Më 28 tetor 1897, u burgos nga osmanët skulptori, poeti dhe patrioti i madh shqiptar, Murat Toptani.
Murad bej Toptani ishte atdhetar, nënshkrues i Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë, poet dhe skulptor shqiptar.
Zotëronte disa gjuhë të huaja si frëngjisht, turqisht, arabisht, gjermanisht dhe italisht.
“Do të ishte një gjë me interes t’i mblidhte njeriu vizatimet bërë prej Muradit dhe t’i botonte”, – shkroi Mid’hat Frashëri në 1924.
Në foto, Murat Toptani me fëmijët e tij./ KultPlus.com
Nga Aurenc Bebja*, Francë – 28 Tetor 2023
Në veprën “Guillaume Apollinaire. Correspondance. I Lettres reçues. XI K-La.”, gjejmë një letër të Faik Konicës (alias Thrank-Spiroberg) drejtuar shkrimtarit francez me 28 tetor 1903, në të cilën atdhetari shqiptar zbulon një sërë informacionesh rreth jetës së tij vetjake. Këtë letër, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Londër, 28 tetor 1903.
Oakley Crt., City Rd., E.C.
Dashuria, zotëri i dashur, është si një dhimbje dhëmbësh por në zemër, nëse guxoj të them, dhe një dhimbje dhëmbësh që ndonjëherë zgjat shumë. Që do të thotë shumë. Shekspiri vërejti se “asnjë filozof, megjithëse shkruanin në stilin e perëndive, nuk mund të durononte me qetësi një dhimbje dhëmbësh” :
“For there was never yet philosopher that could endure the toothache patiently. However they have writ the style of gods.”
Kam vuajtur shumë në të kaluarën nga kjo e keqe për të mos thënë se simpatizoj me tuajën. Kisha arritur në pikën saqë dëgjoja rrahjet e zemrës dhe gjeja prehje vetëm në kloratin, i përzier me mjeshtëri nga një mik mjek, dhe që, i administruar siç e dinte ai, më mbante në një përgjumje të përhershme në kufi me idiotësinë. Por ai ishte vetëm një qetësues. Ilaçi radikal, dëgjoni, është ende homeopatia : “Similia similibus…” Përpjekja për të zëvendësuar një dashuri me një tjetër është shërim i garantuar.
E gjithë kjo, natyrisht, është më e lehtë për t’u këshilluar, e di …
Imagjinoni që London Road të lidhet me City Road me një “tub” ose siç thoni ju në Paris, “metropolizim” shumë të shpejtë. Pra, ju duhet ta merrni atë dy hapa nga shtëpia ime dhe, për dymbëdhjetë minuta, arrini në London Road. Prandaj propozoj këtë program : Do t’ju marr nga hoteli çdo ditë rreth mesditës, do të hamë darkë në shtëpinë time, pas së cilës do të shkojmë të vizitojmë atë që, gjatë ëmbëlsirës, do të konsiderohet interesante. Sa herë që ju duhet të shkoni të shihni zonjën e ëndrrave tuaja, shpejtësia e komunikimit do t’ju lejojë ta bëni këtë në çdo kohë.
*
Përveç kësaj, një vuajtje e vogël dashurie është e përshtatshme në moshën njëzet e tre ose edhe më vonë, dhe është shumë e dobishme për pjekurinë e mendjes. Por, jam shumë afër të tridhjetave, por aventurat e mendjes më kanë mbushur me eksperienca dhe mund të them ndoshta se kam dyfishin e moshës sime.
Në moshë fare të re, një urrejtje pafund ndaj turqve dhe islamizmit të imponuar prej tyre shumicës së shqiptarëve, si dhe leximi i librave mistikë, më hodhi në katolicizëm. Së shpejti, i ndërpreva të gjitha studimet për t’u përqendruar vetëm në teologji. Në moshën nëntëmbëdhjetë vjeç, vendosa të bëhesha murg. Në të njëzetat, nëntë vjet më parë – u nisa për në La Grande Chartreuse; mbërrita në Grenoble, shkova në manastir në këmbë, “more medici aevi”. Atje, më priste zhgënjimi. Kush vjen të më çojë në celulë ? një djalë me përparëse! Djall ! misticizmi im u bë pak konfuz. Në mesnatë, vijnë përsëri, siç kisha kërkuar, për të më thirrur që të shkoja në Kapelë për të dëgjuar këtë këngë liturgjike vajtuese dhe e (atëherë më dukej e tillë) mrekullueshme, e veçantë në Chartreux. Kush kishte ardhur të më thërriste ? një djalë tjetër. “Por ky qenka hotel, atëherë ?”, bërtita. Ku është ashensori dhe ku është shërbëtorja e bukur ? Hoteli është i nivelit të katërt. Unë largohem. Në fakt, nuk pashë as “Gjeneralin”, as ndonjë murg, të paktën në orën tetë të mëngjesit u largova nga këto male, pasi i dhashë bakshish kamarierit. — Mund ta imagjinoni se kjo mëndjehapësi nuk më shëroi. Ndjenjat intensive mbahen nga lidhje shumë të forta me zemrën. Pak nga pak shkova drejt lirisë, derisa një ditë, pas njëmijë papastërtish morale të vërejtura te klerikët, u ndjeva plotësisht i lirë. Ka shumë mundësi që, pa këto incidente në jetën time, do të kisha shkuar në Universitetin e Jenës dhe do të kisha kaluar pesë ose gjashtë vjet nën drejtimin e Ernst Haeckel për të studiuar biologji. Nga ana tjetër, fitova, në këtë periudhë të misticizmit, të njoh teologjinë, një mrekulli të mendjes njerëzore, në zhanrin e saj, që nuk është një zhanër i mrekullueshëm. E shihni se çfarë incidentesh kanë shënuar jetën time deri më sot. Ky është vetëm një kapitull i shkurtuar, dhe midis nesh.
*
Ah po, i ndjeri Léon Cahun ishte një njeri i jashtëzakonshëm! Udhëtova nga Brukseli në Paris me qëllim që ta vizitoja. Ai më ndihmoi shumë për të gjetur midis studiuesve të vjetër francezë dokumentet që vërtetojnë se kalorësia e lehtë është një koncept strategjik shqiptar dhe është futur në Francë nga shqiptarët. Kam shkëmbyer me të një korrespondencë të ngrohtë për tre vjet për të gjitha llojet e pyetjeve. Pastaj, papritmas, ndalova t’i shkruaj. Nuk iu përgjigja një apo dy letrave të tij. Është një sëmundje e tmerrshme tek unë : shkrimi i letrave është një punë e rëndë për mua dhe duhet të bëj një përpjekje të konsiderueshme për ta bërë atë sa më mirë që të mundem. Nëse, një herë, vonoj disa javë, nuk mund të shkruaj më. Familjarët tashmë janë detyruar të kërkojnë lajmet e mia në policinë e lokalitetit ku unë gjendesha. Me shumë dijetarë, m’u desht të ndaloja së korresponduari. Dhe një udhëtar danez, Aage Benedictsen, i cili më kërkoi dokumente për një konferencë, i mori ato nëntë muaj pas mbajtjes së konferencës. Është një mrekulli që ai nuk m’i ktheu ato. Sido që të jetë, kisha ndërmend të shkoja edhe një herë në Paris për të vizituar këtë njeri për të cilin kisha kaq shumë dashuri dhe admirim dhe që më kishte treguar një miqësi kaq prekëse kur, i sëmurë, unë vetë mësova se ai kishte vdekur tashmë para gjashtë muajve. — Ndoshta ai ka menduar se isha indiferent ndaj tij; — por ai ishte shumë larg së vërtetës ! Ishte një mani epistolofobike budallaqe që më bëri fajtor për neglizhimin tim ndaj tij; — dhe vdekja e tij më preku rëndë. Më mirë se kushdo, ai e njihte Orientin; dhe, me dhjetë fjalë, ai sillte në dritë një skenë nga oborri i Delhit ose Samarkandit, në kohët e shkuara; një anekdotë, e treguar prej tij, ishte më fitimprurëse sesa leximi i një in-folio. Është për t’u habitur që ai nuk ishte në krye të një dege orientale në Collège de France !…
*
Unë gjithashtu nuk besoj në mundësinë e përshtatjes së një gjuhe ekzistuese si një instrument intelektual ndërkombëtar. Z. Rémy de Gourmont llogarit pa armiqësitë kombëtare. Sidoqoftë, ato janë aty. Luftoni ato, por pranoni se ekzistojnë. Asgjë nuk bëhet me konventë apo kontratë sociale; gjithçka është rezultat i luftës dhe domosdoshmërisë. Megjithatë, më duket se një mijë rrethana kombinohen për të grupuar aktivitetet rreth tre gjuhëve frëngjisht, anglisht dhe gjermanisht. Studimi i tyre nuk është fakultativ, është thelbësor. Kështu që unë besoj se zgjidhja është aty, dhe se gjëja më e mirë është të përpiqesh ta theksosh këtë rrymë, ose të bësh përpjekje për ta ndaluar atë. Por ne do të flasim për këtë.
*
Po mbledh shënime për një studim të psikologjisë humoristike që do të mbajë titullin “Përvijimi i një metode për të fituar duartrokitje nga borgjezia — Esquisse d’une méthode pour se faire applaudir des bourgeois ”. Unë mendoj se do t’ju pëlqejë për “Gostinë e Ezopit”. Unë do t’ju tregoj gjithashtu artikujt që planifikoj të shkruaj, dhe ju do të më tregoni se çfarë ju pëlqen veçanërisht.
Me këtë, unë do të ndaloj këtu — (e shihni që po filloj të kuroj pak epistoplofobinë time), — dhe shpresoj t’ju shoh në Victoria Station javën e ardhshme.
Përshëndetje të përzemërta,
Thrank-Spiroberg
P.s. – Duke më besuar dashurinë tuaj dhe duke më dhënë numrin e rrugës së Londrës, m’u duk sikur donit të dija nëse është vërtet një spital që ndodhet në vendin e treguar. Kështu që shkova mbrëmë në Clapham, dhe më vjen keq t’ju them se gaboheni. Ka vërtet një spital me pamje pallati në London Road, The South Western Fever Hospital, por ndodhet në N° 106.
Në N° 76 është një shitës frutash, në N° 72 është The Avondale Hall, një sallë që është marrë me qira nga një kongregacion fetar dhe nga një shoqëri kërcimi, në mënyrë që në ditë të caktuara të jetë kishë, dhe në ditë të tjera një vend për vallëzim. N° 74 nuk është i shënuar, por është natyrshëm mes të dyjave. Aty ndodhet një dyqan ushqimor, me emrin “Thomas Hayward Baker”.
Detaje që mund t’ju interesojnë, i pashë, pikërisht në këtë N° 74, një grua e re rreth të njëzetave, ose më pak, me flokë të zeza, me gjatësi mesatare, që duket të jetë më shumë skoceze se sa angleze.
Tetor, 1903
Zotit Guillaume Apollinaire
23, Rruga Napoli,
Paris (8)./KultPlus.com
Në ambientet e Akademisë së Shkencave u dha Premiera e filmit Dokumentar “Çajupi, Poeti i Atdheut, Poeti i Dashurisë”.
Ky film me skenar dhe regji nga Eli Bici ishte mbështetur në kolanën e librave të Çajupit, nga Akademikët Jorgo Bulo dhe Rexhep Qose.
“Vepra e Çajupit ngjan me një sënduq të madh që sa herë ta hapësh ,nxjerr nga një xhevair. Dhe nga ky sënduq realizuesit shkëputën një tufë poezi, të menduara si arritje përsosmërie artistike, por që përkojnë me periudhat e vështira të fund rilindjes dhe fillim realizmit të kombit shqiptar”, u shpreh autorja e veprës.
Poezitë erdhën në formën e mikrofilmave, më të gjitha komponentet, në vidiot, audiot, muzikën, montazhin, që mbajnë Emrat e Shkëlzen Sinanit, Pranvera Katit, dhe Endrit Xibrit.
Filmi u prit me emocion dhe duartrokitje në sallën e mbushur plot/KultPlus.com
Kostumet folklorike janë një prej faktorëve që na dallojnë ne si komb, nga vendet fqinje. Shumë prej tyre datojnë që nga periudha ilire dhe natyrshëm kanë ardhur duke u përshtatur me kohën e rrethanat në të cilat janë përdorur, e megjithatë në to ruhen ende motivet themelore që mund të shpjegohen me besimet parahistorike. Në veshjet e veriut gjenden trekëndësha, rombe, qarqe e kryqe të njohura si simbole të shëndetit e pjellorisë.
DRTK Shkodër ka prezantuar së fundmi disa veshje të zonës së Dukagjinit, Pukës e Mirditës që janë pjesë e koleksionit privat të Gjon Dukgilaj, duke shpalosur një pasuri të çmuar etnografike.
Një prej elementeve të koleksionit është përparësja e madhe (paraniku) në formë trapeze, me thakë e krahinës së Pukës, e cila lidh zonën e Dukagjinit me zonën e përtej Drinit duke ndërlidhur elementë të përbashkët mes përparëses së Pukës me atë të Dukagjinit. Në foton e parë shohim pjesë nga paraniku gjithnjë i qëndisur me motive tepër interesante të përdorura para vdekjes së Skënderbeut dhe Lek Dukagjinit, të njëjtat ngjyra të pranishme edhe tek ajo e zonës së Dukagjinit. Më pas xhubleta bëhet e zezë, dhe dijebërja e saj u trashëgua në zonën e Mirditës dhe Dukagjinit që mbajnë zinë e Skënderbeut dhe Lek Dukagjinit.
Një tjetër element i ruajtur është xhupi i grave dhe i vajzave Mirditore – (xhybja mirditore).
Xhupi është si zhgun pa mëngë dhe i gjatë deri poshtë gjunjëve, zbukuruar me gajtane të zinj e me figura simbolike të kuqe, vishnje dhe kafe a të zeza.
Ndërsa brezi në ngjyrë të bardhë; tregon se vajza e shtepisë ishte e fejuar dhe vinte nga një familje e madhe dhe e pasur.
Përparësja (paraniku) e krahinës së Dukagjinit me thakë ngjyrë vjollcë që mbahej në ceremonitë martesore dhe mortore, tregon ngjyrat që xhubleta kishte dikur, qëndisur me motive tepër interesante që të kujtojnë simbolikën e nënës Tokë./KultPlus.com
Më 28 tetor të vitit 1955 lindi Bill Gates, njeriu që botës i dha kthesë historike për sa i përket teknologjisë dhe zhvillimit të saj. Gates është pronari edhe kryearkitekti softëare-i i firmës së njohur Microsoft e cila bënë xhiro rreth 36.84 miliard dollar Amerikan në vit edhe ka 128,000 punëtorë[1] të shpërndarë në 85 vënde të ndryshme në botë.
Në vijim, KultPlus ju sjell disa nga thëniet më të njohura të Gates, të cilat sipas tij nuk mund t’i mësoni në shkollë..
1. Jeta nuk është e drejtë, mësohuni me të.
Mjaft pritët që jeta “t’ju sjellë” gjërat që ju mendoni se “i meritoni”.
2. Botës nuk i bëhet vonë për vetëvlerësimin tuaj.
Filloni të bëni diçka me veten dhe për veten tuaj sot. Tani!
3. Nuk do të kesh një pagë me gjashtë shifra menjëherë pas shkollës.
Do të duhet të punosh fort për të arritur atë që dëshiron.
4. Nëse mendon se mësuesi është i ashpër, prit të shohësh si do të jetë shefi.
Në vend të të “hajë me dhëmbë” përpara klasës, tani do të jetë përpara një zyre të tërë.
5. Gatimi i hamburgerëve nuk është “përtej dinjitetit tënd”.
Gëlltite atë krenari idiote dhe merre atë punë që tani mendon se është nën nivelin që ti meriton.
6. Nëse i çon gjërat për dreq, nuk është faji i prindërve.
Mjaft shpërndave fajësime dhe fillo të marrësh përgjegjësi për dështimet e tua.
7. Prindërit dinë diçka që ti nuk e di.
Ndoshta, para se të lindje ti, prindërit e tu nuk kanë qenë aq të mërzitshëm sa janë sot.
8. Shkolla mund të ketë hequr fituesit dhe humbësit, por jeta jo.
Rezultati i një provimi nuk justifikon mjetet. Nuk ka as edhe ngjashmërinë më të vogël me atë që ndodh në jetën reale.
9. Jeta nuk është e ndarë në semestra.
Një herë që fillon, jeta vazhdon e vazhdon, pa fund. Kështu që shpenzoje kohën tënde duke bërë një gjë që vlen.
10. Ajo që sheh në televizor nuk është jetë reale.
Në jetën reale, njerëzit duhet ta lënë kafenenë dhe të shkojnë në punë.
11. Tregohu i mirë me ata që vetëm mësojnë.
Shanset janë që do të përfundosh të punosh për një prej tyre. / KultPlus.com
Kolonia ndërkombëtare e arteve figurative “Ditët e Mios” në vitin e 13-të të organizimit të saj, ka sjellë në Korçë piktorë nga 15 vende të botës.
Mbi 50 piktorë vendas dhe të huaj të frymëzuar nga Korça dhe stili unik i piktorit të madh Vangjush Mio, do të hedhin në telajo punime me tematika të ndryshme. Jeff Roland një prej pjesëmarrësve të këtij edicioni e ka gjetur frymëzimin e tij tek ndërtesat dhe jeta e qytetit të Korçës
“Vij nga Franca dhe është hera ime e parë në Korçë. Dje vizituam shtëpinë e Mios piktor i njohur dhe isha shumë i lumtur të zbuloja pikturat e tij dhe atmosferën. Nuk e njihja Korçën por është padyshim e bukur. Më frymëzuan ngjyrat, atmosfera jeta këtu. Piktura ime është zakonisht në universe imagjinare ndaj do të përpiqem të ndërthur pak nga atmosfera e Korçës dhe disa ndërtesa në sfond ndërsa ajo që kam vënë re është që njerëzit këtu duken të lumtur, ka diell ndaj kjo është shumë interesante”, u shpreh një i huaj.
Për 3 ditë radhazi piktorët pjesëmarrës të kolonisë do të hedhin në telajo elementë të peizazhit të Korçës, arkitekturës dhe jetës duke sjellë individualitetin e tyre por edhe vende që kanë qenë frymëzuese për piktorin Vangjush Mio./TopChannel/KultPlus.com
Roberto Benigni u lind më 27 tetor 1952, në Manciano La Misericordia të Firences.
Eshtë aktor i famshëm i humorit dhe skenës italiane dhe ne shqiptarët, jemi adhurues të hershëm të tij.
Benigni ka sukses jo vetëm brenda kufijve italianë, por edhe më gjerë, në arenën ndërkombëtare, si aktor dhe regjisor.
Fitoi dy Oskar me filmin e tij të famshëm: “La vitta e bella” (“Jeta është e bukur”), ku iu dha Oskar si aktori më i mirë protagonist dhe si regjisori më i mirë i vitit.
Në vijim disa Thënie të tij, që njihen për thjeshtësi e humor njëkohësisht, por edhe thellësi mendimi.
THËNIET
1. Gratë e politikanëve që bëjnë bamirësi, kanë të gjitha ndjenjën e fajit për atë çka vjedhin burrat e tyre.
2. Ka njerëz që jetojnë për buzëqeshjen tënde dhe ka nga ata që do të skuqen kur të kuptojnë që nuk ia kanë dalë dot ta shuajnë atë.
3. Nuk ka asgjë më shkencore, se sa fantazia.
4. Jeta sa më shumë zgjat, aq shumë shkurtohet.
5. Kur kthehesh në vendin e lindjes kupton se nuk të mungon shtëpia e vjetër, por fëmijëria…
6. Njerëzit shikojnë, dëgjojnë, dhe flasin.
Fatkeqesisht disa shikojnë keq, dëgjojnë pak, dhe flasin shumë!
7. Nuk ekziston aspak një gjë më poetike sesa një gjë tjetër.
Poezia nuk është jashtë, është brenda!
8. Duhet t’i zgjidhni fjalët… ndonjëherë të duhen 8 muaj për të gjetur një fjalë të vetme.
9. Filloni të zgjidhni, sepse bukuria ka filluar kur dikush mësoi sesi të zgjedhë. Dashurohuni, nëse nuk dashuroni është gjithçka e vdekur!
10. Kur dashuron gjithçka bëhet e gjallë, lëviz, ndizet lumturia, shpërthen kënaqësia.
11. Jini edhe të trishtuar dhe të heshtur me madhështi.
12. Fryjini në fytyrë njerëzve lumturinë!
Për të përcjellë lumturinë, duhet të jesh i lumtur.
Edhe për të përcjellë dhimbjen duhet të jesh… i lumtur!
13. Jini të lumtur!
Duhet të vuani, të ndjeheni keq, të lëndoheni.
Mos kini frikë të vuani, e gjithë bota vuan!
14. Edhe nëse nuk i keni mjetet e nevojshme për të krijuar një poezi, vetëm një gjë është e nevojshme “Gjithçka”.
Mos kërkoni “të renë”… E reja është gjëja më e vjetër që ekziston.
15. E nëse nuk gjen pozicionin e duhur për të të ardhur vargjet… shtrihuni në tokë…Sepse, shtrirë vështrohet qielli. Shikoje çfarë bukurie…!/KultPlus.com
Poezi nga Edward Stachura
Ah ! do ta shohësh ti kur ajo mos të të dojë më
Do ta shohësh !
Do të shohësh natë në mes të ditës
Qiellin e zi në vend të yjeve
Do të shohësh të njëjtën gjë
Si unë
Edhe tokën, do ta shohësh ti,
E toka, s’do të jetë tokë :
S’do të të mbajë.
Edhe zjarrin, do ta shohësh ti,
E zjarri, s’do të jetë zjarr :
S’do të mund të lahesh në të.
Edhe ujin, do ta shohësh ti,
E uji, s’do të jetë ujë :
S’do të të freskojë.
Edhe erën, do ta shohësh ti,
E era, s’do të jetë erë :
S’do të të qetësojë.
Ah ! do ta shohësh ti kur ajo mos të të dojë më
Do ta shohësh !
Do ta shohësh fytyrën tënde të huaj,
Do të shohësh sa të mëdhenj janë sytë e frikës
Do të shohësh të njëjtën gjë
Si unë
Edhe tokën, do ta shohësh ti,
E toka, s’do të jetë tokë :
S’do të të mbajë.
Edhe zjarrin, do ta shohësh ti,
E zjarri, s’do të jetë zjarr :
S’do të mund të lahesh në të.
Edhe ujin, do ta shohësh ti,
E uji, s’do të jetë ujë :
S’do të të freskojë.
Edhe erën, do ta shohësh ti,
E era, s’do të jetë erë :
S’do të të qetësojë.
E të gjithë elementët,
Të gjithë, do të të mallkojnë :
Do të ishte më mirë për ty
Të zhdukesh pa asnjë lajm !
Arian Çuliqi është drejtori i ri i teatrit “Migjeni” në Shkodër.
Lajmi u bë i ditur nga kryetari i bashkisë së Shkodrës, Benet Beci, në një postim në rrjetet sociale.
“Sot i kam pritur në zyrë të dy kandidatët për drejtues të teatrit “Migjeni”, Sara Smaja dhe Arian Çuliqi, të cilët i falënderova për platformat e tyre”, tha Beci.
Kryebashkiaku Beci bëri të ditur se “duke vlerësuar kontributin dhe idetë e tyre kam vendosur që drejtues të teatrit “Migjeni” të emëroj Arian Çuliqin, ndërsa Sara Smaja ta bëj pjesë të ekipit drejtues të kulturës në bashkinë e Shkodrës”.
Arian Çuliqi është aktor dhe regjisor shqiptar, në zhanrin komik. Ka lindur më 25 mars 1960 në Shkodër. Ai ka vënë në ekran filma komedi që kryesisht janë luajtur nga aktorë të njohur të skenës shqiptare.
Flamur Maloku
Një zë i veçantë poetik, i shfaqur dhe i forcuar ndër vite në Perëndim, është ky i Drita Ademit. Përvojën poetike dhe veçantitë poetike, me kalimin e viteve dhe me botimin e librave të rinj, ajo po ua lë trashëgim pasardhësve, krijuesve dhe studiuesve. Sinonimi i emrit të saj shtrihet në gjithë librin e ri të saj Me kend fola. Nuk i duhet një shenjë pikësimi e pikëpyetjes kësaj fjalie. Ajo flet me ata që e lexojnë, me ata që e duan poezinë, me ata që emocionin dhe mendimin i kanë në një linjë. Ky nuk është një libër i madh dhe i trashë. Është një libër i formatit të zakonshëm, por është e pazakonshme përmbajtja e tij, sepse është unike. Drita, nëpërmjet reflektimeve, mendimeve, ndjenjave, peripecive të ndryshme të jetës së vet, lirikshëm na flet për hapësirën e mendimit dhe të veprimit. Sa e shohim në Perëndim, sa e shohim në vendlindje; sa e shohim të rënduar emocionalisht, sa e shohim të ngazëllyer. Kur është atje, nëpërmjet poezive të mallit, i kujton miqtë dhe poetët më të mirë. Vetminë e mbyt duke shpalosur kujtime nga jeta e vet dhe e tyre. Bashkëbisedon me vetveten dhe, nëpërmjet poezisë, edhe me të tjerët, prandaj qëllimisht i ka vënë titullin Me kend fola. Foli me mua, foli me ty, foli me atë, foli me ata, foli me ato që, nëse nuk mendojnë dhe ndiejnë sikurse Drita hëpërhë, do të mendojnë dhe ndiejnë në një tjetër kohë, kur dhembja dhe dhimbja t’u bëhet e përbashkët, kur ajo që u mungon do të jetë e gjithëpranishme në mendjen dhe zemrën e tyre. Me kend fola është libër i mbushur me emocion të fortë dhe me mendim të kulluar. Gjuha, e variantit gegë, jo e gjitha në standard, me disa veçori të idiolektit të saj, siç zura ngoje në fjalinë e parë, e bëjnë këtë libër të veçantë sepse, përpos që veçojmë fjalorin dhe gramatikën e saj, veçantinë e dallojmë edhe nëpërmjet shqiptimit të fjalëve e fjalive. Mbase, më shumë sesa për temat që ka trajtuar, veçantia më e madhe e Dritës është idiolekti i saj i shprehur në secilën poezi e që është i dallueshëm nga karakteristikat gjuhësore të poeteve të tjera shqiptare. Autorja, nëpërmjet kësaj shprehie të veçantë gjuhësore, së këndejmi edhe nëpërmjet zbutjes së dhembjes personale dhe kolektive me artin e fjalës (poezinë), bën dallimin individual poetik nga kolektivja. Më bëhet shumë qejfi që, edhe pse në mesmoshë, Drita Ademi nuk përsërit asnjë krijues dhe krijuese të re e të moshës së vet, por shfaqet, si asnjë tjetër, me elemente të papërsëritshme gjuhësore dhe tematike në letërsinë shqipe, shpeshherë me shprehje antologjike. /KultPlus.com
Grupi britanik “The Beatles” njoftoi se kënga e tyre më e re “Now and then” do të publikohet javën e ardhshme.
Kënga e re e shumëpritur dhe gjithashtu kënga e fundit e Beatles me që të katër anëtarët do të publikohet javën e ardhshme falë teknologjisë së inteligjencës artificiale (AI).
Nëpërmjet inteligjencës artificiale, në këngë është edhe zëri i anëtarit të saj John Lennon, i cili vdiq 43 vjet më parë.
Sipas BBC, kënga “Now And Then”, e bazuar në xhirimet demo të viteve 1970 nga anëtari i grupit Lennon, u përfundua vitin e kaluar nga kitaristi i grupit Paul McCartney dhe bateristi i grupit Ringo Starr.
Grupi njoftoi se kënga “Now And then” do të publikohet më 2 nëntor.
Anëtarët e grupit thanë se ishte një “përvojë e jashtëzakonshme” përfundimi i këngës, e cila përmes inteligjencës artificiale përfshin zërin e John Lennonit, i cili vdiq në vitin 1980.
Duke shpjeguar se zëri i Lennonit është transmetuar qartë në këngë, McCartney tha: “Emocionuese është ende të punosh me muzikën e ‘The Beatles’ edhe në 2023 dhe të përgatitesh për të nxjerrë një këngë të re që publiku nuk e ka dëgjuar ende”.
Në vitin 1994, e veja e Lennonit, Joko Ono, ia dha demon Paul McCartneyt në një kasetë me mbishkrimin “Për Paulin”, në të cilën ishin xhirimet demo të Lennonit për “Free As a Bird” dhe “Real Love”./KultPlus.com
Poezi e shkruar nga Hasan Dajaku
Unë kam ca vite.
Dhe ti ke ca.
Kosova, vallë
Sa vite ka?
Sa gurëz lumi,
Sa valë në det
Kosova vite,
Aq mund të ketë.
Shpesh qeshin vitet,
Herë – herë lotojnë,
Ato, si njerëzit,
Ndiejnë, kuvendojnë.
Njësoj si njerëzit
Hedhin ca valle,
Vallja e tyre
Është shumë e madhe.
Ato shpesh’herë
Bien në mendime –
Vitet e luftës
Veç psherëtime…
Unë kështu mendoj,
Ti mendon ndryshe?!
Kush, ore Gëzim,
Është Dallëndyshe?/KultPlus.com
Më 27 tetor të vitit 1940, Benito Musolini, në praninë e autoriteteve më të larta zyrtare të qytetit inauguroi në Romë Monumentin e Skënderbeut. Monumenti u vendos në atë që dikur quhej sheshi “Raudusculana”, emri i një porte antike të mureve Serviane. Por në 4 korrik të 1940, për të kujtuar aneksimin e Shqipërisë nga Mbretëria italiane (më 16 prill 1939) vendoset që ky shesh të ndryshoi emër, dhe u quajt “Albania”, emër ky që figuron edhe sot me emërtimin origjinal : “Piazza Albania”.
Sipas të dhënave, Monumenti i Skënderbeut u realizua nga skulptori fiorentin Romano Romanelli mw 1938, i cili ishte oficer, pwrveccse skulptor e piktor. Vepra është realizuar mbi një grup bronzi i rëndë 35 kuintalë. Monumenti e paraqet heroin tonë kombëtar mbi kalin e tij të pandashëm, veshur nën armaturën e hekurt, me përkrenaren e shpatën gati për luftim.
Monumenti i Heroit tonë Kombëtar, ishte menduar të vihej në Tiranë pas pushtimit të Shqipërisë nga Italia fashiste, por përfundoi në “Sheshin Albania” në Romë. Mbishkrimi në piedestalin e monumentit është vendosur me nismën e Arbëreshëve, më 1968, me rastin e 500-vjetori të vdekjes së heroit tonë kombëtar./ KultPlus.com
DJ dhe producenti i njohur Psychedelic Trance, Goa Gil, i njohur fillimisht si Gilbert Levey dhe që më vonë mori emrin Mahant Managalanand Puri, u nda nga jeta më 26 tetor, pas një beteje të guximshme me kancerin, në moshën 72-vjeçare.
Një mesazh i postuar në uebsajtin e artistit dhe në Instagram konfirmoi lajmin e pakëndshëm: “I dashur komunitet global, fjalët nuk mund të shprehin në mënyrë adekuate ndjenjat tona në këtë moment. Me zemër të rënduar ne njoftojmë largimin e Shri Mahant Managalan dhe Puri aka Goa Gil”.
Njoftimi, i cili u shoqërua nga një faqe GoFundMe që synonte të mbulonte “shpenzimet e tij përfundimtare”, tha gjithashtu se Gil kishte kujdesin në ditët e tij të fundit nga familja e tij, fansat e përkushtuar dhe miqtë e ngushtë. “Në momentet e tij të fundit, Babaji dëshironte të shprehte dashurinë dhe bekimet e tij për të gjithë dhe donte të shprehte mirënjohjen e tij për dashurinë dhe mbështetjen që mori ndër vite. Ai gjeti paqen dhe u përgatit për udhëtimin e tij të mëtejshëm. Ne e vlerësojmë mirëkuptimin dhe mbështetjen tuaj gjatë kësaj kohe të ndjeshme.”
Në fillim të këtij viti, në shkurt, Gil u zhvendos në Kaliforni për t’iu nënshtruar trajtimit. Ai filloi katër muaj e gjysmë kimioterapi, duke rezultuar në anulimin e turneut të tij të vitit 2023, por kanceri i tij u kthye. Komplikimet e vazhdueshme shëndetësore e bënë të pamundur që ai t’i nënshtrohej operacionit dhe të vazhdonte trajtimet me kimioterapi. Gjatë dhjetë ditëve të fundit, Gil i kaloi momentet e tij të fundit në shtëpinë e tij në Kaliforni, i rrethuar nga të dashurit e tij./KultPlus.com
Autoportreti mbresëlënës i Jean-Michel Basquiat i titulluar “Autoportreti si thembër. Pjesa e dytë” do të shitet në ankand.
Vepra u krijua në vitin 1982, ndërsa Basquiat jetonte në Los Angeles, gjatë një periudhe veçanërisht krijuese për artistin. Një nga autoportretet e pakta të Basquiat, “Auto-portreti si thembër. Pjesa e dytë” u krijua për ekspozitën e tij të parë në Bregun Perëndimor, në Galerinë Gagosian në Los Anxhelos.
Nuancat e gjelbër, e zeza, bezha, blu dominojnë ‘Autoportreti as a Heel’ që është përfaqësues i stilit bashkëkohor dhe neo-ekspresionist të artistit.
Vepra do të shitet në një ankand të Sotheby’s të planifikuar për 15 nëntor dhe vlera e saj llogaritet në 40-60 milionë dollarë./KultPlus.com
Më 27 tetor 1940, në Tiranë u mbajt një manifestim mbarëpopullor kundër “provokacioneve greke” në Korçë dhe në Kapshticë.
Në mbrëmjen e 26 tetorit, radioja shtetërore italiane njoftoi se një bandë e armatosur greke pati sulmuar postat kufitare shqiptare me numrat 30 dhe 31, që ndodheshin në afërsi të Korçës dhe të pikës doganore të Kapshticës. Ky grup i armatosur kishte depërtuar në territorin e Shqipërisë, duke përdorur predha të artilerisë, si edhe bomba dore.
Sipas komunikimit, patrullat shqiptare dhe pastaj trupat ndihmëse, i patën sprapsur agresorët, duke kapur rob 6 prej tyre, duke vrarë 2 ushtarë dhe duke plagosur 3 të tjerë. Njoftimi shtonte se atë mbrëmje patën shpërthyer tri bomba afër zyrave të komandës së trupave ushtarake italiane në Portin Eda (qyteti i Sarandës).
Ndërkaq, situata në kufirin greko-shqiptar ishte e tendosur prej muajsh. Shkak për këtë qe berë synimi i Benito Mussoli-nit për të pushtuar Greqinë. Bazat e sulmit, që llogariteshin në 18 divizione, nuk do të ndodheshin në Itali, por do të stacionoheshin në Shqipëri./KultPlus.com
“Kur era vajton luftë”, kështu quhet ekspozita e fotografit Enri Canaj, i cili portretizon njerëzit dhe historitë e tyre të emigrimit, një prej të cilave e ka përjetuar edhe ai
Përmes fotografisë së tij Enri rrëfen gjendjen e vështirë të refugjatëve duke e bërë atë ndër të vetmit fotografë në Shqipëri që tregon histori nëpërmjet fotografisë.
Këtu kemi një njeri i cili në trampolinën e tij, ka kapërcyer me sukses dhe ka ruajtur me dinjitet ato që unë do t’i quaja hapa që ka vizualizuar subjektin në mënyrë perfekte. Kjo është një dhuratë, magji, një portë e hapur në 5-6 vitet që Enri ka bërë këtë histori. Mendoj që është një gjë shumë e bukur, tek ne nuk ka ekspozita të tilla, është një ndër të parat që bëhet, sepse ekspozita që tregojnë histori janë të pakta, ekspozita që tregojnë udhëtime të tilla janë pothuajse të pabotuara,” – u shpreh fotografi, Bevis Fusha.
I lindur në Shqipëri, dhe rezident në Greqi që prej vitit 1991, Enri është fitues i disa çmimeve, dhe disa vite më parë realizoi ëndrrën e çdo fotografi, duke iu bashkuar agjencisë më prestigjioze në botë, Magnum, që konsiderohet si vlerësimi më i mirë në karrierën e një fotografi.
Ekspozita e tij u kurua nga Sylvia Sachini, e lindur gjithashtu në Shqipëri, e cila kornizoi një narrative duke u frymëzuar nga libri fotografik i Canaj.
“Besoj se këto lloj veprash janë shumë të vështira për t’u përfaqësuar, por megjithatë mendoj se Enri e bën në një mënyrë shumë të ndjeshme. Në këtë ekspozitë ju mund të shihni dhimbjen dhe shpresën.
Mënyra se si e kemi kuruar është për të përfaqësuar shpresën më shumë se dhimbjen, prandaj kati i parë dhe kryesor ka foto të njerëzve në ditët e sotme, në shtëpitë e tyre të reja, me familjet e tyre, por gjithashtu nuk mund të lëmë pas dore nga vijnë ata dhe kur ngjitesh në katin e dytë mund të shohësh origjinën e gjithë këtij populli dhe si ata arritën të vijnë deri këtu,” – shpjegoi Sachini.
Fotografi i Time Lightbox, New York Magazine, Wall Street Journal, Vice, The Financial Times, Newsweek, Paris Match, Le Monde Diplomatique përçon përmes kësaj ekspozite mesazhin e të mos harruarit, mbijetesës dhe rrugën drejt të ardhmes më të mirë. / euronews / KultPlus.com
Roza Anagnosti, vajza e bukurisë së kristaltë që u bë një nga ikonat e artit tonë skenik, për të mbetur sërish një hir vezullues.
Foto e rinisë, dëshmimi në celuloid i një kohe pa kthim, aradha e vajzës që sfidoi me talent dhe kumtin interpretues që spikat, janë tërësorja e një kujtese dhe urimi, sot në ditëlindjen e Roza Anagnostit. Vajza që nuk u mjaftua vetëm me privilegjin e natyrës, por kërkoi që këtë lëndë të nyjshme ta shndërronte në formatin e një identiteti artistik që në kohëpaskohje erdhi duke konsoliduar, për t’u bërë një nga emblemat e artit tonë skenik. Parakalim në ndërmendjen fotografike të rinisë së Roza (Xhuxha) Anagnosti, i bukurisë së kristaltë të shkodranes që u bë një nga ikonat e artit tonë skenik, është një cytje në kohë e një bukurie dhe një shkasi që rrjedhimisht solli ambicien dhe triumfet skenike.
Ishte dhe mbeti e bukur, si në fotografi, në skenë dhe në përditshmërinë e vajzës së dlirë dhe gruas së përkorë, aktores së talentuar dhe bashkëshortes së dinjitetshme të një regjisori të madh. Luftoi, u përpoq, sfidoi dhe arriti, i’a dorëzoi veten një karriere të suksesshme skenike dhe kinematografike.
Ajo është një hir që edhe sot pas 80 vitesh nuk ka mundur mosha ta zbresë nga piedestali, edhe pse ka lejuar që vitet të rishkruajnë në dritat e një skalitjeje fryme, portretin e Rozës artiste.
Për një njohje më të themeltë të aktores kam huajtur sikurse fotot edhe një nga teksti i mikut tim, Xhahid Bushati të botuar në shqiptarja.com më 1 shtator 2019. Roza Xhuxha – Anagnosti ka lindur, më 27.10.1943, në Tiranë. I ati qe oficer karriere, ndërsa e ëma shtëpiake. Pas vitit 1944, familja Xhuxha vjen të jetojë në Shkodër. Në këtë qytet jetonte familja e gjyshit nga nëna.
Në Shkodër, Roza përfundoi shkollën fillore, më pas të mesmen, shënon Bushati.
Që e vogël shquhej si këngëtare dhe balerinë, të cilat do të rrezatonin në vitet që do të vinin. Ajo është mirënjohëse për jetë mësuesve të palodhur, si: Leonard Deda, Hilë Shahini, Tonin Harapi (në Shtëpinë e Pionierit); kompozitorit Prenkë Jakova (në Shtëpinë e Kulturës). Në kujtimet e saj, Roza shkruan: “… më cilësuan si një vajzë me talent në të ardhmen, ndonëse, më pas ëndrrat nuk i pata të lehta”, vijon ai.
Dënimi i të atit, përjashtimi nga Liceu do të ishin tragjike për jetën e Rozës, e cila donte të bëhej artiste dhe kishte plot ëndrra. Mbi të, nënën dhe motrën do të rëndonin varfëria dhe pasojat e luftës së klasave. Roza vazhdoi gjimnazin “29 Nëntori”. Në të njëjtën kohë jepte dhe provimet me korrespondencë në Liceun Artistik (dega e artit dramatik). Në vitin 1965 diplomohet. Një rreze drite e ftoi për të vazhduar rrugën e bukur të artit. Bëhej fjalë për vitin 1958, kur ishte nxënëse në shkollën e mesme. E ftojnë në premierën e parë të teatrit të estradës. Më pas edhe në teatrin dramatik, në pjesën “Kunora e Nurijes” e dramaturgut Kolë Jakova, me regji të Lec Shllakut.
Në vitin 1961 babai i Rozës lirohet nga burgu. Artistja Xhuxha (Anagnosti) përveç skenës teatrore, pushton dhe ekranin. Ajo interpretoi plot role që shkëlqejnë në panteonin e teatrit dhe filmit shqiptar, por rrugëtimin e saj artistik që e nisi në skenën e Teatrit “Migjeni” të Shkodrës, nuk do ta harrojë… Dhe mirënjohjen Roza nuk e harroi. Pas shumë e shumë vitesh ajo erdhi për të lënë “dëshminë” e saj përmes arkivit të pasur e lavdiplotë.
Duke kujtuar filmin, Roza rrëfen përsëri: “Bashkëpunimi im i parë me regjisorin Hysen Hakani është në filmin ‘Toka jonë”. Ai mbetet në kujtesën time shumë i veçantë. Në këtë film Dhimitri ishte operator. Në këtë film ne u njohëm dhe në fund të tij u fejuam me Dhimitrin. Më pas krijuam dhe familjen tonë. Është një film që ka shumë poezi në të gjithë drejtimet. Për mua ai ishte një rol shumë i bukur. Më pëlqente shumë. Regjisori Hysen Hakani kishte shumë humor, ishte kërkues, kishte mënyrën e tij të punës. Në ato vite kishim shumë pak regjisorë. Në fillim kam xhiruar filmin “Detyrë e posaçme” me regjisorin Kristaq Dhamo. Më pas kam xhiruar me regjisorin Hysen Hakani, për të vijuar me xhirime me Viktorin dhe Dhimitrin, e në vijim filma të tjerë. … Po kujtoj një rol tjetër, atë të Files. Roli i Files ishte një karakter shumë i veçantë dhe, unë, pasi bëra kinoprovën, fitova. Në këtë film interpretonte ajka e aktorëve shqiptarë. Përmend këtu aktoren Tinka Kurti që ishte fantastike dhe unë e ëndërroja në atë kohë. Në kohën kur u xhirua filmi isha vetëm 19 vjeçe. … Në atë vit, kur unë kam bashkëpunuar me regjisorin Hysen Hakani isha aktore në teatrin e qytetit të Shkodrës. Ai më kishte parë në teatër dhe më ftoi të bëja një kinoprovë… Filmi “Ndërgjegjja” ishte i këndshëm. Në këtë film isha në rolin e një mësueseje të re. Në film kishte skena dashurie të kohës së atëhershme, kishte romantizëm. Përderisa regjisori Hysen Hakani më mori sërish të interpretoja, besoj se kishte mbetur i kënaqur nga unë në këtë film.”
Rolet…
Roza (Xhuxha) Anagnosti vazhdon të ngjit shkallët e teatrit “Migjeni”. Kalon korridorin dhe i afrohet skenës…, skenës së njohur. Si një imazh, që papritur bëhet real e përmallues, nga arkivi që ka pranë vetes “zgjohen” personazhet që interpretoi… Roza “dorëzohet”… dhe kujton interpretimet në vite, si te: “Dy binjakët Venecianë” (11.01.1959, në rolin e Kolombinës –dublante), “Kunora e Nurijes” (15.03.1959, në rolin e Nurijes, dublante me Tinka Kurtin. Roza këtë rol e ka luajtur 63 herë, kurse Tinka e ka luajtur 19 herë), “Trumpetjerja” (15.07.1959, roli: Zoja Paramanova), “Maskat” (02.07.1960, në rolin e Martës), “Nora” (28.12.1960, në rolin e Norës), “Histori irkutase” (05.04.1961, Zinka), “Gjuetarët e ujqërve” (21.06.1961, Barbulla), “Këneta” (06.11.1961, R. Mushi), “Mësuesja” (07.03.1962, Mësuesja), “Bileta e llotarisë” (09.05.1963, Burbuqja), “Përtej pragut” (27.05.1964, Fata), përfundon Xhahid Bushati.
Ky panoramim njohës është një vlerë trashëguese e thesareve të gjalla të artit tonë skenik dhe i personalitetit interpretues dhe njerëzor të Roza Anagnostit. Kujtesa na ysht në mirënjohje për çfarë kjo aktore dha përmes kontributit të saj interpretues. Ditëlindja na thërret që ne t’i rijetëzojmë ato momente të bukura që ajo na dhuroi përmes roleve dhe karaktereve, personazheve dhe identiteteve që ajo shpirtëro artistikisht. / Albert Vataj / KultPlus.com
“Udhëtojmë” titullohet aktiviteti në kuadër të së cilit Galeria Qahili mbrëmë hapi ekspozitën me punime dhe ilustrime të artistit Zamir Mati, përcjell KultPlus.
Njohës e adhurues të artit gjithashtu diskutuan me arkeologun e fjalës shqipe në shkrime prehistorike të Mesdheut, Ilir Mati, dhe në mënyrë paralele ishin pjesëmarrës në promovimin post-mortum të librit të shkrimtarit Kiço Blushit, “Beni ecën vetë”.
Kjo seri aktivitetesh u ndoq edhe nga ministri Hajrulla Çeku, i shoqëruar nga Këshilli Iniciues i Muzeut të Artit Bashkëkohor.
Ministri po ashtu u prit nga artisti Eshref Qahili dhe bashkë vizituan atelienë me veprat e tij, duke e njoftuar kështu më punimet e reja dhe planet e procesin e tij të punës. / KultPlus.com
Taylor Swift ka arritur statusin e miliarderes, me pasurinë e saj neto tani në 1.1 miliardë dollarë, kryesisht falë turneut të saj rekord “Eras” që nxiti ndjeshëm ekonominë amerikane.
Ndryshe nga shumë artistë, statusi miliarda dollarësh i Swift rrjedh tërësisht nga muzika dhe performancat e saj. Filmi i saj i koncertit, “Taylor Swift: The Eras Tour”, vendosi rekorde në arkat e SHBA dhe Kanadasë. Turneu i Swift “Eras” parashikohet të arrijë në 2.2 miliardë dollarë bruto në Veri
Vetëm shitjet e biletave amerikane, duke e bërë atë turneun me fitimin më të lartë ndonjëherë. Përtej muzikës së saj, ndikimi kulturor i Swift shtrihet në transportin publik të tranzitit, uzurpimin e hoteleve dhe madje duke shkaktuar aktivitet sizmik gjatë koncerteve të saj. / KultPlus.com
Jahja Nur Zulbeari dhe Onur Bajramoglu janë dy studentët nga Gostivari që kanë krijuar një hartë për të marrë informacione të drejtpërdrejta përmes satelitit dhe tokës. Si pasojë, ata kanë fituar dhe konkursin e NASA-s.
Në një lidhje me Skype për “ABC e Mëngjesit”, djemtë kanë folur për hartën e krijuar, duke zbuluar se ajo identifikon zjarrin për 15 sekonda.
Ata kanë treguar se kanë punuar deri në 20 orë në ditë për t’ia arritur qëllimit.
“Unë jam në vitin e dytë dhe studiojë inxhinieri softuerike në Shkup. Po ashtu me shokun tim Onur Bayramoglu morëm pjesë në garën që ishte organizuar nga ana e NASA dhe arritëm të marrim vendin e parë. Ne kemi krijuar një hartë, për zjarrfikëset dhe po ashtu njerëzit që ndodhen në zonën ku mund të ketë dëme. Ne marrim të dhënat drejtpërdrejt prej satelitit të NASA dhe i identifikojmë se ku është kordinata e zjarrit dhe pastaj me Inteligjencë Artificiale bëjmë karrikulimet se ku mund të përhapet ai zjarr, çfarë dëmesh të tilla mund të bëj ai zjarri etj.
Besoj për Maqedoninë ka qene një ide origjinale dhe po ashtu anembanë botës nuk kemi pasur një aplikacion të tillë. Po ashtu ka aplikacione të tjera ku kemi kordinacione të tjera të zjarreve të ndryshme, por nuk janë të drejtpërdrejta ose nuk janë të karikuluara nga ana e Inteligjencës Artificiale. Për momentin në 10 deri në 15 sekonda, unë mund të dalloj që ka një zjarr.
Aplikacioni na ka marrë 3-4 ditë, kemi punuar 15-20 orë në ditë për t’ia arritur qëllimit”, u shpreh Zulbeari./ KultPlus.com
Në teatrin Kombëtar të Operas dhe Baletit është mbajtur koncerti jubilar “Lule borë”, kushtuar 100-vjetorit të kompozitorit dhe dirigjentit të shquar shqiptar, Simon Gjoni.
Koncerti u interpretua nga Orkestra Simfonike e RTSH, dirigjuar prej mjeshtrit Eno Koço. Të pranishëm ishin edhe solistë të mirënjohur si Inva Mula, Kastriot Tusha, Eva Golemi, Erinda Agolli, Denis Skura, Flaka Goranci e Armando Likaj etj.
Të pranishmit në sallë e kanë vlerësuar si një koncert të shkëlqyer, homazhin për një emër aq të rëndësishëm të muzikës shqiptare, siç ishte Simon Gjoni.
Simon Gjoni i përket brezit të krijuesve dhe muzikantëve që bënë historinë e muzikës shqiptare në gjysmën e dytë të shekullit XX. Ai ishte pjesë e brezit të kompozitorëve shkodranë bashkë me Prenk Jakova, Çesk Zadeja, Tish Daija, Tonin Harapi, Gjon Kapidani etj.
Për krijimtarinë e tij është folur e shkruar pak edhe pse fama e këngës “Lule borë” e ka shenjuar emrin e tij në disa breza shqiptarësh.
Përveç kompozimit, Simon Gjoni do të mbahet mend edhe si një nga dirigjuesit e parë të Orkestrës Simfonike të Teatrit të Operës dhe Baletit dhe Orkestrës së RTSH. / KultPlus.com
Doli nga shtypi numri më i ri revistës letrare dhe kulturore PEN Kosova. Në këtë numër janë paraqitur poezitë e poetëve: Martin Camaj, Zef Zorba, Lulzim Tafa, Zef Chiaramonte dhe Laureta Rexha, pastaj poezia e John Udpike, përkthyer nga Avni Spahiu, si dhe poezia e katër poeteve malazeze, përkthyer nga Qazim Muja, ndërkaq në fushën e prozës shqipe: Ramiz Kelmendi, Gëzim Aliu dhe Hyra Tejeci. Gjithashtu, paraqitet edhe proza e nobelistit Nagip Mahfuz, përkthyer nga Binak Kelmendi.
Me kritikë letrare, ese dhe studime janë të pranishëm autorët: Avni Spahiu (Fjalëkëmbim me shkrimtarin John Updike), Naim Kryeziu (Jehona e veprës së Hajnrih Hajnes jashtë Gjermanisë), Milazim Krasniqi (Vepra letrare dhe studimore e Sali Bashotës), Agron Gashi (Zef Zorba në dy pamje), Emin Emini (“Përralla klaustrofobike” e Haqif Mulliqit), Çerçiz Loloçi (Kur territori i letërsisë shkon përtej atij amtar-Poezia e Lulzim Tafës), Artan Krasniqi (Kur njeriu ishte medium: tellalli në kulturën shqiptare, si dhe Maria Tatar (Mbi kësulëkuqen, përkthyer nga Osman Gashi).
Në fund, në rubrikën Nobelisti i letërsisë, botohet fjalimi i nobelistit për letërsi në vitin 2021, Abdulrazak Gurnah, përkthyer nga Avni Spahiu.
Botimi i revistës është përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit. / KultPlus.com
Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike të Kosovës (IKSHPK) tashmë 10 ditë ka apeluar qytetarët të mos pinë ujë nga liqeni i Badocit, si dhe për mospërdorim të tij në amvisëri për shkak të vlerave të rritura të manganit. Kjo pasi konsiderohet se mund të shkaktojë probleme shëndetësore, sidomos te fëmijët e vegjël, duke ndikuar negativisht në rritjen e tyre.
Këto dhe për ndikimet tjera të rritjes së vlerave të manganit, në një intervistë për KosovaPress tregon koordinatorja për monitorimin e ujit, Burbuqe Nushi-Latifi.
Nushi thotë se rritja e vlerës së manganit është fenomen, i cili ndodh në sezonin e vjeshtës dhe pranverës dhe se nuk është hera e parë që ndodh një përzieje e ujit me mangan.
“Vlera e manganit paraqitet në vjeshtë e pranverë, nuk është hera e parë që ndodh”, thotë ajo.
Sipas koordinatores së ujit Nushi, vlerat e manganit nuk janë shumë të larta, por nuk preferohet për pije. Ajo tha se mangani ndikon më së shumit te fëmijët e moshave të hershme, por nuk preferohet për pije as te të rriturit pasi simptomat që shkaktohen nga mangani mund të provokojnë edhe sistemin psikik.
“Mangani ndikon në sistemin psikik, më së shumti te fëmijët në moshat e hershme”, thekson Nushi.
Derisa rekomandimi për mos pirje të ujit qëndron ende, deri në njoftimin e radhës nga IKSHPK-ja, Nushi thekson se mangani mund të largohet me ndërrimin e temperaturave ditëve të ardhshme.
Kujtojmë se më 19 tetor, sasia e madhe e detektuar e elementit kimik, mangan, bëri që Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike të Kosovës (IKSHPK) të kërkojë nga qytetarët që furnizohen me ujë nga fabrika e ujit e këtij liqeni, të mos e përdorin atë për pije dhe gatim.
Qytetarët i janë përgjigjur këtij rekomandimi dhe tashmë po furnizohen me ujë të ofruar nga KRU-ja me autobot. / KultPlus.com