Nën ritmet e muzikës, këngëve dhe valleve, si edhe me pjesëmarrjen e jashtëzakonshme të disa prej artistëve më të njohur shqiptarë dhe grupeve të huaja artistike, qyteti bregdetar i Vlorës çeli dje zyrtarisht, sezonin turistik 2025.
Në një koncert madhështor, ku performoi këngëtari Ylli Limani, por edhe grupe artistësh nga e gjithë bota, qytetarë të shumtë, turistë të huaj, por edhe artdashës ishin të pranishëm në shëtitoren në Lungomare ku ishte ngritur edhe skena e koncertit.
Kryebashkiaku i Vlorës, Ermal Dredha, u shpreh se aktivitetet hapëse të sezonit turistik nisin me “Miss Summer World”, ku përpos koncertit madhështor i cili u mbajt të shtunën në mbrëmje, janë parqshikuar edhe plot aktivitete të tjera përgjatë gjithë Lungomares.
“Ndaj, mos mungoni, eja të gjithë të bashkohemi dhe të festoni me ne”, tha Dredha.
Në Vlorë, turizmi gjithëvjetor është karakteristikë kryesore e zhvillimit të këtij qyteti bregdetar, ku vizitorë të shumtë vendas dhe të huaj shijojnë kulinarinë e qytetit bregdetar, por edhe peizazhet e mrekullueshme të Labërisë.
Edhe ditën e sotme, në Vlorë do të vazhdojnë aktivitetet artistike në kuadër të çeljes zyrtare të sezonit turistik për këtë vit, ndërsa pjesë e ofertës turistike janë edhe muzetë, kultura, kulinaria dhe tradita në të gjitha dimensionet e saj.
Koncerti i mbrëmjes së djeshme kulmoi me një spektakël të jashtëzakonshëm fishekzjarresh, ndërsa surpriza të tjera i presin sot qytetarë vlonjatë dhe turistët e shumtë që ndodhen në këtë qytet bregdetar./atsh/KultPlus.com
S’kam fuqi më as të trishtohem Jemi anije pa spirancë Mes erërave të egra të kundërta. Peshqit Ilafazanë shurdhojnë qiellin Më jepni ju një copë ironie, Se nuk e gjej dot në veten time,- Një copëz ironie Sa gjysmëz e krahut të zogut,- Të mbrohem nga shirat e verdhë Të predikimeve të apostujve të lajthitur.
Të gjithë na kanë faj dhe askush: Deshëm të krijohemi në asgjësimin tonë Tani gjithë dritaret e shpirtit Janë hapur, bymyer e kalbur Nga shirat e lotëve,- Dhe s’mbyllen më dot. Mund të hyjë kush të dojë. /KultPlus.com
Nga Kanadaja në Katar, përgatituni të frymëzoheni nga disa prej arkitekturës më mahnitëse në botë.
Këto muze, ose ndërtesa ekstravagante moderne ose rrënoja mistike mesjetare ose stacione treni të konvertuara, janë vepra arti në vetvete dhe do t’ju lënë të mahnitur, transmeton KultPlus.
Musée d’Orsay, Paris
Këtu, ju do të gjeni koleksionin më të madh në botë të veprave të artit të respektuara nga impresionistët dhe post-impresionistët. Dikur një stacion hekurudhor, Musée d’Orsay, fillimisht i njohur si Gare d’Orsay, është një nga shembujt më të shkëlqyer të lëvizjes franceze të arteve të bukura me shumë tipare origjinale të ruajtura.
Muzeu i Historisë Natyrore, Londër
Miliona njerëz vizitojnë çdo vit Muzeun e Historisë Natyrore në Londër. Çdo dhomë është një gëzim për tu vizituar pasi pikturat dhe gdhendjet e kafshëve, florës dhe faunës janë të vendosura në të gjithë tavanet, muret dhe madje edhe shtyllat e muzeut.
Muzeu Guggenheim, New York
Muzeu Solomon R. Guggenheim në New York është një nga ndërtesat më të njohura për shkak të arkitekturës së tij spirale unike. Muzeu është një nga ndërtesat e firmës së arkitektit të famshëm Frank Lloyd Wright, ndërsa disa lehtë do të argumentonin se është padyshim perlë e tij, dhe iu deshën 16 vjet për ta ndërtuar. Forma e ndërtesës lejon që puna e jashtëzakonshme dhe e thellë që ajo mban – dhe me të cilën përputhet në mënyrë të përsosur – të përjetohet në një mënyrë krejtësisht të ndryshme, duke u paraqitur në një shteg të vazhdueshëm nga maja në fund të ndërtesës.
Guggenheim Bilbao, Bilbao
Kjo ndërtesë e Frank Gehry vlerësohet globalisht si një nga ndërtesat më të spikatura të fundit të shekullit të 20 -të dhe kombinon një sukses kritik dhe atë popullor, diçka jashtëzakonisht e rrallë në botën e arkitekturës. Muzeu strehon një koleksion të veprave të artistëve spanjollë dhe ndërkombëtarë dhe pasqyron historinë detare të Bilbaos duke sugjeruar anije dhe peshore peshku përmes modelit të tij.
Muzeu Hanoi, Hanoi
Kjo ndërtesë në dukje që kundërshton gravitetin është në thelb një piramidë e përmbysur dhe është ndërtuar për të festuar përvjetorin mijëvjeçar të Hanoi. Pak ndërtesa dhe monumente më të gjera në krye sesa në fund kanë arritur sukses në një shkallë kaq të jashtëzakonshme.
Muzeu Royal Ontario, Toronto
Në Amerikën e Veriut, Muzeu Royal Ontario i Torontos ka qenë prej kohësh një nga muzetë më të njohur. E projektuar nga Daniel Libeskind, kjo ndërtesë e rrënuar dekonstruktive u ndërtua si një shtrirje në ndërtesën origjinale.
Shtëpia dhe Kopshtet e Monet, Giverny
Ajo që e bën “Fondacionin Claude Monet” kaq tërheqës është se kur hyn, vizitori transportohet menjëherë në kryeveprat goditëse dhe elegante të piktorit. Kjo është një ndërtesë që përfiton shumë nga fakti që Monet punoi gjerësisht duke përshkruar kopshtet e tij, të cilat, së bashku me shtëpinë, janë ruajtur në një standard të lartë në mënyrë që t’i ofrojnë vizitorit një pasqyrë unike në bota e artistit -një botë me ngjyra, heshtje dhe bukuri të shkëlqyer kombëtare.
Muzeu Historik Shtetëror i Moskës, Moskë
E ndërtuar në shekullin XIX, kjo është një ndërtesë e jashtëzakonshme neo-ruse. Ngjyra e tij e ndritshme, e kuqe e gjakut e bën atë një pjesë të përsosur për t’u ulur në Sheshin e Kuq së bashku me ndërtesat e tjera me ngjyra të gjalla të Moskës. Duke ndjekur historinë ruse nga koha parahistorike e deri më sot, vlerësohet se muzeu mban një koleksion të objekteve që arrijnë në miliona.
Muzeu Hedmark, Hamar
Ky është më shumë një koleksion i muzeve dhe ndërtesave sesa një muze i vetëm. Ajo që e veçon Hedmark nga muzetë e tjerë rajonalë ose të përkohshëm të këtij lloji është ajo që nganjëherë quhet “katedralja e dyfishtë”. Ndërtesa është një kombinim i bukur i rrënojave të katedrales mesjetare dhe një serë që mbyll rrënojat dhe i mbron ato.
Luvri, Paris
Luvri është zyrtarisht muzeu më i vizituar në botë. Një ndërtesë që u zgjerua ndër shekuj, muzeu është shtëpia e disa prej veprave më monumentale të artit të bëra ndonjëherë, si “Mona Lisa” e Da Vinçit dhe “Venus de Milo”. Themelet origjinale të kalasë mesjetare janë të dukshme nga kripta dhe piramida e saj e dukshme prej qelqi u ndërtua në vitin 1989, ndërsa piramida e saj e përmbysur u përfundua në 1993.
Muzeu i Artit Islam, Doha
Projektuar nga I.M. Pei, arkitekti i famshëm gjithashtu përgjegjës për piramidën e Luvrit, ndërtesa e Muzeut të Artit Islamik është frymëzuar nga arti islamik që përmban. Është i pari i këtij lloji në Shtetet Arabe, por muze të tjerë i janë bashkuar që në vende si Kajro dhe Ghazni.
Muzeu Dali, Shën Petersburg, Florida
Muzetë që përqendrohen në paraqitjen e punës së një artisti të vetëm janë të ngarkuar me detyrën e strehimit të punës së artistit në një ndërtesë që flet absolutisht për ta. Muzeu Dali është ndoshta ai që ka më shumë sukses në atë përpjekje. Edhe pse struktura kryesore ka një formë kubike mjaft standarde, është qelqi dhe çeliku që duket se derdhen nga ndërtesa si një material i shkrirë i një lloji – shumë si orët e shkrirjes në “Qëndrueshmëria e kujtesës” – që me të vërtetë i jep muze karakterin e tij Dali. Kjo shtesë surreale në bregun perëndimor të Floridës jeton absolutisht me famën e mjeshtrit të Surrealizmit. / KultPlus.com
Gustav Mahler (7 korrik 1860 – 18 maj 1911) ishte një kompozitor romantik austro-bohemian dhe një nga dirigjentët kryesorë të brezit të tij, përcjell KultPlus.
Si kompozitor, ai vepronte si një urë midis traditës austro-gjermane të shekullit të 19-të dhe modernizmit të fillimit të shekullit të 20-të.
Ndërsa gjatë jetës së tij, statusi i tij si dirigjent u vendos pa diskutim, muzika e tij personale fitoi popullaritet të gjerë vetëm pas periudhave të mohimit të përkohshëm, që përfshinin ndalimin e performancave të tij në shumicën e Evropës gjatë kohës naziste.
Pas vitit 1945, krijimet e tij u rindërtuan nga një brez i ri dëgjuesish. Mahler pastaj u bë një nga kompozitorët më të shpërthyeshëm dhe të regjistruar të të gjitha kohërave, një pozicion që ai e ka mbajtur në shekullin e 21.
I lindur në Bohemi (që në atë kohë ishte pjesë e Perandorisë Austriake) në një familje hebrenjsh, i cili fliste gjermanisht, tregoi talentin e tij muzikor qysh në moshë të re. Pas diplomimit nga Konservatori i Vjenës në vitin 1878, ai mori një radhë postesh dirigjuese që u rritën në rëndësi në sallat e operas të Europës, që kulmuan me emërimin e tij në vitin 1897 si drejtor i Operës së Gjykatës së Vjenës (Hofoper).
Gjatë dhjetë viteve të tij në Vjenë, Mahler – i cili ishte konvertuar në katolicizëm për të siguruar postin – përjetoi një opozitë dhe armiqësi të rregullt nga shtypi antisemit. Megjithatë, prodhimet e tij inovative dhe insistimi për standarde të larta performimi siguruan reputacionin e tij si një nga dirigjentët më të mëdhenj të operas, veçanërisht si interpretues i veprave skenike të Wagnerit, Mozartistëve dhe Çajkovskit.
Në fund të jetës së tij, ai ishte drejtor i shkurtër i Operas Metropolitan të New York-ut dhe Filarmonisë së New York-ut./KultPlus.com
18 maji është Dita Ndërkombëtare e Muzeut. Kjo është një festë globale që thekson rolin jetik që luajnë muzetë në shkëmbimin kulturor, edukimin dhe zhvillimin e komunitetit.
Organizuar çdo vit nga Këshilli Ndërkombëtar i Muzeve (ICOM), dita inkurajon muzetë në mbarë botën të angazhohen me komunitetet e tyre përmes ngjarjeve dhe aktiviteteve të veçanta.
Dita Ndërkombëtare e Muzeut u krijua në vitin 1977 nga ICOM për të rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e muzeve në shoqëri. Çdo vit, një temë specifike zgjidhet për të pasqyruar çështjet apo sfidat aktuale me të cilat përballen muzetë. Për vitin 2025, tema është “E ardhmja e muzeve në komunitetet që ndryshojnë me shpejtësi”, duke u fokusuar në mënyrën se si muzetë mund të përshtaten dhe të lulëzojnë mes ndryshimeve sociale, teknologjike dhe mjedisore.
Këshilli Ndërkombëtar i Muzeve sugjeron mënyra të ndryshme për t’u angazhuar në këtë ditë:
Vizitoni Muzetë Lokale: Shumë muze ofrojnë hyrje falas, ekspozita speciale ose turne me guidë në këtë ditë.
Merrni pjesë në seminare dhe leksione: Merrni pjesë në ngjarje edukative që eksplorojnë temën e vitit 2025 dhe diskutoni mbi rolin në zhvillim të muzeve.
Turne Virtuale: Eksploroni muzetë në mbarë botën përmes platformave online, duke i bërë përvojat kulturore të aksesueshme nga shtëpia.
Ndani në mediat sociale: Përdorni hashtag-et zyrtarë për të ndarë përvojat tuaja dhe për të promovuar ndërgjegjësimin për rëndësinë e muzeve.
Ofroni kohën tuaj për të mbështetur ngjarjet ose iniciativat muzeale, duke kontribuar në angazhimin dhe edukimin e komunitetit./atsh/KultPlus.com
Shteti i Austrisë është shpallur fitues i Festivalit Evropian të Këngës- “Eurovizion 2025”.
Sonte në Bazel të Zvicrës është mbajtur finalja e madhe e “Eurovisionit”, në të cilin festival kanë garuar gjithsej 26 shtete.
Në “Eurovizion 2025” Shqipëria është përfaqësuar nga Shkodra Elektronike me këngën “Zjerm”, e cila nga kjo garë është radhitur në vendin e tetë, me gjithsej 218 pikë të grumbulluara. / KultPlus.com
Në mbrëmjen e djeshme, në Teatrin Kombëtar të Kosovës, skena u kthye në një fushë beteje të heshtur por të ngarkuar emocionalisht, ku një pikturë tërësisht e bardhë vuri në lëvizje tensionet më të thella mes tre miqve të vjetër. Nën regjinë e Bashkim Ramadanit, komedia “Art” e dramaturges franceze Yasmina Reza, vepër e shkruar në vitin 1994, solli përpara publikut kosovar një rrëfim ironik për artin, vlerat personale dhe krisjet e padukshme të një shoqërie të vjetër, përcjell KultPlus.
Në qendër të shfaqjes janë tre personazhe, Sergjio (Ylber Bardhi), një pasionant i artit modern që blen një pikturë minimaliste në vlerë prej 200 mijë euro, një pëlhurë madhe, e bardhë me disa vija paksa më të zbehta, Mark (Ard Islami), mik i vjetër që reagon me tallje e zemërim ndaj këtij veprimi dhe Ivan (Butrint Lumi), që përpiqet të ruajë baraspeshën mes dy miqve, duke u kthyer në viktimë të përpjekjes për pajtim.
Piktura, një simbol bosh, apo edhe ‘personazhi i katërt’ i kësaj shfaqje bëhet shkaku për të shpalosur shumë më tepër se debatet rreth artit. Përplasjet e Sergjios dhe Markut zbulojnë çarje më të thella, sfidat e identitetit, mendimet negative për njëri – tjetrin, mungesën e mirëkuptimit dhe ego që dalin në pah nën maskën e humorit e talljes, por edhe të përplasjes. Ivan, ndërkohë, i lëkundur mes palëve, është një pasqyrë e njeriut të zakonshëm që përpiqet t’i shmangë konfliktet, por që përfundon duke u zhytur në to edhe më thellë, ose mbase, ai që e pëson më së shumti.
Gjatë shfaqjes, publiku pati mundësinë të ndjekë një larmi formash shprehëse, nga dialogjet e ngarkuara emocionalisht mes dy personazheve, te monologët e sinqertë ku aktorët i drejtohen drejtpërdrejt publikut, e deri te diskutimet e përbashkëta mes tre shokëve. Çdo moment dramatik apo komik kishte zanafillën te piktura, një objekt i vetëm por që shërbeu si nxitës i përplasjeve të mendimeve dhe të marrëdhënieve të tyre.
Momente të shumta të kësaj shfaqjeje shkaktuan të qeshura në publik. Përveç kësaj, ironia, situatat absurde dhe ndërveprimi mes aktorëve bëri që përveç si një shfaqje komike, të ngacmojë përvojën e gjithësecilit në atë se sa të sinqertë jemi në raport me marrëdhëniet tona.
Pas premierës, regjisori Bashkim Ramadani tha për KultPlus se ndjehet i lumtur që është ftuar nga Teatri Kobëtar i Kosovës për të vënë në skenë këtë shfaqje, teksti i së cilës, iste i njohur për Ramadanin. Për regjisorin, vepra nuk është vetëm një komedi mbi një pikturë të bardhë, por një eksplorim i thellë i identitetit, pasigurive dhe dinamikave të miqësisë.
“Për këtë tekst më ka thirrur Teatri Kombëtar për ta inskenuar. Këtë tekst e kam njohur qysh në kohën e studimeve. Që atëherë më ka ngacmuar dhe ka qenë pjesë e planeve të mia, madje edhe si mundësi për shfaqje diplome. Megjithatë, ndoshta nuk ka qenë koha e duhur atëherë për ta inskenuar.Tani, kur erdhi ftesa nga Teatri Kombëtar, jam ndjerë shumë mirë, për shkak se e kam njohur tekstin dhe më ka tërhequr qysh atëherë. Por tani, pasi jam marrë më shumë me të, mendoj se kemi depërtuar në pikat ku është dashur të depërtojmë”, thotë Ramadani, duke shtuar se ndonëse mund të duket si një parody e artit të sotëm, as autorja, e as trupa e TKK-së, nuk e kanë pasur si qëllim.
“Nuk është një parodi tipike. Jasmina Reza e quan një komedi tragjike. Flet më shumë për raportet mes njerëzve sesa për artin. Arti merret si referencë, por më pas, kur e shohim më thellë, e kuptojmë që vepra flet për diçka shumë më të rëndësishme, për identitetin, për atë se çka jemi, si e shohim veten, si ndërtojmë marrëdhënien me shokun, si e projektojmë veten te tjetri, si një pasqyrë që fillon të thyhet, dhe nuk na jep më refleksin tonë në tjetrin”, përfundoi Ramadani.
Ndërkaq, aktori Butrin Lumi, i cili në shfaqje portretizon rolin e Ivanit, tha për KultPlus se ndjehet i kënaqur që ka pasur mundësinë të punojë me Teatrin Kombëtar të Kosovës, veqanërisht me këtë shfaqje.
“Dua t’i falënderoj dy partnerët e mi të mrekullueshëm, Ylberin dhe Ardin, si dhe regjisorin, Bashkimin. Po ashtu, falënderoj edhe të dy drejtorët artistikë dhe përgjegjësin e produksionit për mundësinë që më dhanë të jem pjesë e këtij projekti. Shfaqja, besoj se sonte shkoi shumë mirë dhe publiku e priti me entuziazëm. Ne kemi mbajtur prova intensive për më shumë se një muaj e gjysmë, duke punuar çdo ditë deri në ardhjen e ditës së premierës”, theksoi Lumi për KultPlus.
Në rolin e Sergjios, aktori Ylber Bardhi ishte një ndër shtyllat kryesore të ndërtimit të shfaqjes.Pas përfundimit të shfaqjes, Bardhi ndau përvojën e tij me KultPlus, duke folur për procesin intensiv të punës, bashkëpunimin me kolegët dhe qasjen që kishte ndaj ndërtimit të karakterit.
“Ka qenë një punë e gjatë, rreth pesë apo gjashtë javë me punë të përditshme. Por është kënaqësi të luash në një shfaqje të tillë, sepse kjo është një vepër që vë në pah karakterin. Është një shfaqje që mbështetet shumë te aktori dhe, për mua, ka qenë kënaqësi të jem pjesë e kësaj kaste, sidomos së bashku me Ard Islamin dhe Butrint Lumin. Me Butrintin është hera e parë që po punoj, dhe kemi kaluar shumë mirë gjatë këtij procesi. Që nga fillimi kemi diskutuar se si t’i japim tipare sa më të plota personazhit, duke tentuar të përfshijmë anë të ndryshme të një njeriu,pra, probleme të ndryshme që mund t’i përjetojë një person”, tha Bardhi duke shtuar tutje se secili prej tyre kanë sjellë nga një veçori ose problematikë specifike, duke e çuar personazhin deri në një nivel shumë personal./KultPlus.com
Sapo kanë përfunduar performancën e tyre përfaqësuesit e Shqipërisë “Shkodra Elektronike”, të cilët ishin të fundit në listën e interpretimeve.
Paraqitja dhe prezantimi i tyre elektrizoi skenën, ku edhe brohoritjet vazhdonin të përcillnin këngën në sfond.
CNN– mediumi prestigjioz amerikan një ditë më parë e ka renditur këngën “Zjerm” të Shkodrës Elektronike si këngën më të mirë të edicionit të sivjetmë të “Eurovisionit”, i cili po mbahet në Bazel të Zvicrës.
Në një artikull kushtuar Festivalit Evropian të Këngës, ku ishin të radhitura 26 këngët finaliste, CNN në krye të listës e ka pozicionuar Shqipërinë.
Dy yjet e Shkodrës Elektronike janë cilësuar si “dyshja më e papritur” e “Eurovisionit”.
Këngëtarja Beatriçe Gjergji ka thënë se “Eurovisioni” në fakt nuk është lloj i muzikës së tyre. Por pikërisht kjo ka bërë që Shqipëria të ketë përparësi për shkak të mosngjashmërisë me asnjë këngë tjetër, po merr vëmendjen e merituar nga fansat.
“Nëse beson në llojin e muzikës që do, ndoshta mund të ndodhë diçka”, ka thënë Gjergji. /
Mbrëmë, në skenën e Chopin Piano Fest në natën e katërt të edicionit të 15-të ka interpretuar “magjistari i tastierës”, pianisti Istvan Lajko, shkruan KultPlus. Një mënyrë e veçantë interpretimi e solistit hungarez ka sjell magjinë e tingujve të muzikës klasike, përmes prekjeve të buta dhe elegante të tasteve bardh e zi, që krijonin përshtypje se po prekej shpirti i pianos.
Një mjeshtëri e rrallë si kjo, përqëndronte vëmendjen e audiencës në çdo sekondë, për të cilën gjë ai është shpërblyer në konkurse ndërkombëtare si: Granx Prix- Çmimi i Parë dhe dy çmime speciale në Konkursin Ndërkombëtar për Piano Listz- Bartok- Ligeti. Lajko është dekoruar edhe me titullin Kalorës i Kulturës Universale.
Tingujt e kompozitorit Sergei Rachmaninoff në veprën “Variations on a theme of Corelli op.42” emetoheshin rrallë fillimisht, duke të dhënë mundësinë për të shijuar muzikën mes heshtjes së tingujve. Këta tinguj dërgonin në një botë ku mbretëronte një harmoni absolute, ku tingulli ndriçonte esencën e secilit pjesëmarrës.
Kurse, tingujt e autorit Franz Schubert “3 Piano Pieces D.946” emetoheshin me një interval më të shpejtë. Një kolonë e tingujve që dilnin nga lëvizjet milimetrike të pianistit “me duar prej pambuku” krijonte jehona të vazhdueshme që i jepnin gjallëri mbrëmjes. Ndërkaq, në veprën e Franz Listz “Variations on a Theme of Bach-“weinen, Klagen, Sorgen, Zagen” S. 180” njëra dorë e solistit dhuronte ndjeshmëri që thehej sa herë që tingujt me tone të larta përshkonin sallën me shpejtësi.
Veprat “3 Petrarch Sonnets S. 161/ 4- 6” dhe “Hugarian Rahpsody No.15 S. 244/15” të kompozitorit Listz ishin të fundit që u dhanë në këtë mbrëmje magjike me tinguj që përcillnin, ndjeshmëri, dashuri dhe harmoni në skenën e festivalit më të madh të muzikës klasike në vend.
Pas koncertit, në një prononcim për media artisti Istvan Lajko ka thënë se për të tretën herë në Prishtinë ka përjetuar një përvojë të jashtëzakonshme.
“Me kënaqësi e kam pranuar ftesën për pjesëmarrje në festival nga Lejla dhe Besa. Jam këtu për të tretën herë me radhë, pas viteve 2014 dhe 2019. Koha e kaluar këtu është e mrekullueshme. Është një qytet i jashtëzakonshëm, një publik i mrekullueshëm dhe ka ushqime fantastike. Koncerti pati një program të vështirë, por shpresoj që kam arritur të përçoj te publiku atë që kam dashur. Sonte ishte një audiencë shumë entuziaste, kështuqë jam shumë i lumtur që përjetova momente të mrekullueshme në skenë” ka thënë artisti Lajko.
Në një prononcim për KultPlus, drejtoresha artistike e festivalit, Lejla Pula ka thënë se interpretimi i pianistit Lajko në mbrëmjen e së premtes ka dhënë kulminacion në virtuozitetin pianistik.
“Unë personalisht dhe tërë ekipa jonë jemi shumë të lumtur që këta artistë pranojnë të vijnë në festivalin “ Chopin…”. Ju pëlqen kjo sallë dhe këto kushte që janë të improvizuara. Vërtetë po krijohet një atmosferë e bukur. Publiku është i mrekullueshëm, dëgjon me vëmendje dhe mundohet ta përjetojë muzikën. Ata janë një nivel i artistëve që vërtetë e nxisin këtë përjetim. Sonte ishte Lajko, ka qenë edhe herë të tjera në “Chopin…”. Është mik i yni nga Hungaria, i cili punon në tri universitete në Evropë. Është i mrekullushëm. Është një pianist i cili luan në tërë botën. Ju e patë është vërtetë i jashtëzakonshëm”, ka thënë drejtoresha Lejla Pula, duke komentuar interpretimin e tij të jashtëzakonshëm dhe misionin e festivalit “Chopin”.
“Unë jam e lumtur që përsëri kishim mundësi të shijojmë muzikimin e tij. Kjo lojë pianistike, me këtë tingëllimë kaq të pastërt, të kristaltë, vërtetë është kulminacion në virtuozitetin pianistik. Jam shumë e lumtur që sonte kishte studentë të Pianos, të cilët janë kënaqur duke e ndëgjuar veprën posaqërisht veprën e Listz, por edhe veprën e Rachmaninoff. Këto janë perla të literaturës pianistike. Ky është edhe synimi ynë. Unë si pianiste mendoj që misioni jonë i organizimit pikërisht është ky: që ti sjellim këto vlera në Prishtinë, në mënyrë që Prishtina të frymojë si një kryeqytet i cili kultivon edhe vlera të mirëfillta shumë të larta të muzikës klasike”, ka thënë Lejla Pula.
Koncerti i radhës i Chopin Piano Fest mbahet më 20 maj me pianistin Nathanaël Gouin, në ora 20:00, në Amfiteatrin e Bibliotekës Universitare./ KultPlus.com
Mbrëmjen e djeshme, në kuadër të festivalit ndërkombëtar të letërsisë ‘Polip’, në Teatrin Oda u mbajt një diskutim i thellë me autorët dhe aktorët e shfaqjes “Hija e gjatë e Alois Brunner”, e cila hapi këtë festival me premierën e saj kosovare. Paneli përbëhej nga Mudar Alhaggi, Wael Kadour dhe Mohamad Al Rashi dhe u moderua nga Alban Beqiraj.
Diskutimi, që pasoi premierën e natës së hapjes, nuk u ndal vetëm te struktura dhe përmbajtja e shfaqjes, por u shtri në reflektime personale mbi përvojën e të qenit refugjat në Gjermani dhe Francë.
Mudar Alhaggi, dramaturgu i shfaqjes, ndau për herë të parë mënyrën se si historia e kriminelit nazist Alois Brunner që për dekada jetoi i lirë në Siri i kishte zgjuar interes të veçantë, për shkak të një paralelizmi të hidhur.
“E mbaj mend sikur të kishte ndodhur së fundmi, në vitin 2020, ndoshta 2021, kur për herë të parë dëgjova për historinë e Alois Brunner. Ajo që më tërhoqi më së shumti vëmendjen ishte fakti se bëhej fjalë për një kriminel lufte gjerman që ishte arratisur në Siri, pra ai ishte një lloj refugjati. Dhe unë jam një refugjat në Gjermani, një refugjat sirian në Gjermani”, tha Alhaggi duke shtuar se ajo që e shtyu më thellë në këtë projekt ishte një pyetje thelbësore që, sipas tij, shënjoi të gjithë procesin krijues.
“Vendosëm të bëjmë një shfaqje për Alois Brunner. Po pse po e bëjmë këtë? Pse duam të bëjmë një shfaqje për Alois Brunner? Kjo pyetje na udhëhoqi gjatë gjithë procesit deri në fund fare, deri në momentin e premierës që e patëm në Gjermani”, tha Alhaggi
Ndërkohë, Mohamad Al Rashi, një nga aktorët dhe bashkëpunëtorët në këtë projekt, ndau përvojën e vështirë dhe komplekse të ndërtimit të karakterit të Brunnerit figurë historike por njëherësh e mjegullt, në kufijtë midis reales dhe imagjinares.
“Për mua, por edhe për ne si partner, na u duk paksa e tepruar kur unë kalova, le të themi, te personazhi i Alois Brunner. Dhe patëm një diskutim të madh: a është ky me të vërtetë Alois Brunner, apo është imagjinatë? U përballëm me këtë problem edhe për shkak të gjuhës, sepse ai është i huaj, një refugjat. Por pastaj zbuluam se ai flet arabisht shumë mirë. Kështu që arritëm në këtë karakter pak të ekzagjeruar, sepse për ne, sigurisht, ai është një kriminel. Dhe u përballëm me pyetjen: a duhet ta paraqesim atë si një qenie njerëzore apo si një karakter djallëzor? Kështu që, po, arrita në këtë pikë – as krejtësisht njeri, as krejtësisht djall”, u shpreh Al Rashi.
Ndërsa Wael Kadour vlerësoi bashkëpunimin me regjisorin Omar Elerian, si pjesë kyçe e zhvillimit dramaturgjik dhe regjisorial të shfaqjes.
“Që nga faza e shkrimit, kemi pasur shumë takime në Zoom përpara se të fillonin provat, e pastaj pesë javë prova intensive. Dhe siç e thamë, Omar Elerian ka dhënë kontribut të madh edhe sa i përket dramaturgjisë. Gjatë javës së parë, dhjetë ditëve të para të provave, kur unë dhe Mudari thjesht e vumë tekstin në mur dhe e lexuam të gjithin, bëmë zgjedhjet në mënyrë kolektive – kjo për mua ishte një përvojë shumë e pasur. Kur vërtet shikon një regjisor me përvojë dhe shumë të talentuar, i cili është jashtëzakonisht i hapur për të diskutuar, për të folur, për të rishikuar mendimin e tij çdo mëngjes, në skenë. Omar ishte gjithashtu shumë i qartë në zgjedhjen e tij për të qenë vërtet minimalist, duke punuar shumë më tepër me aktorët sesa me skenografinë”, theksoi Kadour.
Më tutje, dramaturgu Mudar Alhaggi, foli edhe për vështirësitë që hasin ata si refugjatë teksa bëjnë teatër, duke pasur gjithmonë pas vetes hijen e asaj se çka ka ndodhur dhe po ndodhë në Siri.
“Ndërsa po punonim në këtë projekt, dhe në përgjithësi kur bëjmë teatër, gjithmonë e ndjekim çfarë po ndodh në botë, çfarë po ndodh në Siri, në Palestinë, në Evropë. Thjesht ndjekim lajmet dhe ajo na çon në një ndjenjë dëshpërimi, në një pikë ku nuk ka më shpresë, ku gjithçka duket pa kuptim. Kështu që ndonjëherë mendon, ndoshta është frikshme të vazhdosh kështu. Dhe unë e shoh që ndoshta ndihmon për të lexuar historinë ndryshe, ose jo ndryshe, por në një mënyrë ku lidhim ngjarjet me njëra-tjetrën, lidhim të kaluarën me të tashmen. Këtë e përmenda edhe në fund të shfaqjes mbrëmë, kur thashë: “Unë jam këtu në Gjermani sepse jam refugjat – sepse isha qytetar në një vend, në një shtet të kontrolluar nga një diktator që ishte këshilluar nga Brunner. Dhe Brunner-i ndoshta ndihmoi, ndoshta më shumë se thjesht ndihmoi, në ndërtimin e sistemit të sigurisë në Siri. Që është pikërisht ai sistem që shkatërroi vendin, shkatërroi njerëzit”, tha Mudar Alhaggi
Ndërkaq, aktori Wael Kadour, shpalosi përvojën personale, duke theksuar që ndjehen gjithmonë sikur kanë humbur shpresën dhe të drejtën për një jetë më të mirë.
“Dua të them, përgjigjja ime për këtë pyetje do të ishte shumë personale. Ashtu siç e përmendi edhe Modar, për mua, dhe besoj se mund të flas edhe në emër të kolegëve të mi, veçanërisht pas viteve 2020 dhe 2021, pas pandemisë dhe pas luftës në Ukrainë, dhe pas gjithë këtij fenomeni të “lodhjes nga Siria”, kur të gjithë thjesht harruan çfarë po ndodhte në atë pjesë të botës. Pra, ne që jemi emigrantë apo në mërgim në Evropë, jemi harruar dhe kemi humbur krejtësisht, tani po flas vetëm për veten time, kam humbur plotësisht çdo shpresë për një ndryshim në jetën time personale apo politike në vendin tim. Dhe siç po thosha, në ushtrimet tona shumë personale, kur flisnim për veten, sepse në atë periudhë koh, midis pandemisë dhe pak para rënies së regjimit, isha në një gjendje shumë të vështirë personale, duke përdorur antidepresivë. Dhe mes gjithë kësaj, po bëja këtë jetë paralele të provave për shfaqjen. Për mua, ndjehej sikur po humbja të drejtën për një jetë më të mirë, sikur gjithçka kishte marrë fund”, u shpreh Kadour.
E pas këtij diskutimi, u hap edhe pjesa ku pjesëmarrësit patën mundësi të bëjnë pyetje e të shtojnë komente rreth shfaqjes por edhe rreth përvojës personale të filmbërësve sirianë./KultPlus.com
Kur arsimtari, përkthyesi dhe poeti Beqir Haçi (1907 – 1990) shkruajti letrën në vijim, sigurisht që nuk e dinte për fatin tragjik që do t’i rezervohej vite më vonë nga regjimi komunist.Revista amerikane “Junior Red Cross News” botoi në shtator të 1922, në faqen n°16, letrën e tij kur ai ishte një djalosh 14 vjeçar, përmbajtjen e të cilës, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Burimi : Junior Red Cross News, shtator 1922, faqe n°16
Të dashur të Rinj,
Jo shumë kohë më parë, në vendin e vogël malor të Shqipërisë ishte një festë kombëtare, kur në Tiranë u hapën punimet për ndërtimin e një ndërtese të përhershme për Shkollën Profesionale Shqiptare (Albanian Vocational School) – një shkollë e bërë e mundur falë ndihmës së dhënë nga Kryqi i Kuq Amerikan për të Rinj. Kryeministri dhe zyrtarë të tjerë të Kabinetit ishin të pranishëm, si dhe diplomatë të vendeve të huaja, sepse ishte një rast i rëndësishëm. Shqipëria ishte e shtypur nga turqit për 500 vjet para Luftës Botërore dhe i ishte mohuar shkolla e saj. Të shpërndarë nëpër male në fise, këta pasardhës të ilirëve të lashtë jetonin me pushkë dhe pistoleta gjithmonë pranë dhe shpesh luftonin mes tyre… Këtu filloi shkolla profesionale e Shqipërisë. Grupi muzikor amerikan, nga Worcester, Massachusetts, ishte i pranishëm dhe gjallëroi ceremoninë.
Shkolla Profesionale Shqiptare, në një godinë të përkohshme, ka rreth një vit që ekziston, me amerikanë të aftë që ju përfaqësojnë ju, Të Rinj, në krye të saj. Gjashtëdhjetë e katër djemtë që ndjekin këtë shkollë erdhën nga tetë krahina të Shqipërisë, janë anëtarë të fiseve të ndryshme dhe po mësojnë idealet e shërbimit dhe vullnetit të mirë që janë më të lartat në mendjet e Të Rinjve të vërtetë. Kur të largohen nga kjo shkollë, ata do të jenë të përgatitur t’i shërbejnë vendit të tyre si mësues dhe udhëheqës mendimi. Tetë prej tyre janë paraqitur në këtë faqe. Pas tyre do të shihni flamujt e Shteteve të Bashkuara dhe të Shqipërisë duke u valëvitur së bashku.
Në mbyllje të semestrit të parë, djemtë shkruan ese rreth shkollës. Për këto ese u ndanë pesë çmime, të cilat janë në formën e letrave drejtuar Të Rinjve amerikanë. Beqir Haçi quhet djali që fitoi çmimin e parë dhe letra e tij dëshmon për vlerën e madhe të këtij lloji të punës së Të Rinjve.
“Të dashur të Rinj”, shkruan Beqiri në anglisht, “unë jam një djalë shqiptar katërmbëdhjetë vjeç. Shqipëria, siç mund ta dini, është një shtet i vogël i vendodhur në pjesën perëndimore të Gadishullit Ballkanik. Populli i këtij shteti, megjithëse pak i njohur, vjen nga një racë shumë e vjetër. Shumë shkrimtarë të mëdhenj thonë se ky popull është më i vjetri në Gadishullin Ballkanik. Arsyeja pse Shqipëria është kaq e prapambetur është se fqinjët e saj nuk e kanë lënë kurrë të qetë, por gjithmonë janë përpjekur ta zotërojnë atë. Me shumë thirrje drejtuar shteteve më të mëdha të Evropës, me luftëra dhe me revolucione, Shqipëria fitoi pavarësinë e saj. Duke qenë e shkatërruar dhe e zotëruar nga të huajt për shumë vite, ajo u bë e varfër. Ajo i thirri të gjithë botës për ndihmë, por askush nuk tregoi mëshirë përveç fëmijëve të kujdesshëm përtej Atlantikut.”
I gjithë populli shqiptar, burra dhe gra, djem dhe vajza, janë shumë mirënjohës ndaj jush, Junior-ë — Nxënës të mirë. Për mirësinë e madhe që po u tregoni njerëzve të tyre, fushat, pyjet, malet, liqenet dhe lumenjtë e Shqipërisë duket se janë të lumtur. E gjithë Shqipëria po falënderon Zotin për të mirat që u keni dhënë juve, Të Rinj. Të gjithë e shohin se nga Shkolla Profesionale Shqiptare, e cila mbështetet falë ndihmës tuaj, do të dalin djem me arsim të mirë, të ditur dhe të aftë për të zbuluar dhe zhvilluar pasurinë e vendit, e cila tani është e fshehur. Do të dalin djem që do të qëndrojnë larg gënjeshtrës dhe vjedhjes, që do të dinë dhe do të bëjnë vetëm të drejtën.* * * E falënderoj Zotin që kam pasur fatin e mirë të vij në këtë shkollë. Mësoj shumë gjëra të mëdha dhe të dobishme. Në nëntë muaj kam mësuar ta përdor anglishten pothuajse aq mirë sa gjuhën time.”
Beqiri përshkruan atë që ka mësuar në matematikë, vizatim mekanik, fizikë dhe gjeografi dhe vazhdon :
“Gjërat më të mira që kam mësuar janë si ta mbaj veten të pastër, si të sillem, si të jem mik me të gjithë dhe si t’i respektoj prindërit dhe mësuesit e mi. Kam mësuar gjithashtu disa nga lojërat tuaja, si bejsbollin dhe basketbollin. * * * Kur erdha këtu peshoja 37 kilogramë. Tani peshoj 44.
Shpresojmë që një ditë të jemi në gjendje t’jua shpërblejmë bujarinë. Me këtë ndihmë, jini të sigurt, fëmijë të dashur, se do të bëhemi një popull i ri, i frymëzuar nga idealet e “Shërbimit dhe Miqësisë”, për pjesën tjetër të botës. E mbyll letrën time duke shpresuar se do të na përgjigjeni shpejt dhe se do të na falni për gabimet tona.
Me dashuri për të gjithë anëtarët e Kryqit të Kuq për të Rinj.”
Pra, kjo është në të vërtetë “Letra e Beqir Haçit për ju” dhe jo e redaktorit ! Dhe Beqiri flet për veten e tij, për gjashtëdhjetë e tre shokët e tij nxënës, për të gjithë shqiptarët dhe për të gjithë kauzën e Kryqit të Kuq për të Rinj./ KultPlus.com
Wilfred Edward Salter Owen MC (18 mars 1893 – 4 nëntor 1918), poet dhe ushtar anglez. Në prej poetëve më të shquar të Luftës së Parë Botërore. Poezia e tij e luftës mbi tmerret e llogoreve dhe përdorimit të gazit ishte bukur e ndikuar nga mentori i tij, Siegfried Sassoon dhe ishte në kundërvënie me perceptimin publik të luftës në atë kohë dhe me vargjet patriotike të poetëve të hershëm
Në një kalvar pranë Ancre-s
Nga Wilfred Owen
Hiç s’duhet të ndalesh në rrugët e bombarduara të prishura.
Në këtë luftë edhe Ai e ka humbur një gjymtyrë,
Por dushepujt e tij fshihen anash;
Dhe tash ushtarët po i bëjnë ballë tok me Të.
Afër Golgotës vejevijnë shumë priftërinj,
Dhe në fytyrat e tyre ka një krenari
Se ata janë mish-damkosur nga Bisha
Nga të cilët është mohuar Krishti bujar.
Skribët shtyjnë të gjithë njerëzit
Dhe u kërkojnë besnikëri ndaj shtetit,
Por ata që e duan dashurinë më të madhe
Ata e japin jetën; ata nuk urrejnë.
At a Calvary Near the Ancre
One never hangs where shelled roads part./ In this war He too lost a limb,/ But His disciples hide apart;/ And now the soldiers bear with Him.//Near Golgotha strolls meny a priest,/And in their faces there is pride/ That they were flesh-marked by the Beast/ By whom the gentle Christ’s denied.// The scribes on all the people shove/
And bawl allegiance to the state,/ But they who love the greater love/
Lay down their life; they do no hate.
SHËNIM:
Nga Jon Stallworthy
Poezia më gjasë është shkruar vonë në vitin 1917, ose në fillim të vitit 1918, pasi që Owen kishte qenë i involvuar në luftimet në afërsi të lumit Ankre, në janar të viti 1917. Në një shënim të Dominic Hibberd lexojmë: «Si te ‘Parabola e Plakut dhe të riut’, Oweni adapton detaje biblike për t’ua përshtatur luftës. Në tregimin e Ungjillit, Ushtarët bëjnë roje para kryqit, ndërkohë që dishepujt e Krishtit fshihen nga frika nga autoritetet; priftërinjtë dhe skribët kalojnë andejpari me përbuzje. Kisha i çon prifetërinjtë në llogore, ku shohin ushtarin e rëndomtë me një fjalë të kryqëzohet dhe ata vetë ndihen krenarë me plagët e vogla (vargu 7: flesh-marked – mish-damkosur) si një shenjë e kundërvënies së tyre ndaj Gjermanisë (Bishës). Sidoqoftë, flesh-marked ka edhe kuptim tjetër: besohet se djalli linte shenjtat e gishtrinjve të tij në mishin e ndjakësve të tij (Zbulesa, 14:9-10). Kësodore urrejtja e Kishës ndaj Gjermanisë (vargu 12) vë në lëvizje bëmat e djallit; dhe plagët e priftërinjve janë shenja jo aq të kundërvënies ndaj djallit Gjermani sa besnikëri ndaj djallit luftë. Krishti ka thënë “Duajeni njëri-tjetrin” dhe “Duajeni armikun tuaj”; pavarësisht thirrjeve të kishës dhe shtetit, Owen vëren se “krishtërimi i pastër nuk do të përshtatet me patriotizmin e pastër”».
Marrë nga ‘The Poems of Wilfred Owen’, Chatto & Lindus, 1990 /Gazeta Express/ KultPlus.com
Me anë të një postimi në Instagram, presidenti francez, Emmanuel Macron, falënderoi në frëngjisht dhe shqip kryeministrin Edi Rama dhe shqiptarët për mikpritjen e ngrohtë që iu rezervua në Tiranë.
”I dashur Edi Rama, të dashur shqiptarë, ju faleminderit për mikpritjen kaq të ngrohtë në Tiranë”, shkruan Macron.
”Miqësia midis Shqipërisë dhe Francës është e fortë dhe ne po e çojmë atë në majat më të larta! Në fushën e bashkëpunimit ekonomik, ushtarak apo kulturor, deklaratat tona jane kthyer në realizime shumë konkrete”, thekson ai.
”Kjo vlen edhe për arsimin, siç është rasti i hapjes së Ecole 42 në zemër të kryeqytetit tuaj, ku patëm kënaqësinë të shkojmë dje”, shton Macron.
”Vendi juaj është në Bashkimin Evropian. Franca do të jetë në krahun tuaj dhe do t’ju mbështesë në reformat tuaja gjatë këtij rrugëtimi evropian. Rroftë miqësia midis vendeve tona!”, përfundon presidenti francez, Emmanuel Macron./ atsh/ KultPlus.com
Studiuesi dhe albanologu i njohur, Mark Palnikaj prej vitesh është fokusuar në zbulimin dhe studimin e dokumenteve të vjetra shqipe, përmes të cilave ka gjetur prurje të reja për gjuhën shqipe dhe ka realizuar mjaft shkrime e libra në lëmin e historiografisë.
Si një nga studiuesit më të zellshëm të dokumenteve të hershme shqipe, Palnikaj prej 15 vitesh ka vazhduar kërkimet në arkivat italiane si të Vatikanit, Venecias, Napolit duke zbuluar një sërë dokumentesh të cilat plotësojnë thesarin e historisë shqiptare të mesjetës.
Një nga kërkimet më të suksesshme nga Palnikaj është zbulimi i një dokumenti që i përket vitit 1652 në bibliotekën komunale “Romolo Spezzioli” në qytetin e Fermos, në Itali.
Për punën e tij si dhe bashkëpunimin 15 vjeçar, Këshilli Komunal i Bashkisë së Fermos, me praninë e 29 anëtarëve dhe me votim unanim prej tyre, i ka akorduar dy ditë më parë studiuesit Mark Palnikaj titullin “Qytetar Nderi i Qytetit të Fermos” (Cittadino onorario della Città di Fermo).
Marrëdhënia midis komunitetit shqiptar dhe komunitetit të Fermos është pjesë integrale e jetës së këtij qyteti siç dëshmohet edhe nga fakti se në Fermo ka një shesh me emrin e heroit kombëtar shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu.
Studjuesi Mark Palnikaj që prej vitit 2015 ka kryer kërkime në arkivin e Venecias, Padovas, Loretos, Fermos, Grotaferratës, Napolit për të zbuluar dokumente historike që hedhin dritë mbi historinë e Shqipërisë. Në arkivën e Vatikanit, Palnikaj ka kryer kërkime në katër burime historike, përkatësisht Arkivi i Propagandës Fide, në Arkivin Jezuit, Arkivin Sekret dhe Bibliotekën Apostolike.
Kërkimet nga Palnikaj në arkivat dioqezane në Fermo dhe Loreto ku për rreth treqind vjet kanë funksionuar Kolegjet Ilirike, vazhduan për një kohë të gjatë pasi aty kishte mjaft të dhëna për mbi dyqind e dhjetë persona nga Shqipëria që vazhduan studimet për teologji dhe filozofi.
Në bibliotekën komunale “Romolo Spezzioli” në qytetin e Fermos janë të ruajtura mijëra libra dhe dokumente me rëndësi.
Midis gjithë kësaj pasurie të madhe dokumentare, dallohej një dokument me 510 faqe i vitit 1652, i ruajtur në dorëshkrim i cili bënte fjalë krejtësisht për ngjarjet në Shqipëri nga viti 1634 deri në vitin 1652.
Ky dokument ishte kaluar nëpër duar nga shumë studiues jo shqiptarë, por nuk ishte publikuar kurrë asnjë rresht i tij.
Studiuesi Palnikaj, pas një konsultimi me Drejtoreshën e Bibliotekës, Maria Chiara Leonori dhe Kryetarin e Bashkisë, Av. Paolo Calcinaro hartuan një marrëveshje të shkruar për publikimin e këtij dokumenti mjaft të vështirë por edhe mjaft të rëndësishëm.
Pas rreth tre vitesh, me datën 3 prill 2023, Palnikaj arriti të publikojë në versionin dygjuhësh, shqip dhe italisht këtë dokument i cili u promovua në prani të shumë punonjësve dhe studiuesve italianë në ambientet e kësaj biblioteke në qytetin e Fermos.
Në dhjetor të vitit 2024, nën logon e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, u arrit të publikohej ky dokument në versionin fototipik me zmadhim dyqind përqind dhe i shoqëruar e i shkruar për çdo faqe edhe në gjuhët shqipe dhe italiane me 1038 faqe format A4, me lidhje të fortë dhe me cilësi mjaft të lartë.
Gjatë këtyre viteve, Marku ka arritur të publikojë rreth tre mijë faqe dokumente dorëshkrime nga arkivat italiane ku ato më të rëndësishmet kanë qenë relacioni i Shtjefën Gasprit e vitit 1671 me 250 faqe, relacioni i Sospellos i vitit 1652 me 510 faqe, relacioni i Dario Buçarelit i vitit 1868 me 340 faqe dhe një numër të madh relacionesh më të vegjël se këta që përmendëm.
Biblioteka e Fermos në krahinën Marke është themeluar në vitin 1688 si një bibliotekë publike, e njohur në Itali për pasurinë e fondeve të saj të lashta, për të cilat krenohen vetë italianët ku ndër të tjera ka një fond me mbi 3,000 dorëshkrime, 681 inkunabula, 15,000 e më shumë botime të viteve njëmijë e pesëqind së bashku me pjesën tjetër të koleksioneve grafike dhe bibliografike.
Fondet e lashta të Bibliotekës përfaqësojnë një burim të pashtershëm nga i cili mund të nxirren ekselenca duke përfshirë librin e orëve të shekullit të pesëmbëdhjetë, tradicionalisht të quajtur si i Mbretëreshës Kristina të Suedisë, herbariumin e dorëshkrimeve – gjithashtu nga shekulli i pesëmbëdhjetë – që i përkiste Gherardo Cibos, tekstet më të famshme historiko-mjekësore të shekujve të gjashtëmbëdhjetë dhe shtatëmbëdhjetë evropianë ose editio principes të rrallë latin të letrës së Kristofor Kolombit drejtuar mbretërve spanjollë me rastin e zbulimit të Amerikës.
Në Shqiponjë të Dushkajës (ish-Jabllanicë), vend i njohur për qëndresën dhe sakrificën gjatë luftës çlirimtare, sot është përkujtuar 26-vjetori i çlirimit, me nderime të larta për dëshmorët dhe me kujtime për betejën heroike të 17 majit 1999.
Në këtë ceremoni përkujtimore, morën pjesë figura të shquara të luftës, përfaqësues të institucioneve dhe qytetarë që kishin ardhur për të nderuar 43 luftëtarë të lirisë që ranë dëshmorë në këtë trevë.
Pas nderimeve pranë varreve të dëshmorëve në Kompleksin përkujtimor, Ramush Haradinaj ka evokuar momentet vendimtare të betejës së lavdishme të 17 majit ku forcat pushtuese u detyruan të largoheshin me turp.
“Në këtë betejë për fat të mirë ndër të tjera e morëm një autoblindë, mjet luftarak i cili e kishte një top kundërajror të kalibrit 3×20 mm por të distancës gjuajtëse deri në 2 km me mbërri predha vetëshpërthyese. Nuk kam pa në jetën time me ikë njerëzit ashtu, i pari të mbramin nuk e ka pritë”, tha Haradinaj.
Ali Ahmeti, veteran i UÇK-së dhe lider i Bashkimit për Integrim në Maqedoninë e Veriut tha se çlirimi dhe pavarësia u fitua falë trimërisë së ushtarëve të UÇK-së.
“Është meritë e UÇK-së, është meritë e atyre djemve e atyre bijave që sot Kosova është shtet”, tha ai.
Ndërkaq, kryetari i Komunës së Gjakovës, Ardian Gjini theksoi: “Kur ushtarët e UÇK-së ia kanë pa pluhurin e ikjes ushtrisë serbe prej Shqiponjës këtë ide e kanë pas, ta bëjnë lirinë jo vetëm për krenari, që e kemi e nuk na është hequr kurrë, por për ta bërë një vend edhe më të mirë”.
Nga familja e Komandantit Adem Jashari, i pranishëm ishte Bekim Jashari.
“Kjo tokë e ujitur me gjakun e dëshmorëve flet me zërin e të rënëve për luftën tonë të drejtë për familjet liridashëse të këtyre trevave që qëndruan si një trup i vetëm me një zemër të madhe”, tha ai.
E veterani i UÇK-së dhe deputeti Lahi Brahimaj tha se “sot me krenari kujtojmë luftën tonë të lavdishme nën emblemën e UÇK-së, e cila me gjakun e bijve më të mirë shkroi faqet më të ndritshme të historisë sonë kombëtare”.
Çmimi i lirisë për ish-Jabllanicën, Shqiponjën e Dushkajës ishte shumë i lartë sepse vetëm në këtë lokalitet ranë dëshmorë 43 luftëtarë të lirisë. Në këtë vatër të rezistencës në vitin 1921 forcat serbe ekzekutuan 64 shqiptarë, në mesin e të cilëve pleq e fëmijë./RTK/ KultPlus.com
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, është takuar me kancelarin e Gjermanisë, Friedrich Merz.
Osmani tha se Gjermania ka qenë prej kohësh në krah të Kosovës, si mike, partnere dhe aleate e qëndrueshme.
“Ishte kënaqësi të takohesha me kancelarin Merz në Tiranë gjatë Samitit të Liderëve të EPC-së. Pres me padurim të punoj me kancelarin për të forcuar partneritetin tonë, ndërsa punojmë së bashku drejt një të ardhmeje të përbashkët evropiane”, shkroi Osmani, transmeton Klankosova.tv.
Dje është mbajtur Samiti i Komunitetit Politik Evropian në Tiranë, ku Kosova është përfaqësuar nga e para e vendit, Vjosa Osmani.
Filmi i epokës COVID i Ari Aster, ”Eddington”, që flet për një Amerikë të vitit 2020 që po humbet shpejt mendjen për shkak të teorive të konspiracionit, TikTok-ut dhe ekstremizmit politik, u shfaq premierë me shumë vështirësi në Festivalin e Filmit në Kanë, sipas AP.
”Eddington”, me protagonist Joaquin Phoenix si një sherif ngatërrestar dhe i prirur ndaj gabimeve, i cili kandidon për kryetar bashkie në një qytet imagjinar të New Mexico-s, ishte ndër filmat amerikanë më të pritur me shumë dëshirë në Kanë.
Kjo shënon herën e parë në garë në festivalin francez për Aster, regjisorin e lavdëruar të filmave “Hereditary”, “Midsommar” dhe “Beau Is Afraid”.
Është gjithashtu filmi i tij më ambicioz politikisht.
”Eddington” zhytet në psikikën e pandemisë amerikane duke komplotuar një grindje në një qytet të vogël që zgjerohet për të përfshirë ngjarje mbarëkombëtare, përfshirë vdekjen e George Floyd dhe përçarjet e djathta dhe të majta.
”Eddington”, siç parashikohej, filmi rezultoi përçarës në Kanë.
Disa kritikë e cilësuan atë si një film çuditërisht të saktë për Amerikën bashkëkohore, ndërsa të tjerë e quajtën një përsiatje të lodhshme dhe të pabindur.
Pas një duartrokitjeje joveçanërisht entuziaste, vetë Aster dukej krenar për atë që kishte bërë.
”Nuk di çfarë të them. Nuk e di çfarë mendoni ju”, tha ai duke buzëqeshur.
Sot, Aster dhe kasti i tij u përballën me pyetje nga gazetarët në një konferencë për shtyp që në mënyrë të pashmangshme u përqendruan në atë se sa shumë krijuesit e filmit mendonin se ”Eddington” ishte një pasqyrim i saktë i kohërave aktuale.
”E shkrova këtë film në një gjendje frike dhe ankthi për botën dhe doja të përpiqesha të tregoja se si ndihesh të jetosh në një botë ku askush nuk mund të bjerë dakord për atë që është reale”, tha Aster.
”Gjatë 20 viteve të fundit, kemi rënë në këtë epokë të hiperindividualizmit. Jemi në një rrugë të rrezikshme, dhe ndiej sikur po jetojmë një eksperiment që ka shkuar keq”, shtoi Aster.
”Mendoj se njerëzit ndihen shumë të pafuqishëm dhe shumë të frikësuar”, tha ai./ atsh/ KultPlus.com
Dy nga emrat më të njohur të muzikës italiane, Bobby Solo dhe Marco Zappa, do të performojnë për herë të parë së bashku në Tiranë, në një koncert të jashtëzakonshëm, që do të mbahet më 3 qershor në Pallatin e Kongreseve.
Ky event i veçantë vjen me mbështetjen e Bashkisë Tiranë, si pjesë e promovimit të aktiviteteve artistike dhe kulturore në kryeqytet, duke i dhënë publikut shqiptar mundësinë të përjetojë nga afër magjinë e muzikës së mirëfilltë italiane.
Bobby Solo, i njohur për hitet që kanë shënuar historinë e muzikës pop dhe rock italiane, dhe Marco Zappa, një nga kantautorët më të dashur në hapësirën italishtfolëse, do të sjellin në Tiranë një mbrëmje të mbushur me emocione, kujtime dhe tinguj që nuk harrohen lehtë.
Koncerti do të zhvillohet në datë 3 qershor, në orën 20:00, në Pallatin e Kongreseve, ndërsa biletat tashmë janë në shitje për të gjithë të interesuarit që duan të bëhen pjesë e kësaj nate të veçantë.
Një mundësi unike për të gjithë dashamirësit e muzikës italiane dhe për publikun shqiptar që vlerëson artin cilësor ndërkombëtar./ KultPlus.com
Studiuesi dhe albanologu i njohur, Mark Palnikaj prej vitesh është fokusuar në zbulimin dhe studimin e dokumenteve të vjetra shqipe, përmes të cilave ka gjetur prurje të reja për gjuhën shqipe dhe ka realizuar mjaft shkrime e libra në lëmin e historiografisë.
Si një nga studiuesit më të zellshëm të dokumenteve të hershme shqipe, Palnikaj prej 15 vitesh ka vazhduar kërkimet në arkivat italiane si të Vatikanit, Venecias, Napolit duke zbuluar një sërë dokumentesh të cilat plotësojnë thesarin e historisë shqiptare të mesjetës.
Një nga kërkimet më të suksesshme nga Palnikaj është zbulimi i një dokumenti që i përket vitit 1652 në bibliotekën komunale “Romolo Spezzioli” në qytetin e Fermos, në Itali.
Për punën e tij si dhe bashkëpunimin 15 vjeçar, Këshilli Komunal i Bashkisë së Fermos, me praninë e 29 anëtarëve dhe me votim unanim prej tyre, i ka akorduar dy ditë më parë studiuesit Mark Palnikaj titullin “Qytetar Nderi i Qytetit të Fermos” (Cittadino onorario della Città di Fermo).
Marrëdhënia midis komunitetit shqiptar dhe komunitetit të Fermos është pjesë integrale e jetës së këtij qyteti siç dëshmohet edhe nga fakti se në Fermo ka një shesh me emrin e heroit kombëtar shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu.
Studjuesi Mark Palnikaj që prej vitit 2015 ka kryer kërkime në arkivin e Venecias, Padovas, Loretos, Fermos, Grotaferratës, Napolit për të zbuluar dokumente historike që hedhin dritë mbi historinë e Shqipërisë. Në arkivën e Vatikanit, Palnikaj ka kryer kërkime në katër burime historike, përkatësisht Arkivi i Propagandës Fide, në Arkivin Jezuit, Arkivin Sekret dhe Bibliotekën Apostolike.
Kërkimet nga Palnikaj në arkivat dioqezane në Fermo dhe Loreto ku për rreth treqind vjet kanë funksionuar Kolegjet Ilirike, vazhduan për një kohë të gjatë pasi aty kishte mjaft të dhëna për mbi dyqind e dhjetë persona nga Shqipëria që vazhduan studimet për teologji dhe filozofi.
Në bibliotekën komunale “Romolo Spezzioli” në qytetin e Fermos janë të ruajtura mijëra libra dhe dokumente me rëndësi.
Midis gjithë kësaj pasurie të madhe dokumentare, dallohej një dokument me 510 faqe i vitit 1652, i ruajtur në dorëshkrim i cili bënte fjalë krejtësisht për ngjarjet në Shqipëri nga viti 1634 deri në vitin 1652.
Ky dokument ishte kaluar nëpër duar nga shumë studiues jo shqiptarë, por nuk ishte publikuar kurrë asnjë rresht i tij.
Studiuesi Palnikaj, pas një konsultimi me Drejtoreshën e Bibliotekës, Maria Chiara Leonori dhe Kryetarin e Bashkisë, Av. Paolo Calcinaro hartuan një marrëveshje të shkruar për publikimin e këtij dokumenti mjaft të vështirë por edhe mjaft të rëndësishëm.
Pas rreth tre vitesh, me datën 3 prill 2023, Palnikaj arriti të publikojë në versionin dygjuhësh, shqip dhe italisht këtë dokument i cili u promovua në prani të shumë punonjësve dhe studiuesve italianë në ambientet e kësaj biblioteke në qytetin e Fermos.
Në dhjetor të vitit 2024, nën logon e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, u arrit të publikohej ky dokument në versionin fototipik me zmadhim dyqind përqind dhe i shoqëruar e i shkruar për çdo faqe edhe në gjuhët shqipe dhe italiane me 1038 faqe format A4, me lidhje të fortë dhe me cilësi mjaft të lartë.
Gjatë këtyre viteve, Marku ka arritur të publikojë rreth tre mijë faqe dokumente dorëshkrime nga arkivat italiane ku ato më të rëndësishmet kanë qenë relacioni i Shtjefën Gasprit e vitit 1671 me 250 faqe, relacioni i Sospellos i vitit 1652 me 510 faqe, relacioni i Dario Buçarelit i vitit 1868 me 340 faqe dhe një numër të madh relacionesh më të vegjël se këta që përmendëm.
Biblioteka e Fermos në krahinën Marke është themeluar në vitin 1688 si një bibliotekë publike, e njohur në Itali për pasurinë e fondeve të saj të lashta, për të cilat krenohen vetë italianët ku ndër të tjera ka një fond me mbi 3,000 dorëshkrime, 681 inkunabula, 15,000 e më shumë botime të viteve njëmijë e pesëqind së bashku me pjesën tjetër të koleksioneve grafike dhe bibliografike.
Fondet e lashta të Bibliotekës përfaqësojnë një burim të pashtershëm nga i cili mund të nxirren ekselenca duke përfshirë librin e orëve të shekullit të pesëmbëdhjetë, tradicionalisht të quajtur si i Mbretëreshës Kristina të Suedisë, herbariumin e dorëshkrimeve – gjithashtu nga shekulli i pesëmbëdhjetë – që i përkiste Gherardo Cibos, tekstet më të famshme historiko-mjekësore të shekujve të gjashtëmbëdhjetë dhe shtatëmbëdhjetë evropianë ose editio principes të rrallë latin të letrës së Kristofor Kolombit drejtuar mbretërve spanjollë me rastin e zbulimit të Amerikës./ KultPlus.com
Beatriçe Gjergji dhe Kolë Laca, të grupit “Shkodra Elektronike” përfaqësojnë Shqipërinë me këngën “Zjerm”, e cila ka shanse të larta për të arritur një rezultat të suksesshëm.
Në hollin e një hoteli në Bazel të Zvicrës, gazetarët që mbulojnë festivalin europian të këngës “Eurovision Song Contest” mbajnë radhë për të intervistuar këngëtarët që ja kanë dalë mbanë të ngjiten në skenën e finales së madhe së 17 majit.
Për të takuar dhe intervistuar Beatriçe Gjergjin dhe Kolë Lacën, dyshen e “Shkodra Elektronike”, duhet pritur gjatë. Interesi për ta është i madh. Gazetarë nga e gjithë bota duan të dinë gjithçka për përfaqësuesit e Shqipërisë së këtij viti, që nga teksti i këngës, veshja, lëvizjet skenike, ambiciet, pritshmëritë. Pyetjet janë të pafundme dhe lodhja e tyre është e dukshme, megjithatë gjejnë kohë për t’i dhënë përgjigje të sinqerta e të vërteta gjithësecilit të interesuar, me një buzëqeshje që nuk u ikën asnjëherë nga portreti.
Ngjizja e “Shkodra Elektronike”
Edhe pse të dy të lindur në Shkodër dhe të emigruar herët në Itali, Beatriçja dhe Kola nuk njiheshin më herët, por u gjetën rastësisht në rrjetet sociale, ndërkohë që secili kishte grupin e tyre muzikor. “Me Kolën jemi gjetur në internet. Jemi simboli i kohës ku jetojmë” – thotë Beatriçe Gjergji për DW. Dëshira për të rikrijuar një cover të këngës shkodrane “Turtulleshë” bëri që para se t’ua propozonte miqve të saj italianë këngën, të kërkonte në Youtube, ku gjeti një cover të mëhershëm që Kola kishte kënduar me grupin e tij.
“Ishte cover shumë i bukur dhe diçka krejt e re, e padëgjuar më parë dhe më pëlqeu shumë. U emocionova”. Pastaj kureshtja bëri që të dinte më shumë për Kolën dhe dëgjoi intervista të tij, ku mësoi se dhe ai ishte nga Shkodra, emigrant i viteve ’90, dhe gjeti shumë ngjashmëri me historinë e jetës së saj. Më pas komunikuan në Facebook dhe pasi ndoqën nga larg aktivitetin muzikor të njëri-tjetrit, u takuan dhe nisën të flisnin për bashkëpunim, derisa në 2019-ën krijuan “Shkodra Elektronike”.
Kulmi i bashkëpunimit të tyre artistik është shkrimi i këngës për Festivalin e fundvitit të Radio-Televizionin shqiptar, fitorja e së cilës i solli në skenën gjigante të Eurovisionit.
“Njerz’t e mirë e njerz’t pa emër, kërcejnë valle n’shpirt” – është një nga vargjet e “Zjerm”.
“Kur kam nisur të shkruaj këngën, kam menduar të shkruaj për njerëzit e mirë, njerëz të cilët kur bëhen me nerva, nuk reagojnë keq. E kam shkruar për njerëzit me empati, dhe unë kam pasur fatin të njoh shumë prej tyre, që kanë lënë shenjë të madhe tek unë dhe unë kam mësuar shumë prej tyre” – thotë Beatriçe.
“Emigrantë të viteve ‘90”
Kolë Laca ishte 20 vjeç kur vendosi të studiojë në Itali. Në Shkodër kishte studiuar për piano në licé por nuk ishte ndjerë asnjëherë i lirë për të bërë muzikën që donte. “Mbarova studimet dhe aty e mbylla me muzikën, sepse po flasim për një shkollë në komunizëm, ku askush nuk ishte i lirë të bënte çfarë të donte” – tregon Kola për DW. Mirëpo sistemi ra dhe gjithsesi Kola nuk e gjente veten në Shqipëri. Përmes një burse të shkollës së Jezuitëve në Shkodër vendosi që në vitin 1992 të studiojë drejtësi në Padova të Italisë, degë të cilën më pas e ndërroi me shkencat politike, aty ku dhe u diplomua.
Por në një treg të lirë dhe të zhvilluar muzikor si Italia, iu rikthye muzikës por këtë herë jo asaj klasike por muzikës underground. “Aty ia nisa nga 0 edhe nga muzika. Mbaj mend që gjëja e parë që bëra kur mbërrita në Padova ishte blerja e një gazete ku njoftohej për aktivitetet muzikore që do të kishte në muajt në vijim dhe pashë që do të vinin grupi ‘Aerosmith’. Shkova për t’i parë dhe aty kuptova psikologjikisht dhe fizikisht ndryshimin e madh me Shqipërinë e atyre viteve” – thotë Kola.
Për vështirësitë e fillimit nuk ndalet të flasë gjatë, pasi në 33 vite jetë në Itali, thotë se ka pasur kohë mjaftueshëm që të harrojë gjithçka.
Ndërsa Beatriçe ishte vetëm 6 vjeç kur familja e saj emigroi në Itali, pas një eksperiencë tjetër emigrimi që kishin pasur më herët në Gjermani. “Italia nuk ka qenë e lehtë, sidomos për prindërit e mi. Por në sytë e tyre unë nuk kam parë kurrë frikën, por vetëm dinjitetin. Prandaj dhe jeta ime ka qenë me ngjyra dhe nuk ka qenë kurrë e mërzitshme” – thotë Beatriçe, e cila ndihet me fat që në jetën e saj kanë mundur të ndërthuren bukur dy botë të ndryshme, ajo shqiptare dhe italiane.
“Muzikantë klasi”
“E dëgjove Shqipërinë? Çfarë klasi që kanë. E meritojnë të jenë të paktën në treshen fituese”.
Kjo është fjalia që një gazetar ia thotë kolegut ngjitur, pasi “Shkodra Elektronike” përmbyll provën e fundit skenike para finales së madhe të datës 17 maj. Nga organizatorët, Shqipëria është përzgjedhur që të jetë kënga e fundit e listuar në garë, me numrin 26.
“Është zgjidhje jo e zakontë që kemi lënë të parafundit San Marinon, dhe të fundit Shqipërinë. Sepse San Marino është argëtim, një këngë ritmike ku gjithkush kërcen. Por nga ana tjetër donin ta mbyllnim me një zgjedhje që është vërtet klas dhe përfaqëson muzikën. Dhe kjo është kënga e Shqipërisë. Ka shumë talent, zgjuarsi, dhe është një këngë shumë e bukur. Mund edhe të kishim lënë Shqipërinë të parafundit dhe San Marinon të fundit, por është më e drejtë që ta mbyllim këtë festival me një veprim me klas” – tha pak orë para finales Christer Björkman, një ndër producentët më jetëgjatë të Eurovision Song Contest.
Ekspertët dhe të apasionuarit e këtij festivali festivalit kanë debatuar vazhdimisht për rëndësinë që i jepet radhitjes së këngëve në natën finale, ku shumë syresh mendojnë se këngëtarët që këndojnë në pjesën e dytë të garës, nuk kanë shanse më të larta për të fituar. Megjithatë gjatë viteve të fundit disa prej fituesve kanë qenë të listuar në fund të garës, si përshembull Italia me Maneskin në në vendin e 24-t (2021) apo Ukraina me Jamalën në vendin e 21-të në vitin 2016./DW/ KultPlus.com
Nga data 17 deri më 31 maj, Shqipëria mirëpret edicionin e radhës të Javës Kulturore të Evropës, një festë gjithëpërfshirëse e artit dhe kulturës që do të shtrihet në nëntë qytete: Tiranë, Kamzë, Shkodër, Durrës, Elbasan, Vlorë, Korçë, Berat dhe Pilur (Himarë).
Me një program të pasur prej mbi 45 aktivitetesh, kjo javë ofron një platformë për bashkëpunim ndërkombëtar, reflektim publik dhe shprehje artistike.
Artistë si Blerta Kambo, Olsi Hoxha, Redina Qose, Rona Nishliu, Gentian Doda, Lorin Terezi, Harlen Nikolli, e shumë të tjerë do të sjellin përmes muzikës, teatrit, filmit, ekspozitave, performancave dhe bisedave, një përjetim të thellë mbi çështje si identiteti, kujtesa, liria, përkatësia dhe dashuria.
Programi përfshin gjithashtu biseda me artistë, forume për dialog dhe reflektim mbi rolin e artit në shoqëri – duke shndërruar qytetet shqiptare në skena të hapura të mendimit kritik dhe krijimtarisë kolektive.
Java e Evropës 2025 është një hapësirë bashkëpunimi ku kultura vepron si urë mes qytetarëve, komuniteteve dhe vlerave evropiane. Kjo iniciativë nuk synon të përshkruajë Evropën, por t’i japë zë atyre që e jetojnë dhe e ripërfytyrojnë atë, përmes gjuhës së përbashkët të artit.
Pas Javës Kulturore të Evropës, Javët Kulturore Ndërkombëtare, nismë e Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit vijojnë me Italinë, për t’u pasuar nga Izraeli, Suedia, Franca etj./ KultPlus.com
Vdekja? Nuk kam zgjidhje tjetër, kështu që më mirë të mos kem frikë prej saj, thotë Robert De Niro në takimin me qindra studentë, kinematografë dhe gazetarë në Festivalin e Filmit në Kanë.
Duartrokitjet kur fituesi i nderit i Palmës së Artë, i cili nuk i kurseu fjalët për Trumpin dhe të gjitha regjimet fashiste që luftojnë artin, hyn në sallën ”Debussy” janë të pafundme.
Të gjithë në këmbë për tre minuta shumë të gjata.
Një legjendë filmi që nuk është e lehtë për t’u thyer.
”Vazhdoni të më bëni pyetje, le të vazhdojmë të pyesim derisa të përfundoj në një arkivol”, është komenti sarkaztik i De Niros.
Një gazetar i ri nga Gjeorgjia flet për miqtë e burgosur pa asnjë arsye dhe pyet se si të ndryshohet kursi.
“Njerëzit duhet të mbrojnë atë që është e drejtë, sepse ata e dinë në thelb se çfarë është e drejtë, dhe ne e dimë që disa njerëz po bëjnë atë që është e gabuar. Njerëzit duhet të kenë të drejtën të marrin vendime kolektivisht”, përgjigjet De Niro.
Më pas ai flet vetëm për kinemanë.
”Shkoja atje çdo të shtunë, ndonjëherë me babanë tim. Na pëlqente, ishte një mënyrë për të qenë bashkë pa folur. Gjithmonë kam dëshiruar që filmat të shfaqeshin në kinema sepse ka një ndryshim midis të jetuarit të një përvoje në teatër dhe të jetuarit të saj vetëm. Teatri është familje”, thekson ai.
De Niros i kërkohen edhe burimet e frymëzimit.
”Janë ata të gjeneratës sime: Marlon Brando me filmin ‘On the Waterfront’, James Dean, Montgomery Clift, Laurence Olivier, filmat western të John Ford. Filmi i parë që pashë në jetën time ishte ‘E bukura dhe bisha’ nga Jean Cocteau”, thotë ai.
”Nga vdekja nuk kam frikë, por koha që më ka mbetur është e çmuar, të mësoj të përqafoj jetën, të ec përpara dhe të pranoj gjithçka, për mirë a për keq”, përfundon ylli 81-vjeçar i kinemasë./ KultPlus.com
Rusia është e kënaqur, Ukraina flet për kërkesa “të papranueshme” pas takimit në Stamboll. Pritshmëritë ishin të larta. Ky ishte takimi i parë i drejtpërdrejtë në më shumë se tre vjet:
Përfaqësuesit e Ukrainës dhe Rusisë u takuan shkurt në Stamboll. Pa rezultat po do të bisedohet më tej. Ishte një bisedë pa parakushte, siç kishte paralajmëruar presidenti Putin, që donte ta bënte të qartë me sa duket menjëherë, se nuk ka nevojë për armëpushim dhe sigurisht nuk ka nevojë për ultimatume për fillimin e negociatave. Nga këndvështrimi rus, megjithatë për një paqe të mundshme, ka rrethana që nuk janë më të negociueshme, por që bota dhe Ukraina duhet t’i pranojnë. Pas bisedimeve dy orëshe Rusia është e kënaqur, Ukraina flet për kërkesa “të papranueshme”. Të dyja palët kanë rënë dakord për shkëmbimin e të burgosurve: 1000 robër lufte nga secila palë, do të ishte shkëmbimi më i madh i të burgosurve deri më sot.
Si erdhi deri tek negociatat në Turqi?
Vetë Vladimir Putin propozoi “negociata të drejtpërdrejta” me Ukrainën dhe ate në Turqi, pasi Shtetet e Bashkuara iu bashkuan presionit të disa vendeve evropiane ndaj Moskës. Por me kërkesën e Ukrainës dhe BE-së që, ndërsa negociatat janë në zhvillim e sipër, armët të heshtin për 30 ditë, Putini nuk u dakordua. Për një kohë të gjatë nuk ishte e qartë nëse Putini do të shkojë në Stamboll në bisedimet Ukrainë-Rusi. Zelensky tha se do ta presë atje personalisht, edhe Trump e kishte lënë të hapur mundësinë e shkuarjes atje, por në fund Putini nuk pranoi armëpushimin dhe nuk shkoi personalisht në Stamboll. Kështu që bisedimet mbahen në një nivel shumë më të ulët.
Pse Turqia?
Siç ndodhi edhe gjatë bisedimeve të para në mars 2022, Turqia përsëri ofroi të priste negociatat. Por iniciativa erdhi nga vetë Putini. Turqia vazhdon të ruajë marrëdhënie të mira me të dy vendet. Shumë kompani turke bashkëpunojnë me Rusinë. Turqia si anëtare e NATO-s është shteti i vetëm që nuk iu bashkua sanksioneve perëndimore pas fillimit të luftës.
Megjithatë, Turqia dhe Presidenti i saj Erdogan janë në kontakt të vazhdueshëm edhe me Ukrainën. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskye ka vizituar Turqinë disa herë vitet e fundit, herën e fundit në mars të vitit 2024. Turqia gjithashtu furnizon me armë Ukrainën, veçanërisht dronë me rëndësi strategjike.
Po kështu, Turqia nuk i ka njohur përfitimet territoriale të Rusisë në Ukrainë dhe në asnjë mënyrë nuk ndihet rehat me faktin e daljes së flotës ruse nga Deti i Zi, që është një lloj dritare edhe e Stambollit.
Delegacioni rus në nivel këshilltarësh
Në vend të Putinit Rusia ka dërguar në Turqi njerëz që mezi kanë ndonjë autoritet për të marrë përsipër ndonjë detyrim. Zelensky ka kërkuar vazhdimisht që Putini të vijë personalisht në Turqi për të negociuar me të. Deri të mërkurën – një ditë para se bisedimet fillimisht duhej të fillonin – Putini nuk zbuloi nëse do të merrte pjesë. Pastaj erdhi lajmi se ai nuk do të vinte.
Delegacioni rus drejtohej nga këshilltari i presidentit, Vladimir Medinsky. Ish-ministri i Kulturës konsiderohet një ligë e dytë politike dhe u kritikua në skenën ndërkombëtare për përhapjen e propagandës së Kremlinit. Ky 54-vjeçar promovoi për shembull një pikëpamje të kontestuar të historisë ruse dhe ukrainase midis historianëve në tekstet shkollore. Shkencëtarët dhe kritikët e Kremlinit e akuzojnë atë për falsifikime dhe shtrembërime të qëllimshme të historisë.
Së bashku me Medinskin, Moska dërgoi në Turqi edhe zëvendësministrin e Punëve të Jashtme Mihail Galuzin dhe zëvendësministrin e Mbrojtjes Aleksandar Fomin. Igor Kostyukov, kreu i shërbimit të inteligjencës ushtarake ruse GRU, është gjithashtu në delegacion. Ekspertë nga Ministria e Mbrojtjes, Shtabi i Përgjithshëm, Ministria e Punëve të Jashtme dhe Zyra e Presidentit duhet të marrin pjesë gjithashtu në bisedime.
Përfaqësuesit e Ukrainës
As kjo nuk ishte e qartë për një kohë të gjatë. Presidenti ukrainas Zelensky udhëtoi për në kryeqytetin turk, Ankara, ku u takua me Presidentin Erdogan të enjten. Por kur u bë e qartë se as Putin dhe as Presidenti i SHBA-së Donald Trump nuk do të merrnin pjesë në negociata, Zelensky po ashtu anuloi pjesëmarrjen e tij.
Në krye të delegacionit ukrainas, ai emëroi Ministrin e Mbrojtjes Rustem Umerov. Të gjithë negociatorët e tjerë ishin zëvendësshefa të inteligjencës, oficerë të lartë të shtabit dhe një këshilltar i shefit të zyrës presidenciale.
Fillimisht, bisedimet duhej të fillonin me 15 maj. Së pari, sipas mediave ruse, ato duhej të fillonin në mëngjes, pastaj pasdite. Por problemi ishte pikërisht çështja e përbërjes së delegacionit rus dhe niveli në të cilin mund të zhvillohet dialogu.
Dy bisedime trepalëshe janë duke u zhvilluar aktualisht: midis SHBA-së, Ukrainës dhe Turqisë, dhe midis Rusisë, Ukrainës dhe Turqisë. Tani pritet vendimi për takimin katërpalësh në formatin SHBA-Rusi-Ukrainë-Turqi. SHBA-të përfaqësohen nga Sekretari i Shtetit Marco Rubio, si dhe të dërguarit specialë Steve Witkoff dhe Keith Kellogg. Presidenti Trump anuloi një udhëtim në Turqi pasi Putin njoftoi se nuk do të merrte pjesë.
Çfarë kërkon Ukraina dhe çfarë kërkon Rusia?
Ukraina, e mbështetur nga BE dhe SHBA, fillimisht po këmbëngul për një armëpushim 30-ditor. Sipas udhëheqjes ukrainase, kjo është baza për negociatat për një marrëveshje paqeje afatgjatë. Pala ukrainase kërkon largimin e trupave ruse nga vendi dhe lirinë e plotë të Ukrainës që të veprojë si të gjitha shtetet sovrane, por edhe garanca ndërkombëtare.
Rusiatheksoi përpara bisedimeve të planifikuara se ato duhet të mbahen “pa parakushte”. Kreu i delegacionit, Medinsky, e përsëriti këtë pretendim. Ministria e Jashtme ruse tha se pala e tyre ishte “e gatshme të punonte seriozisht” për të gjetur një zgjidhje. Megjithatë, fokusi duhet të jetë në “eliminimin e shkaqeve të konfliktit”.
Ky është një tregues se Rusia nuk do të devijojë nga kërkesat e saj të vjetra maksimaliste – tërheqja e Ukrainës nga anëtarësimi në NATO, demilitarizimi i vendit dhe përvetësimi i territorit të Ukrainës në të cilin kanë depërtuar forcat ruse./DW/ KultPlus.com
Orkestra e Filharmonisë së Kosovës sonte do të performojë në Sofje, Bullgari.
Nën dirigjimin e Dario Salvit do të interpretohen vepra nga Mulliqi, Beqiri, Alickaj, Verdi, Puccini dhe de Falla.
Bashkë me orkestrën do të paraqitet edhe sopranoja e mirënjohur Besa Llugiqi, e cila në një prej pikave do të shoqërohet edhe nga tenori i ri Rizah Jahaj ndërsa solist tjetër i mbrëmjes do të jetë saksofonisti virtuoz Vitaly Vatulya
Koncerti është mbështetur nga Ministria e Kulturës, dhe Ambasada e Kosovës në Sofje, në partneritet me Filharmoninë e Sofjes.
Koncerti mbahet në ”Bulgaria Hall” prej orës 19:00.
