Shqipëria turistike i flet sot botës nga Berlini, me krenarinë e vendit të nderit në panairin më të madh global të turizmit IBT.
Përfaqësuesit i ITB Berlin, organizues i panairit, Mario Tobias u shpreh se ndjehet krenar për këtë partneritet me Shqipërinë.
Ai u shprehu mirënjohjen për mikpritjen vitin e shkuar kryeministrit Edi Rama dhe ministres së Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro.
“Bota e udhëtimit jeton këtu, askund tjetër! Dua të veçoj Shqipërinë, vendi pritës i 2025-ës. Jam shumë entuziast që është vendi mikpritës këtë vit. Përgjatë kësaj mbrëmjeje do t’ju marr me vete në një udhëtim mahnitës drejt këtij destinacioni tërheqës. Shqipëria ka pasur një prani të fortë në ITB për shumë e shumë vite, jemi krenarë që kemi një partneritet afatgjatë. Programi i sotëm premton që të mos jetë më pak se sa spektakolar dhe mezi pres që të shihni edhe më shumë”, tha ai.
Pas fjalimeve në ceremoninë e hapjes në CityCube Berlinu prezantua një vitrinë magjepsëse të pasurive kulturore të Shqipërisë nën sloganin “All Senses”.
Elementet kryesorë të prezantimit të Shqipërisë përfshinë një udhëtim kinematografik nëpër Shqipëri, performanca live me “Shkodra Elektronike” – përfaqësuesit e Shqipërisë në Eurovision 2025 –, muzikë tradicionale të njohur nga UNESCO dhe performanca të vallëzimeve tradicionale shqiptare nga Ansambli Kombëtar i Këngëve dhe Valleve.
Pas ceremonisë, të ftuarit shijuan specialitetet shqiptare të kulinarisë.
Shqipëria si vendi i nderit i ITB Berlin 2025 prezanton evente, diskutime dhe përvoja gjithëpërfshirëse nën sloganin “All Senses” në panairin që nis të hënën e 3 marsit dhe përfundon të enjten, më 6 mars.
Shqipëria do të prezantojë trashëgiminë e saj të pasur natyrore e kulturore në tre ditët e këtij panairi global të turizmit dhe ceremoninë e hapjes më 3 mars.
Nën sloganin “Albania All Senses”, Ministria e Turizmit dhe Mjedisit të Shqipërisë do të prezantojë buqetën e ofertave turistike të vendit nga data 4 deri më 6 mars 2025.
Përmes një axhende të pasur, Shqipëria do të përpiqet të përfshijë të gjithë pjesëmarrësit e këtij panairi t’i bashkohen një udhëtimi gjithëpërfshirës përmes larmisë së ofertave, një programi të zgjeruar eventesh, performancash dhe aktivitetesh./atsh/ KultPlus.com
Në Institutin Albanologjik u hap ekspozita “Persekutimi komunist i hartuesve të alfabetit shqip dhe familjarëve të tyre”. Kjo ekspozitë ka për qëllim dokumentimin dhe informimin e opinionit për persekutimet që janë bërë në Shqipëri por që përfshinë edhe kosovarët. Me këtë rast u nënshkruan dy marrëveshje bashkëpunimi.
Kjo ekspozitë është e veçantë dhe pasqyron të kaluarën e errët dhe formësimin kombëtar të shqiptarëve.
Hartuesve të alfabetit iu mohua atdhedashuria, liria dhe lufta e tyre për të pasur një gjuhë të përbashkët, vetëm sepse politikisht nuk ishin të përshtatshëm për regjimin komunist.
Petrit Malaj, Ambasador i Shqipërisë, tha se ajo çka është e rëndësishme për ne është pasqyrimi i historisë së vërtetë ashtu siç është.
“Në rastin konkret kemi të bëjmë me një ekspozitë ku përfaqësohen individë që kanë dhënë shumë për alfabetin shqip, për gjuhën tonë shqipe, kanë dhënë shumë për Shqipërinë dhe më pas kanë pasur një repression, kanë pasur një moment tepër të keq për vetën e tyre, për familjet e tyre dhe për gjërat që rrodhën pastaj”, ka thënë Malaj.
Kurse Çelo Hoxha, drejtor ekzekutiv në ISKK, ka thënë se kjo është ekspozita e pare e një serie ekspozitash në lidhje me persekutimin e elitës shqiptare.
“Kjo ekspozitë është fokusuar tek persekutimi që u është bërë nga regjimi komunist hartuesve të alfabetit shqiptar, familjarëve të tyre, trashëgimtarëve të tyre, por një pjesë janë të persekutuar personalisht që kanë qenë gjallë në atë periudhë”, ka thënë Hoxha.
Ndërsa Naim Berisha, ud. drejtor i Institutit Albanologjik, tha se dita e sotme është edhe një formalizim i një marrëveshje bashkëpunimi me Institutin për studimin dhe pasojat e komunizmit në Tiranë.
“Është në kuadër të disa fushave studimore që ne në njëfarë forme e mbulojmë, është në interesin tonë, në interes të Institutit Albanologjik”, tha ai.
“Arsyeja që ne kemi ardhur me këtë ekspozitë, pikërisht. Ekzekutimi komunist i disa hartuesve të alfabetit shqip dhe disa prej familjarëve të tyre, është pikërisht se në Shqipëri vitin e kaluar data 22 nëntor u shpall festë zyrtare “Dita e gjuhës shqipe” dhe Instituti i Krimeve të Komunizmit dhe pasojat e krimeve në Tiranë në bashkëpunim me Muzeun e Alfabetit të Gjuhës Shqipe në Manastir ideuam krijimin e kësaj ekspozite”, ka thënë Dorina Daiu, kuratore e ekspozitës.
Gjatë ekspozitës u prezantuan fakte të panjohura më parë mbi persekutimin komunist të hartuesve të alfabetit shqip dhe familjeve të tyre.
Papa Françesku pësoi dy episode të “dështimit akut të frymëmarrjes” dhe u vendos përsëri në ventilim mekanik, deklaruan burime pranë Vatikanit.
Muskujt në rrugët e frymëmarrjes ishin në spazma, të ngjashme me krizën e frymëmarrjes që papa 88-vjeçar pësoi të premten, thuhet në deklaratë.
”Episodet e fundit kërkonin dy bronkoskopi, të cilat hoqën “sekrecione të mëdha” të mukusit”, theksonjë burime spitalore.
”Pasdite u rifillua ventilimi mekanik joinvaziv. Ati i Shenjtë qëndroi në çdo moment vigjilent, i orientuar dhe bashkëpunues. Prognoza mbetet e rezervuar”, thuhet në deklaratë.
Papa ndodhet i shtruar në Poliklinikën Gemelli në Romë që prej datës 14 shkurt, kur u shtrua për vështirësi në frymëmarrje.
Më vonë ai u diagnostikua me pneumoni bipolare, e cila shkaktoi komplikime të mëtejshme./ atsh/ KultPlus.com
Në kuadër të programit “Arti në shkolla,” Orkestra e Filharmonisë së Kosovës nesër, më 4 mars, do të mbajë një koncert në dy termine, nën udhëheqjen e dirigjentes dhe violinistes franceze Anna Göckel.
Në këtë koncert orkestra do të prezantojë vepra nga Benjamin Britten dhe Joseph Haydn.
Në kuadër të marrëveshjes së bashkëpunimit mes Filharmonisë së Kosovës dhe Shkollës së Muzikës “Prenk Jakova,” në pjesën e dytë të këtij koncerti, përkrah instrumentistëve të Filharmonisë së Kosovës, do të paraqiten edhe nxënësit e kësaj shkolle.
Koncerti mbahet në dy termine, prej orës 14:00 dhe 15:00, në Atelienë e Pallatit të Rinisë./ KultPlus.com
Regjisori letonez Gints Zilbalodis bëri histori në ndarjen e 97-të të çmimeve të Akademisë, me filmin e tij të animuar “Flow”. Kjo shënon fitimin e parë të Oskarit për Letoninë.
Flow është një aventurë fantazi e animuar. Filmi tregon historinë e një maceje të zezë, qenit, kapibarës, lemurit me bisht unazor dhe zogut sekretar që udhëtojnë nëpër një peizazh surreal, si ëndrra për t’i mbijetuar një përmbytjeje katastrofike.
Mungesa e dialogut e lejon muzikën, lëvizjen dhe animacionin të flasin shumë.
“Mendoj se mund të shprehësh shumë më tepër pa fjalë. Disa nga këto emocione dhe ide nuk mund t’i artikuloja me fjalë, por me muzikë, tingull, lëvizje dhe montim, mund të them shumë më tepër”, tha regjisori.
‘Flow’, i cili debutoi në Festivalin e Filmit në Kanë 2024 në seksionin prestigjioz Un Certain Regard, ka fituar tashmë vlerësime të kritikëve, duke fituar në kategorinë Filmi më i Mirë i Animuar në Golden Globes dhe duke marrë disa çmime në festivalet evropiane të filmit, duke përfshirë filmin më të mirë të animuar në Çmimet e Filmit Evropian.
Bashkëprodhimi letonez, francez dhe belg u nominua gjithashtu për filmin më të mirë ndërkombëtar të metrazhit të gjatë, ku humbi me filmin e Brazilit I’m Still Here.
Filmi komedi-dramë “Anora”, rrëmbeu 5 çmime Oscar në ceremoninë e të dielës, përfshirë filmin më të mirë dhe aktoren më të mirë./euronews/ KultPlus.com
Pas prezantimit të denjë të Kosovës në turneun prestigjioz “Strandja” në Sofje, Ministri Hajrulla Çeku ka pritur në takim boksieren Donjeta Sadiku e cila ka fituar medalje të artë, si dhe Loris Idrizi dhe Bashkim Bajoku, të cilët fituan medalje të bronzta.
Ministri Çeku tha se në këtë takim janë uruar sportistët për punën, angazhimin dhe sukseset që i sollën vendit.
“Pas 48 vitesh, Kosova me medalje në turneun prestigjioz “Strandja” në Sofje. Boksierja jonë e jashtëzakonshme, Donjeta Sadiku na solli medalje të artë, ndërsa medalje të bronzta fituan Loris Idrizi dhe Bashkim Bajoku.
Sot i pritëm në kabinet dhe i uruam për punën dhe angazhimin për t’i sjell këto suksese vendit. Këta sportistë po tregojnë se Kosova ka talent, ka guxim dhe të ardhme në boksin botëror.
Ju uroj suksese të radhës!”, ka thënë Ministri Çeku./ KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka njoftuar sepas përmbylljes së procesit të kategorizimit, janë nënshkruar memorandumet e para të këtij viti me federatat sportive, për zhvillimin e aktiviteteve të tyre vjetore përgjatë vitit 2025.
Në njoftim thuhet se memorandumet sot janë nënshkruar me Federatën e Hendbollit, Karatesë, Pingpongut, Notit dhe atë të Triathlonit, të cilat i kanë kryer me sukses obligimet e tyre për harmonizimin e akteve normative në përputhje me Ligjin e ri të Sportit, dhe me ç’rast u hapet rruga e përfitimit financiar përmes këtyre memorandumeve.
“Zëvendësministrja Daulina Osmani me këtë rast i njoftoi federatat prezente që sivjet është paraparë që çdo federatë ta ketë për obligim që së paku 30% të shumës totale të përfitimit t’ia dedikojnë aktiviteteve sportive për vajza dhe gra, me qëllim të zhvillimit dhe fuqizimit të mëtejmë të sportit femëror në vend”, thuhet në njoftim.
Buxheti vjetor i federatave është përcaktuar përmes shumëzimit të pikës nga vlerësimi në kategorizim dhe vlerës së pikës të përcaktuar nga Ministri.
Ekspozita me libra dhe pulla postare me figurën e Skënderbeut u çel në Berat, ku nuk munguan qytetarë, studiues dhe koleksionistë. Pullat e ekspozuara datojnë që në vitin 1913, ndërsa libri më i vjetër për Skënderbeun i përket vitit të largët 1855 në gjuhën frënge.
Në ambientet e bibliotekës së qytetit të Beratit është çelur ekspozita me libra dhe pulla postare shqiptare të Gjergj Kastriot Skënderbeut, heroit tonë kombëtar.
Të gjitha pullat postare të emetuara që nga viti 1913 nga qeveria e Ismail Qemalit e deri në vitin 2024 janë ekspozuar për publikun, ku morën pjesë edhe studiues dhe historianë. Janë afro 15 pulla postare me figurën e Skënderbeut, ku koleksionisti Hysen Dizdari tregon se më e veçanta për të është ajo e vitit 1913, e cila është shpërndarë në të gjithë botën në 2 milionë kopje.
“Me rastin e 581 vjetorit të besëlidhjes së Lezhës kemi organizuar një ekspozitë me librat kryesisht të autorëve shqiptarë dhe pullat postare kushtuar heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu… numri i librave të ekspozuar mbi 60 për Skënderbeun ndërsa janë të gjitha pullat postare që nga viti 1913 të emetuara nga qeveria e Ismail Qemalit dhe deri në vitin 2024″,-tha Hysen Dizdari, koleksionist.
Libri më i vjetër i ekspozuar në Berat daton në vitin 1855, Historia e Skëndërbeut, i botuar në frengjisht. Sipas studiuesit të artit Arjan prifti, për Skenderbeun janë bërë mbi një mijë botime në Europë dhe Ballkan dhe mbi 900 vepra arti për të.
“Kam një kohë të gjatë që koleksionoj librat kryesisht botimet e vjetra por në mes tyre dhe botime që i përkasin figurës madhore të Gjergj Kastriot Skendërbeut, më të vjetrin që posedoj në koleksionin tim është Camille Paganel i vitit 1855 është historia e Skëndërbuet në frengjisht është një nga librat më të mirë i njohur”,-tha Arjan Prifti, studiues arti.
Organizatorët dhuruan për bibliotekën e qytetit të Beratit disa nga librat, kushtuar Skënderbeut.
Dhuruesi më i madh i gjakut në botë, plazma e të cilit shpëtoi jetën e më shumë se 2.4 milionë foshnjave, ka vdekur na Australi.
James Harrison “bujarisht” dhuroi plazmën e tij pothuajse 1200 herë nga viti 1954 deri në 2018 dhe njihej si “njeriu me krahun e artë”.
I përshkruar si një humanitar që ishte “krenar” që kishte shpëtuar kaq shumë jetë, ai vdiq në moshën 88-vjeçare në një shtëpi pleqsh, sipas familjes së tij, transmeton Klankosova.tv.
Plazma e tij u zbulua se përmbante një antitrup të rrallë i cili më pas u përdor për të zhvilluar ilaçe për të parandaluar vdekjen e të porsalindurve nga sëmundja Rhesus.
Ilaçi, anti-D, u jepet nënave shtatzëna, gjaku rezus negativ i të cilave rrezikon të sulmojë gjakun rezus pozitiv të foshnjës.
Gjatë më shumë se 60 viteve të dhurimit të gjakut, Harrison nuk humbi kurrë një takim, tha Kryqi i Kuq Australian Lifeblood – dhe ai mban Rekordin Botëror Guinness për numrin e dhurimeve.
Kur ndërpreu dhurimin në vitin 2018 për shkak se kishte kaluar kufirin e moshës, ai tha se do të jepte akoma gjak nëse do t’i lejohej.
Kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali, mbajti një fjalë në ceremoninë e organizuar sot në Bari (Itali), në 100-vjetorin e vrasjes së Luigj Gurakuqit.
Në këtë veprimtari merrnin pjesë autoritete të larta të Barit, rajonit të Puljas, deputetët Mimi Kodheli, kryetare e Komisionit të Jashtëm të Kuvendit, Pandeli Majko dhe Milva Ekonomi, kryetarë të bashkive, drejtues universitetesh dhe studiues shqiptarë dhe italianë.
Para fillimit të kësaj veprimtarie, kryetarja Spiropali u prit në takim nga kryetari i bashkisë, Leccese dhe i shprehu mirënjohjen bashkisë dhe Universitetit “Aldo Moro” të Barit, për organizimin e ceremonisë përkujtimore për patriotin dhe shkrimtarin Luigj Gurakuqi.
Spiropali dhe Leccese vendosën kurora dhe buqeta me lule në pllakën që përkujton vrasjen e Luigj Gurakuqit.
Në fjalën e saj, Spiropali, nënvizoi se “Luigj Gurakuqi e mbylli rrugëtimin e tij tokësor në këtë qytet që e ka dashur ndoshta më shumë se atdheun e tij, Shqipërinë. Delegat në Kuvendin e Vlorës, autori që shkruajti tekstin e Deklaratës së Pavarësisë dhe bashkëfirmëtar i saj, do të mjaftonin që Luigj Gurakuqin ta quajmë një ndër etërit themelues të shtetit shqiptar. Etërit themelues të Shqipërisë, u ndodhën në ato kohëra historike, përballë një lutjeje këmbëngulëse të popullit shqiptar: Bëni diçka për fatin e vendit tonë. Ata kanë dhënë jetën e tyre për Shqipërinë. Luigj Gurakuqi u vra në një periudhë të trazuar për Shqipërinë, në një kohë të turbullt për Italinë dhe në dekadë të mjegullt për Europën dhe botën”.
“Luigj Gurakuqi nuk ishte një figurë as rastësore dhe as episodike, por një personalitet me rol vendimtar për fatin e Shqipërisë në fillim të shekullit të kaluar. Ishin vitet kur Shqipëria po bëhej dhe patrioti dhe shtetari, luftëtari dhe dijetari ynë i madh ishte gjithmonë aty. Ishte ndër më të spikaturit burra të Shqipërisë që i doli zot atdheut të vet me dije e me penë, por edhe me betejat e tij. Ishte jo vetëm një dijetar poliedrik, por edhe një luftëtar për pavarësinë e Shqipërisë. Luigj Gurakuqi nuk u bë ndër burrat më të shquar të Shqipërisë as në një ditë dhe as rastësisht. Ishte bashkëpunëtori më i ngushtë i Ismail Qemalit, themeluesit të shtetit të pavarur shqiptar, i cili gjithashtu, për një koincidencë të trishtë, e kishte dhënë frymën e fundit, para gjashtë vjetësh, po në Itali, në Perugia”, theksoi Spiropali.
Kryeparlamentarja theksoi se “Gurakuqi ishte gjithashtu bashkëpunëtori më i ngushtë i demokratit liberal, Shkëlqesisë së Tij, Fan Noli, i cili shërbeu si Kryeministër i Shqipërisë gjatë vitit 1924 dhe në qeverinë e të cilit Gurakuqi shërbeu si Ministër i Financave”.
“Si deputet i Shkodrës në Parlamentin e Shqipërisë dhe si një ndër udhëheqësit më të shquar të opozitës demokratike, gjatë viteve 1921-1924, luftoi për demokratizimin e shoqërisë shqiptare, lehtësimin e gjendjes së bujqësisë, zhvillimin ekonomik e progresin e kulturor dhe mbrojtjen e pavarësisë së Shqipërisë nga rreziqet që e kërcënonin për një kohë të gjatë. Oratoria dhe aktiviteti parlamentar i Luigj Gurakuqit janë një referencë e çmuar për ne, parlamentarët shqiptarë”, tha Spiropali.
Sipas saj, Luigj Gurakuqi ishte një demokrat autentik dhe besonte se Shqipëria mund të qeverisej në mënyrë demokratike e liberale, por, për fat të keq, Shqipëria nuk kishte arritur në këtë fazë pjekurie shtetërore e demokratike.
“Një demokrat me ide të qarta mbi kohezionin fetar dhe social të Shqipërisë, duke kërkuar dhe argumentuar teorikisht ndarjen e besimeve fetare nga shteti dhe harmoninë mes besimeve e komuniteteve fetare, sipas parimit të artikuluar nga vetë ai: “Feja e lirë në shtet të lirë”. Në atë që do bëhej me kalimin e kohërave një ndër thesaret kulturore e kombëtare të Shqipërisë, bashkëjetesën, tolerancën dhe harmoninë fetare, është edhe kontributi i Luigj Gurakuqit. Duke qenë një patriot e diplomat i shquar, ishte edhe një nxitës dhe mbrujtës i miqësisë mes popujve, dhe shërbeu si një një urë lidhëse e miqësie mes Shqipërisë dhe Italisë, shqiptarëve, arbëreshëve dhe italianëve”, tha Spiropali.
Spiropali tha se “gjatë një shekulli, kjo qoshe dhe ky trotuar në Corso Vittorio Emmanuele, ku qytetarët e Barit kanë vendosur pllakën që përkujton vrasjen e patriotit dhe shkrimtarit shqiptar Lugj Gurakuqi, “kanë parë e kanë jetuar” shumë momente historike, të cilat kanë dëshmuar se miqësia mes Shqipërisë dhe Italisë, një ndër arkitektët e të cilëve ishte Luigj Gurakuqi është fuqizuar dhe u ka rezistuar sprovave të historisë”.
“Gjatë sfidave me të cilat historia i përballi gjatë një shekulli prej vrasjes së Luigj Gurakuqit shtetet e tyre, shqiptarët dhe italianët zgjodhën me mençuri e inteligjencë të ruajnë e të zhvillojnë miqësinë mes tyre. Kjo pllakë, sot në 100-vjetorin e vrasjes së këtij vigani liberator, siç do ta quante Fan Noli, shikon dhe konfirmon se ëndrra e Luigj Gurakuqit për një Shqipëri “në caqet e idealit të tij”, siç shprehej në përcjelljen e tij shqiptari tjetër i madh Hasan Prishtina, po realizohet”, përfundoi Spiropali./atsh/ KultPlus.com
Presidentja Vjosa Osmani, priti sot në takim ambasadorin e Bashkimit Evropian në Kosovë, Aivo Orav, me të cilin bisedoi për zhvillimet më të fundit në vend, procesin zgjedhor dhe hapat e mëtejshëm për konstituimin e institucioneve të reja, pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.
Osmani, po ashtu shprehu mirënjohje angazhimin dhe prezencën e Misionit Vëzhgues të BE-së.
Sipas një njoftimi nga ana e Presidencës, bëhet e ditur se në takim u diskutua gjithashtu për një sërë vizitash të zyrtarëve të lartë të Bashkimit Evropian, të cilët pritet ta vizitojnë Kosovën në javët dhe muajt në vijim. Këto vizita do të jenë një mundësi e mirë për forcimin e mëtejshëm të bashkëpunimit në mes të Kosovës dhe BE-së, veçanërisht në fushat kyçe të zhvillimit dhe integrimit evropian.
“Presidentja Osmani theksoi rëndësinë e angazhimit të përbashkët për të çuar përpara prioritetet strategjike të vendit, me fokus të veçantë në forcimin e institucioneve demokratike dhe përshpejtimin e rrugëtimit evropian të Kosovës. Me këtë rast, Presidentja Osmani ripotencoi edhe njëherë rëndësinë e largimit të masave të padrejta, të cilat përfundimisht po i dëmtojnë qytetarët e Kosovës”, thuhet tutje në njoftimin e Presidencës.
Poezi nga Enis Batur, sjellë në shqip nga Ben Meçe.
“Kam vënë mënjanë për ty këtë duhan të verdhë, të fortë, kam qëruar domaten, për ty ta kam prerë në feta, të kripur„. “Për ty kam zvarritur kafshën brenda meje; kam marrë trupin tim me kujdes, si në një trapano dore për ty. Kjo aromë, këta krahë, kjo dëshirë pa frerë është për ty uri”. “Toka është e ngopur më ujë këtë vit, unë nuk jam akoma e ngopur me ty”( vazhdon gruaja me vete). “Me dëshpërimin krenar të fytyrës tënde, bashkoju kalit brenda meje që vrapon me frerë të zgjidhur”./KutlPlus.com
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit hapi thirrjen për aplikime për mbështje për përkthimin e veprave letrare nga gjuha shqipe në gjuhë të huaj.
Përkthimi i librit shqip në gjuhë të tjera është një nga prioritetet e vazhdueshme e punës së QKLL-së, jo vetëm përmes një programi të dedikuar për të mbështetur vepra në gjuhë të tjera, por edhe përmes partneriteteve të ndryshme.
Fondi i përkthimit të librit shqip në gjuhë të huaj i drejtohet gjithë botuesve të huaj që duan të botojnë në gjuhët e tyre autorë shqiptarë. Thirrja nuk është e kufizuar vetëm për libra artistikë, por për çdo vepër e cila shënjon një vlerë në kulturën shqiptare, në historiografi, letërsi, studime. Kjo thirrje mbetet pjesë e përhershme e politikave të QKLL-së për të promovuar letërsinë shqipe në kultura të tjera. Ajo synon të mbështesë përkthimin e veprave më të rëndësishme të letërsisë tradicionale dhe bashkëkohore shqipe në prozë, poezi dhe eseistikë.
QKLL bëri me dije se aplikimet për këtë fond do të priten deri më 31 mars 2025, ora 16:00 dhe mund të dërgohen pranë QKLL në postën elektronike ose me rrugë postare./atsh/KultPlus.com
Shfaqja “Pas luftës kush jemi ne”, do të prezantohet ndër teatrot më me zë në Paris “Theatre du Gymnase, Marie Bell Paris” me date 24 mars dhe në Bruksel “Salla Claridge Events “me datë 26 mars duke filluar nga ora 20:00.
Shfaqja është realizuar nga Robert Nuha, me ide dhe produksion të Nusret Pllanës. Koncepti, regjia dhe koreografia poashtu janë bërë nga Robert Nuha.
Ndërsa, teksti është shkruar nga Shpëtim Selmani./KultPlus.com
Më 3 mars 1952 Ernest Heminguej hodhi në qarkullim për herë të parë romanin “Plaku dhe deti” (i shkruar në vitin 1951), – një nga krijimet më të arrira të autorit, me të cilin mori Çmimin Nobel në letërsi në vitin 1954.
Nga Albert Vataj
“Plaku dhe deti” është një nga novelat më mbresëlënëse të nobelistit amerikan, Ernest Heminguej. “Plaku dhe deti” erdhi për të mbetur në historinë e letërsisë si një narrativ që kumton për forcën dhe dinjitetin e shpirtit njerëzor. Me simbolikën e tij ai trajton pyetjen e madhe, se deri ku duhet të shkojë njeriu, deri ku duhet të guxojë ai për të matur forcat për t’u përballur me fatin dhe natyrën. Për Heminguejin njeriu, edhe kur e di se do ta kapërcejë të zakonshmen, se po shkel përtej saj, në trevën e dyluftimit të pabarabartë, madje të vetë vdekjes, nuk ka përse të tërhiqet pa e provuar.
Më mirë të kthehesh i mundur pasi e ke provuar ndeshjen, pasi e ke treguar se e ke guximin ta bësh, sesa të dështosh pa provuar. Plaku i detit na tregon se e arriti atë që nuk e kishte bërë tjetërkush dhe nuk ka rëndësi se nuk e solli edhe mishin e peshkut për ta ngrënë.
Vepra
Plaku dhe deti (titulli origjinal: The Old Man and the Sea) është një novelë e shkruar nga shkrimtari amerikan Ernest Hemingway në vitin 1951 në Kubë, dhe botuar në vitin 1952. Ishte vepra e fundit madhore fiksion e prodhuar nga Heminguej dhe botuar gjatë gjalljes së tij.
Vepra – një nga më të famshmet e autorit – rrotullohet rreth Santiagos, një peshkatar i moshuar që përpiqet të kapi një peshk marlin në largësi të Rrymës së Golfit. Plaku dhe deti ka fituar çmimin Pulitzer për Fiksion (Pulitzer Prize for Fiction) në vitin 1953 dhe është cituar nga komiteti i Nobelit si një nga veprat që kontribuan në dhënien e Nobelit në Letërsi për Hemingwayn në vitin 1954.
Koncepti
Kemi të bëjmë me dy kundërvënie të ndryshme : Plakun në perëndim të jetës se tij dhe detin e paskajë, ate fuqi te pambarueshme. Personazhi kryesor Santiago është përzierje e vetë ekzistencës njerëzore kundrejt dallgëve të shkumëzuara të jetës me përplot zhgënjim e pabesi. Santiago lufton me tërë fuqinë e tij të mplakur dhe për çudi të fatit ai del fitimtar.
Kjo vepër është grishje e njëmendtë për rrugën e qarte të racës njerëzore : trazimi i përpjekjes për përvijimin e jetës në kushte sado të rënda.
Është një luftë e pabarabartë ndërmjet njeriut dhe natyrës por që gjithsesi i lejon njeriut të masë forcat e veta. Njeriu plaket ndërsa natyra mbetet po e njëjtë, deti mbetet po i pamase dhe i pabesë. Ne qendër te veprës “Plaku dhe Deti” është plaku Santiago, një peshkatar i zoti.
Ka edhe disa personazhe të tjerë por ato vetëm sa skicohen ne vepër sa për sfond. Dy miq-armiq të vjetër luftojnë përballë njëri tjetrit,luftë që jep edhe mesazhin e lartë filozofik se njeriu nuk është krijuar për të pësuar humbje, të asgjësosh njeriun nuk do të thotë qe e ke mposhtur atë. Duke krijuar personazhe të tillë si plaku Santiago, E. Heminguej lartëson figurën e njeriut që tregohet dinjitoz përballë dështimeve dhe sfidave në jetë.
E. Heminguej ka përdorur parimin “ajsberg” d.m.th. flet pak por nënkupton shumë. Personazhet parapëlqejnë më shumë heshtjen, mbylljen në vetvete çka e bën edhe me interesante e tronditëse leximin e veprës. Në pamje të parë ata duken të ftohtë, indiferente por në fakt cilësitë e tyre qëndrojnë në nëntekstet e frazës. Vihet re edhe dialogimi me vetveten që përbën një veçori tjetër të personazheve te këtij romani. Edhe nqs. personazhet ndiejnë frikë, gëzim, etj, ato nuk jepen por nënkuptohen nga situatat e krijuara. Kjo mban gjallë emocionin gjatë leximit të novelës.
Plaku dhe Deti është historia e një beteje epike mes një peshkatari të vjetër, me përvojë dhe një Marline të madhe. Romani hapet me arsyetim se peshkatari, i cili është quajtur Santiago, ka kaluar 84 ditë pa kapjen e një peshku. Ai është aq i pafat sa që nxënësi i tij i ri, Manolin, ka qenë i ndaluar nga prindërit e tij të lundrojë me njeriun e vjetër dhe është urdhëruar të shkojë me peshkatarët më të suksesshëm. Dedikuar njeriut të vjetër, megjithatë, djali vizitonte kasollen e Santiagos çdo natë, transportin mbrapa tij të peshkimit detar, marrjen e tij të ushqimit dhe duke diskutuar për bejsbollin amerikan dhe lojtarin e preferuar të tij Joe Di Maggio. Santiago i tregon Manolinit se në ditën e ardhshme, ai do të udhetoje larg Gjirit të peshkimit,per tu bindur se sezoni i tij i pafat është pranë fundit të tij. Kështu në ditën e 85, Santiago i jep kurajo vetes, duke marrë varkën e lehtë të tij deri në Gjirin Mesdhe.Edhe pse ai është i plagosur nga lufta dhe me dhimbje, Santiago shpreh një vlerësim të dhembshur për kundërshtarin e tij, shpesh duke iu referuar atij si një vëlla. Ai gjithashtu përcakton se për shkak të dinjitetit pjesen me te mire te peshkut eshte idenje ta marri vetem Marlini.
Ndërsa Santiago vazhdon udhëtimin e tij për tu kthyer në breg, peshkaqenët janë të tërhequr në gjurmët e gjakut të lëna nga Marlin në ujë. Ai pa një peshkaqen te madh Mako, dhe Santiago e vret me fuzhnje e tij, duke humbur armen në këtë proces. Ai bën një fuzhnjë te re nga leukoplasti me thikën e tij dhe me fund të rrem për të ndihmuar të shmangien e një linje tjetër peshkaqenësh, në total, janë vrarë pesë peshkaqenë dhe shumë të tjerë janë shtyrë larg. Por peshkaqenët të mbetur vijnë, dhe ne mbrëmje peshkaqenë i gllabërojnë pothuajse tërë trupin e pajetë të Marlin-së, duke lënë një skelet të përbërë kryesisht nga shtylla kurrizore e saj, bishtin e saj dhe kokën e tij. Së fundi duke arritur në breg para agimit në ditën e ardhshme, Santiago lufton në rrugën për në kasollen e tij, duke mbajtur nje shtyllë te rëndë mbi shpatullat e tij. Pastaj, në shtëpi, ai shtrihet mbi shtratin e tij dhe bie në një gjumë të thellë.
Një grup i peshkatarëve mblidhen të nesërmen rreth barkës, ku skeleti i peshkut është bashkangjitur ende, kurioz bëhen edhe turistët te cilët pyetnin se kush e kishte kapur atë peshkun gjigand edhe pse trupi nuk ishte por vetëm skeleti. Një nga peshkatarët mendoi që ajo të jetë 18 pëllëmbë nga hunda deri në bisht. Manolin, të brengosur gjatë përpjekjes plakut,i sjell gazetat dhe kafen. Kur zgjohet njeriu i vjetër, ata premtojnë për të peshkuar së bashku edhe një herë. Pas kthimit të tij nga gjumi, ëndrrat e tij rinore përfundojnë. / KultPlus.com
Më 3 mars të vitit 1878 u nënshkrua Traktati i Paqes së Shën-Stefanit, i cili i dha fund Luftës Ruso-Turke që pat shpërthyer më 24 prill 1877.
Pas luftimeve të ashpra, që zgjatën për pothuajse një vit, trupat ruse arritën në fshatin Shën Stefan, rreth 17 km në afërsi të Stambollit. Pas bisedimeve ndërmjet përfaqësuesve rusë, konti Nikolla Ignatiev e Aleksandër Nelidov dhe atyre osmanë Safet Pasha, Ministër i Punëve të Jashtme dhe Sadullah Beu, Ambasador në Oborrin Perandorak të Gjermanisë, u nënshkrua ky traktat.
Për shkak të epërsisë ushtarake, Rusia abuzoi shumë me Traktatin e Shën-Stefanit, duke thelluar mosmarrëveshjet ndërmjet popujve të Ballkanit. Sipas Traktatit, u krijua shteti bullgar me kufij shumë të gjerë, ndërsa Rumania, Serbia dhe Mali i Zi deri atëherë principata autonome nën vasalitetin e sulltanit osman, fituan pavarësinë e plotë. Serbia zgjerohej nga jugu në drejtim të viseve shqiptare të Kosovës. Sipërfaqja e saj rritej nga 37, 7 mijë km2 në 52, 7 mijë km2. Edhe Mali i Zi rritej nga 4, 7 mijë km2 në 15,7 mijë km2. Sipas këtij traktati, brenda kufijve të Malit të Zi hynin vise të banuara prej shqiptarëve, duke përfshirë Ulqinin, Tivarin, pjesën e sipërme të bregut të lumit të Bunës, gati krejt liqenin e Shkodrës, Hotin, Grudën, Plavën e Gucinë. Territoret e Bullgarisë zgjeroheshin deri në brigjet e liqenit të Ohrit.
Greqia nuk arriti të përfitonte asgjë. Kundërshtimi i vendimeve të Traktatit të Shën Stefanit shënon një nga momentet ku filloi të merrte hov lëvizja kombëtare shqiptare. / KultPlus.com
U hap në Prishtinë ekspozita “Persekutimi komunist i hartuesve të alfabetit shqip dhe familjarëve”, organizuar nga Instituti i Studimeve për Krimet dhe Pasojat e Komunizmit në Tiranë në bashkëpunim me Institutin Albanologjik të Prishtinës.
Ushtruesi i detyrës së drejtorit të Institutit Albanologjik, Naim Berisha, tha se përmes kësaj ekspozite paraqiten pjesë të rëndësishme të historisë shqiptare, raportoi KosovaPress.
Pjesë e hapjes së kësaj ekspozite ishte edhe ambasadori i Shqipërisë në Kosovë, Petrit Malaj, i cili tha se kjo ekspozitë është një përpjekje për të mos i harruar sakrificat e hartuesve të alfabetit shqip.
Ndërkaq, drejtori i Institutit të Studimeve për Krimet dhe Pasojat e Komunizmit në Tiranë, Qelo Hoxha, tha se kjo ekspozitë paraqet viktimat e regjimit komunist.
Ekspozita u çel sot, në hollin e Institutit Albanologjik. Ajo është prezantuar më parë në Shqipëri si dhe në Manastir të Maqedonisë së Veriut, me rastin e përvjetorit të Kongresit të Manastirit. Më 28-30 janar 2025 ekspozita shkoi edhe në Institutin e Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve në Shkup./atsh/KultPlus.com
Më 3 mars të vitit 1931 një akt i Kongresit shpalli këngën “The Star Spangled Banner” himn kombëtar të Shteteve të Bashkuara.
Kënga ishte tepër e dëgjuar për shumë dekada me radhë para se të merrte këtë status. Teksti i saj ishte shkruar nga Francis Scott Key gjatë luftës së vitit 1812 gjatë bombardimeve britanike të kështjellës Fort McHenry në Baltimorë të shtetit Maryland.
Autori i tekstit ishte vete dëshmitar i bombardimeve. Mëngjesin pas sulmit Key u frymëzua kur pa flamurin me 15 yje të valëvitej ende mbi fortesë.
Flamuri tregonte se fortesa nuk ishte dorëzuar dhe se ishte e gatshme të vazhdonte qëndresën. Flota britanike më pas u largua duke i dhënë kështu fund rrezikut për Baltimorën, përcjell ksp.
Fjalët e poemës së Key u kombinuan më vonë me muzikën e një kënge britanike që ishte shumë e dëgjuar më Shtetet e Bashkuara duke krijuar kështu atë që tani është himni kombëtar amerikan. / KultPlus.com
Pranvera nisi në TKOBAP me dy premiera absolute dhe një kryevepër klasike.
Filizat e rinj të kompozicionit, fitues të çmimit “Çesk Zadeja” për kompozitorët e rinj, sollën krijimet e tyre në një koncert të jashtëzakonshëm nga Orkestra Simfonike e TKOBAP-së.
Kompozitori Kris Sopiqoti solli premierën absolute të “Sonority”, ndërsa kompozitori Endri Sina premierën absolute të sinfonietës “Paladea”. Sopiqoti ishte fituesi i çmimit të parë në konkursin “Çesk Zadeja” me veprën “Sonority” për orkestër harqesh.
“Vepra “Sonority” është kompozuar për konkursin “Çesk Zadeja”, edicioni II, organizuar nga TKOB dhe Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit. Ajo përfshin spektrin, harmoninë dhe polifoninë dhe është një vepër kontemporane ku do të dëgjoni një miks të këtyre 3 cilësive të muzikës”, u shpreh kompozitori Sopiqoti në faqen online të TKOB-së. Ndërsa kompozitori Endri Sina, shpjegoi se vepra e tij e llojit sinfonietë është ciklike, ku koha e parë është pastorale, e dyta lamento, e treta valle dhe e katërta allegro.
Një tjetër vepër e luajtur në koncert ishte e Sergei Prokofiev, koncert për violinë n. 1 në Re Mazhor, Op. 19, i cili interpretua nga violinisti Leonard Simaku./atsh/KultPlus.com
Instituti Italian i Kulturës në Tiranë bëri me dije se do të mbështesë edicionin e katërt të festivalit “FemFest 2025” me shfaqjen teatrale “L’audacia delle ribelli” (Guximi i rebeleve). Shfaqja është e kompanisë “Liberipe Valery” dhe do të përfshijë një lexim me muzikë live nga Stefania Rosso dhe Matteo Castellan.
FemFest, tashmë në edicionin e 4-të të tij, është një festival i dedikuar fuqizimit të femrës me qëllim të ndërgjegjësimit të publikut për çështjet themelore si barazia mes gjinive dhe të drejtat e grave. Tema e këtij edicioni është solidariteti, një vlerë thelbësore në luftën kundër dhunës ndaj grave.
Të pranishmit do të mund të ndjekin një përzierje të teatrit dhe muzikës që përfshin epoka të ndryshme dhe shtron pyetje ende aktuale, për të treguar historinë e guximit femëror në histori. Aktivitetet e FemFest do të zhvillohen në Tulla Center./atsh/KultPlus.com
3 Marsi shënon Ditën Botërore të Shkrimtarëve, shkruan KultPlus.
Shkrimtarë të njohur të botës së letrave, para vdekjes së tyre kanë thënë fjalët e fundit: prekëse, mesazhe, himne, fatkeqësi, zhgënjim… atë çfarë jeta dhe bota e tyre e brendshme shpirtërore ka grumbulluar për t’u shprehur në frymën e fundit.
Gjergj Fishta
Shkrimtari i madh shqiptar i “Lahutës së Malcisë” vdiq më 30 dhjetor të vitit 1940 në spitalin civil të Shkodrës. Revista “MAPO” botoi para disa vitesh detaje të rëndësishme të ditëve të fundit të jetës së tij. Në studimin e Fr. Agustin Gemelli, shkruhet: “At Gjergj Fishta, pak para se të ndahej nga kjo jetë, pasi u la porosi rinisë françeskane të provincës shqiptare, e mbyllte testamentin e tij me këto fjalë: “Po vdes i kënaqur, sepse kam punuar për fe, për Atdhe e për provincën tonë”.
Ndërkohë, sipas At Viktor Volajt, bashkëpunëtor i afërt i poetit, Gjergj Fishta para se të vdiste kishte përmendur nevojën për rishikimin e “Lahutës së Malcisë” dhe kishte përsëritur fjalën “i kryqëzuemi” në latinisht. Ai kishte kërkuar t’i pikturonin në murin përballë shtratit të tij skena nga “Gjyqi i fundit”.
Edhe Patër Marin Sirdani, filolog e mik i poetit, shkruan në librin e përgatitur nga Benedikt Dema, se Fishta e mbylli testamentin e vetë me këto fjalë: “Po des konden (i kënaqur) përse kam punue për fe, Atdhe e për provincën tonë”.
Ndërkohë, Lasgush Poradeci shkruante se mesazhi i fundit i poetit Gjergj Fishta janë fjalët e tij thënë një françeskani që i qëndronte te koka në çastet e fundit: “Po vdes. Ju tash keni me mendue për salikim, por edhe kombi ka të drejtë për rreth meje”.
Ndërsa, italiani Enriko Grasi, që e kishte njohur nga afër poetin, duke folur për popullaritetin e tij në të gjitha shtresat e popullsisë, pohon se prej një të riu shkodran kishte dëgjuar se fjalët e fundit të shenjta të Fishtës kishin qenë: “Jo për tjetër, por sepse po lë armikun mbi truallin shqiptar, mua më vjen keq që më duhet të vdes”.
Faik Konica
Për shqiptarin më të veçantë në historinë tonë, edhe vdekja ashtu duhet të ishte. Nuk e prishi rregullin Faik Konica në momentet e fundit të jetës së vetë. Është e shkruar nga studiuesi i njohur i tij, Nasho Jorgaqi, që një ditë më parë se t’i ndahej shpirti nga trupi, Konicës iu dogj kafeja në dhomën e tij. Dhoma iu mbush me tym dhe u deshën ca minuta të mira të vendosej normaliteti.
“Nuk më duket shenjë e mirë kjo”, mësohet t’i ketë thënë Nolit. Por, çudia nuk mbaroi këtu. Hëngri drekë të rëndë, një bërxollë shumë të madhe dhe kur mbaroi tha: “Nuk do ha mish për tri ditë”. Por, në mbrëmje ai vdiq nga një atak në zemër.
Megjithatë, historia e fjalëve të fundit apo testamentit që ka lënë Konica nuk mbaron këtu. Deri më sot ekzistojnë dokumente dhe dëshmi që Konica të ketë lënë një testament, sipas të cilit nuk do ta treste dheu nëse nuk do ta varrosnin në atdhe. Këtë e ka përforcuar Fan Noli, i cili në disa letra dërguar Enver Hoxhës i ankohej se Faikun e kishte në “dollap”, domethënë në morg, dhe shteti shqiptar duhet të financonte varrimin në atdhe. Por, Enveri e kishte shpallur armik me kohë Konicën dhe nuk e bëri këtë.
Mbështetur në këtë dëshmi, në vitin 1995, eshtrat e Konicës rivarrosen në Shqipëri në kodrat e Liqenit Artificial të Tiranës. Mendohet se testamenti i është lënë Sejfulla Malëshovës dhe kjo është përmendur, por për hir të vërtetës, testamenti origjinal i tij nuk është botuar asnjëherë.
Fan Noli
Një nga figurat më të mëdha të historisë së Shqipërisë, Fan Noli, u nda nga jeta në moshën 83-vjeçare në Fort Lauderdale, Floridë, larg vendit të cilit i kushtoi jetën e tij. Më 13 mars të vitit 1965, në ditën e fundit të jetës, Noli kishte në dorë një libër me poezi të poetit francez, Alfred Devinji (Afred de Vigny) dhe po lexonte poemën “Vdekja e ujkut”. Sipas studiuesit dhe shkrimtarit Nasho Jorgaqi, Noli dha frymë në kopshtin e shtëpisë ku po lexonte poemën. Libri i Devinjit i kishte rënë nga dora dhe ai kishte nënvizuar këto vargje: “Rënkimi, vaji dhe lutjet janë të gjitha dobësi! Detyrën bëj si burrë pa u epur kurrsesi! Në rrugën vetë fati që deshi të caktojë! Pastaj si unë, vuaj dhe vdis pa hapur gojë”.
Të gjithë studiuesit që janë marrë me fundin e jetës së Nolit, i mbajnë si testament këto vargje të cilat nënvizoi Noli. Sipas Nolit, njeriu duhet të përballej në këtë mënyrë me vdekjen. Të vuante, të vdiste pa hapur gojë, gjë të cilën e dëshmoi edhe vetë në fundin e tij.
Lasgush Poradeci
“Shtërgu i fundit” iku nga kjo jetë në orën 3 pasdite të 12 nëntorit të vitit 1987. Një nga lirikët më të mëdhenj të letërsisë shqiptare, që i dhuroi Shqipërisë “Vallen e yjeve”, “Yllin e Zemrës”, e më tej bëri të flasin shqip “Eugjen Onjegin” i Pushkinit, lirikat e Lermontovit, poemat e Hajnes, të Majakovskit e Miskieviçit, lirikat e Gëtes dhe poezi të Lanaut, Brehtit, Hygoit, Mysesë, Bajronit, Shellit, Bërnsit, të Emineskut, etj., u la në harresë dhe në mjerim të plotë pas vitit 1944.
I diplomuari në Grac të Austrisë, ishte një përkthyes me normë, që po vdiste dalëngadalë nga indiferentizmi i shtetit. I ballafaquar çdo ditë me rrezikun e ndonjë internimi të mundshëm që kishte kapur shumë shokë të tij të letrave, ai stërmundohej për gjëra nga më të voglat.
Një jetë e vështirë që e kaloi në shtëpinë e tij me lagështirë, të papërfunduar, në Tiranë, e pjesërisht në shtëpinë e rrënuar të tij në Pogradec, i solli edhe sëmundjen që e çoi drejt vdekjes. “Kostandinë, bijë e babait, trupin tim edhe të vdekur ta shpiesh në Pogradec”, i thotë ai vajzës së tij të dashur që i qëndron tek koka. Pasi heshti pak e pyet: “Po a ke lekë ti, bijë e babkës, të më varrosësh mua atje?”. Këto janë fjalët e fundit të poetit të madh shqiptar që vdiq padrejtësisht si i vogël.
Petro Marko
“Cila do të ishte fjala e fundit kur do të jepja shpirt? Tani mendoj si i gjallë dhe do të dëshiroja të isha i gjallë deri në çastin e fundit kur të thosha: Jetova kohën si një aktor që nuk e shprehu mirë pjesën e caktuar nga regjisori jetë…”, shkruan në një nga shënimet e tij të pabotuara më parë, gjeniu i Brezit të Humbur. Kjo është fjala e fundit që kishte dëshirë të thoshte ai. Një “Hasta la vista” vetëm prej Petro Markoje. E menduar deri në detaj dhe e trishtë, si subjektet e romaneve të tij. Apo ashtu si jeta e tij, që ishte e vetmja vepër e pashprehur mirë. Dhe kjo, jo për faj të tij. Një nga shkrimtarët më të vuajtur gjatë regjimit diktatorial, i mbylli sytë në dhjetor të vitit 1991, atëherë kur sapo po hapeshin perdet e një Shqipërie të lirë.
Teodor Keko
Dhe, në fjalët e fundit Teodor Keko do bënte letërsi. “Në këtë botë nuk ka njerëz të përjetshëm, por kalimtarë. Është e vështirë ta pranosh vdekjen tënde, por ja që ajo është prezente dhe një ditë vjen, dhe atëherë pavdekësinë, pikërisht atë që lakmojmë, na e dhuron nëse e meritojmë ajo vdekje. Filozofi e komplikuar apo jo!”, këto ishin fjalët që shkrimtari njohur kishte thënë pak kohë para se të vdiste.
I lindur më 2 shtator 1958, në një familje të shquar kineastësh, Teodor Keko që i vogël shquhet për humorin e hollë dhe shpirtin e rebeluar, cilësi këto që do të ridimensionoheshin me kalimin e viteve. Në vitin 1979, në moshën 19-vjeçare boton të parat poezi në gazetën letrare “Drita”, përcjellë me mjaft dashuri nga personaliteti i letrave shqipe Fatmir Gjata. Shkrimtari i njohur është shumë aktiv gjatë lëvizjeve demokratike në Shqipëri dhe zgjidhet deputet i Partisë Demokratike për dy mandate rresht. Në vitin 1996, i zhgënjyer largohet përfundimisht nga politika e drejtpërdrejtë dhe vendos të kontribuojë në demokratizimin e jetës si intelektual përmes fjalës në shtypin e shkruar. Pas një sëmundjeje të rëndë, Teodor Keko vdes më 20 gusht 2002 nga një sëmundje e rëndë.
Dhimitër Shuteriqi
Shkrimtari i madh Dhimitër Shuteriqi lindi dhe vdiq ditën e hënë. Jetoi në tri periudha: mbretërinë, socializmin dhe demokracinë. Ai mbi të gjitha i ka dhënë letërsisë kombëtare duke shkruar dhe historinë e saj. Por, edhe më mbresëlënëse janë momentet e fundit të jetës së vetë.
Bashkëshortja e tij, Myneveri, tregon se në një moment kur po i rrinin tek koka e gjithë familja, ai u shpreh se “ç’bukuri ish, që aty ishin të gjithë”. Por, edhe më kuptimplotë se kjo, ishte ajo që tha shumë më gjerë dhe me brengë. “Ti, Mynever, e di si e kam shkruar historinë e letërsisë, me një brengë për tërë jetën”, një fjali që nënkupton se shumë poetë dhe shkrimtarë që nuk iu lejuan t’i përmendte në atë libër, do të mbetet një brengë që do ta merrte me vete në varr. Por, në të njëjtën kohë edhe një thirrje për letrarët shkrimtarët e historianët për të shkruar një vepër të plotë dhe të saktë të letërsisë.
Për të gjitha këto, Dhimitër Shuteriqi punoi tërë jetën. Por, nuk arriti që të plotësonte atë që mbante thellë në vete. Megjithatë, ato fjalë jo vetëm për familjen, por edhe për të gjithë mbeten si një këshillë e thënë me zë të ulët në vesh.
Nonda Bulka
Chri-Chri i mbylli sytë në orën 20:10 të mbrëmjes së datës 14 nëntor të vitit 1972. Prej kohësh ishte i sëmurë prej kancerit. Ai e dinte se ishte nisur në një rrugë pa kthim, por nuk e lëshonte veten. “Do ta mund demonin”, kujton ish-bashkëshortja e tij, Qefseri, fjalët që përmendte shpesh shkrimtari që prej vitesh kishte pushtuar zemrat e njerëzve.
Ai është një ndër shkrimtarët e parë të viteve `30 që me krijimet e tij solli kritikën e protestën e hapur kundër regjimit të Zogut, demaskimin e shoqërisë së prapambetur feudale, një qëndrim të prerë antiklerikal, si dhe denoncimin e politikës imperialiste të kohës, motive këto që më pas u trajtuan pothuaj nga të gjithë autorët e rinj të viteve `30 e sidomos nga Migjeni.
Megjithatë, sëmundja e rëndë shpeshherë ia ulte moralin. Në një letër dërguar miqve të tij, kur shkon të kurohet në Bukuresht, shkruan: “Të dashur shokë, Sterjo, Zisa, Fate! L’inevitable, l’inexorable, l’ineluctable, l’irreparable… erdhi (e paevitueshmja, e papërthyeshmja, e paluftueshmja, e pariparueshmja..). Po hyj edhe unë në listën e kandidatëve të 50000-ve që i venë pikë librit të jetës, çdo ditë në turmën e miliardave frymorëve që mbërthen globi”. Me tej, duke e mbyllur letrën, thotë: “P.S.: Në hyrje të spitalit me shkronja të padukshme, po që duken është shkruar ‘Voi ch’entrate,Lasciate ogi speranza’ (Ju që hyni, braktisni çdo shpresë)! Jo Dante, po K… (kanceri)”.
Virginia Woolf
Një prej shkrimtareve më të rëndësishme të shekullit të kaluar, e cila ka revolucionarizuar letërsinë. Fjalët e fundit: Jam e sigurt se po çmendem sërish. Besoj se nuk mund të kalojmë sërish nëpër ato kohë të tmerrshme. Dhe kësaj radhe nuk do e rimarr veten. Kam nisur të dëgjoj zëra.
Anton Chekhov
Anton Çehov, në shtratin e vdekjes kërkoi morfinë dhe shampanjë. “Ka kaluar shumë kohë qëkur kam pirë shampanjë për herë të fundit”, ishin fjalët e fundit që tha.
Voltaire
“Tani, miku im, nuk është koha e përshtatshme për të bërë armiq”, ishin këto fjalët e fundit të Volterit, thënë priftit që i kërkoi të hiqte dorë nga Satanai.
Franz Kafka
“Më vrit, ndryshe je vrasës”, janë fjalët e fundit të Kafkës që i drejtoheshin mjekut të tij, i cili nuk donte t’i bënte një mbidozë vdekjeprurëse morfine. Kafka vuante nga tuberkulozi dhe nuk mund të fliste ditët e fundit të jetës.
Aldous Huxley
Aldous Huxley, autori i librit të mirënjohur “Më e mira e botëve”, para se të vdiste, i kërkoi së shoqes t’i jepte një dozë LSD – një lloj droge e njohur për efektet psikologjike – në mënyrë që të ikte nga kjo botë në gjendjen mendore që dëshironte vetë.
Johann Wolfgang von Goethe
Fjalët e fundit të Gëtes ishin: “Më shumë dritë”! Natën para se të vdiste, shkrimtari i njohur gjerman kishte diskutuar me nusen e djalit për fenomenin optik.
Jane Austen
Jane Austen, e pyetur nga e motra se çfarë dëshironte pak para fundit, thotë: “Nuk dua asgjë përveçse të vdes”!
James Matthew Barrie
“Nuk mund të fle”! Para se të vdiste, Barrie i dha spitalit të Londrës të drejtat e kryeveprës së tij, “Piter Pan”. Ky spital vazhdon edhe sot e kësaj ditë të përfitojë nga trashëgimia.
Hunter S. Thompson
Hunter S. Thompson, para se të vriste veten shkroi në letër: “Qetësohu, nuk do të dhembë”!
Edgar Allan Poe
“Zot, ndihmoje shpirtin tim të shkretë!”, ishin fjalët e fundit të Edgar Allan Poe. Vdekja e tij ishte e mistershme dhe ende nuk ka të dhëna se çfarë i ndodhi në ditët e fundit të jetës.
Lev Tolstoi
Tolstoi në fund të jetës e braktisi shtëpinë dhe u mundua të jetonte mes njerëzve. Fjalët e fundit para se të ndërronte jetë: “Dua shumë gjëra, i dua të gjithë njerëzit”.
Emily Dickinson
“Duhet të shkoj, mjegulla po shtohet”, ishin fjalët e fundit të saj, që kishte zënë shtratin për shtatë muaj para se të ndërronte jetë.
Eugene O’Neill
“E dija! I lindur në një dhomë hoteli dhe si për dreq po vdes në një dhomë hoteli”. O’Neill vdiq nga pneumonia, pasi kishte vuajtur edhe nga Parkinsoni, çka e kishte bërë të paaftë për të shkruar për vite të tëra./KultPlus.com
Sotir Capo ka qenë piktor i shquar shqiptar, i cili u nderua me titullin “Artist i merituar”, shkruan KultPlus.
Lindi në qyetin e Beratit në qershor të vitit 1934, ku edhe i mori mësimet e para për të vazhduar studimet në Tiranë pranë Institutit të Lartë të Arteve.
Punoi si skenograf dhe mësues vizatimi, në shkollat tetëvjeçare të Beratit.
Capo është shquar si njëri nga portretistët më të njohur të Shqipërisë. Ai ka punuar portrete të figurave të shquara kombëtare, po ashtu punimet e tij janë zhgjedhur për të qëndruar në hapësirat e institucioneve të rëndësishme të shtetit shqiptar.
Pikturat e Capos janë vlerësuar nga shumë kritikë brenda dhe jashtë hapësirave shqiptare.
Në vitin 1979 Capo mori titullin e lartë “Artist i merituar”.
Sotir Capo vdiq në po këtë datë, më 3 mars të vitit 2012 në Filadelfia. /KultPlus.com
3 marsi është shpallur Dita Botërore e Shkrimtarëve dhe festohet çdo vit, që prej vitit 1986.
Dita Botërore e Shkrimtarëve është themeluar nga Kongresi ndërkombëtar i PEN Club, një shoqatë në gjithë botën e shkrimtarëve të themeluar në Londër në vitin 1921, për të promovuar miqësinë dhe mbështetjen intelektuale në mesin e shkrimtarëve nga të gjitha anët e botës.
Emri për organizimin u krijua nga letra e parë të fjalëve “poetëve, eseistë dhe romancierëve”, por në të vërtetë ajo përfshin shkrimtarë të të gjitha formave të letërsisë, duke përfshirë gazetarët dhe historianët. Ideja për të krijuar organizatë të tillë i takon shkrimtarit anglez C.A. Daëson Scott dhe presidenti i saj i parë ishte John Galsëorthy. Në ditët e sotme PEN Club International ka qendrat e saj në mbi 130 vende.
PEN Club International është organizata më e vjetër globale letrare që thekson rolin e letërsisë në zhvillimin e kulturës botërore, duke luftuar për lirinë e shprehjes. Gjithashtu festohet edhe 23 prilli, Dita Botërore e Shkrimtarëve, Dita Botërore e Poezisë etj. / KultPlus.com
