Muzeu Etnografik i Kavajës pas ndërhyrjes restauruese të programit EU4Culture, hapi më në fund dyert për publikun.
Kryetari i Bashkisë Kavajë, Fisnik Qosja, e vlerësoi këtë ngjarje si një lajm të shkëlqyer për Kavajën dhe Muzeun Etnografik si një thesar të çmuar të kujtesës dhe trashëgimisë tonë kulturore.
Muzeu u inaugurua në prani të ambasadorit të Misionit të BE në Shqipëri, Silvio Gonzato, ndërsa Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit përfaqësohej nga zëvendësministrja Lira Pipa.
Programi EU4Culture solli mjedise tërësisht të restauruara të Muzeut Etnografik të Kavajës, me artefakte të kuruara në çdo detaj, punime unike me terrakota, kostume tradicionale e zeje të pafundme.
Krybashkiaku Qosja, përmes një postimi në rrjetet sociale, siguroi se, të gjitha këto pasuri të paçmueshme të Kavajës, tashmë janë të garantuara nëpërmjet inventarizimit dhe digjitalizimit të të gjithë fondit trashëgimor të muzeut, duke hedhur dritë kësisoj, sot e përgjithmonë, mbi traditat e vyera të kësaj treve.
Kjo sipas kryebashkiakut të Kavajës, do të pasurojë ofertën turistike të ketij qyteti me një ndër “hot spotet” më të bukura të trashëgimisë kulturore të botës shqiptare.
Qosja shprehu mirënjohjen më të thellë ndaj Bashkimit Evropian e përfaqësuesve të tyre në Shqipëri, punonjësve të Bashkisë Kavajë si dhe të gjithë ekspertëve, specialistëve dhe nëpunësve që u përfshinë e punuan natë e ditë për të bërë të mundur realizimin e këtij projekti kaq të rëndësishëm./atsh/KultPlus.com
Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar në Korçë, njoftoi se ka përfunduar procesi i restaurimit dhe konservimit në ikonën “Mandili i Krishtit”.
Ikona është me origjinë nga kisha e Shën Marisë, Lubonjë, Korçë.
“Mandili i Krishtit” është pjesë e studimit, bashkëpunimit dhe marrëveshjes midis Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar dhe Universitetit Politeknik, Tiranë në kuadër të projektit “Hartografimi dhe Dokumentimi i Zonave Arkeologjike. Lubonjë-KORÇË”.
Kjo ikonë është një nga 7 ikonat që aktualisht janë në proçes konsolidimi dhe restaurimi, në laboratorin e këtij muzeu./atsh/KultPlus.com
Në 22 vjetorin e themelimit Shoqata e Intelektualëve “Jakova” në Gjakovë ka ndarë çmimin “Guximi Intelektual 2023” për aktivisten e njohur Dr. Luljeta Pula-Beqiri.
“Intelektuali i mirëfilltë nuk është vetëm njeriu i shkolluar dhe i arsimuar por në radhë të parë ai i cili ka guximin intelektual t’a thotë të vërtetën pavarësisht rrethanave. Më 1968 është për admirim angazhimi i intelektualëve për të fituar të drejtën për vetëvendosje dhe Republikën për Kosovën. Më 1981, pas demonstratave të 1981 pati një mbështetje të demonstratve nga intelektualët por përkrahje në heshtje. Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës asnjëherë nuk qe në nivel të detyrës. Nuk pati ide e as prononcime në kohët më delikate nëpër të cilat po kalonte Kosova. Në vend se t’u prijë proceseve ajo i injoroi. Pas luftës zhgënjim i madh në vend, krim e korrupcion. Inteligjenca hesht. Nuk ka prononcime për depërtimin e islamit politik në vend, e ky është dëmi më i madh që po i bëhet vendit”, ka thënë Pula-Beqiri me këtë rast.
Luljeta Pula-Beqiri ështё një nga intelektualet e njohura brenda e jashtë vendit pёr veprimtarinё e saj patriotike ndёr vite. Ajo me aktivitetin e saj nё vijimёsi ka dëshmuar qёndrim tё guximshёm lidhur me problemet e mёdha kombёtare, shtetёrore e shoqёrore.
Për 44 vite me radhë ishte profesoreshë në Universitetin e Prishtinës doktor i shkencave teknike në fushën e teknologjisë kimike dhe profesoreshë ordinare në Fakultetin e Gjeoshkencave dhe Teknologjisë në Mitrovicë që nga viti 1976. Pula – Beqiri rrjedh nga një familje intelektualësh nga Gjakova si nga ana e nënës (Edibe Binishi – Pula – veterane e arsimit), ashtu edhe nga babai (Xhevdet Pula – profesor universiteti).
Ajo kontribuoi në etapa të rëndësishme nëpër të cilat ka kaluar Kosova. Veprimtarinë e saj kombëtare e filloi qysh në moshën 16 vjeçare, kur iu bashkua demonstratës së vitit 1968. Prej viteve 80’-ta e deri në vitin 2000, Luljeta parreshtur e ka ngritur zërin kundër represionit dhe padrejtësive që iu bëheshin shqiptarëve në ish – Jugosllavi. Me punën, përkushtimin dhe guximin e saj ajo është bërë model i angazhimit e avancimit të gruas në ato vite në Kosovë. Si nxënëse e vitit të dytë në gjimnaz, ishte dënuar me masën përjashtim nga shkolla për organizimin dhe nxitjen e propagandës kombëtare në mesin e bashkëmoshatarëve të saj.
Mori pjesë edhe në demonstratat e vitit 1981, duke u bërë kështu ndër të rrallët profesorë universitarë, që e përkrahte publikisht këtë nismë. Ishte pjesëmarrëse nëpër të gjitha tubimet kombëtare dhe demonstratat popullore, që nga viti 1981 e deri më 1999. I tërë ky angazhim, rezultoi në arrestimin e saj 8 herë në stacione të ndryshme policore.
Kontributi i saj është i pamatshëm dhe fatkeqësisht sot e kësaj dite nuk është çmuar sa duhet nga shteti. Kujtojmë këtu debatet e saj të forta në studiot e Beogradit, ku vetëm atmosfera e të qenurit shqiptar ishte tejet e vështirë e lëre përballja me figurat më të larta të asaj kohe në ish Jugosllavi.
Shquhet me paraqitjen e saj në Kongresin Amerikan në vitin 1990. Paraqitja e saj ishte mbreslënëse në kohën kur gjërat në ish-Jugosllavi veçse kishin filluar të përkeqësoheshin. Atje foli në emër të nënave kosovare, dhunës e represion që ushtronte Serbia mbi popullatën shqiptare në Kosovë. Në Kongresin Amerikan, Luljeta Pula- Beqiri është shprehur se janë për demokraci parlamentare, për zgjedhje të lira, sistem shumëpartiak, për pranimin e subjektivitetit politik të popullit shqiptar, për barazi me të gjithë popujt e tjerë të Jugosllavisë dhe për pranimin e subjektivitetit politiko-juridik të Kosovës i cili do duhet të sanksionohet me shprehjen e lirë të vullnetit të popullit të Kosovës. Në një kohë të atillë, të bësh paraqitje të tillë, duhej guxim e përtej guximit.
Po ashtu në takime me qindra diplomatë evropianë dhe botërorë ka lobuar për shtetin e Kosovës, duke ngritur zërin për padrejtësitë që po i bëheshin popullit shqiptar në ish jugosllavi e veqanërisht në Kosovë. Me punën, përkushtimin e guximin e saj ajo është bërë model i angazhimit e avancimit të gruas në Kosovë dhe diasporë.
Përpos librave shkencorë-profesionalë ajo ka botuar librin me kujtime e dëshmi të titulluar, ”Rrëfimi i një jete për Kosovën” dhe është para botimit libri” Helmimet, krimi dhe mashtrimi”.
Libri autobiografik, ”Rrëfimi i një jete për Kosovën” është libër kujtimesh mbi angazhimin e saj kombetar që nga fëmijeria. Ajo shkruan për familjen pasi që kishte ndikim qenësor në formimin dhe edukimin e saj. Në libër përshkruhen ngjarjet, angazhimi I saj kombëtar dhe përfshirja në to, për rrethanat, konjukturën dhe vet realizimin e objektivit për liri dhe pavarësi. Përshkruan pjesëmarrjen në shumë Konferenca ndërkombëtare dhe takimet me shumë liderë shteterorë ndërkombëtarë dhe aktivistë të të drejtave të njeriut.
Në libër po ashtu citohen pjeseë të intervistave në media ndërkombëtare, serbe, rajonale dhe vendore. Pos tjerash autoja në libër shpreh dëshpërimin dhe zhgënjimin e thellë me rrjedhat në Kosovën e pas luftës që kanë rrënuar përfundimisht gjithë iluzionet e saj dhe kanë varrosur në pafundësi idealin e jetës së saj.
Luljeta Pula ka dorëzuar për botim dhe pritet që shpejt të promovohet libri “Helmimet, krimi dhe mashtrimi”. Autorja synon të bëj një sintetizim të materialit faktik për helmimet e vitit 1990 me qëllim të krijimit të rrugës për ngritjen e padisë ndërkombetare për dënimin e atij krimi monstruoz kundër fëmijëve që siç e quan ajo, ishte hyrje në gjenocidin mbi shqiptarët që do të bëhej më vonë nga regjimi kriminal i Serbisë. Në libër janë dhënë argumente të shumta shkencore për vërtetësinë e helmimit, janë cituar shumë mjekë kosovarë që kanë kuruar të sëmurët, janë dhënë diagnozat e të sëmurëve dhe shpjegimet shkencore të simptomave të tyre. Pasqyrohen po ashtu prononcimet e shumë mjekëve ndërkombëtarë që kanë analizuar mostrat e të helmuarve, janë cituar organizata të ndryshme ndërkombëtare që kanë hulumtuar helmimin e të 9-ve. Paraqiten dëshmitë autentike të të helmuarve dhe motrave të nderit që kanë kuruar mijera pacientë, janë dhënë prononcimet e rrejshme të mjekëve serbë që sabotonin e abuzonin me të vertetën. Në libër janë dhënë origjinalet e raporteve mjekësore të toksikologëve të dëgjuar dhe institucioneve mjekësore me renome që dëshmojnë helmimin. Po ashtu janë dhënë fragmente nga shumë gazeta vendore, serbe, rajonale dhe botërore për helmimet dhe qasja e tyre e ndikuar nga politika ditore. Në fund është transkriptuar emisioni “Porota”, debati televiziv i Tv Beogradit në të cilin Pula- Beqiri ishte ballafaquar me emrat më të njohur të akademikëve serbë dhe gjeneralëve të ushtrisë Jugosllave, sepse ajo konsideronte se nxjerrja e këtij ballafqimi e shpërfytyron më së miri mashtrimin e madh serb.
Ajo ka marrë pjesë në qindra Konferenca ndërkombëtare, dëshmi për Kosovën në Amerikë dhe Evropë ndër të cilat veçojmë: Dëshminë për Kosovën në Washington më 1990 dhe Dëshiminë për Kosovën në Bon të Gjermanisë. Pastaj Konferencën për çështjen shqiptare që është mbajtur nën patronatin e Parlamentit austriak në Vjenë, shumë takime në shtetet evropiane dhe Amerikë me shtetarë të rëndësishëm ndërkombëtarë, shumë simposiume të organizatave për të drejtat e njeriut në botë ku kurdoherë ka argumentuar nevojën për zgjidhjen e përhereshme të çështjes së Kosovës. Ideja themelore e të gjitha prezentimeve dhe përfaqësimeve të saj insistimi në parimin se Kosova duhet të nxirret nga korniza e ngushtë e të drejtave të njeriut dhe të pranohet si një çështje e pazgjidhur politike me dimension të pastër politik. Dhe natyrisht kërkesa që buron nga ky parim pranimi i të drejtës së popullit shqiptar për vetëvendosje. Diskutimet e saj janë përcjellur në qendrat shteteve përkatëse dhe kanë pasur ndikimin e tyre.
Kryetari i kësaj Shoqate Prof. Dr. Ruzhdi Sefa, gjatë ndarjes së Çmimit u shpreh se: “Shoqata e Intelektualëve “Jakova” i ndanë çmimimin “Guximi Intelektual” për vitin 2023 Prof. Dr. Luljeta Pula-Beqiri që në vijimësi ka dëshumar mendim dhe qëndrim të guximshëm lidhur me problemet e mëdha kombëtare shtetërore e shoqërore.”
“Bazuar në Rregulloren për ndarjen e Çmimit “Guximi Intelektual” dhe pasi janë përmbushur të gjitha procedurat e parapara sot në mënyrë solemne Prof.Dr. Luljeta Pula-Beqirit, Shoqata e Intelektualëve ‘Jakova’ i ndanë këtë çmim për vitin 2023. Çmimi i Shoqatës “Guximi Intelektual” sivjet ndahet për të katërtën herë me rradhë”, ka thënë Sefa.
Pas marrjes së çmimit, Pula-Beqiri është shprehur e lumtur që në Gjakovë për të dytën herë po vlerësohet veprimtaria e saj për çka I ka falënderuar anëtarët e ShI “Jakova”. Ajo me këtë rast ka prezantuar para të pranishmëve kumtesën me titull “Roli i inteligjencës së Kosovës në proceset politike dhe kombëtare”.
Kumtesa e prof. Dr. Luljeta Pula-Beqiri
Do të doja fillimisht të them se intelektuali dhe inteligjencia e mirëfilltë nuk nënkupton domosdo njerëz të shkolluar dhe të ditur, njerëz të aftë e të arsimuar por mbi të gjitha ata që kanë guximin intelektual dhe kombëtar t’a thonë të vërtetën dhe vetëm të vërtetën pavarësisht rrethanave dhe rreziqeve, njerëz me dinjitet e integritet personal, moral e kombëtar, njerëz që janë të gatshëm të shkojnë edhe kundër rrjedhës kur këte e kërkon nevoja, interesi I lartë I kombit dhe atdheut.
Në rrugëtimin tonë të gjatë e të mundimshëm drejt lirisë dhe pavarësisë inteligjencia jonë jo gjithmonë ka qenë në rrugën e duhur dhe në nivel të detyrës. Natyrisht rrethanat kanë qenë shumë të vështira dhe nuk ka qenë aspak e rëndë për regjimet t’I ndëshkojnë dhe t’I heshtin zërat kundërshtues individual. Megjithatë jam e bindur se ka mundur të bëhet më shume se që është bërë në radhë të parë nëqoftëse këta zëra nuk do të mbeteshin të vetmuar dhe nese do të kishte një shumësi disidentësh.
Kështu fjala vjen ishte impresiv mobilizimi dhe angazhimi i jashtëzakonshëm I intelektualëve më të dëgjuar të Kosovës më 1968. Edhepse fëmijë në atë kohë me shumë interesim e kam përcjellë debatin intelektual dhe politik të asaj kohe për republikën e Kosovës. Ata, pra intelektualët e bënë të veten, ngritën zërin fuqishëm për të kërkuar për Kosovën të drejtën e saj të ligjshme për vetëvendosje dhe pranimin e statusit të Republikës. Më shumë se kaq ata nuk mund të bënin. Zëri i tyre jehoi fuqishëm në vend, entuziazmoi popullin I cili e donte këtë avancim dhe ndikuan fuqishëm edhe në qendrat politike të
vendosjes në Jugosllavi dhe natyrisht në Kosovë. Kam bindjen e thellë se po të kishte guxim më të madh dhe ngulmim shumë më të vendosur politik nga garniture politike e asaj kohe, Kosova që atëherë mbase mund të fitonte statusin e Republikës. Ndjehej një frymë relaksuese dhe një shkallë liberalizimi në atë kohë I cili kulmoi me ndryshimet kushtetuese të 1974-s. Në atë kohë dhe në atë raport forcash, megjithë rezistencën e Serbisë, kjo ndoshta edhe mund të bëhej. Ruaj rezervën time, sepse nuk jam naïve të besoj se megjithë liberalizimin e caktuar në Sërbi hegjemonizmi sërb ishte aty, i tërbuar, I fuqishëm, por i fshehur. Dhe kjo ndodhi vetëm atëherë dhe kurrë më. Të paktën ia vlente që nga ana jonë të bëheshin të gjitha përpjekjet e mundshme dhe të bëhej gjithë cfarë ishte në dorën tonë, që fatkeqësisht nuk u bë. Por ama intelektualët bënë gjithcka që ishte në dorën e tyre dhe ishin ata që krijuan frymën e mahnitshme për realizimin e statusit të Republikës për Kosovën.Fatkeqësisht ishte politika ajo e cila duke mos shkuar gjer në fund në përpjekjet e saja e dështoi këtë. Emri i Republikës do të na ndihmonte shumë në prag të luftës dhe nëse kjo do bëhej rruga jonë për pavarësi të vërtetë do të ishte sigurisht më e shkurtër, të paktën nga aspekti juridik-institucional. Dhe të paktën i ashtuquajturi Komision i Badinterit do të ishte me emrin e republikës për Kosovën shumë më i lehtë. Edhe pse pa luftë lirinë nuk do të mund t’a fitonim, ashtu siç nuk e fituan as republikat e tjera në ish Jugosllavi.
Më pas ndodhën demonstratat e 1981. U dëgjuan në atë kohë shumë vlerësime në masë për ngjarje e 81-shit. Disa nga ato buronin edhe nga eksponentë të dëgjuar të politikës kosovare, me ndikim në atë kohë. Natyrisht shqiptarë. Ata edhe disa, them unë kuaziintelektualë, arritën t’a plasojnë dhe t’a depërtojnë në masë të caktuar tezën, idenë dhe përceptimin për këto demonstrate, ndikimin e tyre në rrjedhat politike të kohës dhe të ardhmes politike të Kosovës. Dolën tezat se 1981-shi ishte produkt I agjenturave të huaja antishqiptare, të mbështetura nga serbët, dhe se ky nuk ishte reagimi I popullit shqiptar. As vazhdim I përpjekjeve tona për liri, drejtësi dhe vetëvendosje e as vazhdimësi e kthesë në planin e Lëvizjes sonë Nacionale. Sipas tyre ky ishte në fakt frenim i lëvizjeve progresiste në shoqëri dhe avancimit të të drejtave kombëtare. E quaj jo vetëm të gabuar këtë vlerësim por më shumë se kaq. Mendoj se kjo është një përdhosje dhe zhvlerësim i një vetëdije të plotë kolektive nacionale të popullit tim. Ndaj nuk e kam pranuar kurrë dhe as që mund t’a pranoj atë. Mund të jetë I diskutueshëm fakti se ishte ajo koha më e përshtatshme dhe më e favorshme apo jo për t’u ngritur në këmbë me 1981, një vjet pas vdekjes së Titos, atëherë kur hegjemonizmi sërb kishte ngritur krye dhe ishte I gatshëm për të dhënë leksionin e dhunës për të tjerët në Jugosllavi. Kjo mbetet të diskutohet.
Por ama ishte shumë vështirë të kontrrollohej e të dirigjohej gjithë ajo pakënaqësi me pozitën e Kosovës në Jugosllavi, që ishte burim dhe gjenerator I padrejtësisë dhe diskriminimit sistematik ndaj shqiptarëve.
Të mendosh se të tjerët, madje armiq, manipuluan vullnetin e popullit tënd për ta kthyer ate kundër interesave të vetë shqiptarëve, është nëncmim dhe nënvlerësim, madje edhe tallje me intelektin e një populli dhe mendjen e tij. Poashtu poshterim i gjithë asaj sakrifice, vetëflijimi dhe gjithë atyre viktimave të viteve të 80 dhe 81 në vecanti. Organizimi i 81-it u bë nga vetë shqiptarët, ndërsa forca lëvizëse e tij buroi nga vullneti i popullit dhe kundërshtimi I padrejtësisë dhe diskriminimit.Natyrisht askush nuk mund t’a diskutojë faktin se këto demonstrata u shfrytëzuan nga armiqtë tanë dhe se gjatë tyre në to u infiltruan shumë eksponentë të agjenturave të huaja antishqiptare, për t’a ndyshuar karakterin e tyre në përpjekjen për t’iu ndryshuar rrjedhën atyre, dhe për t’i shfrytëzuar dhe përdorur ato në emër të interesave të tyre. Për t’iu dhënë atyre kualifikimin e tmerrshëm që iu dhanë duke I quajtur kundërrevolucion, në emër të të cilit pastaj do ushtronin dhunë të pashembullt mbi shqiptarët të cilën edhe e bënë ndaj një populli të tërë.
Për ata që depërtuan tezën se 81 ishte vepër e Serbisë dhe vazhduan të mbeten në pozicionin e tyre në vazhdimësi, kam menduar dhe vazhdoj të mendoj edhe sot se ky qëndrim më shumë se vlerësim i gabuar mund të ishte përpjekje e vetë atyre për të krijuar një alibi për veten e tyre dhe për t’ u shfajësuar për qëndrimin e tyre të padrejtë në atë kohë dhe gjykimin kolektiv që atyre u bëhej nga masa e gjërë për pozicionin e tyre oportunist.
Inteligjencia e asaj kohe në heshtje i mbështeti demonstratat e 81-it. Por ama në heshtje. Dhe dënoi dhunën e pashembullt e cila pasoi pas kualifikimit të tyre si kundërrevolucion. Natyrisht dënoi edhe ndëshkimin që iu bë në masë kryesisht intelektualëve me të ashtuquajturin proces të diferencimit ideopolitik. Por e tërë rezistenca bëhej në heshtje. Nuk pati sa kujtoj unë as edhe një prononcim të zëshëm kundër kualifikimit të tyre si kundërrevolucion, as kundër dhunës së tmerrshme e as kundër ndëshkimeve politike kundër inteligjencisë. Krerët politikë të Kosovës së asaj kohe u nënshtruan dhe nuk i dolën krah popullit të tyre.
Më kujtohet si sot renditja e akademikëve të Kosovës si nxënës të dirigjuar nga regjimi për t’I dënuar demonstratat e 81-ët. Përveq dyve të cilët nuk pranuan këtë poshtërim. Inteligjencia e Kosovës edhepse në heshtje I mbështeti demonstratat ajo në atë kohë nuk bëri të duhurën dhe të domosdoshmen. Të bëhej një, dhe të fliste zëshëm në mbrotje të tyre. Heshtja në atë zezonë nuk mjaftonte.
Pasoi marrja me dhunë e autonomisë së Kosovës me 1989. Roli i inteligjencisë në kundërshtimin e ndryshimeve kushtetuese të Kosovës edhe në atë kohë ishte modest. Kishte zëra individualë që kundërshtonin suprimimin e autonomisë por ata nuk mjaftonin. Ashtu siç kishte zëra të intelektualëve të rëndësishëm e të dëgjuar që u vunë në shërbim të pushtetit duke thënë se Kosova më këto ndryshime kushtetuese nuk humbë asgjë, duke e humbur kështu autoritetin e tyre profesional, kredibilitetin dhe integritetin moral e kombëtar. Nuk mendoj se edhe po të kishte në masë prononcime të inteligjencisë së Kosovës kundër abrogimit të autonommisë mund të ndryshonte dicka qenësore. Por kjo do të mbante të ngritur moralin e popullit dhe do të inkurajonte vazhdimin e luftës së popullit për mëvehtësinë e Kosovës.
Natyrisht dua të them disa fjalë edhe për Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe rolin e saj në proceset politike në Kosovë. Ajo pra, Akademia nuk qe asnjëherë në krye të detyrës. Ata njerëz që quheshin njerëzit më të ditur në vend nuk u dëgjuan kurrë e me kohë të ngrinin zërin për cfarëdo që ndodhte në Kosovë, nuk u dëgjuan kurrë të merrnin anaën e së mirës, e të prononcoheshin për shumë cështje delikate që lidheshin me lëvizjen politike të Kosovës. Nuk u dëgjuan kurrë të kishin një qëndrim të formësuar, këmbëngulës, e të vendosur duke u rreshtuar drejt asaj që ishte interes I Kosovës dhe duke e mbrojtur ate. Nuk folën e nuk kritikuan atëherë kur duhej kritikuar, një varg dukurishë negative që po e dëmtonin Lëvizjen. Nuk mbaj mend të kenë dalë ndonjëherë me një ide të qartë për të ardhmen e Kosovës, të kenë propozuar strategji të caktuar e taktika të caktuara të saj, të jenë prononcuar e të kenë mbajtur qëndrim për lloj-lloj ideshë që dilnin në opinion nga individë që ishin të përfshirë në politikë. Nuk mbaj mend të kishin propaganduar Këshillin e Shpëtimit kombëtar dhe shuarjen e partive politike kur Kosova ndodhej në prag të luftës, nuk mbaj mend të kishin kritikuar përcarjet e krerëve më të lartë të lëvizjes, përqarje që reflektoheshin pastaj jo vetëm në masa por më vonë edhe në frontin e luftës. Ky institucion pra Akademia e shkencave dhe Arteve të Kosovës do duhej të ishte në parim burim I ideve, prijatar dhe nismëtar i proceseve politike në vend. Nuk mbaj mend paraqitje të vlefshme të këtij institucioni, pra Akademisë, përvec disa zhgarravitjeve stereotipe dhe të përgjithësuara pa asnjë vlerë që nuk I bëjnë nder institucionit. Përveq prononcimeve të herëpashershme të individëve të saj. Përveq mungesës së guximit për dalje në opinion me ide origjinale, me qëndrime të prera, imponuese e të vendosura, vetë Akademia ishte dhe mbeti qerdhe e politikës dhe kundërshtive politike.
Erdhi Rambujeja, kjo kthesë tepër e rëndësishme per te ardhmen e Kosovës, dhe inteligjencia përsëri nuk u bë e gjallë. Përveq Kadaresë dhe qëndrimit të tij të prerë, të vendosur, të argumentuar dhe bindës i cili lëvizi për mbarë vendimin e duhur të përfaqësuesve tonë politikë.
Pas gjithë tmerrit të luftës më në fund erdhi liria. Paslufta nuk ishte ajo që kishim pritur. Gjithçka po shkonte ters. Në një vend që sapo kishte dalur nga lufta, një vend që jetonte në varfëri të skajshme, shiheshin hapur uzurpimet, krimi e korrupsioni dhe njëmijë të pabëra të tjera. Dhe asgjë nga ajo që një popull i tërë kishte ëndërruar në Kosovën e lirë. Asaj pra, Kosovës po i vendoseshin pa fije turpi, nderi e ndërgjegje, pranga të reja. Të gjithë ishim dëshmitarë të një përçartje konspirative banditeske. Populli i shikonte me indinjatë me mundim, urrejtje e frikë. Ama ajo që nuk bëhej në kohën e serbit, bëhej tani. Një heshtje, një heshtje e pafund. Një popull i tërë e në veqanti inteligjencia që i kishte ndenjur përballë pa frikë pushtuesit të egër serb, tani kishte vendosur të heshtte. Sepse edhe frika në këto kohë ishte e ligjshme nga ata që nuk hezitonin të hakmerreshin pa hezitim në të gjitha mënyrat e mundshme. Ata që i bënin këto të pabëra ishin individë, ama individë që shtoheshin dita ditës për t’a njollosur pa të drejtë Ushtrinë e lavdishme Çlirimtare të Kosovës.
Gjatë viteve u bënë shumë gabime, demarkacioni, Specialja dhe shumë të tjera. Dhe inteligjencia nuk bëzan. Nuk është se fjala e saj do të ndryshonte shumë në vendimet e pushtetarëve ama fjlala e intelektualit ka peshë në avancimin dhe ndryshimin e mendësisë kolektive, natyrisht gradualisht dhe me kohën.
Një tjetër cështjë që ka pllakosur Kosovën është islami politik. Një numër aq i madh i të rinjve tanë që shkuan për të bërë luftërat e huaja është tmerri ynë. Numër që ndodhet në krye të listës botërore për kokë të banorit. Ku është zëri i inteligjencisë kundër këtij ferri?. Shamia e ferexheja që u luftua para 70 vjetësh na u kthye sërish në këtë vend. Kosova është shtet laik dhe e tillë duhet të mbetet. Nuk ka dëm më të madh që po I bëhet Kosovës se kjo. Serbia është e lumtur me këto zhvillime në këtë plan. Atë që nuk mundi t’a bëjë vetë e e deshti shumë, po ia bëjmë ne vetes tonë.
Intelektuali i mirëfilltë nuk është vetëm njeriu i shkolluar dhe i arsimuar por në radhë të parë ai i cili ka guximin intelektual t’a thotë të vërtetën pavarësisht rrethanave. Më 1968 është për admirim angazhimi i intelektualëve për të fituar të drejtën për vetëvendosje dhe Republikën për Kosovën. Më 1981 pas demonstratave të 1981 pati një mbështetje të demonstratve nga intelektualët por përkrahje në heshtje. Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës asnjëherë nuk qe në nivel të detyrës. Nuk pati ide e as prononcime në kohët më delikate nëpër të cilat po kalonte Kosova. Në vend se të iu prijë proceseve ajo i injoroi. Pas luftës zhgënjim i madh në vend, krim e korrupcion. Inteligjenca hesht. Nuk ka prononcime për depërtimin e islamit politik në vend e ky është dëmi më i madh që po i bëhet vendit.
Juria profesionale është në këtë përbërje: Entela Kasi, kryetare e jurisë, Lulzim Tafa dhe Vlora Konushevci.
KultPlus ka hapur thirrjen për edicionin e shtatë të konkursit mbarëkombëtar të poezisë “KultStrofa”, dhe ky konkurs është i hapur për të gjithë poetët.
Ky konkurs ka një histori të pasur me kontributet e jashtëzakonshme të poetëve, të cilët janë nderuar me një ceremoni të veçantë, organizuar nga gazeta online për art dhe kulturë “KultPlus”.
Por këtë vit, premtohet një edicion i veçantë, i mbushur me emocione të larmishme. Ardianë Pajaziti, organizatorja e këtij konkursi dhe themeluesja e KultPlus, ka thënë se “KultStrofa” mbetet një nga konkurset më të rëndësishme dhe më të nderuara në fushën e poezisë, si në Kosovë ashtu edhe jashtë saj.
Njoftohet se konkursi është i hapur për të gjithë poetët, duke përfshirë edhe talentët e rinj. Pajaziti gjithashtu ka bërë të ditur se kandidatët mund të aplikojnë me një poezi të pabotuar, duke e dërguar në adresën [email protected], duke përdorur subjektin “Për konkursin e poezisë ‘KultStrofa”.
*Asnjë aplikim nuk pranohet nëpërmjet formave të tjera. Juria profesionale do të përzgjedhë dhjetë poezi- finalistë, të cilët edhe do të jenë të ftuar në ceremoninë kryesore, dhe më pas juria profesionale do të shpall edhe tre çmimet kryesore të konkursit, çmimin e parë, të dytë dhe të tretë.
Kujtojmë që fituesi i konkursit të parë ishte poeti i njohur Ragip Sylaj. Pas tij, vazhduam rrugën me krijimtarinë e poetëve të tjerë si: Arjola Zadrima, Merita Berdica, Gentiana Bajrami Atashi, Zhaneta Barxhaj dhe Rudina Çupi. Thirrja mbetet e hapur deri më 14 nëntor 2024 në ora 23:59. Kujtojmë se KultStrofa sivjet po shënon edicionin e shtatë./ KultPlus.com
Pak kohë pas daljes nga shtypi të librit kushtuar jetës dhe krijimtarisë së piktorit të njohur Fatmir Haxhiu, u organizua një aktivitet promovues, me pjesëmarrjen e familjarëve, miqve dhe adhuruesve të punës së Mjeshtrit të Madh.
Libri është shkruar nga Suzana Varvarica, piktore, skulptore, kuratore ekspozitash, studiuese arti dhe autore librash. Varvaricës iu deshën 5 vite punë dhe komunikime të vazhdueshme me fëmijët e piktorit, për ta sjellë monografinë kushtuar Fatmir Haxhiut. Përveç familjes Haxhiu, librin e mbështeti financiarisht edhe Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.
Libri është voluminoz dhe përmban fakte nga jeta e artistit si dhe krijimtarinë e tij të shumtë në tema të historisë, ushtrisë dhe autoriteteve shtetërore. Nuk janë përjashtuar krijime të temave minore si peizazhi e natyra e qetë. Vend të rëndësishëm zë portreti dhe vizatimet.
Gjithashtu, janë të shumta marrëdhëniet me Kosovën dhe detaje të tjera që e pasurojnë librin e artit të llojit monografi “Fatmir Haxhiu”.
Fatmir Haxhiu lindi në Gjirokastër, më 28 dhjetor 1927 dhe u nda nga jeta në Tiranë, më 10 mars 2001.
U njoh herët me emrat më në zë të artit shqiptar si Andrea Mano, Llazar Nikolla, Kel Kodheli, Sadik Kaceli, Nexhmedin Zajmin, Odise Paskali e Foto Stamo. Tema e luftës dhe qëndresa heroike e popullit shqiptar në shekuj do të bëheshin motivi kryesor i tërë krijmtarisë së artistit. Për aktivitetin e tij të gjatë e të suksesshëm artistik, Fatmir Haxhiu është nderuar me titujt e lartë “Piktor i Merituar” dhe “Mjeshtër i Madh i Punës”./atsh/KultPlus.com
Astrid Anna Emilia Lindgren është shkrimtare e shquar suedeze.
Lindgren u lind me 14 nëntor 1907. Gjatë shkollimit ishte shquar si nxënëse e mirë. Përveç si shkrimtare ajo punoi edhe si redaktore.
Ajo është më e njohur për disa seri librash për fëmijë, me Pippi Longstocking, Emil of Lönneberga, Karlsson-on-the-Roof dhe Six Bullerby Children, dhe për disa romane të zhanrit fantazi për fëmijë
Lindgren punoi në Bordin editorial të Letërsisë për Fëmijë, në shtëpinë botuese Rabén & Sjögren në Stokholm dhe shkroi më shumë se 30 libra për fëmijë. Në vitin 2017, ajo u llogarit si autorja e 18-të më e përkthyer në botë.
Kryevepra e saj Pipi Çoropëgjata është përkthyer në 30 gjuhë të botës. Ky libër është bërë edhe film, ku personazh kryesor ka qenë vajza e saj me emrin Pipi.
Lindgren deri në vitin 2010 kishte shitur afërsisht 167 milionë libra në mbarë botën. Në vitin 1994, asaj iu dha çmimi Right Livelihood Award për “autorësinë e saj unike kushtuar të drejtave të fëmijëve dhe respektimit të individualitetit të tyre”.
Kundërshtimi i saj ndaj ndëshkimit trupor të fëmijëve rezultoi në ligjin e parë në botë për këtë çështje në 1979, ndërsa fushata e saj për mirëqenien e kafshëve çoi në një ligj të ri, Lex Lindgren, në kohë për ditëlindjen e saj të 80-të.
Astrid Lindgren vdiq me 28 janar te vitit 2002./KultPlus.com
Në ambientet e MKRS-së është mbajtur ceremonia e ndarjes së çmimeve “Katarina Josipi” për Dramën Origjinale Shqipe, shkruan KultPlus.
Në praninë e ministrit të Ministrisë për Kulturë, Rini dhe Sporte Hajrulla Çeku është bërë ndarja e çmimeve, ku me çmimin e parë është shpërblyer dramaturgu Jeton Neziraj.
Neziraj është vlerësuar për dramën “Udhëtimi i famljes Muller në Unmikistan”
Ndërkaq çmimi për vendin e dytë i është ndarë Astrit Kabashit për dramën “Fridrih Fluturaku”, kurse ai i vendit të tretë i është ndarë dramës “Zelusi” me autor Hynor Vitija. / KultPlus.com
Lindi më 4 tetor 1954 në Tiranë dhe vdiq më 14 nëntor 2020, ishte arsimuar në nivel parauniversitar, po në Tiranë. Në vitin 1978 përfundoi studimet universitare pranë Akademisë së Arteve në degën e artit dramatik dhe po në këtë vit fillon veprimtarinë e tij profesionale si aktor dhe regjisor në Trupën Artistike të Ushtrisë, në Teatrin Popullor (Kombëtar), pranë kinostudios “Shqipëria e Re” dhe Radio Televi-zionit Shqiptar.
Ka në biografinë e tij artistike 60 role në teatër dhe estradë, 8 role në kinematografi, ka realizuar 5 filma dokumentar etj. Në vitin 1987, krahas studimeve pasuniversitare për titull shkencor të nivelit të parë, përfundon edhe studimet e specializimit në degën e gazetarisë, pranë Fakultetit të Shkencave Politike e Juridike (në bazë të legjislacionit aktual konvertohet me nivelin Master Shkencor në Gazetari). Ka kryer edhe kualifikime në disa vende si Francë, Holandë, Danimarkë, Finland, Itali, Greqi etj. Njëkohsisht, Valter Gjoni është anëtar i nominuar i disa organizmave ndërkombëtare.
V. Gjoni është autor i shumë artikujve kulturor, artistik, problematik, informativ e historik në gazeta, revista, emisione televizive dhe botime të veçanta. Pas një përvoje pune intensive në institucionet e artit dhe medias të Tiranës, në vitin 1991 e në vijim, V. Gjoni emërohet pranë Bashkisë së Tiranës, ku përmbush një sërë detyrash, si drejtues i sektorëve që lidhen me artin, kulturën, ceremonialin e qytetit dhe marrëdhëniet ndërkombëtare.
Duke gërshetuar përvojën e tij administrative, gazetareske dhe artistike jashtë funksioneve të tij zyrtare, autori ka realizuar rreth 20 ekspozita dhe 8 botime tematike për vlerat historike, kulturore dhe njerëzore, kryesisht për Tiranën. Valter Gjoni mban disa tituj nderi të vendit dhe ndërkombëtare, ku titulli më i lartë është Kalorës i Urdhrit të Meritës së Republikë Franceze dhe Urdhrin “Naim Frashëri” i Republikës së Shqipërisë dhe “Mirënjohja e Qytetit të Tiranës”.
Dje, në ambientet e Gjimnazit “Xhevdet Doda”, në kryeqytet, u mbajt aktiviteti i fundit i PEN Qendrës së Kosovës në kuadër të projektit të saj të sivjetmë “Ora e Shkrimtarit” që është përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.
Në këtë orë mysafir ishte shkrimtari, përkthyesi dhe publicisti Binak Kelmendi.
Për pjesëmarrje në këtë aktivitet letrar pati shumë të interesuar, si nga anëtarë të stafit të gjimnazit të cilët e kishin organizuar në mënyrë perfekte mbajtjen dhe zhvillimin e këtij aktiviteti, por dhe nga nxënës të cilët me poezitë dhe esetë e lexuara e bënë më të pasur këtë aktivitet.
Duke hapur punimet e aktivitetit, udhëheqësi i projektit, poeti dhe eseisti, Sali Bashota, theksoi rëndësinë e projektit dhe jehonën që projekti ka pasur nëpër qendrat e ndryshme të Kosovës: Skenderaj, Gjakovë, Pejë, Gjilan, Fushë – Kosovë në Prishtinë.
Bashota në vazhdim tregoi se janë zhvilluar gjithesj 16 aktivitete me shkrimtarë, anëtarë të PEN Qendrës së Kosovës dhe të gjitha këto aktivitete janë përcjellë me një interesim të jashtëzakonshëm nga dashamirë të fjalës së shkruar, por dhe nga të tjerë që pasion kanë leximin e veprave të autorëve jo vetëm nga Kosova, por edhe më gjerë.
Ai në vazhdim ftoi talentet e reja që të mod ngurrojnë por të shkruajnë duke premtuar se kjo Qendër do t’i përkrahë këto talente në formësimin e tyre artisik.
Poeti Bashota foli poashtu dhe për historikun e PEN Qendrës duke treguar nëkohësisht edhe punën që kjo Qendër bën në PEN Interntioanal me seli në Londër.
Pastaj fjala iu dha Binak Kelemendit, i cili foli për aktin e frymëzimit të veprave të tij, për temat, motivet, idetë etj., si dhe për përvojën e tij të gjatë në fushën e krijimtarisë letrare. Kështu, shkrimtari, publicisti e përkthyesi Kelmendi foli për përvojën e tij krijuese si prozator e përkthyes.
Duke theksuar fillesat e tij letrare, Kelmendi përmendi shkrimet e veta botuar këtu e dyzet vjet më pare, por edhe të tjera shkruar më herët e që nuk e kanë parë kurrë dritën.
Kështu, ai foli për përmbledhjen e tij të parë me tregime me titullin “Rozafa”, si dhe për vepra të tjera pasuese në prozë.
Duke bërë numërimin e tyre, Kelmendi përmendi romanin e tij të parë “Vezët e Vdekjes”, një kronikë Kosove para lufte, nga fëmiëjria e tij e hershme, të demonstratave e deri te fillimi i luftës dhe deportimi i shqiptarëve të Kosovës.
Ky libër, tha Kelmendi, e dërgoi autorin te Guri i Vashës, një roman i tij me këtë titull, në të cilin ai paraqiti përdhunimet e femrës shqiptare të Kosovës nga ushtria dhe milicia e Serbisë gjatë luftën 1998-1999.
Në vazhdim autori foli për romanin tjetër “Portat e Pejës”, të cilin e quajti libër biografik për Pejën dhe rrethinën saj në vitet e terrorit të Rankoviqit e deri në vitet e shtatëdhjeta kur Kosova bëri vetëm një hap drejt barazimitime njësit të tjera federative të ish –Jugosllavisë.
Romanin vet të radhës “Rruga 66”, Kelmendi e quajti sfidë për zgjidhjen e enigmës rreth lirisë aktuale në vendin tonë që jo rrallë keqpërdoret jo vetëm nga ata që vijnë e shkojnë në dhe nga pushtetet, por dhe nga të tjerët që mendojnë se liria është vetëm e tyre dhe se për këtë arsye “kanë të drejtë të bëjnë ç’të duan me lirinë e tjetrit”.
Për romanin “Demë Dedë Boga”, botuar në vitin 2023 nga “KOHA”, Kelmendi tregoi se është një përpjekje për të treguar historikun e fillimit të ndërrimit të fesë katolike në fenë myslimane në Bogë të Rugovës, diku në fund të shekullit 17.
Kelmendi në vazhdim përmendi edhe përmbledhjet e veta me tregime: ”Ofelia e Dukagjinit”, “Dritat e Luftës” dhe “Lexuesit kartëemortaleve”, si dhe librin e parë të tij me poezi “Jeta ime”, që u botua në vitin 2024, si dhe për përvojën vet në lëminë e përkthimit nga gjuha frënge. Këtu Kelmendi u ndal sidomos te romani historik “Ilirja” i Flora Dosenit, por përmendi edhe veprat e përkthyera të Françoise Sagan e Marguerite Durras etj.
Në fund të aktivitetit u zhvillua një bashkëbisedim midis shkrimarit Kelmendi dhe nxënësve të Gjimnanizit “Xhevdet Doda”./KultPlus.com
Një nga monumentet e rralla arkitekturore të veriut, është Kulla e Ngujimit, e shpallur në vitin 1987 si Monument Kulture, Kategoria I.
Ky ndërtim unik njihet si vendi ku qëndronin ata që kishin kryer një akt në kundërshtim me ligjet e kanunit dhe prisnin derisa të arrihej pajtimi.
Kulla e Ngujimit gjendet në luginën e Thethit dhe është një nga atraksionet turistike kryesore të këtij fshati të njohur alpin.
Kulla ka strukturë katërfaqëshe me çati tipike alpine. Ekzistenca e saj përmendet nga Franc Nopça, një nga albanologët më të njohur hungarez, i cili ka udhëtuar në viset malore të Shqipërisë në fillim të shek. XX. Mënyra e ndërtimit mbi shkëmb, dhe izolimi me gurë i kullës është karakteristike për trevat e thella të veriut.
Këto fortesa dominojnë ndërtimet e tjera në zonë. Dritaret e vogla si frëngji u jepnin përparësi banorëve të kullës të ndiheshin të sigurtë dhe të mos diktoheshin jashtë fortesës./atsh/KultPlus.com
George Wilhelm Friedrich Hegel, ishte i biri i një nëpunësi te thjeshtë te financave mbretërore. Liceun e mbaroi me 1788 dhe u anetaresua ne seminarin e Tubingenit ku studioi ne deget filozofi dhe teologji.
Ai ndante dhomën e konviktit me Fridrih Holderingun (1770-1834) dhe Fridrih von Shelingun (1775-1854). Hegeli e dha provimin perfundimtare me 1793 dhe me pas dha mësime private ne Berne deri me 1797. Nga ky vit e deri me 1800, ai dha leksione private ne Frankfurt-mbi-majn. Vdekja e babait i beri te mundur te shtinte ne dore nje trashëgimi te mjaftueshme për tu vendosur ne Jene. Atje, me 1801, mbrojti tezen e tij. E nisi si mesues privat, por me 1805 te gjithë e njihnin si profesori i jashtezakonshem i filozofise. Per dy vjet, Hegeli perfundoi vepren e tij te njohur “Phanomenologie des Geistes” (Fenomenologjia e Shpirtit).
Pak para se kjo veper te shihte driten e botimit me 1807, Hegeli mori drejtimin e gazetes se Bambergut “Bamberger Zeitung”. Ai mbajti nga viti 1808 deri me 1816, ai mbajti postin e rektorit te liceut artistik te Nurembergut. Rreth kesaj periudhe daton edhe vepra e tij e dyte “Wissenschaft der Logik” (Shkenca e Logjikes). Hegeli u martua me 1811 me Mari von Tuher e cila do te behej nena e dy femijeve te tij. Vepra e radhes mbante titullin “Enzyklopadie der philosophien Wissenschaften Grundrissen” (Enciklopedia e shkurtuar e Shkencave Filozofike) dhe nen titull shkruhej “Profesori i universitetit te Haidelbergut G.W.F. Hegel”. Dy botime me te plota pasuan ne ne vitet 1827 dhe 1830. Krahas karrieres didaktike, ne kete periudhe, Hegeli botoi (ne bashkepunim me nje reviste) studimin e tij “Heidelberger Jahrbucher” (Analet e Haidelbergut). Me 1818, ai u fut si profesor ne Universitetin e Berlinit ku zevendesoi Fihten. Leksionet e tij u bene menjehere te famshme. Nder deget qe jepte Hegeli rreshtohen:
Logjika
Historia
E Drejta dhe Feja
Antropologjia
Psikologjia
Filozofia e Natyrës
Filozofia e Artit
Historia e Filozofisë
Historia Botërore
Shkolla e krijuar rreth tij dote ushtronte nje ndikim te madh ne opinionin publik dhe qarqet intelektuale ne vitet 1820. Nje organ i shperndarjes se mendimit Hegelian ishte dhe “Jahrbucher fur wissenschaftliche Kritik” (Analet e Kritikes Shkencore)qe dote botohej per here te pare me 1827. Megjithate, ajo qe mbahet si vepra me e rendesishme e Hegelit qe botuar para 6 vitesh dhe titullohej “Grundlinien der Philosphie des Rechts” (Parime te Filozofise te se Drejtes). Ky ishte nje traktat filozofik-politik mbi teorine e shtetit. Njekohesisht, ishte i pari dhe i vetmi cikel konferendash berlineze te botuara nen kujdesin e vete Hegelit. Ai i vizitonte rregullisht qendrat me te medha intelektuale te Europes. Me 1830, mori postin e rektorit te Universitetit te Berlinit. Gjithesesi, ai nuk e mbajti kete post gjate. Me 14 nentor 1831, Hegeli nderroi jete. Ai u varros prne Fihtes ne varrezen protestante te kishes se Berlinit. Shume nga mendimet dhe parimet qe u botuan me vone ne “Vepren e Plot te G.W.F. Hegel” ishin ne te vertete leksione qe u botuan nga studentet pasi Hegeli nuk i la te shkruara.
Filozofia e Hegelit
Merita kryesore filozofike e Hegelit është krijimi i nje sistemi teresisht te ri dhe te thjështë te mendimit filozofik. Ai e konkretizonte : “…une them nje pohim. Ky pohim quhet ndryshe edhe teze. Bashkebiseduesi im me kundershton dhe ky kundershtim interpretohet si antiteze. Nese ne ulemi dhe nxjerrim nje perfundim te perbashket me konsensus ,ajo qe del quhet sinteze e dy mendimeve te meparshme…” Sot ne e shohim se sa i dobishem është ky parim, pasi vetem kompromisi nuk e bllokon ecurine e gjerave dhe nxjerr ne pah me te miren e te dyja paleve. Duhet pasur parasysh se ne kohen e Hegelit, ekzistonte nje rivalitet i madh mes empiristeve dhe racionalisteve. Edhe pse gjeografikisht, Hegeli gjendej ne gjirin e racionalisteve, ai nuk u fut as ne kampin e tyre, as ne ate te moralisteve. Shumica mund ta quajne Hegelin nje pozitivist te bazuar te historia.
Veprat më të njohura
Phanomenologgie des Geistes (Fenomenologjia e Shpirtit) – 1807
Wissenschaft der Logik (Shkenca e Logjikes) – 1808-16
Heidelberger Jahrbucher (Analet e Haidelbergut) – 1818
Enzyklopadie der phiosophien Wissenschaften Grundwissen (Enciklopedia e shkurtuar e Shkencave Filozofike) – Botimi I me 1821, botimi II me 1827, botimi III me 1830.
Grundlinien der Philosophie des Rechts (Parime te Fiolozofise te se Drejtes) – 1821
Jahrbucher der wissenschaftliche Kritik (Analet e Kritikes Shkencore) – 1827
Shqipëria po tërheq gjithnjë e më shumë vëmendjen e turistëve vitet e fundit, falë kaluarës së saj historike dhe zhvillimit të turizmit dentar, shkruan Sezen Bakan në një artikull të botuar në të përditshmen australiane “The New Daily”.
Vitin e kaluar, Shqipëria u rendit e katërta në nivel global për rritjen më të madhe të numrit të turistëve ndërkombëtarë, pasi shënoi një rritje prej 56 për qind krahasuar me vitin 2019, sipas Organizates Botërore të Turizmit të Kombeve të Bashkuara.
Kompania e udhëtimit “Intrepid Travel” raportoi një rritje prej më shumë se 30 për qind në rezervimet për udhëtimet në Shqipëri – midis viteve 2023 dhe 2024.
“Duke qenë se Shqipëria hapi dyert për vizitorët vetëm 30 vjet më parë, ajo mbetet kryesisht e paprekur, me shumë më pak turistë se Greqia ose Kroacia fqinje”, tha drejtuesja e projektit të “Intrepid Travel”, Dyan Mckie.
“Me peizazhe të gjera që variojnë nga qytetet buzë plazhit deri te qytetet plot gjallëri, produktet e freskëta vendase, bujqësia e qëndrueshme dhe ushqimet e gatuara në shtëpi – Shqipëria ofron shumëllojshmërinë dhe përvojat që u pëlqejne vizitorëve”, tha ajo.
“Është një vend që ende ndihet si një zbulim”, tha Mckie.
“Udhëtimet tona në Shqipëri ofrojnë një alternativë më buxhetore se shumë destinacione të tjera evropiane – me një kosto mesatare ditore prej rreth 288 dollarë krahasuar me mbi 400 dollarë në vende si Spanja, Italia apo Greqia”, tha ajo.
“Është një atraksion i madh për turistët që kërkojnë përballueshmërinë pa kompromentuar përvojën”, theksoi ajo.
Rritja e fundit e turizmit është shumë larg “personalitetit” të mëparshëm të Shqipërisë – si një diktaturë komuniste e mbyllur.
Gjatë kulmit të sundimit komunist, diktatori Enver Hoxha mbylli kufijtë e vendit dhe ndërtoi qindra mijëra bunkerë.
Mbikëqyrja shtetërore dhe brutaliteti i dha Shqipërisë pseudonimin “Koreja e Veriut të Evropës”.
Pas tre dekadash, që kur Shqipëria u bë demokraci, turistët janë të lirë të eksplorojnë të kaluarën magjepsëse të një vendi që ka parë ngritjen dhe rënien e qytetërimeve që datojnë mijëra vjet më parë.
Megjithëse vendi është i prirur të largohet nga plagët – që ende shërohen – të diktaturës së fundit, përqafimi i historisë ka rezultuar i frytshëm për turizmin.
“Shqipëria e re”
Nga “Bunk’Art 2”, një muze interaktiv i vendosur në një bunker të shkallës bërthamore, te “Mrizi i Zanave” – një burg i kohës së komunizmit që tani përdoret për të paraqitur gastronominë historike të Shqipërisë – kujtimet e dhimbshme mbeten të paharruara ndërsa ndërtohet një e ardhme e re.
Kuzhinieri shqiptar i trajnuar në Britaninë e Madhe, Ismet Shehu, është një nga njerëzit që e vendos të kaluarën komuniste të vendit të tij në krye dhe në qendër të sipërmarrjeve të tij të biznesit.
Restoranti dhe hoteli i tij “Kazerma e Cerenit” ndodhet në ish-kazermat dhe kompleksin ushtarak pranë kryeqytetit të vendit, Tiranës.
Vizitorët përshëndeten nga kamarierë me veshje ushtarake, herë pas here të pajisur me armë false.
“Kazerma ka të bëjë me ushqimin e freskët të rritur dhe prodhuar në vend”, tha Shehu për CNN.
“Ka të bëjë me ndihmën ndaj shqiptarëve dhe fqinjëve tanë. Kur njerëzit vijnë këtu, thonë: “Uau!”, ky vend ka qenë për ushtarët, dikur ka qenë për tanke, tritolet dhe granatat. Tani është një vend paqeje – me njerëz që shërbejnë me një buzëqeshje; ushqim të mirë dhe ëmbëlsira shumë të këndshme. Dhe ky është një ndryshim i madh, apo jo?”, tha Shehu.
Në dhoma, Shehu vendosi blloqe të mëdha cilindrike prej betoni për të kujtuar dushet e kazermave – duke shtuar radiot e vjetra ushtarake, kondakët e pushkëve prej druri dhe tenxheret e luleve të kthyera në mensa.
Ai tha se megjithëse vitet e komunizmit ishin të dhimbshme, qëllimi i tij ishte që njerëzit të ecnin përpara – në vend që të vazhdonin t’i frikësoheshin asaj.
“Në kohën e komunizmit isha shumë i ri”, tha 35-vjeçari.
“Por, e di që babai im ka luftuar shumë. Nuk dua të harroj kurrë atë që ishte më parë, por tani historia ka ndryshuar. Ne po bëjmë gjëra të reja, kjo është Shqipëria e re”, shtoi ai.
Pjesë të tjera të historisë së pasur të Shqipërisë (nën sundimin e perandorive romake dhe osmane) janë gjithashtu atraksionet kryesore, së bashku me fshatrat idilike të vendit.
Për shembull, qyteti i Beratit është i njohur për shtëpitë e tij të stilit osman dhe kishat bizantine, ndërsa fshati i Thethit tërheq adhuruesit e natyrës falë pyjeve dhe Alpeve Shqiptare.
Buzëqeshje të reja – dhe pjesë të tjera të trupit – me ofertë
Historia, kultura, natyra dhe ushqimi i Shqipërisë nuk janë atraksionet e vetme turistike të Shqipërisë – turizmi mjekësor ka dëshmuar gjithashtu të jetë një ndihmë për një vend të vogël.
Shqipëria po mirëpret vizitorë që kërkojnë të bëjnë operacione estetike cilësore – më lirë se në vendet e tyre.
Kjo mund të variojë nga trajtimet dentare deri te përmirësimi i gjoksit.
Botox-i i popullarizuar globalisht mungon dukshëm në oferta, pasi importi i tij për trajtime me injeksion është i ndaluar në Shqipëri.
Francezi, Stephane Pealat është një nga shumë persona që kanë vizituar Shqipërinë për një buzëqeshje të re dhe të përballueshme.
Në një intervistë për AFP, Pealat tha se operacioni i implantit dentar që ai zgjodhi kushtoi rreth 50,000 euro në Francë, krahasuar me vetëm 13,500 euro në Shqipëri.
“Është e rëndësishme të kesh një buzëqeshje të bukur”, tha ai.
Shefja italiane, Vera Panaitov tha për AFP, se fillimisht kishte shkuar në Shqipëri për të bërë dhëmbët, por pasi kishte mbërritur në Tiranë, kishte zgjedhur të rimodelonte gjoksin dhe hollonte belin.
Dermatologia dhe pedagogja e universitetit me qendër në Tiranë, Monika Fida tha se 750 deri në 1000 pacientë të huaj vizitonin klinikën e saj çdo vit, – për trajtime me injeksione me acid hialuronik kryesisht në buzë.
Kreu i Shoqatës Kombëtare të Mjekëve të Shqipërisë, Fatmir Ibrahimaj u tha gazetarëve, si pacientët e huaj ashtu edhe ata vendas nuk duhet të mbështeten vetëm në reklamat në internet për procedurat estetike dhe duhet të bëjnë kujdesin e duhur përpara se t’i nënshtrohen trajtimeve./atsh/KultPlus.com
DokuFest njofton se më 17 nëntor 2024, Ditën Evropiane të Kinemasë Arthouse, 700 kinema dhe ambiente kulturore të filmit nga më shumë se 40 vende të botës do të bashkohen për të mbështetur demokracinë, diversitetin kulturor dhe dialogun përtej kufijve dhe kulturave.
Sipas njoftimit për të shënuar këtë ditë, DokuKino do të marrë pjesë duke ofruar një program special për vizitorët, përfshirë filmin “SOUNDTRACK TO A COUP D’ETAT”.
Tutje thuhet se ky event ka për qëllim të theksojë rëndësinë e angazhimit demokratik dhe të mbrojë idealet e një shoqërie të lirë dhe të hapur.
“Kinematë që janë pjesë e Ditës së Kinemasë Arthouse do të ofrojnë një program të larmishëm filmash dhe aktivitete, dhe ne inkurajojmë të gjithë të kontribuojnë në mbështetje të këtij projekti, jo vetëm më 17 nëntor, por gjithashtu përmes angazhimit të tyre të vazhdueshëm”, thuhet në njoftimin e DokuFest.
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave (DPA) në bashkëpunim me Qendrën për Hapje dhe Dialog (COD) dhe familjen Kadare sjell nesër, 14 nëntor, në Bibliotekën e Kryeministrisë një ekspozitë që shpalos dorëshkrime të shkrimtarit shqiptar të përbotshëm, Ismail Kadare.
Në ekspozitën e titulluar “Dorëshkrimet e Kadaresë” do të prezantohen për publikun 44 488 faqe, me dhjetëra publikime, përfshirë edhe romane të pabotuara, poezi dhe skica, që përshkruajnë rrugëtimin krijues të autorit, prej moshës 11-vjeçare deri në muzg të jetës.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur për të interesuarit në ambientet e COD-it.
Fondi i vyer i veprimtarisë letrare të shkrimtarit të madh Ismail Kadare ruhet në një pavijon të veçantë të Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave. Familjarët e shkrimtarit të madh dorëzuan në gusht të këtij viti për ruajtje, administrim, restaurim dhe digjitalizim të gjithë koleksionin e tij letrar përfshirë dorëshkrime, skicë idesh, dorëshkrime të veprave të pabotuara si dhe drafte fillestare të punimeve të tij.
Mes materialeve të dorëzuara, bëjnë pjesë dorëshkrimet e veprave: “Spiritus”, “Darka e gabuar”, “Ra ky mort e u pamë”, “Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut”, “Koha e parasë”, “Historia e Lidhjes së Shkrimtarëve”, “Stinë e mërzitshme në Olimp”, “Hamleti”, “Hijet”, “Përbindëshi” dhe “Mosmarrëveshja”. Po ashtu, janë dorëzuar edhe shtypshkrimet e veprave “Sorkadhet e trembura”, “Aksidenti”, “Ftesë në studio”, “Ëndërrimet” dhe “Mëngjese në Kafe Rostand”. Krahas tyre, gjenden edhe blloqet me shënime të hedhura prej Kadaresë gjatë krijimtarisë, albume me foto të tij familjare, albume nga aktivitete të shumta kulturore, si edhe dekreti i shtetësisë së Republikës së Kosovës.
Kadare ndërroi jetë më 1 korrik të këtij viti në moshën 88-vjeçare./atsh/KultPlus.com
Presidenti i sapozgjedhur Donald Trump tha të mërkurën se do të emëronte senatorin Marco Rubio nga Florida për Sekretar të Shtetit.
Vendimi i Trumpit, i cili ishte parashikuar, i shtohet ekipit të politikës së jashtme dhe sigurisë kombëtare që ai po e plotëson shpejt në ditët pas rizgjedhjes, raporton NYT.
Rubiou zgjodh për herë të parë në Senat në vitin 2010. Ai ka shprehur një qasje agresive të politikës së jashtme ndaj Kinës, Iranit dhe Venezuelës, vende që Trumpi i kritikonte shpesh gjatë fushatës.
Trump, në një deklaratë, tha se Rubio do të ishte “një avokat i fortë për kombin tonë, një mik i vërtetë i aleatëve tanë dhe një luftëtar i patrembur që nuk do të tërhiqet kurrë para kundërshtarëve tanë”.
“St. Louis Post-Dispatch” ka botuar, të dielën e 11 majit 1913, në faqen n°8, intervistën ekskluzive me Ismail Qemalin në hotelin Cecil, në Londër, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Theodore Rooseveltmund të jetë mbret (i Shqipërisë) nëse kërkon punë
Burimi : St. Louis Post-Dispatch, e diel, 11 maj 1913, faqe n°8
“Ai thjesht duhet të na afrohet,” deklaron lideri i kombit në kërkim të një monarku të fortë.
“Vendi im ka nevojë për një njeri”
Shpresojmë që ish-presidenti amerikan të përfitojë nga kjo hapje.
Kabllo speciale për The Post-Dispatch dhe New York World.
Copyright, 1913, nga Press Pub. Co. (New York World.)
Londër, 10 maj. — The Post-Dispatch dhe New York World janë në gjendje t’i ofrojnë fronin e Shqipërisë Theodore Roosevelt-it. Negociatat janë çuar tashmë deri në atë pikë sa koloneli duhet vetëm të nënkuptojë gatishmërinë e tij për të pranuar dhe kurora është e tij.
“Nëse Roosevelt-i dëshiron të bëhet mbret i Shqipërisë, ne do ta vendosim atë përpara të gjithë kandidatëve të tjerë të përmendur. Personalisht, do ta votoja me siguri.”
“Roosevelt-i është një nga njerëzit më të jashtëzakonshëm në botë, duke qenë për nga natyra në një nivel më të lartë se princat e thjeshtë.”
Këtë e deklaroi sot me forcë Ismail Qemali, presidenti i përkohshëm i Shqipërisë dhe kreu i delegacionit të popullit shqiptar përgjegjës për gjetjen e një lideri të pranueshëm për ta nga konferenca e ambasadorëve të Fuqive të Mëdha. Qemali i shoqëroi fjalët e tij me gjeste dramatike, sikur ta kishte vendosur me vendosmëri Roosevelt-in në fron.
Audienca e korrespondentit të The Post-Dispatch dhe The World me Qemalin u zhvillua në Hotelin Cecil, ku ai po qëndron, i shoqëruar nga bashkëdelegatët Luigj Gurakuqi, ministër i Arsimit dhe Noga, Konica dhe “Deletgus”. Ata e përshëndetën korrespondentin e The Post-Dispatch me përzemërsi dhe mirësjellje të theksuar. Qemali është një zotëri flokëbardhë, mjekërbardhë, me të folur të ngadaltë, dinjitoz dhe sjellje oborrtare (mbretërore). Djali i tij, i cili është me të, është një djalë i shkurtër, esmer, rreth 30 vjeç, vigjilent dhe i gjallë. Gurakuqi është më i gjati i delegacionit, me mbi gjashtë këmbë. Ai është i zgjuar dhe i fortë, me një çehre të bronztë dhe mustaqe të zeza të trasha. Noga është një diplomat, i butë, i lëmuar dhe i rezervuar. Konica dhe “Deletgus” janë ushtarakë në dukje, me tipare të zbehta dhe trupa të thurur mirë.
I interesuar për sugjerim.
Të gjithë ata shprehën interesin më të madh dhe u befasuan dukshëm nga sugjerimi i The Post-Dispatch në lidhje me Roosevelt-in. Ismail Qemali tha duke buzëqeshur me kënaqësi :
“Kjo është me të vërtetë një ide amerikane, por përse duhet të kujdeset Roosevelt-i për t’u bërë sundimtar i Shqipërisë kur ai tashmë është pothuajse një Mbret në vendin e tij ?”
Korrespondenti shpjegoi se perspektiva e mbretërimit shqiptar dukej më e prekshme. Qemali u gudulis nga risia e sugjerimit, të cilin ai e pranoi si kompliment për vendin e tij. Anëtarët e tjerë të grupit u ulën me padurim përpara në karriget e tyre, me ankth të mos humbisnin asnjë fjalë nga biseda, e cila u zhvillua në frëngjisht, pasi delegatët flisnin pak anglisht. Korrespondenti sugjeroi disa nga kualifikimet e veçanta të Roosevelt-it për këtë pozicion. Për shembull, ai do të ishte plotësisht i pamposhtur nga ndikimet evropiane. Qemali u pajtua, duke thënë :
“Ajo që thoni është e vërtetë. Roosevelt-i do të ishte i lirë nga ndikimi dinastik, i tillë që mund të binte mbi të emëruarit e tjerë, të cilët mund të kenë interesat e tyre për të mbrojtur.”
Korrespondenti vuri në dukje se Roosevelt-i kishte një forcë të madhe karakteri dhe nuk do të duronte asgjë të pakuptimtë nga jashtë, duke qenë si vetë shqiptarët, një luftëtar i lindur. Kësaj Qemali iu përgjigj :
“Kjo është e vërtetë. Roosevelt-i është një njeri i madh, i guximshëm dhe i drejtë; ai zotëron pikërisht karakterin e përshtatshëm për mbretin tonë.”
Doli nga populli.
Korrespondenti dha më pas emra monarkësh të ardhur nga njerëz që kishin arritur famë të pavdekshme, ndaj të cilëve Qemali ngriti supet si për të thënë se nuk ishte i aftë të kundërshtonte të padiskutueshmen. Ai shtoi :
“Unë pajtohem që Roosevelt-i është një njeri i jashtëzakonshëm, i aftë për të përballuar një situatë të jashtëzakonshme dhe se ai është njeriu që i duhet vendit tim në këtë moment, kur ne kemi nevojë për një burrë të fortë. Roosevelt-it i mbetet vetëm të na afrohet. Unë nuk e propozoj atë, por nëse ai do të propozojë veten, kjo është çështje tjetër. Ju ma keni sugjeruar emrin e tij dhe përgjigja ime është, pse jo ?”
“Nuk ka njeri më të përshtatshëm se ai për t’u ngjitur në fronin tonë. Unë ju them, nëse Roosevelt-i sugjeron veten, ne do ta vendosim atë përballë të gjithë të tjerëve. Nuk ka asnjë formë të veçantë etiketimi që duhet respektuar në paraqitjen e kandidaturës së tij, sepse në krizën që po përballet Shqipëria nuk mund të bëjmë asnjë ceremoni se si mund të na paraqitet emri i Roosevelt-it.”
Korrespondenti vuri në dukje se Roosevelt-i nuk ishte një njeri që të qëndronte në ceremoni, nëse donte diçka. Ai nuk ishte skllav i mirësjelljes më shumë se shqiptarët. Qemali vazhdoi :
“Roosevelt-i është një gjuetar i madh dhe njerëzit tanë janë të famshëm për entuziastët e tyre të gjuetisë, kështu që kjo lidhje simpatie na bashkon.”
Ismail Qemali shtoi me entuziazëm : “Nëse ai pranon të prezantohet, unë do të shkoj ta marr. Unë dëshiroj shumë të vizitoj Shtetet e Bashkuara.”
Deri te Roosevelt-i i ri.
Pastaj dyshimi i çastit dukej se e pushtoi Ismail Qemalin, i cili pyeti : “Unë e di që Roosevelt-it i përshtatet karakteri, trajnimi dhe aftësia dhe se ai mund të përshtatej me çdo rrethanë, megjithëse historia ka treguar se princat e importuar rrallë kanë qenë në gjendje ta bëjnë këtë në mënyrë të kënaqshme, por a do të kishte para të mjaftueshme ?Unë kurrë nuk kam dëgjuar se ai është një nga milionerët amerikanë.Do t’i duheshin mijëra e mijëra dollarë për të mbajtur një oborr mbretëror, qoftë edhe në Shqipëri.Kjo është një pikë që, për fat të keq, duhet ta kemi parasysh në zgjedhjen e një mbreti.”
Korrespondenti guxoi të sugjeronte se Partia Republikane, nga mirënjohja ndaj shërbimeve të kaluara të Roosevelt-it, pa dyshim do të ishte e gatshme ta subvenciononte atë për sa kohë që ai të qëndronte në Shqipëri. Qemali replikoj :
“Ah, kjo është mirë. Sugjerimi juaj na intereson thellësisht. Shpresoj se Roosevelt-i do të përfitojë nga mundësia që po i ofrojmë përmes The Post-Dispatch për t’u bërë lider i vendit tonë.”
Qemali nuk ishte në gjendje të thoshte se sa do të qëndrojë delegacioni në Londër, por ndoshta do të qëndrojë për të paktën dhjetë ditë. Aktualisht ata janë në pritje të çështjes së konferencës së ambasadorëve. Lëvizja tjetër qëndron tek Roosevelt-i./ KultPlus.com
Institucioni më i madh bibliotekar në Kosovë, Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani” e cila është edhe një ndër objektet më ikonike në vend këtë fund nëntor organizon një festë të veçantë, me rastin e 80-të vjetorit të themelimit të saj, shkruan KultPlus.
25 Nëntori është Dita e Bibliotekës, dhe për këtë përvjetor jubilar ky institucion arsimor e kulturor i rëndësishëm për komunitetin shqipfolës në rajon po organizon një festë të madhe, në kuadër të së cilës do të bëhet edhe përurimi i Platformës së Bibliotekës Digjitale dhe web-faqes së re të institucionit.
Biblioteka e parë e Kosovës është themeluar në vitin 1944, kurse “Pjetër Bogdani” është hapur në vitin 1982. Njihet për stilin unik të ndërtesës të dizajnuar nga arkitekti kroat Andrija Mutnjakovic, dhe paraqet një shprehje autentike arkitekturore kombëtare, e cila është projektuar në vitin 1971. Kupolat e saj e kategorizojnë atë në monument kulmor të arkitekturës sonë.
Lidhur me organizimet e kësaj feste mediumi KultPlus ka realizuar një intervistë me drejtoreshën e Bibliotekës, Blerina Rogova- Gaxha, e cila ka njoftuar se në këtë ditë të shënuar do të promovohet edhe Platforma Digjitale e Bibliotekës Kombëtare.
“80 Vjetori i themelimit, Bibliotekën e gjen me Qendrën e Digjitalizimit, si një ndër të arriturat kryesore në proceset transformuese të Bibliotekës. Në synimet tona për përmbushjen e objektivave strategjike, një ndër aktivitetet tona më të rëndësishme që është realizuar në vitin e fundit është edhe zhvillimi i Platformës së Bibliotekës Digjitale” ka thënë Rogova- Gaxha, e cila është emëruar drejtoreshë e institucionit në korrik të këtij viti.
Drejtoresha e Bibliotekës gjithashtu ka njoftuar se në këtë ditë do të përurohet edhe Web-faqja e re e BKK-së, e cila pritet të lehtësojë qasjen dhe punën për këtë institucion me peshë të madhe për qytetarët e vendit.
“Aktivitet tjetër në shënimin e 80 Vjetorit të themelimit Bibliotekës është Përurimi i Platformës së Bibliotekës Digjitale, e cila, nga Dita e Bibliotekës do të ofrojë qasje të lehtë dhe të shpejtë në objekte digjitale, përmes teknologjive të avancuara të informacionit duke respektuar standardet dhe normat ligjore”.
Ceremonia solemne do të nisë pasdite në orën 17.00,dhe të gjitha aktivitetet kryesore për këtë festë janë përfshirë në këtë ditë. Biblioteka Kombëtare e Kosovës, në 80 vjetorin e themelimit të saj, gjithashtu është duke përgatitur ekspozitë me një përzgjedhje të koleksioneve të veçanta të fondit të saj. Antologjia e koleksioneve, përfshin botime të shtypura, dorëshkrime dhe materiale origjinale nga fondi i BKK-së.
Drejtoresha Rogova- Gaxha, në këtë intervistë për KultPlus ka bërë të ditur se përgatitja e Ekspozitës është duke u realizuar në bashkëpunim me Hana Halilaj, kuratoren e Galerisë së Arteve të Kosovës dhe arkitektin Okan Xhemajli.
Një koncert i veçantë artistik festiv do të jepet nga Filharmonia e Kosovës në Hollin e bukur të Bibliotekës, mozaiku i të cili për vite me radhë ka shërbyer si vend me një enterier të jashtëzakonshëm, të përshtatshëm për dhjetëra mijëra ngjarje intelektuale dhe kulturore.
Për këtë përvjetor jubilar drejtoresha Rogova- Gaxha është përkujdesur që festa të ketë edhe llogo të veçantë me sipirale të cilat gjenden sipër hollit të Bibliotekës, domethënia e të cilave lidhet kohën e neolitit të vonë.
“Inspiruar nga arti shkëmbor i Vlashnjes, spiralet të cilat thuhet se janë punuar midis neolitit të vonë (rreth 3600 pes) dhe epokës së hershme të bronzit (rreth 2000 pes). Vlashnja gjindet 6km nga Prizreni. Ka shumë teori se çfarë mund të reprezentonin në kohërat e lashta këto spirale: diellin, lindjen-rritjen-vdekjen-rilindjen dhe botën e përtejshme, pastrimin shpirtëror, etj. Por më së shumti që më ka lënë përshtypje është “rruga drejt iluminizmit”, ka bërë të ditur dizajneri Dardan Luta.
Një dokumentar për Bibliotekën Kombëtare me rastin e 80 vjetorit, i cili i referohet rolit dhe rëndësisë së Bibliotekës në kontekstin kulturor e historik të Kosovës, është duke u përgatitur nga Radio Televizioni i Kosovës-RTK. Në këtë dokumentar figura kontributdhënëse në zhvillimin e BKK-së do të pasqyrojnë zhvillimin e institucionit ndër vite.
Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani” ka një rol të veçantë kulturor, kërkimor, shkencor dhe arsimor, qëllim kryesor i së cilës është mbledhja dhe ruajtja e trashëgimisë intelektuale në Kosovë./ KultPlus.com
Kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali dhe kryetari i Kuvendit të Maqedonisë së Veriut, Afrim Gashi vizitua sot Panairin e 27-të të Librit në Tiranë.
Në një postim në rrjetet sociale, Spiropali tha se ngjarja e rëndësishme kulturore e letrare si panairi ndodh në prag të Ditës së Alfabetit.
Panairi i 27-të i Librit “Tirana 2024”, ngjarja më e shënuar për kulturën dhe letërsinë shqiptare u hap sot në Pallatin e Kongreseve në Tiranë.
Janë gjithsej 90 botues pjesëmarrës në panair, një pjesë e tyre edhe Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi.
Gashi ndodhet për një vizitë zyrtare në Tiranë me ftesë të kryeparlamentares Spiropali. Gjatë takimit mes tyre Spiropali e vuri theksin te bashkëpunimi dypalësh në fushën e integrimit evropian dhe krijimi i mekanizmave të përbashkët për shkëmbimin e informacionit e përvojave, të cilat do të rrisin efikasitetin e reformave./atsh/KultPlus.com
Ngaj po na vjen, moj erë e rreptë? Pse vërshëllen me aq mallëngjim? -Vij drejt nga malet e Shqipërisë, për të përhapur zi e vajtim. Fryn, moj erë, moj erë e shkretë fryn, drejt më zëmër, më zëmër time hyn.
-Nga ata male, moj erë trime, ç’lajme të reja po na ke siell? Pse je e vrerët dhe e helmuar? qiellë me zi përse na e mbiell? Fryn, moj erë, etj.
Pse e ke synë të trubulluar e rent kaluar mi t’zeza re? Pse të pikojnë lottë të zeza, lottë të zeza posi rrëke? Fryn, moj erë, etj.
Syri m’u err nga ato që pashë Ah! nukë mbahem, nuk duroj dot. Pashë një gjëmë, gjëm të tmeruar, rent ta haroj, po rentkam më kot. Fryn, moj erë, etj.
Atje tek losnja në fush’ të Korçës, duke u hedhur lis më lis, një qivur pashë me nj’çup’ të virgjër, ma vrau shpirtin ay filis. Fryn, moj erë, etj.
Tokat pushonin, prift nukë dukej, e pakënduar na u varros; mihnë dëborën, i bënë varrë, shpirt nuk më mbeti, forca m’u sos. Fryn, moj erë, etj.
Atje mi varrë qante një grua, një grua qyqe me mallëngjim; burrën të qante më par’a çupën, për kë të bënte më par’vajtim? Fryn, moj erë, etj.
Renda e ika e fluturova, po dhëmbjen time ku do ta fsheh? Çava oqeane, dete dhe male, po vajtoj edhe sikundër sheh. Fryn, moj erë, etj.
-Moj er’e rreptë, erë malsore, shpirti m’u ndes, zëmra më shkriu; sytë m’u errë si ty dhe mua, mëndja në kokë më bubullin. Fryn, moj erë, etj.
Qëndro të lutem, të kam për t’dhënë dhe un’i varfri një porosi: një re të madhe dërgo të zbresë e ta ngarkojmë me lott’e mi. Fryn, moj erë, etj.
E kur të kthehesh nga Shqipëria, Atje në kopshtin, atje t’qëndrosh, dhe lott’e mia si vesë qjelli dalë nga dalë do t’i pikosh. Qaj, moj erë, moj er’e shkretë qaj, derthmi lottë atje mi varr’e saj./ KultPlus.com
Agron Peni, përmes rrjeteve sociale ka njoftuar se ka publikuar albumin e tij më të ri. Ky album është i katërti me radhë nga artisti, të cilin vetë ai e ka cilësuar më ndryshe se të tjerët.
“Ky është albumi im i katërt personal, pak më ndryshe nga të tjerët ,përmban 8 krijime të mia origjinale të incizuara me shumë kujdes dhe pasion nga miku im Shpejtim Gashi”, ka shkruar ai.
Ky album mban emrin “Amantia” nisur nga krijimi i instrumentalit me po të njejtin emër që ka realizuar në vitin 2020.
“Sikurse ky instrumental edhe të tjerët do të publikohen bashk me video të cilat i ka realizu me shumë shije miku im Elbasan Kryeziu ,në këtë mënyrë duke e perkrahë muzikën time e gjithashtu përmes tyre duke prezantu edhe bukuritë natyrore të vendit tone”, ka shkruar tutje ai.
Realizimi i këtij projekti është mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit./KultPlus.com
Aktorja e njohur shqiptare, Florentina Ademi Beck, e cila tashmë jeton dhe vepron në Los Angeles, pas shumë projekteve të suksesshme, së fundi ka filluar një projekt të ri që quhet “Pëshëndetje Fëmijë”, që është një projekt me përmbajtje edukative. Duke prekur tema të ndryshme që ndikojnë në mësimin e gjërave të reja dhe zhvillimin e fëmijëve, Ademi me projektin e ri e bën më të lehtë këtë proces.
Deri tani, në platformen “Youtube” janë publikuar tri episode të këtij projekti, që i dedikohen numrave, shkronjave dhe këngës.
Në një intervistë për KultPlus, aktorja Ademi ka treguar se ideja për këtë projekt ka ardhur nga një dëshirë e madhe për të krijuar përmbajtje edukative në gjuhën shqipe për fëmijët.
“Vura re që shumë përmbajtje edukative në internet janë kryesisht në gjuhë të huaja dhe fëmijët shqiptarë shpesh nuk kanë mundësi të mësojnë në gjuhën e tyre amtare përmes videove të dizajnuara për ta”, u shpreh Ademi.
Tutje, ajo tha se ka parë nevojën që edhe fëmijët e saj të mësojnë në gjuhën shqipe dhe për këtë arsye ajo ka vendosur që të krijoj një projekt, që jo vetëm që të mësojnë për numrat e shkronjat por edhe që të ndihen të lidhur me gjuhën dhe kulturën e tyre.
“Ky projekt u krijua kryesisht nga un dhe Skender Beck. Unë interpretoj , ndërsa Skenderi është përgjegjës për të gjithë punën kreative—nga idetë, kamera, regjia, montimi, dizajni, animacionet, muzika deri te tekstet e këngëve. Është një projekt që është punu me shumë dashuri dhe përkushtim”, tha aktorja.
Sa i përket episodeve që kanë filluar të publikohen, Ademi u shpreh se është planifikuar që në total të publikohen rreth 24 episode, të cilat parashihet të mbulojnë tema të ndryshme, por që nuk përjashtohet mundësia që ky numër të rritet në bazë të reagimeve dhe kërkesës së prindërve por edhe fëmijëve.
“Qëllimi është të ofrojmë një spektër të gjerë temash që do të përfshijnë bazat e arsimit parashkollor, nga numrat dhe shkronjat deri te format, planetët dhe konceptet e tjera themelore,por natyrisht gjithnjë duke ndjekur reagimet e publikut, mund të shtojmë edhe tema të reja që janë të rëndësishme për zhvillimin e fëmijëve”, tha ajo.
Ndërsa, duke qenë se projektet e tilla zakonisht po realizohen në gjuhë të huaja dhe jo në atë shqipe, Ademi na tregoi se ky projekt është mirëpritur shumë mirë. Ajo u shpreh se ka marrë shumë mesazhe me urime dhe lëvdata nga prindër që vijnë nga shumë shtete të botës.
“Në kohën e sotme, shumë prindër shqiptarë janë të shqetësuar për ruajtjen e gjuhës dhe kulturës së tyre dhe dëshirojnë që fëmijët të kenë një lidhje të fortë me gjuhën amtare. Në tregun e sotëm të përmbajtjes për fëmijë, shumica e materialeve janë në anglisht apo në gjuhë të tjera të huaja. Prandaj, “Përshëndetje Fëmijë” është një mënyrë që prindërit të kenë një alternativë edukative cilësore në shqip. Shpresojmë që projekti të jetë një urë lidhëse ndërmjet brezave, duke e bërë mësimin në gjuhën shqipe një eksperiencë të këndshme dhe të rëndësishme për fëmijët”, shtoi aktorja Ademi.
Siç edhe dihet, cdo ditë e më shumë po bëhet e pamundur që fëmijët t’i mbajmë larg ekraneve dhe tashmë në rrjete sociale ka shumë llojshmëri të programeve që ndiqen nga mosha të ndryshme. Sa i përket “Përshëndetje Fëmijë”, Ademi u shpreh se është një projekt i dedikuar për fëmijët e moshës 3 deri në 8 vjet.
“Përmbajtja është dizajnuar që të jetë e lehtë për t’u ndjekur nga fëmijët e vegjël, ndërkohë që prindërit mund të jenë bashkë me ta gjatë shikimit. Kjo ndihmon që edhe prindërit të bëhen pjesë e procesit edukativ”, tha ajo.
Programet për fëmijë mund të përmbajnë tema të ndryshme, të cilat ndikojnë pozitivisht në zhvillimin e tyre. Tri episodet e para të publikuara i janë kushtuar numrave, shkronjave dhe këngës, dhe sa i përket atyre të radhës, Ademi tregoi se do të ketë tema të ndryshme.
“Episodet e ardhshme do të përfshijnë ngjyrat, format gjeometrike, planetet, kafshët, pemët, perimet, stinët e vitit, ditët e javës dhe gjithashtu konceptet sociale si miqësia e të tjera. Kemi në plan të përfshijmë edhe tema të thjeshta të shkencës, siç janë elementet natyrore, për të nxitur kuriozitetin tek fëmijët për botën përreth tyre. Përmes këtyre temave, synojmë t’u ofrojmë fëmijëve njohuri të dobishme, ndërkohë që i mbajmë të angazhuar dhe të argëtuar”, shtoi aktorja e njohur.
Duke e ditur se ajo se çfarë po shohin fëmijët në ekrane, po ndikojnë në mënyrën se si i përceptojnë gjërat dhe se efekti mund të jetë jo gjithmonë më i miri, varësisht nga ajo që iu servohet, Ademi tha se kanë për qëllim që videot të kenë efekt pozitiv dhe të nxisin dëshirën për të mësuar në mënyrë të natyrshme.
“Duke përdorur ngjyra, muzikë dhe personazhe tërheqëse, synojmë të përfshijmë fëmijët emocionalisht në përvojën e të mësuarit. Shpresojmë që, përveç njohurive bazë, këto video të ndihmojnë në zhvillimin e aftësive si përqendrimi, dëgjimi aktiv dhe ndërtimi i vetëbesimit për të mësuar gjëra të reja”, shtoi ajo.
Duke i marrë shembull fëmijët e saj, aktorja u shpreh se ka provuar që t’u lexojë libra në gjuhën shqipe atyre, por që ky emision duket se po bën një magji që i tërheq ata natyrshëm drejt të mësuarit.
“Kjo mënyrë i angazhon ata më shumë dhe i motivon të eksplorojnë konceptet e reja me kureshtje dhe dëshirë për të mësuar”, u shpreh aktorja.
“Për të mësuar më shumë rreth projektit dhe për të ndjekur episodet e reja të “Përshëndetje Fëmijë,” vizitoni faqen tonë të internetit ku mund të gjeni informacione shtesë mbi çdo episod dhe qëllimet tona edukative. Gjithashtu, na ndiqni në kanalin tonë zyrtar në YouTube për t’u abonuar dhe për të parë videot e reja sa më shpejt që publikohen. Jemi të hapur për komente dhe sugjerime nga prindërit, të cilët mund të na kontaktojnë drejtpërdrejt në YouTube për çdo pyetje apo ide që mund të kenë”, tha Ademi në fund./KultPlus.com
Sot janë bërë pesë vite prej kur regjisorja e filmit “Fusha e Mëllenjave”, Arzana Kraja ishte gjetur e vdekur në banesën e saj, shkruan KultPlus.
Regjisorja Kraja la pas një kontribut të jashtëzakonshëm për kinematografinë në Kosovë.
Ajo ka pasuruar skenën filmike në Kosovë me një mori filmash të metrazhit të shkurtë, dhjetra realizime televizive si dhe iku duke na lënë filmin e saj të parë e të fundit të metrazhit të gjatë “Fusha e mëllenjave”, i përkrahur nga MKRS përmes QKK-së. / KultPlus.com
