Historiani, profesori, akademiku i shquar shqiptar Kristo Frashëri lindi në Stamboll më 4 dhjetor 1920. Në vitin 1927 u riatdhesua familjarisht dhe u vendos në Tiranë. Pasi kreu shkollën e mesme më 1940 u regjistrua në Fakultetin e Shkencave Ekonomike në Universitetin e Firences. Gjatë vitit 1942 ai u internua nga administrata fashiste dhe më 1943 kaloi në rreshtat partizane. Gjatë periudhës 1945-1952 punoi në Bankën e Shtetit Shqiptar.
Studimet e larta i ndoqi në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë, në Insitutin e Lartë Pedagogjik, në vitet 1951-1955. Gjatë viteve 1953-1999 ai punoi në disa institucione të rëndësishme, ku shërbeu si punonjës shkencor në Institutin e Shkencave, në Institutin e Historisë e të Gjuhësisë, në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë të Universitetit të Tiranës dhe në vitin 1997 ai u emërua zevendeskryetar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, ku qëndroi deri në vitin 1999.
Kristo Frashëri ka një prodhimtari të pasur shkencore, që shtrihet në të gjitha periudhat e historisë së Shqipërisë, që nga Antikiteti e deri në kohën e sotme. Ai ka botuar me dhjetëra artikuj studimorë, referate historike, vëllime dokumentare dhe monografi shkencore, që trajtojnë pa përjashtim ngjarje, personalitete dhe procese të historisë së Shqipërisë. Ndër to janë sprovat për të ndriçuar mjegullnajën shqiptare gjatë Mesjetës së hershme, rendin feudal mesjetar në viset shqiptare, formacionet shtetërore mesjetare, tiparet e regjimit feudal turk në Shqipëri, Rilindjen Kombëtare Shqiptare, Luftën çlirimtare të Vlorës, jetën dhe veprimtarinë e Abdyl Frashërit, Sami Frashërit etj. Pas vitit 1990 ai ka botuar një sërë punimesh shkencore, si: “Lidhja e Prizrenit 1878-1881” (Tiranë, 1997); “Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Jeta dhe vepra” (Tiranë, 2002); “Historia e Tiranës” (Tiranë, 2004); “Historia e lëvizjes së majtë në Shqipëri” (Tiranë, 2006); “Skënderbeu në burimet dokumentare shqiptare në shek. XV” (Tiranë, 2005); “Identiteti kombëtar i shqiptarëve” (Tiranë, 2006); “Historiografia shqiptare në tranzicion” (Tiranë, 2006); “Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë, 28 nëntor 1912” (Tiranë, 2008); “Historia e qytetërimit shqiptar” (Tiranë, 2008).
Kristo Frashëri si pedagog i historisë së Shqipërisë në Universitetin e Tiranës dhe si punonjës shkencor ka një kontribut të veçantë në përgatitjen e historianëve të rinj. Akademiku Kristo Frashëri u nda nga jeta më 31 janar 2016./atsh/KultPlus.com
Hobsi e përgjithësoi sistemin e vet në tri shkrime të titulluara: Për trupin, Për njeriun dhe Për qytetarin.
Ashtu si bota materiale lëviz sipas një mekanizmi të ndërlikuar ingranazhesh, si ajo e një ore të ndërlikuar, edhe njeriu është rrënjësisht ashtu si një makinë.
Mjeku Uiliam Harvei, mik i vjetër i Hobsit, e kishte treguar në mënyrë të shkëlqyer këtë nëpërmjet qarkullimit të gjakut. Prandaj, sipas Hobsit, pulsionet psikologjike dhe gjendjet si kënaqësia dhe dhimbja, dashuria dhe urrejtja, dëshira dhe frika, mund të çojnë te pulsioni fizik i dorës së parë, që është ruajtja e vetes. Një pulsion i tillë i bindet domosdoshmërisë, megjithëse këtu nuk bëhet fjalë për një vullnet të lirë./ KultPlus.com
Ministri i Shtetit për Marrdhëniet me Parlamentin, Taulant Balla ndau sot pamje të “K’cimit të Tropojës” të kërcyer nga shqiptarët në Nju Jork.
“K’cimi i Tropojës” është shpallur zyrtarisht pjesë e Listës Përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit në UNESCO.
Kjo ngjarje shënon moment të rëndësishëm për ruajtjen dhe transmetimin brez pas brezi, por edhe promovimin e trashëgimisë sonë kulturore përtej kufijve lokalë.
Formulari i kandidimit të dukurisë së Kcimit të Tropojës për “Representative List of Intangible Cultural Heritage of Humanity” u dorëzua në mars 2021.
“K’cimi i Tropojës” është një tjetër elementi unik shqiptar që prezantohet për këtë listë, i cili promovon pasurinë kulturore shqiptare në skenën ndërkombëtare./atsh/KultPlus.com
Festivali Teatror “Hapat” rikthehet për të tretin vit radhazi, duke shndërruar Tiranën në qendrën kryesore të teatrit të të rinjve.
Ky festival, organizuar nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit dhe Teatri Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” është një platformë unike që promovon skenën e pavarur artistike dhe fuqizon zërin e krijuesve dhe interpretuesve të rinj nga i gjithë vendi.
“Hapat” nisi mbrëmë (3 dhjetor) dhe shfaqjet do të vazhdojnë deri më 8 dhjetor 2024.
Këtë vit, në skenat e Teatrit Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” (TKEKS), Teatrit Metropol, dhe sallës Black Box të Universitetit të Arteve, do të prezantohen 11 prodhimet më të mira të Fondit të Teatrit për të Rinj.
Festivali teatror “Hapat” është faza finale e Fondi të Teatrit për të Rinj që është një nga ato raste të shumta iniciativash të Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, në përputhje me misionin dhe politikat mbi nxitjen, promovimin dhe krijimin e hapësirave mbështetëse për skenën e pavarur artistike, e veçanërisht në fushën e teatrit, duke ofruar mundësinë që teatri si zë i së vërtetës po shkon në të gjithë hapësirën shqiptare.
Në kuadër të këtij fondi u realizuan 11 projekte teatrore, 66 shfaqje të shtrira në 7 qarqe të vendit, janë angazhuar rreth 80 krijues dhe interpretues të moshës 20-35 vjeç.
Krijuesit dhe interpretuesit e rinj kanë punuar dhe prezantuar krijimet e tyre jo vetëm në infrastrukturën e teatrit në Tiranë si në skenat e Teatrit Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli”, Teatrit Metopol dhe Universitetit të Arteve , por edhe në qytete të tjera si Korça, Shkodra, Berati, Elbasani, Durrësi, Gjirokastra dhe Bulqiza, duke zgjeruar ndjeshëm ndikimin dhe rëndësinë e teatrit për publikun shqiptar.
Festivali “HAPAT” ka karakter garues dhe do të shpërndajë çmime në disa kategori kryesore, përfshirë: shfaqja dhe regjia më e mirë, aktori/aktorja më i/e mirë, koreografia më e mirë, skenografia më e mirë, kostumografia më e mirë, muzika më e mirë.
Një juri e përbërë nga pesë profesionistë të shquar të fushës do të vlerësojë produksionet dhe do të shpallë fituesit në mbrëmjen gala të 8 dhjetorit./atsh/KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, në prag të Samitit BE-Ballkani Perëndimor, në Bruksel, është pritur në takim nga Presidenti i Këshillit Evropian, António Costa.
Në këtë takim, Presidentja Osmani e ka uruar atë për detyrën e re, duke shpresuar në vazhdimin e bashkëpunimit në interes të përbashkët.
Presidentja Osmani diskutoi për zhvillimet në fushën e sigurisë, përfshirë sulmin e fundit terrorist në infrastrukturën vitale të Kosovës, sulm ky që kishte për qëllim që të linte një pjesë të madhe të qytetarëve të Kosovës pa ujë, pa energji elektrike, pa ngrohje dhe me pengesa në sistemin e telekomunikimit. Ajo prezantoi para Presidentit Costa dëshmitë për lidhjet e Serbisë me këtë sulm, si dhe me sulmin e shtatorit të vitit të kaluar, i cili ishte akt agresioni ndaj Kosovës. Ajo shtoi se kryeterroristi që kishte zbatuar urdhërat e Beogradit zyrtar për sulme ndaj Kosovës, pra Radojqiç, akoma është i lirë dhe kjo dëshmon mungesën e gatishmërisë së Serbisë për përgjegjësi dhe llogaridhënie për aktet e agresionit ndaj Kosovës.
Presidentja Osmani ka shprehur gatishmërinë e plotë të Kosovës për bashkëpunim me partnerët ndërkombëtar për hetimin e aktit terrorist kundër infrastrukturës vitale në Kosovë, gjersa i ka falënderuar BE-në, SHBA-të si dhe shtetet e tjera të NATO-s, dhe përtej për solidaritetin e treguar dhe ndihmën e ofruar. Ajo potencoi se është shumë me rëndësi,
që përveç hetimit, puna jonë e përbashkët të fokusohet edhe në parandalimin e sulmeve të reja.
Presidentja theksoi se në mënyrë që të garantohet stabilitet në Ballkanin Perëndimor është më rëndësi që të jemi unik në luftimin e kërcënimeve që rrezikojnë paqen dhe sigurinë e Kosovës dhe gjithë rajonit.
Ajo shtoi se Kosova është e përkushtuar në përmbushjen e objektivave të saj të integrimit evropian, ndaj kërkoi mbështetje për avancimin e aplikimit të Kosovës për statusin e vendit kandidat në BE. Për më tepër, Presidentja nënvizoi se heqja e masave kufizuese do të ishte një mesazh i fuqishëm për Kosovën për të kontribuar në vlerat dhe vizionin e përbashkët të Bashkimit Evropian, duke argumentuar sërish se ato janë të padrejta dhe se e dëmtojnë më së shumti popullin e Kosovës, por edhe vet parimin e balancit dhe paanshmërisë në dialogun Kosovë-Serbi./KultPlus.com
Me propozimin e Isa Boletinit, më 4 dhjetor 1912, Mehmet pashë Dërralla u zgjodh ministër i Luftës në Qeverinë e Përkohshme, duke fituar 42 vota dhe duke u radhitur i treti pas Luigj Gurakuqit me 54 vota dhe Myfit Bej Gjirokastrës (Libohovës) me 52 vota.
Ministri i Luftës Mehmet pashë Dërralla duke bashkëpunuar me Kryetarin e Qeverisë së Përkohshme Ismail Qemalin krijoi lidhje të ngushta me patriotët e shquar si Barjam Curri, Idriz Seferi dhe Haxhi Zeka, duke u organizuar ushtrinë kombëtare shqiptare. Ndonëse ishte në moshën 69-vjeçare, Mehmet pashë Dërralla nisi detyrën e vështirë të organizimit të ushtrisë shqiptare. Me përvojën 40-vjeçare në drejtimin dhe komandimin e ushtrisë, ai organizoi Komandën e Përgjithshme dhe Shtabin Madhor me strukturat përkatëse.
Në sajë të aftësive të tij akademike kontribuoi në hartimin e “Rregullores për organizimin e përkohshëm të Ministrisë së Luftës”, në hartimin e “Rregullores së përkohshme mbi formimin e strukturës së Milicisë Shqiptare” dhe mori masat e duhura për ruajtjen e rendit dhe qetësisë publike. Pothuajse të gjithë ushtarakët e asaj kohe vinin nga shkolla ushtarake dhe nga radhët e ushtrisë turke.
Mehmet pashë Dërralla ka hyrë në histori si ministri i parë i Luftës së Shtetit Shqiptar. Për nder të tij 4 dhjetori është caktuar Festa e Kombëtare e Forcave të Armatosura Shqiptare./atsh/KultPlus.com
Duke iu referuar gjendjes fillestare të natyrës, një të kaluare hipotetike përpara qytetërimit, filozofi Thomas Hobbes nuk shihte asnjë arsye për të qenë nostalgjikë.
Ndërkohë që Rousseau thoshte se “njeriu lind i lirë, dhe më pas është kudo në zinxhirë”, Hobbes besonte se e gjejmë veten duke jetuar një jetë të egër dhe të pamundur, pa edukim dhe mbrojtje nga shteti.
Natyra njerëzore është e keqe: ne i zëmë pusi dhe e shohim si pré njëri-tjetrin, në mënyrat më të këqia të mundshme.
Nuk është për t’u habitur pra, që shteti do të imponohet mbi lirinë tonë, në një mënyrë pothuaj të dhunshme.
E megjithatë Hobbes pretendonte se këta zinxhirë janë absolutisht të rëndësishëm për të na mbrojtur ne njerëzve nga njëri-tjetri. / KultPlus.com
Në vitin 1912, pikërisht më 4 dhjetor, Qeveria e parë shqiptare filloi punën nën kryesinë e Ismail Qemalit.
Qeveria do të qëndronte në Vlorë deri në janar të vitit 1914, megjithëse me autoritet praktikisht vetëm brenda qytetit.
Po më 4 dhjetor, Vlora u godit me artileri nga flota greke që kishte bllokuar portin.
Trupat greke gjithashtu pushtuan ishullin e Sazanit, duke kontrolluar hyrjen në portin e Vlorës dhe këputën kabllon e komunikimit Shqipëri-Itali, e vetmja lidhje e vendit me botën e jashtme.
Grekët gjithashtu tentuan të merrni Sarandën.
Anëtarët e Kabinetit Qeveritar
Ismail Qemali – Kryeministër dhe Ministër i Jashtëm
Dom Nikoll Kaçorri – Zv.Kryeministër
Myfit bej Libohova – Ministër i Brendshëm
Gjeneral Mehmet Pashë Deralla – Ministër i Luftës
Abdi bej Toptani – Ministër i Financave
Dr. Petro Poga – Ministër i Drejtësisë dhe sistemit Gjyqësor
Dr. Luigj Gurakuqi – Ministër i Arsimit
Mit’hat Bej Frashëri – Ministër i Punëve Publike
Pandeli Cale – Ministër i Agrikulturës
Lef Nosi – Ministër i Post-Telegrafit. / KultPlus.com
Parlamenti Evropian më 4 dhjetor 1991 i dha Çmimin Saharov, veprimtarit Adem Demaçi, duke e konsideruar si luftëtar të paepur për lirinë e mendimit dhe mbrojtës të lirive dhe të drejtave të njeriut.
Duke e pranuar çmimin si homazh për popullin e Kosovës, Demaçi tha se “liria e fjalës është hapi i parë, vendimtar drejt demokracisë. Pa lirinë e fjalës nuk ka dialog, pa dialog e vërteta nuk mund të vendoset dhe pa të vërtetën përparimi është i pamundur.’
Të theksojmë se këtë çmim deri më tash e kishin marrë: Saharovi, emrin e të cilit e mban, Dubçeku, Nelson Mandela, Marçenko, Aung Sun, disa nga të cilët (Mandela, Aung Su) u bënë më vonë edhe fitues të çmimit Nobel. Me këtë rast, në Parlamentin Evropian, Demaçi tha se “duke më nderuar mua, keni nderuar popullin tim të shumëvuajtur, por gjithmonë liridashës, paqedashës e krenar”.
Çmimi Saharov për lirinë e mendimit, i pagëzuar sipas disidentit dhe shkencëtarit nga Bashkimi Sovjetik Andrej Saharov (Andrei Sakharov) është themeluar në dhjetor 1988 nga Parlamenti Evropian për të nderuar individët apo organizatat që i kanë kushtuar jetën e tyre mbrojtjes së të drejtave dhe lirive të njeriut. Çmimi Saharov ndahet çdo vit rreth datës 10 dhjetor, ditë në të cilën Asambleja e Përgjithshme e OKB-së ka miratuar Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut në vitin 1948, që është e njohur edhe si Dita e të Drejtave të Njeriut.
Më 1993, Klubi i Rektorëve Universitarë në Madrid i dha Çmimin Special për Paqe, kundër racizmit, ksenofobisë, për qëndrim paqësor e tolerant dhe për përpjekje për të ndërtuar një të ardhme të mbështetur në të drejtat e njeriut dhe në shumësi kulturore dhe kjo ndodhi pikërisht në kohën, kur qarqet serbe e akuzonin për luftënxitje.
Në shkurt të vitit 1994, pesë anëtarë të Parlamentit të Norvegjisë e kandiduan shkrimtarin Adem Demaçi për çmimin Nobel për letërsi. Në shtator 1994 u kandidua sërish-tani për çmimin Nobel për Paqe, me ç’rast theksoi se “ky është një nder për mua dhe një mirënjohje për popullin shqiptar”.
Ndërkaq, më 14 dhjetor 1995 Adem Demaçit iu dorëzua Çmimi për të Drejtat e Njeriut i Universitetit të Oslos. Demaçi, duke shprehur falënderimin për këtë çmim, tha: Këtë mirënjohje nuk e kuptoj vetëm si mirënjohje të punës dhe të luftës sime për të drejtat e popullit tim, por edhe si dëshirë të qeverisë e të intelegjencisë paqedashëse norvegjeze që t’i tërheqë vëmendjen opinionit të gjerë ndërkombëtar për problemin e Kosovës.
Adem Demaçi u lind në Prishtinë, më 26 shkurt të vitit 1936. Me prejardhje ishte nga fshati Lupq i Podujevës.
Demaçi është ndër emrat më të rëndësishëm në Kosovë të përpjekjeve paqësore për liri dhe për të drejtat e shqiptarëve të Kosovës brenda ish-Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë. Ishte bërë i njohur qysh në fëmijëri si zë revoltues në bankat e shkollës. Demaçi nuk hezitonte asnjëherë të dënonte padrejtësitë e shumta të regjimit serb.
Në vitin 1958 është dënuar 5 vjet me burg për shkak të shkrimeve dhe bindjeve të tij, politike e atdhetare. Në vitin 1963 ka themeluar në Prishtinë organizatën e quajtur “Lëvizja Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve”, me program unik kombëtar të çlirimit dhe bashkimit të trojeve shqiptare në një shtet të vetëm. Kjo Lëvizje kishte arritur të zgjerohej në shumë qendra të Kosovës, por edhe në trojet e tjera shqiptare nën pushtimin Jugosllav. Për shkak të vazhdimit të aktivitetit atdhetar, Adem Demaçi dënohet 15 vjet burg.
Edhe në vitin 1975 regjimi jugosllav e kishte dënuar 15 vjet burg. Demaçi ka mbajtur rreth 28 vjet, disa prej tyre në qeli i vetëm, gjatë kohës së regjimit të egër në RSFJ-së. Pas lirimit nga burgu në vitin 1990 Adem Demaçi udhëhoqi Këshillin për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut deri në vitin 1995.
Gjatë periudhës 1998-1999 ka qenë zëdhënës politik i UÇK-së, në zyrën e tij, në Prishtinë.
Pas luftës ai u angazhua për respektimin e të drejtave të pakicave joshqiptare në Kosovë dhe për përmirësimin e gjendjes së tyre. Demaçi nga shqiptarët vlerësohej si simbol i rezistencës kombëtare. Në vitin 2010, ai u dekorua me Urdhrin “Hero i Kosovës”.
Demaçi ishte autor i disa librave: Fërkime, Gjarpijtë e gjakut, Libër për Vet Mohimin, Heli e Mimoza, Nëna Shegë e pesë gocat, Shkrumbnajë e dashur, Dashuria Kuantike e Filanit, Alb Prometeu, Politika, Pushka dhe Tung vargu im.
Demaçi ka vdekur më 26 korrik 2018. / KultPlus.com
“K’cimi i Tropojës” është shpallur zyrtarisht pjesë e Listës Përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit në UNESCO.
Lajmin e bëri të ditur Kryeministri Edi Rama në rrjetet sociale ku shkroi se “K’cimi i Tropojës” ishte një trashëgimi e braktisur.
Rama shprehu edhe kënaqësinë e progresit të kësaj dekade për shpëtimin, rilindjen e promovimin e vlerave të kësaj trashëgimie deri dje të braktisur nën pluhurin e harresës.
Kjo ngjarje shënon moment të rëndësishëm për ruajtjen dhe transmetimin brez pas brezi, por edhe promovimin e trashëgimisë sonë kulturore përtej kufijve lokalë.
Formulari i kandidimit të dukurisë së Kcimit të Tropojës për “Representative List of Intangible Cultural Heritage of Humanity” u dorëzua në mars 2021./atsh/KultPlus.com
Përmbys Matanë dashurisë Të gjitha gjërat janë përmbys Si dikur Pa diell pa hënë pa yje Përmbys është qielli Kur i mbyllim sytë Kur dridhen puthjet Dhe bota merr pamje tjetër Përmbys është shpirti Loja e shikimeve të ngrira Shtegtimi i fundit i hijeve Elegjitë për jetën Rrokjet e fjalëve të ndaluara Nata e parë pa ëndrra Është po ashtu përmbys Në jastëkun me pendla Të verdha si vetmia Të gjitha gjërat janë përmbys Edhe rruzullimi i zjarrit Akrepat e orës Dy lumenjtë e një shtrati Edhe shushurima e ujit Është përmbys Matanë dashurisë Edhe dhimbjet plot metafora Janë po ashtu përmbys Dorëshkrimi i ngjallur Molla e kafshuar Tri ditë të lumtura Janë përmbys Si dikur Pa diell pa hënë pa yje Përmbys jam Edhe unë Përmbys jemi të gjithë./KultPlus.com
Mesdheu është i mbushur me brigje me ujëra blu dhe vendpushime të qeta – që përqafojnë stilin e jetës si nomad, por jo të gjitha mund të kurorëzohen si më të mirat ne Evropë, shkruan Sam Sears në një artikull të botuar në “Travel off Path”.
Ekspertët veçojnë Shqipërinë, një vend i vogël që ka regjistruar një fluks të numrit të nomadëve digjitalë – që nga lëshimi i vizave jozyrtare në vitin 2022 – ndërsa shumë prej tyre kanë zgjedhur të jetojnë në kryeqytet, Tiranë, mes qyteteve të tjera bregdetare.
Vlora është një nga qytetet më mahnitëse në Shqipëri.
Ku ndodhet Vlora?
Vlora është qyteti i tretë më i madh i Shqipërisë, i vendosur përgjatë brigjeve të pacenuara me pamje nga Gjiri i Vlorës – dhe i shtrirë në një vijë të drejtë me qytetin turistik, Leçe – aktualisht “arratisja” më në trend e Italisë.
Qyteti bregdetar – së shpejti pritet të kthehet në pikën turistike më të vizituar të Shqipërisë nga turistët e huaj – pasi vendi vazhdon të tërheqë vëmendjen, kryesisht falë zbulimit të më shumë xhevahireve të fshehura, si Vlora.
Ky qytet turistik ofron akomodime cilësore për një pushim të qetë, dhe apartamente të cilat mund të rezervohen për 400 dollarë në muaj.
I rrethuar nga nga më shumë ujëra bruz se sa Santa Fe – kryeqyteti i shtetit amerikan të Nju Meksiko – ky qytet i mrekullueshëm ofron peizazhe si në kartolina – ndërsa jeni duke pushuar në një nga shumë plazhet e tij idilike.
Sipas ekspertëve të udhëtimeve tre plazhet më të mira të Vlorës për të vizituar janë:
Plazhi i Gjipesë Plazhi i Dhërmiut Plazhi Pulëbardha
Aeroporti i ri i Vlorës hapet në mars 2025
Mbërritja në Vlorë do të jetë shumë më e lehtë në mars 2025, pasi aeroporti i ri të jetë funksional.
Transportuesi kryesor i Shqipërisë, “Air Albania” është në krye të linjave ajrore.
Duke qenë se kompania ajrore “Ryanair” po nis fluturimet për në Dakhla, Sahara Perëndimore nga të gjitha vendet, a nuk mendoni se edhe Vlora do të jetë në radarin e saj?
Për momentin, mënyra më e lehtë për të mbërritur në Vlorë është me autobus nga Tirana.
Për një mundësi më aventureske, mund të fluturoni gjithashtu në Korfuz ose në porte të ndryshme italiane si në Bari, Brindisi dhe Leçe, dhe të merrni një traget./atsh/KultPlus.com
Në kuadër të projektit “Hartografimi & Dokumentimi i Zonave Arkeologjike, Lubonjë-Korçë”, Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar evidentoi 64 ikona, të cilat treguan për herë të parë për historinë e një kishe, për një komunitet i cili mbrojti dhe zhvilloi për shekuj me radhë traditat dhe besimin brenda fshatit të tyre.
Studimi mbi këtë projekt ishte një zbulim i jashtëzakonshëm mbi potencialin arkeologjik, natyror dhe fetar. Kisha “Fjetja e Shën Marisë” ruan në muret e saj, ende një pjesë afresku të shek. 13-të, ku tregon cilësinë e lartë artistike dhe ka karakteristikat e artit bizantin.
Në Muzeun Kombëtar të Artit Mesjetar pas studimit dhe restaurimit u përzgjodhën rreth 13 ikona me karakteristika të veçanta, tipologji dhe periudha të ndryshme. Ikonat tregojnë jetën tepër aktive prej 8 shekujsh, në këtë kishë./atsh/KultPlus.com
Bashkia e Tiranës ka vendosur të nderojë legjendën e artit shqiptar, Mirush Kabashi, duke i dhënë emrin e tij Teatrit te Parku i Madh i Liqenit Artificial.
Ky vendim vjen si një mënyrë për të përjetësuar kujtimin dhe kontributin e një prej figurave më të shquara të skenës shqiptare.
Kryetari i bashkisë së Tiranës Erion Veliaj tha se “duke i dhënë emrin “Mirush Kabashi” një hapësire që i dedikohet artit, ne jo vetëm që nderojmë të kaluarën, por gjithashtu investojmë në një të ardhme ku vlerat artistike dhe kulturore do të lulëzojnë në zemër të kryeqytetit”.
“Propozimi për emërtimin e Teatrit në Parkun e Madh të Liqenit Artificial me emrin “Mirush Kabashi” është një iniciativë që nderon një nga figurat më të shquara të artit shqiptar. Përtej vlerës simbolike, ky vendim përfaqëson një kontribut të rëndësishëm në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë sonë kulturore. Mirush Kabashi, një aktor me një karrierë të jashtëzakonshme brenda dhe jashtë Shqipërisë, ka përfaqësuar kombin tonë në skenat më prestigjioze ndërkombëtare, duke transmetuar mesazhe universale përmes artit të tij. Vendimi për të emërtuar teatrin me emrin e tij përfaqëson një njohje të këtij kontributi monumental dhe një frymëzim për brezat e rinj të artistëve dhe qytetarëve. Duke i dhënë emrin “Mirush Kabashi” një hapësire që i dedikohet ekskluzivisht artit, ne jo vetëm që nderojmë të kaluarën, por gjithashtu investojmë në një të ardhme ku vlerat artistike dhe kulturore do të lulëzojnë në zemër të qytetit, një nga pikat më të frekuentuara për të parë për të bërë dhe për të konsumuar art”, tha Veliaj.
Mirush Kabashi, u nda nga jeta një vit më parë në moshën 75-vjeçare, është ndër artistët më të vlerësuar të historisë së teatrit dhe kinemasë shqiptare.
Ai interpretoi mbi 100 role në teatër dhe 30 personazhe në kinematografi, ndërsa shfaqja e tij “Apologjia e vërtetë e Sokratit” mbetet një moment historik për kulturën tonë.
Në karrierën e tij është nderuar me mbi 90 çmime dhe është aktori më i vlerësuar jashtë trevave të Shqipërisë. Ai ka interpretuar mbi 100 role në teatër dhe mbi 30 personazhe në kinematografi.
Kabashi është nderuar edhe me titujt “Artist i Merituar”, “Mjeshtër i madh i skenës”, “Nderi i Kombit”, të akorduara nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë dhe shumë tituj të tjerë të akorduar nga institucione të ndryshme qendrore, lokale apo ndërkombëtare./atsh/ KultPlus.com
Ministri Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku sot ka pritur në takim boksierin Labinot Xhoxhaj, i cili së fundmi ka fituar titullin kampion i Evropës në kategorinë e rëndë të boksit profesionist në EBU.
Me këtë rast, Ministri Çeku tha se e ka përgëzuar sportistin evropian për arritjet dhe përfaqësimin e dinjitetshëm të Kosovës në botë.
“Ishte kënaqësi e veçantë takimi i sotëm me të. E urova për suksesin e jashtëzakonshëm, e poashtu folëm për rrugëtimin, sfidat e tij si sportist dhe planet për të ardhmen.
Këtë titull të çmuar të boksit evropian, më parë e kanë fituar boksierë të njohur elitarë, përfshirë edhe legjendën Luan Krasniqi.
Qëllim i ardhshëm i Labinotit është që titullin ta mbroj në Kosovë, e ne padyshim jemi shumë krenarë më arritjen e tij dhe përfaqësimin e dinjitetshëm të Kosovës në botë”, thuhet në shkrimin e Ministrit Çeku./ KultPlus.com
“K’cimi i Tropojës” sot është shpallur zyrtarisht pjesë e Listës Përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit në UNESCO, shkruan Kult Plus.
Ky vendim erdhi pas vlerësimit pozitiv nga Organizmi i Vlerësimit të UNESCO-s, gjatë sesionit të 19-të të Komitetit Ndërqeveritar për Ruajtjen e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale, në Asuncion, të Paraguaj-it.
Lajmi është bërë i ditur nga Ministria e Kulturës së Shqipërisë, përmes një postimi në rrjetin social Fcebook.
“K’cimi i Tropojës” është tashmë pjesë e Listës Përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit.
Një trashëgimi që përçon ritmet, emocionet dhe identitetin tonë kombëtar, tashmë të njohur në nivel global si një thesar kulturor. Një tjetër hap drejt lartësimit të vlerave kombëtare duke na bërë dhe me krenarë për vendin tonë!”, thuhet në shkrimin e Ministrisë së Kulturës. / KultPlus.com
Takimet kulturore “Pena e Dritës” për muajin dhjetor, i kushtohen Pjetër Bogdanit, i cili pëkujtohet me “Ditët e Bogdanit” përmes një akademie solemne në Qendrën Bogdani Polis, shkruan KultPlus.
Në ditëkujtimin e kalimit në amshim të Pjetër Bogdanit, Dioqeza Prizren-Prishtinë, në bashkëpunim me Institutin për Trashëgiminë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve në Shkup (ITSHKSH), organizon Akademi Solemne “Ditët e Bogdanit”, me interpretime artistike dhe fjalime të autoriteteve.
Ngjarja do të mbahet më 6 dhjetor 2024 në ora 19:00, në Qendrën BogdaniPolis./ KultPlus.com
Gabriel García Márquez është shkrimtar i njohur kolumbian që lindi më 6 mars të vitit 1927 në Aracataca, një fshat i vogël pranë maleve të Karaibeve kolumbiane dhe vdiq më 17 prill 2014. Ai ishte djali i Gabriel Eligio García dhe Luisa Santiaga Márquez Iguarán.
Në atë periudhë dështoi shoqëria United Fruit, që deri në atë kohë kishte mbajtur ekonominë në rajon në një nivel mjaft të mirë nëpërmjet kultivimit të bananes. Si në çdo familje të asaj krahine edhe në atë Márquez gjendja financiare ishte në përkeqësim të vazhdueshëm, kështu që Gabrile së bashku me prindërit u transferua në shtëpinë e gjyshërve të tij në Riohacha.
Në vitin 1955, fitoi çmimin e parë në një konkurs, ku konkurroi me tregimin “Un día después del sábado” (Dita pas së shtunës). Falë dhuntive të tij narrative, García Márquez në një hark kohor mjaft të shkurtër u bë një nga emrat më të rëndësishëm të gazetarisë kolumbiane. Intervistat, artikujt dhe opinionet e tij ishin të mirëpritura në çdo redaksi.
Për krijimtarinë e tij letrare ai u laureua me “Nobel” për letërsinë. Markezi njihet kudo në botë edhe për thëniet e vlefshme që dalin nga veprat e tij, disa prej të cilave, KultPlus jua sjellë më poshtë:
Kur të vdes, të vetmen keqardhje do ta kem është nëse në vdekje nuk do të ekzistojë më dashuria.
E nesërmja nuk është e sigurt për askënd, i ri apo i vjetër. Sonte mund të jetë e fundit herë që i shikon njerëzit që do. Prandaj mos prit, bëje sot sepse e nesërmja nuk vjen kurrë.
Injeksionet janë gjëja më e mirë e shpikur ndonjëherë për t’i ushqyer mjekët.
Nuk është e vërtetë që njerëzit ndalen së ndjekuri ëndrrat, ngaqë plaken; ata plaken ngaqë ndalen së ndjekuri ëndrrat.
Jo, jo nuk jam i pasur. Unë jam një njeri i varfër me të holla, çka nuk është e njëjta gjë.
Askush nuk i meriton lotët e tu, por ai që i meriton ata, nuk do të të bëjë të qash.
Ajo zbuloi me kënaqësi të madhe se njeriu nuk i do fëmijët e tij vetëm sepse ata janë fëmijët e tij, por për shkak të miqësisë së krijuar duke i rritur ata.
Kujtesa e zemrës e eliminon të keqen dhe e madhëron të mirën.
Ai që pret gjatë, mund të fitojë pak.
Interpretimi i realitetit tonë nëpërmjet modeleve tona e jo nëpërmjet nesh, shërben vetëm për të na bërë gjithnjë e më të panjohur, kurrë më pak të lirë, gjithnjë e më të vetmuar.
Problemi me martesën është se ajo përfundon çdo natë pas së bëri dashuri, dhe duhet të rindërtohet çdo mëngjes para ngrënies së mëngjesit.
Në fund të fundit, letërsia nuk është tjetër vetëm se zdrukthtari. Me të dyja ju keni punë me realitetin, me një material po aq të vështirë sa druri.
Ajo që ka rëndësi në jetë nuk është ajo që ndodh me ju, por çfarë ju kujtohet dhe si ju kujtohet ajo. /KultPlus.com
Çdo entuziast i filozofisë me siguri e njeh Konfucin dhe mësimet e tij. Ai ishte filozofi më i madh lindor i të gjitha kohërave, mësimet e të cilit ndikuan thellë jetën dhe mendimin e Azisë Lindore.
Mësimet e dhëna nga filozofi ende janë duke u mësuar në brezat që vijnë. Shumica e mësimeve të Konfucit vërtiten rreth gëzimeve dhe përmbushjes së jetës.
Më poshtë janë disa mësime që do të jenë jashtëzakonisht të dobishme në jetën tënde:
Bëj progres vazhdimisht
Identifikimi i shtegut të drejtë dhe vazhdimisht avancimi i saj deri në fund do t’ju çojë në qëllimin tuaj të dëshiruar. Me përpjekje të vazhdueshme dhe punë të vështirë, suksesi është i pashmangshëm dhe ju do të arrini objektivat tuaja.
Miqtë dhe cilësia e rrethit tënd shoqëror kanë shumë rëndësi
Të rrethoheni me miq pozitivë, të cilët shtyjnë kufijtë tuaj dhe ju ndihmojnë të bëheni një person më i mirë, do t’ju mbushin me energji pozitive dhe gjithmonë do t’ju mbajnë të motivuar.
Miqësia është një rrugë me dy kalime dhe ju duhet t’i trajtoni miqtë tuaj në të njëjtën mënyrë si ata.
Hulumtimi kanë provuar po ashtu se shokët luajnë një faktor kryesor në lumturinë e një individi dhe kështu një rreth i shëndetshëm shoqëror dëshmon të jetë i dobishëm.
Gjërat e mrekullueshme do të të kushtojnë diçka
Për të mbrojtur veten nga kërcënimet, truri ynë është përshtatur për të menduar negativisht në lidhje me disa skenarë. Kjo mund të jetë e dëmshme nëse bëhet praktikë e rregullt.
Megjithatë, përshtatja e qasjes sonë me vetëdije në drejtim të mendimit pozitiv mund të na ndihmojë të kapërcejmë këtë keqpërdorim. Të gjitha gjërat e mira vijnë me një çmim.
Pa përpjekje dhe vendosmëri për të menduar pozitivisht, aftësia për të arritur gjëra të mrekullueshme zvogëlohet ndjeshëm.
Një qasje e përkushtuar gjatë një periudhe kohore do t’ju ndihmojë të zhvilloni një pikëpamje pozitive ndaj gjërave.
Nuk ka gjë të jesh gabim
Një pjesë shumë e çmuar e kohës dhe fuqia e trurit harxhohet duke u fokusuar në dilemat e kaluara ose të tashme me të cilat ballafaqoheni.
Në vend të kësaj, duke u fokusuar në pjesët më të ndritshme dhe duke përqendruar mendjen rreth saj, jo vetëm që do t’ju ndihmonte të vendosni qëllime për të ardhmen, por do t’ju jepte mundësi të reflektoni mbi gabimet dhe do t’ju ndihmojnë t’i ndreqni ato për të ardhmen.
Bashkë me këtë udhëtim, shumë pengesa, të tilla si kritika, do të përpiqeshin të bllokonin progresin tënd drejt qëllimit përfundimtar, por duhet të neglizhon dhe individi duhet të vazhdojë të përparojë përpara.
Mbaj gjithnjë në mendje pasojat e veprimit që po kryen
Ligji i tretë i Njutonit thotë: “Çdo veprim ka një veprim të njëjtë dhe të kundërt“.
Ky ligj shkon krah për krah me mësimin e Konfucit:
“KUR ZEMËRIMI RRITET, MENDONI PËR PASOJAT”
Zemërimi nuk hap rrugën për ndonjë avancim pozitiv.
Në fakt, mund t’ju kushtojë shumë nëse nuk keni marrë masat e duhura. Në vend të ndërmarrjes së një hapi prapa, duhet që me durim dhe taktikë të mendoni për një reagim të kujdesshëm është një vepër e vlefshme.
Mëso të përshtatesh dhe të “ndreqesh”
Duke kontrolluar progresin tuaj, do të identifikoni faktorët që e ndalojnë atë.
Gjithashtu ju ndihmon të shihni nëse planet tuaja po punojnë siç pritej. Nëse pritjet nuk po përmbushen, atëherë bëni një hap prapa dhe ndryshoni qasjen tuaj.
Dështimi për t’u përshtatur dhe rregulluar do të çonte në dështim. Duke pyetur veten, “A kam sukses?” në intervale të rregullta, sigurohuni që ju të ecni mirë në rrugën e drejtë.
Nëse ka ndonjë pengesë, menjëherë ndaluni dhe përshtatuni dhe rregulloni strategjitë tuaja. Kjo do t’ju çojë në një udhëtim më të shpejtë dhe pa pengesa drejt qëllimit tuaj përfundimtar.
Dituria mund të fitohet nga të gjithë
Çdo individ ka përvojat e veta në jetë. Këto përvoja mund të ndryshojnë nga një individ tjetër, i cili është i hapur ndaj mundësive për të mësuar më shumë.
Përshtatja e një qasjeje, ku këto përvoja shërbejnë si mësime, do t’ju ndihmonin të merrni pika të mira (që mund të aplikohen në jetën reale) dhe pika të këqija (të cilat mësoni t’i shmangni).
Kjo i hap rrugë mundësiaë për të mësuar më shumë dhe gjithashtu ju rrit mundësitë, ju që jeni të interesuar me të vërtetë në atë që personi tjetër dëshiron të komunikojë.
Gjithçka ose asgjë
Arritja e suksesit për çdo gjë përfshin parimin e dhënies së 100% të saj. Qasja me gjysmë zemre dhe pamjaftueshmëria për të dhënë në çdo gjë është e barabartë me atë që nuk jepet fare.
Një përpjekje e vërtetë drejt një qëllimi ju ndihmon të përparoni përpara dhe gjithashtu ju motivon të punoni më shumë.
Ky parim duhet të përshtatet gjerësisht në të gjitha aspektet e jetës duke përfshirë marrëdhëniet.
“Mprehi” gjithmonë mjetet
Për të evoluar dhe për të krijuar një grup të caktuar aftësish, kërkohet një masë e madhe praktike, aspirimi dhe integriteti. Dështimi për t’i akomoduar ato do t’ju kushtonte qëllimet tuaja.
Për të përdorur me efikasitet një laps, duhet të mprehni majën duke e bërë sa më të mprehtë. Vetëm një laps i mprehur do të sigurojë rezultate të sakta.
Në mënyrë të ngjashme, për të siguruar rezultate në jetën aktuale, është e nevojshme të nxisni veten tuaj, të përdorni mjetet tuaja më të mira. Të bërit kështu përmirëson aftësitë e tua dhe të shtyn më afër qëllimeve të tua. /KultPlus.com
Drejtoresha e Bibliotekës Kombëtare të Firences, Elisabeta Sciarra, zbërthen koleksionet veneciane që ruhen në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë.
Nga letrat e Shën Agustinit te instant books për Betejën e Lepantos dhe propagandën e luftës së ushtrive kristiane kundër Turqisë.
Rrugëtimet e botimeve katërqind–pesëqindvjeçare, të siguruara në masë përmes konfiskimeve, mund të rindërtohen nga Italia në Shqipëri dhe anasjelltas.
Dr. Sciarra ndan në “Artes”, me gazetaren Elsa Demo, disa qëndrime për gjendjen e sotme dhe të ardhmen e bibliotekave kombëtare: “Jemi si hambarët, prandaj duhet investuar.”
Intervista e plotë për “Artes” me Elsa Demon
Elsa Demo: Zonja Sharra, falemnderit që jeni këtu. Vizitova ekspozitën të shtunën e kaluar ku përjetova krenari dhe njëherësh bukuri. Këtu doja ta nisnim, pse ky koleksion na përcjell ndjesi të kësaj natyre?
Elisabeta Sciarra: Librat mua më emocionojnë gjithnjë. Nuk di të them nëse është prej bukurisë apo krenarisë, po librat për mua janë njerëz, janë njerëzit-autorë që i kanë shkruar, janë ata që i kanë zotëruar dhe çmuar, po edhe bibliotekat që i ruajnë, por sidomos që i vënë në përdorim për të gjithë, sepse janë institucionet më demokratike që ekzistojnë, porta e informacionit e hapur për të gjithë. Pra, pas librave janë shumë njerëz, ndoshta me këtë ka të bëjë emocioni.
Keni ndjekur një metodë për kurimin e ekspozitës?
Po. Duhet të falënderoj kolegët e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, sepse më kanë dhënë material dhe formatet e listave që unë të mund të kuptoja mirë përbërjen e koleksionit, që është i pasur, por që ka shumë ekzemplarë të së njëjtës vepër dhe shumë ekzemplarë për të njëjtin botim të së njëjtës vepër. Për ta dhënë këtë pasuri, mendova ta zbërthej këtë përsëritje në seksione që do të shpjegonin kompleksitetin e librit venecian, domethënë: si histori e librit në Venecia, po edhe si histori e Shqipërisë, apo si histori e raporteve mes Oksidentit dhe Orientit. Ka pasur edhe të papritura të bukura bibliografike.
Si për shembull?
Si për shembull, të ashtuquajturit instant book – libra të çastit, në lidhje me Betejën e Lepantos. Këto janë botime për një ngjarje të veçantë dhe në përgjithësi konsiderohen pararendës të gazetave. Midis tyre është edhe një i gjashtëqindës, që, me sa duket, tani për tani, është i vetmi në botë. Sot duke parë të gjithë librat që kam shqyrtuar, vura re që disa vijnë nga koleksione shumë të vjetra, edhe italiane, që i njoh si Biblioteka Hertziana, bibliotekat e Santa Maria dei Servi, që janë bibliotekat e shkatërruara të manastireve. Këta libra, të cilët, me sa duket, kanë dalë nga Italia, janë shpërndarë e kanë pasuruar edhe koleksionet private të qytetarëve. Kështu që rrugëtimet e librave mund të rindërtohen nga Italia në Shqipëri dhe anasjelltas.
Kur flisja për krenarinë dhe të bukurën nënkuptoja, për shembull, letrat e Shën Agustinit (354-430), shenjtor i Kishës Katolike, i njohur për “Rrëfimet”, vetëjetëshkrimi i parë perëndimor që vazhdon të lexohet, ose “Fjalor i rafinuar shprehish, vjelë nga letrat e Ciceronit”.
Ato janë inkunabula, nga koleksioni i inkunabulave. Nuk janë shumë, por janë të rëndësishme. Njëra është shtypur në vitin 1485 në Trevizo, me miniaturë, është dorëshkrim me miniatura. Ka një stemë që duhet thënë është vërtet shumë e bukur dhe dekorime, iniciale me spirale të bardha, siç e thashë, shtypur në Trevizo në 1485-ën.
Prezantimi i koleksionit fillon me një botim të rrallë mbi jetën e Jezusit nga Bartolomeo Platina, është një pikë referimi ky për artin e shtypit?
Janë inkunabula të rëndësishme për traditën e shtypit, për më tepër që ndonjë mes këtyre të katërve është shtypur nga Bernardino Benali. Ju i referoheni atij që përmban miniatura të realizuara me dorë. Këta dilnin nga shtypi të pazbukuruar dhe dekoroheshin më pas me dorë, sepse jemi në agim të shtypit. Kështu riprodhoheshin praktika dekorimesh që janë tipike për botën e dorëshkrimit, varësisht edhe nga sa ishte i personalizuar.
Mund të na jepni një kuadër të Venecias si qendër e shtypit në Europë, me sa vjen në këtë ekspozitë?
Fakti që pjesa më e madhe e librave të katërqind-pesëqindës nga ky koleksion vijnë nga Venecia, është mëse normale, sepse përgjatë gjithë pesëqindës, Venecia është djep i librit. Kur thua libër i shtypur, thua Venecia, prandaj është shumë e zakonshme që koleksionet e librave antikuarë të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë përbëhen kryesisht nga libra të shtypur në Venecia.
Lucia Nadin ka kontribuar në gjurmimin e këtyre lidhjeve.
Po, ajo ka një rol të rëndësishëm për të kuptuar këtë lloj lidhjeje mes Venecias dhe Shqipërisë. Me kalimin e kohës dhe me përhapjen e shtypit dhe krijimin e shumë qendrave të tjetra të shtypshkrimit, Venecia, megjithatë, ruan disa përparësi. Në ekspozita janë shumë harta gjeografike, harta të Koronelit, çka tregon ende një përsosmëri veneciane – hartat, librat e udhëtimit dhe itineraret – dhe ruhet kjo përsosmëri edhe në gjashtëqind-shtatëqindën. Koroneli me globet e tij mbërrin deri në Paris, me globet e mbretit që janë ekspozuar në Versajë.
Është hera e parë, ndoshta, nuk jam e sigurtë, që mes hartave të Koronelit, ekspozohen edhe ato që paraqesin jo vetëm Shqipërinë e vjetër, Arbërinë, po edhe Kosovën.
Padyshim që qyteti i Venecias ishte i interesuar për lundrimin dhe, le të themi, për të gjithë portet, sidomos për portet. Nga ana tjetër, në Venecia prodhohen harta gjeografike për gjithë tregun botëror, po aq sa në Vendet e Ulëta. Pra, nuk është vetëm lidhje mes Venecias dhe Shqipërisë, por është Venecia që, për arsye tregtare, dërgon në botë hartat e saj, paraqet botën, dhe flet ndër të tjera edhe me Shqipërinë. Për këtë arsye, hartat më të vjetra që paraqesin Shqipërinë, janë shpesh veneciane.
Hyjnë tek botimet e rralla vepra si “Historia e luftërave të sulltan Mehmetit me Sinjorinë e Venecias”…
Ka botime të ndryshme për luftërat e Venecias me Orientin, ngjarje ku Perëndimi shihet në praktikë kundër turkut. Madje ka mjaft botime për fitoret, për raste të veçanta, për shembuj kyç që në sytë e perëndimorëve shënojnë pika kthesë për mbrojtjen e Europës kundër turkut. Kjo ishte çfarë shihnin perëndimorët në atë moment historik. Janë botime të rralla dhe është me interes që janë mbledhur këtu, diçka që nuk dihej.
Jam kurioze për një botim: “Teatri i Turqisë. Jeta dhe zakonet shoqërore të 14 kombeve që jetojnë nën Perandorinë Otomane”, i vitit 1684.
Në fakt, është normale që kur prezanton botën, me gjithë luftërat në mes, nuk ekziston ndonjë ndarje mes Orientit dhe Oksidentit që të pengojë dijen. Edhe pse ka momente që mund të përdoret për qëllime politike, dija është diçka transversale dhe për fat, kultura është transformuese. Prandaj, në çdo epokë, ekzistojnë këto lloj rrëfimesh, përdorimesh. Libri në fjalë është një nga ata që flasin për popuj të largët. Përmes printimeve dhe gravurave na jepet një botë përtej nesh që, ndoshta, lexuesi i zakonshëm italian apo shqiptar nuk do mund ta shihte.
Përse qëndron si seksion më vete, shpirti i aventurës së venecianëve dhe aftësitë e tyre gjeografike?
Botimet për itineraret dhe udhëtimet janë një normë, sepse në Venecia udhëtohej dhe udhëtohej kryesisht për tregti, jo për luftë. I pari është Marko Polo. Por Venecia është edhe atdheu i paraqitjes së botës. Mjafton të kujtojmë hartën gjigante të botës nga Fra Mauro, rreth 1470-ës, që është një lloj enciklopedie e dijeve gjeografike deri para pak se të zbulohej Amerika. Për sa kohë Pellgu i Mesdheut ka qenë qendra e udhëtimeve, Venecia ishte vendi ku mblidheshin udhëtarët dhe rrëfimet. Për këtë arsye është një vend i privilegjuar për të shtypur dhe shkruar libra udhëtimi, për të blerë dhe shitur libra udhëtimi, të cilët ishin një mënyrë për të shoqëruar udhëtarët që niseshin nga ai qytet. Brenda këtij seksioni janë udhëtimet në Tokën e Shenjtë, janë itineraret. Këta libra ishin edhe një mënyrë për të udhëtuar pa udhëtuar, për të njohur atë që është ndryshe.
Dhe “Teatri i botës”?
Po, është një nga këta që të bën të udhëtosh pa udhëtuar, si dokumentarët e sotëm që na tregojnë vende të largëta apo si revista “Nature” që na çon në vende që nuk do t’i vizitojmë kurrë. “Teatri i botës” na tregon veshjet, zakonet, sjelljet, arkitekturën, kafshët, përshkruar faqe pas faqeje në mënyra të ndryshme.
Ju keni dijeni për historinë e këtij koleksioni?
M’u shpjegua si është krijuar. Koleksionet që e formuan vinin nga konfiskimet dhe nga mbyllja e kuvendeve të mëparshme. Këto që kanë ndodhur janë normale. Kanë ndodhur edhe në Itali, pavarësisht se duhen parë me lente të ndryshme. Po pjesa më e madhe e bibliotekave italianeve janë krijuar nga koleksionet e kuvendeve të mbyllura dhe nga rënia e familjeve të mëdha fisnike. Janë përmbysje të historisë këto, që çojnë të krijimin e koleksioneve, në përqendrimin e të mirave kulturore. Ne pajtohemi me këtë histori. E rëndësishme është që këto të mira kulturore, të bëhen një instrument i ri për të zgjeruar kulturën dhe demokracinë. Përndryshe, mendoj se është normale që koleksionet vijnë nga mbyllja e enteve që nuk ekzistojnë më ose edhe nga ngjarje të dhimbshme.
Ka edhe këngë për fitoret e ushtrisë kristiane kundër Turqisë…
Janë shumë të këndshme këto. Janë të gjithë instant book, krijime bërë për ngjarje të veçanta dhe në mos gabohem, këtu është edhe Beteja e Lepantos. Janë zbavitëse sepse janë këngë popullore, zgjasin ato pak ditë, ato pak muaj sa dhe ngjarja. Janë bërë shumë si këto atë kohë. Duke qenë popullore, ndodhte shpesh që humbisnin.
Është një formë e propagandës së kohës?
Është propagandë, absolutisht. Është interesante, sepse gjërat që ne sot i shohim me teleskop historik, dikur kanë pasur një valencë politike, që e kanë humbur. Prandaj them, kur ngjarjet vijnë në bibliotekë, bëhen histori. Kjo na ndihmon për t’u dhënë një dimension tjetër. Këta libra jetojnë më gjatë se jetët tona, na flasin ndryshe, në kohë të ndryshme. Për mua, për shembull, ata janë të bukur për historinë e shtypit.
Çfarë do të gjejnë të rinjtë në këtë ekspozitë?
Do të gjejnë edhe gjëra të bukura, të kuptimin, të lezetshme për vështrimin, nga hartat tek veshjet. Nuk mendoj që librat antikë nuk u flasin të rinjve, përkundrazi. U flasin shumë, mjafton të shihen me një vështrim historik, konsistent, të shihen si trashëgimi e madhe dijesh që shkon përtej tekstit – janë tekste që në pjesën dërrmuese nuk janë rishtypur më – deri te historia e ekzemplarit ose, për shembull, edhe te historia e libërlidhjes. Ekzemplarët që munda t’i shoh këto ditë, nuk kanë ndonjë vlerë shtypi, por ama kanë lidhje të mrekullueshme, kanë qenë të rëndësishëm për ata që i kanë pasur në një moment specifik historik, sidomos librat e kuvendeve që janë ekspozuar në një vitrinë më vete. Janë shumë të bukur. Kam hasur në disa lidhje të veçanta konvencionale që tregojnë origjinën nga kapuçinët, nga urdhri i fretërve françeskanë, që parapëlqenin t’i spikatnin me nga një motiv të veçantë në shpinë, si shenja përkatësie, po edhe krenarie, që i zotëronin këto biblioteka.
Ja edhe një herë krenaria… Drejtori i Bibliotekës Kombëtare po më thoshte që botimet e historisë së Bizantit janë të rralla edhe për vetë studiuesit shqiptarë të kësaj periudhe. Për shembull, “Historia e Konstandinopojës” nga Gregorasi, botuar në Venecia më 1569.
…Ana Komnena.
… Historia e Prokopit të Cezaresë, historian bizantin i kohës së Justinianit (500-565), i konsideruar historiani i fundit i madh i antikitetit.
Janë histori të perandorisë bizantine, të shkruara kryesisht në periudha të caktuara nga Ana Komnena, Niçefor Gregorasi, shkruar pothuajse në fund të perandorisë bizantine. Janë botime veneciane greko-latine, të cilët kishin një lloj botuesi të specializuar në këtë fushë. Në të vërtetë, Venecia ishte e specializuar për shtypin grek, sepse Venecia është atdheu, është parë si atdheu i grekëve që humbën atdheun e tyre në vitin 1453, dhe që nga ai moment bëhet përgjithmonë atdheu i dytë i grekëve. Në fakt, Biblioteka e Marçanës në Venecia lindi nga kjo trashëgimi: një grek që dëshiron t’i dhurojë qytetit të Venecias bibliotekën e vet, e cila përbën farin për grekët që kanë humbur atdheun. Kështu shtypi grek, me grafema greke zhvillohet në Venecia deri në fund të tetëqindës, nga tipografë të specializuar edhe për librin kishtar ortodoks që prodhohet në një masë të madhe në Venecia, për ortodoksët, për liturgjinë greke.
Prej muajit maj ju drejtoni Bibliotekën Kombëtare Qendrore të Firences. Me çfarë sfide përballet sot një bibliotekë kombëtare?
Është një lloj kantieri i vazhdueshëm…
U informova pak për aktivitetin tuaj, çfarë bëni, pashë ekspozitat dhe më pëlqen qasja tematike që përdorni për ngritjen e ekspozitave, si për shembull “Të mbyturit të shpëtuar”, “Gratë e qiellit”…
“Gratë e qiellit” ishte projekt i mbyllur kur unë erdha në maj.
Kjo lloj metode është një mënyrë për t’i bërë interesante koleksionet tuaja, apo jo?
Tani kemi një ekspozitë për historinë e radios, sepse për ne në Itali është 100-vjetori i transmetimit radiofonik. Në fund të vitit prezantojmë një botim të rëndësishëm për blerjet cilësore, që janë blerjet në tregun antikuar italian, në të ashtuquajturin eksport, kur librat dërgohen për eksport. Ligji italian e pengon daljen jashtë shtetit të të mirave kulturore, pa iu nënshtruar kontrollit, kontroll për qarkullim ndërkombëtar të të mirave kulturore dhe falë këtij ligji, ka tetë vjet që Biblioteka Kombëtare e Firences, blen vëllime të tëra dhe është pasuruar me gjëra të rralla. Prandaj jam e lumtur për aktivitetin në dhjetor. Pastaj sfidë e madhe e vërtetë, që është sfidë komplekse, është depozitimi ligjor digjital, gjithçka që është digjitale vendase. Ne kemi përsipër depozitimin ligjor të të gjithë vendit. Çdo ditë na vjen i gjithë shtypi dhe në vit na vijnë rreth 70 mijë monografi. Është një bibliotekë e pafundme që gjithnjë do të ketë probleme të mëdha për hapësirë. Sfida është si të jemi konkurrentë dhe efikasë me depozitimin ligjor të digjitalit vendës për ruajtje afatgjatë të çfarë është digjitale. Kjo po që është sfidë komplekse. Tani kemi inauguruar tezat e doktoraturës dhe vitin e ardhshëm shpresojmë të trajtojmë çështjen e kërkimit shkencor, pra depozitimin e gjithçkaje që është prodhuar nga universitetet italiane. Është vërtetë sfidë, jo vetëm e vjetra, po edhe bashkëkohorja. Bibliotekat kombëtare duhet t’i përgjigjen të vjetrës edhe bashkëkohores për të qenë kujtesa e sotme e kombit për të ardhmen. Jemi si hambarët, prandaj duhet investuar.
Ju falënderoj shumë për këtë udhëtim të mrekullueshëm mes librave-njerëz.
Promovimi i produkteve vendase është synimi kryesor i festës së “Verërave dhe gështenjave”, e cila organizohet në Pogradec.
E kthyer tashmë në traditë në qytetin e Pogradecit, kjo festë tërheq vizitorë të shumtë dhe turistë të huaj të cilët shijojnë produktet vendase.
Kryeministri Edi Rama ftoi sot qytetarët që në datat 6 dhe 7 dhjetor të bëhen pjesë e festës së “Verërave dhe gështenjave”, në Pogradec.
Festa e “Verërave dhe gështenjave” është shndërruar tashmë në një festë të përvitshme që tërheq gjithmonë e më shumë vizitorë në qytetin juglindor të vendit.
Edhe këtë vit nuk do të mungojnë tezgat në shërbim të të gjithë të interesuarve që dëshirojnë të tregtojnë verën e tyre apo produkte ushqimore tradicionale. Po ashtu, bizneseve iu krijohet mundësia që të promovojnë gatimet e tyre tradicionale, punimet artizanale etj.
Prodhimi i verës mbetet një traditë për qytetin e Pogradecit, ndërsa verërat pogradecare në vite, kanë marrë edhe disa çmime ndërkombëtare./atsh/ KultPlus.com
Zëvendësministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Liza Gashi, ka marrë pjesë në ceremoninë e organizuar nga URACult, me rastin e dhjetëvjetorit të themelimit të saj, një nga organizatat që ka luajtur rol thelbësor në promovimin e kulturës së Kosovës dhe Ballkanit në arenën ndërkombëtare.
MPJD njofton se zëvendësministrja Gashi, derisa ka uruar URACult-in për shënimin e një dekade punë dhe arritje të treguara në misionin e tyre, e cilësoi këtë organizatë si një simbol të bashkëpunimit ndërkulturor, duke nënvizuar rëndësinë e artit si gjuhë universale që tejkalon kufijtë dhe dallimet.
“URACult ka dëshmuar fuqinë e artit për të ndërtuar ura mes njerëzve dhe për të promovuar paqe e mirëkuptim. Përmes projekteve të saj të jashtëzakonshme, ajo ka ftuar botën të njohë bukurinë dhe kreativitetin e Kosovës dhe shteteve të tjera të Ballkanit, duke forcuar idenë se kultura është një thesar që u përket të gjithëve”, tha zëvendësministrja Gashi.
Derisa ka përmendur disa nga aktivitetet e suksesshme të kësaj organizate, zëvendësministrja Gashi falënderoi themeluesin dhe ekipin e URACult-it për rolin që ka luajtur, veçanërisht në mes të diasporës shqiptare në Gjermani dhe vendlindjes. “Me pasion, përkushtim dhe vizion, ju keni krijuar një platformë që lidh kultura, promovon vlera universale dhe ndihmon në ndërtimin e një të ardhmeje më të ndritur për artin dhe kulturën tonë”, theksoi zëvendësministrja Gashi.
Ajo e përmbylli fjalimin e saj duke theksuar rëndësinë e ruajtjes së trashëgimisë kulturore dhe vazhdimin e bashkëpunimit ndërkombëtar për promovimin e artit dhe të kulturës së Kosovës.
Në përvjetorin e URACult-it, zëvendësministrja Gashi ishte e shoqëruar nga ambasadori i Republikës së Kosovës në Gjermani, Faruk Ajeti, dhe nga u.d.konsulli i përgjithshëm Behar Isma, nga Konsullata në Dusseldorf./rtk/ KultPlus.com
