Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani së bashku me Zotërinë e Parë, Prindon Sadriu, kanë marrë pjesë në pritjen zyrtare të organizuar nga Presidenti Biden dhe Zonja e Parë Dr. Biden.
“Aleancë që qëndron në themelet e shtetit tonë! Faleminderit Presidentit Biden dhe Zonjës së Parë Dr. Biden për mikpritjen dhe bashkëbisedimin!”, ka shkruar Presidentja Osmani./KultPlus.com
Fotografi i njohur Fahredin Spahija do të prezantohet sonte me ekspozitën personale “Shpirti Dervish”, ekspozitë që për kurator ka Fahredin Shehun e që përmbledhë punën 20 vjeçare të fotografit Spahija përgjatë ritualeve të dervishëve në Kosovë dhe Shqipëri, e që në këtë ekspozitë vijnë nëpërmjet portreteve, shkruan KultPlus.
Pas ceremonisë së hapjes së ekspozitës, mbrëmja do të vazhdojë me performancën e Petrit Çarkaxhiut, sikurse që do të lexohen poezi të poetit të famshëm Rumi, e që në këtë mbrëmje do të vijnë nëpërmjet aktorit Nik Istrefi.
“Për mua, këto rituale, përtej religjionit, kanë kuptimin e një kulture mbi 600 vjeçare që begaton trashëgiminë tonë kulturore gjithandej hapësirave gjeografike shqiptare”, ka thënë fotografi Spahija, për këtë ekspozitë që do të hapet sonte në KultPlus Caffe Gallery, në ora 19:00.
Kurse kuratori Fahredin Shehu për këtë ekspozitë ka shkruar se: Poetika e fotografisë artistike e Fahredin Spahisë, ndërshtresohet nga talenti, mjeshtëria dhe puna e përsosmërisë së zanatit që elevohet në art, ndërkaq arti transhendohet në Teurgji. Kjo krijon një arkitekturë eterike (të dukshme gjithsesi si një hologram në Qiell dhe matrix-in si foto-print në Tokë), e cila ngritet në nivele më të larta të krijimtarisë artistike. Prandaj, kjo është në përputhje të plotë me atë që kam shkruar më herët: “Poezia është dhunti e Krijuesit dhe vjen nga mëshira e Tij”. Fahredin Spahija, me ndërveprim, në plotësi krijon (Quantum Entanglement – implikim/ngatërrim shpirtëror apo kuantik, krejt një lloj), të artit të tij fotografik me një njohje/realizim timin për Poezinë e epokës sonë dhe më tej, e cila për t’u kuptuar duhet domosdoshmërisht të posedojë dije polymath-ike, respektivisht ato blloqe ndërtuese të një filozofie sintetike.
Ekspozita “Shpirti Dervish” që do të hapet sonte, më 27 shtator dhe do të rri e hapur për një javë në KultPlus Caffe Gallery, është mbështetë nga Ministria për Kulturë, Rini dhe Sporte dhe Komuna e Prishtinës/ KultPlus.com
Sot është Dita Botërore e Turizmit.
Tema e këtij viti është “Turizmi dhe Paqja”, temë e cila dëshiron të nxjerrë në pah rolin jetik të këtij sektori në nxitjen e paqes dhe mirëkuptimit midis kombeve dhe kulturave dhe në mbështetjen e proceseve të pajtimit.
OKB shprehet se, në një nivel global, ku kombet janë të ndërlidhura dhe të ndërvarura, turizmi, një industri e krijuar nga njerëzit dhe për njerëzit, shfaqet si një forcë bindëse dhe dinamike për të sfiduar stereotipet dhe për të sfiduar paragjykimet.
Ky sektor mund të perceptohet si mishërimi i dialogut ndërkulturor: ai lejon të takojmë “tjetrin”, të mësojmë për kultura të ndryshme, të dëgjojmë gjuhë të huaja, të shijojmë shije ekzotike, të lidhemi me qeniet e tjera njerëzore dhe të krijojmë tolerancë. Sipas Organizatës së Kombeve të Bashkuara, në thelb, turizmi është një përvojë edukative dhe shpirtërore që zgjeron mendjen.
Studimet kanë treguar se, vendet me një sektor turistik më të hapur dhe të qëndrueshëm priren të jenë më paqësore.
Turizmi përhap filantropinë dhe çon në bashkëpunim rajonal. Për shembull, disa vende afrikane po zbatojnë një politikë të hapur vizash për anëtarët e Bashkimit Afrikan për të inkurajuar lëvizjen e lirë të njerëzve dhe për të nxitur turizmin dhe tregtinë./atsh/KultPlus.com
Pas pushimeve verore, rifillon planifikimi. Por, cili është objektivi në listën e udhëtimeve për vitin e ardhshëm? Frymëzohuni nga vende më pak të njohura, shkruan Franziska Kaindl në një artikull të botuar në revistën gjermane “Merkur.de”.
Për shumë turistë, pushimet verore sapo kanë përfunduar – por pikërisht në këtë moment dëshira për të planifikuar udhëtimin e radhës është më e madhe. Në fund të fundit, pritjet janë gëzimi më i madh.
Viti i ardhshëm mund të jetë gjithashtu një mundësi për shumë turistë që të provojnë destinacione të reja udhëtimi.
Në funksion të protestave kundër turizmit masiv ose vapës së madhe në Mesdhe gjatë verës, turistët mund të jenë të etur për ajër të freskët kur planifikojnë pushimet e tyre.
Platforma online e udhëtimeve “Urlaubspiraten” ju sugjeron tre destinacione udhëtimi që deri më tani janë nën radar: Alpet Shqiptare, Shqipëri; Laplanda, Finlandë; Galicia, Spanjë.
Jo vetëm bregdetin: vizitoni Alpet Shqiptare
Shqipëria është kthyer në një nga destinacionet më në trend të udhëtimeve gjatë viteve të fundit – dhe vendi mesdhetar konsiderohet si një alternativë më e lirë kundrejt Greqisë.
Përveç bregdetit, pushuesit mund të hedhin një vështrim më të afërt në Alpet Shqiptare, të quajtura Prokletije, ku ndodhen disa parqe kombëtare të rrethuara nga peizazhe mahnitëse.
Një nga parqet më të bukur është Parku Kombëtar i Thethit me ujëvarën e Grunasit.
Por, edhe lugina e Valbonit me lumin me të njëjtin emër, si dhe malet dhe formacionet shkëmbore mbresëlënëse ia vlen të vizitohen.
Gjithashtu, ju rekomandojmë të mos humbisni një vizitë në lumin e Shalës, i cili mund të arrihet me varkë pëmes liqenit të Komanit – shpesh i konsideruar nga ekspertët e udhëtimeve si “Tajlanda e Shqipërisë”./atsh/KultPlus.com
Është publikuar kënga më e re nga Genc Salihu, këngë që është paraqitë edhe nëpërmjet videoklipit.
Kënga e titulluar “Ti nuk je normal” është realizuar me tekst dhe muzikë të Genc Salihut, përderisa kjo këngë ka një tekst shumë të veçantë.
KultPlus ju sjell edhe tekstin dhe videoklilin e këtij projekti muzikor.
Lamsh e ke gjetë, lamsh e ke lanë
Duhet me ecë veç për me mbetë n’kambë
Frikë në sytë e tu, ka
Frikë në sytë e tu.
Lotë për t’kaluemen asnji pikë
Re të përçarta përmbi Prishtinë
Nesër vijnë me t’marrë n’krahë
Leji le t’vijnë me t’marrë.
Ti nuk je normal, bre çike
Gojën mjaltë e fjalën thikë
Ti nuk je normal, bre çikë
Ti nuk je normal.
Ti nuk je normal, bre çikë
Tu’e mshele gojën ke përbi
Kalle kejt, tash, mos ta ndinë
Ti nuk je normal.
Me qenë i ambël sikur ti
Isha nisë luleve pa mend
M’e pasë nji andërr sikur ti
Kishin me m’vra kurrë pa m’përmend.
Lavd e nam
Kokën naltë dhe lavd e nam
Kupat mbrapa që i lamë
Shkrihen sikur ar
Posedime n’varr.
O, a t’nxen në kto kpucë t’ngushta që i ke mbathë?
Për me lëvizë shpejt e larg duhet
Me u drejtu e mos me ecë në rrathë
Kurrë mos u dorëzofsh
Kurrë mos u dorëzofsh.
Ti nuk je normal, bre çike
Gojën mjaltë e fjalën thikë
Ti nuk je normal, bre çikë
Ti nuk je normal.
Ti nuk je normal, bre çikë
Tu’e mshele gojën ke përbi
Kalle kejt, tash, mos ta ndinë
Ti nuk je normal.
Me qenë i ambël sikur ti
Isha nisë luleve pa mend
M’e pasë nji andërr sikur ti
Kishin me m’vra kurrë pa m’përmend./ KultPlus.com
Të gjitha vendet në stadiumin e lashtë romak “Circus Maximus” janë shitur për të gjashtë koncertet e David Gilmour, ish-kitaristi i grupit muzikor anglez “Pink Floyd”, duke filluar që të premten dhe 80% të biletave janë blerë nga artdashës jashtë Romës, 33% nga jashtë Italisë dhe 47% nga pjesë të tjera të vendit, bëri të ditur sot një anëtar i këshillit bashkiak të kryeqytetit italian.
“Nëntëdhjetë mijë spektatorë në arenën ‘Circus Maximus’ për gjashtë datat e vetme të koncerteve të David Gilmour në Evropën kontinentale”, tha Alessandro Onorato, këshilltari për ngjarjet kryesore në kryeqytetin italian.
“Jemi shumë të lumtur që duke nisur nga e premtja e 27 shtatorit, artisti i madh do të jetë në Romë për të dhënë shfaqjet e tij të papërsëritshme,” shtoi ai.
“Vendet e rezervuara janë shitur plotësisht dhe 20% e spektatorëve janë nga Roma, 33% vijnë nga jashtë vendit, veçanërisht nga Gjermania, Franca and Mbretëria e Bashkuar, 47% janë nga pjesë të tjera të Italisë,” tha Onorato.
Sipas tij, “vendimi i ish-kitaristit të ‘Pink Floyd’ për të ardhur në Romë për prezantimin e albumit të tij më të ri, ‘Luck and Strange’, duke e preferuar në vend të qyteteve të tjera evropiane, është provë objektive se si ky qytet është bërë gjithnjë e më tërheqës dhe më i vizitueshëm”./ KultPlus.com
Vjollca Duraku
Foto: Esad Duraki
Festivali Ndërkombëtar i Artisteve dhe Aktivisteve- FemArt mbrëmë ka nisur rrugëtimin e tij me edicionin e 12-të me shfaqjen “Carmen”, nga Barcelona Flamenco Ballet. E përshtatur për një skenë më minimaliste nga opera “Carmen” e kompozitorit francez Georges Bizet, kjo shfaqje ndërthur flamenkon me baletin klasik, ku përmes balerinëve nxjerrë në skenë mesazhe për identifikim të simbolikave si thirrje universale për të drejta të barabarta.
“Carmen” paraqet historinë e një gruaje magjepsëse, jeta e së cilës përshkohet njëkohësisht nga një pasion dhe dhimbje e madhe, rol të cilin në mënyrë fenomenale para audiencës e solli balerina Orts Romero.
Skena në të cilën u dhurua kjo shfaqje përmbante kashtë, thasë, stola dhe një tavolinë, fare pranë së cilës interpretoheshin këngë me ritme të ndryshme spanjolle nga Joel Luque Muñoz nën përcjelljen e dy kitaristëve Iban Perez Gomez dhe Jordi Centeno Alfaro. Të gjitha këto elemente krijonin një aurë magnetike e cila tërhiqte audiencën në çdo moment.
Kurse vallëzimi dinamik i balerinëve i dha shfaqjes tjetër nivel. Ishte veshja e veçantë ajo që binte në sy fillimisht. Vajzat me fustane të gjera joshnin djemtë me veshje ushtarake, Goditjet mjeshtërore në dysheme përmes këpucëve të tyre, duartrokitjet plotë takt, si dhe këndimi shpërfaqnin lojën, pasionin dhe artin e mbrëmjes. Lëvizjet milimetrike të tyre tregonin precizitetin dhe mjeshtërinë e balerinëve, kurse shpeshtësia e goditjes së tyre tregonte atmosferën e çastit, duke zbërthyer emocionet e personazheve të ndërthurura mes gëzimit, dashurisë, guximit, frikës dhe xhelozisë.
Personazhi kryesor i shfaqjes “Carmen” paraqitet me lëvizje sensuale e magjepsëse, që herë tregonte një vajzë plot hir e bukuri, herë një vajzë plotë vuajtje brenda vetes, duke shpërthyer në guxim të kohë pas kohëshëm në përballje me gjininë e kundërt. Ajo në fund vritet nga një ushtar, si shkak i xhelozisë për të cilën ai e ndiente pasi “Carmen” magjepsej nga një djalë tjetër.
Shfaqja “Carmen” e cila në hapje të FemArt ka paraqitur simbolikën mbi ndërgjegjësimin e dukurisë së femicidit në shoqëri, u dha nga trupa e baletit në përbërje me: Gutiérrez Molina, Ruiz Morales, Martin Gonzalez, Orts Romero, Amaya Bergue.
Krejt në fund të shfaqjes, balerina Orts Romero, e cila luajti rolin e “Carmen” ka treguar “çelësin” e interpretimit të saj të jashtëzakonshëm në këtë shfaqje.
“Kur unë luaj “Carmen” jam në një botë krejt tjetër. Ndonjëherë jam e guximshme, ndonjëherë jam e trishtuar dhe ndonjëherë jam e lumtur. Carmen është si unë. Ajo ndonjëherë është e trishtuar, ndonjëherë është duke luftuar për dashurinë, dhe për çdo gjë tjetër. Unë ndihem si unë, por në një botë tjetër”, ka thënë balerina e cila ngërtheu vëmendjen e publikut me paraqitjen e saj të mahnitshme.
Ndërsa balerini Gutiérrez Molina, i cili e ka përshtatur këtë shfaqje me tematikën e FemArt tha se fokusi i shfaqjes nga vallja si art skenik është zhvendosur te trajtimi i qështjeve në baza gjinore.
“Shaqja “Carmen” është një krijim i ri, ku fokusi është vendosur te gratë sepse mendoj që tema e ‘Carmen” është shumë aktuale edhe sot. Nuk është se u jep fuqi grafe në valle dhe në artin skenik. Qëllimi i shfaqjes është për t’u dhënë zë shumë grave që vuajnë shumë gjëra si dhuna gjinore, abuzimi dhe pabarazia”, ka bërë të ditur balerini Molina.
Kurse drejtoresha e FemArt-it, Zana Hoxha, në një prononcim për media ka treguar arsyet përse shfaqja “Carmen” është përzgjedhur për të shënuar hapjen e edicionit të 12-të të FemArt-it.
“Është përzgjedhur pikërisht për shkak të mesazhit të dashurisë dhe pasionit që lidhet me temën, por natyrisht edhe për femicidin, i cili është problem fatkeqësisht shumë i madh në Kosovë. Ndonjëherë gjërat duken pasiononte, të bukura në shikim të parë, por jo gjithmonë përfundojnë ashtu. Kështu që jemi munduar që ta paraqesim shfaqjen me këtë mesazh. Kemi shprehur dëshirë që të shënojmë hapjen me këtë shfaqje për të kthyer edhe një lloj energjie të mirë sepse momentalisht siç e dini bota është në një gjendje jo të mirë”, ka thënë drejtoresha Hoxha, duke potencuar që një pjesë të programit i është dedikuar luftës, konfliktetve por edhe paqes, ndërtimit të besimi të ndërsjellë, pa marrë parasysh diferencave si qenie njerëzore.
Drejtoresha Hoxha më tej ka thënë se qëllimi i edicionit të 12-të të FemArt-it paraqet thirrje për paqe dhe motërzim.
“Qëllimi i këtij edicioni është pikërisht thirrja për paqe, dhe nevoja për të pasur një lloj stabiliteti më të madh. Është thirrja për tejkalimin e barrierave qoftë të brendshme, qoftë atyre të jashtme. Një thirrje për frymë pozitive e cila na bën njerëz më të mirë. Baza e feminizmit është te solidariteti dhe motërzimi. Kështu që kemi dashur të thirremi në këtë, në mënyrë që të vazhdojmë të reflektojmë, të ngjallim më shumë dashuri e mirëkuptim. Të mos bashkëveprojmë me konfliktin, por të bashkë ndjejmë me paqen dhe të bashkëveprojmë me paqen”, është shprehur në fund drejtoresha Hoxha.
Festivali Ndërkombëtar i Artisteve dhe Aktivisteve- FemArt me moton “Motërzimi: n’Kohë Lufte Dhe Paqe” ka filluar mbrëmë më 25 Shtator, dhe do të zgjasë deri më 30 Shtator./ KultPlus.com
Në mesditën e së enjtes, në ambientet e Bibliotekës “Hivzi Sulejmani” në Prishtinë, u bë promovimi i librit “Arti i bashkëbisedimit” (Avni Spahiu publicist, diplomat, përkthyes), i autorit Sali Bashota, organizuar nga Biblioteka “Hivzi Sulejmani” dhe Botimet REA.
Në këtë ngjarje morën pjesë personalitete të shquara shqiptare si ish-presidenti i Republikës së Kosovës z. Fatmir Sejdiu, drejtoresha e Drejtorisë së Kulturës në Komunën e Prishtinës znj. Sibel Halimi, Don Lush Gjergji, gazetarë, shkrimtarë, profesorë, ish-deputetë të Parlamentit të Kosovës, studentë e dashamirës të librit.
Fjalën e rastit e mbajti, Naime Beqiraj, drejtoreshë e Bibliotekës “Hivzi Sulejmani”, në Prishtinë, e cila ndër të tjera, tha: “Azem Shkreli e kishte thënë në një intervistë e disa herë edhe në mesin e miqve se botimi i një libri të mirë është festë për autorin e për lexuesit. Edhe libri të cilin po e përurojmë sot para jush, ne si institucion, është festë sepse është libër i rrallë, ashtu siç është i rrallë edhe protagonisti i veprës. Ende pa u publikuar libri “Arti i bashkëbisedimit”, ne si bibliotekë kishim menduar se si ta organizojmë promovimin e këtij libri, botuar nga shtëpia botuese REA që udhëhiqet nga një vajzë e re – Rozafa Bashota. Me auditorë të zgjedhur, siç jeni ju, secili autor do të ndjehej i nderuar, Avni Spahiu apo Sir Avni, siç e quaj prej kur e njoh autorin, brezi ynë i gjimnazistëve mezi priste ta lexonte në “Rilindje” me tekstet e tij nga New Yorku e që në mbamendjen rinore na dukej shkrim ndryshe. Spahiu, lexuesin, botën intelektuale, të përkthimit e të diplomacisë e pasuroi me mendim të thellë, tekst interesant, shqipërim fantastik e urti të rrallë dhe sot po vjen në shtëpinë e tij – në bibliotekë, ku e ka vendin e nderit.”
Më tutje, drejtoresha e Bibliotekës “Hivzi Sulejmani”, shtoi: “Sir Avni, tash që në këtë libër për artin e bashkëbisedimit, të prirë nga poeti Sali Bashota, po e shpalosni jetën tuaj, mendimet tuaja, idetë e sfidat, ky libër po iu bashkohet librave tuaj të shkëlqyer që i kemi ne si bibliotekë.”
Shkrimtari Ibrahim Berisha, i cili është edhe mik i Avni Spahiut, foli për personalitetin e Avniut si publicist, diplomat dhe përkthyes, duke spikatur individualitetin e tij në shumë fusha. Berisha, ndër të tjera, konstatoi: “Pas leximit kam menduar nëse mund të jap një përgjigje përafërt të saktë: Cilit zhanër letrar- publicistik i përket libri “Arti i bashkëbisedimit”. Mbase edhe nuk është krejt e thjeshtë të përcaktohet plotësisht. Por së pari, kjo është bisedë shumështresore intelektuale, kritike, origjinale, e shkrimtarit Sali Bashota me studiuesin, përkthyesin, publicistin, diplomatin, Avni Spahiu. Është minienciklopedi. Për këtë dilemë kam gjetur prehje përgjigjeje në fjalinë e Ralph Waldo Emersonit: “Miku është një person para të cilit mund të jem i sinqertë dhe të mendoj me zë të lartë.” Në këtë rast, të sinqertë dhe me zë të lartë bashkëbisedojnë dy miq, duke shpalosur faqe të arta të jetës dhe veprës së njërit nga intelektualët më kreativ shqiptar që zë të krijojë emër që nga fundi i viteve 1970 në gazetën Rilindja dhe njëherësh edhe me përkthimet e letërsisë angleze në gjuhën shqipe dhe të letërsisë së gjuhës shqipe në gjuhë angleze në revista e libra.”
Në vijim të fjalës së tij, Ibrahim Berisha, foli për kontributin e pakursyer të Avni Spahiut në fushën e publicistikës, duke evokuar shumë kujtime nga kjo periudhë: “Nuk e thotë në libër, por dua të tregoj edhe një përgjegjësi dhe sakrificë që Avniu mori kur u bë nga kryeredaktor i “Rilindjes” – “Bujkut”, pra në Prishtinë, jo në Zvicër a Shqipëri ku kishte kushte pune komode. Pse do të pyesni? Në objektin e uzurpuar të Rilindjes, nga regjimi serb, aty ku punonin punonjësit e gazetës, nga kryeredaktori deri te punëtorët e shërbimeve, nuk kishte ngrohje. Është punuar edhe në minus 20 gradë celsius, në beton vetëm për të dalë çdo ditë gazeta, së cilës iu kishte mbyllë edhe xhirollogaria. Ishte një vuajtje e tmerrshme e të gjithë punonjësve për të nxjerrë gazetën në krye të së cilës ishte Avniu.”
Në përfundim të fjalës së tij, Berisha duke trajtuar përmbajtjen e librit “Arti i bashkëbisedimit” të autorit Sali Bashota, tha: “Ky libër tregon sa shumë ka punuar ai për të mirën e njerëzve të këtij vendi, për të gjithë ne dhe për ata që do të vijnë pas nesh. Prandaj nuk ishte rastësi që ishte nxënësi më i mirë që fitoi bursë të ndjekë shkollën në SHBA, pastaj të jetë korrespondent i gazetës “Rilindja” po në SHBA, të jetë ndër përkthyesit më të mirë të anglishtes në shqip, të jetë ndër eseistët dhe reporterët e pakrahasueshëm, kujtoj Skicat Amerikane, bartës i shumë punëve të para në QIK dhe në KMLDNJ dhe në lëvizjen për liri dhe pavarësi, kryeredaktor i gazetës nacionale “Rilindja”-“Bujku” në kohët më të vështira në vitet 1990, drejtor i RTK-së, nuk është rastësi ambasadori i parë i akredituar i shtetit të Kosovës në një vend, në SHBA. Edhe nuk është rastësi që Avniu vjen nga shpirti i njerëzve të Republikës së Kosovës, nga Drenica. Dmth, asgjë e rastësishme.”
Në vazhdim, fjalën e mori Sali Bashota, autor i librit “Arti i bashkëbisedimit”, i cili tregoi për motivin inicial për realizimin e këtij projekti. Bashota në fillim të fjalës së tij, tha: “Një ditë pranvere e javës së fundit të prillit të vitit 2022, në një takim miqësor me Avni Spahiun në restorantin “Symphony” në Prishtinë, biseduam për shumë tema, ngjarje, situata, përjetime, kujtime, por edhe për shumë çështje, fenomene e dukuri të pranishme në realitetin tonë e më gjerë. Po atë ditë, sikur m’u ngulit në mendje që të bëja një intervistë të gjatë me të dhe që të botohet si libër i veçantë nga Botimet REA.”
Duke e portretizuar shëmbëlltyrën krijuese të Avni Spahiut, Bashota ceku disa nga vlerat e personalitetit të Avni Spahiut, ku tha: “Qetësia, modestia, thjeshtësia, mendjemprehtësia e Avni Spahiut e shpërfaqnin guximin e nismës time për të shpalosur Ditarin e Jetës së tij në kohë dhe rrethana të ndryshme. Por, ishte përpjekja ime e vazhdueshme për ta realizuar idenë e komunikimit në rrugëtimin e tij nëpër vitet e lumtura, por edhe nëpër vitet e vështira, të cilat i kemi përjetuar si popull. Por, përvoja e tij e jashtëzakonshme në shumë segmente të jetës më vuri në “siklet”, për ta mbrojtur qëllimin e këtij bashkëbisedimi, se cilat pyetje do të ishin më të qëlluara që do ta shpalosnin më së miri realitetin tonë, kuptohet përbrenda rrethanave të caktuara politike, diplomatike e kulturore apo cilat pyetje do ta “ngacmonin” më shumë Avniun, për të arritur deri te njëra ndër porositë kryesore të bashkëbisedimit, duke i shpalosur një nga një ato faqe miqësie, siç thoshte Avniu, për t’i evidentuar dhe karakterizuar, sidomos marrëdhëniet me shumë vende mike të Kosovës, në mënyrë të veçantë marrëdhëniet shqiptaro-angloamerikane.”
Autor i librit “Arti i bashkëbisedimit” (Avni Spahiu publicist, diplomat dhe përkthyes), e përmbylli fjalën e tij, duke thënë: “Bashkëbisedimi me Avni Spahiun e ka magjinë e vet të frymëzimit edhe për veprimtarinë e tij në shumë drejtime. Përmbajtja dhe mesazhi i përgjigjeve të tij paraqesin sintezën e informacioneve të sistemuara me origjinalitet dhe me një invencion të rrallë kreativ, që do të ishte model për publicistët shqiptarë.
Libri “Arti i bashkëbisedimit”, i sajuar përmes pyetjeve të mia dhe përgjigjeve të tij është njëri ndër artikulimet më pasionante të Avni Spahiut që ka të bëjë me kulturën, letërsinë, diplomacinë, përkthimin, publicistikën etj. Për më tepër, ky libër me përmbajtjen dhe informacionin që ofron, gjithsesi, i ka shenjat e veta të përveçme, pikërisht me stilin, gjuhën, mjeshtërinë e rrëfimit, por edhe me përbërës të tjerë të shumtë që dëshmojnë për vlerën e mendimeve autentike dhe për pikëpamjet shumëdimensionale të Avni Spahiut. Një cilësi dhe një pasurim i mendimit shqiptar sot.”
Në fjalën e tij përshëndetëse, Fatmir Sejdiu, ish-presidenti i Republikës së Kosovës, foli për personalitetin e Avni Spahiut si diplomat, të cilin e kishte dekretuar si Ambasadorin e parë të Republikës së Kosovës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ndër të tjera, Sejdiu e karakterizoi personalitetin e Avni Spahiut me këto fjalë: “Avniu është një personalitet unikat, i urtë me fjalë të fortë, i qetë me dinamizëm në punë dhe elemente të tjera të cilat praktikisht e bëjnë personalitetin e tij të pandalur në misionin që ka pasë”. Gjithashtu, tregoi edhe për bashkëpunimin me Avni Spahiu në periudhën kur të dy ishin gazetarë.
Në vazhdim, në fjalën e tij përshëndetëse Don Lush Gjergji foli për kontributin e Avni Spahiut në shumë fusha duke filluar nga Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut, pastaj si diplomat, përkthyes, humanist dhe njeri që ka kontribuar në periudha të ndryshmë për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës.
Në këtë aktivitet promovues, drejtoresha e Drejtorisë së Kulturës në Komunën e Prishtinës, Sibel Halimi, tha: “Jam e privilegjuar që në cilësinë e Drejtoreshës së Kulturës së kryeqytetit të Kosovës të mund të ndajë këtë mirënjohje për z. Avni Spahiun në këtë ditë përurimi të librit “Arti i bashkëbisedimit”, me motivacion: “Avni Spahiut për punën e tij të shkëlqyer si përkthyes letrar, si publicist dhe diplomat”.
Në vazhdim të fjalës së saj, drejtoresha Halimi, theksoi se: “Avni Spahiun, e kemi shembull të shkëlqyer të publicistit kreativ, të përkthyesit të mrekullueshëm nga gjuha angleze në gjuhën shqipe dhe anasjelltas me rreth 30 libra të shquara. Z. Spahiu letërsinë angleze dhe amerikane na e ka kthyer në shqip aq bukur, ashtu siç na ka përfaqësuar si Kosovë aq denjësisht si diplomat nga Uashingtoni, në Azi e Europë. Si korrespondent i “Rilindjes” nga SHBA, si ambasador i parë i Republikës së Kosovës në shtetin amerikan, Avniu ka dhënë kontribut të pakrahasueshëm për miqësinë e përjetshme shqiptaro-amerikane. Si publicist e drejtues mediash, Avni Spahiu është shquar me mendimin eksplicit e vazhdon të drejtojë edhe sot revistën letrare “PEN Kosova” – njëra nga më të mirat në hapësirën letrare dhe kulturore shqiptare.”
Në fund, protagonisti i këtij promovimi Avni Spahiu falënderoi të gjithë pjesëmarrësit, panelistët, botuesen dhe te gjithë ata që kanë kontribuar për realizimin e këtij libri, ku ndër të tjera, e vlerësoi në mënyrë të veçantë autorin e librit Sali Bashota.
Promovimi i këtij libri ishte një ngjarje e veçantë kulturore në kryeqytetin e Republikës së Kosovës./ KultPlus.com
Poezi nga George Gordon Byron
Para nisjes, vashë Athine,
Kthema ti at’ zemrën time!
A, meqë u shkul nga gjiri’ vet
Mbaje pra e merr atë çka mbet’.
Besën, para nisjes, ma dëgjo,
Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.
Për ato gërsheta pa të sosur,
Erëra t’Egjeut q’u vijn’ rrotull;
Për ato qepalla shkruar në të zi,
Puth faqkat që çelin plot butësi;
Për syçka si kaprollë, t’ashprat ato,
Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.
Për ato buzë që digjem gjithnjë;
Për atë bel që aq dua ta zë;
Për lulet e mbledhura që thonë
Çka asnjë fjalë dot s’e sqaron;
Për hare a breng’ dashurie, cilëndo,
Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.
Vashë Athine! Unë kam shkuar.
Mendo mua, e shtrenjtë! i vetmuar.
Paçka se për Stamboll mora flatrim
N’Athinë kam zemrën, kam shpirtin tim:
A mund të të mos dua më? Jo!
Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.
Shënim: Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ (Zoí mu, sas agapó), nga greq. “Jeta ime, të dua.”
Përktheu: Edon Qesari / KultPlus.com
Në një intervistë për Zërin e Amerikës Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani theksoi rëndësinë e koordinimit dhe bashkëpunimit të vendit të saj me Shtetet e Bashkuara jo vetëm për çështje që lidhen me dialogun me Serbinë.
Ajo tha se historia e ka treguar se sa herë Kosova ka punuar ngushtë me Uashingtonin ka patur sukses, çka i ka shërbyer vendit dhe banorëve të tij.
Ndërsa i konsideroi tërësish të ligjshme veprimet e qeverisë së Kosovës për shtrirje të sovranitetit në veri, Presidentja Osmani shtoi se bashkëpunimi me aleatët do t’i bënte këto përpjekje të qëndrueshme, duke u reflektuar edhe në politikën e jashtme, nëpërmjet anëtarësimit të Kosovës në institucione ndërkombëtarë.
Komentet zonja Osmani i bëri nga Nju Jorku, ku këto ditë ka zhvilluar një sërë takimesh në kuadër të aktiviteteve që mbahen paralel me Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.
Zëri i Amerikës: Zonja Presidente, Shtetet e Bashkuara ritheksuan këto ditë “nevojën urgjente” që Kosova dhe Serbia të ripërkushtohen në dialogun e ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian. A ka ndonjë të ardhme ky dialog?
Vjosa Osmani: Në radhë të parë duhet ta potencoj se marrëdhëniet mes Republikës së Kosovës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë shumë më të thella, shumë më të gjera sesa thjesht çështja e dialogut Kosovë-Serbi. Natyrisht që dialogu Kosovë-Serbi është një prej temave që ne vazhdimisht e diskutojmë me aleatët tanë në SHBA, mirëpo kjo nuk është e tëra, dhe të reduktohet i gjithë raporti ynë vetëm në këtë temë, mendoj që nuk i bën mirë farë Kosovës. Prandaj edhe gjatë kësaj jave si Presidente e Republikës së Kosovës dhe udhëheqëse e delegacionit të Kosovës në javën e nivelit të lartë të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, vazhdimisht kam potencuar këtë fakt në të gjitha takimet me zyrtarët më të lartë të Shteteve të Bashkuara, përfshirë dy biseda të shkurta që kisha me Presidentin (Joe) Biden gjatë ditës së djeshme, i cili siç e dini, ia ka kushtuar më shumë se 30 vite të karrierës së tij në mbështetje të Kosovës nga fillimi i viteve të 90-ta, kur ne me të vërtetë si Kosovë na duheshin zëra pro shtetit tonë dhe aspiratave tona për liri dhe pavarësi. Në procesin e dialogut Kosovë-Serbi ka shumë sfida mirëpo, asnjëherë nuk ka munguar përkushtimi i plotë i Kosovës për të adresuar çështje që janë në interes të qytetarëve tanë dhe të paqes e stabilitetit rajonal. Kosova e ka pranuar marrëveshjen bazike dhe aneksin e Ohrit të propozuar nga Bashkimi Evropian dhe mbështetur nga SHBA-të dhe tani e tëra që Kosova kërkon është që të ketë zbatim të plotë të marrëveshjes dhe jo vetëm të copëzave të saj, sepse marrëveshja e ndarë në copëza nuk ka asnjë kuptim, dhe nuk ka asnjë kuptim që ajo të zbatohet në mënyrë unilaterale nga Kosova, ndërsa pala tjetër që është Serbia në këtë rast, të ikë plotësisht nga obligimet e saj, siç edhe e ka bërë në këto 12-13 vite dialog. Pra, Kosova është e përkushtuar dhe natyrisht si presidente insistoj që çdo ditë të ketë më shumë koordinim dhe bashkëpunim me SHBA-të sepse historia ka dëshmuar se sa herë Kosova ka punuar ngushtë me Shtetet e Bashkuara edhe sa i përket qëndrimeve tona në dialog, por në përgjithësi në sukseset tona në fuqizimin subjektivitetit tonë ndërkombëtar, çdo herë kemi pasur sukses, pra sa më shumë afërsi, sa më shumë bashkëpunim me SHBA-të, aq më mirë për Kosovën, aq më shumë suksese për popullin tonë.
Zëri i Amerikës: Zonja Presidente ju keni thënë që veprimet e qeverisë së Kosovës për shtrirje të sovranitetit në veri janë të ligjshme. Por a do të ishin ato më të qëndrueshme nëse do të kishin mbështetjen perëndimore? A po e humb Kosova përkrahjen e aleatëve për shkak të mungesës së bashkërendimit. Ju e përmendët nevojën për këtë gjë.
Vjosa Osmani: Veprimet jo vetëm që janë të ligjshme, por edhe legjitime. Kanë legjitimitet të plotë sepse Kosova si shtet i pavarur dhe sovran duhet ta shtrijë sovranitetin e saj të plotë në çdo cep të territorit. Mirëpo, siç e thatë edhe ju, dhe e kam përsëritur në çdo deklarim publik dhe në takimet me institucionet tona në çdo rast përgjatë kësaj historie 25 vjeçare, por në veçanti në 16 vitet tona si shtet i pavarur, në çdo rast kur kemi punuar afër me shtetet perëndimore e në veçanti me aleatët tanë në SHBA dhe shtete të caktuara të BE-së dhe kemi koordinuar hapat, në ato raste këto hapa kanë qenë shumë më të qëndrueshme, sukseset kanë qenë më afatgjata dhe vet akti i shpalljes së pavarësisë ka qenë i tillë. Nuk është që populli i Kosovës nuk ka pasur vullnet ta shpallë pavarësinë edhe më herët mirëpo, sikur ta bënim në mënyrë më të pakoordinuar atëherë Kosova as nuk do të njihej. Fakti që e kemi bërë në koordinim të plotë me shtetet tona aleate na ka sjellë më shumë njohje, na ka sjellë anëtarësim në organizata ndërkombëtare, mbështetje ekonomike, prosperitet për qytetarët tanë dhe hapa tutje drejt integrimit euro-atlantik. Edhe tani natyrisht që sovraniteti duhet të shtrihet në çdo cep të Kosovës dhe institucionet tona të sigurisë janë duke bërë një punë të shkëlqyeshme në këtë drejtim, por sa më shumë që të koordinohemi dhe të bashkëpunojmë me aleatët tonë aq më shumë ky sovranitet do të jetë i qëndrueshëm, afatgjatë dhe rrjedhimisht edhe më i suksesshëm për shtetin tonë dhe do të hap më shumë rrugë pastaj për Kosovën që ky sovranitet të mos jetë vetëm i brendshëm, por të reflektohet edhe në politikën tonë të jashtme, pra nëpërmjet anëtarësimit të Kosovës në mekanizma ndërkombëtarë ku vendi ynë e ka vendin dhe e meriton të jetë.
Zëri i Amerikës: Zonja Presidente, a mjafton të thuhet se po ndodh shtrirja e sovranitetit në veri me dërgimin e forcave të posaçme të policisë për sa kohë që nuk ka një integrim të qytetarëve serbë që përbëjnë shumicën atje?
Vjosa Osmani: Unë nuk do ta quaja dërgim sepse dërgim mund të thuhet vetëm nëse ne dërgojmë forca në një shtet tjetër. Policia e Kosovës ka të drejtë të jetë në çdo kohë dhe në çdo cep të territorit të Kosovës, e ka detyrim kushtetues dhe ligjor, e ka këtë mandat që të jetë prezente kudo. Pra, ne nuk dërgojmë polici, policia është atje sepse e ka detyrë të jetë në çdo cep të Kosovës. Është sikur të themi Shtëpia e Bardhë dërgoi forca policore në Nju Jork, natyrisht se nuk i dërgon sepse NYPD (Departamenti i Policisë së Nju Jorkut) është këtu, rrjedhimisht edhe policia e Kosovës është aty ku e ka mandat që të jetë, ku e ka detyrë që të jetë dhe është aty mbi të gjitha për të mbrojtur qytetarët, përfshirë qytetarët serbë që jetojnë në veri, për t’i mbrojtur nga bandat serbe, bandat kriminale që udhëhiqen nga kriminelë që janë në listën e SHBA-së, të Mbretërisë së Bashkuar dhe shteteve tjera, nga banda kriminale të cilat kanë vrarë edhe serbë, të cilat djegin shtëpitë dhe makinat e serbëve. Në fakt, sa më shumë që të ketë siguri, aq më të lirshëm janë qytetarët serbë që jetojnë në veri të vendit tonë që pastaj lirshëm ta ushtrojnë të drejtën e tyre të votës, t’i zgjedhin përfaqësuesit e tyre politik, të ushtrojnë të drejtat e tyre dhe po ashtu që të përfitojnë nga të drejtat që Kushtetuta e Kosovës dhe ligjet e saj ua japin atyre, si kushtetuta më progresive në gjithë kontinentin evropian sa i përket të drejtave të pakicave. Megjithatë unë mendoj që akoma ne mund të bëjmë edhe më shumë që komunikimi ynë me komunitetin serb që jeton në Kosovë të jetë më i mirë, që të ketë edhe më shumë zhvillim ekonomik, që krijon vende të reja të punës, të ketë më shumë prosperitet, sepse sa më shumë që ka zhvillim ekonomik aq më shumë edhe integrimi është i mundshëm. Por, nuk mund të ndodh integrimi duke i ndarë komunitetet, duke mos i lënë që të bashkëpunojnë, duke mos i lënë që të flasin me njëri-tjetrin. Pra, sa më shumë që ka bashkëpunim, sa më shumë që ka qasje te njëri-tjetri, sa më shumë që krijohen vende të punës ku edhe shqiptarët edhe serbët edhe turqit dhe të tjerët punojnë në një vend, aq më i lehtë është integrimi dhe aq më shumë të gjithë do ta kuptojnë se Kosova është shtet sovran dhe i pavarur, është projekt i përhershëm, projekt që do të mbetet aty përgjithmonë dhe nuk është diçka që vetëm do zgjasë disa vite dhe pastaj zhduket. Pra është shtëpia e përhershme e të gjithë qytetarëve të Kosovës, pa dallim etnie.
Zëri i Amerikës: Presidentit serb Aleksandar Vuçiç ka kërkuar ditët e fundit kthimin e gjendjes së mëparshme në veri, duke përfshirë mbajtjen e zgjedhjeve të reja, kthimin në punë të policëve, gjykatësve e prokurorëve serbë. Ju keni thënë se Vuçiçi nuk duhet marrë seriozisht, pasi nuk e dëshiron rikthimin e serbëve në institucione. Por, cila është rruga, sipas jush për të zgjidhur problemin e kthimit të tyre në institucione?
Vjosa Osmani: Unë jam e bindur sepse ai ka gënjyer në të kaluarën dhe të njëjtën gjë bën edhe tani. Jam e bindur se ai nuk e dëshiron pjesëmarrjen e serbëve në institucionet e Republikës së Kosovës, sipas të drejtave që atyre u takojnë edhe me Kushtetutën e Kosovës, sepse është pikërisht Vuçiçi arsyeja pse ata i bojkotuan, u larguan nga këto institucione. Ishte pikërisht ai që nëpërmjet intimidimit, forcës, dhunës, i bllokoi serbët që të mos marrin pjesë në zgjedhjet e parakohshme që u organizuan në komunat e veriut të Kosovës. Tani, natyrisht që do të ketë zgjedhje të reja lokale, sipas afateve ligjore ato ndodhin vitin që vjen. Pra në vend që të marrim parasysh gjërat që ai i thotë, sepse asnjëherë nuk e thotë atë që mendon, paralel me këto fjalë veprimet i ka krejt të kundërta në terren; vazhdon që t’i trajnojë terroristët dhe grupet paramilitare, vazhdon që t’i mbajë nën mbrojtje ata që e kanë kryer (sulmin në) Banjskë, vazhdon që të destabilizojë jo vetëm Kosovën, por edhe Bosnjës dhe gjithë rajonin. Dhe vazhdon të mbijetojë me logjikën e shekullit të 19-të duke folur për “botën serbe” e koncepte tjera që rrezikojnë paqen e stabilitetin në tërë Ballkanin Perëndimor dhe jo vetëm në Kosovë. Pra, Vuçiçi flet, por në fakt veprimet e tij asnjëherë nuk përshtaten me gjuhën e tij dhe në këtë rast nuk duhet t’i marrim seriozisht fare ato që flet, por ta shohim se si po vepron. Veprat e tij e rrezikojnë stabilitetin tonë, pra ne duhet të fuqizojmë mbrojtjen e Kosovës, ta ruajmë edhe më mirë kufirin në bashkëpunim me aleatët tanë, e në të njëjtën kohë të ndërmarrim masa afirmative që vazhdimisht të fuqizohen qytetarët e të gjitha komuniteteve jo shumicë, të ndihen që mund të japin kontribut në institucionet e Kosovës dhe të riintegrohen. Pra, natyrisht që zgjedhje të reja do të ketë në përputhje me kalendarin zgjedhor. Ajo që është me rëndësi është që komuniteti ndërkombëtar t’i bëjë presion Vuçiçit që të mos përdorë dhunë dhe kërcënime ndaj serbëve që jetojnë në Kosovë dhe t’i lërë ata të lirë që t’i shfrytëzojnë të drejtat e tyre, t’i zgjedhin përfaqësuesit e tyre edhe në nivel lokal edhe në nivel kombëtar dhe nëpërmjet këtyre përfaqësuesve pastaj t’i shtyjnë përpara të drejtat e tyre, zhvillimin, progresin dhe të gjitha ato që u janë akorduar edhe me Kushtetutën tonë edhe me ligje, por edhe më shumë marrëveshjen e Brukselit. Pra kjo është rruga përpara. Rruga është që ta ndalim presionin e Serbisë dhe të Vuçiçit konkretisht mbi serbët në Kosovë. Dhe jo ta fuqizojmë apo ta faktorizojmë atë edhe më shumë që ai të vendosë për ta. Kushtetuta e Kosovës ua jep të drejtën serbëve që të vendosin për veten e tyre nëpërmjet të drejtave që i kanë në Kushtetutë. Siç e dini, kanë edhe mbivotim që nuk është në përputhje me përqindjen në popullsi. Pra 3-4 për qind të popullatës në Kosovë, që janë serbët, mund ta bllokojnë çdo amendament kushtetues, çdo ligj me interes vital. Kanë të drejta që nuk i ka asnjë pakicë në Evropë.
Zëri i Amerikës: Zonja Presidente, sipas Kushtetutës së Kosovës, presidenti udhëheq politikën e jashtme. A ia keni përcjellë ju hapur shqetësimet ndërkombëtare Kryeministrit Kurti dhe a bashkërendoheni me njëri-tjetrin? Sa e lehtë apo sa e vështirë është kjo për ju, se siç ju jeni shprehur, marrëdhëniet me kryeministrin nuk janë më ato që kanë qenë dikur?
Vjosa Osmani: Natyrisht që jo vetëm këto shqetësime, por të gjitha çështjet i diskutojmë shumë hapur. Rolet tona në Kushtetutë janë të caktuar dhe të ndara, por megjithatë ekziston sistemi i “kontrollit dhe balancës”, sipas parimeve që vet Kushtetuta jonë i ka përqafuar. Mirëpo, është në interes të Republikës së Kosovës që ne të bashkëpunojmë, që ne të bashkërendohemi, gjithnjë duke e vënë si pikë udhërrëfyese interesin e qytetarëve tanë dhe interesin e Republikës së Kosovës, parime këto që edhe na kanë bërë bashkë në vitin 2021. Jo domosdoshmërisht e kemi qasjen e njëjtë, megjithatë sa i përket interesave afatgjata të shtetit tonë, sa i përket synimit final, ne nuk dallojmë. E duam një Kosovë të fuqishme, sovrane në çdo cep të territorit, një Kosovë të integruar në familjen euro-atlantike, në mekanizmat nga të cilat përfitojnë qytetarët tanë, një Kosovë të zhvilluar ekonomikisht. Mbi të gjitha, një Kosovë ku sundon ligji e jo kriminelët. Prandaj në këtë aspekt jemi të pakompromis. Por, insistimi im i vazhdueshëm është që në mënyrë që të gjitha këto veprime që janë plotësisht legjitime dhe në përputhje me Kushtetutën të jenë me sukses më afatgjatë dhe më të qëndrueshme, duhet vazhdimisht të punojmë bashkë me aleatët tanë. Mos të harrojmë që aleanca me Shtetet e Bashkuara është ndër themelet e shtetit tonë. Është ndër shtyllat më të forta të shtetit tonë dhe e tillë është dëshmuar çdo herë kur ne kemi pasur probleme apo sfida me Serbinë, përfshirë edhe sfidën që kishim vitin e kaluar nëpërmjet aktit të agresionit. Ishin SHBA që u siguruan që forcat e shumta ushtarake e policore rreth kufirit me Kosovën të largohen dhe të mos e rrezikojnë Kosovën, siç e bënin.
Zëri i Amerikës: Zonja Presidente, ju objektivin e keni të njëjtë por mënyra se si do shkoni deri atje, mund edhe ta ngadalësojë procesin…apo jo?
Vjosa Osmani: Ne duhet të bëjmë atë që në Shtetet e Bashkuara dhe në ushtri e quajnë “regroup and reorganize”. Të bëhemi sërish bashkë, t’i bashkojmë forcat sepse interesi i Kosovës është përtej dallimeve që mund t’i kemi. Dhe ne e shohim që në këtë moment kur ka shumë luftëra nëpër vende të ndryshme të botës, përfshirë kontinentin tonë, Kosova natyrisht që nuk është prioriteti kryesor i liderëve botërorë. Pra Kosova dhe si shqiptarë në përgjithësi, ne jemi pak për të qenë të ndarë, siç e kam thënë gjithmonë. Sa i përket interesit të vendit tonë, duhet të punojmë pavarësisht a jemi sot në pushtet apo dikush është në opozitë. Interesi i Kosovës duhet të jetë mbi të gjitha dhe janë disa tema që duhet të na bashkojnë. Mbrojtja e sovranitetit dhe integritetit territorial, integrimi euro-atlantik i vendit tonë, janë prioritete kombëtare dhe ato duhet t’i vendosim para gjitha të tjerash. Nganjëherë shkon më ngadalë, nganjëherë shkon me shpejt, por me rëndësi është që koordinohemi, të bashkëpunojmë dhe që Kosova të ecën përpara duke mos mbetur prapa, sepse nganjëherë kjo dritarja e mundësive hapet për një periudhë, por pastaj mbyllet për një periudhë të gjatë. Duhet ta shfrytëzojmë momentumin dhe unë dje kam marrë një konfirmim të fuqishëm nga Presidenti Biden se do të jetë përkrah Kosovës dhe se Shtetet e Bashkuara vërtet e konsiderojnë Kosovën si ndër sukseset më të mëdha në historinë e vet dhe duhet ta mbajmë si të tillë./ KultPlus.com
Astronomët kanë publikuar një hartë gjigante të “Rrugës së Qumështit” me zbulimet që kanë ndryshuar “përgjithmonë” njohuritë e tyre lidhur me këtë galaktikë.
Harta me rreze infra të kuqe përmban më tepër se 1.5 miliardë objekte, ndër to edhe yje të sapolindur, dhe si e tillë është harta më e detajuar e krijuar ndonjëherë.
Duke përdorur teleskopin me rreze infra të kuqe (Vista) të Observatorit Evropian Jugor (ESO), shkencëtarët vëzhguan për më shumë se 13 vjet rajonet qendrore të “Rrugës së Qumështit”.
Dante Minniti, astrofizikan në Universitetin “Andres Bello” në Kili, i cili udhëhoqi projektin, tha: “Ne bëmë kaq shumë zbulime, kemi ndryshuar pamjen e galaktikës sonë përgjithmonë.”
Të dhënat e hartës mbulojnë një zonë të qiellit të barabartë me 8600 hëna të plota dhe përmbajnë rreth 10 herë më shumë objekte sesa një hartë e mëparshme e hartuar nga i njëjti ekip në vitin 2012.
Harta e madhe me rreze të kuqe infra përmban rreth 500 terabit të dhëna dhe si e tillë është projekti më i madh i kryer nga teleskopi i Observatorit ESO.
Rrezet infra të kuqe janë të padukshme për syrin e njeriut, por emetohen nga të gjitha objektet në bazë të temperaturës së tyre. Teleskopi mund të zbulojë dhe përkthejë këtë energji në një imazh pamor. Harta përbëhet nga 200,000 imazhe të marra nga teleskopi “Vista”, që ndodhet në Observatorin e ESO-s në Kili.
Kamera me rreze të kuqe infra e teleskopit “Vista” mund të depërtojë përmes pluhurit dhe gazit që janë të përhapura nëpër galaktikën tonë dhe është në gjendje të dallojë edhe rrezatimin nga vendet më të largëta të Rrugës së Qumështit.
Dr Oscar Gonzalez, shkencëtar i lartë i projektit në Qendrën e Teknologjisë së Astronomisë në Mbretërinë e Bashkuar (UK ATC) dhe bashkautor në punimin e ri të Astronomisë dhe Astrofizikës, u shpreh se përfundimi i hartës më të madhe të Rrugës së Qumështit është një arritje e jashtëzakonshme për komunitetit e astronomëve.
‘Të dhënat sigurojnë njohuri të paprecedentë mbi strukturën dhe përbërjen e Rrugës së Qumështit dhe do të vazhdojnë të hapin rrugë të reja për kërkimet e ardhshme, që do të përmirësojnë të kuptuarit tonë për universin për vitet në vijim,” tha ai. / KultPlus.com
Numri i shtetasve të huaj që kanë hyrë në territorin shqiptar gjatë muajit gusht ishte 2.167.665. Sipas raportit të publikuar sot nga INSTAT-i, ky numër është rritur me 7.2%, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023.
Në total, gjatë muajit gusht 2024, rezultojnë të kenë hyrë në territorin shqiptar, 3.106.126 shtetas shqiptar dhe të huaj. Ky tregues ka pësuar një rritje me 9.1%, krahasuar me gushtin e 2023-shit.
Referuar INSTAT-it, 96% e hyrjeve të shtetasve të huaj në Shqipëri janë nga rajoni i Evropës. Evropa Jugore zë 77% të hyrjeve të shtetasve të huaj nga kontinenti evropian, ndjekur nga Evropa Perëndimore me 9%.
Qëllimi i hyrjes në territorin shqiptar i shtetasve të huaj, në 99% të rasteve është për qëllime personale, ku dominojnë hyrjet për pushime, vizitë tek të afërm, etj.
Ky tregues ka shënuar një rritje me 10.4%, krahasuar me gushtin e 2023-shit. Rritje të ndjeshme në muajin gusht kanë pasur edhe hyrjet e shtetasve të huaj për qëllime biznesi dhe profesionale, me 49.4%. / KultPlus.com
Në Javën Evropiane të Trashëgimisë Kulturore, DRTK Shkodër zhvilloi një aktivitet së bashku me fëmijët e shkollës 9-vjeçare “Lidhja e Prizrenit”, Kukës. Fëmijët patën një përvojë të mrekullueshme duke eksperimentuar me motive të qilimave tradicionalë në sixhade dhe tezgjah.
Atelieja “Ora”, në Kukës mikpriti grupin e fëmijëve të cilët i inkurajoi për zhvillimin e aftësive të tyre kreative. Duke parë disa modele të sixhadeve shumëngjyrëshe si frymëzim, fëmijët i rikrijuan ato duke qenë të lirë me imagjinatën e tyre, ndërsa i vizatonin në letër.
Duke u udhëqur nga profesionistë të artitizanatit, fëmijët patën mundësi të praktikojnë teknika të punimeve të tyre nga letra në tezgjah.
Ky aktivitet thekson rëndësinë e ruajtjes së artizanatit dhe zhvillimin e Trashëgimisë Kulturore. Gjithashtu ndihmon në kuptimin e lidhjeve historike dhe rrugën që artizanët kanë ndjekur për të mbajtur gjallë traditat dhe teknikat e pasura të krijimit duke i pasqyruar ato në kontekstin e Trashëgimisë Kulturore./ KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës Albin Kurti, në New York pati ka apsur një takim dypalësh me Ministrin e Punëve të Jashtme të Singaporit, Vivian Balakrishnan.
Bashkë diskutuan për mundësitë që do të rrisnin shkëmbimet dhe ndërveprimet tregtare, ekonomike, kulturore dhe të përvojave ndërmjet dy vendeve, ka njoftuar Zyra e kryeministrit përmes një komunikate.
“Në veçanti biseduan rreth Nismës së Kombit të Mençur (Smart Nation Initiative) të Singaporit, që synon transformimin e vendit përmes integrimit të teknologjisë digjitale në sektorë të ndryshëm dhe themelimit të Fondit Sovran në Kosovë që do të forcojë ndërmarrjet publike të vendit duke i shndërruar ato në korporata të fuqishme që i kontribuojnë ekonomisë, dhe për mënyrat se si mund të përfitojmë nga shkëmbimi i përvojave në jetësimin e këtyre dy projekteve të mëdha”.
“Kryeministri falënderoi Republikën e Singaporit për mbështetjen e dhënë që prej vendosjes së marrëdhënieve diplomatike në vitin 2016, dhe theksoi rolin e rëndësishëm që Singapori mund të luaj për Kosovën në zgjerimin e bashkëpunimit dhe raporteve me vendet e Azisë juglindore”, thuhet në njoftimin e ZKM-së. / KultPlus.com
Bertolt (Eugen Berthold Friedrich) Brecht-i është ndër më të njohurit dramaturgë dhe poetë gjermanë të shekullit XX. Ai lindi në Augsburg, qytet në juglindje të Bavarisë.
Nga fundi i Luftës së Parë Botërore regjistrohet në Universitetin e Munihut për Mjekësi dhe Shkenca Natyrore, por duke qenë më shumë i interesuar në çështjet letrare, ai nuk e merr seriozisht studimin e këtyre disiplinave. Poezitë e para nis t’i publikojë në gazetën vendase të Augsburgut kur ishte shumë i ri. Më pas do të angazhohet me shkrime (kritike) mbi teatrin. Siç e rrëfen vetë, ai kishte shkruar katër drama dhe një opera kur nisi të lexojë për herë të parë analiza politike dhe shkrime të Marksit.
Njohja me teorinë marksiste do të ketë një ndikim të jashtëzakonshëm te Brecht-i, çka do të reflektohet në të gjithë krijimtarinë poetike, letrare dhe intelektuale: në fakt prej këtu e gjithë vepra e Brecht-it mund te themi se do të jetë e drejtuar vetëm në shërbim të përparimit dhe emancipimit politik të klasës punëtore. Walter Benjamin-i thotë se ai ishte i pari që u drejtoi intelektualëve kërkesën për të mos e furnizuar aparatin e prodhimit pa e ndryshuar atë në drejtim të socializmit.[1] Intelektualët e interesuar në çlirimin e punëtorisë, ose inteligjenca progresive/revolucionare siç e quan Brecht-i, nuk duhet t’i shërbejnë aparatit prodhues të kohës, por duhet që brenda mundësive ta ndryshojnë në interes të klasës punëtore.
Edhe pse nuk u bë asnjëherë anëtar i Partisë Komuniste Gjermane, Brecht-i gjithsesi dakordësohej me të gjitha qëllimet revolucionare të saj. I vetëdijshëm për rrezikun që i kanosej, një natë përpara ardhjes në pushtet të nazistëve, Brecht-i largohet nga Gjermania, një arrati që do të përfundojë vetëm me mbarimin e Luftës së Dytë Botërore. Pasi marrin pushtetin, nazistët urdhërojnë djegien e të gjitha veprave të tij. Atij i hiqet edhe shtetësia gjermane me akuzën për “tradhti të lartë”. Gjatë kësaj kohe, ai shkruan pjesët më të rëndësishme mbi teatrin, si dhe poezi e novela. Pas mbarimit të luftës kthehet dhe vendoset në Berlinin Lindor ku angazhohet ne veçanti me teatrin epik. / KultPlus.com
Njerëzore, intensive, reale, melankolike. Ishte 7 mars 1908, dhe një nga aktoret më të mëdha të kinemasë italiane lindi në Romë: Anna Magnani.
Jeta e saj u bë menjëherë e vështirë: nëna e saj, një rrobaqepëse nga Ravenna, e braktisi atë që fëmijë, ndërkohë që ajo kurrë nuk e njohu babanë e saj biologjik.
Anna u rrit me gjyshen e saj, duke studiuar Artin Dramatik dhe gjithmonë duke sjellë me vete dhimbjen që e kishte shoqëruar nga një moshë shumë e hershme.
Një përvojë jetësore që e çoi shumë larg: në vitin 1926 ajo debutoi në skenë dhe u bë e famshme në vitin 1945.
Nga ai moment karriera e saj njohu vetëm rritje: së bashku me Aldo Fabrizi dhe Alberto Sordi, ajo u bë një nga figurat më të rëndësishme të kinemasë romake të shekullit të njëzetë.
Ne të gjithë e kujtojmë Magnanin (ajo vdiq në Romën e saj më 26 shtator 1973) për talentin e saj të madh, por edhe për intensitetin dhe thellësinë që e bënte jo vetëm të ndryshme, por unike.
Siç kuptohet nga frazat e saj më të famshme:
“Mos më hiqni asnjë rudhë. I kam paguar shtrenjtë të gjitha.”
“Nuk e di nëse jam aktore, aktore e madhe apo një artiste e madhe. Unë nuk e di nëse jam e aftë të veproj. Unë kam kaq shumë figura brenda meje, kaq shumë gra, dy mijë gra. Unë vetëm duhet t’i takoj. Ato duhet të jenë të vërteta, kjo është e gjitha “.
“Pasionet e mëdha nuk ekzistojnë: ato janë fantazitë e gënjeshtarëve. Ka vetëm disa dashuri të vogla që mund të zgjasin pak ose një kohë të gjatë”.
“Fakti është se gratë si unë lidhen me njerëzit me një personalitet superior ndaj tyre: dhe unë kurrë nuk kam gjetur një njeri me një personalitet të aftë për të minimizuar timin. Gjithmonë kam gjetur burra, si t’i definoj ato? Përkëdhelës. Zot: edhe ne qajmë për këta Përkëdhelësit, por mos harro, ata janë që s’vlejnë as gjysëm lire”.
“Dashuria? Hiqni gjithçka prej meje, por dashurinë jo, mos e largoni prej meje: dashuria është shiu dhe era, është dielli dhe ylli. E pranoj, kam një karakter të tepruar dhe të pamatshëm. Unë nuk e di se si të frenoj, sa herë që dashuroj ajo më mbërthen deri në majë të flokëve. S’e merrni me mend, çfarë dhimbje të dilja e gjallë prej, çfarë tragjedie ishte t’i shpëtoje! Dhe një mëngjes zgjoheni në shtrat dhe nuk keni më pikë gjaku. Por pastaj fillon përsëri dhe është e mrekullueshme.” / KultPlus.com
Përktheu Zija Vukaj
Duke pasur zakonin t’u vardisesh femrave, është e vështirë ta kuptosh, kur ajo kohë ka kaluar e gratë të shikojnë si një baba apo ndoshta edhe si gjysh. Është e vështirë mbi të gjitha, sepse çdo burrë i pjekur ka brenda kokës së tij një kokë tjetër: koka e jashtme ka rrudha, flokë gri, dhëmbë të brejtur, sy të mavijosur; përkundrazi, koka e brendshme i ka mbetur si atëherë kur ishte i ri, me flokë të zinj e të dendur, me fytyrë të sheshtë e sy të gjallë. Dhe është koka e brendshme që shikon me dëshirë gratë, duke menduar se është i shikuar prej tyre. Përkundrazi, gratë shohin kokën e jashtme dhe thonë: “Po ç’do, vallë ky karafil? S’e kupton që mund ta kisha gjysh?
Ta lëmë me kaq! Atë vit, salloni ku jam berber që prej gati tridhjetë vjetëve, u zmadhua: qenë ndërruar pasqyrat dhe lavamanët, qenë lyer muret e raftet dhe, së fundi, pronari mendoi mirë të merrte edhe një manikyriste që quhej Jola. Përveç pronarit, në sallon ishim tre vetë: një djalosh rreth të njëzet e pesave, Amato, i zeshkët e serioz, që kishte qenë polic; Xhuzepja, pesë vjet më i madh se unë, i shkurtër, trupngjeshur e i shogët dhe unë. Siç ndodh gjithmonë, kur në një ambjent vetëm burrash hyn një grua, vura re shumë shpejt se që të tre e shikonim me ngulm Jolën. Pastaj, ajo ishte tamam siç thuhet, një tip i zakonshëm, prej kartoline të ilustruar: e kolme, e ndezur, me një fytyrë që binte në sy dhe flokë të zinj; si ajo ka miliona. Duhet theksuar në këtë pikë që unë, pa u mburrur, mund t’i them vetes burrë i pashëm. Jam i hajthëm, i gjatë aq sa duhet, me një fytyrë të zbehtë e nevrike; dhe gratë thonë se kam një shprehje interesante. Vërtet, sidomos kur shikoj tërthorazi, sytë e mi godasin ëmbël, plot ndjenjë, gati- gati skeptikë. Por gjënë më të mirë kam flokët: gështenjë të çelët, të hollë, të pastër, të dallgëzuar, të prerë alla Naxaret, pra të ngritur si një flakadan, me basetat e gjata që zbresin deri në gjysmë të faqes. Veç kësaj, jam elegant: jashtë sallonit, gjithmonë i veshur me korrektësi, me kravatë, çorapet e shamitë e ujdisura; në sallon me një këmishë gati më shumë prej kirurgu se sa prej parukieri, shumë të bardhë. Me këtë cilësi, nuk është për t’u çuditur që unë jam fatlum me gratë. Dhe, meqë ky fat nuk më ka zhgënjyer kurrë, kam marrë zakonin që, po më pëlqyen, t’i vështroj në njëfarë mënyre të ngulët e magjepsëse që vlen qindra komplimente. Kështu, kur, pasi t’i kem vështruar mirë e mirë, u afrohem, vë re që fruti tashmë është pjekur: nuk më mbetet veç të shtrij dorën e ta këput.
Ai që më frikësonte më shumë në sallon, përsa i përket Jolës, ishte Amato. Nuk ishte i bukur, nuk ishte interesant, por ishte i ri. Xhuzepen nuk e vija fare në hesap: më i vjetër se unë, siç e kam thënë tashmë, dhe tamam i shëmtuar, pa derman. Jola rrinte përherë e ulur në tryezën e saj të manikyrës, në një qoshe, e shushatur nga mërzia dhe palëvizshmëria, e përhumbur në leximin dhe rileximin e dy a tri gazetave të sallonit apo në rregullimin e thonjve, në pritje për t’ua ndrequr klientëve. Pothuajse kundër dëshirës sime, instinktivisht, zura ta gjuaja me vështrime. Vinte një klient dhe ulej në poltronë: unë merrja peshqirët, e shtrija me një goditje të vetme, në mënyrë elegante dhe , ndërkaq, gjeja mënyrën t’i lëshoja një vështrim të gjatë. Ose laja flokët, duke fërkuar me të dy duart kokën e sapunosur dhe, sërish një shikim tjetër. Ose akoma, ushtrohesha në majën e gërshërëve mbi një ngjyrim: në çdo katër goditje gërshëre, një vështrim. Nëse pastaj lëvizte përtacisht për të marrë një hekur në raft, e ndiqja me sy në pasqyrë. Duhet thënë që Jola nuk ishte aspak e zgjuar apo lozonjare: madje kishte një shprehje të fjetur, shtinjake, e ngathët, si një dac i fryrë nga gjumi. Por me sot e me nesër, para se ta kuptonte se e shikoja; pastaj pranoi të ishte e shikuar; më në fund filloi edhe ajo të m’i shkëmbente shikimet. Pa ligësi, sepse nuk e kishte, në një mënyrë të ngathët e të rëndë, por të padyshimtë.
Mendova atëherë, siç i thonë fjalës, se dardha ishte pjekur; dhe një të shtunë e ftova të shkonim në banjat e Ostias, të dielën pasdite. Pranoi menjëherë, por duke vërejtur se nuk duhej ta kritikoja për kostumin e banjos: ishte shëndoshur dhe, i vetmi që kishte, i rrinte i ngushtë. Madje, pa ndonjë hije nazeje tha: “Jam dhjamosur pak, për shkak të qëndrimit ulur në sallon, pa bërë lëvizje”. Fjalët e një vajze pa djallëzi; edhe për këtë më pëlqente. E lamë të takoheshim të nesërmen në stacionin e San Paolos. Para se të shkoja, bëra një tualet të kujdesshëm. U rrova dhe pudrosa faqet. U kreha me një krehër të dendur për të hequr çdo dyshim zbokthi. Spërkata pakëz kokën dhe shaminë me një parfum manushaqeje. Këmishën e kisha alla robespier me grykë të hapur, xhaketën sahariane dhe pantallonat të bardha. Jola qe shumë e saktë: në dy, mes turmës së ekskursionistëve, e pashë të vinte drejt meje, e veshur krejt në të bardha, pak e shëndoshë dhe e shkurtër, por e re dhe e lakmueshme. Duke më përshëndetur, tha: “Çfarë turme…do të na takojë ta bëjmë udhëtimin në këmbë”. Si kavalier që jam, i thashë se do t’i gjeja një vend: të ma linte mua. Ndërkaq treni hyn nën strehë, turma mbi platformë ka një lëvizje paniku sikur është sulmuar nga një repart kavalerie, të gjithë bërtasin e thërrasin njëri- tjetrin, unë sulem, i ngjitem një sporteli, ngrihem mbi turmë, jam duke u ngjitur. Një djalosh zeshkan më jep një të shtyrë dhe bën të më kalojë përpara. Ia kthej të shtyrën, më tërheq për mënge, i jap një bërryl në stomak, çlirohem dhe sulem në vagon. Por kam humbur kohë me këtë harbut dhe vagoni është plot tashmë, përveç një vendi. Vrapoj drejt vendit, vrapon edhe ai; thuajse në të njëjtin çast, e kapim; për ta zënë, unë kostumin e banjos, ai xhaketën. Atëherë përballemi. I them: “Kam ardhur unë i pari”.”Kush e tha?” “E them unë,” i përgjigjem dhe i hedh xhaketën në fytyrë. Në këtë çast mbërrin Jola dhe ulet pa mëdyshje, duke thënë: “Faleminderit Luixhi”. Djaloshi mbledh xhaketën, heziton, pastaj e kupton që nuk mund ta përzërë Jolën dhe largohet duke shqiptuar me zë të lartë: “Plak budalla”.
Treni u nis thuajse menjëherë dhe mua më goditi një rrymë ajri duke qëndruar në këmbë pranë Jolës. Por tashmë kisha humbur çdo entusiazëm dhe do të doja të zbrisja e të ikja. Ato dy fjalë “plak budalla” më kishin befasuar pikërisht në çastin që nuk e prisja. Mendoja se djaloshi kishte thënë “plak budalla” me dy ndijesi të ndryshme. Fyerja qëndronte tek “budalla”; e deri këtu asgjë e keqe: kish dashur të më ofendonte, të më quante të marrë. Por “plak” nuk e kishte thënë për të më sharë. “Plak” e kishte thënë si një të vërtetë. Siç do të kishte thënë, ta zëmë, nëse në vend të të pesëdhjetave të isha gjashtëmbëdhjetë: “Kalama i marrë”. Me një fjalë, për të, si për të gjithë, përfshirë edhe Jolën, isha një plak; dhe pak rëndësi kishte se atij i dukesha budalla dhe Jolës, përkundrazi, inteligjent. Ndoshta s’do të kishte qenë aspak e nevojshme që Jola të zinte vend. Tekefundit, djaloshi do të më lëshonte pe njëlloj, për respekt moshe. Këtë e vërtetova prej njërit që po rrinte përballë Jolës, i cili kishte parë skenën dhe tha: “Djalë i keq… së paku duhej të lëshonte pe për hir të moshës”.
Ndihesha krejtësisht i ngrirë dhe i përhumbur. Dhe tasheparë çoja dorën në fytyrë gati duke kërkuar, në mungesë të një pasqyre, të kuptoja me gishta sa plak isha. Jola, natyrisht nuk e vriste mendjen fare. Në gjysmë të rrugës më tha: “Më vjen keq që mbete në këmbë”. S’munda të bëja tjetër, veç t’i përgjigjesha: “Jam plak, po, por jo aq sa të mos mund të rri një gjysmë ore në këmbë”. Gati duke shpresuar se ajo do të më përgjigjej: “Luixhi… ju i vjetër… ç’thua?” Përkundrazi, ajo torollake nuk tha asgjë; dhe kështu u binda që kisha të drejtë.
Në Ostia u zhvesh ajo e para, duke dalë, pastaj nga kabina në kostumin që po i pëlciste në trup, e bardhë, e freskët e ngjeshur dhe e re për të të tërbuar. Hyra edhe unë në kabinë dhe, gjëja e parë, shkova të vështrohesha në pasqyrën e thyer që varej në mur. Isha tamam plak: si nuk e kisha vënë re këtë gjë? Pashë me një shikim sytë e veshur e të humbur mes rrudhash, flokët plot fije të bardha, lëkurën e faqeve të fishkur dhe dhëmbët e verdhë. Këmisha alla robespiere, aq rinore, më bëri të turpërohesha: zbulonte gjithë qafën me tërë ato rrudha të flegëruara në fyt. U zhvesha e, ndërsa po përkulesha të vishja mbathjet, barku më kërceu mbi stomak e pastaj ra sërish poshtë si një thes i fryrë. “Plak i marrë”, përsërita me zemërim. Mendoja se këto ishin të papriturat e jetës: para një ore besoja se isha i ri, se mund të bëja namin me Jolën; tani, falë atyre dy fjalëve, e shihja veten të plakur, që mund të bëja vetëm babain e saj. Dhe më vinte turp prej gjithë atyre shikimeve që kishte pasur prej meje në sallon e, pastaj, që e kisha ftuar: kushedi ç’mendonte për mua, kushedi si më shihte.
E mësova më vonë se çfarë mendonte. Ndërsa, të kapur pas litarit të shpëtimit, po e linim veten të mbuloheshim nga dallgët, sepse deti ishte i trazuar dhe në çdo dallgë që na mbulonte unë mbetesha pa frymë dhe mendoja: “Mbetem pa frymë, sepse jam i vjetër”, ajo krejt e lumtur më thirri: “A e di, Luixhi, se nuk të mendoja kaq sportiv”. “Pse?” e pyeta. “Si më mendoje?” “Bah!” u përgjigj ajo, “një njeriu në moshën tuaj nuk i pëlqen më deti… këtu vijnë të rinjtë”. Në këtë çast një dallgë e lartë plot shkumë u thye sipër nesh dhe unë rashë mbi Jolën e, për t’u mbajtur, e kapa për njërin krah: i fortë, i rrumbullakët, mish vërtet i ri, që hidhej. I bërtita me gojën plot ujë të kripur: “Mund të isha yt atë”. Dhe ajo duke qeshur mes shkumës që i zjente përreth: “Baba, jo…të themi: xhaxha”. Pra dolëm prej ujit, mirëpo nga turpi dhe sikleti nuk kisha më as forcë të flisja. Më dukej se në gojë kisha një kurthë me sustë të shkrehur, që, për ta hapur, donte një lloz. Jola ecte para meje duke tërhequr mbi kofshë e mbi gjoks kostumin, i cili, i lagur, ishte bërë krejt i pahijshëm. Pastaj u hodh në rërë dhe mishi i saj ishte kaq i tendosur, sa rëra nuk i ngjitej dhe binte poshtë në copa të qullura. Qëndrova pranë saj, memec, i mpirë, i pazoti të lëvizja a të flisja. Ndoshta Jola, megjithëse ishte më e pandjeshme se një rinoceront, e kuptoi gjendjen time të dobët, sepse papritur më pyeti nëse ndihesha pak mirë. I thashë: “Po mendoja për ju. Kë pëlqen në sallon? Amaton, Xhuzepen apo mua?” Ajo, e përpiktë, m’u përgjigj, pasi u mendua pak: “Ua, ju jeni simpatikë që të tre”. Ngula këmbë: “Por Amato është i ri”. “Po” u përgjigj ajo, “është i ri”. “Besoj se është dashuruar pas jush”, e mora fjalën pas një çasti. Ajo u përgjigj: “Vërtet? Nuk e kisha vënë re një gjë të tillë”. Pra ishte e hutuar, si e merakosur. Në fund tha: “Luixhi, më ka gjetur një hall: më është shqepur kostumi prapa… ma jep peshqirin të shkoj të vishem”. Të them të drejtën qeshë i kënaqur nga ajo shqepje. I dhashë peshqirin, ajo u kthye ijazi dhe vrapoi në kabinë. Gjysmë ore më vonë ishim në tren në një vagon të zbrazur. Unë kisha tërhequr jakën e këmishës alla robespiere mbi qafë dhe mendoja se tashmë për mua kishte mbaruar dhe isha një plak.
Atë ditë u betova se nuk do ta vështroja kurrë më Jolën e asnjë grua tjetër; dhe ashtu bëra. M’u duk se ajo ishte pak e çuditur dhe nganjëherë m’i ngulte sytë me një shprehje qortuese, por mbase ishte një përshtypje. Kaloi një muaj, gjatë të cilit kisha folur katër pesë herë me të me po ose me jo. Ndërkaq, ajo kishte zënë miqësi të veçantë me Xhuzepen, por që e trajtonte tamam si një baba, pa asnjë hije joshjeje, pa të keq dhe me seriozitet. Unë ndihesha më i vjetër se kurrë, qethja flokë, rruaja mjekra, merrja bakshishe e nuk bëzaja. Por një nga ato ditë, në të mbyllur, ndërsa po hiqja këmishën në kthinën e rrobave, pronari, një goxha burrë, njoftoi: “Sonte, nëse nuk jeni të zënë, do të darkojmë së bashku… qeras unë… Jola është fejuar me Xhuzepen”. Nxora kokën: Jola buzëqeshte në qoshen e saj, në tryezën e manikyrës; Xhuzepja buzëqeshte nga ana tjetër, duke pastruar një brisk. Befas ndjeva një lehtësim tepër të madh: Xhuzepja ishte më i vjetër se unë, Xhuzepja ishte i shëmtuar, e megjithatë Jola kishte pëlqyer Xhuzepen dhe jo Amaton. Vrapova me duar të shtrira tek Xhuzepja, duke thirrur: “Përgëzime, përgëzime të forta”, pastaj përqafova Jolën dhe e putha në të dyja faqet. Pra në sallon, më i lumturi nga të tre isha unë.
Të nesërmen ishte e diel dhe pasdite dola shëtitje. Vura re, duke bredhur, se po filloja sërish t’i vështroja gratë, si në të kaluarën, një për një, para e mbrapa. /ExLibris/ KultPlus.com
Tradita shqiptare e artit komik është padyshim një nga thesaret e kulturës sonë kombëtare. Rrugëtimi i kahershëm i kësaj marrëdhënie vlerash dhe përfaqësimi është gjithçkaja dëshiruese e shumë personaliteteve të shquara, ndër të cilët rrekemi të veçojmë Vasillaq Vangjelin.
Më shumë se një vlerësim për punën dhe kontributin që ai ka dhënë në pasurimin e kësaj tradite, kjo ndërmendje është shkas përshpirtje në përvjetorin e vdekjes. Vasillaq Vangjeli ishte dhe mbeti, për tu përjetësuar në panteonin e vlerave të artit skenik shqiptar një zë dhe një karakteristikë, një profil dhe një tipar, unik. Kjo është thelbësore në art, këtë e jetësoi ai në skenë.
Vasillaq Vangjeli njihet kryesisht si aktor komik. Ai i lindur në 19 shkurt 1948 dhe u shua më 26 shtator 2011, ende pa mbushur 64 vjeç pas një bashkëjetese dhe lufte të gjatë me diabeti. Për më shumë se 45 vjet në skenë, Vangjeli ka luajtur mbi 100 role në teatër, kinematografi dhe estradë.
Në vitin e tretë të Mjekësisë, Vasillaq Vangjeli e braktis shkollën për të hyrë në Institutin e Lartë të Arteve (vitet 1973-1975). Pas përfundimit të tij e çuan për të bërë stazhin në teatër. Nga Teatri Popullor e kaluan në Estradën e Shtetit si aktor i humorit dhe që nga viti 1976 deri më 1 prill 2005 ka qenë aktor dhe regjisor në estradë dhe aktor i Estradës së Tiranës. Në këto kushte aktivizohej që atëherë në Estradën e Shtetit, që nga viti 1967-1968 kur ka qenë regjisor Bujar Kapexhiu.
Për rreth 45 vjet në skenë, me intuitë të hollë e spontanitet të admirueshëm Vangjeli ka bërë për vete me qindra-mijëra spektatorë duke u kthyer kështu në një ndër artistët më të dashur për ta e sidomos në fushën e humorit e të skenës. Ka qenë ndër artistët më të rëndësishëm të Estradës së Tiranës duke luajtur pothuaj në të gjitha premierat. Është një aktor me diapazon të gjerë, vokal, vesh absolute, humorist, recitues. Aktor tragjik-komik me cilësi të mëdha artistike, intuitë e depërtues i thellë në tipa e karaktere, këto janë disa nga cilësitë e Vasillaqit, i cili me mjeshtëri e finesë di ti verë në shërbim të asaj çfarë ai bën. Humorin nuk ta jep shkolla. Ajo vetëm të zhvillon, të drejton nëpërmjet dhuntive të lindura. E kështu ndodh edhe me Vasillaqin. Humori është i lindur që me lindjen e tij. Në rininë e hershme, sapo kishte mbaruar Akademinë e Arteve për aktrim, i filluan peripecitë e punës apo të emërimit ku do të punonte. Djalë i formuar e plot dëshirë. Kërkonte me çdo kusht të fillonte aktrimin në Teatrin Kombëtar, aq më tepër i dhanë edhe një rol tek drama “Lëvizja” me regji të Pirro Manit, rol që e realizoi me sukses. Por megjithatë, mendimi i partisë ishte që ai të shkonte në Estradën e Tiranës ku edhe e emëruan. Urdhëri ishte urdhër pavarësisht kërkesave e letrave të artistëve të teatrit të cilët kërkonin ta mbanin në kolektivin e tyre. E Vasillaqi nuk donte të shkonte, por pa punë nuk rrihej. Frikë kishte se mos e degdisnin në ndonjë vatër kulturore të humbur, si hakmarrje për moszbatim urdhri. E kështu përfundoi aktor në teatrin e Estradës së Tiranës deri në fundin e merituar të kësaj të fundit.
Estrada nuk e deshi në fillim, punonte pa dëshirë, pa vëmendje. Bënte mungesa në punë, role pa cilësi. Por është po ky artist që u lidh aq shumë me estradën, me humorin, instrumentet, paroditë sa nuk shpjegohet dot më. Më pas Estrada u bë vendi ku shpërfaqi me të gjitha energjitë krijuese talentin dhe vlerat etike, u bë vendi ku realizoi ëndrrën aktoreske. Vlerat i maten me rolet e interpretuara, e nuk janë pak. Të freskët e cilësor e plot shaka. I kalojnë të 100 role të krijuara në estradë, teatër, kinematografi, etj. Të gjithë i kujtojnë : dhëndrin Koçi tek “Zonja nga qyteti”, “Një gjel në qymez”, “Një mburravec që ka frikë nga pëllitja e lopës”, “Dordoleci”, “Donkishoti”, ose rolin e Lolos, një lolo tragjik-komik me nuanca tepër fine të interpretimit. Të shumtë janë rolet në Estradë si : tek komedia e Vodvil “Mirelo”, Xhixh, “Pa martuar 50-vjeçar” apo të kujtojmë skeçet e paroditë. Tani është i angazhuar me një rol në komedinë “HARVEY”. Komedi e bukur, rol i bukur. Regjia është e Hervin Çulit. Më pas ka regjinë e një varjetee, a një tjetër ftesë në Teatrin Kombëtar, e pastaj një tjetër ftesë…Vaso tani nuk punon më si aktor profesionist pranë ndonjë institucioni. Ai doli në asistencë si e gjithë trupa e Estradës së Tiranës. Shtëpinë e tij e ka kthyer në lokal ku argëton të tjerët, por argëtohet edhe vetë. I shkojnë vazhdimisht miq e shokë, kolegë. Edhe aty humorin nuk e lë, me barcaleta, ngjarje të vërteta e të sajuara. “pjesë e profesionit”- thotë. E kështu jeta e Vasillaqit do të vazhdojë dhe ai përsëri do të bëjë humorin e tij në vorbullën e ekonomisë së tregut.
-Nga Albert Vataj / KultPlus.com
Pablo Neruda
Kam uri për gojën tënde, zërin tënd, flokët e tu,
dhe shkoj rrugëve i uritur e i heshtur,
nuk më ngop buka, agimi me ngasje më çorodit,
në kërkim të tingujve të ujshëm të hapave të tu nëpër ditë.
Kam uri për të qeshurën tënde që si lumë rrjedh,
për duart e tua në ngjyrë të grurit të pjekur,
Për të zbehtën e gurtë të thonjve të tu,
Kam uri për lëkurën tënde si bajame e paprekur.
Dua të ha rrufenë e djegur në hijeshinë tënde,
hundën kryeneçe të fytyrës tënde të bukur,
dua të ha hijen fluturake të qerpikut tënd.
Shkoj e vij i uritur i muzgut nuhatës,
ty duke të kërkuar, në kërkim të zemrës tënde ngrohtësi,
si një pumë që endet në të Kitrates vetmi. /KultPlus.com
Përse ishte Shkodra e para, që u bë djepi i artit realist shqiptar? Përse Kolë Idromeno u bë artisti i parë realist shqiptar dhe përse do ishin të rinjtë shkodranë të parët ndër shqiptarët, që nisën të ëndërronin të bëheshin piktorë?
Rreth këtyre pyetjeve interesante u zhvillua takimi me studiuesen Eleni Laperi në Muzeun Kombëtar të Fotografisë “Marubi”.
Studiuesja në fushën e arteve pamore dhe autore e librit “Kolë Idromeo, themeluesi i artit realist shqiptar” u foli të pranishmëve mbi jetën e një artisti si Kolë Idromeno. Takimi “Kur të rinjtë shkodranë nisën të ëndërrojnë të bëhen piktorë”, u zhvillua në kuadër të aktiviteteve me rastin e Ditëve Evropiane të Trashëgimisë, duke u mbështur nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.
Muzeu “Marubi” shkroi në faqen e tij se, “kur nis të punosh për të njohur jetën e një artisti si Kolë Idromeno, kupton se sa e rëndësishme është të saktësosh faktet, të dish të ndash legjendën nga realiteti historik, të shpëtosh nga prirja për ta zbukuruar realitetin. Madje edhe legjendave të duhet t’u gjesh shkaqet historike, që i krijuan.”
Këto janë pika kyç që shënjojnë procesin e njohjes, të dokumentimit të zhvillimeve historike, gjeopolitike, ekonomike e kulturore, të cilat krijuan kushtet, që në Shkodër të hapej e para studio e fotografisë dhe e para atelie e artit realist shqiptar
Muzeu “Marubi” ashtu si edhe institucione të tjera kulturore në vend, ka organizuar disa aktivitete në kuadër të Ditëve Evropiane të Trashëgimisë Kulturore./atsh/KultPlus.com
Krijo suksesin tënd, me edukim amerikan në UNI – Universum International College, fuqizuar nga Arizona State University, Universiteti më i madh publik në SHBA dhe nr. #1 për Inovacion, për të nëntin vit me radhë.TRANSFERONI studimet në Universum dhe merrni diplomë të fuqizuar nga Arizona State University.
Regjistrohu Online për informata: https://universum-ks.org/apliko/
Të gjithë studentët të cilët diplomojnë nga UNI – Universum International College, do të pajisen me diplomë “Fuqizuar nga Arizona State University”.
Përmes këtij partneriteti, mund të përfitojnë edhe studentët nga institucionet tjera të cilët i TRANSFEROJNË studimet në Universum dhe të marrin diplomë të fuqizuar nga Arizona State University.
Transfero të gjitha provimet nga universiteti paraprak përfito zbritje & shkëmbim semestral në njërin nga 221 Universitetet Partnere në 26 shtete të BE-së me BURSË të plotë.A dëshironi edhe ju t’i transferoni studimet në Universum, t’i ndjekni ligjeratat me orar fleksibil pa shkëputje nga puna dhe pastaj t’i vazhdoni ato jashtë vendit me bursë të plotë? Shiko programet e akredituara për studime në UNI-Universum International College duke klikuar KËTU.Në partneritet me Arizona State University,
UNI – Universum International Collegeofron:
- Mundësi për diplomë të dyfishtë nga Arizona State University
- Qasje në kurrikulen e Arizona State University
- Studime me standarde amerikane
- Studime në 26 shtete të BE-së dhe Turqi me bursë të PLOTË
Për më shumë informata ndiqni faqen në facebook, kontaktoni në [email protected] apo telefononi në +383 44 144 062.
Artisti bashkëkohor Sislej Xhafa do të prezantohet me një performancë në Preshevë, i cili në bashkëpunim me Shoqatën Beyond të Preshevës do të prezantojnë Teatrin e Pjesës së Padukshme të Hënës, ku edhe do të paraqitet “Spageti i Mesnatës në Pritje të Lules”, shkruan KultPlus.
Teatri i Pjesës së Padukshme të Hënës fton publikun në një seri performansash dhe punëtorive të përkushtuara për të eksploruar dhe zbuluar thellësitë e fshehura të Preshevës dhe Bujanocit, përmes një qasjeje unike dhe të ndërlikuar ndaj artit dhe kulturës.
Kjo performancë do të mbahet prej 14 deri më 18 tetor. / KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani gjatë qëndrimit në New York është takuar me Presidentin e Gambisë, Adama Barrow.
Osmani është shprehur se kanë pasur një diskutim të frytshëm me Barrow.
“Diskutim i frytshëm me Presidentin e Gambisë, Adama Barrow, në New York. Mundësi e shkëlqyer për ta rikonfirmuar përkushtimin tonë ta përbashkët për forcimin e marrëdhënieve midis dy shteteve tona, si dhe për ta avancuar bashkëpunimin në dobi të qytetarëve tanë”, ka shkruar Presidentja Osmani./KultPlus.com
Në Prishtinë u zhvillua takimi i redaksive të fushës “komunikim dhe mjete të komunikimit” për hartimin e fjalësit të njësuar.
Në takim mori pjesë edhe zëvendëskryeredaktori i “Enciklopedisë shqiptare” akad. Mehmet Kraja. Ai vlerësoi punën e bërë nga dy redaksitë dhe paraqiti disa sugjerime për të përmbyllur me sukses fazën e parë të hartimit të kësaj vepre të madhe.
Akademik Kraja theksoi se “Enciklopedia” jonë do të jetë enciklopedi kombëtare për vlerat më të mira që kanë dhe kanë krijuar shqiptarët në historinë e tyre.
Përgjegjësi i redaksisë së Kosovës, Binak Kelmendi dhe përgjegjësi i redaksisë së Tiranës, Naim Zoto, si dhe prof. dr. Valbona Toska (nga redaksia e posaçme për trashëgiminë shqiptare në Maqedoninë e Veriut) informuan për punën e redaksive dhe problematikat e evidentuara. Anëtarët e këtyre redaksive dhanë mendime sidomos në lidhje me kriteret për përfshirje dhe proporcionet strukturore mes artikujve.
U konkludua që koha deri në fund të shtatorit duhet të shfrytëzohet që lista e përbashkët e artikujve të rishihet edhe një herë për të reflektuar vërejtjet e apo sugjerimet gjatë kësaj konsulte ballafaquese.
Ky projekt i përbashkët i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës mbështetet dhe bashkëfinancohet nga qeveria e Shqipërisë dhe e Kosovës./atsh/KultPlus.com