Kuvendi i Junikut u mbajt më 21-25 maj 1912 në Junik.
Udhëheqësit e forcave kryengritëse ndien nevojën e bashkërendimit dhe organizimit të kryengritjes në shkallë kombëtare, prandaj i drejtuan një thirrje popullit shqiptar për tu bashkuar nën drejtimin e një komiteti të vetëm kombëtar.
Ministri i brendshëm turk deklaroi në parlament se ” kryengritësit shqiptarë po u krijonin udhëheqësve të tyre mundësinë për të mbajtur lirisht kuvendin në Junik”. Kuvendi u mblodh në Junik më 21-25 maj 1912 me nismën e Hasan Prishtinës dhe në të morën pjesë 250 delegatë nga Vilajeti i Kosovës, sanxhakët e Dibrës, të Shkodrës dhe të Elbasanit.
Falë përpjekjeve të Hasan Prishtinës, Bajram Currit dhe Isa Boletinit u paralizuan veprimet e elementëve turkomanë në radhët e lëvizjes. Shumica e pjesëmarrësve të Kuvendit vendosën të vazhdohej kryengritja e armatosur, kësodore u lidh besa dhe u vendos të ndërmerrej një kryengritje e përgjithshme.
Kuvendi miratoi programin politik i cili përmbante kërkesa për autonominë e Shqipërisë, vendosjen e administratës shqiptare, caktimin e gjuhës shqipe me alfabet kombëtar si gjuhë zyrtare, ngritjen e flamurit shqiptar në gjithë vendin dhe garancinë e Fuqive të Mëdha për plotësimin e këtyre kërkesave./ KultPlus.com
Tash po nisemi në mundshim të heshtim pak E të flemë. Po jemi lodhur. Këmbët të ënjtura Nën tryezë. Koka që rëndon. Aspirinë? Tash po nisemi? U bë vonë. Edhe ylli i fundit Ra përmbi tryezë.
Jemi bërë si planeti që kërkon ta pranojnë Si palaço të punojë Në cirkun e verdhë.
Unë hënë e zbehtë ai diell i zjarrtë -që të dy prej letrës së verdhë- Që me nesër na pret takim’ i ri, bisedat për shëndetin Dashurinë, poezinë. E mbaruam bisedën mbi sëmundjen e poetit shëndetlig -të ngrihemi, u bë vonë në këtë tavernë Vetëm tym duhani e fjalë që shkëlqejnë Prej fjalësh të pathëna Dhe prej mëlçisë së zezë.
Shtrati i madh nën një çati diku do të ftohet Në pritjen e vet Rrugicat e përgjumura ritmin e mugën dritareve Të fikura derdhin kot Si një pikë në det Jemi si yje Në qiell. Tash po nisemi në mundshim të heshtim pak Dashuria s’është ilaç as helm. Me kokën time e krijoj Me duart e mia dhe eci nëpër planet. Natën e mirë: Mua më duhet të shkoj atje prej nga mund t’ju gjej./KultPlus.com
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro deklaroi sot se Shqipëria është në negociata me Filipinet dhe me Indonezinë për të marrë fuqi punëtore, kryesisht për sektorin e turizmit.
Gjatë një interviste televizive, Kumbaro theksoi se sektori ka nevojë për fuqi punëtore. Ministrja bëri të ditur se janë lehtësuar edhe vizita e punës, me qëllim që t’u jepet mundësi atyre që vijnë nga vendet aziatike për të punuar në vendin tonë.
“Kemi bërë marrëveshje me disa vende dhe po vazhdojmë të bëjmë si me Filipinet, dhe Indonezinë për fuqi punëtore, për të mundësuar dhe lehtësuar hyrjen e fuqisë punëtore. Kemi lehtësuar vizat e punës, i japim mundësi atyre që vijnë nga vende aziatike që të punojnë në Shqipëri. Jemi duke punuar edhe me diasporën, ka të rinj që kanë punuar në vende të tjera në këta sektorë dhe po kthehen në vendin e tyre”, tha Kumbaro.
Kumbaro foli dhe për sezonin turistik, ku pritet një fluks i lartë, sidomos gjatë sezonit veror.
“Nëse bizneset thonë se kanë më shumë se 40 % rezervime të paguara se viti i kaluar, do të thotë se mund të kemi 14 milionë turistë. Pastaj, për 14 milionë vizitorë, sa forca pune na duhet? Pra ne po bëjmë përgatitjet që duhen për të përballuar këtë vit. Tashmë kemi sezon 365 ditë në vit”, tha Kumbaro.
Për t’iu përgjigjur kërkesës për turizëm gjithëvjetor, Kumbaro informoi se po punohet për të bërë një paketë të dedikuar, e cila do të mundësojë zhvillimin e turizmit në zonat malore.
“Po bëjmë një paketë të dedikuar për zhvillimin e turizmin në veri të vendit, lidhur me letrat e pronësisë, paketat fiskale për të zhvilluar turizmin malor”, tha ajo./atsh/KultPlus.com
“Lulja e Fushave” e piktorit dhe poetit francez, Louis Janmot (21 maj 1814 – 1 qershor 1892) nuk është as e para dhe as e fundit prek idealizimit të gruas dhe krahasimit të saj me lulen.
Gruaja në aktin alegorik është gjithnjë aty, e hirshme e bukur, delikate dhe ndjellëse. Ajo ka lindur të jetë një lule dhe si e tillë ajo do të pranverojë shpirtin e ëndjes sonë në katër stinët e vitit.
Sepse ajo është grua dhe lule dhe nuk mund të kuptohet një lule pa nënkuptuar një grua. Kësisoj ishte e bukur dhe mbeti kundërmuese edhe “Lulja e Fushave”.
Piktura tregon një grua të re që është ulur në një skenë të natyrës, e rrethuar me lule dhe flutura.
Ajo ka dy buqeta me lule në duar: njëra e shtrirë në gjunjë, e përbërë nga lulëkuqe, margarita dhe lule misri, tjetra e mbajtur vertikalisht është e përbërë nga lulëkuqe.
Në sfond, peizazhi tregon një fushë të gjelbëruar dhe malet e rajonit Bugey. Qielli është blu, me disa re të bardha pranë maleve dhe tregon se skena ndodh ndoshta në orët e vona të pasdites.
Çdo lule, si dhe fytyra e gruas, janë pikturuar me një saktësi jashtëzakonisht të madhe, ngjyrat e përdorura janë të ëmbla dhe pak melankolike, sikur buron nga vendi i ngjarjes. Pamja e gruas së re duket se përmban një aluzion serioziteti.
Piktura u ekspozua veçanërisht në Sallonin e Parisit në vitin 1845 dhe në Ekspozitën Universelle (1855) , gjithashtu në Paris, midis ekspozitave të tjera. Është restauruar në vitin 1974.
Larousse Encyclopedia e përshkruan këtë vepër si “të ekuilibruar mirë”. Megjithatë, është e paqartë nëse piktura është portreti i një gruaje të njohur nga Janmot, por rrobat që ajo vesh nuk përputhen me kohën e saj, por kujtojnë portretet e Rilindjes italiane.
Kjo mund të jetë një pikturë me lule, pasi ky lloj arti ishte shumë i popullarizuar në Lion në shekullin e 19-të. Një tjetër teori është se e reja është perëndesha Flora dhe mendon për kalueshmërinë e kohës.
“Lulja e fushave” është një pikturë e vitit 1845 në dru nga artisti i Lionit, Louis Janmot. Ajo u ble në 1893 nga Musée des Beaux-Arts de Lyon ku është në ruajtje./oranews/KultPlus.com
Gjatë Festivalit të Filmit në Kanë Muzeu i Artit Modern MAMAG organizoi ekspozitën “Fine Art Cannes Biennale” e mbajtur nga data 17 deri më 19 maj. Në këtë ekspozitë u përzgjodhën gati 50 artistë nga vende të ndryshme, në të cilat edhe Adela Osmani nga Shqipëria.
Arti i Adela Osmanit është i ndërthurur me psikologjinë dhe spiritualitetin, kështu që çdo pikturë e saj është pikturuar me duar, energji dhe ndonjëherë duke u analizuar me ose te pa të ndërgjegjshmen. Çdo pikturë e saj është bërë me duar, pa penela. Punimet artistes janë ekspozuar në Carrousel du Louvre Paris, Emiratet e Bashkuara Arabe, në Galerinë Saatchi në Londër, Shtëpinë e Parlamentit Italian, por edhe në SHBA, pasi fustani i përfaqësueses së Shqipërisë në Miss Universe, ishte pikturar nga ajo.
Një tjetër shqiptare pjesëmarrëse është Brilantina Lekaj, një artiste hiperrealiste me bazë në Holandë. Ajo njihet për artin e saj realist dhe hiperrealist dhe është vlerësuar me shumë çmime ndërkombëtare.
Adela Osmani së fundmi ka qenë edhe pjesë e programit Artkand, ku ndau lajmin me publikun dhe po ashtu nxorri në shitje ekskluzivisht veprën e saj, Elementët e Natyrës, Tokë, qiell, det./topchannel/KultPlus.com
Është kthyer në ndërmarrje të vështirë për artistët shqiptarë të gjithë disiplinave, që të merren me të shkuarën komuniste. Dhe, mbeten shumë pak, që synojnë të ndriçojnë anatominë e paradoksit dhe mllefit, utopinë, eksperimentin social-politik-ekonomik, që i shkaktoi Shqipërisë aq shumë andralla. Ndërsa një pjesë e stigmatizon dhe e përshkruan komunizmin në formë gati meskine në letra duke arritur të krijojë dhe ekuivoke, fare pak kuptojnë dritë-hijet e saj.
Nga Ben Andoni
Regjisori Pluton Vasi dhe skenaristi Bashkim Hoxha i shkuan kësaj hullie të vështirë dhe sollën të ekranizuar një paradoks të tillë, kujtesën e të cilit e kemi para sysh. Jo më kot, filmi i tyre “Këtu vallëzohet me hijet”, është nderuar me çmime në Mbretërinë e Bashkuar dhe është projektuar atje, duke dhënë kujtimin e një kohe, që me sa duket ende është e shtresëzuar në copëza përfytyrimesh dhe plazma kujtimesh.
Por, sfida mbetet, nëse do përballesh me pasojat e ideologjisë komuniste, zhvilluar nga një teori që vërtetë sot e kësaj dite është bazë studimesh. Për një moment, ndërsa Hoxha ka marrë përsipër të hedhë në letër një histori të vërtetë dramatike dhe pasojat te qeniet humane edhe shumë vite më pas, për regjisorin Vasi sfida ka qenë shumëplanëshe.
E para për të mos e relativizuar kujtimin, pasojat e vuajtjeve nga përndjekja, të vërtetën e një shoqërie, që një pjesë tashmë e merr gati si rrëfenjë. Me një grup të zgjedhur aktorësh, që zakonisht janë plan i vazhdueshëm i projekteve të tij: Karafil Shena, Rovena Lule Kuka, Eri Shuka, Neritan Liçaj, Eni Shehu, Juli Emiri, Johnny Pojani, Alert Celoaliaj, Nikol Gazheli, Elvis Lule, Artan Xhaferri, Olti Curri etj., Vasi ka shkuar më tej: ka zbërthyer një metaforë. Duke mbajtur një plan gati idilik (ku përfshihet edhe kujtimi për Nënë Terezën); duke e ndërthurur me planin faktik të jetës së dyfishtë të Zigurit, personazhit kryesor; si edhe përpjekjes së Florës, personazhit që mban idilin e jetës; shtuar me Miriamin, balerinën e bukur me origjinë austriake, të ëmën e Florës; dhe kuptohet me ndihmën dhe sinkronin e të gjithë trupës vjen përballja e individit me një regjim, që mundohet ta zhveshë dhe t’i japë krah turmës, duke dashur të sfumojë dhe mbytur çdo gjë të veçantë. Pikërisht, e veçanta, sak ato takimet e një grupi intelektualësh që e sfidojnë regjimin me artin e poezisë, këngës, humorit, përbën një nga shumë preokupimet e autorit. Dhe, këtu ngërthehet regjimi, e veçanta nuk mund të shkojë jashtë disiplinimit të jetës, hijet aktivizohen dhe ata janë nën vëzhgim real dhe të drejtpërdrejtë.
Ziguri është personi i ngarkuar që përgjon dhe di gjithçka për ta, deri kur bukuria e jetës hap mushkëritë e zezonës shpirtërore të tij. Ai bie në dashuri me të ëmën e Florës. Këto zbulohen në sekuencat e filmit, ku regjisori na tregon se Flora, ardhur në kërkimin e referimeve për Nënë Terezën mban mbi supe dhe historinë e të atit të persekutuar e më pas të ekzekutuar. Me misterin tragjik të pajetës. Hijet vërtetë janë fashitur, por ato ngjallen pak metra më tutje në linjën direkte, ku Ziguri i sotëm ka një biznes me të shoqen. Gazetarja bën jetën e saj në ditët shqiptare kurse një tis poetik ndjek dhe narrativën e Vasit, derisa shfaqet ai…I etur për ta shpalosur atë bukuri, por edhe për të nxjerrë të vërtetën, mes episodeve dramatike, pak e nga pak filmi do zbulojë se Flora është fryt e një përdhunimi, që Ziguri i bëri të ëmës së saj. Idili për pak ballafaqohet me realitetin, që regjisori e zgjidh me zgjuarsi dhe pa patetizëm. Tek e fundit: e di mirë se nuk mund të bëj histori për histori. Ziguri nuk arrin edhe kur e fakton atësinë se mund t’i zërë vendin të atit të gazetares. Hijet që materializohen e kanë vendin sërish për hijet, por autori vetë i bën të vallëzojnë në paradokset e jetës dhe në mësimin për shikimin e historisë shqiptare në disa plane. Flora nuk shkëputet nga kujtimi dhe sërish i jepet të atit imagjinar, tashmë të mishëruar që nuk përbën thjesht kujtim por edhe spiranca në një det të trazuar jete.
Premtimi i një shoqërie që do siguronte për të gjithë dhe ku të gjithë do bashkoheshin është tërheqës për shumicën e njerëzve dhe për të arritur këtë qëllim, shumë e pranonin dhunën kundër atyre që e kundërshtonin duke ruajtur idenë e bukur. Ky është filli, që do të tregojë Ziguri dhe pak personazhet si ai. Por, e bukura nuk nënshtrohet në film. Idili mbijeton. Fatkeqësisht, është shumë e lehtë edhe sot që t’i bësh njerëzit të besojnë se përgjegjës për të gjitha problemet e tyre është ky apo ai grup dhe kur e keqja lulëzon në një vend, ndjenja e zemërimit dhe e tradhtisë mund të çojë ata lehtësisht në pranimin e dhunës. Por Flora (ardhur mjeshtërisht nga Rovena Kuka) nuk jepet, Ziguri (në interpretimin e një protagonisti të shkëlqyer galerie të vështirë rolesh) dorëzohet dhe merr dënimin më të madh me shpërfilljen, kurse Miriami (Eri Shuka në një rol shumë të vështirë që e realizoi me përgjegjësi) i tregojnë vendin. Hijet vallëzojnë në subkoshiencë me lojën e Platonit, kurse personazhet tona i dorëzohen jetës. Idilit.
Pluton Vasi është autor i disa filmave me metrazh të gjatë i dhjetëra dokumentarëve dhe një nga regjisorët më të vlerësuar në festivalet ndërkombëtare. Mbi të gjitha, ka treguar se është një individ që vëzhgon mirë ndryshimet dhe tejet i etur për të projektuar Shqipërinë e tij në periudha të ndryshme historike. Filmi është tashmë në projektim në “Millenium”./panorama/KultPlus.com
Kanë ikur kohërat kur udhëtimi me buxhet të limituar nënkuptonte qëndrimin në bujtina të zymta apo akomodime jo cilësore, shkruan Jason Dookeran në një artikull të botuar në “The Travel”.
Por, turistët tani mund të shijojnë akomodime të rehatshme në destinacione mahnitëse pa shpenzuar shumë para.
Duke zgjedhur një vend miqësor me buxhetin, vizitorët mund të kursejnë për akomodimin dhe shpenzojnë në ekskursione emocionuese dhe kuzhinën e shijshme lokale.
Megjithatë, hotelet e lira nuk nënkuptojnë përvoja nën nivelin.
Këto vende kanë një gamë të gjerë përvojash për çdo lloj vizitori.
“The Travel” ka renditur 10 vendet më të lira në botë për pushime të paharrueshme.
Shqipëria Çmimet e hoteleve fillojnë nga 70 dollarë nata.
Shqipëria është një perlë e fshehur për turistët me buxhet të limituar, të cilët kërkojnë një destinacion për t’u arratisur.
Çmimet e hoteleve në vendin mesdhetar janë tepër të ulëta në krahasim me destinacionet e tjera të njohura evropiane.
Plazhet mahnitëse, malet piktoreske dhe historia e pasur e Shqipërisë e bëjnë atë një vend ideal për pushime ekonomike.
Vizitorët mund të eksplorojnë qytetin historik të Beratit, një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, ose të ecin nëpër Alpet e bukura shqiptare.
Shqipëria është gjithashtu e njohur për ushqimin e saj të shijshëm, duke përfshirë ushqime të freskëta deti dhe verën e prodhuar në vend.
Shqipëria është një destinacion që ofron akomodime të përballueshme, peizazhe mahnitëse dhe përvojat unike kulturore.
Shqipëria është renditur mes 10 vendeve më të lira në botë për të zbuluar në verën e 2024:
Shqipëri Kolumbi Armeni Marok Panama Meksikë Malajzi Guatemala Kili Tajlandë./atsh/KultPlus.com
Një film i ri për Donald Trump ka pasur premierën e tij botërore në Festivalin e Filmit në Kanë, duke tërhequr kryesisht vlerësime të mira nga kritikët, por edhe një kërcënim ligjor nga ish-presidenti.
I titulluar The Apprentice, filmi biografik gjurmon historinë e origjinës së zotit Trump si një zhvillues i ri ambicioz i pronave në vitet 1970 dhe 80 në Nju Jork.
Zëdhënësi i tij e përshkroi filmin, i cili përmban një skenë ku ai shihet duke përdhunuar gruan e tij të parë, Ivana, si “plehra”, “fiksion i pastër” dhe “ndërhyrje në zgjedhje nga elitat e Hollivudit”.
Filmi fillon me një parantezë se shumë nga ngjarjet e tij janë të trilluara.
Ai debutoi ndërsa gjyqi i zotit Trump për paratë e heshtura vazhdon në Nju Jork, ndërsa ai përgatitet për një tjetër zgjedhje presidenciale në nëntor.
Titulli është pjesërisht një referencë për serialin televiziv të drejtuar nga zoti Trump për më shumë se një dekadë që nga viti 2004.
Megjithatë, filmi zhvillohet disa dekada më parë, pasi zoti Trump po bën emrin e tij si një zhvillues i pasurive të paluajtshme.
Sebastian Stan, i cili është shfaqur në Pam & Tommy, Dumb Money dhe disa filma të MCU si Ushtari i Dimrit, portretizon ish-presidentin. Ylli i Succession Jeremy Strong luan mentorin dhe avokatin e tij të pamëshirshëm Roy Cohn.
Sipas agjencisë së lajmeve AFP, filmi “pikturon një portret të palëkundur, por të nuancuar të ish-presidentit të SHBA”.
Filmi, paraqet “përdhunimin, probleme të shëndetit seksual, probleme me rënien e flokëve dhe tradhtinë”.
Megjithatë, ndërsa përparon, filmi përshkruan “mirësinë e zotit Trump duke u gërryer ndërsa ai mëson artet e errëta të marrëveshjeve dhe shijon fuqinë”.
Regjisori i saj, regjisori iranio-danez Ali Abbasi, imagjinon disa ngjarje brutale që ndodhin pas dyerve të mbyllura. Në një skenë tronditëse, Trump shihet duke përdhunuar Ivanën.
Gjatë procedurave të tyre të divorcit në jetën reale, Ivana akuzoi zotin Trump për përdhunimin e saj, megjithëse më vonë ajo tërhoqi akuzat. Ajo vdiq në vitin 2022.
Drejtori i komunikimit të fushatës së Trump, Steven Cheung tha se do të ndërmerren veprime ligjore “për të adresuar pohimet haptazi të rreme nga këta filmbërës të pretenduar”.
“Këto plehra janë trillime të pastra që sensacionalizojnë gënjeshtrat që janë zhgënjyer prej kohësh,” shtoi ai në një deklaratë./euronews/KultPlus.com
Kur bota përreth jush është e mbushur me çmenduri, dhe nuk mund të duket sikur të gjesh një çast paqeje në stuhinë e ditës, është koha për t’u kthyer prapa dhe për të kujtuar ato momente të lumtura si fëmijë, ku thjesht të shtrirë diku “e humbitnim veten” duke shikuar qiellin.
Ky është meditimi dhe sot shënohet Dita Botërore e Meditimit e cila shërben si një thirrje për njerëzit që të gjejnë kohë për këtë praktikë të vjetër mijëvjeçare.
Meditimi shërben si një mënyrë për lehtësimin e stresit dhe pastrimin e mendjes.
Dinamika e jetës së sotme e ka bërë meditimin një gjë shumë të nevojshme. Hulumtimet kanë treguar se meditimi ka efekte pozitive mendore dhe fizike kur praktikohet. / KultPlus.com
Sot bëhen 25 vite nga masakra e Stagovës së Kaçanikut. Më 21 maj të vitit 1999 kanë rënë dëshmorë Ekrem Gudaqi e Kemal Thaqi dhe martirët Hanife Jaha, Selvije Krivanjeva, Baki Bela, Hanife Gudaqi, Ramush Jaha, Ibush Rrushi, Ramadan Dashi, Fahri Mani, Bahrije Elezi, Sevdije Guri, Hamdi Dashi, Brahim Dashi dhe Fitim Gudaqi.
21 maji 1999, pos që ka sjellur dhimbje të pashërueshme për banorët, kjo datë do të mbahet në mend edhe për shkatërrimet, djegiet dhe vrasjen e bagëtive.
Nga 180 shtëpi sa ka pasur fshati Stagovë më 20 maj, të nesërmen ushtria dhe policia serbe ka djegur dhe shkatërruar mbi 50 për qind të tyre, apo përkthyer në numra mbi 90 shtëpi. Pra, këto fakte flasin qartësisht për qëllimet e regjimit serb të Millosheviçit, që ka qenë jo vetëm zhdukja fizike, por edhe ajo materiale e qenies shqiptare, që përkufizohet si qëllim gjenocidal ndaj një kombi, në këtë rast shqiptarëve të Kosovës. Për shënimin e kësaj dite, këshilli organizues nga fshati Runjevë dhe Stagovë, në bashkëpunim me OVL- UÇK dhe Komunën e Kaçanikut, organizon manifestim përkujtimor në fshatin Stagovë, në orën 12:00. Pas përmbylljes së manifestimeve do të bëhen homazhe në Kompleksin Memorial te Varrezat e Dëshmorëve në Kaçanik./KultPlus.com
Skulptorë të ardhur nga e gjithë bota, e kthyen bregdetin e Durrësit në një galeri në natyrë për 3 ditë me radhë.
Ky ishte “Seaside Sand Art”, aktiviteti që bëri bashkë 16 artistë nga vende të ndryshme, të cilët kompozuan e riprodhuan në rërë portrete nga më të veçantat.
“Marrin pjesë rreth 16 artistë shqiptarë dhe të huaj nga Kroacia, Armenia, Kosova, Kina, Italia dhe shqiptarë. Ata kanë përgatitur veprat e tyre në rërë në formën e një rrethi me 12 punë, që simbolizon orën, kohën që shkon, përkohshmërinë e përjetimeve”, tha organizatori Indrit Hamiti
“Me çfarë shohim, të gjithë ata që kalojnë në shëtitore ndalojnë bëjnë foto, hyjnë komunikojnë me artistët. E shoh një atraksion shumë interesant dhe në kontrast ndoshta edhe me një lloj kulture kolektive të tallavasë.”
Interesant ishte ky aktivitet edhe për pjesëmarrësit e huaj, të cilët e vizitonin Shqipërinë për herë të parë.
“Unë vij nga Italia, kam një eksperiencë botërore përsa i takon skulpturës, por kjo është e parë që vij në Shqipëri. Mendova të vij të shoh, çfarë është kjo tokë për të cilën flasin kaq shumë në Itali.
Deri tani jam me përshtypjet më të mira. Ky organizim është mjaft interesantë dhe pjesëmarrësit po ashtu”,- Angelo Gabriele Fierro, skulptor.
“Ne vijmë nga Kina dhe kjo është vizita jonë e parë në Shqipëri, për të marrë pjesë në këtë aktivitet artistik dhe për të komunikuar dhe bashkëpunuar edhe me shumë artistë.
Ne këtu prezantohemi me dy vepra, një është kjo panda pas nesh dhe tjetra është një skulpturë me dy pjesë, “yin and yang”-u pranë detit. Siç besoj e dini, kjo e fundit është një filozofi antike kineze, të cilën donim ta sillnim këtu.”
Ndërsa shqiptarët e Shqipërisë dhe ata të Kosovës apeluan që aktiviteti të kthehej në një traditë të përvitshme.
“Mendoj se do të ishte shumë mirë që dhe për ne si artistë, por edhe për vetë qytetin, që kjo të kthehej në një kulturë të përvitshme”,-tha skulptori Alep Toska.
“Besoj se tashmë do të bëhet një lloj tradite, pse mos me u kthy në një event të përvitshëm?”-u shpreh Arton Behrami.
“Durrësi është i njohur për komunitetin e artistëve që ka, kështu që i ka të gjitha mundësitë që të kthehet në një qendër të artit për Shqipërinë” –tha organizatori Indrit Hamiti.
Në fund të aktivitetit, juria e përbërë nga emra të njohura të artit shqiptar vlerësoi më të mirët.
Çmimin e parë e rrëmbeu artisti nga Kosova, Selam Kastrati, i cili realizoi në rërë një ide të inspiruar nga e dashura e tij.
Vepra përfaqësonte një përqafim intim mes çiftit, që i përngjet një oktapodi, ku gjymtyrët shkrihen në një nga forca e dashurisë./euronews/KultPlus.com
Muzeu Historik Kombëtar përkujtoi sot atdhetarin, publicistin e diplomatin shqiptar Dervish Hima.
Më 21 maj të vitit 1928 vdiq Dervish Hima, i njohur edhe me emrin Ibrahim Mehmet Naxhi. Hima lindi në Ohër më 21 maj të vitit 1875, në një familje të pasur, ku kreu edhe shkollën fillore. Shkollën e mesme e vazhdoi në Manastir dhe Selanik dhe për dy vjet studioi mjekësi në Stamboll. Me vajtjen atje, fillimisht mbështeti Lëvizjen e Re Turke, në kuadër të së cilës filloi edhe të reflektojë mbi çështjen shqiptare. Ishte atdhetar e publicist i Rilindjes Kombëtare, organizator i Kongresit të Bukureshtit, pjesëmarrës në Kongresin e Napolit, botues i gazetës “Arnautlluk” në Stamboll e më pas i gazetës “Albania” në Zvicër.
Në vitin 1903, Dervish Hima botoi revistën dyjavore “L’Albanie” në Gjenevë. Po këtë revistë, ai vazhdoi ta botojë një herë në muaj përgjatë 1905-1906, në Bruksel. Më 1909 në Stamboll, Dervishi drejtonte të përjavshmen “Shqipëtari” – “Arnavud”, së bashku me Hilë Mosin, një revistë kjo në gjuhën shqipe dhe turke, e mbështetur financiarisht nga Austro-Hungaria, botimi i së cilës u ndalua në fund të vitit 1910.
Dervish Hima ishte njëri nga nënshkruesit e Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë. Ai shkroi e botoi: “Varri i liridashësve”, “Pasqyra e krimeve të Sulltanit”, “Një zë nga burgu në kohën e lirë” dhe vepra të tjera./atsh/KultPlus.com
Filmi i ri nga Samir Karahoda, “Rrugës”, është përzgjedhur zyrtarisht për garën e filmave të shkurtër në edicionin e 77-të të Festivalit të Kanës . Kjo është hera e dytë që një film në regji të Samir Karahodës përzgjedhet për garën zyrtare të Festivalit më prestigjioz në botë, pas filmit “Pa Vend” që e kishte premierën në Cannes në vitin 2021.
Filmi “Rrugës” sjell tregimin e një babai dhe djalit të tij në rrugën e tyre për në aeroport për të marrë një dhuratë të ardhur nga jashtë, e dërguar nga kumbari i djalit. Ndërsa përballen me pengesa burokratike dhe një perspektivë të pakëndshme për ndryshime reale politike dhe sociale në vendin e tyre, ata gjejnë ngushëllim dhe forcë në optimizmin e tyre të përbashkët për të ardhmen.
“Rrugës” është shkruar nga Samir Karahoda dhe djali i tij Mironi, duke integruar tregime personale dhe elemente autobiografike, që pasqyrojnë shqetësimet e tyre për të ardhmen e vendit. Gjatë këtij udhëtimi të shkurtër, udhëtimi i tyre bëhet një eksplorim i lidhjes së tyre mes sfidave shoqërore dhe pasigurisë që ata kanë në atdheun e tyre.
Në rolet kryesore paraqiten Ylber Mehmeti dhe Miron Karahoda. Samir Karahoda përveç regjisë dhe skenarit, gjithashtu ishte edhe drejtor i fotografisë. Filmin e montoi me mjeshtëri Enis Saraçi.
Filmi është produksion i ‘SK Pictures’ me producentë Eroll Bilibani dhe Samir Karahoda.
“Rrugës” është mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosoves, Televizioni Kulturor Europian ‘ARTE’ dhe Televizioni Finlandez ‘Yle’.
Filmi në Cannes do të prezantohet më 24 maj, në ora 11:00 dhe është në garë për çmimin prestigjioz “Palma e Artë”. / KultPlus.com
(Pas pritjes entuziaste që ka patur botimi në Francë dhe në Gjermani, romani “Një Sagë e vogël” i Besnik Mustafaj ka ngjallur edhe vëmendjen e kritikës letrare italiane. Po sjellim artikullin që kritiku i njohur Alessandro Gnocchi i kushton. “Me një temë identike me këtë është marrë edhe Martin Amis, në romanin “House of Meetings” (Shtëpia e takimeve), por me rezultate të diskutueshme. Këtu është mirë të sjellim ndër mend autorë klasikë si Aleksandër Sollzenicin dhe nuk rrezikojmë ekzagjerimin. “Arqipelagu Gulag” është shumë i gjerë përkundrejt “Sagës së vogël” familjare, por edhe Rusia është e shtrirë në një territor më të gjerë se Shqipëria.” Kështu shprehet Alessandro Gnocchi.)
“Një sagë e vogël” (shqip Toena 2017; italisht Castelvecchi 2018) e Besnik Mustafaj, shkrimtar dhe ish – ministër shqiptar është një roman që të mbetet gjatë në mendje.
Burgjet janë ato të regjimit komunist të Enver Hoxhës në Shqipëri. Fati i të burgosurve duket si i lidhur me fundin e tyre pas hekurave apo në kryqëzimin e jetëve të tyre me të dënuarit e tjerë. Ka edhe diça arkaike, ritual e popullore në të. Diçka që zbardh historinë edhe pse e rikrijon atë. Ndyshe nuk do të ishte një sagë. Kapitulli i gjatë qendror është edhe ai më i rëndësishmi i librit ashtu si edhe një moment i vërtetë shokues për lexuesin. I dënuari fiton mundësinë për të kaluar një natë me të shoqen në mjediset e brendëshme të burgut. Në mënyrë që të mos rrezikonte mohimin e kësaj mundësie aq shumë të pritur, ai i nënshtrohet çdo lloj detyrimi. Për javë të tëra ëndërron vetëm puthjet dhe përqafimet e së shoqes. Ai, përherë një karakter i mbyllur dhe introvert, kësaj radhe do i tregojë asaj që ka ndryshuar dhe më në fund do i thotë se sa shumë e dashuron. Por kur më në fund afron nata e shumëpritur, të dënuarit i vjen dyshimi se dikush kërkon ta kapë gafil të shoqen dhe do ta fusë në një qeli. Fatkeqësisht këtë dyshim të tij nuk mund t’ia shprehë gruas. Në këtë mënyrë nata e dashurisë kthehet në një natë dhimbjeje. Ai nuk mund të flasë. Ajo nuk mund të kuptojë. Ai nuk e lë veten të lirë. Ajo ndihet e refuzuar. Më në fund vjen agimi si një shpëtim për të dy.
Kjo pjesë e librit vendoset si një element krahasimi për këdo që do të kuptojë se si totalitarizmi futet thellë në mendjet e njerëzve, për t’i ndryshuar ata me qëllimin për t’i shkatërruar përfundimisht. Me një temë identike me këtë është marrë edhe Martin Amis, në romanin “House of Meetings” (Shtëpia e takimeve), por me rezultate të diskutueshme. Këtu është mirë të sjellim ndër mend autorë klasikë si Aleksandër Sollzenicin dhe nuk rrezikojmë ekzagjerimin. “Arqipelagu Gulag” është shumë i gjerë përkundrejt “Sagës së vogël” familjare, por edhe Rusia është e shtrirë në një territor më të gjerë se Shqipëria.
Gjatë leximit të këtij libri kuptohet se sa e panjohur është për ne, italianët, historia e Shqipërisë. Sigurisht që kanë mbaruar kohët kur fqinjët tanë vinin të kërkonin fatin e tyre në Itali. Sot Shqipëria është një vend që paraqet shumë risi, kryesisht në fushën turistike. Kujtesa e fashizmit është ende e gjallë për shqiptarët: është një prej kapitujve të sagës së tyre të burgimit./ KultPlus.com
Sapo është publikuar sllogani i edicionit të tetë të Javës së Krenarisë që do të mbahet në Prishtinë, dhe sivjet komuniteti i LGBTIQ+ ka përzgjedhë si sllogan ‘Kemi qenë dhe do t`jemi’ e që sipas organizatorëve ky sllogan është ‘kaq i vogël për ta përshkruar ndjenjën tonë të krenarisë, për atë çka jemi e për atë ku do të arrijmë, ku do të lartohemi’, shkruan KultPlus.
Më poshtë është njoftimi i plotë i këtij eventi që do të nisë më 3 qershor dhe do të zgjasë deri më 8 qershor.
Edicioni i tetë i Javës së Krenarisë në Kosovë është këtu!
Për neve, ta organizojmë Javën e Krenarisë në Kosovë nuk nënkupton vetëm festë: Java e Krenarisë, qysh prej edicionit historik të parë, i vë në hartë të gjithë ata individë që avokojnë çdo ditë për barazi, për gjithëpërfshirje, për të frymuar e për të qenë vetja në një vend ku të marrësh frymë nuk është e lehtë për asnjë.
Java e Krenarisë në Kosovë është një manifestim i vetes sonë, i kulturës sonë, i personalitetit tonë. Java e Krenarisë në Kosovë është një tjetër shpërfaqje e identiteve të cilat për vite e vite janë shtypur e kanë mbetur në hije, duke mos qenë asnjëherë në habitatin e tyre. Java e Krenarisë në Kosovë, edhe në këtë edicion të tetë nuk harron të jetë pasaporta kryesore e individëve LGBTIQ+ në Kosovë.
Kësaj here, po i fokusojmë sytë e veshët tanë sidomos në faktin që, përkundër përceptimit të përgjithshëm, ne kemi qenë gjithmonë këtu, njëjtë siç do të vazhdojmë të jemi. Akronimet për ne nuk janë shkronja, janë njerëz që bartin me vete mendje, përmbajtje, intelekt, aktivizëm, dëshira e ëndrra.
Sllogani ‘Kemi qenë dhe do t`jemi’ është kaq i vogël për ta përshkruar ndjenjën tonë të krenarisë, për atë çka jemi e për atë ku do të arrijmë, ku do të lartohemi. Ekzistenca jonë është në paradën tonë të përditshme, në defileun tonë në një vend ku ngjyrat shpesh pengojnë. Duke e respektuar të kaluarën tonë, ne duam të shohim kah e ardhmja. Heshtja ka qenë mekanizmi ynë për shumë gjatë, por jo tash e tutje. Në mes të sfidave e vështirësive, shpirtrat tanë kanë mbetur të fuqizuar.
Shihemi në Javën e Krenarisë, e cila edhe këtë vit është plotësuar e ndërtuar me një program që synon t`i tregojë të gjithëve: kemi qenë dhe do t`jemi këtu. Përkundër gjithçkaje./ KultPlus.com
Sapo kanë përfunduar xhirimet e filmit artistik me metrazh të gjatë “Vidra” me skenar të Stefan Boskovic e regji të Srdjan Vuletic, shkruan KultPlus.
Xhirimet e këtij filmi janë realizuar në Mal të Zi dhe për realizimin e këtij filmi janë përfshirë disa shtete në kooproduksion si: Mali i Zi, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Italia dhe Kosova.
Për këtë projekt filmik që premierën do ta ketë në fillim të vitit 2025 ka njoftuar Fatmir Spahiu, i cili në këtë projekt ka edhe rolin e bashkëproducentit nga Kosova, në kuadër të Shtëpisë Filmike “Buka”.
Më poshtë është njoftimi i plotë i Fatmir Spahiut.
Te dashtun miq,
Jemi te lumtur me ju njoftu se keto dite kane perfunduar xhirimet i filmit “Vidra” skenar i shkrimtarit malazez Stefan Bošković dhe me regji te regjisorit boshnjak Srdjan Vuletić.
“Buka” ndjehet basheprodhuese krenare per kete projekt fantastik.
Poashtu falemnderojme nga zemra bashkepunetoret tone nga Kosova,
Aurita Agushin, Edona Reshitaj, Pellumb Ballata, Nok Selmani dhe stafi tjeter teknik dhe kreativ.
Vidra eshte prodhuar nga;
“Artikualacija film” nga Mali i zi
Ivan Djurović (producent i deleguar)
“Redibis film” nga Italia, Daniele Segre, coproducent,
“Izazov 365” nga Kroacia,
Katarina Prpić, coproducent,
“Realstage” nga Bosnja e Hercegovina
Ishak Jaliman, coproducent,
“Buka” nga Kosova,
Fatmir Spahiu, coproducent.
Filmi eshte mbeshtetur financiarisht nga;
Qendra e filmit te Malit te zi,
Ministria e Kultures se Italise,
Qendra auriovizuele e Kroacise,
Ministria e kultures dhe sporitit e Kantonit te Sarajeves,
Fondi i filmit ne Sarajeve
Qendra Kinematografike e Kosoves
Ne fazen e zhvillimit filmi kishte fituar cmimin e euroimages ne CineLink, si Best Pitch Award at When East Meets West.
Poashtu projekti ishte zgjedhur ne Cinéfondation programme Cannes L’Atelier.
Shfaqja e pare publike e keti filmi pritet te jete ne pranveren e vitit 2025 / KultPlus.com
Alba dhe Eda, dy lezbiket që kurorëzuan martesën e tyre, kanë folur këtë të martë për emisionin “Good Morning Albanians” në Euronews Albania.
Ato thanë se morën shumë kritika dhe komente ndërsa shtuan se dasma doli jashtë pritshmërive pasi donin diçka shumë të vogël.
Mes tjerash Alba shtoi se prindërit e saj nuk ishin të pranishëm sepse vetë ajo nuk i kishte ftuar.
“Kishte njerëz që u mërzitën që nuk i ftova në dasmë. Ishin njerëzit tanë. Ne kishim menduar të bënim diçka shumë të thjesht por na doli jashtë pritshmërie. Donim të kishim dhe njerëzit tanë, por nuk kishin. Nuk i ftova unë duke ditur qëndrimin e tyre”-tha Alba./ KultPlus.com
Në Galerinë e Ministrisë së Kulturës do të mbahet një bisedë mes Edi Hilës dhe Shkëlzen Maliqit, të martën, më 28 maj, në orën 18:00.
Biseda do të fokusohet në punën artistike të artistit Edi Hila, si dhe ekspozitën e tij “A4 Print”, të kuruar nga Shkëlzen Maliqi, e cila është aktualisht e hapur në Galerinë e Ministrisë së Kulturës.
Biografia e Edi Hila:
Lindur në Shkodër në vitin 1944, Edi Hila jeton dhe punon në Tiranë. Në vitin 1967 Hila u diplomua në Institutin e Arteve të Bukura në Tiranë. Nga viti 1968 deri në vitin 1974 ka punuar në Radio Televizionin Shqiptar dhe si ligjërues i jashtëm i Vizatimit në Institutin e Larte te Arteve. Në vitin 1973 ai ndoqi një trajnim profesional për skenografi televizive në degën e RAI-t në Firence. Në këtë periudhë ai pikturoi “Mbjelljen e Pemëve”, vepër që u kritikua më vonë në Plenumin e Katërt të Komitettit Qendror të PPSH-së. Ai u kritikua edhe për skenografinë e Festivalit të 11-të të Radio Televizionit Shqiptar. Më 1974 atë e larguan nga Radio Televizioni Shqiptar dhe u dërgua për riedukim si punëtor në Pularinë e Tiranës në Laprakë ku punoi nga viti 1977 deri në 1978. Më pas, në periudhën e parë të rehabilitimit pas dënimit, Hila u transferua në ndërmarrjen e Dekorit të Qytetit te Tiranës.
Në vitin 1980, pas rehabilitimit të plotë, filloi punën si redaktor arti tek “Horizonti”, revistë për pionierë e botuar nga Komitetit Qendror i Bashkimit të Rinisë së Punës së Shqipërisë. Në vitin 1988 Hila fillon mësimdhënien si profesor i jashtëm në Atelienë e Pikturës në Akademinë e Tiranës dhe në vitin 1991 emërohet profesor në Atelienë e Pikturës në Fakultetin e Arteve Pamore në Akademinë e Arteve në Tiranë, ku edhe zgjidhet Dekan në vitin 1993. Nga viti 1996 deri në pensionimin e tij ka qenë profesor i Pikturës në Akademinë e Arteve të Tiranës, sot Universiteti i Arteve.
Hila është fitues i çmimit “Onufri” në vitin 1993 dhe 1998. Në vitin 2017 ekspozon në “Dokumenta 14“, Athinë dhe Kassel. Në viti 2018 hap ekspozitën e parë retrospektive në Muzeun e Artit Modern në Varshavë, Poloni, ekspozitë e cila u hap edhe në Galerinë Kombëtare, Tiranë. Ai ishte i ftuar në programin “Berlin Artist” të DAAD-së, në vitin 2019. Në vitin 2020 ekspozon në “Secession“ në Vienë./ KultPlus.com
Tenori Ramë Lahaj sapo ka zbuluar datat e edicionit të katërt të RLIOF, dhe sipas këtij njoftimi, pritet të realizohen pesë mbrëmje të paharrueshme me yje të operës, shkruan KultPlus.
Më poshtë e keni njoftimin e plotë të Ramë Lahaj.
Të dashur miq të operas dhe festivalit RLIOF,
Me kënaqësi të madhe ju njoftojmë që edicioni i 4-të i festivalit ‘Rame Lahaj International Opera Festival’ do të mbahet nga data 21 Korrik deri më 2 Gusht.
Edicioni i sivjetmë i RLIOF sjell:
5 mbrëmje të paharrueshme muzikore me yjet e operas
Ekspozitë të veçantë
Masterklasë frymëzuese për artistët e rinj
Tani që na ndajnë fiks dy muaj nga festa e madhe e artit operistik, ju ftojmë t’i ruani datat në kalendar për t’iu bashkuar edhe njëherë rrugëtimit tonë magjik me emra të mirënjohur të botës operistike.
Detajet dhe lajmet e reja, do t’i shpalosim vazhdimisht në rrjetet tona sociale dhe webfaqen zyrtare të festivalit www.rliof.com./ KultPlus.com
Në kuadër të Prishtina International Theater Festival – PITF 2024 do të mbahet orë letrare me shkrimtarin dhe studiuesin Agim Vinca, orë letrare që do të mbahet në 77 vjetorin e lindjes së shkrimtarit Agim Vinca, shkruan KultPlus.
Ora letrare do të mbahet më 22 maj, në ora 14:00 në Teatrin Kamertal të Kolegjit AAB (Kati i 4-të). / KultPlus.com
Mbrëmjen e djeshme u shënua nata e pestë e “Chopin Piano Fest Prishtina”, me një program që zgjati rreth 2 orë. Përformanca e paharrueshme Duo Piano & Violinë me Catalina Butcaru dhe Lucia Hall, bëri që e gjithë salla të jehonte nga duartrokitjet e publikut.
Nata filloi me një fjalim të shkurtër nga ambasadori i Austrisë në Kosovë, George Schnetzer, i cili u shpreh falendërues dhe i lumtur për bashkëpunimin e Kosovës me shtetin e Austrisë.
Pas pak minutash, filloi interpretimi i dy artisteve, ku Catalina Butcaru si një mjeshtre e pianos, ka mahnitur të gjithë të pranishmit me interpretimet e saj të ndjeshme në piano, kurse Lucy Hall, tregoi zotësi të papërshkrueshme në violinë. Së bashku ato interpretuan vepra të njohura nga artistë të njohur botërorë si Clara Schumann, Frederic Chopin dhe Robert Schumann.
Butcaru është një pianiste me origjinë rumune dhe mund të krahasohet me më të mirët që kanë hyrë në territor. Ajo ka studiuar në Akademinë e Muzikës në Vjenë dhe Graz.
Ndërsa violinistja Lucy Hall me origjinë kanadeze, ka kryer shkollimin në Vjenë nga professor si T. Gabora, E. Turovsky dhe D. Schëarzberg. Hall ka interpretuar si soliste dhe muzikante kamertale në Evropë, në Amerikën e Veriut dhe në Rusi.
Në një prononcim për KultPlus, një ndër organizatoret e këtij eventi Lejla Pula u shpreh se ishte një natë shumë e veçantë dhe se artistet ishin një Duo perfekte.
“Të dy artistet, njëra nga Kanadaja e tjetra nga Rumania ishin në Duo aq shumë, në frymëmarrje e në gjithçka. Ishte një përjetim i veçantë, një tingëllimë e pastër dhe e ëmbël që shumë rrallë haset, sepse zakonisht tingulli i pianos di të jetë më agresiv dhe më i fuqishëm por ato aq bukur u kompletuan së bashku me një program me kërkesa të jashtëzakonshme. Violinistja ishte një mjeshtre e violinës dhe ajo ka luajtur me artistët më të mëdhenjë botërorë”, tha ajo.
Tutje, Pula shtoi se është shumë e lumtur që të dyja kanë pranuar të vijnë në Prishtinë, ndoshta sepse kanë dëgjuar për mikrpritjen.
“Jam shumë e lumtur që të dy artistet kanë pranuar që të vijnë në Prishtinë, sepse sigurisht kanë dëgjuar se mikpritja është e jashtëzakonshme. Jemi falënderues që po e kultivojmë këtë raport të mirë, por që nga fillimi i edicionit të parë ne kemi pasur një bashkëpunim të mrekullueshëm më Ambasadën e Austrisë, gjithmonë kemi pasur artistë nga Austria që na kanë sjellë në skenën tonë imazhe të paharruara artistike”, shtoi Pula për KultPlus.
Ndërkaq, violinistja Lucy Hall në një intervistë të shkurtër pas përformancës tha se është hera e saj e parë që vjen në Kosovë, duke shtuar se donin të jepnin diçka për Prishtinën.
“Unë kam studiuar me mësues nga Rusia dhe kam udhëtuar shumë, ishte eksperiencë e mirë të luaj këtu sepse njerëzit të dëgjojnë me gjithë zemër. Më pëlqen shumë Kosova, unë kam miq shqiptarë në Vjenë, dhe mendoj se këtu ka ndryshuar shumë. Janë ndërtuar ndërtesa të reja, Katedralja e shumë të tjera”, u shpreh Lucy Hall për KultPlus.
“Chopin Piano Fest Prishtina” do të zgjasë deri më 9 qershor, dhe do të përformojnë artistë të njohur nga shtete të ndryshme./KultPlus.com
(Rexhep Qosja: “Të fshehtat e treguara”, Toena, Tiranë,2020.)
ARS- COMBINATORIA SI VEÇORIA KRYESORE E ROMANIT “TË FSHEHTAT E TREGUARA”
Postmodernizmi në art, e konkretisht në letërsi, arrin që të bëjë një kthesë të madhe jo vetëm në strukturën, formën, temat, idetë e elementet e shumta që e përbëjnë një vepër letrare, por duke sjellë në mendje problematikën mbi definimin e artit. Kjo çështje dhe dilemë teorike, ekziston që në zanafillë të mendimit teorik mbi letërsinë dhe artin në përgjithësi. Për postmodernizmin, letërsia nuk është as imitim, as krijim por kombinim. Pra, një vepër letrare postmoderne është një kombinim kodesh e diskursesh. Bëhet fjalë për teknikën e montazhit, të cilën e shohim tek të gjitha veprat letrare postmoderne. Rexhep Qosja, filizi i parë i postmodernizmit në letërsinë shqipe dhe figura qendrore e tij, këtë metodë e ka sjellë si risi fillimisht në romanin “Vdekja më vjen prej syve të tillë”, e për të vazhduar në gjithë krijimtarinë e tij. Romani i tij i fundit “Të fshehtat e treguara” vjen si kulminacion i pjekurisë postmoderne të autorit. Edhe tek ky roman, zhanri tradhton konventat e veta tradicionale. Vetë autori e ka cilësuar “roman omnibus me dokumente reale dhe të imagjinuara”. Është ky nëntitulli i romanit i cili tregon edhe për shkrirjen dhe eliminimin e modaliteteve zhanrore. Edhe gjatë leximit të veprës vërejmë diskurse të ndryshme zhanrore letrare dhe joletrare brenda zhanrit të romanit.
Që në fillim, që në titull të romanit, vërejmë një diskurs poetik. Autori zgjedh këtë titull figurativ me një figurë jo shumë të zakonshme, siç është oksimoroni.Shumë pjesëza të romanit si p.sh. “Kush është kush sot dhe kush ishte kush dje” kanë karakteristikat e prozës poetike, në të cilat teksti prozaik pasurohet me forma e figuracion poetik. Poezia “Fol shkurt, sa më shkurt”, e cila merr edhe formën e një poezie voko-vizuale, si një trekëndësh i përmbysur, flet shumë edhe për gjithë idenë e veprës. Vargu i fundit i kësaj poezie është i përbërë nga një fonemë e vetme, -sh, e cila shëndrrohet në një onomatope për heshtjen e zbrazëtirën. Në po funksion të ironisë, janë edhe poezitë e tjera të zhanrit mikst të cilat i shohim tek ky roman. Një e tillë është ajo e ndërtuar me vetëm dy fjalë të vetme: “Komercializmi, atdhetarizmi” të cilat përsëriten gjatë të gjithë vargjeve, e çka ia shton dozën ironike është fakti që vargu i parë dhe i fundit përkon me fjalën “komercializëm”. Atdhetarizmi tashmë s’është asgjë tjetër veçse komercializëm, prandaj edhe romani nuk ka një hero në qendër të narrativave, por një antihero tipik siç është Bardh Dynjaja, i cili përfaqëson gjithë antiherojt e epokës sonë.
Ky roman ndjek dy linja kryesore: e para është ajo që na tregon për përditshmërinë monotone të Bardhit në punën e tij në arkiv, kurse e dyta tregon për ndodhi brenda familjes së tij. Të dyja këto linja vendosen në funksion të një qëllimi të vetëm e që është pasqyrimi i jetës mediokre dhe ordinere të Bardhit në jetën e tij publike dhe private. Kjo e fundit, pasqyrohet falë inkuadrimit të zhanrit dramatik. Janë gjithsej 35 pjesë të tilla, të cilat na pasqyrojnë Bardhin si kryefamiljar me bashkëshorten e tij Havanë, dhe fëmijët Liku dhe Anila si edhe disa personazhe të rastit. Dialogu i parë nis me momentin kur te Havaja vërehen simptomat e para të sëmundjes dhe vazhdon në mënyrë të tillë kronologjike deri me çastet e fundit të jetës. Pra, mund të themi që janë këto sekuenca dramatike të cilat ndjekin një rend kronologjik përgjatë romanit, sepse tek pjesët tjera vërejmë një fragmentaritet të tërësishëm. Në qendër të tyre vendosen Bardhi dhe Havaja dhe personazhe të tjerë. Janë dialogë të shkurtë, mbi çështje të zakonshme e nganjëherë edhe absurde. Në fakt, këto pjesë dramatike tregojnë edhe për monotoninë e jetës familjare të Bardhit.
Në anën tjetër, për të treguar për rutinën profesionale të Bardhit, Qosja zgjedh të përdorë disa lloj të diskurseve, të gjitha për të treguar se si individi ndrydhet,tëhuajsohet e humb brenda një sistemi të vështirë e absurd, se si moderniteti e degradon deri në skaj secilin. Në këtë mënyrë, në roman falë teknikës së montazhit shohim të inkuadruar dosje policore, marrje në pyetje e jetëshkrime tejet banale të Bardhit për persona mediokër. Gjithashtu, Bardhi si përkthyes në arkiv detyrohet të përkthejë dokumente të ndryshme nga gjuhë të ndryshme dhe nga eprori atij i kërkohet që këtë punë ta kryejë shpejt, gjithnjë për ngut, çka tregon edhe për tragjedinë e kohës sonë në fushën e përkthimeve, të cilat shihen si një makineri prodhimi sasior pa i kushtuar rëndësi cilësisë. E madje atij i duhet të përkthejë edhe gjëra të rëndësisë dytësore dhe tretësore. Kjo gjë na lë ne si lexues para një dileme të madhe, se si mund të ishte fati i një individi përballë një sistemi të tillë, që Qosja figurativisht e quan oktapod. E në fakt duket sikur i tillë është, një oktapod tentakulat e të cilit nuk kursejnë asgjë e askënd. Atëherë si mund t’i shpëtojë individi degradimit të vet personal e profesional?
Për të treguar sa paradoksale është epoka jonë, Qosja zgjedh ta vendosë herë pas here, fjalimet e Dalanit të cilat natyrisht ai nuk i shkruante vetë, por i porosiste me urdhër si çdo gjë tjetër dhe pastaj dilte e i lexonte para turmës sikur të ishin mendime e bindje të artikuluara nga vetë ai.
Një tjetër ironi e autorit, e vërejmë falë diskursit epistolar, me disa letra që në fillim i shfaq si letra anonime për persona të ndryshëm e më vonë duke ju vendosur edhe emra të rremë dërguesish, kur në fakt ato janë letra admirimi e lavdi që këta persona i dërgojnë vetvetes.
INTERTEKSTUALITETI SI VETËDIJE POSTMODERNE
Intertekstualiteti, ka ekzistuar edhe përpara postmodernizmit dhe rruga për të pohuar të kundërtën mund të na çojë në përfundime absurde. Sipas Linda Hutcheon, njëra ndër teoricienet më të rëndësishme të postmodernizmit, intertekstualiteti tek autorët postmodernë, përndryshe nga ata paraardhëse, është produkt i vetëdijes së tyre. “Umberto Eco, derisa po shkruante romanin Emri i trendafilit, pohon: “Kam zbuluar atë që shkrimtarët gjithmonë e kanë ditur (dhe për të cilën gjithmonë na kanë folur): librat gjithmonë flasin për libra të tjerë dhe cdo tregim rrëfen tregimin tashmë të rrëfyer. Tregimet që ritregohen në romanin Emri i trëndafilit i përkasin edhe letërsisë (nga Conan Doyle, Borges, Mann,Eliot etj.), edhe historisë (kronikat mesjetare, dëshmitë religjioze). Ky është diskursi i dyfishuar parodik i intertekstualitetit postmodernist”.(Hutcheon,2013,f. 182)
Pra, për postmodernët të cilët i qëndronin besnikë parullës “çdo tekst është intertekst”, thyhen të gjitha barrierat e origjinalitetit. Për ta, është e pamundur që të shkruhet një vepër origjinale, sepse ajo është produkt i gjithë asaj që autori ka lexuar më parë. Pra,intertekstualiteti me të gjitha format e tij, tek veprat postmoderne del i modeluar në mënyrë të qëllimshme dhe të hapur duke mos ia lënë lexuesit detyrën që të aludojë për ndërlidhjet e ndryshme të tekstit që po lexon me ndonjë tekst tjetër të lexuar më parë. Këtë rrugë e ndjek, edhe Qosja, sepse ai vendos brenda romanit pasazhe, citate e fragmente të ndryshme nga vepra të shumta letrare, të cilat qëndrojnë në harmoni perfekte me romanin e tij. Ai lexuesit të tij, i jep informacionet mbi titullin e veprës, autorin e madje në disa raste edhe përkthyesin.
Përveçse me veprat e autorëve të tjerë, Qosja në këtë roman, krijon ura intertekstuale edhe me personazhe të veprave të veta të mëparshme si p.sh. me Xhezairin e Gjikës nga romani “Vdekja më vjen prej syve të tillë” dhe fragmentin e ëndrrës që sheh Xhezairi i Gjikës:
“ U zgjova i fikësuar mos do të përsëritet prapë!ëndrra!
Dhe, mos sundimtari do ta shpjegojë jo si ishte po si do të dëshirojë vetë, për nevojat e veta, ëndrrën time .Siç kishte shpjeguar vetë, siçkishte dashur udbashi ëndrrën e Xhezairit të Gjikës në vitin 1972!
Djersë të ftohta ma bëjnë trupin!
Edhe ëndrra mund të paralajmërojë të keqen.
Mallkimin. “ (Qosja,2020,f.140)
NARRATORI-PERSONAZHET-LEXUESI
Relacioni narratori-personazhet-lexuesi, tek romani “Te fshehtat e treguara”është njëri nga relacionet i cili gjithashtu thyen ato konceptet e zakonshme dhe vjen i rimodeluar në një mënyrë unike, të pazakontë për letërsinë shqipe dhe tërësisht në frymën e avangardës postmoderne.
Kush është narratori i kësaj vepre dhe si e shfaq ai veten? Narrator është vetë autori i cili e shfaq veten si i tillë. Në pjesën e parë “Pse po e shkruaj këtë roman?” i cili mund të themi që ka funksionin e një parateksti, Qosja e shfaq veten autoriale duke treguar për motivimin dhe impulsin që e ka nxitur për të shkruar këtë roman dhe zërin e brendshëm i cili i thoshte:
“Fillo të shkruash! Trego për të fshehtat!.
Të fshehtat e rëndësishme dhe të parendësishme, pikëlluese e argëtuese, të përhershme e kalimtare, vendore e botërore. Të fshehtat që, si të gjitha të ndodhurat e të bërat duhet të jenë të treguara. Të fshehtat me të cilat kjo Botë jeton hanedan.” (Qosja,2020)
Pra, motimi i autorit qenka të treguarit. Dhe në fakt gjatë romanit ne do shohim që ironia e parodia qosiane në këtë roman nuk kursen askënd, prej individëve deri te institucionet qeveritare, arsimore, kulturore e akademia.
Erudicioni i autorit shihet edhe në konceptet e tij mbi narrativën prozaike, duke i shpalosur konceptet e tij se si duhet të jetë pozicioni i narratorit : “Të mos ju flas për veten: unë jam rrëfimtari, e rrëfimtari duhet të jetë më i padukshëm në roman, ai duhet t’ia japë fjalën protagonistit, shpesh edhe protagonistes e personazheve, që t’ua bëjë frymëmarrjen të lehtë lexuesve, t’u sjellë ofshamët dhe , pse jo, edhe atyre asnjanësve që nuk u sjell as gëzim as hidhërim.” (Qosja,2020,f.13). Vetëm ky fragment nga romani na bënë të kuptojmë shumë mbi marrëdhënien autori narrator- personazhet narratorë e lexuesi, ky i fundit si njëra nga hallkat e rëndësishme të një vepre letrare. Lexuesi në teoritë poststrukturaliste e postmoderne, shihet jo vetëm si receptuesi i një vepre, por edhe si krijuesi i saj. Këtë gjë e zbaton edhe vetë Qosja, i cili lexuesin e bënë pjesë të veprës që në fillim të veprës, e njeh atë me castin që e kishte frymëzuar për shkrimin e veprës, i tregon si mendon ta ndërtojë narracionin, madje e lë të zgjedhë edhe titullin duke dhënë diku nga mesi i romanit disa tituj potencialë për romanin në fjalë e në fund “diskuton” me të edhe mbi fatin që do kishte romani mbas botimit. Një model i tillë është tërësisht atipik për letërsinë shqipe.
Në fund të romanit në “Postskriptumin për Bardhin”, autori tregon edhe për marrëdhënien e tij me protagonistin dhe sa shumë kishte ndryshuar edhe ai që nga fillimi i veprës e deri në fund të saj:
“Nuk është sot ai që ka qenë dje!
Nuk është sot ai që ka qenë deri sot!
……
Ke ndryshuar shumë, i thashë një ditë, kur e takova papritur duke shkuar në Arkiv ai e duke shkuar në Askundje unë.” (Qosja, 2020,f.484)
Romani “Të fshehtat e treguara” është një roman poliedrik i cili përbën gjithë erudicionin postmodern të autorit. Është një roman i cili tenton që të përfshijë gjithcka, nga indvidi tek shoqëria e sistemi, nga mikro në makro. Individi është i lidhur gjithmonë ngushtë me shoqërinë në të cilën jeton, dhe njëherë e më tepër vërtetohet që njeriu nuk mund të qëndrojë pasiv ndaj zhvillimeve e shtrembërimeve të epokës në të cilën jeton. Ai jeton, rritet e në fund degradohet së bashku me të.
REFERENCA:
Qosja,R (2020).Të fshehtat e treguara.Toena
Hutcheon,L.(2013).Poetika e postmodernizmit.OM
Shënim: Punimi është prezantuar në lëndën Letërsi aktuale shqipe, te prof.dr.Sali Bashota, studimet master, dega e Letërsisë Shqipe, Fakulteti i Filologjisë, Prishtinë.
Në ditën e dytë të Prishtina International Theater Festival, është mbajtur masterclass me studentët e Fakultetit të Gazetarisë dhe Produksionit të Kolegjit AAB, nga regjisorja e njohur malazeze Ana Vukotić njëherazi drejtoreshë e festivalit “FIAT” në këtë shtet.
Ajo së pari ndau përshtypjet për organizimin e PITF 2024, ku është pjesë e jurisë kryesore, duke thënë se është tejet e impresionuar dhe se çdo gjë ishte e menduar mirë deri në detaje, mbi të gjitha veçoi jurinë e studentëve.
“Jam shumë e kënaqur pasi mbrëmë teatri ishte plot njerëz të rinj, organizimi ishte perfekt dhe gjithçka ka shkuar shumë mirë. Ajo që ishte më e bukura e festivalit ishte juria e studentëve, sepse mendimi juaj është shumë i rëndësishëm për ta planifikuar të ardhmen e teatrit”, u shpreh Vukotić.
Tutje Vukotić zgjeroi temën në mënyrën si funksionojnë teatrot dhe festivalet në Mal të Zi, përzgjedhjen e shfaqjeve, teksteve etj.
Në panel me Vukotić ishin edhe drejtori i festivalit Zijad Mehic, drejtoresha artistike Doruntina Alshiqi dhe koordinatorja Valentina Cenaj./ KultPlus.com
