Mbreti Charles III po e mban adresimin e parë para deputetëve britanikë.
Ai tha se është “thellësisht mirënjohës” për fjalimet ngushëlluese.
Mbretëresha e ndjerë ishte “një model për të gjithë princat që jetonin”, tha ai duke cituar Shekspirin.
“Ndërsa jam sot para jush, nuk mund të mos ndjej peshën e historisë që na rrethon dhe që na kujton traditat jetike parlamentare, të cilave anëtarët e të dy Dhomave i përkushtoheni me një angazhim të tillë personal për përmirësimin e të gjithë neve”.
Parlamenti është “instrumenti i gjallë dhe frymëmarrës i demokracisë sonë” dhe një kujtesë e “paraardhësve mesjetarë të zyrës në të cilën jam thirrur”.
Elizabeth II që ishte monarke e Britanisë së Madhe për 70 vjet vdiq më 8 shtator në moshën 96 vjeçare, shkruan “The Guardian”, transmeton Klankosova./ KultPlus.com
Yjet e Hollivudit do të mblidhen të hënën mbrëma për të bërë dolli për më të mirat e televizionit në çmimet vjetore Emmy, ku drama “Succession” do të luftojë sensacionin koreano-jugor “Squid Game” për çmimin kryesor, transmeton KultPlus.
Të dy po konkurrojnë për trofeun e serialit më të mirë dramatik në ceremoninë e tapetit të kuq që do të transmetohet drejtpërdrejt në rrjetin NBC të Comcast Corp (CMCSA.O) dhe do të transmetohet në Peacock. Anëtari i kastit për një kohë të gjatë të “Saturday Night Live” Kenan Thompson do të presë ngjarjen duke filluar nga ora 17:00. koha lokale (8 pasdite) në qendër të Los Anxhelosit.
Konkurrenca është e ashpër, sipas ekspertëve të çmimeve, me disa shfaqje dhe yje të rikthyer në garë pasi ndërprerjet e xhirimeve të lidhura me COVID-in i mbajtën larg vitin e kaluar.
“Ne po shohim shumë kategori me pretendentë që kanë qenë shtyllat kryesore për vite dhe ata po konkurrojnë kundër njëri-tjetrit,” tha kryeredaktori i Entertainment Weekly, Patrick Gomez.
“Succession”, një serial i HBO (WBD.O) me protagonist Brian Cox si patriarkun e një familjeje që ecën për kontrollin e një dinastie mediatike, është i preferuari për dramën më të mirë pasi ka fituar 25 nominime kryesore. Ajo fitoi çmimin në vitin 2020.
Megjithatë, i sapoardhuri “Squid Game” mund të arrijë një fitore, dhe nëse po, do të bënte histori si programi i parë në gjuhën jo-anglisht që pretendon një seri Emmy. Shfaqja për konkurset për jetë a vdekje që ofrojnë mundësinë e pasurimit u bë një fenomen global kur debutoi në Netflix Inc (NFLX.O) një vit më parë.
Por mos e përjashtoni një surprizë, thanë ekspertët e çmimeve. Thrilleri “Severance” në vendin e punës Apple TV+ (AAPL.O) ka krijuar bujë të kohëve të fundit në Hollywood. Konkurrentët e tjerë përfshijnë “Ozark” të Netflix dhe “Better Call Saul” të AMC, të cilin votuesit mund të duan të nderojnë për sezonet e tyre të fundit.
Në garën e komedisë, seriali “Ted Lasso” i Apple TV+ është rikthyer për më shumë pasi u shpall komedia më e mirë vitin e kaluar. Rivalët e tij përfshijnë “Only Murders in the Building” të Hulu-s, me Steve Martin, Martin Short dhe Selena Gomez si fqinjë që bëhen podkasterë të krimit të vërtetë, dhe “Abbott Elementary” të ABC-së për mësuesit në një shkollë kryesisht me ngjyrë në Filadelfia.
Short dhe Martin po konkurrojnë kundër njëri-tjetrit për aktorin më të mirë të humorit, së bashku me yllin e “Lasso” Jason Sudeikis. Kandidatët për aktoren kryesore të komedisë përfshijnë Quinta Brunson, krijuesja dhe ylli 32-vjeçar i “Abbott Elementary”, ylli i “Insecure” Issa Rae dhe Jean Smart i “Hacks”.
Ylli i “Euphoria” Zendaya dhe Reese Witherspoon i “The Morning Show” do të përballen për aktoren e dramës. Cox është kundër aktorit më të mirë të dramës në filmin “Succession”, Jeremy Strong dhe Lee Jung-jae nga “Squid Game”.
“The White Lotus” i HBO-së, rreth pushuesve të pasur dhe punëtorëve në një resort luksoz, shihet si kryesuesi për të fituar seritë më të mira të kufizuara./ KultPlus.com
Muzeu Arkeologjik i Durrësit është kantieri më i ri i restaurimit, që do ta shndërrojë atë në qendrën më të rëndësishme dhe më të vizituar të trashëgimisë kulturore.
Lajmin e ka bërë të ditur ministrja e Kulturës, Elva Margariti, nëpërmjet një postimi në rrjetet sociale, ku thekson se ky kantier i ri është pjesë e programit EU4Culture Albania.
Muzeu Arkeologjik është një burim me rëndësi arkeologjike ndërkombëtare. Duke marrë parasysh kushtet ekzistuese, ndërtesa ka pësuar dëmtime në shumë lokacione për shkak të tërmetit. Në disa lokacione, struktura mbajtëse është prekur.
Fasada, dritaret dhe sipërfaqet e brendshme gjithashtu pësuan dëmtime të vogla. Mungesa e përgjithshme e mirëmbajtjes është gjithashtu e dukshme kudo, veçanërisht në katet e sipërme dhe zonat e pasme e të jashtme.
Rijetësimi i propozuar ofron mundësinë që siti të jetë në pararojë të muzeologjisë dhe konservimit, duke zbatuar gjithashtu një model të qëndrueshëm biznesi./ KultPlus.com
Të mërkurën (14 shtator) do të shfaqet filmi “Luaneshat e Kodrës” në Kino Armata.
Filmi nis në orën 19:00.
Sipas njoftimit, regjisorja Luana Bajrami do të jetë prezente pas filmit për t’u përgjigjur pyetjeve të audiencës.
“Diku në Kosovë, në një fshat të vogël të largët, tri të reja shohin ëndrrat dhe ambiciet e tyre duke u ndrydhur. Në kërkimin e tyre për pavarësi, asgjë nuk mund t’i ndalojë: është koha për t’i lënë luaneshat të ulërijnë”, përshkruhet filmi.
“Ti gjithmonë kthehesh këtu, ndërsa ne duam vetëm të ikim”, thotë regjisorja Bajrami.
LUANESHAT E KODRËS është historia e tre mikeshave të reja që u rritën në një fshat ku mbretëron injoranca dhe mërzia dhe që vendosin në kulmin e jetës së tyre të dalin së bashku prej tij. Filmi mbartet nga këto tre figura goditëse që rebelohen kundër padrejtësisë së gjendjes së tyre që nuk e zgjodhën./ KultPlus.com
Protestat e lëvizjes ‘Me Too’ kanë qenë të shumta në mbarë botën, por është një roman ai i cili e detyron Francën të rikthejë sërish në vëmendje këtë nismë, e cila synon të denoncojë abuzimet seksuale ndaj vajzave.
Romani i shkrimtares franceze Virginie Despentes i titulluar ‘I dashur gomar’ është kthyer në një bestseller, duke nxitur një debat rreth ngacmimit seksual dhe barazisë në epokën e mediave sociale.
Historia fillon kur Oscar, një romancier në të 40-at, fyen një aktore në Instagram për mënyrën se si ajo është plakur. Ylli i filmit, Rebecca, dërgon një përgjigje të furishme pikërisht kur Oscar akuzohet në internet nga një punonjëse për ngacmim seksual vite më parë.
Qasja shpërfillëse e Oscar-it ndaj lëvizjes, të qenurit viktimë e “Me Too” shkakton një përplasje të shoqërisë moderne franceze përmes këndvështrimeve të të akuzuarit, aktores dhe akuzuesit të ri, një debat që zhvillohet online.
Romani u përshëndet si një eksplorim i marrëdhënies të vështirë të Francës me lëvizjen “Me Too”. Akuzat për sjellje të pahijshme seksuale kundër producentit amerikan të filmit Harvey Weinstein në vitin 2017 nxitën gratë në mbarë botën të flasin.
Kritikët mbetën të befasuar që shkrimtarja i dha zë një personazhi të trilluar mashkull të akuzuar nga “Me Too”, por aftësia e saj është të hyj brenda personazheve më të papëlqyeshëm” dhe të eksploroj kontradiktat.
Mendimi i shkrimtares për këtë çështje ishte pritur me padurim. Në intervistën e saj të vetme televizive, Despentes tha se shkrimi i saj ka të bëjë gjithmonë me përpjekjen për të “kuptuar dhunën”. /Euronews/ KultPlus.com
Përfundoi me sukses edicioni i 5-të i “Voskopoja Trail Running”, eventi dy ditor ky në thelb kishte shpirtin sportiv, ku nuk mungoi muzika, adrenalina, dhe argëtimi për fëmijët.
Rreth 200 vrapues nga Tirana, Kosova, Maqedonia, Greqia e më gjerë u bënë pjesë e garës malore, e cila ndahej në 3 etapa: 5 km, 10 km dhe 21 km që është gjysmë maratonë.
Kombinimi i garës së vrapimit me natyrën e mrekullueshme, i dhanë një dimension tjetër këtij eventi, duke e kthyer në një eksperiencë unike për të gjithë pjesëmarrësit.
Edicioni i 5-të i vrapimit malor “Trail Running Albania”, u shoqërua dhe me panair punimesh artizanale, shëtitje në natyrë e shtigje si dhe kulinari.
Voskopoja është një prej fshatrave ku kultura, tradita dhe peizazhi unifikohen në mënyrë harmonike për t’i dhënë asaj vlera turistike të përhershme./atsh/ KultPlus.com
Sot është bërë e ditur për dhunimin e dy të miturave, ne dy raste të ndara, në Istog dhe në Klinë. Për rastet e dhunimit janë arrestuar dy të dyshuar, personi me inicialet M.Z., dhe F.Sh., ( i mitur). Ndaj të dyve prokuroria po kërkon paraburgim.
Sipas policisë e mitura nga Istogu ishte dhunuar seksualisht rreth një muaj më parë, por për shkak të frikës nuk e ka raportuar rastin në polici deri dje, ku ishte paraqitur e shoqëruar nga prindi i saj.
Lidhur me këtë rast, prokuroria njofton se “me urdhër të Prokurorit të Shtetit është ndaluar i dyshuari M.Z., nën dyshimin se i njëjtit ka dhunuar një të mitur nga komuna e Istogut gjatë muajit të kaluar. Po ashtu, gjatë ditës se sotme, Prokurori i Shtetit për të pandehurin M.Z., do bëjë kërkesë për caktimin e masës se paraburgimit në Gjykatën Themelore të Pejës”.
Ndërsa, i dyshuari për dhunimin e së miturës në Klinë është i mitur.
“Prokurori i Shtetit ka ndaluar të dyshuarit F.SH, nën dyshimin se i njëjtit ka dhunuar një të mitur në komunën e Klinës. Prokuroria Themelore në Pejë, Departamenti për të Mitur, ndaj të pandehurit (F.SH) ka bërë sot kërkesë për caktimin e masës se paraburgimit në Gjykatë Themelore të Pejës, për veprën penale “Dhunimi” nga neni 227, të Kodit Penal të Republikës së Kosovës”, njofton prokuroria, transmeton Express.
“Lidhur me këto çështje penale, Prokuroria Themelore në Pejë, në koordinim me të gjitha institucionet relevante, do t’i ndërmerr të gjitha veprimet e nevojshme hetimore për ndriçimin e gjitha rrethanave të këtyre veprave penale”, përfundon njoftimi./ KultPlus.com
Muzeu Kombëtar “Shtëpia me Gjethe” përkujton rilindasin, firmëtarin e pavarësisë, patriotin Qazim Kokoshi i cili u burgos nga diktatura komuniste dhe vdiq në burg nga torturat.
Ai lindi më 12 shtator 1882 në Vlorë ku dhe mori mësimet e para në shkollën turke të qytetit, për të vazhduar më tej në gjimnazin e mirënjohur “Zosimea” të Janinës. Kthehet në vendlindje aty ku nis aktivitetin e tij politik duke qenë një ndër themeluesit e klubit patriotik “Labëria”.
Për shkak të kësaj veprimtarie kundër Perandorisë Osmane, dënohet nga administrata me vdekje. Ai arrin të arratiset drejt Korfuzit dhe më pas drejt Italisë. Gjatë Shpalljes së Pavarësisë, Qazim Kokoshi ka kryesuar punën organizative për mbajtjen e kuvendit në Vlorë, ku u mirëpritën delegatë nga të gjitha trojet shqipfolëse. Merr pjesë si delegat i Vlorës dhe gjithashtu një nga firmëtarët e Aktit të Shpalljes së Pavarësisë.
Delegat i Vlorës në Kongresin e Lushnjës dhe një nga udhëheqësit e Luftës së Vlorës. Ka kontribute të rëndësishme në konsolidimin e shtetit të pavarur shqiptar, si dhe merr pjesë në jetën politike e parlamentare në vitet 20’. Kryetar bashkie dhe prefekt i Vlorës. Mbështet Lëvizjen e Qershorit me 1924. Për këtë arsye, arratiset pas rikthimit të Ahmet Zogut, për t’u kthyer në Shqipëri falë një amnistie të vitit 1928. Merr pjesë në “Organizatën e fshehtë të Vlorës”, një grupim kundër regjimit monarkist. Dënohet me vdekje, por për shkak të reagimit patriotik të qytetit të Vlorës, dënimi iu ndryshua me 4 vjet heqje lirie.
Gjatë luftës, arrestohet nga Gestapo dhe internohet në Bergamo të Italisë. Kthehet më 1945 në Shqipëri, dhe paradoksalisht, me vendosjen e diktaturës komuniste, e dënojnë me 2 vjet heqje lirie. U konsiderua reaksionar dhe shumë pjesëtarë të tjerë të familjes u burgosën. Vdiq në burg nga torturat më 1947 dhe trupi i tij nuk iu dha familjes./ KultPlus.com
Presidenti i 43-të i SHBA-ve, njeriu që pati rol kyç në sjelljen e pavarësisë së Kosovës, George W. Bush, ishte i ftuar nderi në hapjen ceremoniale të ndeshjes së bejsbollit të Texas Rangers në Arlington, Teksas, ndërsa topin e parë për fillimin e lojës e hodhi bashkë me dy shqiptarë, babë e bijë, Gëzim e Andita Pollozhani.
Loja u mbajt për nder të viktimave të tragjedisë së 11 shtatorit, me rastin e përvjetorit të 21-të.
Gëzim Pollozhani, me prejardhje nga Struga është ikonë e forcave të rendit në Fort Worth dhe Teksas. Vitin e kaluar, ai ishte përzgjedhë “Polici i Vitit” në Teksas.
Gëzimi së fundi është zgjedhë edhe kryetar i “Brotherhood for the Fallen,” një organizatë komunitare në shërbim të familjeve të oficerëve të rënë në krye të detyrës. Ai gjithashtu është aktiv edhe në komunitetin shqiptar në Teksas, si dhe shërben në Bordin e Drejtorëve të Qendrës Kulturore. Shqiptaro-Amerikane në Teksas./ KultPlus.com
Muzeu Kombëtar i Arsimit në Korçë, një nga ndërtesat emblematike të qytetit juglindor, vijon të tërheqë vizitorë vendas dhe të diasporës.
Sipas statistikave të vizitueshmërisë, në Muzeun e Arsimit Korçë numri i vizitorëve gjatë vitit 2022, ka ardhur në rritje.
“Specifikisht muaji gusht, i cili përgjithësisht është muaji më i vizituar ka shënuar një rritje prej 40%, në krahasim me muajin gusht të vitit 2021. Konkretisht në muajin gusht muzeu u vizitua nga 1428 vizitorë, ndërsa në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar nga 1016 vizitorë”, tha Muzeu Kombëtar i Arsimit Korçë.
Mësonjëtorja e Parë Shqipe në Korçë, sot Muzeu Kombëtar i Arsimit, është monument i kategorisë së Parë i shpallur në vitin 1973. Kjo ndërtesë ishte shtëpia ku banonte patrioti korçar Diamanti Terpo, i cili e dhuroi banesën për shkollën shqipe, e hapur më 7 mars 1887 nga ana e mësuesit patriot Pandeli Sotiri.
Në këtë muze pasqyrohet historia e shkrimit shqip, e morisë së alfabeteve deri në alfabetin që kemi sot, vendosur në Kongresin e Manastirit, më 1908, si dhe historia e librit shqip prej abetares së parë të gjuhës shqipe (Evetari, 1744), hartuar nga Naum Panajot Bredhi.
Pas restaurimit në sajë të një investimi të qeverisë shqiptare ky muze po tërheq më shumë vizitorë./atsh/ KultPlus.com
Poezi nga Charlie Chaplin Përshtati në shqip Arjola Zadrima
“Kam falë gabime pothuajse të pafalshme, jam mundue me zëvëndsue njerëz të pazëvëndsueshëm, e kam harru persona të paharrueshëm.
Kam veprue impulsivisht, jam zhgënjye prej njerëzve që nuk e mendoja, dhe unë kam zhgënjye.
Kam mbajtë ndokënd brenda krahëve për më e mbrojtë; Kam ba miq të përjetshëm.
Kam qeshë kur nuk ishte me u qeshë, kam dashtë e më kanë dashtë, por edhe jam refuzu.
Më kanë dashtë e s’kam mujtë me i dashtë. Kam ulëritë e jam hedh përpjetë për shumë e shumë gëzime.
Kam jetu dashnisht e kam ba premtime të përjetshme, ani pse kam djegë zemrën mija herë.
Kam qa tuj dëgju muzikë, e tuj pa fotografi.
Kam telefonu dikë veç me ja dëgju zanin. Dhe tash prapë dashurohem mbas një buzëqeshje.
Kam kujtu se po vdes prej mallit…e kam pasë frikë, se mos po humbas ndokënd fort të dashtun, ( që e humba), por mbijetova! Ende jetoj. E jeta nuk më lodhë… as ti nuk duhet me u lodhë.
Jeto! Asht prej mend gja e mirë me luftu me bindje, me e rrokë jetën , e më jetu me pasion, me humbë me klas, e me fitu tuj guxu, sepse bota i përket kujt guxon.
Jeta asht fort e bukur për me u dukë e pakuptimtë./ KultPlus.com
Greva do të vazhdojë edhe më tutje, ka bërë të ditur Sindikata e Arsimit, të dielën.
Kjo pasi, takimi i së shtunës në mes kryeministrit, Albin Kurtit dhe kryetarit të Bashkimit të Sindikatave të Pavarura të Kosovës, Atdhe Hymolli, ka dështuar të realizohet zgjidhja.
Hymolli, të dielën iu ka kumtuar grevistëve që me Kurtin ka debatuar, por zgjidhje s’ka pasur.
Sindikata po kërkon 100 euro shtesa, ndërkaq Qeveria ka ndarë nga 50 euro shtesa për të gjithë punonjësit publikë.
Pra sindikata kërkon nga mësimdhënësit të mos dalin sot në punë.
Por kështu nuk mendon Mimoza Kusari-Lila, shefe e Grupit Parlamentar të Lëvizjes Vetëvendosje.
Ajo ka thënë se “shkolla duhet të jetë vendi ku nesër do të takohen me mësimdhënësit”.
Greva ka nisur më 25 gusht dhe sindikata zotohet se nuk do të ndërpritet derisa të ju zbatohen kërkesat./ KultPlus.com
Prej shumë kohësh përflitet se dy këngëtaret e suksesshme shqiptare, Rita Ora dhe Dua Lipa nuk kanë një raport të mirë. Pavarësisht famës dhe suksesit ndërkombëtar, ata nuk janë parë asnjëherë bashkë dhe asnjëra prej tyre nuk ka treguar se çfarë ka ndodhur.
Megjithatë, dashur pa dashur ata janë bërë “bashkë” në Brazil pasi kanë qenë të ftuara të performojnë në festivalin “Rock In Rio 2022”. Dua Lipa ka disa ditë që ndodhet në Brazil, pasi rinisi dhe turin e saj “Future Nostalgia” pas pak kohësh pushimesh.
Ndërkohë, Rita udhëtoi menjëherë pas koncertit që mbajti në sheshin “Skënderbej”. Duke folur për gazetarët për mundësinë e një dueti me artistet e tjera shqiptare, përfshirë dhe Dua Lipën, ajo tha se do të jetë gati kur të vijë koha.
“Kur unë fillova në 2011 në 2012 u ndjeva se kisha shumë më shumë presion për ta futur vendin tim në hartën globale dhe mendova që jam e vetmja në atë kohë. Tani jam e çliruar që kam shumë më shumë nga vendi im në fushën time por edhe në fushat e tjera.
Ne kemi shumë talent si ato që përmende, dhe do të ishte një ëndërr për mua që një ditë që të bëhemi të gjitha bashkë, në kohën e duhur. Të gjitha ka axhendën e ngjeshur, po në kohën e duhur, por mua mund të më llogarisni (po)”, theksoi artistja. /abcnews.al./ KultPlus.com
Dua të shkoj me atë që dua. S’dua ta di sa më kushton. s’dua të pyes bëj a s’bëj mirë. s’dua ta di më do a jo. Dua të shkoj me atë që dua./ KultPlus.com
Kanë kaluar 16 vite që nga lansimi i videoklipit “Pa Lidhje” nga Grupi Gre3n.
Kënga pati ardhur asokohe si përpunim i këngës së njohur nga Dardan Shkreli, realizuar në vitin 1989.
Kushtrim Hoxha, vokalist në këtë këngë, e ka rikujtuar kësisoj në rrjetin social periudhën prej lansimit. Hoxha më vonë u angazhua në aktrim ndërsa për disa kohë realizoi edhe këngë, përfshirë këtu edhe hitin “Pa Lidhje”.
Këngën e ka shkruar dhe e ka kompozuar, në origjinal, vetë artisti Dardan Shkreli, shkruan KultPlus.
Këngët tjera prej tij janë “Nuk jetoj pa ty”, “Mbylli sytë”, “I vetmuar”, “Pa brenga”, “Plaç sonte” dhe këngë tjera. / KultPlus.com
Viti 2022 shënon 500 vjetorin e udhëtimit rreth botës të Magelanit dhe Elcanos – një momenti të rëndësishëm në histori, sepse tregoi se bota është e rrumbullakët.
Dy vjet e njëmbëdhjetë muaj dhe dy javë udhëtoi anija “Victoria” e ngarkuar nga mbretëria spanjolle. Anija ishte një nga pesë anijet me të cilën kapiteni Fernão de Magalhães, i njohur sot si Ferdinand Magelan, filloi në shtator të 1519 udhëtimin duke u nisur nga Sanlucar de Barrameda e Spanjës. Misioni i Magelanit ishte të gjente rrugët që kalonin nga brigjet perëndimore drejt ishujve indoneziane Molukken, për të marrë karafilë, arrëmyshqe dhe piper, erëza të shtrenjta në atë kohë. Magelani nuk jetonte më kur anija u kthye më 1522, po ashtu si pjesa më e madhe e ekuipazhit prej 244 vetësh. Megjithatë, edhe sot ai shihet si pionier i udhëtimeve rreth botës.
Luftarak i sprovuar dhe karizmatik
Magelani, i lindur në veri të Portugalisë më 1480, ishte katolik dhe bënte pjesë në klasën e ulët aristokratike. Që në moshë të re ai e tregoi veten të sprovuar për misionet ushtarake. Me flotën portugeze të erëzave dhe flotën luftarake ai mbërriti në Indi dhe në gadishullin malajzian për herë të parë. Tetë vjetë me radhë ai luftoi në betejat koloniale të Azisë dhe Afrikës së Veriut.
Pas vitit 1517, Ferdinand Magelani, i zemëruar me mbretin e tij portugez lundroi nën flamurin spanjoll. Urdhërat tani ai i merrte nga Mbreti Karl I, i njohur më vonë si Karl V., Perandor i mbretërisë së shenjtë romake. “Teologu dhe shkrimtari spanjoll, Bartolomé de Las Casas e përshkruan Magelanin si trupshkurtër dhe njeri që nuk binte në sy”, thotë për Deutsche Welle-n historian Christian Jostmann. Por, ai zotëronte karizmë të jashtëzakonshme: “Kur vinte puna ai ishte shitës i mrekullueshëm dhe aktor, që ishte në gjendje të bindte të tjerët me idetë dhe synimet e tij të mëdha.” Nuk është pra çudi që marinari ishte në gjendje të bindte mbretin spanjoll që t’i financonte udhëtimin për në Molukken.
Një “mision vetëvrasës”
“Të pasurohej, të krijonte koloni spanjolle, të kristianizonte dhe të kalonte në shtresat e larta, me këto synime doli Magelani në det,” thotë historiani Christoph Jostmann. Në librin e tij “Magelani: ose Udhëtimi i parë rreth botës” ai përshkruan në mënyrë plot gjallëri se si e përjetuan nismëtari dhe bashkëudhëtarët e tjerë udhëtimin e parë rreth botës me stuhira, mungesë erërash, uri, etje, sëmundje, revolta në bord dhe konflikte vdekjeprurëse me popujt indogjenë. “Kjo nuk kishte të bënte me romancën detare,” thotë Jostmann: “Ata jetuan me rreth 50 vetë për muaj të tërë në një holzbotiç, që kishte mbase sipërfaqe përdorimi prej 150 metra katrorësh, që nuk kishte objekte sanitare, nuk kishte kuzhinë dhe sferë private. Ushqimi ishte i thjeshtë, kujdes shëndetësor nuk kishte dhe pasiguria ishte aq e madhe saqë misioni dukej vetëvrasës.”
Flota lundroi fillimisht në ishujt Kanare, pastaj përgjatë bregdetit afrikan deri në Sierra Leone. Në ngushticë ata kapërcyen Atlantikun dhe mbërritën në kontinentin amerikano – jugor, aty ku sot ndodhet Rio de Zhaneiro.
Më tej lundruan përgjatë bregut lindor amerikano-jugor. Një mision i vështirë: Flotës iu desh të kalonte dimrin, furnizimi u bë gjithnjë e më i vështirë, atmosfera në bord gjithnjë e më e keqe. Revoltat nuk munguan.
Rruga detare drejt Perëndimit
Magelani qëndroi këmbëngulës: Më 21 tetor 1520 ai zbuloi një kep dhe lundroi midis cepit jugor të kontinentit amerikano-jugor dhe ishullit Feuerland në një labirinth të ndërthurur rrugësh ujore. Anija e parë humbi, një anije tjetër shfrytëzoi paqartësinë e shikimit për t‘u kthyer mbrapsht në Spanjë. Por Magelani e gjeti më në fund vendkalimin e shumëkërkuar: një ngushticë detare që mezi duket dhe derdhet nga Oqeani Atlantik në Oqeanin Paqësor, i njohur sot si rruga e Magelanit. Gjashtë javë iu deshën Armadës së reduktuar, për të arritur në Oqeanin Paqësor.
Nga juglindja e Oqeanit të Qetë lundrimi vazhdoi tre muaj e gjysmë përgjatë një harku në drejtim të veriperëndimit, gjatë të cilit ata nuk hasën asnjë ishull të banuar. Uria, etja dhe sëmundjet i morën jetën 19 vetëve, para se anijet të furnizoheshin në një nga ishujt Marianen.
Kopje e anijes së Magelanit
Më në fund, ekuipazhi me 150 marinarët e mbetur mbërriti më 21 mars 1521 në Filipine, duke qenë europianët e parë që shkelnin atje, për Magelanin ky ishte stacioni i fundit i udhëtimit. Ai donte të pushtonte ishujt e pasur për t’i kthyer në pronë spanjolle, duke u bërë mbase më vonë vetë guvernator i tyre. Por kur Magelani u përpoq të merrte me luftë një fshat, një shigjetë me helm e qëlloi për vdekje dhe i mori jetën më 27 prill. Anijet e mbetura dolën me nxitim në lundrim në det.
Përfundimi i udhëtimit rreth botës
Të komanduar nga Juan Sebastián Elcano dy anijet lundruan nga Filipinet në ishujt e erëzave. Atje ata morën mallrat e dëshiruara. Elcano zgjodhi për kthim rrugën e rrezikshme rreth Kepit të Shpresës së Mirë, anija e dytë që kish mbetur humbi rrugës. Gati tre vjet pas largimit të Armadës nga Molukken, Elcano përfundoi me sukses udhëtimin rreth botës, të filluar nga Magelani, por të paplanifikuar nga ai.
“Victoria” mbërriti më 6 shtator 1522 portin spanjoll Sanlúcar de Barrameda, prej nga ishte nisur. Gati 20 marinarët që mbijetuan udhëtimin, morën famën për lundrimin e parë historik rreth botës, i cili dëshmoi njëkohësisht se bota është e rrumbullakët. Rruga perëndimore mban që nga ajo kohë emrin e marinarit portugez: Rruga e Magelanit.
Laguna e Nartës në Zvërnec në pjesën më të madhe të saj e tharë. Duket se shkaqet kryesore janë ato klimaterike për shkak të ngrohjes globale. Tharja e Lagunës së Nartës ka dëmtuar edhe gjallesat që jetojnë në Lagunë.
Prej kohësh fauna dhe flora në këtë sipërfaqe ujore janë rrezikuar.
Biologu dhe ambientalisti Simo Ribaj për ABC ka renditur disa nga shkaqet që e kanë shkaktuar këtë situatë.
Sipas tij bllokimi i kanalave qe lidhin lagunën me detin, janë një tjetër shkak që ka ndikuar tek tharja e saj
Në të tillë situatë, sipas biologut ka ndikuar edhe aktiviteti i biznesve aty pranë Lagunës së Nartës.
Laguna e Nartës dhe Zvërneci gjenden pak kilometra larg qytetit të Vlorës, në pjesën veriperëndimore të tij. Ajo është një nga lagunat më të mëdha në vend. /abcnews.al/ KultPlus.com
“New Castle News” ka botuar, të mërkurën e 2 korrikut 1930, në faqen n°32, rrëfimin e Anna Cattell, mësueses amerikane në shkollën e vetme për vajza në Shqipëri, në lidhje me mbresat e saj mbi takimin me Mbretin Zog dhe zakonet e dasmave shqiptare, të cilin Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Mësuesja amerikane zbulon Shqipërinë Graustarke moderne
Burimi : New Castle News, e mërkurë, 2 korrik 1930, faqe n°32
Nga Sally Frank
Korrespondente special e Shërbimit Ndërkombëtar të Lajmeve
Los Anxhelos – Kaliforni, 2 qershor – Historitë e përrallave të Graustark-ut (referencë për librin “Graustark : The Story of a Love Behind a Throne”) u zbehën në të parëndësishme krahas atyre të vërteta të rrëfyera nga zonjusha Anna Cattell, mësuese nga Los Anxhelosi në shkollën shqiptare – Graustarku i sotëm.
“Shqiptar” është emri vendas i vendit që bota e njeh si “Albania”.
Imagjinoni një mbretëri rreth dyfishin e madhësisë së Nju Xhersit pa hekurudha apo rrjet kanalizimesh modern.
Kjo ishte fotografia që pa zonjusha Cattell teksa doli në breg të Durrësit, porti detar i Shqipërisë.
Zonjusha Cattell pranoi një ofertë për të dhënë mësim në të vetmen shkollë për vajza në monarkinë e vogël.
“Ajo botë e çuditshme më pushtoi më në fund,” tha zonjusha Cattell.
“Ishte kënaqësi në fillim. Gjithçka ishte kaq ndryshe — kaq joreale; Rojet me uniforma të librit me tregime më shoqëronin kudo që shkoja, për të më mbrojtur nga banditët — ose më keq — nga ujqërit e malit. Ndonjëherë pyesja veten nëse nuk ishte e gjitha një ëndërr.”
“Zgjimi im erdhi në ditën e prezantimit tim te mbreti. Imagjinoni sikletin tim kur më duhej të shkoja në pallat, e veshur e gjitha me rrobat e mia më të mira, në mjetin e vetëm transportues të shkollës, një kamion dërgesash të cilësisë së vjetër.”
Pasi përshkoi një lumë me rrjedhje të shpejtë dhe udhëtoi shumë kilometra rrugë malore të përdredhura me kamionin e saj, zonjusha Cattell nuk kishte dëshirë të takonte askënd, e lëre më një mbret, tha ajo.
“Por kur u gjenda në prani të Mbretit Zog I të Shqipërisë, i harrova menjëherë vështirësitë dhe u qetësova plotësisht. Sepse Zogu, i lindur si i zakonshëm, është çdo pëllëmbë mbret.
“Zogu shërbeu si president i Shqipërisë pasi vendi u çlirua nga 500 vjet sundim turk, nga lufta ballkanike në 1912.”
“Më pas, për shkak të popullaritetit të tij universal, ai më vonë u kurorëzua mbret gjatë restaurimit të monarkisë.”
Mbreti dëshiron të fusë zakonet perëndimore në vendin e tij. Ai është përgjegjës për themelimin e shkollës ku ajo (zonjusha Cattell) dha mësim dhe ku katër motrat e tij të pamartuara dhe dy mbesat ishin nxënëse.
Zogu po përpiqet të heqë edhe ferexhenë. — deklaroi zonjusha Cattell. Në Shqipëri, të rejat e pamartuara mbajnë çarçaf të bardhë, duke lënë të hapur vetëm sytë. Gratë e martuara veshin ferexhenë që mbulon kështu të gjithë fytyrën e tyre.
Ky është një zakon që u shfaq në Shqipëri gjatë 500 viteve të sundimit turk dhe për ta dekurajuar atë, mbreti nuk e lejon nënën, motrat ose asnjë anëtare femër të oborrit në asnjë moment të vishet me ferexhe.
“Martesa është e rëndësishme në Shqipëri ashtu siç është në Amerikë”, tha Zonja Cattell, “Të gjitha martesat rregullohen nga nënat dhe shumë shpesh çifti i lidhur e sheh njëri-tjetrin vetëm një ose dy herë para ceremonisë.”
“Vajzat zakonisht martohen sipas radhës — më e madhja e para dhe më e reja e fundit. Nëse vajza e madhe nuk dëshiron të martohet, motra e saj më e vogël duhet të marrë leje nga vajza e madhe përpara se të martohet.”
“Më pëlqen një vajzë amerikane që pret të vendosë të martohet.”
“Dasmat shqiptare bëhen gjithmonë të dielën dhe festimet zakonisht fillojnë rreth një javë para dasmës. Të shtunën, gratë e ftuara e veshin nusen me rroba të vjetra dhe e lyejnë fytyrën e saj për ta bërë atë sa më të frikshme. Në mesnatë ajo duhet të shkojë e vetme në një pus të vjetër atje për të pritur fatin e saj.”
“I ftuari organizon një sërë marifetesh për të luajtur njërin prej tyre, njërin kur shkon atje dhe e gjithë performanca është mjaft e mundimshme për vajzën.”
“Pastaj, të dielën, ajo vesh fustanin e saj të nusërisë, i cili është i qëndisur në mënyrë të mrekullueshme me shumë mantele për ta mbajtur atë, dhe e çojnë atë me sy të lidhur nëpër rrugë deri në kishë”.
Shqiptarët kanë një pikëpamje mjaft cinike për dashurinë dhe martesën, pasi zonjusha Cattell thotë se asnjë pajë nusesh nuk është e plotë pa një mëndafsh të hollë të bardhë për ta mbështjellë veten dhe burrin e saj në momentin e vdekjes.
“Me sa duket ata mendojnë se martesa është fillimi i fundit,” tha zonjusha Cattell./ KultPlus.com
Sot është shënuar 21 vjetori i sulmit në Kullat Binjake në Nju Jork, sulmit terrorist që tronditi botën, përcjell KultPlus.
Njerëzit në gjithë botën përkujtojnë sot 2995 viktimat që humbën jetën në sulmin e 11 shtatorit të vitit 2001.
Në nderim të viktimave të këtij sulmi, sot, objekti i Presidencës dhe Kuvendit të Kosovës janë ndriçuar me flamurin e SHBA-se.
“Objekti i Presidenca e Republikës së Kosovës/Kuvendit është ndriçuar me flamurin e SHBA-ve, në nderim të viktimave të 11 shtatorit 2001.”, thuhet në njoftimin e presidencës./ KultPlus.com
Romancieri spanjoll fitues i çmimeve Javier Marias vdiq të dielën në moshën 70-vjeçare, ka thënë botuesi i tij Alfaguara, transmeton Reuters.
Marias, i cila kishte vuajtur nga pneumonia muajin e kaluar, botoi 16 romane duke përfshirë “Fytyra jote nesër” një trilogji e botuar midis 2002 dhe 2007.
“Një ditë e trishtuar për letrat spanjolle”, shkroi në Twitter kryeministri spanjoll Pedro Sanchez. Javier Marias na lë ne, një nga shkrimtarët më të mëdhenj të kohës sonë.
Librat e tij u përkthyen në 46 gjuhë dhe u shitën në pothuajse 9 milionë kopje në 56 vende.
Një përkthyes si dhe një kolumnist për gazetën e përditshme spanjolle El Pais, Marias mori një sërë çmimesh për punën e tij. Vitin e kaluar, ai u zgjodh në Shoqërinë Mbretërore Britanike të Letërsisë si Shkrimtar Ndërkombëtar./ KultPlus.com
Me rastin e 80-vjetorit të Konferencës së Pezës, Bashkia e Tiranës do të organizojë më 16 shtator, një sërë aktivitetesh që, jo vetëm evokojnë atë ngjarje të rëndësishme për historinë e luftës antifashiste, por edhe që do të krijojnë momente argëtimi të paharrueshme për të gjitha grupmoshat.
Ky jubile do të kremtohet në Pezë me plot surpriza dhe muzikën më të mirë të momentit duke e kthyer në një natë të paharrueshme.
Bashkia e Tiranës ka menduar që festa të fillojë që në orët e mëngjesit. Nga ora 09-13.00 do të organizohen lojëra të ndryshme, shfaqje cirku etj.
Më pas do të ketë valle dhe këngë nga Ansambli i Këngëve dhe Valleve Popullore si dhe një panair artizanësh.
Pasdite, nga ora 19.00 – 24.00 do të fillojë koncerti muzikor me disa nga grupet muzkore më të mirë të momentit. Mbrëmja festive do të vijojë me Tok on Rock, për të vijuar me Piter Pan Band, DJ dhe Tre Musketjerët.
Programi
Paradite 09-13.00
Qyteti i Lojërave
Cirk
Teatri Kukullave
Xhiro me kuaj
Fytyra me flamur
Veterani rrëfen
Kaladibrançe
Sport
Voley
Basket
Minishah
Mos u Nxe
Chill Out Zone
09.30 Rite dhe Ritme nga Ansambli i Këngëve dhe Valleve Popullore
Kur mendojmë për Aristotelin, përgjithësisht, pak kujt i bie ndërmend se filozofi i lashtë nuk ishte helen.
Aristoteli ishte maqedonas, pikërisht nga Mbretëria e Lashtë e Maqedonisë, ku do të lindte edhe Aleksandri i Madh, udhëheqësi dhe ushtaraku më i shquar i të gjitha kohërave, bir i një nëne ilire-epirote si Olimbia/Myrtali, dhe një babai gjysmë maqedonas, e gjysmë ilir, si Filipi II.
E, ndikimi i mësimeve dhe frymës që do t’i mëkohej Aleksandrit të Madh nga filozofi i shquar, do të pasqyrohej gjatë jetës së mbretit maqedonas, veçanërisht në qëndrimin e tij ndaj helenëve, duke ditur të përvidhej në mendësinë e tyre.
Siç dihet gjerësisht, Maqedonia nga helenët cilësohej si vend i banuar veç nga barbarë të huaj për botën e qytetëruar helene.
Për këtë arsye, Athina, Sparta, Teba dhe tërë qytetet e tjera helene anembanë, nuk pranonin kurrsesi që këto troje që sot konsiderohen si pjesë e pashkëputshme e trashëgimisë kulturore të Greqisë së Lashtë, të quheshin si të banuara nga bashkatdhetarë të tyre.
Aristoteli do të lindte në Stagira të gadishullit piktoresk tëHalkidikit në vitin 384 para Krishtit, dhe gjatë jetës së tij do të përballej dhe do t’i vuante në lëkurë këto sjellje mohuese/përçmuese ndaj tij si maqedonas nga helenët e kohës, e jo rastësisht, falë mësimeve të tij, do të harlisej edhe karakteri i paepur i Aleksandrit të Madh, që do të edukohej pikërisht me frymën e nënshtrimit të botës helene dhe mësymjes së pandalshme drejt zemrës së Azisë.
Aristoteli, që vlerësohet si i pari kërkues shkencor i historisë së njerëzimit, ndërkaq, përtej veprës së tij shkencore në shumë fusha (Filozofi, Fizikë, Metafizikë, Poezi, Retorikë, Etikë, Politikë, etj), mbahet mend edhe për lidhjet e tij të ngushta me dinastinë mbretërore të Maqedonisë së lashtë.
Babai i tij, Nikomaku, ishte mjeku i oborrit i Amintasit III, babait të Filipit II të Maqedonisë, domethënë, gjyshit të Aleksandrit të Madh.
Thuhet se Aristoteli pati nisur të ushtrohej lidhur me të fshehtat e mjekësisë qysh në moshë të mitur, por karriera e tij do të merrte gjithsesi shtegun e filozofisë.
Në moshën 17 vjeçare, Aristoteli riosh do të dërgohej të studionte pranë Akademisë së Platonit.
Nuk dihet qartësisht sa e afërt pati qenë marrëdhënia mes Platonit (që ishte edhe ai vetë, dishepull i Sokratit) dhe Aristotelit, gjithaq siç nuk dihen arsyet përse mbas vdekjes së mësuesit të tij, nxënësi i preferuar, pra Aristoteli, nuk do të trashëgonte drejtimin e Akademisë së Athinës.
Legjendat popullore të pakonfirmuara, duan të thonë se me vendimin e tij për t’ia lënë drejtimin e Akademisë nipit të tij, Speusipusit, Platoni kish dashur ta poshtëronte Aristotelin, gjë kjo, që shërben si njëfarë dëshmie për armiqësinë mes dy filozofëve.
E vërteta është se të qenët maqedonas për nga kombësia, ia pamundësonte ligjërisht Aristotelit mbulimin e një detyre kaq të rëndësishme, njëlloj siç shumë helenë ndienin përçmim të thellë ndaj Filipit II, pavarësisht fuqisë të madhe ushtarake të mbretit maqedonas.
Ky mbret, pati arritur që mbretërinë e varfër maqedonase, që sakaq vuante dhe përçmimin e Athinës dhe Spartës, ta shndërronte në fuqinë e madhe që mbante hegjemoninë mbi tërë Greqinë.
Pasi kish kaluar shumë vite të fëmijërisë si peng në Tebë, Filipi do të kthehej në mëmëdhe me bindjen për të nisur një reformë të ushtrisë maqedonase që, duke u mbështetur te formacioni luftarak i Falangave, do të shtonte elementë të rinj taktikë që ofronin më shumë lakueshmëri për të mposhtur qytet-shtetet e mëdhenj helenë.
Si pati mposhtur qytet-shtetet kryesorë helenë dhe kish marrë nga Athina një aleancë tejet të favorshme, Filipi II do të nisej për Spartë, por spartanët e pathyeshëm do t’i ofronin paqen pa luftë.
Në mes të vrullit të tij pushtues, mbreti maqedonas vendos të martohet me Olimbinë e Epirit, të bijën e Mbretit të Molosëve, që do të bëhej nëna e Aleksandrit të Madh.
Në vitin 343, Filipi II do ta thërriste Aristotelin për t’i kërkuar të bëhej tutor i birit të tij 13 vjeçar. E sikur të bëhej fjalë për një hakmarrje të mirëfilltë ndaj helenëve të regjur që patën penguar zgjedhjen e tij si drejtues i Akademisë së Athinës, Aristoteli do të skaliste karakterin e njeriut që pritej të shpinte në fund përpjekjen e nisur nga babai i tij, duke e lidhur fatin e Greqisë, me një mbretëri barbare, Maqedoninë.
Aristoteli, sipas përshkrimeve të kohës,”këmbëhollë e me sytë e vegjël”, do ta pranonte ftesën e Filipit II duke marrë përsipër edukimin e Aleksandrit për shumë vite. Siç thonë burimet mesjetare: “I pati mësuar Aleksandrit të studionte greqisht (domethënë që nuk dinte greqisht, pra), hebraisht, babilonisht dhe latinisht”. Gjithashtu do t’i mësonte gjithçka për natyrën, detin dhe erërat; ia pati shpjeguar rrugëtimin e yjeve, bëmat e universit dhe jetëgjatësinë e botës. Do t’i mësonte drejtësinë dhe retorikën, si dhe e pati paralajmëruar për femrat bishtdredhura”.
Sidoqoftë, pak gjëra dihen për qëndrimin e filozofit në Maqedoni dhe ndërkaq në veprat e Aristotelit Aleksandri përmendet fare pak.
Gjithaq shumë pak ndihet ndikimi i Aristotelit në fushën politike në veprimet e Aleksandrit të Madh. Vite më vonë, ndërsa Aristoteli akoma predikonte epërsinë e qytet-shteteve, dishepulli i tij i hamendësuar, porsa kish hedhur themelet e një perandorie universale, perandorisë më të madhe dhe të kulturuar të njohur gjer atëherë, nga Iliria gjer në Hindu Kush.
Siç thotë legjenda Aristoteli i pati mësuar Aleksandrit si të mendonte si një helen, por sakaq të luftonte si një “barbar”, gjë që, kish bërë të mundur mposhtjen e Greqisë nga mbreti riosh maqedonas.
Para se të mësynte drejt pushtimit të Perandorisë Persiane, Aleksandri i Madh pati shkelur sërish nëpër shtigjet e babait të tij, Filipit II, duke përshkuar Thesalinë, shkatërruar me themel Tebën dhe detyruar Athinën të njihte epërsinë e tij, duke u emëruar Hegjemon, titull që e pati bërë sundues të gjithë Greqisë.
Nga ana e vet, Aristoteli do ta shfrytëzonte pagesën e marrë nga Filipi II, për të arsimuar të birin dhe vijuar me kërkimet shkencore e punën e tij përgjatë tërë jetës. Përveç pagesës monetare, Aristoteli i pati kërkuar mbretit që “t’ia ngrinte sërish në këmbë vendindjen e tij”, që ishte shkatërruar vite më parë nga ushtria maqedonase. Kështu, në vitin 340 para Krishtit, Stagira do të rindërtohej dhe banorët do të rinisnin të ktheheshin aty.
Sidoqoftë, në vitin 336 para Krishtit, megjithatë, Aleksandri i Madh do ta ekzekutonte nipin e Aristotelit, Kalistenin e Olintusit, të cilin e kish akuzuar si tradhëtar. Meqënëse ekzekutimit në Maqedoni përfshinin edhe të afërmit e të dënuarit, Aristoteli do të strehohej një vit në pronat e tij në Stagira, për t’u shpërngulur paskëtaj në vitin 334 para Krishtit në Athinë ku do të themelonte, gjithmonë bashkë me filozofin Teofrast, Liceun, institucion pedagogjik që për shumë vite do të rivalizonte me Akademinë e Platonit.
Pas vdekjes së Aleksandrit, në Athinë do të përhapej një valë urrejtje ndaj maqedonasve, e nxitur nga gojëtari Demosten. Për këtë arsye, përkundër emrit që kish krijuar si filozof, Aristoteli, si maqedonas, do të nxirrej para gjykatës athinase ku do të akuzohej për qëndrim profan nda hyjnive.
Duke druajtur mos e pësonte si Sokrati, Aristoteli do të arratisej në ishullin e afërt të Eubesë, ku vdes pas një viti nga vdekje e natyrshme.
Më vonë, banorët e Stagirës do ta varrosin në vendlindje, duke e nderuar si një hero, shpëtimtar, ligjvënës dhe rithemelues i qytetit./ KultPlus.com
