata nuk do të jetë rusët e vetëm që do të mungojnë sivjet: Edhe pavijoni i Rusisë në Bienale do të mbetet bosh. Kirill Savçenkov dhe Aleksandra Sukhareva, të cilët do të performonin aty, e kanë anuluar pjesëmarrjen në Venecia. Aleksandra Sukhareva me origjinë ruse shkroi në Facebook: “Nuk ka vend për art kur civilët po vdesin nga goditjet e raketave, kur qytetarët e Ukrainës fshihen në bunkerë, kur protestuesit rusë heshtin”. Kuratori lituanez Raimundas Malasauskas tha se nuk mund të vazhdonte me projektin për shkak të invazionit  rus të Ukrainës. Ashtu si 27 vende të tjera, Rusia ka pavijonin e saj në Giardini, ekspozita kryesore e Bienales.

​Ata mungojnë këtë vit: jahtet fantastike të oligarkëve rusë

Pavlo Makov në pavijonin e Ukrainës

Për një kohë të gjatë ishte e pasigurt nëse do të hapej pavijoni i Ukrainës. Por kuratorja Kateryna Khueva dhe artisti ukrainas i lindur në Kharkiv, Pavlo Makov, arritën ta transportonin punimin nga Ukraina në Venecia. Makov arriti të mbërrinte në qytetin lagunor së bashku me nënën e tij 92-vjeçare. Khueva e transportoi instalacionin e tij nga Kharkivi në Itali – një udhëtim gjashtë-ditor, përmes Rumanisë. Ekipi ndodhet në Venecia që prej datës 16 prill.

Makov e sheh veten “jo si artist, por si qytetar”, siç tha ai në një intervistë për televizionin zviceran. Ai nuk përfaqëson një vend në luftë, por simbolizon vitalitetin e kulturës së Ukrainës. Sipas Makovit, instalimi i tij është një shenjë e rraskapitjes së shoqërisë.

Një italiane kuratore e ekspozitës kryesore në Bienale

Një tjetër risi: Cecilia Alemani është kuratorja e parë italiane që kuron ekspozitën kryesore në Bienalen e Artit. Ekspertja e artit, e cila jeton në Nju Jork, kishte patur më shumë kohë për ekspozitën, që u shty vitin e kaluar për shkak të virusit korona. Pse ka kaq pak ukrainas apo rusë në listën e artistëve të zgjedhur prej saj? Është shumë e thjeshtë: sepse është e pamundur të marrësh parasysh çdo komb, qoftë edhe në një ekspozitë kaq të madhe sa Bienalja, thotë ajo.  Alemani ka përzgjedhur vetëm tre pozicione historike të Ukrainës dhe gjithashtu artisten bashkëkohore ruse Zhenya Mahneva. “Fatmirësisht, – thotë Alemani, – askush nuk mendoi ta përjashtonte Mahnevën sepse është ruse!

Pavijoni i Rusisë në Bienalen e Artit të Venecias – Mbetet i mbyllur për shkak të luftës në Ukrainë: pavijoni rus në Bienalen e Artit të Venecias

Bienalja e 59-të e Artit dominohet nga gratë

Diçka e rrallë është që Bienalja e 59-të, e cila çelet këtë të shtunë, më 23 prill, përkon sërish me documenta-n, që mbahet çdo pesë vjet në Kassel. Në qytetin lagunor, arti shtrihet në 79 pavijone vendesh, në pavijonin qendror në Giardini dhe, natyrisht, mbi muret historike të Arsenales, ku dikur pluskonin anijet me vela të flotës së fuqishme venedikase. Publiku i artit pamor do të shohë këtë vit fuqinë e performancës femërore. Për herë të parë në historinë 127-vjeçare të Bienales, shumica e artisteve janë gra.

Motoja e Bienales së këtij viti është “Qumështi i ëndrrave”. Titulli është huazuar nga një libër për qeniet fantastike të surrealistes angleze, Leonora Carrington (1917-2011). Piktorja, skulptorja dhe shkrimtarja emigroi nga Evropa në Meksikë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Poezia, teknologjia, ekologjia dhe feminizmi janë, siç paralajmëroi Alemani, “temat kryesore” të ekspozitës qendrore. Përveç kësaj, kuratorja, e cila ka një diplomë në filozofi, po shfaq vepra të 213 artistëve nga 58 vende. Më shumë se dy të tretat e artistëve marrin pjesë për herë të parë në Venecia.

Listat e emrave përmbajnë artiste të njohura, si Nan Goldin, Rosemarie Trockel dhe Barbara Kruger, si dhe skulptoren e re dhe artisten multimediale Monira Al Qadiri, një kuvajtiane e lindur në Senegal, e shkolluar në Japoni dhe që tani jeton në Berlin. Edhe Sandra Mujinga prezanton punën e saj në Venecia. Kongolezja e përball vizitorin me një gjuhë vizuale shumë femërore, amorfe, e cila përshtatet mirë me mjedisin artistik të Bienales. Vetëm në shtator ajo mori çmimin e Nationalgalerie Berlin.

Luani i Artë për gjermanen Katharina Fritsch

Në pavijonin gjerman, të kuruar nga drejtori i muzeut të Këlnit, Yilmaz Dziewior, është ftuar të performojë koncept-artistja nga Berlini, Maria Eichhorn. Arti i saj konsiderohet disi i rëndë, ndoshta për shkak të dembelizmit të publikut për të menduar. Sepse sipas Eichhorn-it, të lindur në vitin 1962, një vepër përbëhet nga një ide, hulumtim dhe vizualizim: çdo vepër arti përmban kërkesën “Mendo njëherë!”.

Temat e saj: tregu i artit në epokën naziste dhe shpronësimi i koleksionistëve hebrenj. Në përgjithësi, çështja e pronësisë e përshkon si një fije e kuqe punën artistike të Eichhorn-it, ashtu si konceptet e punës, vlerës dhe kohës. Edhe këtu, Bienalja mund të krijojë një lidhje me luftën në Ukrainë, ku ushtarët rusë po rrëmbejnë thesaret kulturore të Ukrainës. Me interes pritet të jetë vepra e Eichhornit në Pavijonin Gjerman, një ndërtesë përfaqësuese e kohës së nazizmit.

Artistja gjermane Katharina Fritsch dhe artistja kiliane Cecilia Vicuña nderohen me Luanin e Artë për veprën e tyre të jetës. “Kontributi i Fritsch në artin bashkëkohor, veçanërisht në skulpturë, është i pakrahasueshëm”, tha drejtori i Bienales Alemani, i cili do ta dorëzojë çmimin në ditën e hapjes. Ndër të tjera, Fritsch është bërë e njohur me “Rat King” (1993), një skulpturë gjigante me gjashtëmbëdhjetë minj të zinj, bishtat e të cilëve takohen në një nyjë. Bienalja e 59-të e Artit në Venecia do të jetë e hapur nga 23 prilli deri më 27 nëntor 2022./DW /KultPlus.com

Artistja Maria Eichhorn prezantohet sivjet në Pavijonin e Gjermanisë.

Artisti Astrit Ismaili hap bienalen e Athinës, mahnit me performancën artistike të stiluar nga Valdrin Sahiti

Artisti kosovar, Astrit Ismaili e ka përfaqësuar Kosovën duke bërë hapjen në bienalen e Athinës me një performancën interesante artistike, përcjell KultPlus.

“Miss Kosova” titullohet kjo performancë e cila është dhënë në kuadër të nocionit “Creative when Limited”.

Në këtë performancën ai është paraqitur në rolin e MISS-it, duke ju referuar kështu figurave fiktive dhe jo fiktive nga e kaluara, ku me kreativitet ai arrin që të kapërcej kufizimet gjeo-politike dhe sociale.

Për herë të parë, performanca artistike e një kosovari është shfaqur edhe në Televizionin Kombëtar Grek, ku performanca “Miss Kosova” e Astritit është dhënë në një vend që nuk e njeh pavarësinë dhe shtetin e Kosovës.

Performanca është organizuar nga kuratoret e ‘Omsk Social Club’, Larry Ossei-Mensah dhe Poka-Yio.

Kjo paraqitje e tij është bërë në kuadër të edicionit të shtatë të Bienales së Athinës “Eclipse”, e cila mbahet nga 24 shtatori deri më 28 nëntor të këtij viti.

“Një hapje e tillë është një nder i madh ndaj performancës ‘Miss Kosova’. Performanca MISS ndër të tjera merret me nocionin ‘Creative when Limited’ duke iu referuar figurave fiktive dhe jo fiktive nga e kaluara që duhej të ishin krijuese për të kapërcyer kufizimet gjeo-politike dhe sociale. Të qenit në Televizionin kombëtar grek si ‘Miss Kosova’ në një vend që nuk e njeh Kosovën, në një rajon ku jetët e çuditshme janë në rrezik, i shtoi një urgjencë performancës sime që ilustron pse bëj atë që bëj!”, ka shkruar Ismaili në rrjetet sociale.

Gjithashtu, veshja e tij është krijuar nga stilisti Valdrin Sahiti, ndërsa grimi nga Anna Bakatsaki. / KultPlus.com

‘Shtëpia jonë’ e Shqipërisë hap dyert në Venecia

Nga e enjtja, artistët shqiptarë i flasin botës artdashëse në Venecia me konceptin e fqinjësisë, siç kuptohet ndër shqiptarë. Por, evokimi i tij është universalist në dritën e një bote që po ngrihet nga gërmadhat e koronavirusit. Në anën tjetër, edhe Kosova me pavijonin e saj që e hap zyrtarisht të premten i mëshon një teme po kaq universaliste: urbanizimit global dhe krijimit të mjediseve të qëndrueshme

“Shtëpia jonë” i ka hapur dyert në Bienalen Ndërkombëtare të Arkitekturës në Venecia. I realizuar në kushte të pazakonta, pavijoni shqiptar shpalos vizionin e tij për fqinjësinë, i cili – në thelbin e tij – mbetet aktual edhe sot.

Lajmin e ka bërë me dije ministrja e Kulturës së Republikës së Shqipërisë, Elva Margariti. Në një afishim në faqen e saj në “Facebook”, ajo ka përgëzuar artistet kuratore, Fiona Malin, Irola Andonin, Malvina Ferrën dhe Rudina Breçanin, duke e bërë një pjesë të përvojës shqiptare pronë të të gjithë artdashësve.

“Gjithkush mund të hyjë në të jo thjesht si vizitor, por për t’u bërë pjesë e saj, ashtu si ne duam të japim e të marrim nga familja jonë e përbashkët evropiane”, ka shkruar Margariti, e cila ka qenë e pranishme në ceremoninë e hapjes së Pavijonit.

Ministrja e Kulturës e ka cilësuar mbajtjen e Bienales së njohur si një lajm padyshim të mirë, duke vlerësuar se është dëshmi që bota po hapet dalëngadalë.

“Pas një viti e gjysmë në një luftë absurde, të paparashikueshme me një virus, që ende e kemi mes nesh, po përpiqemi t’i kthehemi normalitetit”.

Duke folur mbi pavijonin shqiptar në Venecia, ajo ka thënë se koncepti vjen me një histori lokale të mbushur me copëza historish personale, për të ndërtuar atë mozaik që “ne e quajmë ‘fqinjëri’, një vepër në proces ku secili mund të vendosë copëzat e veta, eksperienca jete që kanë shënjuar jetën e secilit prej nesh”.

“Shtëpia jonë”, sipas Margaritit, nuk është një pavijon nostalgjik, por nxitje për reflektim mbi atë çka përbën vlerë, “mbi atë që duhet ta ruajmë apo rishikojmë nga e shkuara”.

“Gjatë pandemisë filluam të ridimensionojmë raportin tonë me shtëpinë si hapësirë, me të afërmit dhe fqinjët. Ky pavijon është një përgjigje për pyetjen e madhe të këtij edicioni: Si do të jetojmë së bashku?”, ka shkruar Margariti.

Në zemër të konceptit shqiptar, siç përmblidhet shkurt në një video përmbledhëse në kanalin zyrtar të Bienales në “Youtube”, janë skena nga filmi “Në shtëpinë tonë” të regjisorit Dhimitër Anagonsti më 1979.

“Tri apartamente fqinje që ndajnë shumë më shumë sesa veç muret. Pavijoni shqiptar do t’ju ngashënjejë të kridheni në kuptimin e të jetuarit bashkë në shtëpitë tona, në ndërtesat e lagjet tona”, thuhet në përshkrimin kuratorial për Shqipërinë në faqen “labiennale.org”.

Ndryshe, sipas kuratorëve, me 20 filma të kinemasë shqiptare, në Venecia do të jetë jo vetëm fqinjësia, por edhe kinematografia shqiptare. /koha/ KultPlus.com

Mbrëmë u hap ekspozita “Bienalja Ndërkombëtare e Vizatimit” në Kosovë, çmimi i parë u dha për Jakup Ferrin dhe Crtomir Frelih

Qendrim Badalli


“Kushdo që hynë në Galeri duhet ta ketë maskën e vendosur”. Kështu tha Drejtoresha e Galerisë Kombëtare të Kosovës, Arta Agani. Kjo fjali shpreh më së miri gjendjen aktuale jo vetëm të artit në Kosovë. Në njërën anë tregon se Galeria tashmë është e hapur, në anën tjetër tregon se akoma kemi rrethana jo të zakonshme, shkruan KultPlus.

Kështu, në rrethana pandemie, mbrëmë u hap ekspozita “Bienalja Ndërkombëtare e Vizatimit”, e cila është e para që pas mbylljes së këtij institucioni si shkak i pandemisë si dhe është e para edhe për nga karakteri i organizimit, meqë më parë nuk kemi pasur organizim të Bienaleve të këtij lloji. Çmimi i parë u nda për dy persona, për Jakup Ferrin dhe Crtomir Frelih, ndërsa “Çmimi i Miqve” u dha për Adem Rusinovcin.

Në ekspozitën “Bienalja Ndërkombëtare e Vizatimit” 2020, kishim pjesëmarrës nga vendi dhe nga jashtë vendit dhe ata ishin: Adem Rusinovci, Agim Salihu, Agron Mulliqi, Ake Bergvist, Alban Meka, Bedri Emra, Blagoje Minevski, Bujar Lahu, Crtomir Frehli, David Skerlj, Donika Makolli, Dzeko Hodzic, Elise Jarem, Fehmi Huskovic, Fuad Islami, Gani Bajraktari, Gani Llalloshi, Haki Xhakli, Haxhi Kastrati, Helidon Haliti, Isa Alimusaj, Ismet Jonuzi, Jakup Ferri, Jovanka Veit Berg, Kamuran Goranci, Luan Mulliqi, Majlinda Kelmendi, Mal Myrtaj, Matic Lorena, Mentor Avdili, Musa Prelvukaj, Naim Spahiu, Nehat Beqiri, Nimon Lokaj, Ormira Lulani, Paofol Ferluga, Rafet Jonuzi, Remus Wilson, Shaip Citaku, Shkuran Zaim, Shyqri Gjurkaj, Stefan Glettiler, Teoman Ziam, Tomislav Trific, Vehbi Murati, Visar Mulliqi, Yllka Fetahaj, Zake Prelvukaj si dhe Zymer Mulliqi.

Juria Ndërkombëtare Vlerësues për ndarjen e çmimeve është përbërë nga Ales Sedmak, Abaz Hando si dhe Mehmet Behluli, ndërsa Komisionin për Përzgjedhjen e Artistëve nga Kosova e kanë përbërë: Faik Krasniqi, Valbona Rexhepi si dhe Genc Rezniqi.

Drejtoresha e Galerisë Kombëtare të Kosovës, Arta Agani, tha se shpreson se ky fillim është  “Me këmbë të mbarë”.

“Kjo është ekspozita e parë pas izolimit dhe kemi nisur me shumë vullnet dhe entuziazëm duke shpresuar se do të vazhdojmë me këmbë të mbarë, dhe këtë e filluam me ekspozitën “Bienalja Ndërkombëtare e Vizatimit” organizuar nga Asociacioni i Artistëve Vizuel të Kosovës dhe përkrahur nga ne”.

Tutje, Agani foli për përkrahjen që Galeria ia ka bërë Asociacionit Vizuel të Kosovës.

“Dua të them se Asociacionin e Artistëve Vizuel të Kosovës e kemi përkrahur fillimisht kur e kanë themeluar këtë asociacion duke ia ofruar hapësirat tona, por edhe për ekspozitat të cilat shpresoj se kjo është vetëm e para, në bashkëpunim me ne”.

Artisti dhe përfaqësuesi i Asociacionit të Artistëve Vizuel të Kosovës, Kamuran Goranci, tregoi se kjo ekspozitë po realizohet për herë të parë në vend.

“Është e vërtetë që Galeria ka qenë gjithmonë përkrahëse e asociacionit që nga themelimi. E kemi thënë edhe në media që gjatë këtij organizimi  kanë ofruar një gatishmëri dhe kanë dhënë cdo gjë pa rezervë që të realizohet sa më mirë kjo ekspozitë meqë kjo po organizohet për herë të parë në Kosovë”.

Teksa premtoi se do të jetë organizim tradicional, Goranci, foli pak për përzgjedhjen e punimeve në këtë ekspozitë.

“Kjo ekspozitë do të jetë tradicionale në të ardhmen, që do të mbahet çdo dy vjet, unë dua të përshëndes këtu bashkëpunëtorët nga jashtë të cilët na kanë bërë të mundur që ti zgjedhim artistët nga jashtë pasi që kësaj radhe nuk kemi shkuar me kurator të përzgjedhur ndërsa nga brenda përzgjedhjen e kemi bërë me anë të një konkursi”.

Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi, përshëndeti këtë organizim.

“Është kënaqësi që ka këso nismash, si kjo Bienalja e parë Ndërkombëtare e Vizatimit, unë ju uroj cdo të mirë të gjithë artistëve, vërtetë kemi kaluar në një kohë pandemie por uroj që pikturat dhe vizatimet tuaja të jenë plotë optimizëm”.

Dumoshi, uroj kthim në normalitet të plotë teksa premtoi mbështetjen e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit për artistët.

“Uroj që sa më shpejtë të fillojmë me një jetë normale, uroj që çdo punë e artistëve të vlerësohet dhe që edhe kjo nisëm të shkojë sa më mbarë. Ne premtojmë mbështetjen e Ministrisë për këtë organizim”.

Me nga një gotë verë, me dorzat në duar e maska në fytyrë mbrëmja vazhdoi tutje ku të pranishmit kishin mundësi t’i shikonin nga afër punimet në këtë ekspozitë. Kjo ekspozitë e hapur mbrëmë do të qëndroj e hapur për publikun deri me 15 Korrik. / KultPlus.com