Secili nga ne është unik dhe sërish ngjajmë me çdo njeri tjetër. Pamja jonë e dukshme, e jashtme është e ndryshme nga ajo e të gjithë të tjerëve, sigurisht, gjithçka është bukur dhe mirë, por ka gjithashtu diçka brenda secilit prej nesh që i përket vetëm atij personi – që është vetëm ai person. Mund ta jetë shpirti i tyre, ose bota e tyre e veçantë. Ose mund të mos e emërojmë fare me fjalë, thjesht vetëm ta lëmë të jetë e tillë siç është, ndryshe.
Por, derisa ne të gjithë jemi të ndryshëm nga njëri-tjetri, ne jemi gjithashtu njësoj. Njerëzit nga çdo pjesë e botës janë thellësisht të ngjashëm, pavarësisht gjuhës që flasim, ngjyrës së lëkurës që kemi, ngjyrës së flokëve që kemi.
Është një paradoks: që ne jemi krejtësisht të ngjashëm dhe krejtësisht të ndryshëm në të njëjtën kohë. Ndoshta një person është thellësisht paradoksal, në lidhjen ndërmjet trupit dhe shpirtit – kufiri mes tyre lidhet me tokën, të prekshmen dhe diçka që i kapërcen këto kufij materialë, që është transcendentale.
Arti, vetëm arti i mirë arrin në mënyrën e tij të mrekullueshme të kombinojë krejtësisht uniken me universalen. Na lejon të kuptojmë se çfarë është e ndryshme – ose ajo që është e huaj, themi – është universale. Duke vepruar kështu, arti thyen kufijtë midis gjuhëve, rajoneve gjeografike, vendeve. Ai bashkon jo vetëm cilësitë individuale të secilit, por gjithashtu, në një kuptim tjetër, karakteristikat individuale të çdo grupi njerëzish, ose të çdo kombi.
Arti e bën këtë jo duke shënuar dallimet dhe duke e bërë gjithçka të njëjtë, por, përkundrazi, duke na treguar se çfarë është ndryshe nga ne, çfarë është e huaj apo e panjohur. Pikërisht, arti i mirë përmban diçka të huaj, diçka që ne nuk mund ta kuptojmë plotësisht dhe në të njëjtën kohë e kuptojmë, në një farë mënyre. Ai përmban, si të thuash, një mister. Diçka që na magjeps dhe kështu na shtyn përtej kufijve tanë dhe duke e bërë këtë krijon transcendencën që i gjithë arti duhet të përmbajë në vetvete dhe të na çojë drejt tij.
Nuk di asnjë mënyrë më të mirë për të bashkuar të kundërtat. Kjo është qasja e saktë e kundërt nga ajo e konflikteve të dhunshme që shohim shumë shpesh në botë, të cilat kënaqin tundimin shkatërrues për të asgjësuar çdo gjë të huaj, çdo gjë unike dhe të ndryshme, shpesh duke përdorur shpikjet më çnjerëzore që teknologjia ka vënë në dispozicionin tonë. Ka terrorizëm në botë. Ka luftë. Sepse njerëzit kanë gjithashtu një anë shtazarake, të shtyrë nga instinkti për të përjetuar tjetrin, të huajin, si një kërcënim për ekzistencën e dikujt dhe jo si një mister magjepsës.
Kjo është mënyra se si unikaliteti – dallimet që ne të gjithë mund t’i shohim – zhduken, duke lënë pas një ngjashmëri kolektive ku çdo gjë e ndryshme është një kërcënim që duhet çrrënjosur. Ajo që shihet nga jashtë si një ndryshim, për shembull në fe apo ideologji politike, bëhet diçka që duhet mposhtur dhe shkatërruar.
Lufta është beteja kundër asaj që qëndron thellë brenda të gjithëve ne: diçka unike. Dhe është gjithashtu një betejë kundër artit, kundër asaj që qëndron thellë brenda gjithë artit.
Unë kam folur këtu për artin në përgjithësi, jo për teatrin apo shkrimin e dramave në veçanti, por kjo ndodh sepse, siç thashë, i gjithë arti i mirë, thellë në vetvete, sillet rreth së njëjtës gjë: merr uniken, specifiken dhe e kthen atë në universale. Duke e bashkuar të veçantën me universalen duke e shprehur artistikisht: duke mos eleminuar specifikën e saj, por duke e theksuar këtë specifikë, duke lënë të shkëlqejë qartë atë që është e huaj dhe e panjohur.
Lufta dhe arti janë në kundërshti, ashtu si lufta dhe paqja janë në kundërshti- është kaq e thjeshtë: arti është paqe! / KultPlus.com
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit (QKLL) hapi thirrjen për aplikime për përkthime të veprave letrare nga gjuha shqipe në gjuhë të huaj.
Ky fond kontribuon në rritjen e interesit të botuesve të huaj për letërsinë shqipe.
QKLL shkroi në faqen online se, thirrja është pjesë e përhershme e politikave të saj, për të promovuar letërsinë shqipe në kultura të tjera. Ajo synon të mbështesë përkthimin e veprave më të rëndësishme të letërsisë tradicionale dhe bashkëkohore shqipe në prozë, poezi dhe eseistikë.
Kërkesa duhet të dorëzohet nga një botues i huaj, i pajisur me licencë botimi, i cili duhet të sigurojë të drejtat e autorit para se të aplikojë ose të paktën të jetë në proces të sigurimit të së drejtës së autorit.
Pas miratimit të mbështetjes financiare, QKLL-ja do të nënshkruajë një kontratë me botuesin dhe financimi i plotë apo i pjesshëm i përkthimit të veprës, siguruar nga QKLL, do të transferohet në llogarinë e botuesit.
Fituesit do të bëhen publikë gjatë muajit maj, ndërkohë që afati për dorëzimin e aplikimit duhet kryer brenda datës 26 prill 2024. / atsh / KultPlus.com
Akademia e Shkencave përkujtoi rolin e princit Wilhelm von Wied, në një tryezë shkencore në sallën “Aleks Buda”.
Tryeza u përqëndrua tek përpjekjet e princit Wied për mëkëmbjen e vështirë të shtetit të ri shqiptar, përgjatë periudhës gjashtëmujore të historisë së Shqipërisë nën kurorën e një sovrani europian, mandatuar prej Fuqive të Mëdha.
Akad. Gezim Hoxha tha në fjalën e tij se Akademia e Shkencave ka ndërmarrë dhe po realizon projektin “Histori e shqiptarëve” dhe se sundimi i Wied-it si princ përbën një sekuencë shumë interesante në këtë histori. Kohën gjatë së cilës Wied-i qëndroi në Shqipëri akad. Hoxha e vlerësoi si një periudhë me rëndësi historike, që karakterizohet nga përpjekje shumë të mundimshme për të arritur pavarësinë; përpjekje për shkëputje nga Orienti dhe shikimin nga Perëndimi; për përballimin e synimeve dhe përpjekjeve aneksuese të fqinjëve, kur vendi gjendej në situatë ekonomike, historike dhe politike mbijetese.
Akad. Marenglen Verli mbajti kumtesën “Opinione të Wied-it për Shqipërinë dhe shqiptarët”. Ai u shpreh se princ Wied-i dhe “Qeveria definitive” e krijuar prej tij, pati detyrimin madhor të ndërtonte shërbimin e jashtëm e të përcaktonte përparësitë politike në marrëdhëniet me botën.
Deri në momentin që do të zgjidhej nga Fuqitë e Mëdha, me propozim të Austo-Hungarisë dhe të Italisë, Wilhelm von Wied ishte kapiten i kavalerisë gjermane dhe shërbente në Potsdam, në një kazermë shumë të njohur, ku mblidheshinbkryesisht aristokratët gjermanë të asaj kohe. Vinte nga një familje relativisht e njohur në historinë gjermane, por që me kalimin e viteve e kishte humbur shkëlqimin e saj dhe u ribë e njohur pikërisht në momentin që po përflitej për t’u zgjedhur si princ i Shqipërisë. Arsyet pse do të zgjidhej princ Weid-i janë interesante. E parë është se ndërmjetësja kryesore në këtë zgjedhje ishte halla e tij, mbretëresha e Rumanisë, që vinte nga familja Wied dhe që ndikoi në këtë zgjedhje.
Në takimin që princ Wied-i kishte pasur me perandorin gjerman para ardhjes në Shqipëri, i kishte pohuar se ai e shikonte këtë detyrë si një sfidë dhe se ishte përzgjedhur të ishte realizuesi i një misioni kulturor për një vend tepër të pacivilizuar. Edhe gruaja e Wied-it ishte shumë entuziaste për këtë projekt dhe mezi priste të vinte në Shqipëri e të fillonte punën për civilizimin e vendit./ atsh / KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, përmes një njoftimi në faqen zyrtare ka bërë të ditur se është hapur thirrja për mbështetje financiare studimore në fushën e kulturës, trashëgimisë kulturore dhe sportit, shkruan KultPlus.
Në njoftim thuhet se përmes kësaj thirrje do të mbështeten studimet jashtë vendit në nivelin Bachelor, programe të specializuara në Master, Doktoraturë dhe Pos-doktoraturë.
Poashtu, ministria ka publikuar edhe linkun e thirrjes me detajet tjera të aplikimit./ KultPlus.com
Pesëdhjetë e dy ditë, ashtu po u numërokan ditët, unë nuk i numëroj, ke shku, dhimbja është e madhe. Në vend në ndonjë lutjeje, po ta shkruaj një poezi. Atë ditë kishte thënë vëllau, thirrni bijat. Pse, qysh? A thatë dje baba ka dalë në çarshi, me pi kafe, në këmbë. Atë ditë edhe berberi i tij, Amiri, E kishte prit si çdo të diel. Kishte prit ta sheh në fund të xhadesë, tu i zhagit këmbët, po, po, e kishte ngadalësu hapin, Ama…. Mjeku kishte thanë « më duket veshkët e kanë lanë”, Vëllau kishte pyetur “e jo, zemra?” Zemra i rrihte tik-tak-tik-tak, si sahat Unë thash: ”Vdiq prej pleqërie” Sa më pëlqen kjo ide ! « Të vdesësh prej pleqërie » Të vdesësh prej pleqërie, do të thotë të kesh jetuar Një jetë të tanë, plot gëzime e hidhërime. Baba vdiq prej pleqërie, I përjetoi dy lufta, Luftën e dytë botërore, ishte fëmijë, Luftën e Kosovës, fëmijtë e tij ishin bë pikë e pesë, tu ik prej kufirit në kufi. Edhe Corona virusin, një luftë e çuditshme, e përjetoi dhe e mbijetoi. Nana jo. Të dytë në spital, a ma bën hallal gru? Ia hoqi dukatin, një nga një. Sot, unë, bija juaj më e madhja, mbaj në qafë vathin e saj. Ndoshta nana më dëgjon, kur qaj, kur qeshi, kur ligjeroj. Kur heshti. Nga malli. Të vdesësh prej pleqërie, do të thotë që moti e ke parkuar Audin me të cilën vishe në vendlindje, verës, vjet për vjet, me gruan e gjashtë fëmijtë. Të vdesësh prej pleqërie do të thotë t’i mashtrosh këta fëmijë, e ta mashtrosh edhe vetën, të kërkosh të t’i veshin pizhamat, se beson se do ta jetosh edhe një natë, edhe një, edhe një… edhe pse është nata e jote e fundit. Të vdesësh prej pleqërie do të thotë që i ke tregu tregimet e tua, pa u ngutur, t’ia kesh tregu për të dhjetën , për të qindrën herë, fëmijve të tu, fëmijëve të fëmijëve të tu. Oh sa më pëlqen kjo ide, që ke vdekur prej pleqërie. / KultPlus.com
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani ka përkujtuar sot 25 vjetorin e tragjedisë së familjes Çerkezi nga Gjakova.
Bashkëshorti dhe djemtë e nënës Ferdonije Çerkezi, u morët me forcë nga shtëpia e tyre nga forcat e regjimit gjenocidal të Serbisë për të mos u kthyer kurr më.
Presidentja Osmani është shprehur se historia e Nënë Ferdonijes duhet të shërbejë si kujtesë e historisë sonë të trishtë, por edhe e përgjegjësisë që të mos reshtim në kërkesën për drejtësi dhe në mbrojtje të së vërtetës.
Ky është postimi i plotë i presidentes:
Shtëpia e saj tashmë është muze. Pjatat në tavolinë janë bërë personifikim i pritjes për djemtë dhe bashkëshortin e Nënës Ferdonije Çerkezi, e cila prej 25 vjetësh, dhimbjen e ka bashkuar me pritjen.
Në ora 11:00, 25 vjet më parë ajo pati takimin e fundit me katër djemtë dhe bashkëshortin, të cilët forcat e regjimit gjenocidal të Serbisë, i rrëmbyen dhunshëm. Eshtrat e dy djemve janë gjetur, teksa pritja për zbardhjen e fatit të 2 djemve dhe bashkëshortit, ende nuk ka marrë fund.
Nga atëherë, pritja e ka rënduar, por Nëna stoike nuk ka hequr dorë nga shpresa.
Historia e Nënë Ferdonijes duhet të shërbejë si kujtesë e historisë sonë të trishtë, por edhe e përgjegjësisë që të mos reshtim në kërkesën për drejtësi dhe në mbrojtje të së vërtetës.
Fotot: Artan Korenica & Arban Osmani. / KultPlus.com
Prishtina numëron pesë bunkerë të cilat janë ndërtuar në vitet ‘80-ta e që janë të destinuara për strehimin e qytetarëve në rast të ndonjë fatkeqësie natyrore apo të ndonjë rreziku tjetër.
Aktualisht, dy prej tyre janë jashtë funksionit, ndërsa për tri të tjera konsiderohen të shfrytëzueshme.
Kjo është një nga pesë strehimoret të cilat gjenden në Prishtinë në lagjen “Bregu i Diellit”. Kjo strehimore e cila është aktualisht në rinovim ka një hapësirë mbi 300 metra katrorë.
Përpos në “Bregun e Diellit”, bunkerë ka edhe në lagjen “Ulpiana”. Strehimore kanë kapacitete prej 179 metra katrorë, 254 metra katrorë, 385, 332 si dhe 220 metra katrorë.
Me Prishtinën që llogaritet se numëron rreth gjysmë milioni banorë, hapësirat nuk i plotësojnë kërkesat.
“Me themelimin e Drejtorisë (për Siguri dhe Emergjenca) vitin e kaluar kemi bërë inspektimin e pesë strehimoreve që gjenden në kryeqytet të cilat duhet të jemi realë nuk i përmbushin as kërkesat dhe nevojat që i ka kryeqyteti”, tha drejtori për sigurinë Fushtica.
Aktualisht, prej tri strehimoreve që konsiderohen funksionale, dy i janë dhënë organizatave joqeveritare. Ndërsa një tjetër shfrytëzohet nga ndërmarrja publike e Prishtinës që kujdeset për hapësirat në “Ulpianë”.
“Dy strehimoreve nga menaxhmenti i kaluar, nga qeverisja e kaluar e kryeqytetit i janë dhënë dy OJQ-ve për shfrytëzim, jemi duke i shikuar ato kontrata, të shikojmë se sa janë të vlefshme për kryeqytetin për arsye se në rast të fatkeqësive ne nuk kemi kohë të mendojmë dhe të themi duhet ta lironi hapësirën”, shtoi Fushtica.
Bunkerët që i janë nënshtruar rikonstruksionit megjithatë ende nuk konsiderohen të kompletuara.
“Të gjitha këto strehimore që janë rinovuar kanë furnizim me ujë, kanë furnizim me rrymë, e kanë ajrosjen, e kanë qasjen, të gjitha janë të pajisura, por nuk kanë shtretër në rast nevoje, nuk ka ushqim rezervë, nuk ka ujë rezervë përveç ujit që është i lidhur, por duhet të ketë pajisje mjekësore, barna që duhet të jenë të vendosura si lloj depoje në rast të nevojës që qytetarëve t’ju ofrohet ndihma”, përfundoi ai.
Prishtina ka planin B sipas saj në rast të ndonjë fatkeqësie ku i duhet të strehojë qytetarët, e që janë hapësirat e sallave të sporteve në shkolla.
Megjithatë, si strehimore mund të shfrytëzohet edhe hapësira e një parkingu nëntokësor pranë Katedrales ndërsa këtë vit planifikohet të fillojë edhe ndërtimi i katër parkingjeve të tjerë nëntokësorë që do të shfrytëzohen edhe si strehimore në rast nevoje.
“Po ashtu edhe parkingu që është momentalisht përballë Katedrales në rast nevoje mund të shfrytëzohet si strehimore, por edhe katër parkingjet e tjera do të shfrytëzohen si masë emergjente për strehimin e popullatës në rast nevoje”, përfundoi drejtori për sigurinë në kryeqytet.
Fushtica tha se kanë pasur koordinim të mirë edhe me Ministrinë e Mbrojtjes sa i përket rivitalizimit të strehimoreve. / KultPlus.com
Artisti dhe skulptori i famshëm amerikan Richard Serra, i njohur për shndërrimin e mureve të lakuara prej çeliku të ndryshkur dhe materialeve të tjera të lakueshme në disa vepra të artit në natyrë që tani janë të vendosura në të gjithë botën, vdiq dje në mbrëmje në moshën 85-vjeçare në shtëpinë e tij në Long Island, Nju-Jork, sipas AP.
I konsideruar si një nga skulptorët më të shquar të brezit të tij, Serra studioi fillimisht për pikturë në Universitetin e Yale, por iu kthye skulpturës në vitet 1960, i frymëzuar nga udhëtimet në Evropë.
Sipas raportimeve të medias amerikane, Serra vdiq si pasojë e pneumonisë.
I njohur si “poeti i hekurit”, Serra u bë i njohur në mbarë botën për strukturat e tij të çelikut në shkallë të gjerë, të tilla si harqe monumentale, spirale dhe elips. Ai u identifikua me lëvizjen minimaliste të viteve 1970.
Puna e Serra filloi të tërheqë vëmendjen e publikut në vitin 1981, kur ai instaloi një mur të lakuar prej çeliku të papërpunuar 36,5 metra të gjatë dhe 3,6 metra të lartë që ndan Federal Plaza në Qytetin e Nju Jorkut.
Skulptura, e quajtur “Harku i pjerrët, shkaktoi reagime të shpejta nga njerëzit që punonin atje duke paraqitur një kërkesë të ashpër që ajo të hiqej. Skulptura u hoq më vonë, por popullariteti i Serra në skenën e artit të Nju-Jorkut ishte ‘çimentuar’.
Shumica e punimeve në shkallë të gjerë të Serra janë salduar në çelik Cor-Ten, por ai gjithashtu ka punuar me materiale të tjera jo tradicionale si gomë, latex, neon si dhe me plumb të shkrirë, të cilin Serra e hodhi në mur apo dysheme për të krijuar seritë e tij “Splash” në fillimet e karrierës së tij.
Veprat e tij janë instaluar në peizazhe dhe janë përfshirë në koleksionet e muzeve anembanë botës, nga Muzeu i Artit Modern në Nju-Jork deri në shkretëtirat e Katarit.
Në vitin 2005, tetë vepra kryesore nga Serra u instaluan përgjithmonë në Muzeun Guggenheim në Spanjë.
Carmen Jimenez, organizatorja e ekspozitës, tha se Serra ishte përtej çdo dyshimi skulptori më i rëndësishëm i gjallë.
Lindur nga një nënë ruso-hebreje dhe një baba spanjoll në San Francisko, Serra ishte i dyti nga tre djemtë e familjes.
Ai filloi të vizatonte që në moshë të re dhe u frymëzua nga koha që kaloi në një kantier detar ku babai i tij punonte si tubues.
Para se t’i kthehej skulpturës, Serra punoi në shkritoret e çelikut për të ndihmuar në financimin e arsimimit të tij në kampuset e Berkeley dhe Santa Barbara të Universitetit të Kalifornisë. Më pas ai vazhdoi në Yale, ku u diplomua në vitin 1964. / atsh / KultPlus.com
27 marsi njihet si Dita Botërore e Teatrit që nga viti 1962, pasi me propozimin e Findlandës kjo ditë ishte iniciuar në Kongresin e 9-të botëror, të Institutit Ndërkombëtar Teatror – INT të UNESCO-s në vitin 1961, përcjellë KultPlus.
Instituti ndërkombëtar teatror INT është themeluar në vitin 1948 nga UNESCO-ja dhe është organizata më e rëndësishme joqeveritare në sferën e arteve interpretuese.
INT insiston ta promovojë këmbimin ndërkombëtar të njohjeve, ta stimulojë krijimtarinë dhe ta rrisë bashkëpunimin ndërmjet njerëzve të teatrit dhe mirëkuptimit të ndërsjellët me qëllim që të përforcohet paqja dhe miqësia mes popujve.
Ditën Botërore të Teatrit shënon një ditë të posaçme për të reflektuar mbi thelbin dhe rëndësinë e shfaqjes së skenës në shoqërinë tonë. Nëpërmjet shfaqjeve të ndryshme, teatri na jep një platformë për të shprehur emocionet, për të analizuar realitetin dhe për të krijuar lidhje të thella me botën që na rrethon.
Në thelb, teatri është një art i përjetshëm që ka qenë pjesë e jetës së njerëzimit për mijëra vjet.
Çdo shfaqje teatrore është një ngjarje unike, e cila sjell në jetë një histori, një ide, apo një përvojë. Aktorët, regjisorët dhe ekipet tjera kreative përdorin imazhin, fjalën dhe lëvizjet për të krijuar një univers të ri për shikuesin. Në këtë mënyrë, teatri na ofron një perspektivë të re mbi botën, duke na lejuar të shikojmë realitetin nga këndvështrimet e ndryshme.
Në këtë ditë të veçantë, është e rëndësishme të reflektojmë mbi rolin që teatri luan në shoqërinë tonë. Ai nxit ndjenjat, shtjellon historinë, promovon debatin dhe shpie në reflektim. Teatri nuk është vetëm një formë e artit, por edhe një mjedis për dialog dhe bashkëpunim. Nëpërmjet tij, mund të shprehim identitetin tonë kulturor dhe të promovojmë vlerat. / KultPlus.com
Sot janë bërë 25 vite që kur kriminelët serbë kanë djegur Shtëpinë Muze të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, ku ishin 11 mijë eksponate historike.
Kompleksi Monumental i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, si tërësi urbanistike dhe arkitektonike që ndodhet në pjesën e vjetër të qytetit të Prizrenit. Kompleksi ndodhet në mes të lumit Lumbardhi i Prizrenit, Kompleksit të Marashit (Mësonjëtorja – Dersëhanja), Rrapit të Marashit, dhe shpateve të Kalasë së Prizrenit.
Në kuadër të këtij kompleksi ndodhet ndërtesa e Lidhjes së Prizrenit, Muzeu, Biblioteka dhe Leximorja, Galeria e Arteve, Medreseja, Xhamia e Mehmet Pashës, Tyrbja si dhe objektet e banimit.
Në vitin 1946, Kompleksi i Lidhjes së Prizrenit u emërtua si Sheshi i Lidhjes së Prizrenit dhe u regjistrua si vlerë në Raportin Teknik të UNESCO-s.
Pas viteve 50 të shekullit XX kanë filluar rrënimet masive të objekteve të vjetra duke zgjeruar rrugët, duke ndryshuar rrjedhën e lumit Lumbardh në emër të “modernizimit” të qytetit. Tani nga ky Kompleks kanë mbetur pak objekte banimi të ruajtura dhe janë shkatërruar edhe disa pjesë të medresesë.
Në vitin 1968 për arsye të ndërtimit të rrugës është bërë rrënimi i objekteve buzë lumit derisa vetëm ndërtesa e Rezidencës Qeveritare të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dislokohet për disa metra në perëndim. Edhe në vitet 1976/78 janë bërë ndërhyrje të rëndësishme duke rrënuar disa objekte të Kompleksit të Gazi Mehmed Pashës për të formuar Muzeun e Lidhjes së Prizrenit për nder të 100 vjetorit të saj.
Ndërsa, gjatë luftës së fundit në Kosovë, në vitin 1999 është djegur tërësisht ndërtesa e Rezidencës Qeveritare të Lidhjes së Prizrenit e cila është rindërtuar në qershor të vitit 2000. / KultPlus.com
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Vlorë, përmes një videoje të postuar në rrjetet sociale, në prag të sezonit veror, fton turistë vendas e të huaj të vizitojnë një atraksion të mrekullueshëm kulturor siç është Manastiri i Shën Mërisë Hyjlindëse, në fshatin Zvërnec.
DRTK fton për të njohur nga afër ndërthurjen e rrallë midis historisë, kulturës dhe peizazhit mbresëlënës.
Zvërneci gjendet pak kilometra larg qytetit të Vlorës, në pjesën veriperëndimore të saj.
Në Manastir mund të shkohet me një urë këmbësorësh, prej druri. Manastiri është një ndërtim tipik bizantin i ndërtuar në shek. X-të pas Krishtit.
Kisha është e tipit “kryq i lirë” me kupolë. Ajo mbart në vetvete dy faza ndërtimi, duke u veçuar në pjesën e vjetër dhe atë të re. E vjetra përbehet nga naosi (salla) dhe narteksi (parasalla). Naosi ka formën e një kryqi të lirë, ku krahët lindore dhe perëndimore janë më të gjatë se krahët jugore dhe veriore. Ai përbëhet nga absida, një protezis gjysmërrethor dhe diakonikoni. Pjesën më të madhe të tij e zë tamburi me kupolën, i cili është ndërtuar me gurë e copa tullash të vendosur me llaç midis tyre. Narteksi është pjesa tjetër e ndërtimit të vjetër që përfaqësohet nga një zgjatim katërkëndor. Ndërsa pjesa më e re e kësaj kishe përbehet nga ekzonarteksi dhe këmbanorja. / atsh / KultPlus.com
Do te peshperite era ndaj mbremje si nj’here, prej valesh do ngrohet hena si sot, me iskra prej bryme do mbuloj’ mermere dhe bota do jete si ish dhe qemot Si neser do shtrihet lendina per mbi varr Vale-dheu do zene t’palosen ngadale, do ende parevera e lule e bar, dhe zile do rreshqasin qe prej male. Do qeshe dielli ne qoshen e nje reje, do thaje lotet mbi lulet e qershise, larg, mbytur do ndjehet gjemimi i nje rrufeje, permbi mal do hapet brez’i Perendeise. Do shtroje dhe dimri qilim te argjendte mbi pllocen e tretur, mbi kryqn’e anuar, do rritet harrimi me dherin e rende dhe une do fle, ty duke t’enderruar…. (dhe te t’harruar)./ KultPlus.com
Fëmijët nën 14 vjeç do të ndalohen të përdorin mediat sociale në Florida nga viti i ardhshëm.
I nënshkruar në ligj nga guvernatori Ron DeSantis, legjislacioni i kërkon kompanive të mediave sociale të fshijnë llogaritë e personave nën 14 vjeç.
Fëmijët e moshës 14 dhe 15 vjeç do të kenë nevojë gjithashtu për pëlqimin e prindërve përpara se të regjistrohen në platforma si Instagram dhe Snapchat.
Kompanitë që nuk arrijnë të fshijnë llogaritë rrezikojnë të paditen në emër të fëmijëve, deri në 10,000 dollarë (7,908 £) – dhe gjithashtu mund të gjobiten deri në 50,000 dollarë (39,538 £) për shkelje të ligjit.
Është vendosur të hyjë në fuqi në Florida nga janari i vitit të ardhshëm, por priten sfida nga kompanitë që pretendojnë se shkel kushtetutën amerikane./alsatm/KultPlus.com
Në kuadër të “110-vjetori i Principatës së Wilhelm von Wied”, mars-shtator 1914 është mbajtur në Akademinë e Shkencave një tryezë shkencore ku u diskutuan ngjarjet dhe tiparet e kësaj principate. Profesor Ksenofon Krisafi u ndal te vështirësitë dhe mënyrës se si kjo principatë u pa nga studiuesit e huaj.
“Vidi erdhi të mbretëronte, të merrte aktin e pronësisë së një oborri mbretëror, që ia bënë dhuratë të mëdhenjtë e kohës dhe të qeveriste një pjesë të shqiptarëve që që donatorët ia kishin lënë brenda kufijve të mikroshtetit që kishin pranuar, por me sa duket nuk diti, nuk mundi ose nuk e lanë ta bënte sepse do të ishte e vështirë ta imagjinojmë se nuk deshi. Kjo ishte nga ana e tyre një vepër pa themel sepse monarkia e re nuk u krijua veçse në letër, dhe në imagjinatën e diplomatëve, ajo nuk jetoi kurrë sepse nuk hodhi rrënjën në popull”, tha Krisafi.
Për historianin Romeo Gurakuqi, ata 6 muaj ishin pjesë e procesit të shtet ndërtimit të një Shqipërie të vënë në qendër të pretendimeve territoriale.
“Së pari principata e Shqipërisë nuk është sipërmarrje individuale dhe as një organizëm artificial i implantuar nga Fuqitë Imperialiste por është pjesë integrale e shtetformimit, është materializëm i vendimit të Fuqive të mëdha, mbi shtetin, kushtetutën e brendshme, Pirnc vidit iu desh të përballte përpjekjet e Esat Pashë Toptanit për të ruajtur privilegjent ushtarako-politike dhe përpjekjet e tij për të kontrolluar pushtetin”, tha Gurakuqi.
Trashëgimia politiko-institucionale, pozita juridiko-ndërkombëtare, sistemi i drejtësisë, këndvështrimi i dokumentacionit arkivor gjerman u morën po ashtu në shqyrtim gjatë tryezës./balkanweb/KultPlus.com
Prestigjiozja italiane “Vanity Fair” i ka kushtuar një artikull të gjatë Tiranës, duke renditur 10 arsye pse duhet t’i kaloni pushimet në kryeqytetin shqiptar.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale shkrimin e gazetares Francesca Masotti, të botuar në “Vanity Fair”.
“Prestigjiozja italiane “Vanity Fair” i ka kushtuar një artikull kryeqytetit shqiptar, duke renditur 10 arsye pse duhet t’i kaloni pushimet në Tiranë, nga afërsia me Italinë, klima mesdhetare, muzetë origjinalë, përzierja unike e arkitekturës dhe një nga kuzhinat më të mira në Europën Jugore e të tjera arsye”, shkruan Rama.
Në artikullin e saj, Francesca Masotti e cilëson Tiranën, një qytet argëtues, të ri dhe me larmishmërinë gastronomike ndër më interesantet e Evropës Jugore.
10 arsye për të kaluar pushimet në Tiranë, nga Francesca Masotti
Edhe pse të shumtë janë ata që kanë kaluar pushimet verore atje, Shqipëria është ende një destinacion jashtë radarëve. Dhe kryeqyteti i saj, Tirana, është destinacioni ideal për një fundjavë ndryshe. Ka shumë arsye për ta zgjedhur atë: afërsia me Italinë, klima mesdhetare, muzetë origjinalë, përzierja unike e arkitekturës dhe një nga kuzhinat më të mira në Evropën Jugore. “Koncerte, ngjarje madhore, muzetë brenda bunkerëve, arti i rrugës kudo, restorante “gourmet” dhe një mori argëtimesh brenda dhe në periferi të qytetit. Tirana ka gjithçka që duhet për të mirëpritur vizitorët në çdo stinë të vitit”, thotë Ketrina Jarazi, drejtoreshë e Drejtorisë së Turizmit në bashkinë e Tiranës.
Vitin e kaluar Shqipëria tërhoqi mbi 10 milionë turistë (sipas asaj që raportohet nga Instat, instituti kombëtar shqiptar i statistikave) dhe shumica e tyre u ndalën edhe në Tiranë. Këtë vit shifrat, sipas statistikave, do të jenë edhe më të larta. Këtu janë dhjetë arsye të mira për të organizuar një udhëtim në Tiranë.
Qyteti është një përzierje unike e arkitekturës
Janë të paktë kryeqytetet në Evropë, ku brenda pak metrash mund të gjesh një kishë katolike, një kishë ortodokse dhe një xhami, ku në krah të ndërtesave të epokës komuniste gjenden ndërtesa të stilit italian, bunkerë dhe struktura tipike të një stili brutalist. Tirana është një prej tyre. Mjafton të ecësh nëpër rrugët e qendrës për të kuptuar menjëherë përzierjen unike të arkitekturës që karakterizon kryeqytetin kaotik shqiptar. Një kafe – po aq e mirë sa ajo italiane – në Kopshtin e Milleniumit, përgjatë Pedonales, pedonalja e këndshme në qendër, ose në kafenenë Opera në sheshin “Skënderbej” dhe më pas filloni të eksploroni Tiranën.
Në sheshin e madh, në qendër të të cilit ndodhet statuja e heroit kombëtar me të njëjtin emër nga vitet 1400 ndodhet Muzeu Kombëtar, Kulla e Sahatit, Teadri i Operas dhe Xhamia e Et’Hem Beut. Pak metra më tutje shfaqet Katedralja Ortodokse e Ngjalljes. Deri te Katedralja Katolike e Shën Palit dhe Xhamisë së Namazgjasë, më e madhja në Ballkan.
Është afër dhe lehtësisht e arritshme
Nëse deri para disa vitesh ishte e komplikuar dhe e kushtueshme të arrije në Tiranë, sot falë lidhjeve të shumta ajrore mund të arrish Shqipërinë në më pak se dy orë fluturim nga Italia. Linjat ajrore Wizzair, Ryanair, Ita Airways dhe Air Albania lidhin çdo ditë aeroportet kryesore italiane me Aeroportin Ndërkombëtar të Tiranës “Nënë Tereza”, gjysmë ore larg qendrës së qytetit. Në Tiranë mund të udhëtoni gjatë gjithë vitit, falë klimës së butë. Periudha jashtë sezonit ju lejon të gjeni oferta të favorshme për fluturime dhe hotele, për të organizuar një udhëtim fundjave me buxhet të ulët në qytet.
Është e lirë
Edhe pse çmimet janë rritur edhe në Shqipëri vitet e fundit, për turistët që vijnë nga Italia pushimet në kryeqytetin shqiptar – dhe në përgjithësi në vend – janë ende të favorshme. Tirana, në fakt, krahasuar me kryeqytetet dhe qytetet e tjera, edhe në rajonin e Ballkanit, është ende e lirë. Sidomos kur bëhet fjalë për restorante, muze dhe hotele. Kostoja e biletave të hyrjes në muzetë kryesorë varion nga 3 € në 6 €. Për 50-60 € mund të flini në dhomë dyshe me mëngjes të përfshirë. Mes shumë të tjerësh, Hotel Mulaj pranë Piramidës, qendrës më të madhe multifunksionale në Ballkan, është një perlë e vogël me hapësira të bollshme dhe të dizenjuara. Nga ana tjetër, nëse jeni në kërkim të një akomodimi luksoz, The Crown Boutique Hotel me spa, restorant dhe një pamje mahnitëse të xhamisë së re, ose Marriott Tirana e re pranë Stadiumit Air Albania, janë adresat që duhet të shënoni në ditarin tuaj. Me 25-30 € mund të hani për dy në një restorant, porcione bujare. Kafeja? Kushton 1 € dhe nuk ka asgjë për t’i pasur zili atij italian.
Kuzhina shqiptare është e shkëlqyer
Gastronomia është një nga arsyet e mira për të shkuar në Tiranë. Vitet e fundit, kuzhina shqiptare është zhvilluar me ritme të jashtëzakonshme, veçanërisht në kryeqytet. Propozimet e restoranteve variojnë nga pjatat tradicionale në menutë bashkëkohore, deri në një përzierje të suksesshme të të dyjave. Shumica e shefave të kuzhinës shqiptarë që kanë fituar përvojë në restorantet më të mira evropiane janë kthyer në vendlindje për të hapur restorantet e tyre. Ashtu si Padam nga shefi i mirënjohur Fundim Gjepali (gjithashtu kreu i Antico Arco në Romë) një ndalesë e paharrueshme në Tiranë, Mullixhiu nga Bledar Kola (që pas tij ka eksperiencë në Noma të Kopenhagës) me gatime tipike të Shqipërisë veriore dhe Brutal, tempull gastronomik i kryeqytetit shqiptar ku shefi i kuzhinës Gent Malaveci ofron pjata origjinale si tomahawk në stilin paella dhe tartare viçi me salcë kimchi. Për gatime më klasike – byrekë të shijshme të mbushura, qofte me erëza, tavë kosi me bazë mish qengji dhe kos, dhe fërgesë me gjizë të kripur, speca dhe domate – por të përgatitura në mënyrë origjinale, është restorant “Era” me dy adresa në qytet. Ai pranë stadiumit “Air Albania” është i preferuari ynë.
Nga ana tjetër, EOS Mezze Bar është një lokal modern me elementë dizajni dhe mbretërinë e mezeve: menuja përfshin mbi 40 meze të mrekullueshme, meze tipike të Mesdheut lindor, meze toke, deti dhe opsione vegjetariane. Përveç përzgjedhjes më të mirë të koktejeve në Tiranë.
Shembull i tolerancës fetare
Pavarësisht sundimit të gjatë osman – rreth 500 vjet – dhe shpalljes së ateizmit shtetëror gjatë diktaturës komuniste (me pasojë ndalimin e praktikimit të feve), Shqipëria, pavarësisht se është sot një shtet laik, është jashtëzakonisht tolerante ndaj të gjitha besimeve fetare. Në territorin e saj jetojnë myslimanë, të krishterë ortodoksë, të krishterë katolikë, hebrenj dhe bektashi. Tirana është gjithashtu shtëpia e Qendrës Botërore Bektashiane, një vend i paharrueshëm, unik në panoramën evropiane. Është një teqe e madhe me mozaikë hipnotizues prej mermeri, dhoma kushtuar adhurimit dhe një muze, në dhomat e së cilës tregohet historia e Bektashinjve, një vëllazëri islame me origjinë sufi, e themeluar në shekullin e 13-të.
Muze origjinalë për t’u vizituar
Disa nga muzetë më origjinalë të kontinentit të vjetër ndodhen në Shqipëri, në Tiranë. BunkArt1 është një muze i ndërtuar brenda një bunkeri gjigant anti-atomik në periferi të qytetit. Shtatë kate nën tokë ku tregohet historia e vendit nga pushtimi fashist italian e deri te komunizmi. Mirëpo, pikërisht në qendër, BunkArt2 – krijuar në dhomat e bunkerit të vjetër të Ministrisë së Brendshme – është ndalesa për të thelluar njohuritë tuaja për historinë e Shqipërisë komuniste gjatë viteve të diktaturës së Enver Hoxhës. Së fundmi, në ish-selinë e policisë sekrete, Shtëpia e Gjetheve, fituese e Çmimit Muzeor të Këshillit të Evropës i kushtohet veprimtarisë së spiunazhit gjatë diktaturës.
Shumë ngjarje për të shënuar në ditarin tuaj
Të mërzitur në Tiranë? E pamundur. Qyteti ishte Kryeqyteti Evropian i Rinisë në 2022, Kryeqyteti Evropian i Sportit 2023 dhe në 2025 do të jetë Kryeqyteti Kulturor Mesdhetar i Kulturës. Ka shumë ngjarje që zhvillohen gjatë gjithë vitit. Në maj, Festivali i Ditës së Ngjyrave shenjon ardhjen e verës. Në fillim të shtatorit, Mural Fest, kushtuar artit të rrugës, tërheq artistë nga e gjithë bota që krijojnë murale në fasadat e ndërtesave të kryeqytetit. Nëse doni kinematografinë, Festivali Ndërkombëtar i Filmit TIFF-Tirana, me vëmendje të veçantë për artistët e rajonit, është eventi për t’u shënuar në ditarin tuaj. Maratona e Tiranës tashmë prej disa vitesh është një ngjarje fikse në vjeshtë, prej disa vitesh. Festivali i Librit është eventi më i madh shqiptar kushtuar botës së botimeve dhe mbahet çdo vit në muajin nëntor. Në fund, në dhjetor, sheshi “Skënderbej” shndërrohet në një “qytet” të madh Krishtlindjesh me stenda ushqimore, shtëpi prej druri dhe lojëra.
Turizëm i tejskajshëm? Këtu (ende) nuk ekziston.
Jeni lodhur nga radhët e gjata kilometërshe përpara hyrjeve të muzeve, galerive dhe pikave turistike me interes? Jeni të lodhur nga nevoja për të nxituar për t’u futur në një klub apo për të pozuar për një selfie të zakonshme që është e gjitha bujë në Instagram? Atëherë Tirana është destinacioni ideal. Është qyteti ku mund të strehoheni për disa ditë, për t’i shpëtuar turmave. Një destinacion nën-turizmi i përkryer, Tirana është një kryeqytet i ri, jo i fryrë, që rezulton të jetë një surprizë. Një fundjavë këtu është një mundësi jo vetëm për të kursyer para dhe stres, por edhe për të zbuluar një qytet të ri në një mënyrë më të thelluar, etike dhe të ndërgjegjshme. A ka ende kuptim të vizitosh muzetë më të famshëm në botë me nxitim, pa e kuptuar domethënien e tyre, duke shmangur një mori turistësh, vetëm për t’u thënë miqve apo të afërmve që ke qenë atje? Për një herë, a nuk do të ishte më e përshtatshme t’i kushtonit kohën tuaj zbulimit të një muzeu më pak të njohur mbi historinë e një kombi, fare pranë Italisë, me të cilën ruan lidhje të thella historike dhe në një vend ku nuk ndihesh i huaj?
Është afër detit
As 40 km nuk e ndajnë Tiranën nga Durrësi, një qytet me pamje nga Adriatiku dhe porti kryesor shqiptar. Nëse keni në dispozicion një ditë shtesë udhëtimi dhe dëshironi të kaloni disa orë në breg të detit është e lehtë të organizoni një udhëtim jashtë qytetit, duke filluar nga kryeqyteti. Durrësi është një nga qytetet më të vjetra të Mesdheut, me mbetje të shumta arkeologjike, ndër të cilat spikat Amfiteatri Romak, i ndërtuar midis shekujve I dhe II pas Krishtit, nën mbretërimin e Trajanit, i cili mund të strehonte mbi 20,000 njerëz. Një vizitë në qendrën historike dhe më pas direkt në plazh, edhe kur nuk është stina e nxehtë. Së pari, një ndalesë e shijshme në Sardi, një restorant peshku me një pamje magjepsëse të Adriatikut. Vlen të porositet përzierja e peshkut të papërpunuar, “paccheri alla pescatrice” dhe kallamarë të pjekur në zgarë. Durrësi ka plazhe të gjata me rërë të artë, me ujë të cekët dhe mjafton të lëvizësh disa kilometra nga qendra për të gjetur ujë të pastër dhe gjire sekrete ku të pushosh. Plazhi i Kallmit, një gji i pasur me faunë detare dhe ai i Kepit të Rodonit, një kep shkëmbor që del drejt detit Adriatik, me shkëmbinj dhe shkurre mesdhetare janë më të bukurit në zonë.
Shumë pranë natyrës
Pak minuta me makinë nga Tirana është gjithashtu e mundur të zhyteni në natyrën më të egër. Parku Kombëtar i Malit të Dajtit, 25 km në lindje të qendrës së Tiranës mund të arrihet me makinë, taksi ose përmes teleferikut Dajti Ekspress, i cili arrin në majë për rreth njëzet minuta. Është një parajsë për të apasionuarit e aktiviteteve në natyrë, argëtim në çdo stinë të vitit. Këtu ndodhet edhe Parku i Aventurave të Dajtit, një park aventure për të rritur dhe fëmijë, i krijuar në zemër të pyllit. Nëse preferoni më mirë ushqimin e mirë, sesa aktivitetet sportive, shumë pranë Tiranës ka plot struktura agroturizmi, ku mund të hani ushqime të shijshme vendase. Më e mira? Fustanella Farm dhe Kazerma e Cerenit, lëndë të para cilësore, përzierje shijesh dhe strukturash të lashta dhe bashkëkohore të rrethuara nga gjelbërimi. Vështirë të kërkosh më mirë./atsh/KultPlus.com
“Otello, Arapi i Vlorës”, është një vepër përfaqësuese e shkrimtarit të njohur bashkëkohor Ben Blushi, me të cilën ai ka merituar çmimin “Shkrimtari më i mirë për vitin 2009” në edicionin e 12 të Panairit Ndërkombëtar të Librit si dhe “Çmimin Evropian të Letërsisë për vitin 2014.”
Në të njëjtën kohë “Otello, Arapi i Vlorës”, së bashku me dy romane të tjerë të tij, “Të jetosh në Ishull” dhe “Shqipëria, 2011”, përbëjnë triptikun e serisë së romaneve të Blushit, të cilët jo vetëm që kanë ngjallur debate të zjarrta në Shqipëri, duke e bërë atë një shkrimtar bestseller të paparë në 20 vitet e fundit, por gjithashtu i kanë befasuar lexuesit me temat e mprehta që trajtojnë, stilin e veçantë dhe gjuhën e pasur e të bukur, duke ia dalë me sukses ti bëjë ata sërish të interesuar për letërsinë, nga e cila kishin filluar të largohen gradualisht. Për më tepër, shumë kritikë e konsiderojnë Blushin, këtë figurë me ndikimin të fuqishëm në shumë fusha, dhe fenomenin kulturor që ka ngjallur triptiku i tij, si “një ngjarje të madhe letrare”, me shpresën që në një të ardhme jo të largët, Shqipëria të prodhojë një shkrimtar të përmasave botërore.
Dhe për të plotësuar varguan e lëvdatave ndaj tij, vlen të theksohet se duke filluar nga vitet 90 të shekullit 20, Blushi, i cili e nis karrierën e tij në shtypin e shkruar, për tu hedhur më pas në politikë dhe për të rikthyer përsëri vitet e fundit në median televizive, nuk ka pushuar asnjëherë së shkruari letërsi, duke prodhuar shpesh vepra të shkëlqyera. Këto tre romane të tij rikthyen interesin e lexuesve shqiptarë për letërsinë si dhe zgjuan botën e përgjumur letrare të periudhës pas viteve 90-të.
Ben Blushi ka lindur më 1 janar 1969 në Tiranë, në një familje letrarësh. Gjyshi i tij, Dhimitër Shuteriqi ka qenë poet dhe studiues i njohur, ndërsa babai Kiço Blushi, shkrimtar dhe një skenaristët më të njohur të viteve 60 deri vitet 80, periudhës së artë të filmit shqiptar. Pas përfundimit të studimeve për Gjuhë-Letërsi në Fakultetin e Histori- Filologjisë, Blushifilloi punë si gazetar në gazetën e pavarur “Koha Jonë”, më pas kryeredaktor i saj. Në vitin 2001 u fut në politikë, ka qenë ministër i arsimit dhe shkencës, prefekt i Qarkut të Korçës, këshilltar i kryeministrit, Zëvendësministër i jshtëm, është zgjedhur deputet disa herë.
Në fakt ka qenë përkatësia e tij si gazetar, politikan dhe personalitet i medias, që e ka pajisur Blushin me një përvojë të pasur jetësore dhe dimensionin e mendimit, që i ushqeu në vazhdimësi lidhjen e thellë me letërsinë, që e ka frymëzuar dhe ndezur pasionin gjatë gjithë jetës së tij si shkrimtar, dhe e ka ndihmuar që duke përdorur mbretërinë ideale të letërsisë, të trajtojë tema të larmishme dhe të shprehë e përcjellë ide e ndjenja të thella.
Nuk është e vështirë të shihet se në veprën “Otello, Arapi i Vlorës”, Blushi ka përdorur me guxim “shishen e vjetër” të tragjedisë me famë botërore “Otello” të Shekspirit , duke futur në të “verën e tij të re”. Në këtë shishe me “verë të re”, përmes përballjes mes Venedikut dhe Vlorës, ringjallet tabloja e jetës reale të rajonit të Mesdheut të para më shumë 600 viteve. Vlora është mbretëri e shqiptareve, që ndodhet në brigjet lindore të Mesdhut, kryezoti i saj Balshaj II, nga njëra anë është plot ambicie për të zgjeruar zotërimet e tij ,duke dalë madje edhe kundër vëllait të tij; nga ana tjetër i duhej të përballej me vërshimin e ushtrisë turke në jug të vendit. Por pas vdekjes së tij në fushë të betejës gjatë përleshjes me turqit, gruaja e tij Komita, megjithëse e frikësuar tej mase, nuk dëshironte ti nënshtrohej armikut, kështu që pasi mori në dorë drejtimin e mbretërisë, e martoi vajzën e vet Rugina, me princin serb Zharkoviç, të quajtur Kasi, me qëllim lidhjen e aleancës me të dhe rezistencës së përbashkët ndaj turqve të fuqishëm. Në këtë kohë, mbretëria e Venedikut në brigjet perëndimore të Mesdheut dhe principatat e tjera italiane, megjithëse të pasura e të fuqishme, e ndjenë rrezikun gjithnjë në rritje nga një armik i fortë, por megjithatë në fund zgjodhën të qëndrojnë indiferentë, duke e lënë të vetme Vlorën si dhe gjithë Shqipërinë në përballjen me pushtuesit e rinj.
Duke qenë një shkrimtar që preferon së tepërmi temat historike, Blushi përshkruan me mprehtësi këtë periudhë kritike të ndryshimeve të mëdha, për të cilën është shkruar shumë pak. Tregtari Venecian Contarini, ky rrëfyes i besueshëm i asaj periudhe, përshkruan plot gjallëri procesin dramatik të ndarjes së Venedikut dhe Vlorës. Në rrëfimin historik të tij, Venediku, i aftë në llogari, përshkruhet si hëna e ftohtë, ndërsa Vlora , në pritje të një oferte të mirë, përshkruhet i ngrohtë si dielli. Dielli dhe hëna janë të destinuar të mos bashkëjetojnë në një qiell, fundi tragjik i braktisjes së Vlorës nga Evropa, duket i pashmangshëm, dhe për këtë shkak, në vorbullën e historisë përfshihen edhe disa figura të tjera, përfshirë familjen Contarini.
Në këtë vepër Blushi ka derdhur një fantazi të jashtëzakonshme tek personazhi kryesor, Otello, duke bërë që kjo figurë e vogël modeste, të lërë gjurmët e tij në një faqe të rëndësishme të historisë së Venedikut dhe Vlorës, dhe kështu Otello shndërrohet në shkruesin e dytë të besueshëm të kohës. Dhe më interesantja është se ai aspiron të bëhet “Otello” i vërtetë, por që për fat të keq, pikërisht jeta e tij në mënyrë të pamëshirshme, kthehet në pengesën më të madhe të kësaj aspirate. Në të njëjtën kohë, historia tragjike e tij ndërlidhet me gëzimet dhe hidhërimet e personazheve të tjerë, duke shpalosur si shkëlqimin, romantizmin dhe ftohtësinë e Venedikut, por duke zbuluar edhe egërsinë, ashpërsinë dhe thjeshtësinë e Vlorës, dhe të gjitha këtë ndikuan thellësisht tek ai dhe ndryshimin shpirtëror të tij.
Po kështu në “pijen e re” të kësaj shisheje, Blushi ka krijuar me kujdes edhe disa role të vogla por plot gjallëri e kolorit, të tillë si udhëtarin e madh të famshëm në rrethin shoqëror të grave, gjyshin e ContarinitMarcoPolo, gjyshen e Contarinit me prejardhje nga Vlora dhe që vazhdonte të ngjante si e gjallë brenda kornizës së pikturës varur në mur, turku Hamit i etur për pushtet, si në burgun e errët e të pistë ashtu edhe në fushëbetejën e përgjakshme, Stefani, mjeku i njohur i qytetit të Vlorës, i fiksuar pas të vërtetës, por që arrinte të ekzistonte mes racionales dhe paragjykimeve, Komita, mbretëresha tradicionale, kokëfortë dhe kryelartë, Kasi, princi serb i dhënë pas qejfeve të momentit, trimi Adrea, zemërbujar e i drejtë, etj. Të gjithë këto mund të quhen “personazhe të mrekullueshme dublues”, ekzistenca e të cilëve e nxit Otellon në kërkim të vetvetes, që jeta plot ulje e ngritje, të fitojë hapësira më të gjera historike dhe gjeografike.
Në këtë mënyrë, ai jeton për dashurinë dhe figura e vdekjes pas humbjes së dashurisë, bëhet më bindëse e emocionuese.
Sigurisht, duke qenë huazim nga drama e Shekspirit, “Otello, Arapi i Vlorës” ka sfondin e një romani dashurie. Në kohën kur Evropa ndodhej në udhëkryqin e ndryshimeve të mëdha historike dhe po shndërrohej në një botë të zhytur thellë në konflikte interesash, Otello i cili dukej edhe më i vogël e i pafuqishëm, sigurisht që e kishte të pamundur të kontrollonte jetën e tij të mbushur me vrasje. Po kështu edhe Desdemona zemërmirë, nuk arrin të shpëtojë nga tradhtitë familjare dhe vuajtjet emocionale, ndërsa Jago zemërlig e djallëzor, nxjerr edhe më tepër pah anën e errët të karakterit të njeriut, si xhelozinë, intrigat etj…Kjo e bën “Otello, Arapi i Vlorës”, një roman plot ndjenja ekzotike dhe që të zgjon imagjinatën. Gjerësia në kohë dhe hapësirë e zhvillimit të ngjarjeve, ngjajnë me një kaleidoskop shumëngjyrësh dhe multi-dimmensional, në të cilën dashuri të të gjitha llojeve ndërthuren në jetën dhe vdekjen e individëve, në lulëzimin dhe rrënimin e familjeve, në mbijetesën apo shuarjen e vendit. Megjithatë, ndërtimi nga Blushi i rrugëtimit të Otellos në kërkim të dashurisë, nuk synon aspak të zbërthejë një histori dashurie shekspiriane, duke i dhënë kështu asaj një “kuptim të ri” përtej “shishes së vjetër”. Qëllimi i tij është që nëpërmjet romanit të depërtojë në histori, të shkruajë historinë dhe të projektojë Shqipërinë e sotme, madje gjithë botën, duke përdorur Vlorën e shekujve 14-15.
Synimi i romaneve të Blushit nuk është thjesht kthimi në histori dhe eksplorimi i të vërtetave historike, qëllimi i tij është që nëpërmjet veprave letrare të lidhë lexuesin me historinë, në mënyrë që ato të kenë edhe vlera reale sociale. Në romanin “Otello, Arapi i Vlorës”, jetën tragjike të Otellos, Blushi e vendos nën hijen e pushtimit të afërt të Evropës nga Turqia osmane, tregon se si arrin të mbijetojë një mbretëri kaq e vogël si Shqipëria, kur fati i saj varet në fije të perit, si përpiqet për të fituar mbështetjen e Venedikut dhe Serbisë. Fiksionalizimi dhe zhvendosja e kohë e hapësirës, ngjarjeve dhe personazheve, të mundësojnë të kuptosh “paradoksin e ekzistencës së shqiptarëve”, për të cilën Blushi e vrarë aq shumë mendjen: nga njëra të kufizuar brenda një ishulli të izoluar, nuk kanë mundësi të ose nuk dëshirojnë të komunikojnë me botën e jashtme, nga ana tjetër, gëzojnë kushte të favorshme gjeografike, historike dhe gjuhësore, si vend në kryqëzimin e qytetërimeve, me plot mundësi shkëmbimesh me botën e jashtme. Pa dyshim, kjo është pikënisja ku bazohet Blushi për rindërtimin e historisë dhe kujtesës kolektive. Ai vitalizon vazhdimisht historinë në mënyrë letrare, zhvesh nga himnizimi figurat historike, duke u nisur nga historia shtron pyetje të njëpasnjëshme për realititen.
Duke përdor të kaluarën si referencë kryesore për artin, ai realizon një vështrim estetik dhe vlerësim historik dhe me këtë mesa duket synon në fund të fundit të tregojë mendimin e njerëzve bashkëkohorë për identitetit shqiptar.
Romani u shkrua nga viti 2008 deri në fillim të vitit 2009, kur në botë mbizotëronte “Obama mania” dhe Blushi e pranon se kjo ndikoi edhe tek ai që i përkiste fushës së politikës. Por ky libër me Othellon si protagonist, sigurisht nuk kufizohet vetëm në analizën e marrëdhënieve midis shoqërisë dhe racizmit në përgjithësi, por për të reflektuar mbi paragjykimet tradicionale, për të kuptuar se si Shqipëria e sotme i sheh njerëzit me ngjyrë, ose si integrohen emigrantët në Shqipëri, apo si Shqipëria integrohet në Evropë dhe një serë pytjesh e përgjigjesh të tjera. Siç thotë Blushi, “Ky roman është si një person që shikon të kaluarën nga e tashmja dhe e përjeton të kaluarën në të tashmen.” Kjo, me gjasë është shtysa e brendshme më e fuqishme e autorit. Ai i kthen veprat letrare në një urë lidhëse të së shkuarës me të tashmen, duke i lejuar lexuesit që brenda historisë të përjetojnë në histori të tashmen, Shqipërinë dhe botën aktuale.
Përveç kësaj, shumë lexues që e kanë të vështirë ta kuptojnë Shqipërinë në thellësi, “Othello, Arapi i Vlorës” do ti ndihmojë të ndiejnë edhe bukurinë e gjuhës së Blushi. Si një tregimtar tërheqës e sharmant , ai i jep çdo personazhi të gjallë metafora më të pasura, duke i bërë më kuptimplote e domethënëse batutat dhe ironitë që shfaqen herë pas here në shkrimet e tij.
Edhe në Kinë, lexuesit do të kenë mundësinë të përjetojnë magjinë e kësaj letërsie shqiptare, nëpërmjet syve të hutuar personazhit kryesor, Othellos , të mendojnë dhe të gjejnë kuptimin dhe thelbin e vërtetë të dashurisë, familjes dhe jetës, mes të çarave të letërsisë dhe historisë, të zbulojnë vellon e Venedikut dhe Vlorës, veçanërisht atë copë toke në brigjet lindore të Detit të Mesdheut, të praruar nga rrezet e diellit e të rrethuar nga ujërat blu, si dhe ato njerëz prej mishi e prej gjaku./balkanweb/KultPlus.com
Festivali Ndërkombëtar i Vokalit Operistik “Marie Kraja” rikthehet në datat 27, 28 dhe 29 mars 2024 në skenën e Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit.
Edicioni i 20 i Festivalit do të zhvillohet në tri net, ku në natën e parë talentet e rinj të operas do të interpretojnë në skenën e TKOB përballë Jurisë Ndërkombëtare, dhe dy net koncertore për t’u shijuar në sallën e Teatrit të Operës dhe Baletit.
Juria ndërkombëtare edhe këtë vit, është e përbërë nga personalitete të njohura operistike botërore dhe kryesohet nga sopranoja Italiane Cecilia Gasdia, të cilët do të përzgjedhin fituesit mes 16-të zërave operistikë nga e gjithë bota.
Në konferencën për shtyp të dhënë sot nga organizatorët ishin të pranishëm 16 konkurrentët, të cilët do të garojnë për të marrë çmimin që mban emrin e themelueses së operës shqiptare Marie Kraja.
Juria ndërkombëtare mbërrin sot në Tiranë, për të gjykuar se cilët do të jenë triumfatorët e edicionit jubilar. Këtë vit pjesë të jurisë do të jenë:
Cecilia Gasdia, menaxhere e përgjithshme dhe drejtore artistike e Fondacionit “Arena di Verona”
Zana Çela, themeluese e Festivalit Ndërkombëtar Operistik “Marie Kraja”
Alessandro Ariosi, president i agjencisë “Ariosi Artists Management”, Los Angeles
Kristoph Seuferle, drejtor i Deutsche Operas, Berlin
Tobias Hasan, drejtor i Staatsoperas Unter Den Linden, Berlin
Karen Stone, drejtoreshë e përgjithshme e “Opera Europa”, Bruksel
Ervis Gega, drejtore artistike e Fondacionit Villa Musica Rheinland-Pfalz, Gjermani
Julia Lagahuzère, drejtoreshë e përgjithshme e “Operas per Paqe”, Paris
John Allison, botues i revistës “Opera Magazine”, Londër
Vikena Kamenica, mexosoprano, soliste e parë e Teatrit të Operas e Baletit, Tiranë
Festivali është ndërtuar në formën e spektaklit, i cili në sajë të bashkëpunimit me Top Channel, gjatë të dyja netëve do të mund të shijohet nga të gjithë. Rikthehet në moderim sopranoja e njohur shqiptare Enkeleda Kamani, që do të shoqërohet në prezantim nga gazetari dhe moderatori i njohur Blendi Salaj, ndërsa Vikena Kamenica, përveçse anëtare jurie, do t’i bashkohet për të komentuar performancat e finalistëve.
Këngëtarët lirikë do të konkurrojnë në dy disiplina: gara e arieve dhe ajo e këngës. Këngët lirike, më të njohurat e më të dashurat e repertorit botëror dhe shqiptar do të vijnë në formën e dueteve. Natën e parë duetet do t’i realizojnë me njëri tjetrin, kurse në finale ata do të këndojnë me artistët të të njohur të muzikës së lehtë shqiptare. Emra të njohur si Eneda Tarifa, Elhaida Dani, Kamela Islamaj, Venera Lumani, Lind Islami, Era Rusi, Kejsi Tola dhe Enxhi Nasufi do të këndojnë krah këngëtarëve operistikë në garë.
Rikthehet këtë vit si moderatore dhe interpretuese e festivalit sopranoja Enkeleda Kamani. Gjithashtu do të performojnë shumë emra të njohur të muzikës shqiptare, si Eneda Tarifa, Kamela Islamaj, Venera Lumani, Elhaida Dani.
Festivali Ndërkombëtar i Këngëtarëve Operistik “Marie Kraja” u iniciua në vitin 1999 nga Zana Çela, dhe është i vetmi event në Shqipëri që synon të promovojë dhe zhvillojë talentet në një konkurs të standardeve artistike ndërkombëtare./atsh/KultPlus.com
Muharrem Qena dhe Melihate Ajeti janë çift i njohur shqiptar që i kanë kushtuar pothuajse tëre jetën e tyre skenës artistike, shkruan KultPlus.
Muharrem Qena ka shkrirë talentin e tij prej regjisori, aktori, shkrimtari dhe këngëtari. Karriera e tij regjisoriale numëron deri në 200 shfaqje teatrale.
Bashkëshortja e tij, Melihate Ajeti- Qena ka qenë një figurë e shquar për bukurinë e talentin e saj të rrallë në aktrim, të cilin e demonstroi në teatër e film për 60 vite.
Ata të dy i kanë dhënë aq shumë artit shqiptar sa që edhe sot kujtohen për veçantitë e tyre artistike. KultPlus ju sjellë një fotografi të rrallë të këtij çifti./ KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani priti sot në takim të dërguarin e posaçëm të Republikës franceze për Ballkanin Perëndimor, René Troccaz.
Sipas një komunikate të lëshuar nga presidenca, në takim u diskutua për bashkëpunimin midis Kosovës dhe Francës, zhvillimet e fundit si dhe anëtarësimin e Kosovës në institucionet euroatlantike, transmeton Klankosova.tv.
“Gjatë takimit Presidentja Osmani përshëndeti hapjen e Institutit francez në Prishtinë, duke theksuar rëndësinë vitale të këtij instituti në forcimin e lidhjeve midis dy vendeve, përmes promovimit të vlerave të përbashkëta dhe thellimit të mirëkuptimit të ndërsjellë nëpërmjet gjuhës dhe kulturës”, thuhet në njoftim.
“Më tej, u diskutua për zhvillimet në fushën e sigurisë, ku Presidentja shprehu përkushtimin e Kosovës për bashkëpunim të vazhdueshëm me Francën”.
Osmani dhe Troccaz biseduan edhe për përpjekjet e Kosovës për anëtarësim në institucionet euroatlantike, ku theksoi rëndësinë e mbështetjes së vazhdueshme të Francës.
Bienalja inauguruese e Maltës mbledh artistë nga e gjithë bota duke ofruar një mënyrë të re për të parë trashëgiminë kulturore mahnitëse të ishullit.
Një komb i vogël por i populluar, Malta është e pasur me shumë trashëgimi kulturore. Me pak më shumë se 300 kilometra katrorë sipërfaqe, ajo është shtëpia e shtatë vendeve mahnitëse pjesë të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, duke përfshirë ndërtesat më të hershme me gurë në Evropë.
Këtë pranverë, Malta po sheh një valë të re kulture ne brigjet e saj, pasi fton dhjetëra artistë bashkëkohorë nga e gjithë bota për të krijuar vepra arti specifike për vendin në Bienalen e parë të saj.
Tetëdhjetë artistë nga 23 vende u ftuan për të ekspozuar punët e tyre në eventin i cili zgjat deri më 31 maj dhe zhvillohet në më shumë se 20 vende të ndryshme në të gjithë Maltën. Qëllimi, sipas kryekuratorit, është të krijojë një vend unik në kalendarin e arteve bashkëkohore.
“Ideja është të përdoret Malta si një observator për të adresuar atë që po ndodh në Mesdhe”, tha drejtoresha artistike e Bienales Sofia Baldi Pighi.
Bienalja trajton çështje të vështira bashkëkohore – si identiteti, migrimi, dekolonizimi dhe trashëgimia e shoqërive patriarkale, përmes një sërë panairesh me tematika në Valletta, Cottonera dhe Gozo./euronews.al/KultPlus.com
Një ishull magjik me në krye një abaci që sfidon gravitetin i ngjason një përrallë.
Mont-Saint-Michel, qyteti bregdetar veriperëndimor midis Normandisë dhe Brittany është pa diskutim ndër pamjet më mahnitëse të Francës.
Për shekuj Mont-Saint-Michel ka qenë një nga destinacionet kryesore të pelegrinazhit të Evropës. Tani ishulli i shenjtë dhe gjiri i tij mahnitës janë shpallur një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s.
Ky qytet është i rrethuar nga një mur guri që mbyll plotësisht ndërtesat brenda, të cilat shtrihen në një sipërfaqe prej 4 km/m2. Në pikën e tij më të lartë, abacia qendrore ngrihet deri në 80 m. Në 2019, vetëm 29 persona jetonin atje.
Mont-Saint-Michel shtrihet rreth 1 km larg bregut, që do të thotë se ai rrethohet nga uji i detit në baticë. Gjatë gjithë historisë së saj, pozicioni e bëri të arritshme për shumë pelegrinë, pasi uji ishte në nivele të ulëta, por me kalimin e kohës, baticat i kanë vështirësuar vizitat në abacinë e saj.
Kohët e sotme është ndërtuar një urë këmbësore mbi ujë që ndihmon ata që jetojnë në Mont-Saint-Michel të largohet dhe të kthehet pavarësisht nga niveli i valës.
“Me aftësitë teknike dhe guximin e mjeshtërve të ndërtuesve, shoqëruar me ambicie të thella shpirtërore, abacia benediktine kushtuar Kryeengjëllit Shën Michael sfidon ligjet e ekuilibrit dhe ofron një panoramë të arkitekturës fetare mesjetare, nga periudha karolingiane deri te format më elegante, të artit gotik madhështor”, shpjegon faqja e internetit e qytetit.
Nëse planifikoni të vizitoni Mont-Saint-Michel, do t’ju duhet të bëni afërsisht 2 km në këmbë nga parkimi i makinave, i cili kohët e fundit është zhvendosur në brendësi për të ruajtur pamjen./topchanel/KultPlus.com
Piktura abstrakte me nunaca të forta të blusë dhe së verdhës ka intriguar shpesh herë artdashësit.
Van Gogh jetonte në një spital mendor të Francës, ku kurohej për sëmundje të shëndetit mendor kur pikturoi “Natën me yje”.
Ai u frymëzua nga pamja jashtë dritares së tij.
Vincent van Gogh ishte një piktor post-impresionist, puna e të cilit – e shquar për bukurinë, emocionet dhe ngjyrën – ndikoi shumë në artin e shekullit të 20-të. Ai luftoi me sëmundje mendore dhe mbeti i varfër dhe praktikisht i panjohur gjatë gjithë jetës së tij.
Van Gogh lindi më 30 mars 1853, në Groot-Zundert, Holandë. Babai i Van Gogh, Theodorus van Gogh, ishte një ministër i ashpër i vendit dhe nëna e tij, Anna Cornelia Carbentus, ishte një artiste humoristike, dashuria e së cilës për natyrën, vizatimin dhe bojëra uji iu transferua djalit të saj.
Van Gogh lindi saktësisht një vit pasi djali i parë i prindërve të tij, i quajtur gjithashtu Vincent, lindi i vdekur. Në një moshë të re – me emrin dhe datëlindjen e tij tashmë të skalitur në lapidarin e vëllait të tij të vdekur – Van Gogh ishte melankolik.
Recitali i pianistit Emanuele Torquati vjen sonte në TKOB, si bashkëpunim mes Institutit Italian të Kulturës dhe Teatrit të Operës dhe Baletit.
Emanuele Torquati është sot një nga pianistët më të vlerësuar. Gazeta New York Times shkroi për të: “A thoughtful and fascinating musician” (Një muzikant kuptimplotë e magjepsës).
Torquati është veçanërisht i vëmendshëm ndaj repertorit bashkëkohor. Ai luan rregullisht në të gjithë botën për institucione të rëndësishme si Alte Oper e Frankfurtit, Universiteti i Kolumbias në Nju Jork, Konservatori New England në Boston, etj.
Me rastin e debutimit të tij në Tiranë, në sallën e Teatrit të Operës dhe Baletit, Emanuele Torquati do të prezantojë një program që varion nga fundi i viteve ‘800 deri tek bashkëkohorja, kushtuar kompozitorit Giancarlo Cardini./atsh/KultPlus.com
