Era Berisha
Fotografitë: Nok Selmani

Edicionin e tij të shtatë, projekti magjik i Prishtinës “Ta zbardhi ftyrën” që mbahet nën organizimin e gazetës online për art dhe kulturë ‘KultPlus’, e që sjell artistët më të suksesshëm shqiptarë nëpër botë, mbrëmë e shënoi me një interpretim dhe bashkëbisedim të ngrohtë e intim nga balerini i njohur shqiptar, Eno Peçi. Si fluturimi i një dallëndysheje të brishtë, ka qenë interpretimi që ka dhuruar ai mbrëmë dhe rrëfimi i tij jetësor mbushur me elemente patriotike ka qenë diçka që ka mbushur zemrat e të pranishmëve deri në skutat e fundit, shkruan KultPlus.

Nëpërmjet perlave shqiptare dhe ato të huaja, këndshëm të përzgjedhura në një mënyrë të përsosur, mbrëmja ka kulmuar me interpretimin e balerinit Peçi. Në linjat e fytyrës së tij shihej një pasion, një dashuri që s’mund të përshkruhet. Këmbët e tij preknin shpesh tokën, edhe gjatë kërcimit por edhe gjatë rrëfimit të tij. Talenti i tij ishte i spikatur qysh si fëmijë teksa mëngjesi e darka e kanë gjetur atë duke vallëzuar, dhe mirë që ka ndodhur pikërisht ajo. Tanimë ne mund ta përjetojmë magjinë e tij, talentin, dhuntinë e pastër si loti, nëpërmjet krijimeve të tij por edhe interpretimeve. Ai mbrëmë për herë të parë ka ardhur në rolin interpretues në Kosovë, dhe e gjitha kjo falë punës së gazetës ‘KultPlus’, nëpërmjet projektit “Ta zbardhi ftyrën”, që vjen si projekt serioz dhe arrin të krijojë mbrëmje magjike që çelin si lule në pranverë.

E gjithë salla jehonte me duartrokitje të kohëpaskohshme të publikut. E kjo shënohej nga rrjedha që merrte rrëfimi i jetës së Peçit, që nga fëmijëria e deri më sot. Teksa fliste, dukej qartazi që ai frymon për të bukurën e baletit dhe skena për të është një parajsë të cilën ai e prek çdo herë. Audienca përjetoi një mbrëmje të rrallë ku interpretimi nga shqiptarët e suksesshëm në botë ka ardhur si diçka unike dhe tejet e nevojshme për kulturën e vendit.

Salla brenda Teatrit Oda në Prishtinë ka mirëpritur një numër tejet të madh të të pranishmëve që enkas kanë ardhur për të dëgjuar rrëfimin dhe interpretimin e balerinit Peçi.

Fytyra të reja, njerëz të moshuar dhe mosha nga më të ndryshmet, kanë mbushur hapësirën qosh më qosh. Dalja në skenë e artistit Peçi ka qenë diçka që mezi prisnin të ndodhte. Të pranishmit kanë përjetuar një mbrëmje të paharrueshme, duke marr parasysh edhe ambientin e ngrohtë të krijuar nga ngrohtësia e dy llambave në dy skajet e karrigeve dhe reflektorët që binin poshtë skenës për të potencuar magjinë e interpretimit.

Teksa ora po shënonte 20:00, duartrokitjet e shumta zënë vendin për të hapur këtë mbrëmje që u transmetua drejtpërdrejt në Radio Televizionin e Kosovës. Padurimi për të parë sa më shpejt balerinin në skenë, qe e lartë, dhe kjo më së miri vërehej në sytë e çdokujt që lëvizte kokën majtas e djathtas.

Moderatorja, Fëllënza Çitaku, qe ajo që bëri hapjen e kësaj mbrëmjeje mbushur plot shkëlqim e magji.

“Të nderuar të pranishëm, mirë se vini në edicionin e shtatë të mbrëmjes artistike ‘Ta zbardhi ftyrën’, një ndër mbrëmjet artistike më të dashura në vend, e që këtë vit, sikurse vitet e kaluara, vjen nën organizimin e gazetës online për art dhe kulturë, KultPlus. Përveç audiencës në sallë, këtë mbrëmje artistike do të kenë mundësi të gjithë ta ndjekin në shtëpitë e tyre në RTK. ‘Ta zbardhi ftyrën’ është formati që na sjellë figurat më të mëdha shqiptare që shkëlqejnë nëpër botë dhe po atë shkëlqim e zbresin në Kosovë, për të ndarë me ne sakrificën, suksesin, dëshpërimin, zhgënjimin e triumfin, pra copëza që e ndërtojnë një artist ndër vite. Këtë vit, në këtë edicion është zgjedhur balerini i njohur, Eno Peçi, i cili është një figurë e çmuar për kulturën tonë. Me punën dhe angazhimin e tij, ai ka performuar në skena të mëdha të teatrove, herë si balerin e si koreograf. Një ngjitje skenike të cilën shpesh e kujtojmë është performanca e tij në koncertin e Filharmonisë së Vjenës, koncert ky festiv i Vitit të Ri, që shpesh e përcjellim edhe ne në Kosovë. Balerini Peçi bart primatin si balerini i parë shqiptar që ka performuar në koncertin prestigjioz në Vjenë. Për herë të parë, Enon e kemi rastin ta shohim në skenën e Kosovës me performancë skenike, duke kujtuar se i njëjti ka realizuar koreografi për Baletin Kombëtar të Kosovës. Pra, ‘Ta zbardhi ftyrën’ ka sjell emrat më të spikatur, dhe këtë prurje, me angazhimin, besimin e përgjegjësinë, ka arritur ta bëj të mundur Ardianë Pajaziti, drejtoreshë e gazetës KultPlus”, ka thënë ajo.

Ndërkaq, hapjen zyrtare të edicionit të shtatë të mbrëmjes artistike “Ta zbardhi ftyrën” e nisi drejtoresha e gazetës online për art dhe kulturë KultPlus, Ardianë Pajaziti, e cila ka shprehë falënderimin e saj për prezencën e Enos, duke bëre thirrje që krijimi i skenës së Operës të kalojë në një gjendje më serioze.

“Ky projekt për mua është një mishërim dhe është një kënaqësi shumë e madhe që ta organizojmë këtë mbrëmje tash e shtatë vite, duke sjellë figurat më të rëndësishme të kulturës tonë që veprojnë në shtete të ndryshme të Evropës dhe jo vetëm. Sivjet jemi të privilegjuar që ta kemi balerinin Eno Peçi, i cili më ka mahnitë që nga momenti i parë kur nisëm diskutimet për këtë mbrëmje e deri në fund. Më ka mahnitë me modestinë e tij dhe ai është patjetër një shembull i mirë i cili do të duhej të jetë patjetër një model për ne. Njerëzit sa më shumë që po i prekin skenat e mëdha dhe po e shijojnë shkëlqimin, aq më shumë po bëhen njerëz me dy këmbë në tokë dhe për këtë jam shumë mirënjohëse ndaj Enos për këtë. ‘Ta zbardhi ftyrën’ po vazhdon të jetë formati me një sakrificë shumë të madhe për redaksinë tonë sepse kërkon një mund. Problemi kryesor ka qëndruar tek mungesa e një salle të mirëfilltë dhe unë i kam kërkuar falje Enos kur e kam ftuar, duke marr parasysh se në çfarë salla performon. Unë shfrytëzoj rastin që edhe nëpërmjet kësaj skene, të bëj një thirrje që ndërtimi i një skene operistike duhet të merret seriozisht, për faktin që këta artistë po e “heqin” krenarinë e suksesit dhe po vinë në këto rrethana për të ofruar dashurinë e tyre dhe talentin, vetëm për faktin që nuk i harrojnë rrënjët e tyre”, ka thënë Pajaziti.

Pas këtyre fjalimeve, në sallë mbizotëruan brohoritjet dhe u krijua një energji e hatashme, kur balerini Eno Paçi doli në skenë. Mbrëmja u zhvillua fillimisht me një rrëfim jetësor dhe më pastaj me një interpretim, duke krijuar kështu copëza kujtimi që gjatë do mbahen mend për shumëkënd. Balerini Eno Peçi, ka rrëfyer se si e gjeti vetën brenda profesionit të balerinit, ka treguar momente e vështirësi që i ka hasur përgjatë emigrimit në Austri, por ka treguar edhe momente nga jeta e tij që jo domosdo ndërlidhen me baletin. Si një fener në errësirë ka qenë biseda me të. Drita sa shkonte e bëhej më e madhe teksa audienca përjetonte jetën e tij teksa përmendeshin kujtimet jetësore që e skalitën atë në një yll që po shkëlqen në skena të ndryshme të botës.

Tutje, në një bashkëbisedim me moderatoren, Fëllënza Çitaku, balerini Peçi ka thënë se në rolin e artistit, pjesa më e mirë për të, mbetet ajo ngrohtësia që e ofron një mbrëmje si ‘Ta zbardhi ftyrën’.

“Është kënaqësi të jem mes juve këtu dhe faleminderit shumë për ftesën. Unë fillimisht mora një telefonatë nga Ardiana dhe folëm bashkë për këtë mbrëmje artistike dhe më pëlqeu shumë formati pasi që ishte diçka që nuk kishte shumë zhurmë por kishte shumë intimitet. Mbase mua si artist më intereson më shumë kjo pjesë sesa ato gjërat e mëdha që bëjnë shumë zhurmë sepse ka atë emocionin e ndjesinë e vetë”, ka thënë ai.

Me imazhet në ekranin në prapavijë që ndërroheshin kohë pas kohe, audienca hyri në fëmijërinë e Peçit, duke njohur edhe zemrën e vogël të Enos në moshë të re, por edhe dashamirësinë që ai portretizonte tani. Fotografia e parë shpërfaqi Enon e vogël, i buzëqeshur, në sheshin e Tiranës.

Fëmijëria

“Kjo foto është shkrepur në Tiranë tek sheshi Skënderbe. Atëherë në atë kohë ka qenë pak ndryshe pamja e sheshit dhe tani është krejt tjetër. Ka qenë ai momenti kur fëmijët janë dërguar në fundjavë dhe bënin fotografi aty. Unë mbaj mend edhe babin që më thoshte pikërisht në at moment ‘Zogu zogu shiko xhaxhin’, dhe këto kujtime patjetër që mbesin”, ka thënë balerini Peçi.

Fillet e baletit – Tiranë

“Pasioni për baletin erdhi shumë natyrshëm por më vonë. Në fillim nuk kisha ide se çfarë ishte baleti, por kam qenë shumë i lëvizshëm si fëmijë dhe luaja futboll. Në atë kohë fëmijëria ka qenë komplet ndryshe. Ne hipnim nëpër pemë, nëpër mure, hidheshim andej e këtej duke u bërë pis. Në të njëjtën kohë, në vitet e 90-ta më pëlqente të kërceja rok, rep dhe kisha gjithmonë atë kasetën time me muzikën e viteve 90-të. Kur kishim ditëlindjet, ftonim shokët dhe fillonim të kërcenim derisa djersiteshim. Aty e panë edhe prindërit që unë po hidhesha nga mëngjesi e deri në darkë dhe më quan në shkollën e baletit”, ka thënë ai.

Sipas tij, kur fillimisht shkoi në Akademinë e Arteve, aty ka qenë profesori Donald Martin, dhe ai ka qenë me një grup të vetin. Enoja ishte bë gati dhe ishte veshur, pati kasetën me vete e filloi të kërcente derisa i thanë mjaft. E panë që ai kishte shumë vesh për muzikë, e panë që kishte një lloj vazhdueshmërie në lëvizjet që ai bënte. I thanë që të vazhdonte në Shkollën e Baletit, dhe ai e pranoi.

“Në Shkollën e Baletit nuk e dija se çfarë bëhej por e dija se po merr rrugë diçka. Shkuam në Shkollën e Baletit dhe sa hyn aty, djathtas është një dhomë e vogël ku unë prita aty profesorët. Më thanë që të zhvishesha dhe unë e hoqa shallin e xhupin dhe po prisja, derisa më thanë prapë që të zhvishesha komplet që të më shohin trupin. Nuk e imagjinoja dot që baleti ka të bëjë edhe nga ana estetike për pamjen e fizikut. Aty e mora vesh që baleti ka një lloj drejtimi ndryshe por nuk e dija tamam”, thotë ai.

Aty pastaj ishte një konkurs që ai e fitoi mes shumë nxënësve të tjerë dhe për të ishte ballafaqimi i parë ku ai kishte veshur geta.

“I thashë atyre që si është e mundur që një mashkull t’i vishte ato. Unë si balerin do të duhesha që të kapesha te leva, të dëgjoja muzikë klasike, por e gjitha kjo mu dok e çuditshme dhe u thashë atyre se nuk është balet, dhe i pyeta se kur do të fillojmë të kërcejmë. Ky ishte ballafaqimi i parë, por ngadalë me kalimin e kohës, mësova çdo gjë. Mund të them që kam pasur një fëmijëri shumë të mirë, shumë të këndshme”, thotë Peçi.

Trazirat e 90-ta në Tiranë – Emigrimi në Austri

“Kanë qenë vitet e 97-të, 98-të dhe ishin shumë të komplikuara. Kanë qenë shumë të këqija për shqiptarët në atë kohë. Çdo gjë u mbyll dhe nuk funksiononte. U mbyllën teatrot, dyqanet dhe njerëzit filluan të blinin miell për bukë e shumë të tjera. Për mua ishte diçka shumë e trishtë sepse në atë moshë unë isha rreth pesëmbëdhjetë vjeç dhe në atë moshë ke akoma ato shpresat për të arritur diçka në jetë dhe kështu vjen një moment që ta ndalon atë. Pra, është momenti kur ti humbet çdo shpresë dhe sheh bosh. Nuk sheh asgjë dhe ndjehesh si i paralizuar në atë moment”, ka thënë Peçi.

Në ato vitet e trazirave, ai nuk kishte më shpresë për asgjë dhe prindërit në këtë rast u munduan që ta dërgonin jashtë. Ai dëshironte që ta linte atë vend vetëm që të mos dëgjonte më krisma. Ashtu ndodhi, shkoi në Austri dhe i thanë që të fillonte një jetë të re. E vetmja mënyrë për të ishte që ai të linte atë vend. Motra e tij ishte e martuar më herët në Austri, dhe e vetmja shpresë për të ishte që të shkonte në Austri.

“Kur shkova në Austri ishte diçka shokuese. Në fillimet e para, çdo gjë ishte komplet ndryshe. Atje flitej gjermanisht dhe pastaj kultura, mentaliteti, kultura, mënyra e të menduarit, infrastruktura, dhe për moshën time në atë kohë, çdo gjë ishte shumë mbytëse. Thashë me vete që tani jam këtu dhe fillova e hapa librin nga fillimi e mësova shumë. Ishte pikëpyetje e madhe sepse nuk dija çfarë të bëja në Austri. E vetmja gjë që dija të bëja ishte kërcimi, andaj motra ime më tha që të shkoja në Shkollën e Baletit, por unë i thosha që kishte kaluar kohë që ushtroja balet dhe për ata që e dinë, nëse e le një ditë, atëherë e ke lënë një muaj. Baleti është shumë vështirë sepse forma humbet menjëherë. Por, për mua ishte e vetmja mënyrë, andaj vendosa që të shkoja në Shkollën e Baletit”, tregon ai.

Ai tutje rrëfeu për mënyrën se si kishte dy vite pa ushtruar, mirëpo asnjëherë nuk gjeti veten të dorëzuar. Rrëzohej por qohej prapë, njashtu si vetë lëvizjet brenda një baleti.  

“Në fillim aty, prisja audicionin dhe ishin pak skeptik kur u thashë që jam nga Shqipëria. Aty pastaj fillova klasën dhe fillova të bëja ushtrimet me ta por më bëheshin gati dy vite pa ushtruar dhe normalisht që të tjerët ishin perfekt. Nuk isha në formën e duhur dhe fillova provat. Nuk e di sa herë kam rënë në tokë sepse nuk e kisha kontrollin e trupit në total. Mundohesha të mos dëmtohesha por nuk funksiononte. Bija në tokë, qohesha prapë, bija në tokë e prapë qohesha në këmbë dhe kjo u përsërit gati mbi tridhjetë herë. Ata më shihnin mua çuditshëm, por e vetmja mënyrë për mua ishte që ta kapja atë vend për të qëndruar në Austri. Doja t’i bëja ushtrimet siç duheshin sepse unë doja të rrija aty. Në fund pastaj erdhi një moment që nuk funksiononte më dot gjë dhe ika pastaj me pak inat. E përplasa derën dhe thashë se baleti nuk është për mua. Ika poshtë sepse motra më printe poshtë. Ndërkohë, ishte një profesor dhe erdhi afër e i tha motrës time në gjuhë tjetër që Peçi ka shumë mangësi por ai ka shumë vullnet. Ai kujtonte që unë i bëja gjërat që më pëlqente baleti, dhe ashtu ishte, mirëpo kisha arsye shtesë që më duhej të qëndroja në atë vend”, rrëfen ai.

Ajo ishte shkaku që pastaj ai vazhdoi aty një muaj tjetër. Ajo ishte bileta e tij të cilën e shfrytëzoi që nga mëngjesi deri në darkë. Kur mbaronte mësimet, ai vazhdonte deri në darkë që t’i bënte ata të bindur që Peçi ka përmirësime.

Një emigrant fiton rolin e Spartakut në moshën 21 vjeçare

Balerini Peçi tutje tregoi për veçantinë që ka një rol kryesor, e sidomos në një periudhë ku vetën nuk e sheh të denjë për një të tillë.

“Ka qenë diçka shumë e veçantë sepse unë atëherë kam qenë si gjysmë-solist dhe kemi pasur një drejtor italian, dhe ai më ka ndihmuar shumë. Më vëzhgonte gjithmonë në Shkollën e Baletit, shikonte ecurinë time dhe nuk thoshte gjë. Erdhi një moment kur më dha kontratën që të futesha në Teatrin e Operës dhe Baletit në Vjenë, dhe më dha mundësinë që të kërceja shumë role. Pastaj, erdhi një moment kur më tha që ta luaj Spartakun, një krijim i ri për vetë drejtorin aty. Më tha që më donte tek ajo pjesë, unë isha akoma 21 vjeç dhe nuk merrja vesh gjë. Normalisht, Spartaku është një rol ku duhej të kishe shumë eksperiencë, shumë përvojë sepse ka elemente shumë nga ana teknike dhe artistike. Unë këto gjëra nuk i kisha por fillova të punoja shumë. U zhvillova nga ana teknike, nga ana artistike, mora shumë mësime nga artistë të tjerë por në anën tjetër më duhej të jepja diçka artistike nga vetja ime. U mundova dhe besoj se ka dalë shumë mirë”, thotë ai.

Por, tani që ai e mendonte mbrëmë se nëse sot do e luante atë rol, beson se do ishte më ndryshe pasi tani ai ka eksperiencë, dhe gjithçka do të dukej ndryshe. Ai beson se ai rol ka qenë atëherë një shtytje shumë e fortë në karrierën e tij.

Opera Shtetërore e Vjenës

Kur ai fillonte të krijonte shoqërinë e tij në Vjenë, të gjithë austriakë. E pyetnin se nga vinte, dhe u thoshte se është nga Shqipëria. Ata rrudhën fytyrat dhe e pyetën se ku i binte Shqipëria.

“Në atë moment që më pyetën atë gjë më erdhi një ndjesi e nxehtë dhe i thashë se si ka mundësi që një student në këtë vend të kulturuar të mos e dinte se ku i binte Shqipëria. Këto kanë qenë ballafaqimet e mia në fillim, shto këtu edhe burokracitë e mëdha të tjera, por kuptova një gjë. Unë kisha vajtur në Austri dhe ata nuk kishin ardhur në Shqipëri. U mundova që t’i përshtatesha kulturës sepse isha unë që isha i ardhur”, ka treguar Peçi.

Balerini i parë në Koncertin Festiv në Filharmoninë e Vjenës

Ka qenë në Tiranë kur si i vogël ndiqte koncertin festiv të Vjenës, dhe atë kohë balerini Peçi e kujton me nostalgji.  

“Unë e mbaj mend në Shqipëri kur jepej koncerti i Vitit të Ri, e shikonim stemën dhe ka qenë një fotografi me çifte që kërcenin vals. Që atëherë kur e shikoja këtë koncert, e kisha një ndjesi të mira. Pastaj kur shkova në Vjenë, më ra në mend që mbahet ky koncert. Erdhi momenti që më zgjodhën për të performuar në atë koncert dhe u befasova shumë sepse isha shqiptar dhe nuk ma kapte dot mendja. Koncerti i Vitit të Ri në Vjenë është diçka tradicionale dhe unë u gëzova shumë. Isha i emocionuar që u zgjodha”, tregon ai.

Teknika – Sparkata në ajër

Në pjesën e bashkëbisedimit me balerinin, e pashmangshme ishte paraqitja e fotografisë së tij në ajër, një teknikë kjo e vështirë për t’u arrirë, por ai vetë e konsideron edhe si të lehtë në një farë forme.

“Ta bësh Sparkatën edhe është e vështirë por edhe nuk është. Arrihet nëpërmjet metodave të ndryshme dhe mendoj që çdo balerin profesionist mund ta bëj sparkatën, sigurisht ka mënyra të ndryshme se si mund ta bësh një të tillë.”

Ato vështirësitë që konsiderohen, ai i ka të gjitha në kokë, pavarësisht se në fytyrë duket mirë. Ai beson se për një balerin profesional është shumë e rëndësishme që ana teknike të jetë në rend të parë, pastaj nëse arrin një nivel të anës teknike, atëherë duhet të arrihet ana artistike. Janë dy gjëra që janë shumë vështirë të koordinohen me njëra-tjetrën, pasi që ka balete që duhen luajtur në bazë të njërës apo tjetrës.

“Fati është gjithmonë aty, por fatin duhet të dish ta kapësh, normalisht me shumë punë.”

Ai konsideron se ka teknika të ndryshme por që gjithçka varet nga balerini. Në qoftë se vjen koordinimi i lëvizjes që mund të bësh një hedhje të madhe, atëherë ekziston mundësia që ta mbash në ajër. Në qoftë se ka lëvizje të shkurtra, atëherë mbase është edhe më vështirë. Gjithçka varet nga lëvizjet brenda koreografisë.

“Duhet shumë disiplinë, duhet shumë motivim që të kesh një fizik të mirë. Janë dy gjëra që bashkëpunojnë shumë me njëra-tjetrën por duhet patjetër sepse motivimin nuk e gjen ditë përditë, por ai humbet dhe nuk mund ta marrësh çdo ditë. Prandaj, kur humbet motivimi, ke disiplinën. Nëse aq më shumë ke disiplinë, aq më shumë ke dhe motivim”, shpalos Peçi.

Shfaqja “Exil” – roli i koreografit

Exil-i i Eno Peçit rrëfen trazirat e një vendi, dhe lidhet me temën e emigracionit. Një rrëfim për familjet e shkatërruara, për fëmijërinë e humbur, për nënat e braktisura që kërkojnë kuptim në mërgimin e fëmijëve të tyre dhe tragjedinë e popujve që emigrojnë.

“Exili ka lindur nga një ide. Ka qenë një festival në Zvicër dhe kisha kohë që punoja me drejtorin e festivalit atje dhe ai donte të dinte më shumë rreth historisë time. Fillonte të merrte vesh për fëmijërinë time dhe se si unë shkova atje. Dolëm pak te trazirat e viteve 90-të dhe ideja për një koreografi atij i pëlqeu shumë. Ai donte që unë të krijoja një koreografi me këtë koncept. Ky ishte fillimi i parë, dhe premiera e Exil-it ka qenë në Zvicër, pastaj u mundova ta jap në Tiranë. Pas Tiranës, mendova ta sjellë këtë patjetër edhe në Kosovë”, thotë ai.

Sipas tij, baleti Exil nuk është biografia e tij por i përshtatet shumë asaj kohe. Është një biografi e të gjithë shqiptarëve. Ka elemente të ndryshme dhe ai ka futur shumë intervista të kohës atje, ka adaptuar shumë krisma, shumë tekste, dhe pastaj është bërë koncepti i baletit.

“Elementi shqiptar në baletet e mia jam unë. Pavarësisht mënyrës se si unë mendoj apo kërcej, ka një moment që mua më dërgon tek rrënjët e mia, atje ku unë vij. Kjo më inspiron shumë, edhe nga ana e të shprehurit por edhe nga ana e të zhvilluarit artistikisht, si në kërcim, edhe në krijim. Është shumë e rëndësishme për mua që të dish nga ku vjen, sepse është një bazë shumë e fortë që e ke prapa shpinës që të shtyn përpara”, rrëfen balerini.

Valvimi i flamurit shqiptar në Piazza Degli Albanezi në Itali

“Kjo foto ka qenë në Itali dhe ka qenë një ditë përpara se unë të shkoja në Austri. Kemi qenë me një grup balerinësh, me ish drejtorin e Shkollës së Baletit”, tregon balerini Peçi.

Shkuan në Itali për të kërcyer valle popullore dhe të prezantonin Shqipërinë. Ai mban mend që në këtë foto, ai fillimisht ishte prapa por pastaj doli para për të mbajtur flamurin.

“Më thanë ta ngrija dorën lartë dhe mua mu shtyp një buton brenda dhe fillova ta mbaja lartë dhe nuk e ulja dot aspak. Doli shumë spontan kjo pjesa e krenarisë apo ndoshta ishte diçka që duhej ta bëja patjetër. Shqipëria është identiteti im, është vendi nga i cilin vij unë”, thotë ai.

Çmimet, dekoratat në Shqipëri dhe Austri

Eno Peçi është dekoruar me “Kalorësi i Urdhrit të Skënderbeut”, dekoratë që i është dhënë nga presidenca e Shqipërisë dhe “Kurora e Nderit të Asutrisë për Shkencë dhe Art”, titull i ndarë në vitin 2019, dhe për këto ai ndjehet shumë mirënjohës.

“Për mua sigurisht që çmimet janë të rëndësishme. Është diçka shumë mirënjohëse që një artist merr në jetë. Jam mirënjohës për shkak se e di që po vlerësohet një punë shumë e madhe që është bërë.”

Takimi me Papën

Për këtë fotografi më lartë, balerini Peçi tregon që ka qenë një event në Vatikan, ku morën pjesë disa shqiptarë dhe mes tyre ishte edhe Inva Mula, Dua Lipa, Lorik Cana, Genc Tukici.

“Kemi qenë një dorë e mirë shqiptarësh aty dhe dhamë një shfaqje dhe pastaj patëm takimin me Papën. Ishte diçka e veçantë.”

Ndërsa, teksa fliste për bashkëpunime të radhës në përgjithësi, balerini na tregoi se baleti është një degë e artit që përshtatet me çdo gjë, andaj për bashkëpunime është i hapur. Ndërsa, na shpalosi se për momentin është duke punuar një projekt me Baletin në Vjenë por që akoma nuk është fiksuar saktë.

“Kërcimi është shpresë të cilën ne e flasim nëpërmjet gjuhës së trupit.”

Po ashtu, teksa u pyet nga moderatorja Çitaku për baletin e tij Exil që e ka sjellë në Shqipëri dhe Kosovë, balerini Peçi tregoi se është ndjerë shumë mirë në dy vendet.

“Janë dy kompani të ndryshme. Në Tiranë kanë qenë balerinët tejet të gatshëm për të krijuar diçka dhe unë këtë e kam ndjerë. Është diçka shumë e bukur dhe të njëjtën gjë e kam ndjerë edhe në Kosovë. E mendoj një provë që e kemi bërë këtu për Exil-in dhe isha duke e parë dhe ishte një moment i anës artistike që ma mori mendjen shumë dhe nuk shikoja më dot gjë tjetër”, thotë ai.

Balerini Peçi në fund të krejt bisedës që qe bashkëbisedim që tregoi për fëmijërinë, sfidat, sukseset, ëndrrat, pengesat dhe triumfin, e dha një mesazh për të gjithë ata të rinjtë që ëndërrojnë profesionin e njëjtë.

“Mund të them që Baleti nuk ka moshë, kërcimi është për të gjithë dhe shijojeni nga ana fizike dhe shpirtërore që ta vazhdoni sa më gjatë.”

Tashmë, dukej se çdo gjë ndali dhe erdhi koha për të shijuar deri në maksimum. Balerini Peçi vazhdoi në prapaskenë që të bëhej gati për të interpretuar. Në ndërkohë, në skenë dolën balerinat e vogla të kompanisë “Behi’s Dance” që i dhanë një lezet të këndshëm skenës. Me një vepër me melodi festive, ato interpretuan para audiencës dhe mbushën skenën me një ngrohtësi unike. Fytyrat e tyre, lëvizjet që krijonin, dëshmuan se e ardhmja jonë janë ata fëmijë të cilët e duan artin dhe me art arrijnë të qëndrojnë në këmbët e tyre. Interpretimi i balerinave të vogla arriti që të krijojë buzëqeshje në fytyrën e gjithsecilit në sallë. Dalloheshin prindërit krenarë që shikonin fëmijët e tyre të performonin, teksa artdashësit kanë përjetuar një mbrëmje të paparë.

Ndërkaq, radha për pushimin e skenës iu lëshua yllit kryesor, balerinit Eno Peçi, i cili shpalosi interpretimin e tij si një pëshpëritje në lëvizje. Trupi i tij tregonte diçka, një histori të gdhendur brenda vetes por që synonte të jetë e përjetshme. Skena për të u bë një kanavacë e bukur në të cilën ai vetë dhuroi ngjyrat më të bukura. Hija e tij, drita e ngrohtë e bën atmosferën akoma më të bukur. Ai erdhi i përgatitur dhe dhuroi një spirale emocionesh që na bën të mendonim që ishim buzë një ëndrre. Krahët e tij lëviznin si petale, çelnin sa majtas e djathtas, teksa ritmet i kapte në çdo moment. Hapat e këmbës së tij që mbulonin skenën, krijonin një jehonë që buroi plotësisht. Çdo lëvizje e tij krijonte një dialog me publikun, teksa dukej se rrëfente thellësitë më të fshehura të shpirtit. Koha në ato vepra, dukej se ngadalësohej dhe i përkulej interpretimit të balerinit Peçi. Tingujt e Chopin-it dhe melodia e këngëtares Elina Duni, zhbllokuan ajrin qartazi. Shprehja e trupit të balerinit krijoi emocione që vështirë se i shohim dot më. Nëpërmjet forcës fizike të madhe erdhi magjia delikate e shpirtit të tij dhe brenda mbretërisë së tij sublime, ai na lejoi që ne të hynim.

Për ta shpërblyer balerinin Peçi me çmimin tradicional të mbrëmjes artistike ‘Ta zbardhi ftyrën’, në skenë doli drejtoresha Ardianë Pajaziti.

“Kur kam qenë këtu për projektin në TKK, kam kaluar një kohë shumë të mirë dhe e kam ndjerë energjinë që ata më kanë dhënë mua, dhe për një krijues i cili jep diçka e i kthehet prapa dyfish, është diçka shpirtërore që nuk mund të krahasohet me asgjë”, kanë qenë fjalët që i tha balerini Peçi kur e pranoi këtë çmim.

Por, nuk mbaroi gjithçka me kaq, pasi që të pranishmit u ftuan në koktelin që ishte organizuar në KultPlus Caffe Gallery, ku balerini Peçi gjithashtu u mirëprit me duartrokitje të forta e ku vazhdoi pastaj takimin me njerëzit dhe nënshkrimin e autografeve e një numër të pafund fotosh me gjithsecilin që shprehte dëshirë për të biseduar me të.

Ndërsa për KultPlus, balerini Eno Peçi ka potencuar se mbrëmja “Ta zbardhi ftyrën” ishte një natë e veçantë.

“Për mua ishte një natë e veçantë sepse për mua ishte hera e dytë që erdha në Kosovë dhe ishte diçka intime, një ballafaqim me publikun. Ishte një rrëfim i historisë time që unë kam kaluar dhe fillimet e mia si balerin profesionist dhe si një koreograf. Ishte edhe një performancë që unë i tregova publikut. Atmosfera ishte shumë e këndshme dhe më preku shumë. Performanca që unë bëra ka qenë nën muzikën e Frederic Chopin, nga një projekt që unë me një pianiste në Vjenë e kemi krijuar. Vepra ka humor, ka të gjitha gjendjet emocionale.Pjesa e dytë ishte nën tingujt e Elina Dunit, një këngëtare fantastike dhe brenda albumit ‘Matanë malit’, kënga ime e preferuar është ‘Unë për ty moj’ që unë e zgjodha meqë erdha në Kosovë”, ka thënë ai për KultPlus.

Kujtojmë që në edicionet paraprake në “Ta zbardhi ftyrën” mysafirë ishin artistët e njohur si: Sislej Xhafa, Imer Kutllovci, Flaka Goranci, Erza Muqolli, Gjon’s Tears, Gëzim Myshketa, Elbenita Kajtazi, të cilët edhe kanë një karrierë të pasur në botën ndërkombëtare.

Projekti “Ta zbardhi ftyrën” u organizua nga gazeta online për kulturë dhe art KultPlus, dhe kjo mbrëmje është mbështetë nga Ministria për Kulturë, Rini dhe Sporte, Radio Televizioni Publik i Kosovës, Ujë Rugove. / KultPlus.com