Një aktor i teatrit në Kosovë paguhet 400 euro në muaj.
Duke e konsideruar këtë shumë të vogël dhe nënvlerësuese, aktorët vazhdimisht kanë kërkuar rritje të pagës.
Pak muaj më parë, ata kanë mbajtur grevë dhe kanë pezulluar shfaqjet teatrale, por hoqën dorë pasi ministri i Kulturës u premtoi se do t’u bëjë zgjidhje, raporton KTV.
Tashmë është formuar një grup punues, i cili ka përpiluar një koncept dokument që i paraprin ndryshimit të rregullores aktuale për “Gradimin dhe Pagat e Krijuesve dhe Performuesve të Kulturës si dhe Punonjësve Profesional të Trashëgimisë Kulturore”.
Edhe pse nuk është përcaktuar shifra e rritjes së pagës, Veseli thotë se kanë marrë për bazë vendet e rajonit, ku aktorët paguhen sa një profesor universitar.
Ky koncept dokument është dërguar në Ministrinë e Financave, i cili sipas ministrit të Kulturës, Kujtim Gashi, shumë shpejt do të kthehet në Ministri për procedim të mëtutjeshëm.
Nëse e miraton qeveria, edhe rregullorja pritet të ndryshohet krahas këtij koncept dokumenti.
Por ministri thotë se me buxhetin aktual, pagat e aktorëve mund të rriten vetëm deri në 50 përqind të pagës bazë.
Sipas ministrit Gashi, rritje të pagave pritet të ketë edhe për krijuesit dhe performuesit e Kulturës dhe Punonjësve profesionalë të Trashëgimisë Kulturore.
Rregullorja aktuale parasheh pagesën për punëtorët e secilit institucion kulturor, kryesisht të ndarë në tri nivele, por nuk është respektuar asnjëherë, andaj pritet ndryshimi i saj.
Aktorët këmbëngulin se greva është e pashmangshme ngase nuk është në rregull që të avancohen vetëm zyrtarët qeveritarë. / KultPlus.com
1/ Nji kohë, në hapësira publike Meda e Labi mund të dëgjoheshin veç në pazar, dyqane të kasetave dhe kombi e autobusa urbanë e ndërurbanë. Pastaj edhe në televizione me frekuenca kombëtare për t’i pru në “mainstreamin” e kulturës. (Plus qi Labi asht edhe në Kuvend të Republikës)
2/ Tyj pa prirjet, druaj qi shpejt ka me ardhë dita kur edhe Linda Morinën kanë me e pru në televizione kombëtare dhe në kulturën “mainstream”. Tallavaizimi i televizioneve kombëtare asht paralajmërues i sigurt i kësaj. (Ky status i frymëzuar nga programi festiv i vitit të ri).
Qeveria ka marrë një vendim duke i bërë “dhuratë” për Vitin e Ri, aktorit të njohur Mirush Kabashi, të cilit i është rritur pensioni.
Në vendimin e Këshillit të Ministrave për artistin shqiptar, të cilit përveç pensionit të përfituar sipas ligjit nr. 7703, datë 11.5.1993, i është shtuar në masën e katërfishit të pensionit social.
Kabashi përfiton edhe 280 mijë lekë të vjetra më shumë, nga pensioni që merr aktualisht.
Vendim
Për dhënie shtese pensioni të posaçëm shtetëror z. Mirush Musa Kabashi
Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të nenit 5, të ligjit nr. 7703, datë 11.5.1993, “Për sigurimet shoqërore në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar, me propozimin e Kryeministrit, Këshilli i Ministrave
Vendosi
Dhënien e shtesës së pensionit të posaçëm shtetëror z. Mirush Musa Kabashi, në masën e katërfishit të pensionit social, por shuma e pensionit, që përfiton sipas ligjit nr. 7703, datë 11.5.1993, plus këtë shtesë, të mos kalojë tetëfishin e pensionit social. Ky vendim hyn në fuqi menjëherë.
Në Prishtinë, teatri profesional (sot Teatri Kombëtar) është themeluar përfundimisht më 1948, ndërsa me 1949 ka filluar programi i rregullt, me dy-tri premiera shqip e serbisht.
Shfaqja e parë e luajtur në teatrin e Prishtinës është “Personi i dyshimtë” i Nushiqit, e përkthyer. Nushiqi nënën e ka pasur shqiptare, të grabitur prej një serbi të Maqedonisë. Serbët thonë se është serb, maqedonasit se është maqedonas, ne themi se e ka marrë mbiemrin e së ëmës – Nushës, një bareshë e bukur, e re, e rrëmbyer nga kaçakët, – rrëfen Vehap Shita, kritiku më i njohur i teatrit, që nga ditët e para të themelimit të tij, gazetar shumëvjeçar dhe përkthyes.
Lajde Sopi, Meli, Meribane Shala, Katarina Josipi
– Unë, kur kam shkruar për zhvillimin e teatrit, e kam marrë vitin 1930. Edhe atëherë janë dhënë shfaqje teatrale në gjuhën shqipe nëpër shtëpi nëpër oborre, kopshte.. Teatro amatore ka pasur edhe gjatë okupacionit. Në Prizren, për shembull, kanë qenë Tajar Hatipi, Mysafere Gjinali, Nuhi Sherifi, Xhemil Doda…
Në Prishtinë, rolin e parë kryesor e ka luajtur Shani Pallaska, amator i thjeshtë i ardhur nga Gjakova. Shaniu ka kënduar bukur dhe i ka rënë kitarës. Aktorët Abdurrahman Shala e Muharrem Qena kanë ndjekur Shkollën e Teatrit në Beograd, me profesorë shumë të zotët. Fillimisht regjisorët vinin nga Beograd. Muharrem Qena, në fakt, aktrimit ia ka nisur në Mitrovicë, mandej ka ardhur në gjimnazin e Prishtinës, shkruan KultPlus.
E para aktore e Teatrit të Prishtinës ka qenë Meriban Shala, mandej Katarina Josipi, Melihate Ajeti, Musherefe Preka. / KultPlus.com
Burimi: Sanije Gashi – “Prishtina e fëmijërisë sime”
Kanë kaluar gjithsej 58 vjet nga dita e 4 janarit 1960, kur Albert Camus – një gjeni i letrave, ndërroi jetë.
Është e çuditshme se si një ditë para se ai të bënte aksident me veturë, e tha vetë se ‘vdekja më absurde është ajo në trafik, me veturë’.
Camus – fituesi i Nobelit për Letërsi dhe dora që shkroi “Të huajin”, ndërroi jetë në një aksident në Villeblevin, 90 kilometra larg Parisit, në Francë, bashkë me Michel Gallimard – botuesin kryesor të veprave të tij, shkruan KultPlus.
Vetura ku ishte Camus (Kamy) u përplas për një pemë, ndërsa ende mbetet misterioze e tërë ngjarja në fjalë. Shkrimtari ishte 47 vjeç kur vdiq.
Ditën kur u dha lajmi, radiot franceze ndërprenë çdo program që po transmetohej për të dhënë lajmin e kobshëm.
Gazetari spanjoll Federico García-Requena e kujton momentin kur edhe në Spanjë erdhi lajmi për Kamynë e vdekur, një vdekje absurde dhe e papritur.
Camus bëhet i njohur me 1942 me botimin e eseut filozofik “Miti i Sizifit”, sfidë krenare e njeriut ndaj universit të dhunës e të pakuptimte që Kamyja e emërton me emrin “absurd”. Po atë vit boton romanin “I Huaji”, pasqyrë e brishtësisë së njeriut dhe e vuajtjes absurde. Krijimtaria e Kamysë pasurohet dhe me dy drama. “Kaligula”, me 1944, përshkrim poetik i çmendurisë njerëzore te mishëruar ne figurën e perandorit romak Kaligula. Drama tjetër është “Të drejtët” himn i sakrificës për liri. Vepër tjetër është eseja “Mendime për gijotinën” ku dënon heqjen e dënimit me vdekje. Botime tjetër është romani “Murtaja” që mbahet si një nga romanet më të mira të shek XX, ku i bëhet një sinteze qëndresës njerëzore ndaj të gjitha formave të tiranisë. / KultPlus.com
Po e sjellim sonte për lexuesin e KultPlus një intervistë të realizuar në vitin 2007 me artisten Liliana Çavolli.
Çavolli ndërroi jetë në vitin 2015-të.
Nga Flora Durmishi
Liliana Cavolli u shqua si artiste e rrallë, e cila pushtoi majat e muzikës zbavitëse, por shkëlqeu edhe në zhanre të tjera. Liliana u lind në Prizren më 5 maj të vitit 1942 nga nënë Miseretja-aktore dhe këngëtare dhe babai Isak Cavolli, mësues. Liliana ishte fëmijë dhe mezi e mban në mend kur familja e saj u shpërngul në Shkup ku qëndroi disa vjet.Po në Shkup Liliana pati paraqitjen e parë në radio pa e ditur se ky ishte hapi i saj i parë në karrierë. Nëna e Lilianës ishte këngëtare dhe një mëngjes e mori si shoqëruese në një paraqitje në radio. Fati përsëri e këtheu në Prizren ku Liliana filloi të hedh shtat si vajzë por edhe si këngëtare. Njëkohësisht ndoqi mësimet e solokëndimit në shkollë të mesme të muzikës dhe u anëtarësua në SH.K.A. “Agimi”. Talenti, zëri dhe puna në Prizren bënë që Liliana të shquhet shpejt si emër premtues. Këto karakteristika e bënë ardhjen më të lehtë të saj në Radio Prishtinë. Këtu fillon një kapitull tjetër shumë i rëndësishëm për jetën dhe karrierën artistike të Liliana Cavollit. Zëri, si dhuratë nga natyra, dhe dashuria për këngën ishin adutet kryesore të Lilianës që e bënë të admiruar. Por nuk ka munguar edhe mbështetja dhe mirëkuptimi nga kolegët dhe kompozitorët si: Skënder Gjinali, Musa Piperku, Severin Kajtazi, Gjergj Kaqinari, Isak Mucolli etj. ndaj të cilëve Liliana është shumë mirënjohëse.
Opusi i këngëve të Lilianës është shumë i gjerë dhe ajo, sic vlerësojnë krijuesit dhe kritikët e muzikës, interpretoi shkëlqyeshëm në të gjitha zhanret.
Në Radio Prishtinë Liliana këndonte vet dhe këndonte bukur por njëkohësisht ka dhënë një ndihmesë që edhe këngët tjera, që transmetoheshin, të kishin nivelin e duhur artistik. Liliana ishte redaktore e muzikës dhe udhëheqëse e emisioneve të paharrueshme si “Unë ti muzika dhe poezia”, “Evergeen” etj. Edhe sot ajo udhëheq emisionet më të dëgjuara muzikore në Radio Kosovë ku ndihet shumë mirë.
Liliana Cavolli ishte dhe do të mbetet “ Zonjë e muzikës zbavitëse”.
Jeni ndër kengëtaret më me emër, keni qenë redaktore e muzikës në ish Radio Prishtinë dhe autore e disa emisioneve ndërsa tash jeni autore e dy emisioneve shumë të dëgjuara në Radio Kosovë! A mund të tërheqni një paralele nga koha kur keni punuar në Radio Prishtinë me të sotmen kur punoni në Radio Kosovë?
S’ka ndonjë dallim të madh! Punoj me dashuri dhe entuazëm si dikur! Jam e lumtur që më dëgjojnë edhe më tutje ata që dikur kanë qenë gjeneratë e re e tash janë të rritur.
Rridhni nga një familje artistësh. Nëna juaj, Meserete Cavolli, ka qenë këngëtare dhe aktore. Keni lindur në Prizren, jeni rritur në Shkup. Jeni rikthyer në Prizren ku edhe keni mbaruar shkollën e muzikës. Pse kjo lëvizje Prizren-Shkup-Prizren?
Në vitin 1953 u larguam nga Kosova për në Shkup ngase i ndjeri babi im, Isak Cavolli, ka qenë i përndjekur nga UDB-a serbe dhe gjithënjë i burgosur. Prandaj shkuam në Shkup, me nënën dhe dy vëllezërit e mi, dhe jetuam atje vite të tëra. U këthyem në Prishtinë. Nëna ime ishte aktore në Prishtinë fillimisht, e pastaj edhe në Shkup njëherit ishte edhe një ndër këngëtaret e para të Kosovës krahas Zehra Mulës, pastaj kanë ardhur Vera Shahta e më pas Nexhmije Pagarusha, Sanije Shala e kështu me radhë.
Çfarë kujtoni nga fillimet tuaja në fushën e muzikës? Si lindi dashuria për këngën?
Diku në vitet e 60 u paraqita dhe unë si pasardhëse e nënës sime, se këngën e kam kultivuar në shtëpi, jam rritur me këngën. Nëna ime ka qenë për nga natyra shumë e gjallë dhe duke kryer punët edhe këndonte ndërsa unë e përcillja me zërin e dytë. Mund të kujtoj me këtë rast kur në Radio Shkup, isha shumë e vogël, nëna këndonte gjallë, pra drejtëpërdrejtë. Shkonim në mëngjes në radio, me që ishte drejtpërdrejtë, dhe unë e përcillja në këngë. P.sh. kemi pasur disa duete pastaj në Radio Prishtinë i kemi regjistruar ato. Nuk jam e sigurt a ekzistojnë më ato këngë. Do doja shumë që t’i kem në fonotekën time, më shumë për shkak të vajzës sime e cila do donte shumë t’i ketë ato. Edhe babai im ka qenë adhurues i këngës e muzikës. Të gjithë kemi kënduar, ka qenë një atmosferë muzikore në shtëpi.
Keni qenë gjithashtu edhe pjestare e SHKA “Agimi”. Paraqitja e parë para publikut kosovar a ju kujtohet?
Po, paraqitja e parë ka qenë si pijestare e shoqërisë “Agimi” shoqëri me traditë. “Agimi” ka pasë në gjirin e vet orkestrin zbavitës, popullor, korin. Atje jam paraqitur për herë të parë para publikut prizrenas me këngë zbavitëse nga festivali i Sanremos i cili atëbotë ishte shumë i popullarizuar, festival Italian. Ne e dëgjonim në radio, i kopjonim këngët e tyre dhe i këndonim. Pastaj erdha në Prishtinë.
Në karrierën tuaj komunikimet me Shqipërinë?
Kam pasë fatin që të shkoj, me ansamblin “Shota”, në Shqipëri diku në vitet e shtatëdhjeta dhe nuk mund ta harroj pritjen që na është bërë! Publiku i Shqipërisë na ka admiruar! Nuk mund t’i harroj ato suksese qe kam pasur atje! Cdo takim me adhuruesit e mi në Shqipëri më krijon emocion dhe kënaqësi të posacme.
A janë realizuar të gjitha ëndërrat e Lilianës?
Kam pasur shumë dëshirë të merrem me muzikë klasike. I kam pasur të gjitha predispozitat të bëhem këngëtare e operas por ja kështu nuk u bë. Erdha në Kosovë, fillova të këndoj… më morën ujrat e zbavitjes, muzikës zbavitëse, popullore, u punësova… Kështu që as vet nuk u angazhova për ta plotësuar këtë dëshirë, por këtë ua dëshiroj talenteve të reja. Ka shumë prej tyre që vërtet mund të arrijnë. Do t’u kisha thënë atyre të mos shkojnë të këndojnë nëpër kafene por ta ruajnë zërin, të shkollohen, se një ditë patjetër që do të funksionojë si duhet edhe ky segment.
Në fillim të çdo dashurie ka një pakt vetjak që bën me veten secili prej dashnorëve, një marrëveshje për të lënë mënjanë gjërat negative te tjetri për hir të atyre pozitive. Dashuria është pranvera pas dimrit. Vjen për të shëruar plagët e jetës, që i ka hapur i ftohti mizor. Kur në zemër lind kjo ngrohtësi, papërsosuritë e të dashurit të duken si asgjë, më pak se asgjë, dhe pakti i fshehtë me veten lidhet me lehtësi. Dyshimit i mbyllet goja. Më pas, kur fashitet dashuria, ky pakt i fshehtë duket si budallallëk, por edhe sikur të jetë i tillë, është një budallallëk i nevojshëm që lind nga besimi që kanë dashnorët te bukuria, pra te mundësia e të pamundurës, te dashuria e vërtetë.
Ishin të dy me Eqrem Çabeun në Graz (Austri), ishim të dy studentë (vitet 1925-1926). Kishim gjetur për të ngrënë darkë një restorant të vogël, por shumë të mirë familjar. Në guxhinë ishte gruaja, në banak ishte burri dhe vajza e tyre ishte kamarjere. Na pëqente shumë ushqimi aty.
Një natë, po hanim si zakonisht dhe po bisedonim. Lokali ishte plot dhe të gjithë hanin dhe flisnin me njeri tjetrin dhe nuk ndiheshin. Ne, na kishte tërhequr aq shumë biseda sa nuk e kishim vënë re që po flisnim me zë të lartë. Po flisnim shqip. Dhe here pas here aprovonim njeri-tjetrin duke thënë po po (ata që dinë gjermanisht do ta kuptojnë). E vumë re që klintët na shikonin si të habitur. Po ne, vazhdonim të flisnim me zë të lartë. I zoti i lokalit (burri, që rrinte në banak), na u afrua dhe me zë të ulët dhe me shumë sjellje na tha që duhet ta ulnim zërin sepse po shqetësonim të tjerët që ishin duke ngrënë. Ne, nuk e konsideruam vërejtjen e tij dhe vazhduam duke folur me zë të lartë. Ata, klientët, dalëngadalë filluan të paguajë dhe e boshatisën lokalin duke na lënë vetëm. U turpëruam shumë dhe nuk shkelëm më kurrë në atë lokal.
Mali i Tomorrit bën pjesë në Parkun Kombëtar me të njëjtin emër.
Për vitin 2017, në këtë park janë futur rreth 160 mijë turistë vendas e të huaj të cilët kanë vizituar edhe qytetin e Beratit.
Ky është një numër i konsiderueshëm për një Park Natyrorë që kërkon aftësi fizike të veçantë për ta eksploruar për shkak të terrenit të tij malor dhe të vështirë në rrugë kalime.
Mali i Tomorrit shtrihet në lindje të qytetit të Beratit dhe verilindje të qytetit të Çorovodës dhe gëzon statusin e Parkut Kombëtar.
Edhe këtë fillimvit,nuk kanë munguar ngjitjet sportive në shpatet me borë apo aventurier të rafftingut në kanionet e Osumit.
Ecjet në këmbë dhe me motorra në shtigjet e hapura posaçërisht për vizitorët turistik vendas e të huaj, e kanë bërë më të lehtë orientimin dhe ngjitjen në lartësitë e vështira të këtij mali mitik.
Parku Kombëtar i Tomorrit ka qenë tepër i vizitueshëm këtë vit.
Nga Administra e këtij parku raportohet se numri i vizitorëve në 2017 ka qenë rreth 170 mijë vizitorë dhe nga këta rreth 20 mijë kanë qenë turistë të huaj, kryesisht nga vendet nordike.
Tomorri është mali më i veçantë në Shqipëri dhe më enigmatiku. Është quajtur froni i perëndive për lartësinë, egërsinë, bukurinë dhe enigmën e tij.
Aty mbretëronte sipas mitologjisë Dodona Pellazgjike ose Dodona “Dimër Keqe”. Ka zona të mbuluara me borë të përjetshme si dhe shumë burime ujore disa edhe të çuditshëm si ai i kuçedrës.
Gojëdhëna thotë se atë e komandon një kuçedër që e lëshon dhe e pret ujin kur do ajo.
Dhe vërtet uji në këtë burim rrjedh me ndërprerje. / KultPlus.com
Me këto fjalë nisë refreni i këngës “Asaj” kënduar nga Grupi Humus.
Sonte po sjellim pak kujtime nga grupi në fjalë, i cili na ka sjellë disa këngë të cilat i dëgjojmë edhe sot dhe kujtojmë kohën kur jeta ishte më ndryshe, e ndoshta edhe muzika dhe emocioni që vinte prej saj.
HUMUS vijnë nga Prishtina, ndërsa janë formuar në vitin 2002. Nuk ka shumë informacione rreth grupit por megjithatë, refrenin si ai i këngës “Humus” e kemi të njohur për veshin, shkruan KultPlus.
https://www.youtube.com/watch?v=Vj7nxQUt6kc
Grupi ka qenë ndër më të mirët e kohës kur ka qenë pjesë e muzikës, me zhanrin rock-alternative por edhe me këngët më të qeta në formën e baladave.
Pjesë e grupit kanë qenë Adnan Dragaj, Nderim Ramadani, Blerim Azizi dhe Patriot Neziri, ndërsa mes këngëve tjera të njohura dhe të dëgjuara janë edhe “Ninulla”, “Ameba” e “Dyfishohem”. / KultPlus.com
Nata e Vitit të Ri. Ora 2:20. Radioja transmeton muzikë. Kudo është qetësi dhe trishtimi i kitarës përhapet qetësisht në dhomë. Mami u shtri dhe gati e ka zënë gjumi. Ndërsa mua nuk më flihet. Sa njerëz në botë janë zgjuar në këto çaste. Kushedi. Njerëzit festojnë me kaq zhurmë largimin e një viti. Gëzohen. Iku edhe një vit. Po ç’ka këtu për tu gëzuar. Apo njerëzit shpresojnë se Viti i Ri do të jetë më i mirë me ta. Shpresojnë… Kurse unë ndiej një si frikë kur mendoj; kanë ikur kaq shumë vjet, është viti i njëzetë që jetoj dhe nuk kam bërë asgjë, të duket si ëndërr. Po ç’mund të bësh? Po njerëzit e tjerë ç’bëjnë? Përse jetojnë? Rriten, martohen, bëjnë fëmijë, përpiqen, luftojnë, plaken. Po përse të gjitha këto? Sivjet më duket se nuk shkruajta asnjë kartolinë. Nuk di ç’të shkruash. E ç’duhen ca urime banale, standarte, me ca rreshta sentimentale, pa asnjë lidhje me jetën. Megjithatë, njerëzit e duan kaq shumë festën. Edhe unë e dua. Jeta ka nevojë për festa, për gëzim. Edhe ne e festuam VItin e Ri. Çdo gjë duket e qetë në sipërfaqe, bile mundohesh ta bindësh edhe veten se po gëzohesh; ç’hipokrizi! Kurse në shpirt ke kaq shumë trishtim. Babai dhe daja sigurisht tani flenë. Na kanë kujtuar në mbrëmje, e kanë festuar edhe ata në njëfarë mënyre dhe tani flenë. Ndërsa Agroni as që dihet se ku është.
Edhe ti mbase më ke kujtuar. Po në mënyrën tënde. Në botë bashkëjetojnë gjëra kaq të kundërta. Kjo është e pamundur.
“Sa të marrësh frymë shpreso.” Lamartin
Se ç’mund të kemi tjetër veç Shpresës? Dhe si mund të jetonim pa të?
“Vdiq mbreti, rroftë mbreti” vepra e shkruar nga Ferdinand Hysi nën regjinë e Elma Dorezit, do të vijë premierë më 13 janar në skenën e Teatrit Kombëtar në Tiranë. Në role kryesore do të interpretojnë aktorët Sokol Angjeli Bujar Asqeriu, Ola Harizaj Dritan Borici, Rajmonda Bulku , Klod Hoxha, Devis Muka dhe Klea Huta.
Kostumografia është nga Laedia Hajdari ndërsa skenograf Drini Shehu. Nën muzikën e Elgid Doda kjo komedi pritet të sjellë përmes luftën e përjetshme mes të vjetrës dhe të resë për të sjellë ndryshimin. Prej kohësh regjisorja ka nisur provat për ta sjellë këtë vepër si premierën e parë për këtë vit në skenën e Teatrit. E shkruar me stil nga Hysi, vepra mbart karaktere dhe një humor elegant. Vepra mbart aktualitet një cilësi e njohur e dramaturgut Hysi.
Përmes një subjekti që i flet realitetit kjo vepër synon të prekë publikun përmes temave të ndjeshme që trajton. Kjo komedi solli emocione dhe gjatë netëve të leximit të dramës shqipe, nga ku dhe u seleksionua për tu ngjitur më pas në skenë, nën titullin “Kompleksi i Edipit”.. Dramaturgu Hysi për zanafillën e kësaj drame, është shprehur se, gjithçka nis nga një barsoletë me tre zarfe.
“Në një institucion të rëndësishëm zëvendësohet drejtori. Ish- drejtori shkon te drejtori i ri dhe në momentin, që do të largohet i thotë: ‘Të kam lënë tre zarfe, kur të kesh vështirësi hapi njëri pas tjetrit me radhë’. Pas disa muajsh, kur drejtuesi nuk po ia dilte dot hapi zarfin dhe lexoi atë që shkruhej në të: ‘Hidhja fajin atij që ishte para teje’. Kështu drejtori aktual nisi të thotë se fajet i kishte drejtori paraardhës, që i la situatën në atë gjendje. Por, as me fajësimin e drejtorit të parë nuk zgjidh dot gjë. Prandaj, pas dy muajsh hap zarfin e dytë, në të cilin ishte shkruar:
‘Bëj një autokritik dhe shtyje dhe për pak kohë’.Ndërsa, zarfi i tretë ishte për drejtorin që do të vinte! Hysi është marrë vetëm me zarfin e parë, ku pas drejtuesit që është ndarë nga jeta, vendin e tij e zë një tjetër. Dramaturgu rrëfen se e ka shkruar këtë vepër, duke u nisur nga predispozita, që ky drejtues ka dëshirë për të bërë diçka. Por çfarë ndodh në vepër? “Ndodh që drejtuesi i parë, i cili është ndarë nga jeta, e që tashmë ka mbetur veçse në një portret, ‘zbret’ nga portreti dhe i drejtohet drejtuesit aktual duke i thënë: ‘Unë për ty nuk kam vdekur! Unë jam këtu i gjallë!”. I gjithë teksti i dramës zhvillohet në këtë linjë, ku ish- drejtuesi vazhdon që të jetën nëpër këmbë dhe firmos e vepron kudo.
“Pra edhe drejtuesi aktual nuk bën asgjë ndryshe nga ai i pari”. Kështu shtyhen disa vite me drejtuesin që iku, por nuk shohim se çfarë bën drejtuesi aktual. Nga kjo situatë përfitojnë, edhe ata që mbahen pas pushtetit, me servilizëm. “Familja futet në mes, prandaj siç Edipi kishte frikë nga i ati, për shkak të mëkatit që kishte bërë, dhe drejtuesit kanë frikë nga mëkati, që kanë bërë karshi pushtetit dhe njerëzve”. Këtu del në pah dhe paaftësia e drejtuesit aktual. Nuk është hera e parë që regjisorja Dorezi bashkëpunon me dramaturgun Hysi. / KultPlus.com
Hoteli “Union”, objekt ky i bukur i Prishtinës, që me pamjen dhe pozitën e tij i jepte një pasqyrë dekorative qytetit, është ndërtuar në vitin 1927, sipas stilit barok perëndimor, projektuar nga një arkitekt austriak. Fillimisht do të funksionojë si hotel “Pallas”, mirëpo më pastaj do të ndërrojë disa funksione. Si është ndërtuar ky objekt, kush e ka shfrytëzuar, mësojmë nga vendësi Sabit Haxhikurteshi:
– Unioni ka qenë kafene e njëfarë Çika Zakos, kështu i thoshim, ai e pati nisur ndërtimin e me kredi, mirëpo, nuk arriti ta kryente, kështu që e morën dhe e përfunduan kredidhënësit. Në atë kafene nuk ka mund të hynte gjithkush dhe dosido i veshur, ose pa kravatë. Shkonin efenditë e qytetit, nga tanët mund të hynin 5-6 veta. Në mbrëmje kishte muzikës, shkruan KultPlus.
Kur erdhën gjermanët, më 1941, Malush Kosova u kthye nga Shqipëria dhe e morri “Unionin”, si kafene. Po nuk i eci puna dhe e bëri kinema, që njihej si Kinemaja e Malush Kosovës. Edhe Abdurrahman Shala e ka pasur kinemanë e tij, ai e hapi më vonë, më 1943. Malushi, sipas prishtinasit Rexhep Abdullahu, ishte një njeri i pasur. E shquante veshja dhe sjellja e tij në stilin perëndimor.
Veçse kur jemi te “Unioni”, ta përmendim edhe një të dhënë, që tregon se pikërisht në atë lokal, në vitin 1947, është mbajtur Konferenca, dedikuar heqjes së çarçafit.
– Unë vetë kam qenë i pranishëm aty, sikurse edhe shumë prishtinas të tjerë, tregon z.Sabit. Shpesh më bie ndër mend kjo. Çështja e heqjes së çarçafit zgjati deri në vitin 1950.
Burimi: Sanije Gashi – “Prishtina e fëmijërisë sime”
Asgjë s’të dhashë
E shumë t’mora,
Vjedha kujtimet
Që si ruajte ti.
At urën e drurit
Prapa Teatrit
Plepat e gjatë
E përrockë Vellushën,
Ribli restorantin
Ku Rexho Mulliqi
E “baresha”pinin raki!
Kafè Nitën e vogël
E hotel Beligradin,
Bozhur e Union
Që u rrinin karrshi.
Taxi pajtonët
Me kuaj të dalldisur,
E pishinën e vogël
Ku lahesha si i ri!
…………………………
Aq shumë të deshta
Sa ta fala rininë
E sa fortë m’harrove
I humbur mbeta
Rrugëve tua Prishtinë!!!
Aktori gjeorgjian është ndoshta ndër fytyrat më të njohura në kinematografinë e këtij shteti.
Një shtet jo fort i njohur në Evropë, Gjeorgjia është vendlindja e Akaki Khorava, aktorit i cili ka portretizuar Skënderbeun në filmin e famshëm të vitit 1954 – “The Great Warrior Skanderbeg”.
Khorava ka lindur më 1895 ndërsa ndërroi jetë në qershor të vitit 1972. Ai ka luajtur në rreth 15-të filma.
Gjeorgjiani ka luajtur edhe në teatër dhe është konsideruar e konsiderohet si mjeshtri më i madh i Gjeorgjisë në artin dramatik. Ai ishte themelues i Teatrit Shota Rustaveli dhe ishte njëri ndër themeluesit e Shoqërisë Teatrore Gjeorgjiane, në vitin 1945, shkruan KultPlus.
https://www.youtube.com/watch?v=EznfJnLhpFU
Para se ti ofrohej roli i Skënderbeut, ai studioi në Kiev të Ukrainës, ka luajtur edhe Othellon dhe Laertin e Shekspirit.
Khorava është fitues i pesëfishtë i cmimit shtetëror të USSR – në vitin 1943, 1946 (dy herë) 1943 dhe në vitin 1951.
Në filmin ku ai luajti Skënderbeun, pati për krah Besa Imamin në rolin e Donikës dhe Adivie Alibalin në rolin e Mamicës. / KultPlus.com
Dirigjenti që drejtoi Orkestrën e Filarmonisë se Vjenës këtë vit ishte Rikardo Mutti, italiani që ngjitet për të pestën herë në pultin e dirigjentit të Koncertit më të famshëm në botë.
Programi përmbante valse të njohura të dinastisë Shtraus, nga Johan ati, Johan Biri dhe Jozef Shtraus, si edhe një uverturë nga Franz Von Zyppe.
Temat ishin nga më të larmishmet, që nga valset e brishta romantike, valset homazh për fshatin dhe qytetin deri tek polkat e shpejta dhe dramatike.
Gjatë interpretimit të orkestrës u transmetuan edhe imazhe nga Biblioteka Kombëtare e Vjenës në Pallatin Perandorak, ku pamë edhe dorëshkrime të vjetra prej 650 vjetësh, si edhe punime porcelani nga artizanet vjeneze 300 vjet para, pyjet dhe rezidencat perandorake rreth Vjenës etj.
Në pauzën mes dy pjesëve u transmetua një reportazh që tregonte Vjenën moderne nga viti 1918 deri më 2018-n. Trupa e Baletit Shtetëror të Vjenës shoqëroi disa nga valset.
“Trëndafilat e jugut” ishte valsi më i gjatë që u luajt nga kërcimtarët e Baletit Shtetëror të Vjenës, në ambientet magjike të vilave perandorake, ku në rolin kryesor interpretoi balerini i njohur shqiptar, Eno Peçi.
Së fundmi orkestra interpretoi valsin “Danubi i bukur”, duke na dhënë njëkohësisht pamje të lumit Danub, pyjeve dhe fushave përgjatë të koloritit të stinës së Vjeshtës dhe bardhësinë e dimrit.
Koncerti u mbyll me “Marshin e Radeckut”, i shoqëruar edhe me duartrokitjet e publikut entuziast që kishte tejmbushur sallën.
Johann Sattler, Ambasador i Republikës së Austrisë në Shqipëri, ka vlerësuar me superlativa balerinin shqiptar Eno Peçi. Solisti i parë i Operës Shtetërore të Vjenës prej 15 vjetësh, Peçi performon në koncertin e Vitit të Ri.
Ambasadori Sattler është shprehur i emocionuar në rrjetin social Twitter për rolin e balerinit shqiptar në koncertin e madh vjenez duke u shprehur me këto fjalë “Pra, cili është kontributi i shqiptarëve në koncertin e Vitit të Ri në Vjenë? I jashtëzakonshmi Eno Peçi i Baletit e Operës Shtetërore…” -përgjigjet po vet ambasadori i Austrisë. / KultPlus.com
Ish-jugosllavë
Për Mustafa Cengicnek
Ne jemi
ish Jugosllavë
subjekt për zhdukje
nga një tendosje e ish
Ushtrisë jugosllave.
TA MBIJETOSH TË GJITHË KËTË
Për Zija Kafedžić
Ta mbijetosh të gjithë këtë—
përveç këtyre vargjeve
dymbëdhjetë, pesëmbëdhjetë njerëz më kanë ndihmuar mua,
njerëzit e zakonshëm,
shenjtorët e Sarajevës,
që para luftës unë gati nuk i njihja.
Shteti gjithashtu tregoi një lloj kuptimi
në mjerimin tim,
por sa here që i trokisja në derë,
Nuk ishte i gatshëm të më priste—
ishte ose në Gjenevë
ose në New York. / KultPlus.com
Qeveria e Serbisë e ka dhënë vet lajmin se Beogradi do të jetë nikoqir i ekspozitës retrospektive të artistes Marina Abramoviq.
Abramoviq është ndër artistet më të mira serbe dhe e cila jeton e vepron prej shumë kohësh në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, atje ku edhe ka marrë famë.
Ajo ka lindur në Beograd ndërsa hera e saj e fundit në ekspozitë në këtë qytet ka qenë në vitin 1975.
Ekspozita “The Cleaner” do të hapet në Beograd në shtatorin e vitit 2019-të, ndërsa më pas do të udhëtojë edhe për në Stokholm, Kopenhagë, Oslo, Bonn, Torino dhe Firence, shkruan KultPlus.
https://www.youtube.com/watch?v=OS0Tg0IjCp4
Ekspozita ka kohë që po negociohet me artisten në fjalë, ndërsa suksesi ka ardhur pasi kryeministja serbe Ana Brnabic ka insistuar që diçka e tillë të ndodhë dhe e ka vizituar artisten Abramoviq në një prej ekspozitave të kësaj të fundit në Norvegji, nëntorin e 2017-tës.
Ekspozita do të përfshijë piktura, vizatime e instalacione të artistes edhe gjatë viteve kur ajo punonte në Beograd, rreth fillimit të viteve 70-të të shekullit të kaluar.
Marina është 71 vjeçare, ndërsa pos artit pamor ajo është e suksesshme edhe në shkrimin e librave, kryesisht gjërave personale të përfshira në biografi të ndryshme. E fundit ishte “Walk Through Walls” botuar në vitin 2016-të. / KultPlus.com
“Kur propozova teorinë e relativitetit shumë pak njerëz më kuptuan. Ajo çfarë do të zbuloj tani për njerëzimin gjithashtu do të pritet me keqkuptim dhe paragjykim.
Po të kërkoj të ruash letrat e mia për sa kohë të jetë e nevojshme: vite, dekada, derisa shoqëria të ketë bërë aq progres sa të arrijë të pranojë çfarë do të shpjegoj më poshtë.
Ekziston një forcë kaq e fuqishme sa deri sot shkenca nuk ka arritur t’i gjejë një shpjegim. Është një forcë që përfshin dhe i sundon të gjithë; që fshihet pas çdo fenomeni në univers. Kjo forcë është dashuria.
Kur shkencëtarët kërkonin për një teori të unifikuar të universit harruan më të fuqishmen forcë të padukshme. Dashuria është dritë që ndriçon ata që e japin dhe e marrin. Dashuria është gravitet, sepse i bën disa njerëz të tërhiqen nga të tjerë. Dashuria është pushtet, sepse shumëfishon më të mirën tonë dhe i bën njerëzit mos të humbasin në egoizmin e verbër.
Dashuria shpaloset dhe zbulon. Për dashurinë jetojmë dhe vdesim. Dashuria është Zoti dhe Zoti është dashuri.
Kjo forcë jep shpjegimin e gjithçkaje, i jep kuptim jetës. Është pikërisht ajo që kemi anashkaluar për kaq shumë kohë, mbase sepse kemi frikë nga dashuria, sepse është e vetmja energji në univers që njeriu nuk ka mësuar ende ta manipulojë.
Për t’i dhënë dashurisë vendin që meriton bëra një ndryshim të thjeshtë në ekuacionin tim më të famshëm. Nëse në vend të E = mc2 të pranojmë se energjia që shëron botën mund të përftohet nga shumëzimi i dashurisë me shpejtësinë e dritës në katror do të arrinim në përfundimin se dashuria është forca më e fuqishme që ekziston… sepse nuk njeh limite.
Pas dështimit të njerëzimit në shfrytëzimin e forcave të universit që na janë kthyer kundër është e rëndësishme që të ushqejmë një tjetër lloj energjie.
Nëse duam mbijetesën e specieve, nëse duam të gjejmë kuptimin e jetës, nëse duam të shpëtojmë botën dhe çdo gjallesë që e popullon atë, dashuria është përgjigjja e vetme.
Mbase nuk jemi ende gati të shpikim një bombë me dashuri, një pajisje të fuqishme që të shkatërrojë urrejtjen, egoizmin dhe lakminë që po gërryejnë planetin. Megjithatë, çdo individ mbart një “gjenerator” të vogël, por të fuqishëm dashurie, energjia e të cilit pret të çlirohet.
Atëherë kur të mësojmë të japim dhe marrim këtë energji universale, e dashura ime Lieserl, do të konfirmojmë se dashuria sundon mbi gjithçka; dashuria është e aftë të kapërcejë mbi çdo gjë, sepse dashuria është jetë.
Jam thellësisht i penduar që nuk kam qenë i aftë të shpreh çfarë kam në zemër, që ka rrahur për ty gjatë gjithë jetës sime. Mbase është vonë për të të kërkuar ndjesë. Por, meqë koha është relative, dua të të them se të dua. Falë teje kam gjetur përgjigjen themelore.
Për jetën e Mbretëreshës Geraldine dhe Mbretit Zog kanë folur shumë, e janë dokumentuar edhe pamje dhe histori të ndryshme.
Një dokumentar së fundmi vjen nga gazetari francez Frederic Miterrand, i cili sjellë një material të çmuar mbi jetën e Mbretit e Mbretëreshës shqiptare.
Elia Zaharia Zogu, gruaja e Princit, ka treguar për dokumentarin dhe e ka quajtur atë si një arritje të madhe për popullin shqiptar, shkruan KultPlus.
“Të dashur miq, linku i mëposhtëm përmban dokumentarin më të bukur të realizuar ndonjëherë për Mbretëreshën Geraldine, Mbretin Zog, Shqipërinë e atyre viteve dhe jetën në mërgim. Është realizuar mjeshtërisht nga gazetari më i mirë francez, z.Frederic Mitterrand, i cili ka hulumtuar në arkivat e të gjitha shteteve ku Familja Mbretërore ka jetuar, dhe ka sjellë këtë material kaq të çmuar! Një leksion gazetarie! Sonte në darkë jepet në tv arte, sigurisht për ata që e njohin është stacioni më prestigjioz në Evropë, ndaj për ata që flasin frëngjisht dhe gjermanisht, mos e humbisni! Do më falënderoni 😉 Kjo është dhurata më e çmuar që na bëhet në këtë fillim viti, në radhë të parë si familje, por mbi të gjitha si shqiptarë. 90 vjetori i Mbretërisë Shqiptare trokiti me gjithë dinjitetin që meriton! 1 ore e 10 minuta ne tv arte nuk arrihet lehtë për një shtet. Ndaj edhe një herë, faleminderit “Trëndafilit të Bardhë” që edhe nga bota e engjëjve i shërben vendit që deshi aq shumë!
Miterrand shkon nëpër historinë e gruas hungarezo-amerikane që u bë e dashur për shqiptarët, e quajtur edhe “Trëndafili i bardhë i Tiranës, me një dasmë e cila u transmetua në Radio Tiranë për të gjithë popullin shqiptar. / KultPlus.com
Besa Imami nuk është harruar, ndonëse kanë kaluar pesë vite nga vdekja e saj.
Aktorja shqiptare e lindur në Gjakovë në ditën e tetë të gushtit 1928, mbetet ndër aktoret më të mira që kanë njohur shqiptarët. Në kinematografi ajo u bë e njohur për publikun e gjerë me rolin e Donika Kastriotit në filmin “Skëndërbeu” të realizuar në vitin 1953. Më pas do të vijonin role të tjera si te Ndërgjegja, roli i Martës në filmin “Brazdat” në vitin 1973, roli i Nënë Tanës në filmin “Në fillim të verës” në vitin 1975…
Në një bashkëbisedim në vitin 2004, ajo flet me Sanije Gashin për jetën e saj, më shumë për rolet, për familjen dhe për emocionet.
————-
Ndonëse në Shqipëri erdhi fëmijë trevjeçar, Besa kurrë nuk e harroi Gjakovën e saj, ku u lind, së cilës “ia ktheu” shpinën kur babai i saj Ferid Imami, arsimtar, arratiset më 1931, e lë të shoqen Behixhen, me tre fëmijë në Gjakova dhe kalon në Shqipëri, në Kukës.
Ndërkohë, Behixhja kërkon ta vizitojë të shoqin, jep gisht, del e nuk kthehet më. Familja Imami kalon të jetojë në Tiranë, mirëpo babai i Besës vdes i ri, e lë të shoqen 31 vjeçare me pesë fëmijë, dy vajza e tre dje.
Shtigjet e aktrimit ia përcakton paraqitja e saj e parë në një shfaqje amatore, më 1945, kur Besa ishte vetëm 17 vjeçe, kjo I lë mbresa regjisorit Pandi Stillu, kshtu që pas një viti e angazhojnë në Teatrin Popullor të Tiranës.
Që nga mosha 18 vjeçare e deri në pension, në vitin 1990, Besa Imami i përkushtohet tërësisht aktrimit. Në saje të roleve të realizuara shquhet për mjeshtërinë madhe të interpretimit, luan Klabara Gaberin, Natashën në Portreti, Tatjanën në Mikroborgjezi, nënë Zyranë në Bashkë me agimin.
Kur aktores i përmendet roli edhe në operë, ajo reagon habitshëm – “Kush ju tha?”
Isha në shtëpi me bashkëshortin tim, Petro Zhejin, kur ra telefoni. Ishte Pirro Mani, regjisor i teatrit, i cili më thotë: “Besa, të kemi menduar për një rol në Operën Kavaleria Rustikane, kemi provuar 16 veta, ti je e 17-ta. Si i ke planet? Vetëm këtë rol e kam në operë – rrëfen aktorja, vë syzet përsëri, sikur dëshiron të ruajë veç për vete kujtimet e rinisë që e lidhin me rolet e interpretuara.
“Skena ma ka mbushur shpirtin, kam luajtur personazhe nga më të ndryshmet. Brengat e mia i kam derdhur aty, në personazhe, vlonte nga brenda dhe bënte dallgët e veta, për të përmbushur atë që ndieja unë, për të nxjerrë emocionet….” / KultPlus.com
Trilogjia e shënimeve heretike nga Veton Surroi në gjuhën angleze është kompletuar me përkthimin e librit “Ambasadori i Melkizedekut”.
I përkthyer nga Flaka Surroi, me titullin “The Ambassador of Melchizedek”, libri tashmë është në dispozicion të lexuesve anglishtfolës.
Vepra është pjesë e shënimeve të nisura me “Këmbët e Gjarprit” dhe në librin e fundit “Gorillat që s’i pamë”.
Një prej pikave shitëse ku mund të gjendet libri është edhe “Këndi i leximit” i Grupit KOHA në aeroportin ndërkombëtar të Prishtinës, “Adem Jashari”. / KultPlus.com
Ndoshta do të kthehemi një ditë,
me ca para në xhep
e faqe të rrudhosura,
atje ku lamë të gjitha dashuritë,
s’do gjejmë veçse kujtime të varrosura.
Gjithçka do të jetë ndryshe
dhe ne – krejt të ndryshuar
dhe pse në shqip do flasim
si gjithmonë.
Ne do të jemi përsëri të huaj,
por kësaj here në atdheun tonë.
E shkruar më 1991 nga Besa Myftiu
Besa Myftiu ka lindur në Tiranë, Shqipëri, në vitin 1961. Është vajza e shkrimtarit disident Mehmet Myftiu. Nëna e xhaz këngëtares Elina Duni. Ka studiuar letërsinë në Shqipëri dhe ka punuar si profesore e letërsisë në universitet, pastaj si gazetare. Autore e poezive, romaneve, tregimeve të shkurtra dhe ese, ajo ka shkruar edhe skenarë, duke përfshirë edhe film të metrazhit të gjatë.
Besa Myftiu është e përkthyer nga shqipja në frëngjisht. Që nga viti 1992, ajo jeton në Gjenevë. Është doktor e shkencave të edukimit, ajo jep mësim në Universitetin e Gjenevës. / KultPlus.com
