Pesha e botës është dashuri. Nën barrën e vetmisë nën barrën e pakënaqësisë, pesha, pesha që mbajmë mbi shpinë është dashuri.
Kush mund ta mohojë? Në ëndërr na prek trupin, në mendim ndërton një mrekulli, në imagjinatë ngashërehet deri sa të lindë në njeriun
duket nga zemra e zjarrtë e pastër – sepse barra e jetës është dashuri, por ne, peshën e mbajmë me plogështi, dhe duam të gjejmë prehje midis krahëve të dashurisë, në fund, të gjesh prehje në krahët e dashurisë.
Nuk ka prehje pa dashuri, as gjumë pa ëndrra dashurie qoftë të çmendura apo të ftohta të munduara nga engjëjt ose makinat, dëshira e fundit është dashuri, nuk mund të jetë e hidhur nuk mund të mohojë, nuk mund të mohohet nëse e mohuar: pesha është e tepërt
duhet të japë pa asgjë në këmbim kashtu si mendimi jepet në vetmi me gjithë zotësinë e mbipeshës së tij.
Trupat e ngrohtë shkëlqejnë së bashku në errësirë dora lëviz drejt qendrës së mishit, lëkura dridhet prej gëzimit dhe shpirti vjen gëzueshëm deri tek sytë
Po, po, kjo është ajo që doja, që kam dashur gjithmonë, që kam dashur gjithmonë, të kthehem në trupin ku kam lindur.
Ajo erdhi bashkë me Valsin Pranveror dhe partiturat i mbante nën sqetull dikur moti në shtëpinë midis pyllit kishte mbushulluar pikëllimi i vjetër.
Pastaj mbi piano hoqi pëlhurën mbuluar me pluhur si bora mbi aurë jam Ana Livia… Ana më thërrasin e gishtat e saj luajtën mbi tastaturë.
Këtu jeton ti?, më pyeti dikur vonë këtu i thashë!, mes vetmisë e drojës shtëpisë midis pyllit ajo i dha shpirt pasion i dha me nokturnot e natës.
Ajo flinte gjumë tek këmbët e pianos vesa e mëngjesit rrëzëllente plot magji zogjtë e ikur moti u kthyen sërish këngët pa fund s’ndaleshin mbi çati.
Shiu binte prajshëm netëve të gjata fytyra i shëndriste si pikturë në vaj shiu s’prante që s’prante duke rënë shpëlante magjishëm bukurinë e saj.
Ajo iku papritur një mëngjes të hirtë bashkë me shiun përzier me mjegull nën sqetull i mori kujtimet e mia mori partiturat dhe Marshin Funebër. / KultPlus.com
Më 6 korrik të vitit 1907, lindi artistja e njohur meksikane Frida Kahlo, emri i vërtetë i së cilës është Magdalena Carmen Frida Kahlo y Calderón.
Frida Kahlo u bë e famshme me autoportretet e saj dhe punimet e saj të inspiruara nga natyra meskikane, shkruan KultPlus.
Mirëpo, Kahlo prapa vetes ka lënë edhe shumë poezi me tematikë dashurie, ndërsa sot në ditëlindjen e artistes së madhe, KultPlus ju sjell një poezi shumë të njohur të saj.
Kur e putha Amerikën I rash tej e ndanë Atllantikut e mezi dola nga barku bishës gojashpër e ç’mu përlot njëra faqe. Kapërceva sinorin, e ç’mu ngrit lëkura si dallgën kur e zë tërbimi… (ishte dimër) Fjolla-fjolla bora si kokrra rëre bregadriatiku, mi mbuloi flokët si me pikla vese. Eh, një tjetër rreshje më fanitej një tjetër nur pa harqe gotike, u mbërtheva tej për tej mureve të fildishta, preka me qerpik qelqet, kokrra-kokrra kristalesh njëri sy mu tha nga hijeshia… ( korrakama) Ç’ mu duk korb vetja, mua të zezës sikur mijëra gishtërinjë ma nduknin lëkurën e ç’mu dëshirue me i harrue hallexhinjtë e praptuar te urat argshe ballkanike, pa nur hëne. Lektisa për gjakun tim se më ndiqte si hije, hap – pas hapi udhëve qelqore dhe kërkonin lëmoshë ndjenje. ( fshika buzët) Ishte dimër, kur sytë e mi puthën Amerikën një duhmë e bardhë ma shteri mendjen, eh, ç’mu bë dysh trupi e shpirti, tejendan njerëz që ecnin furishëm e nuk msyshonin koloritet lëkurore. Gra të kamura veshur me gabardine e tantella fije-fije , nazemëdhaja me shikime të përhumbura që s’donin të vdisnin për kokë të atyre që përgojonin dashurinë. ( ajka e gjellës) Kipci im rreth sofrës gjigande rrumbull me ushqime magjike servuar në piata të mëdha, e ca gota bardhë me qumësht shpendësh. Marr erë gjellësh e gjerbi qumësht mbeta e stërfryer, u bëra faqekuqe, e kolme me barkun lodër. Ç’mu gërvisht mukoza e lukthit e u thanë shqisat e të shijuarit, jargët rrëshqiten mbi pecetën e pambuktë fshina ca leqe në fustanin leskra-leskra, eh, ç’ mu tha njëra dorë. (rrahaderë) Mora lebetinë në letargji shikova veten ecja ndaras me këmbë të drunjta nisa të kalamendem bulevardeve pa fund, desha të humbem mes turmës ku endeshin me soj e sorollop racash, nga tërë rruzulli. Ndjeva një ngrohtësi, valë nëpër dej përcolla fjalët triumfuese tek hallexhinjtë e mi: si ia putha sytë këtij vendi si mu tha fshika në buzë përse u bë kjo, nanë për të gjithë si pinin ujë rruzulli bijtë e diellit dhe të hënës dhe në mugëtirë për pak s’e harrova zanafillën… E ç’mu dëshirue me fërshëllye unë buzë fshikura e të dukem si e marrë përmes rrugësh sa t’i kthejë sytë, nga sytë e mi e të më flet njëherë me gojë ky soj e sorollop që nuk më shikon vëngërr. (Çapat e mia morën dalldinë) Në vlugun e ecejakeve të turmës. të puthja ty moj nazemadhe e më ngecën qerpikët në ajër spiralja e furtunës Sindi më hoqi zvarrë më vërtitej rruga e vërtitej qielli s’mbeti gjurmë në tokë mu ngujuan sytë. ( në shtrat) Në një shtrat me pupla me shkëlqim mbuluar nën hije eukaliptiku regëtonte zemra frushkullonin retë dhe rrëzonin ëndrrat, s’rehatoheshin qiejtë për një rrisk lirie tej Atllantikut.
Nana asht’ rrezja e parë e mëngjesit; që sytë ti puth, të përqafon e shtrëngon. Nga andrra të ndan e në realitet të sjell që të mbron, e vetëm s’të le e me ty lufton.
Nana asht’ engjëlli i krahut të djathtë tek ty sheh vetëm mirësinë e të do pa kushte; e tek prehri i saj i ngrohtë gjithnjë ka vend ku të prehesh e ta pshtetësh kryt.
Nana t’i numron lotët e dhimbje ndjen dyfish lutje thurr për lumturinë tënde si varg inxhish dhe nuk mallkon atë që qerpikun ta prishë por lutet për nanen e saj/tij; shpirtin asaj mos me ja nxi.
Eh nana.
Ajo gjumin e saj e ka ba përkundje të djepit, e ka shndërru në pik tamli t’gjinit që shtatin rrisin. Dhimbjet e saja i ka qëndisë në ninulla që gjumin ta bafsh pa ankthe e të qetë. / KultPlus.com
Zgjohu Kosovë! Zgjohu nëna ime e dashur, balli dhe emri im i shkelur, zgjohu, oj!A po e ndien vajin tim? A po sheh si ti kam ngulur sytë mu në zemër, mu në shpirt, si t’i kam hedhur duart rreth belit për të përqafuar unë, ashti yt? Zgjohu, Kosovë!
Nga degët e mia të thyera kush po dahet, këtë cater kush po e le? Ç`janë këto gjurmë gjaku që po shtohen nëpër fytyrën tende, këto varre e murana qe po sillen vërdallë rreth shtëpisë sime?… Zgjohu, Kosovë!Zgjohu, nëna ime e dashur, balli dhe emri im i shkelur, Zgjohu, Kosovë!…
Sonte vetëm mbeta e në derë të oborrit askush s`po me troket, askush më, thua vdekur jam e harruar Në këto troje e suka gjaku.
Thua më është shkrimbur hisja e mbyllur dera e konakut….. Zgjohu, Kosovë, flakë e hershme e ashtit tim t’pelcitur. Bota në ty le të kallet!
Ajo hyri vetëm në sallën koncertale si uji nga fjordet kur në qetësi rrjedh sytë e auditorit për një çast ngrinë kur takat e saj trokitën mbi mermer.
Kish veshur fustan të bukur bezhë qafa e saj e kolme pa asnjë bizhu secili e shikonte me ndjesi të vagullt veç shikimi i saj nuk ishte kuturu.
Sytë e saj blu nuk kërkonin lozhën e thjeshtë, e fisme siç ajo ishte vet midis sallës fine, në ulëse t’kadifejta ndjehej rehat në radhën e dhjetë.
Jashtë binte borë. Dirigjenti u rrëqeth mbi pult ndërroi partiturat si me magji midis sallës kur pa madhështinë e saj nisi të dirigjonte Madama Butterfly.
Ra perdja e kuqe… Prapë trokitën takat shikimi drejt saj padashur të kthen fisnikëria s’blihet në dyqan të plaçkave e shenjtë ndër breza, e ngjizur në gen*.
*Inspiruar në Pallatin e Operas dhe Baletit në Oslo. /KultPlus.com
Errësirën e natës e trazon vetëm hëna E heshtjen e fjalës e zgjon vetëm fjala Mbi gjoks përpëlitet zhurma e saj Jeta si fjalëkryq shëtit me enigmën Mendimet përqafohen e thyhen me dritën Me mijëra pjesë e përmasa pasqyrohen Hartë e fshehtë shpirti nën vulën e sakramentitit Rrezet bien mbi lignum vitae e loti e njomë gjethet Për çudi i kap rrezet i mbledh në pëllëmbë të dorës E fjala e zemrës le të digjet me lindjen e diellit
E vë dorën mbi gjoks të qetësoj puhizën e mendimeve E zgjodha për ta shijuar zjarrin e Neuronit Vegimet humbasin e mbesin nëpër errësirë Ardhja i puth gjurmët e pafundme të vargut Vargjet shëtisin nëpër labirintet e kokës Ndoshta diku do tretën me erën e fjalës Vargu si epsh i adhurimit si dhuratë i bëhet dhimbjes E zgjon qetësinë brenda shpirtit me aromën e harresës Fjala e ka syrin e rreptë e i zgjon shekujt e fikur…
Çfarë të kam borxh, çfarë Që të më duash më thellë e më gjatë? Zemrës në gojë s’m’i vure një këngë Kurrë s’m’i ngjite shpirtit një flatër
Por, ah, unë të dua, të dua me shpirt Ç’kam dashur s’më kanë dashur aspak Të kam borxh një hyrje të vogel Që të çon në murin e parajsës
Poet Sara Teasdale seated, large shawl draped over her, left hand on hip, 1920. (Photo by Jessie Tarbox Beals/The New York Historical Society/Getty Images)
Dua me shkrua e kurgja mos me thanë me folë e kurkush vesh mos me m’marrë si ai që foli mbramë me pa e kurgja mos me kqyrë zani n’vesh me hi e mos me dalë me pasë gojë jo ftyrë me mbushë lugën kurgja e m’u ngi barku m’u fry m’u shfry n’gjumë me ra Me thanë shumë dua si ai që foli mbramë e gja s’tha pos fjalë e fjalë e fjalë e fjalës së vet i besoi kur tha Amerika jam ju vetëm duheni me pa andërra tue fluturua çka duhet me ba unë iu kallxoj kur t’zgjoheni Eh! sa bukur me ditë me rrejtë e me t’besua!
Poezi nga Shqipe Godanci – Haxhiu Fotografia: Arian Mavriqi
Më fal Kosovë, më fal që po shtegtoj Më fal Kosovë , unë po shkoj Më fal Kosovë ta ktheva shpinën Po shkoj të gjejë të mirën… Kam lind e rritë në tokën e gjyshit e babait Ku me shumë mund e dashni kan punu E sot erdh dita unë prej kësaj toke me shtegtu…. Jam i ri, jam ende fëmijë Kam shumë ëndrra e dëshira.. Më dhemb shpirti për këtë tokë Por dua të shoh tjetër Botë… Atje ku ka shkolla plot fëmijë Ku ka Mësues për dituri Ku ka spitale për shërim Ku mjeku ka kohë për mjekim… Ku parqet janë të mbushur me familje Ku ndihet vetëm lumturia E jo vujtja e varfnia…. Kosovë oj toka ime Banu e fortë e trime Mos më le të shtegtoj Pikturoje ketë qiell të ngrysur Me ngjyrat e ylberit Dil në fund të rrugës e më kthe mbrapa Ma kthe shpresën e humbur Të them edhe unë se në KOSOVË jam i lumtur… / KultPlus.com
Unë jam në një arkë, kjo është arka jonë mbushur me këmishë të bardha dhe sallatë jeshile troket kutia e akullit nga lëvizjet tona prej kënaqësisë dhe unë kam filmat në sytë e mi dhe ti ke vezët në tunelin tënd dhe kemi luajtur me çarcafë, me çarçafë, me çarçafë tërë ditën, dhe në vaskë si lunatikë. Por sot e lashë shtratin në flakë dhe tymi mbushi dhomën. Aq nxehtë u bë sa muret u shkrinë dhe kutia e akullit u shkri dhe një dhëmb i bardhë që e kisha të ngjitur.
Unë vë një maskë për të shkruar fjalët e fundit që janë për ty dhe i vendos në kutinë e akullit ku lemë vodkën dhe domatet. Dhe ndoshta janë vërtet fjalët e fundit. Qeni s’duket gjëkundi. Gjurmët e tij janë zhdukur. Letrat e vjetra janë kthyer në një bletë të zezë fustanet e natës janë grirë e bërë letra; të verdha, të kuqe, të purpurta shtrati duket kaq i bukur, çarcafët janë kthyer në ar- në ar të forte, të fortë dhe dysheku po puthet me një gur.
Sa për mua, i dashur Foxx vjershat e mia për ty, edhe mbërrijnë, edhe s’mbërrijnë te kutia e akullit. Dhe shpresa për një përjetësi divine a është e mjaftueshme për ty? Po emri yt krahas emrit tim për të drejtat e autorit? Në qofte se gishtat e mi s’të ngrenë dot unë do të tregoj tërë historitë- jo vetëm historinë e çarçafëve po dhe historinë e bizhusë në kërthizë dhe historinë qepallave të lyera të wiskit-thartuckave- historinë e thithkave të gjinjve- ta marrin me lopatë dashurinë tonë dhe ta flakin atje ku i takon.
Pavarësisht dorezave të mia prej asbesti nga kollitjet e shpeshta më mbushen mushkëritë me pluhur të kuq dhe të zi arka jonë e vogël zbret poshtë e më poshtë publikisht sa, pa kuptuar asgje, ju do te shikoni, në një akt solo krematoriumin e dashurisë. Ne, përkundrazi, na duket se po zbresim në një rrugë në Rusi flakët nxjerrin fshikullima kamzhikësh mbi kuaj kamzhikësh që rrahin e rrahin e ngjallin admirim të triumfit njerëzor ndersa mizat presin, plima plima vijnë drejt e nga United Fruit, Inc.
Ka një mrekulli të vdekjes, të saktë si ligjet kur trupat tanë do të shpërbëhen në elemente të natyrës, ndoshta do të takohemi si ujëra nëntokësore, si humus e kripëra te rrënjët e një bime, që ajo të lulëzojë e të hapi petale e të mahnitë gjithçka me bukurinë anonime. Do të na lulëzojë eshtërat… Ajme! Po shpirtrat vallë? Si krijesa ajri do të enden nëpër re, përherë të dy ndarë dhe asnjëherë një!
Kam dashur t’i gjeja dhe nipit tim të vogël një nuse Andej nga Kosova në fshatrat e thella, Po kjo ka qenë një ëndërr pas zjarrit me flakë të kuqe Si valë e flamurit tek shpella.
Ka qenë vërtet një ëndërr në viset e mia me gurra, Ku Rrjedhin ujrat, por unë etjen e verës zor se e shuaj. Kam dashur nusen e nipit të mos e marr me vetura, po veç si qëmoti me kuaj.
Një muaj të tërë le të zgjaste udhëtimi me kalë, Me pluhur mbi velo të vinte nusja e nipit tek unë, me dorën time t’ia shkundja duvakun palë mbi palë Atje tek oxhaku, ku kafja në xhezve bën shkumbë.
Dhe s’kishte gjë, le të binte pluhur i udhës së largët Në vatrën time të vjetër sa përralla, Po kjo nuk ndodhi mes botës së ligë e të varfër, Ku rron ky fisi i ynë i ndarë në dysh plot andrralla,
Ku s’merr dot një nuse për nip a për djalë, Se fisin e ndanë kufiri me dy pasaporta; Këto pasaporta s’te lënë të marrësh nuse me kalë, As me vetura, as me trena dhe as me aviona ndofta…
Kam ëndërruar t’i gjeja një nuse tim nipi të dashur Në fshatarat e thella andej nga Kosova, Se s’desha të shkoja në tjetren botë me buzë të plasur, Ta shuaja etjen e mallit për aq sa të rroja.
Poezi nga Federico García Lorca Përktheu: Faslli Haliti
Parajsa ime… një fushë pa bilbila e as lira, me një lumë diskret dhe me një shatërvan. Pa mamuze të erës sipër gjetheve të rëna as edhe ylli s’dëshiron të jetë gjethe. Një dritë e stërmadhe që mund të ishte xixëllonja e një tjetre, në një fushë me vështrime të liga. Një pushim i qartë dhe puthjet tona atje, në kumbimin e jehonës, do të përhapej shumë larg. Zemra jote e përflakët, asgjë tjetër më.
O dhimbë krenare e shpirtit që vuen dhe shpërthen ndër vargjet e lira… A deshte, vall, për t’u ngushlluem tu’ e stolisë botën me xhevahira?
O dhimbë krenare ndër vargjet e lira, që kumbojnë me tinguj të sinqertë… Vall, a do të prekish kënd ndër ndijesina? Apo do vdesish si vdes gjethi në vjeshtë?
O kangë e dejë e dhimbës krenare… Mos pusho kurr! Por bashkë me vaje, si dy binjakë këndoni mjerimin se koha do t’ju bijë ngushllimin.
Po ti cili je? pyeta shiun që zbriste ëmbël, Dhe, çudi të thuhet, m’u përgjigj, e përkthej si vijon: jam Poema e Tokës, tha zëri i shiut, përjetë ngrihem e pakuptueshme nga vendi e deti i padepërtueshëm, lart drejt qiellit, nga ku, në formë fluturake ndryshuar tërësisht, por ende e njëjta, zbres për të lag toka të thara skeletike, shpërfaqjet e pafundme të pluhurit të botës, dhe atë në to, që pa mua do të ish vetëm farë, latente,e palindur; dhe përherë, ditë e natë, i kthej jetë, vetë origjinës sime, e bëj të pastër, e qendis; (Sepse kënga, e dalë nga vendi i saj i lindjes, pas plotësimit, bredharake, i intereson asaj ose jo, kthehet në kohë me dashuri.)
In 1852 — three years before Leaves of Grass — Walt Whitman anonymously published a short novel, in six parts, in New York’s Sunday Dispatch.
Nën mëshirën e fatit Nën shpresën e qiellit Mbi forcën e tokës Bredhin rrugëve Ca shpirtëra të ftohtë Nën kërkim të rrezeve të diellit
Në barrën e shpinës U rëndojnë bagazhet e vuajtjet Nuk e di cila është më e rënd Shtëpia të cilën mbi supe peshon Apo vuajtjet që në shpirt i vrajnë Bredhjet nuk kanë fund Në mbrëmje trenat bëhen strehim Aty dimrit ku gjejnë ngrohtësinë Ndërsa verës freskinë
Dora e tyre e zgjatur me shikimin e tyre të ndrojtur kërkojnë mëshirë kërkojnë ndihmë dhe lusin për dashni, dashni dashni
Çdo fjalë e tyre Çdo heshtje që rënkon Çdo rrudhë në fytyrë Flet për jetën e tyre Dhe jetën tonë Të gjithë jemi sëbashku në këtë botë Por disa na ndau pasuria E disa mëndjemadhësia Disa pushteti Disa gurbeti Ndërsa, disa vetëm disa I ndau varfëria
Ju lutem një strehë për bredhësit Një kulm për të pashtëpitë Një mirësjellje për lypësit Një shpresë për nevojtarët
Dhe në fund të rrezatoj dielli Të mbretërojë qetësia Se njeriu është qenie Që jeton nga dashnia. /KultPlus.com