Turistët në kërkim të trashëgimisë kulturore shqiptare

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja ndau në rrjetet sociale një video të dy prej turistëve që ende janë duke vizituar vendin tonë edhe këtë fundtetori. Videoja është xhiruar në kishën e Shën Kollit, Voskopojë, ku historia dhe bukuria e arkitekturës takohen në çdo gur dhe mur.

Në një udhëtim të shkurtër, turistët gjermanë kanë zbuluar magjinë e trashëgimisë sonë kulturore, duke përjetuar një atmosferë të qetë dhe të thellë shpirtërore. Çifti i turistëve të moshuar, thonë se po përjetojnë një përvojë fantastike dhe se ndihen me fat që gjenden në Shqipëri, ku do të qëndrojnë për 37 ditë.

Kisha e Shën Kollit ndodhet në qendër të Voskopojës. Kisha është shpallur Monument Kulture, i llojit “Arkitekturë” dhe është ndërtuar rreth vitit 1721.

Ajo është kishë ortodokse dhe më e rëndësishmja për arkitekturën e saj me të gjitha elementët e periudhës postbizantine dhe cilësisë së pikturës. Struktura është ndërtim prej guri e tipit bazilikal, me naos me kupolë, narteks, hajat dhe kambanore. Kryesisht dekorimi në brendësi të kishës ka nisur rreth vitit 1726, nga David Selenica, një prej mjeshtërve më të mirë të shek. XVIII. Stili i tij i përket shkollës tradicionale të artit të paleologëve, e njohur si “shkolla maqedonase”.

Kisha e Shën Kollit përfaqëson edhe një dëshmi të prekshme të rëndësisë historike të Voskopojës. Sot një pjesë të ikonave origjinale janë pjesë përbërëse e Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar në Korçë./atsh/KultPlus.com

Dita Ndërkombëtare e Kujdesit dhe Mbështetjes

Sot është Dita Ndërkombëtare e Kujdesit dhe Mbështetjes. Nismëtare e kësaj dite ishte Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO), aprovuar nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara.

Puna e kujdesit përbëhet nga dy aktivitete: Së pari, aktivitete të kujdesit të drejtpërdrejtë, personal dhe të marrëdhënieve, të tilla si ushqyerja e një foshnje ose e një partneri të sëmurë; dhe së dyti aktivitetet e kujdesit indirekt, të tilla si gatimi dhe pastrimi. Puna e kujdesit pa pagesë është punë përkujdesjeje e ofruar pa shpërblim monetar nga kujdestarët e papaguar. Kujdesi pa pagesë konsiderohet si punë dhe për këtë arsye është një dimension thelbësor i botës së punës.

Ekonomia e kujdesit po rritet pasi kërkesa për kujdesin ndaj fëmijëve dhe për të moshuarit po rritet në të gjitha rajonet. Kështu do të krijojë një numër të madh vendesh pune në vitet e ardhshme. Megjithatë, puna e kujdesit në të gjithë botën mbetet e karakterizuar nga një mungesë përfitimesh dhe mbrojtjesh, paga të ulëta ose moskompensim, dhe ekspozimi ndaj dëmtimit fizik, mendor dhe, në disa raste, seksual.

Puna e kujdesit, e paguar dhe e papaguar, është thelbësore për të ardhmen. Rritja e popullsisë, plakja e shoqërive, ndryshimi i familjeve, statusi dytësor i grave në tregjet e punës dhe mangësitë në politikat sociale kërkojnë veprim urgjent për organizimin e punës së kujdesit nga qeveritë, punëdhënësit, sindikatat dhe qytetarët. Nëse nuk trajtohen, deficitet aktuale në ofrimin e shërbimeve të kujdesit dhe cilësinë e tij, do të krijojnë një krizë të rëndë dhe të paqëndrueshme globale të kujdesit dhe do të rrisin pabarazitë gjinore në punë./atsh/KultPlus.com

“Nderi i Kombit” Avni Mula, këngëtar e kompozitor i shquar

Më 29 tetor 2020 u nda nga jeta “Artisti i Popullit” Avni Mula. Në aktivitetin e tij të pasur koncertal, brenda e jashtë vendit, Avni Mula u dallua për nivelin e lartë të interpretimeve skenike.

Ai lindi në Gjakovë në vitin 1928. Studimet e larta për muzikë i kreu në Konservatorin “Çajkovski” të Moskës ku u diplomua si këngëtar lirik. Karrierën artistike e nisi menjëherë mbas kthimit nga Moska si solist në Teatrin e Operës dhe Baletit, duke realizuar rolet kryesore të repertorit operistik të kohës.

Mes roleve të shumta, Mula spikati me Figaron te “Berberi i Seviljes” të Rosinit, Onjeginin tek “Eugjen Onjegin” të Çajkovskit dhe Gjetën tek “Mrika” e Prenk Jakovës.

Veprimtarinë krijuese e nisi në gjysmën e dytë të viteve ’60, fillimisht në fushën e këngës e të romancës dhe më pas si autor i veprave të mëdha vokale-koncertale, kantata, poema vokale dhe skenike, ku veçohen opereta “Karnavalet e Korçës” dhe opera “Borana”. Firmën e tij mbajnë edhe shumë këngë të muzikës së lehtë mes të cilave “Valsi i lumturisë”.

Për kontributin e tij si kompozitor është vlerësuar me titujt “Artist i Popullit” dhe “Nderi i Kombit”./atsh/KultPlus.com

Pulitzer, gazetari emrin e të cilit e mban një çmim i madh

Joseph Pulitzer ishte një gazetar, editor dhe politikan hungaroamerikan. Lindur në Makó, në Hungari, dhe emigruar në Shtetet e Bashkuara, Pulitzer u bë një reporter dhe editor i famshëm. Një shpërblim i tij, Pulitzer, më i rëndësishmi në fushën e gazetarisë, që u caktua për herë të parë në vitin 1917, sipas dëshirës së lënë nga gazetari.

Fillimet

Pulitzer emigroi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në 1864, gjatë luftës së secessionit amerikan. Pas përfundimit të konfliktit u vendos në St. Louis, në Missouri, filloi të punojë për një gazetë në gjuhën gjermane, Westliche Post, më 1868. Në zgjedhjet parlamentare në Missouri, më 1869, Partia Republikane e paraqitën si kandidat të saj në një kolegj që demokratët e konsideronin të blinduar. Befas ai u zgjodh duke mundur kandidatin demokrat.

Vazhdoi një periudhë të shkurtër me republikanët për të kaluar tek Partia Demokratike, deputet i së ciës u bë më 1885. Më 1872, Pulitzer bleu The Post për 3.000 dollarë. Pastaj, në vitin 1878, bleu edhe St. Louis Dispatch për 2.700 dollarë, si dhe dy gazeta, të cilat e shndërruan The St. Louis Post-Dispatch, e cila mbetet ende sot e përditshmja kryesore e qytetit.

New York World

Në vitin 1883, Pulitzer bleu edhe The New York World (një gazetë që po qëndronte me humbje prej rreth 40.000 dollarë në vit) për 346.000 dollarë nga Jay Gould. Pulitzer e ktheu vëmendjen tek lajmet me interes njerëzor, skandalet dhe sensazionalizmi. Pulitzer ishte bërë një urë ndërmjet shoqërisë amerikane dhe emigrantëve që e popullonin Nju Jorkun në vitet e fundit të shekullit XIX. Në brendësi të gazetës së tij vendosi rubrika të cilat vazhdojnë edhe sot e kësaj dite në gjithë shtypin botëror, përfshiu reklama tregtare.

Emigrantët e shohin gazetën e Pulitzerit si një pikëtakim ku ata grumbullohen në një vend që nuk ishte (ende) i tyre. Në vitin 1885, një vit më vonë, kur do të zgjidhej në Dhomën e Përfaqësuesve, punësoi Richard F. Outcaultin për të sjellë ilustrime bazuar në jetën e përditshme në rrethinat më të varfëra; kështu gazeta arriti në 600.000 kopje – kundrejt 15.000 sa ishte kur e bleu gazetën – duke e bërë The New York World të parën të përditshme të Shteteve të Bashkuara. Atë vit u bë protagonist i mbledhjes së fondeve për ndërtimin e bazamentit për Statujën e Lirisë, i cili u përurua më 26 tetor 1886. Falë kësaj iniciative u grumbulluan 100.000 dollarë.

Në vitin 1887, filloi të punojë në The New York World gazetarja Elizabeth Cochran, e cila do të bëhej e famshme me pseudonimin Nellie Bly, së cilës Pulitzer ia beson disa hetime të bëra më vonë të famshme si, si keqtrajtimet ndaj pacienteve femra në spitalin psikiatrik të qytetit me titull “Ten Days in a Mad-House” ( “Dhjetë Ditë në një shtëpi të çmendur “). Ky hetim pati jeohnë tejet të madhe në publik dhe i deturoi autoritetet të marrin masa të posaçme.

Udhëtimi rreth botës

Më 1888 Pulitzer kishte idenë e realizimit të asaj që shkrimtari francez Jules Verne kishte imagjinuar në një nga librat më të famshëm të tij, Udhëtim rrotull botës për 80 ditë. Pulitzer ia ngarkoi këtë mision gazetares Nellie Bly dhe ajo e sfidoi duke realizuar udhëtimin në më pak se 80 ditë. Më 14 nëntor 1889 ajo u nis nga Hoboken, në Nju Xhersi, për udhëtimin e saj prej 40 000 kilometrash. Më 25 janar 1890 Nellie arriti në New York, pas shtatëdhjetë ditësh, një rekord absolut (edhe pse u përmirësua pak muaj pas nga George Francis Train, i cili përfundoi udhëtimin në 60 ditë). Ditari i saj Around the World in Seventy-two Days (Rrotull botës në shtatëdhjetë e dy ditë) ishte një sukses i madh.

Sulmi

Po më 1890, botuesi i revistës “New York Sun”, e sulmoi Pulitzerin në gazetën e tij, duke e definuar “hebreu që ka braktisur fenë e tij” (babai i Pulitzerit ishte hebre, nëna katolike, ndërsa gruaja, Kate Davis, ungjillore). Ky veprim, që kishte për qëllim t’ia largonte Pulitzerit lexuesit e besimit të krishterë, e përkeqësoi shëndetin e gazetarit, tashmë jo në gjendje të mirë, dhe e detyroi atë të largohet nga drejtimi i gazetës, duke mbajtur, megjithatë, kontrollin financiar.

Në vitin 1895, William Randolph Hearst bleu The New York Jurnal, duke filluar një betejë gazetareske kundër The New York World të Pulitzerit. Kjo garë me Hearstin, sidomos para dhe pas Luftës Spanjollo-Amerikane, e lidhi emrin e Pulitzerit me gazetarinë e karakterizuar nga sensacionizmi apo spekulimet skandaloze. Më 1896, The New York World inauguroi një shtojcë me ngjyra, një inovacion absolut për atë kohë.

The New York World denoncoi një skandal që përfshinte një pagesë mashtruese prej 40 milionë dollarësh nga Shtetet e Bashkuara në kompaninë franceze të French Panama Canal Company në vitin 1909, dhe Pulitzer u hodh në gjyq nga Theodore Roosevelt dhe John Pierpont Morgan. Gjykata hodhi poshtë akuzat duke vendosur një fitore të rëndësishme për lirinë e shtypit. Më 1892, Pulitzer i propozoi presidentit të Universitetit të Kolumbias, Seth Low, të krijonte një shkollë të gazetarisë dhe ofroi veten si huadhënës i kursit.

Do të ishte shkolla e parë e gazetarisë në botë. Universiteti fillimisht nuk pranoi propozimin dhe paratë, por në vitin 1902 presidenti i ri i Universitetit, Nicholas Murray Butler, pranoi kërkesën. Por projekti u realizua vetëm pas vdekjes së Pulitzerit, i cili nuk mund të admirojnë ëndrrën e tij të realizuar. Me vullnetin e tij, Pulitzer dhuroi 2 milionë dollarë në universitet, gjë që çoi në krijimin e Shkollës së Studimeve të Avancuara të Gazetarisë në vitin 1912; megjithatë, nuk ishte shkolla e parë e gazetarisë në botë, pasi u parapri nga Universiteti i Misurit.

Çmimi i parë

Më 1917 u dha Çmimi i parë Pulitzer, në përputhje me dëshirat e Pulitzerit; shkolla e gazetarisë që ai donte mbetet më prestigjiozja e Shteteve të Bashkuara të Amerikës sot. Joseph Pulitzer vdiq ndërsa ishte në bordin e jahtit të tij në portin e Charleston, Karolina e Jugut, në vitin 1911. Ai është varrosur në Varrezat e Woodlawn në Nju Jork (në rrethin e Bronksit)./ KultPlus.com

Rabdishti, fshati karakteristik i Peshkopisë me vlera të larta të trashëgimisë kulturore

Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore ndau një album fotografik nga fshati Rabdisht i Peshkopisë, ku bie në sy arkitektura e veçantë e shtëpive të vjetra.

Specialistët e IKTK-së po i vijojnë ekspeditat në terren, të cilat kanë në fokus gjurmimin e trashëgimisë kulturore në të gjithë territorin e vendit. Javën e shkuar specialistët e IKTK vizituan qyteti i Peshkopisë dhe veçanërisht fshatin Rabdisht, me vlera të larta të trashëgimisë kulturore në shumë drejtime, si psh: zhvillimin urban të ansamblit; ndërtimet e arkitekturës vernakulare; teknikat tradicionale ndërtimore, që ruhen e do të jenë objekt i studimeve të mëtejshme të IKTK për verifikimin e interesit kulturor.

Rabdishti është një nga zonat më të bukura për nga natyra dhe resurset e saj. Ka një arkitekturë unike me shtëpitë e mbuluara me rrasa guri dhe kalldrëmet e ruajtura mirë. Rabdishti është i fshehur mes maleve, në anën veriore shtrihet një shkëmb i madh gipsi, në lindje është bjeshka dhe kufiri me Maqedoninë e Veriut, në jug kufizohet me majën e Velivarit ndërsa në perëndim vetëm 4 km larg shtrihet qyteti i Peshkopisë./atsh/KultPlus.com

113 vite nga vdekja e gazetarit, Joseph Pulitzer

Joseph Pulitzer ishte një gazetar, editor dhe politikan hungaroamerikan.

Lindur në Makó, në Hungari më 10 janar 1847 dhe emigruar në Shtetet e Bashkuara, Pulitzer u bë një reporter dhe editor i famshëm. Një shpërblim i tij, Pulitzer, më i rëndësishmi në fushën e gazetarisë, që u caktua për herë të parë në vitin 1917, sipas dëshirës së lënë nga gazetari i ndarë nga jeta pak vite më parë.

Pulitzer emigroi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në 1864, gjatë luftës së secessionit amerikan. Pas përfundimit të konfliktit u vendos në St. Louis, në Missouri, filloi të punojë për një gazetë në gjuhën gjermane, Westliche Post, më 1868.

Në zgjedhjet parlamentare në Missouri, më 1869, Partia Republikane e paraqitën si kandidat të saj në një kolegj që demokratët e konsideronin të blinduar. Befas ai u zgjodh duke mundur kandidatin demokrat. Vazhdoi një periudhë të shkurtër me republikanët për të kaluar tek Partia Demokratike, deputet i së ciës u bë më 1885.

Më 1872, Pulitzer bleu The Post për 3.000 dollarë. Pastaj, në vitin 1878, bleu edhe St. Louis Dispatch për 2.700 dollarë, si dhe dy gazeta, të cilat e shndërruan The St. Louis Post-Dispatch, e cila mbetet ende sot e përditshmja kryesore e qytetit.

Në vitin 1883, Pulitzer bleu edhe The Neë York Ëorld (një gazetë që po qëndronte me humbje prej rreth 40.000 dollarë në vit) për 346.000 dollarë nga Jay Gould. Pulitzer e ktheu vëmendjen tek lajmet me interes njerëzor, skandalet dhe sensazionalizmi. Pulitzer ishte bërë një urë ndërmjet shoqërisë amerikane dhe emigrantëve që e popullonin Nju Jorkun në vitet e fundit të shekullit XIX. Në brendësi të gazetës së tij vendosi rubrika të cilat vazhdojnë edhe sot e kësaj dite në gjithë shtypin botëror, përfshiu reklama tregtare. Emigrantët e shohin gazetën e Pulitzerit si një pikëtakim ku ata grumbullohen në një vend që nuk ishte (ende) i tyre. Në vitin 1885, një vit më vonë, kur do të zgjidhej në Dhomën e Përfaqësuesve, punësoi Richard F. Outcaultin për të sjellë ilustrime bazuar në jetën e përditshme në rrethinat më të varfëra; kështu gazeta arriti në 600.000 kopje – kundrejt 15.000 sa ishte kur e bleu gazetën – duke e bërë The Neë York Ëorld të parën të përditshme të Shteteve të Bashkuara. Atë vit u bë protagonist i mbledhjes së fondeve për ndërtimin e bazamentit për Statujën e Lirisë, i cili u përurua më 26 tetor 1886. Falë kësaj iniciative u grumbulluan 100.000 dollarë.

Në vitin 1887, filloi të punojë në The New York World gazetarja  Elizabeth Cochran, e cila do të bëhej e famshme me pseudonimin Nellie Bly, së cilës Pulitzer ia beson disa hetime të bëra më vonë të famshme si, si keqtrajtimet ndaj pacienteve femra në spitalin psikiatrik të qytetit me titull “Ten Days in a Mad-House” ( “Dhjetë Ditë në një shtëpi të çmendur “). Ky hetim pati jeohnë tejet të madhe në publik dhe i deturoi autoritetet të marrin masa të posaçme.

Më 1888 Pulitzer kishte idenë e realizimit të asaj që shkrimtari francez Jules Verne kishte imagjinuar në një nga librat më të famshëm të tij, Udhëtim rrotull botës për 80 ditë. Pulitzer ia ngarkoi këtë mision gazetares Nellie Bly dhe ajo e sfidoi duke realizuar udhëtimin në më pak se 80 ditë. Më 14 nëntor 1889 ajo u nis nga Hoboken, në Nju Xhersi, për udhëtimin e saj prej 40 000 kilometrash. Më 25 janar 1890 Nellie arriti në Neë York, pas shtatëdhjetë ditësh, një rekord absolut (edhe pse u përmirësua pak muaj pas nga George Francis Train, i cili përfundoi udhëtimin në 60 ditë). Ditari i saj Around the Ëorld in Seventy-tëo Days (Rrotull botës në shtatëdhjetë e dy ditë) ishte një sukses i madh.

Po më 1890, botuesi i revistës “New York Sun”, e sulmoi Pulitzerin në gazetën e tij, duke e definuar “hebreu që ka braktisur fenë e tij” (babai i Pulitzerit ishte hebre, nëna katolike, ndërsa gruaja, Kate Davis, ungjillore). Ky veprim, që kishte për qëllim t’ia largonte Pulitzerit lexuesit e besimit të krishterë, e përkeqësoi shëndetin e gazetarit, tashmë jo në gjendje të mirë, dhe e detyroi atë të largohet nga drejtimi i gazetës, duke mbajtur, megjithatë, kontrollin financiar.

Në vitin 1895, Ëilliam Randolph Hearst bleu The Neë York Jurnal, duke filluar një betejë gazetareske kundër The Neë York Ëorld të Pulitzerit. Kjo garë me Hearstin, sidomos para dhe pas Luftës Spanjollo-Amerikane, e lidhi emrin e Pulitzerit me gazetarinë e karakterizuar nga sensacionizmi apo spekulimet skandaloze. Më 1896, The Neë York Ëorld inauguroi një shtojcë me ngjyra, një inovacion absolut për atë kohë. The Neë York Ëorld denoncoi një skandal që përfshinte një pagesë mashtruese prej 40 milionë dollarësh nga Shtetet e Bashkuara në kompaninë franceze të French Panama Canal Company në vitin 1909, dhe Pulitzer u hodh në gjyq nga Theodore Roosevelt dhe John Pierpont Morgan. Gjykata hodhi poshtë akuzat duke vendosur një fitore të rëndësishme për lirinë e shtypit. Më 1892, Pulitzer i propozoi presidentit të Universitetit të Kolumbias, Seth Loë, të krijonte një shkollë të gazetarisë dhe ofroi veten si huadhënës i kursit. Do të ishte shkolla e parë e gazetarisë në botë. Universiteti fillimisht nuk pranoi propozimin dhe paratë, por në vitin 1902 presidenti i ri i Universitetit, Nicholas Murray Butler, pranoi kërkesën. Por projekti u realizua vetëm pas vdekjes së Pulitzerit, i cili nuk mund të admirojnë ëndrrën e tij të realizuar. Me vullnetin e tij, Pulitzer dhuroi 2 milionë dollarë në universitet, gjë që çoi në krijimin e Shkollës së Studimeve të Avancuara të Gazetarisë në vitin 1912; megjithatë, nuk ishte shkolla e parë e gazetarisë në botë, pasi u parapri nga Universiteti i Misurit. Më 1917 u dha Çmimi i parë Pulitzer, në përputhje me dëshirat e Pulitzerit; shkolla e gazetarisë që ai donte mbetet më prestigjiozja e Shteteve të Bashkuara të Amerikës sot.

Joseph Pulitzer vdiq ndërsa ishte në bordin e jahtit të tij në portin e Charleston, Karolina e Jugut, në vitin 1911. Ai është varrosur në Varrezat e Ëoodlaën në Nju Jork (në rrethin e Bronksit). / KultPlus.com

“Frankfurter Neue Presse”: Shqipëria, destinacioni evropian i pushimeve të ëndrrave

Shqipëria është ndoshta destinacioi i ri më i famshëm në Evropë. Sipas statistikave vendi mesdhetar ka regjistruar 30% më shumë turistë brenda një viti, shkruan Moritz Maier në një artikull të botuar në të përditshmen gjermane “Frankfurter Neue Presse” (FNP).

Kryeministri Edi Rama është entuziast – dhe po sakrifikon shumë për të.

Shqipëria po lulëzon si një destinacion udhëtimi. Vendi ka shënuar rritjen e katërt më të lartë të turistëve ndërkombëtarë në mbarë botën.

“Një levë e madhe për prosperitet për vendin ekonomikisht të dobët”, tha kryeministri i Shqipërisë Edi Rama.

Megjithatë, rritja e turizmit nuk ofron vetëm mundësi zhvillimi – por ajo mund të dëmtojë mjedisin. Kjo mund të shihet aktualisht në Spanjë, ndër shumë vende të tjera.

Në shumë rajone, popullsia atje po proteston gjithnjë e më dhunshëm kundër të ashtuquajturit turizmit masiv.

A do të ketë të njëjtin fat edhe Shqipëria? Ruajtja e natyrës tashmë po vuan nga fluksi i turistëve.

Pushimet në Evropën Juglindore: Rritje rekord e turizmit në Shqipëri

Brenda një viti, numri i turistëve në Shqipëri u rrit me rreth 30%– duke shënuar një rekord.

Në vitin 2022 u regjistruan 7,5 milionë turistë ndërkombëtarë, dhe në vitin 2023 rreth 10,1 milionë.

Këto janë shifrat e Organizatës së Turizmit të Kombeve të Bashkuara. Vetëm turizmi kontribuoi masivisht në rritjen ekonomike prej 5% në 2022.

Në vendet e BE-së – veçanërisht në Gjermani – Shqipëria është konsideruar prej kohësh si destinacioni më i njohur kur bëhet fjalë për pushime të lira, natyrë të bukur dhe arkitekturë historike.

Kryeministri Rama shprehet veçanërisht i kënaqur për rritjen e turizmit nga Gjermania.

“Kjo është një gjë e madhe. Së pari, Shqipëria ka patur një reputacion të keq në Gjermani për një kohë të gjatë.  Kjo po ndryshon shumë për shkak të rritjes së turizmit”, tha Rama në një intervistë, në një vizitë shtetërore në Berlin si pjesë e Konferencës së Ballkanit Perëndimor.

Autokrati komunist Enver Hoxha e izoloi Shqipërinë për disa dekada gjatë Luftës së Ftohtë.

Shqipëria tani po kërkon të bashkojë forcat me BE-në dhe është kandidate për anëtarësim që nga viti 2014.

Turistët gjermanë janë një “fat” për Shqipërinë

Nga ana tjetër, turistët gjermanë në veçanti përfaqësojnë një sukses të qëndrueshëm.

Këtë e tregon përvoja nga vendet e tjera: Kur një numër i madh pushuesish nga Gjermania vizitojnë vendin, ky është një sinjal për një sektor të qëndrueshëm dhe afatgjatë të turizmit.

Kryeministri dëshiron ta promovojë këtë. “Gjermanët shpesh kalojnë 30 ditë pushime. Dhe zakonisht marrin vetëm disa ditë për pushime më të shkurtra. Gjithnjë e më shpesh, disa nga këto ditë – i kalojnë në Shqipëri. Për ne, ky është një fat”, tha Rama.

Kritikët shpesh i referohen pasojave kur numri i turistëve rritet kaq ndjeshëm.

Ajo që ndodh kur ka një fluks turistësh të huaj dhe vendas – përveç përfitimeve ekonomike – është edhe shfaqja e pasojave nga turizmi masiv, siç mund të shihet për shembull në Spanjë./atsh/KultPlus.com

Kryeministri Kurti: Asociaconi që po e kërkon Serbia do ta minonte Kushtetutën e Kosovës

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka thënë se Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe që po kërkohet nga Serbia do ta minonte Kushtetutën e Kosovës. Këtë deklaratë Kurti e ka bëre ditë më parë gjatë një adresimi ndaj komunitetit të Harvardit, organizuar nga Shoqata e Studentëve Shqiptarë të Harvardit, ndërsa një pjesë nga fjalimi e ka publikuar në platformën “X”.

“Asociacioni që po e kërkon Serbia, pa e njohur fillimisht Kosovën, do të kërkonte të merreshin fuqi ekzekutive, qoftë nga Qeveria, qoftë nga komunat, gjë që do ta minonte Kushtetutën tonë. E njëjta gjë vlen edhe për garancitë specifike për kishat dhe manastiret ortodokse të cilat gëzojnë zona të veçantë mbrojtëse nga dhjetëra deri në mijëra hektarë. Kësaj kërkesë do t’i duhej qeverisje nga një shtresë që nuk është e rregulluar ligjërisht për të ofruar gamën e gjerë të mbrojtjeve të cilat rendi i tanishëm veçse i ofron. Ky është një rast kur kërkesa për më shumë është në fakt një ofertë më pak”, ka deklaruar Kurti.

“Ne jemi të përkushtuar ndaj qeverisjes së zellshme që nxit një rritje më të barabartë dhe mbrojtje të fortë të Kushtetutës sonë”, ka theksuar ai.

Rodri, fitues i “Topit të Artë”

Mesfushori i Manchester Cityt dhe Spanjës, Rodri është fitues i Topit të Artë. 28-vjeçari u shpall më i miri në ceremoninë e mbajtur të hënën mbrëma në Paris. 

Rodri me Spanjën ka fituar Kampionatin Evropian, ndërsa me Manchester Cityn fitoi Premier Leaguen.

Ka shkëlqyer gjatë gjithë edicionit të kaluar. Aktualisht është i lënduar.

Rodri është shpallur më i miri për periudhën prej gushtit të vitit 2023 deri në gushtin e vitit 2024. 
Është pritur që Vinicius Junior i Real Madridit ta fitojë Topin e Artë, por gazetarë sportivë nga 100 vendet më të ranguara të FIFA-s votuan për Rodrin.

Kishte thirrje Vini para se të shpallej fituesi.

Rodri doli me paterica në skenë për ta pranuar çmimin.

Vepra e bananes së ngjitur në mur mund të shitet për 1.5 milion në ankand

Pesë vjet pas krijimit të veprës së artit “Comedian” të Maurizio Cattelan, i përbërë nga një banane e ngjitur në një mur, ajo mund të arrijë 1.5 milion dollarë kur të dalë në ankand nga Sotheby’s në qytetin e New Yorkut muajin e ardhshëm.

Megjithatë, ajo që ju merrni në të vërtetë për shumën marramendëse nuk është banania origjinale.

Kjo pasi artisti nuk mund të instalojë veprën me frut në shtëpinë e atij që e blen atë. Në vend të kësaj, ai do të marrë një certifikatë autenticiteti, për të dhënë udhëzime të hollësishme se si ta realizoni veprën.

Plus, blerësi do të marrë një banane të re dhe një ngjitës. Cattelan fillimisht krijoi tre “Comedian” për Art Basel Miami, duke blerë tre banane për më pak se një dollar në një dyqan ushqimor lokal.

Dy nga veprat u shitën më pas për 120,000 dollarë, ndërsa e treta iu dhurua Muzeut Guggenheim. Tani, “Comedian”, i cili do të shfaqë një banane të freskët dhe një shirit të ri ngjitës, po shkon në një “turne global”, duke u ekspozuar në galeritë e Sotheby’s anembanë botës përpara ankandit në New York City më 20 nëntor. Kritikët e artit kanë theksuar se përfaqësimi i “Comedian” nuk është vetë vepra, përkundrazi thonë se ajo vepër shtron pyetje dhe ide rreth asaj që në të vërtetë përbën “art”.

Rikujtojmë se, pak muaj më parë një student arti nga Universiteti Kombëtar i Seulit vendosi të bënte të papriturën me një vepër ikonë të artistit italian Maurizio Cattelan, nga një mur në Muzeun e Artit Leeum në Seul. Vepra ishte pikërisht një banane e ngjitur në mur dhe studenti vendos ta marrë dhe ta hajë atë. Sipas burimeve, studenti i tha muzeut se e hëngri sepse ishte i uritur. Pasi e copëtoi frutin, studenti koreano-jugor e ngjiti lëvoren përsëri në mur. Lëvorja u zëvendësua më vonë nga muzeu me një banane të freskët./Top Channel/ KultPlus.com

Letër engjëllit tim mbrojtës

Ragip Sylaj

I.
Si t’ia nis letrës që nuk shkruhet me ngjyrë, gjak as penë
Si t’ia nis të panisshmës të lajmërohem nga gryka e ferrit
Ndoshta ai është vetëm brenda meje
Vetëm përbrenda meje vlon, djeg prush

Jam në kurth me veten me dashurinë me urrejtjen
Për faj të pafaj për faj të pafuqisë sime
Apo të ndonjë shkaku të pathënshëm kozmik
E s’kam kujt t’i ankohem pos teje

Vetja nuk më kupton nuk e di sa më do
Shpeshherë më braktis si jetimin si mëkatarin e madh
Të tjerët nuk më duan nuk e di a më urrejnë
Por një gjë e di se këtu ku jam, jam i tepërt

Prandaj marr vetëm dhurata dhembjesh
Që i bart si relikte të shenjta
I ruaj brenda vetes përderisa të më bluajnë të tërin
Deri atëherë mund t’i shkruaj memoaret e hidhura
Dhe përsiatjet e pakuptimta: përse erdha në jetë
Përse i rashë këndejpari dhe çka lashë e ç’bëra
Për të mos i ardhur Tokës rënd
Kësaj nëne të mirë që na krijon me gëzim
Që na rrit me hare e na merr në gjirin e amshimit të vet

Vetja nuk më zë Engjëlli im Mbrojtës
Pikëllimi ma ka ngjyrosur fytyrën përbrenda
Dhe ma ka nxirë kaltërinë përjashta
Dielli i hutuar është fshehur pas një reje të zezë
Dikur agonte i bukur e magjepsës në imagjinatën time
Yjet në qiellin virtual
Që s’e kanë ndriçuar kurrë errësirën brenda meje
Mund të shfaqen pas mijëra vitesh drite hyjnore
Hëna si e përdalë shpërfaq gëzimin e vet naiv
As ftohtësia nuk ngroh as ngrohtësia nuk freskon
Në këtë pafundësi apokaliptike

Eja e më nxirr së këndejmi Engjëlli im Mbrojtës
Nxirre këtë fëmijë të plakur e të pamësuar me jetën
Me jetën që nuk çel lule të bardha në këtë kohë traumatike

II.

Kurrë s’më ka përqafuar dashuria aq sa më ka kafshuar urrejtja
Kurrë nuk m’është qasur mirësia aq sa m’ka ledhatuar përbuzja
Kurrë nuk m’u shfaq përdëllesa aq sa m’mbuloi vala e talljes
Kurrë nuk më buzëqeshi dielli i gëzimit aq sa ylli i zhgënjimit
Kurrë nuk m’trokiti n’derë shpresa aq sa m’vërshoi brenga
Kurrë nuk m’ka përdëllyer gëzimi përveçse kur nuk kam qenë aty

Ndoshta kam jetuar më tepër se që është dashur
Ndoshta u harxhuan jeta galdimi, hareja, shpresa
Ndoshta ato janë me mua por unë jam në gjumë
Ndoshta ato janë afruar e unë s’i vërej symbyllur
Ndoshta i ka ndalur dikush në t’bujshëm
Rrugës kah vinin për tek unë
Ndoshta kanë ardhur të tërmekura e nuk më kanë parë
Ose m’kanë parë të mërrolur e janë tutur prej meje
Ndoshta është faji im se s’kam ditur t’i tërheq
T’i josh s’kam ditur të flirtoj me to
Ndoshta në një tjetër rrenë kanë banuar ato
Ndoshta në një rrenë tjetër të bukur kam mundur të banoj unë
Unë i kam kërkuar edhe kur nuk është ditur për to
Ato më kanë kërkuar edhe kur nuk është ditur për mua
Por çudia si çdo çudi tjetër është si nuk u takuam kurrë
Apo kur u takuam nuk u njohëm
Apo ishim krijesa me maska dhe pa fytyrat tona t’vërteta
Se këndej t’frikësuar ikëm nga njëri-tjetri
Në dy anë të planetit në dy skaje të mendimit
Në dy pole të ëndrrës në dy vorbulla imagjinare
Përderisa n’pafundësi t’na bëjë bashkë pafundësia
Atëherë do të dalim të rikrijuar si pas Luftës së Trojës
Atëherë do të shpërfaqemi si pas themelimit të Romës
Atëherë do të rilindemi si pas luftës së Kosovës
Në një çast orgazme kur s’do të ketë kohë e hapësirë
Vetëm lumturia do të trillohet n’qeliza
Nga e cila do të çelin pafundësisht lulet e jetës
Edhe përtej vdekjes

III.
Kanë me ardhur pranverat e kanë m’i gjetë veç vargjet
Kanë me ardhë verat e kanë m’e gjetë veç blerimin e kallur
Kanë me ardhur vjeshtat e kanë me gjetë zbrazëti këngësh
Kanë me ardhë dimrat e kanë m’e gjetë kapituj t’ftohtë jete
Ka me ardhë Stina e Pestë me virgjëri të humbur
Vajtimi i zanave ka me i shurdhu’ Lugjet e Verdha

S’kanë me ardhë pranverat për harrimin e çartur habie
S’kanë me ardhë verat për kallirin e shurdhër të mendimit
S’kanë me ardhur vjeshtat për frytet e papjekura t’pendimit
S’kanë me ardhur dimrat për shpresat e mërdhira
Por ka me na bartur fjala prej libri në libër
Ka me na bartur poleni prej lulesh në lule
Ka me na bartur era si ajrin e dobishëm për bimë
Ka me na bartur përroi si etjen e djegur për zogj
Ka me na bartur gjethi si kujtimin e zverdhur ndër mote

Dikush ka me u ba këngë e dikush pemë e pjekur
Dikush ka me u ba elegji e dikush dru i djegur
Dikush ka me u ba kujtim e dikush përmendore fjale
Dikush ka me u ba trishtim e dikush muranë kujtese
Dikush ka me u ba pëshpëritje e dikush lapidar pendese

IV.
Ndaj po të nis letër ankimi letër njohtimi
Siç niset kërkesa për punë a lutja për shpëtim
Siç niset lutja për pendesë a kërkesa për ankesë
Të më fashitet tronditja e gjakut e turbullimi i shpirtit
Të mos e vjell veten as helmin të mos e mbaj brenda
Të mos mërdhij në fushë as t’mos digjem përbrenda
Paqen ta gjej atje tek e ka humbur i trazuari
Harmoninë ta gjej tek e ka humbur i shthururi
Guximin ta gjej atje tek e ka humbur qyqari
Mençurinë ta gjej atje tek e ka humbur i marri
Forcën e qëndresës ta gjej atje tek e ka humbur i vdekuri
Vetveten ta gjej atje tek e ka humbur i humburi

Ndaj letër po të nis Engjëlli im Mbrojtës
Një letër që s’shkruhet si shkruhet letra
Një letër siç nuk lexohet letra në turmë
Një letër me nga pak vrer me nga pak helm e nga pak mllef
Një letër e mbarsur shqetësim që i ka humbur poetit
Një letër e dehur zbrazëtie mendimesh t’paardhura
Një letër e zverdhur dhembjesh dhe kohësh të harruara
Një letër e zhubrosur moskujdesjeje dhe e vruguar

A është letër që e shkruan i vdekuri apo i palinduri
A thua e shkruan pendestari apo i pabinduri
A thua e shkruan këngëtari apo shtegtari
Gojëkyçur nga heshtja mashtruar nga tregtari
M’ndjej sa herë që kjo letër nuk është letër
M’ndjej sa herë që kjo këngë sa duhet nuk është vepër
Më ndjej sa herë që kjo letër nuk e bind Providencën
Dhe sa herë i shqetëson gjakrat e nuk e zgjidh çështjen

Po atje lart është paqja dhe ju s’e keni vetëm për vete
Atje lart është dashuria që mjafton edhe për të tjerët
Atje lart është mirësia që varfërohet po u konservua
Atje lart rri bujaria që pakësohet po s’u dhurua
Atje lart rri gëzimi që gëzohet kur dikë gëzon
Atje lart rri ndriçimi që nuk përhapet po s’rrezaton
Atje lart rri mençuria që marrëzia s’e pranon
Atje lart ngjizet jeta shenjtëri që grafullon
E të ligat na i prapëson

V.
Vallë është letër e shkruar nga varri apo në varr dërgohet
Vallë është letër e shkruar nga ferri apo nga ferri prapësohet
Vallë është letër e shkruar nga shkretëtira apo n’shkretëtirë lexohet
Vallë është letër e shkruar në kënetë apo në kënetë arrin
Vallë është letër e shkruar në zgafellë apo zgafella e zhbin
Vallë është letër e shkruar pa kuptim e moskuptimi e përpin
Apo është letër e stisur vetëm për art e për lexim

Zjarrin e prushtë ia ndien ai nga i cili buroi
Zjarrin e akullt ia ndien ai tek i cili përfundoi
Ankthin e gulçimin ia ndien ai që e krijoi
I ankthshëm e i akullt ndihet edhe ai që e shijoi
I brengosur u ndi ai që i skaliti këto radhë
Pa brenga nuk mbeti as ai që e përjetoi si përrallë
I nemitur mbeti në fund ai që këndoi nga zori
I pa nemitur nuk mbeti as ai që e interpretoi si aktori

Kjo letër u nis nga një i vdekur
Apo te i vdekuri ka ardhur
Kjo letër u nis nga shpella
Apo në shpellë ka mbërri
Kjo letër është shkruar nga një yll rojtës
Për të përfunduar te Engjëlli im Mbrojtës
Është nisur nga krijesa e kallur prej etjes
Nga një njeri që s’ka mundur ta luajë rolin e vetvetes
Nga një njeri që ka frymuar brenda fjalës
Brenda dhembjes kopsht parajse
Por dije imzot që s’po më lënë bremjet…
Sa herë po m’lëshojnë andrrat po m’kaplojnë dhembjet*

VI.
Engjëlli im Mbrojtës më trego
Si ta vizatoj melankolinë
Si ta pikturojë mërzinë
Si ta fotografoj pikëllimin
Si ta kompozoj dëshpërimin
Si ta skanoj mllefin
Si ta bëj shfaqje zhgënjimin
Si ta filmoj pakënaqësinë
Si ta bëj këngë padurimin
Si ta fsheh pafuqinë
Si ta bëj operë varfërinë
Si ta xhiroj tingullin jo ndrojtës
Më trego Engjëlli im Mbrojtës

Thuamë Engjëlli im Mbrojtës
A shlyhet vizatimi i melankolisë
A griset pastaj piktura e mërzisë
Si mund ta djeg imazhin e pikëllimit
Më tej si ta dekompozoj dëshpërimin
Pamjen e shëmtuar të mllefit si ta hijeshoj
Shfaqjen e zhgënjimit si t’ia maskoj publikut
Këngën e padurimit si ta qetësoj
Pafuqinë si ta shpërfaq n’epos heroik
Xhirimin e tingullit t’shpresës si ta bluaj
Engjëlli im Mbrojtës më thuaj

Më mëso Engjëlli im Mbrojtës më trego
Si ta zhvendos imazhin e melankolisë
Si ta çrrënjos barin e mërzisë
Si ta shartoj pemën e pikëllimit
Si ta rrënoj murin e dëshpërimit
Si ta qetësoj lumin e mllefit
Si ta thaj kënetën e zhgënjimit
Si t’i pres ferrat e mosdurimit
Si ta forcoj qenien e pafuqisë
Si ta ndërtoj shtëpinë e shpresës
Por jo dosido
Më trego Engjëlli im Mbrojtës më mëso

VII.
Kur të arrij letra te ti ndoshta mund të vdesë vdekja
Dhembja mund të shafitet në parahistori
Djalli mund të dalë nga trupi të shkojë me ujërat e zeza
Hidhërimi mund avullohet si ujtë e valuar

Sëmundja mund të shërohet para se të lëshojë rrënjë
Makthi mund të çlirohet si në një ëndërr të bardhë
Kujtimet e zeza do të fundosen në pellgun e harrimit
Kaosi do të organizohet në fund të rrënimit
Verbimit do t’i vijë drita e paparë më parë
Engjëjt e zinj do të vajtojnë pse s’u ftuan në garë
Muret do të rrënohen për ta çmbyllur vetminë
Burgjet do të shemben për ta zhburgosur dashurinë
Kur të arrijë letra te ti mund të jetë harruar vdekja
Në luadhe të ëndrrës mund të ketë lulëzuar jeta
Vetëm atëherë do ta dimë saktë ku do të jetë pikëpjekja

Andaj të lutem ma prapëso pikëllimin
Të lutem shumë ma zhbëjë si t’mundesh dëshpërimin
Porosit marangoz që t’ia hap derën gëzimit
Deri atëherë do të kem mësuar t’i gjej ilaç shqetësimit
Ma mëso rregullin e harmonisë aty ku s’e gjej dot
Ma mëso qeshjen të lutem aty ku veç mund të derdh lot
Ma mëso magjinë e dashurisë aty ku vërshon urrejtja
Më mëso të flas bukur aty ku s’durohet heshtja
Më mëso ta urtoj marrëzinë ta mençuroj çmendurinë
Të bëj ilaç nga helmi që askush dot s’e përpin
Më mëso të bëj ar nga hekuri o alkimist i mirë
Më mundëso ta shndërroj përherë ujin në verë
T’i strehoj të pastrehët të uriturit t’i ushqej
Apatridët t’i bëj me atdhe të robëruarve lirinë t’ua kthej!

(Mars- prill, 2016)

Presidentja Osmani për çmimet e Korit Siparantum në Spanjë: Arritje e jashtëzakonshme, rinia jonë është e pandalshme

Kori Siparantum dje ka fituar ‘Medalje të Artë’ në Spanjë në garat botërore të koreve “Sing for gold”, si dhe është vlerësuar edhe me ‘Çmimin Special’ për programin kontemporan më të mirë dhe interpretim në skenë.

Me këtë rast, Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani ka thënë se kjo është një arritje e jashtëzakonshme dhe një shembull se rinia e Kosovës është e pandalshme.

Më poshtë gjeni postimin e plotë në platformën X:

“Një moment krenarie për Kosovën!

Kori Siparantum ka ngritur edhe një herë lart flamurin tonë, duke sjellë në shtëpi Medaljen e Artë dhe një çmim special për programin më të mirë bashkëkohor dhe performancën skenike në Kupën e Koraleve Botërore në Barcelonë.

Një arritje e jashtëzakonshme dhe një shembull tjetër se rinia jonë është e pandalshme”./ KultPlus.com

Turi i verës, Kumbaro: Vreshtaria dhe enogastronomia, thesare turistike të Shqipërisë

Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro ka përcjellë një tjetër anë të Shqipërisë turistike, atë të njohjes përmes degustimit të verërave shqiptare.

“Degustimi i Shqipërisë përmes shijes së verës sonë. Turi i Verës, që i jep ngjyra programit “Turet e Agroturizmit” ndaloi për të provuar shijen e verërave të kantinave “Çobo”, “Pupa” dhe “Alpeta” duke promovuar një eksperiencë të veçantë të të përjetuarit të Shqipërisë, ku vreshtaria dhe enogastronomia janë thesare të ofertës sonë turistike, por edhe për të vlerësuar mundin që fermerët dhe prodhuesit e verës kalojnë për të ruajtur varietetet autoktone dhe realizuar verëra me cilësi të lartë”, thuhet në postimin e Kumbaros në rrjete.

Vreshtaria dhe prodhimi i verërave cilësore shqiptare sot është kthyer në një sektor kyç për zhvillimin ekonomik dhe një krenari për brandin shqiptar “Made in Albania”. Sipas të dhënave nga Ministria e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, vitin e kaluar u regjistruan 10 178 hektarë vreshta dhe 9 822 hektarë vreshta në prodhim.

Rritja e sektorit të verës ka ardhur nga mbështetja që i ka dhënë qeveria nga Skemat Kombëtare në vite dhe Programi IPARD për rritjen e sipërfaqeve të vreshtave, investimet në pajisje teknologjike për procesin e prodhimit, rritja e certifikimit të fidanëve autoktonë dhe mbështetja për të marrë pjesë në panaire ndërkombëtare në tregje elitare./atsh/ KultPlus.com

Tomas Tranströmer: Shubertiana

Përktheu nga origjinali Qerim Raqi

I

Në errësirën e mbrëmjes në një vend jashtë New Yorkut, një pikë vrojtimi ku njeriu me një shikim mund të kap shtëpitë e tetë milionë njerëzve.
Qyteti gjigant atje larg është një breg i gjatë vezullues bore një galaks spirale nga njëra anë.
Në brendi të galaksit udhëtojnë filxhanat mbi enët, dritaret e reklamave lypin nga kalimtarët, mizëri këpucësh që nuk lënë asnjë gjurmë.
Shkallë emergjente zjarri, dyer ashensorësh që njëjtësohen me dyert e kyçura me dryrë të policëve, një dallgë e vazhdueshme zërash.
Trupa të pashpresë që dremisin vagonave të metrove, katakombe shumë të shpejta.
Unë e di gjithashtu – pa ndonjë statistikë – se pikërisht tani luhet Shuberti në njëren nga dhomat atje dhe se ata tinguj për dikë janë më realë se gjithçka tjetër.

II

Hapësira e pakufishme e trurit të njeriut është tkurrur në madhësinë e një grushti të dorës.
Në prill kthehet dallëndyshja në folenë e vjetshme në zgavrën e çatisë mu në këtë ahur mu në këtë famulli.
Fluturon nga Transilvania, kalon Ekuadorin, për gjashtë muaj fluturon mbi dy kontinente, drejtohet mu kah kjo pikë zhdukjeje e këtij kontinenti.
Dhe ai që i kapë sinjalet e një jete të tërë ca akorde mjaftë të zakonshme të pesë harqeve ai që bënë lumin të rrjedhë nëpër një vrimë gjilpëre është një burrë i ri, i shëndoshë nga Viena, që shokët e quanin.
“Kërpudha” që flinte me syze ulet me elegancë pranë tavolinës së shkrimit mëngjeseve.
Duke i vënë në lëvizje njëmijëkëmbëshat e mrekullueshëm të kompozimit.

III

Të pesë violinat luajnë. Unë shkoj në shtëpi nëpër ca pyje ngazëllyes nëpër tokën që vibron nën mua tkurret si një i posalindur, fle rrotullohet pa peshë brenda ardhmërisë, ndjej befas që bimët kanë mendime.

IV

Sa shumë na duhet të besojmë për ta jetuar të përditshmen ditë pa zbritut në tokë!
T’u besojmë ortiqeve të borës që ngjiten majeve të shkëmbit mbi fshat.
T’u besojmë premtimeve të heshtjes dhe buzëqeshjes së mirëkuptimit, të besojmë se telegramet e fatkeqësive nuk na përkasin dhe se goditja befas e brendëshme me sëpatë nuk do të vijë.
T’u besojmë si vetes boshteve të rrotave rrugëve mu në mes të mizërisë së treqindfishuar prej çeliku
Por asnjëra nga këto nuk e meriton besimin tonë.
Pesë violinat na thonë që ne mund të besojmë në diçka tjetër.
Në çka? Në diçka tjetër, dhe ato na përcjellin paksa deri aty.
Sikur fiket drita tek shkallët dhe dorën e vëmë pas – me vetbesim – pamakut të verbër urdhërrëfyes që e njeh errësirën.

V

Ne rrinim ngjeshur pranë pianos duke luajtur me katër duarnë f-mol, dy kalorës në të njëjtin karrocë dukej paksa qesharake.
Dukej sikur duart tona zhvendosnin peshat e tingujve andej-këndej, sikur lëvizinin kundërpesha në përpjekje për ta prishur drejtpeshimin e tmerrshëm të krahëve të peshores: gëzimi dhe vuajtja peshojnë njësoj.
Annie tha:” kjo muzikë është shumë heroike”, dhe kjo është e vërtetë.
Por ai që shikon me mëri burrat e ngjarjes, ata që në brendinë e tyre urrejnë veten që nuk janë vrasësata nuk e gjejnë veten këtu.
Dhe një pjesë e madhe e atyre që blejnë e shesin njerëz dhe mendojnë se të gjithë mund të blihen, ata nuk e gjejnë veten këtu.
Nuk është muzika e tyre. Melodia e gjatë që është vetvetja në të gjitha metamorfozat, nganjëherë shkëlqyese dhe e dobët, ndonjëherë e vrazhdë dhe e fuqishme, gjurmë kërmilli dhe fije çeliku.
Gumëzhitja kryeneçe që na shoqëron mu tani nga lart në thellësi./Exlibris/ KultPlus.com

Ministria e Kulturës dhuron libra për 30 biblioteka të Kosovës, Preshevës, Ulqinit dhe Manastirit

Ministria e Kulturës ka dhuruar libra për mbi 30 biblioteka të Kosovës, Preshevës, Ulqinit dhe Manastirit.

Ky donacion përfshinë 604 botime, që tash e tutje do të jenë në shërbim të lexuesve.

“Dhurimi i këtyre titujve nga Ministria e Kulturës, nuk nënkupton vetëm pasurimin e denjë të koleksioneve, por edhe investim në lexueshmëri, e në llojllojshmëri të ofertës që institucionet tona kulturore i dhurojnë lexuesit.

Buxheti për librin ishte 150 mijë euro. Gjatë këtij mandati, çdo vit nga një milionë për autorin, botime, përkthime, nxitje të lexueshmërisë”, thuhet në njoftimin e MKRS./ KultPlus.com

‘Kosovo – Albania Theatre Showcase- 2024’ me shfaqje dhe diskutime për teatrin dhe dramaturgjinë

Qendra Multimedia nga Prishtina në bashkëpunim me Teatrin Kombëtar të Shqipërisë, Teatrin Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahviogli” dhe Qendrën M.A.M, do të sjellin për herë të parë në Tiranë ngjarjen më të madhe teatrore në rajon, ‘Kosovo – Albania Theatre Showcase – 2024’.

Nga data 29 tetor deri më 2 nëntor, mbi 80 mysafirë ndërkombëtarë, ndër të cilët selektorë festivalesh, kritikë e gazetarë teatri si dhe profesionistë të ndryshëm të teatrit nga Amerika, Gjermania, Franca, Italia, Polonia, Suedia, Norvegjia, Hong Kongu, Tajlanda, Anglia, Greqia, Rumania, Moldavia, Bullgaria, Serbia, Portugalia, Holanda, Mali i Zi, Çekia, Ukraina, Estonia, e shumë vende të tjera, do të mblidhen në Tiranë për një program të larmishëm me shfaqje teatrore, panele diskutimi, ngjarje të natyrës promovuese për dramaturgë e artistë të rinj të teatrit si dhe ngjarje edukative. Në total, do të prezentohen 10 shfaqje teatri nga Shqipëria, Kosova, Greqia e Serbia, si dhe do të ketë dhjetra ngjarje përcjellëse, për teatrin, dramaturgjinë e kritikën teatrore.

Programi do të hapet me shfaqjen “Lule Sajza”, prodhim i Teatrit Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli”, ndërsa do të pasohet me një performancë unike të grupit polifonik “Bashkimi” në ora 19:00 në ceremoninë zyrtare të hapjes së festivalit. Dita e parë do të vazhdojë me premierën e shfaqjes “Fausti” prodhuar nga Teatri Kombëtar i Shqipërisë.

Më tutje, më 30 tetor programi do të hapet me diskutimin “Peisazhi teatror në Shqipërinë post-komuniste”, i cili mbahet nga ora 15:00 në hollin e ArTurbinës, për t’u pasuar me performancën “Bottecchia” nga aktorët e mirënjohur Ema Andrea e Rafael Hoxhaj në oborrin e ArTurbinës, të cilët do të shoqërohen nga regjisori italian Riccardo Ventrella e muzicientja shqiptare Sevasti Ndini. Në ora 20:00 në Teatrin Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” do të jEpet shfaqja “Të gjashtët kundër Turqisë” e prodhuar nga Qendra Multimedia ngaa Prishtina.

Programi do të vazhdojë më 31 tetor tek Piramida, me ngjarjen “Konsultimet Poetike” ku publiku i gjerë do të ketë mundësinë e rrallë të ndërveprojë për së afërmi me aktorët e mirënjohur nga Shqipëria Ema Andrea, Rafael Hoxhaj, të cilëve do t’u bashkohen aktorët e njohur nga Kosova Adrian Morina e Albulena Kryeziu Bokshi si dhe aktorja nga Franca Gaelle Goillou. Paneli “Teatri në Hapësirë Publike” do të vazhdojë nga ora 11:30 në hollin e ArTurbinës ndërsa më vonë nga ora 14:30 në Qendrën Kulturore “Tulla” publiku do të ketë mundësinë të shohë shfaqjen “Ndërkombëtarët” nga Greqia. Në ora 17:00 programi vazhdon me shfaqjen “Të bardhët” prodhim i Qendrës Multimedia, në Teatrin Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli”, për  t’u përmbyllur me shfaqjen “Kamarja e Turpit” të prodhuar nga Teatri Kombëtar i Kosovës në ora 20:30 në sallën e Teatrit Kombëtar. Programi vazhdon të premten nga ora 15:00 me shfaqjen “Si mësova të vozis” nga Serbia, që do të jipet në Qendrën Kulturore “Tulla”, ndërsa nga ora 17:00 publiku do të ketë mundësi të shohë shfaqjen “Koncerti” në Teatrin Kombëtar Eksperimental, për ta përmbyllur ditën me shfaqjen “Vassa Zheleznova”, mysafire nga Teatri A.Z. Çajupi – Korçë.

Të shtunën nga ora 13:30 në Qendrën Kulturore “Tulla”, fragmente nga dramat e dramaturgëve të rinj Tobias Xhaxhiu e Ina Baqoshi nga Shqipëria, Ulpianë Maloku nga Kosova dhe Eva Kamcevska e Ana Trpenoska do të lexohen nga aktorët Eva Gjikaj, Ronaldo Kolgjokaj e Shandi Ismailaj, nën regjinë e Artemis Belulit.

Punëtoria “Post, Post Communist Baby” me dramaturgun e mirënjohur nga Anglia Mark Ravenhill do t’u ofrojë dramaturgëve nga rajoni mundësinë e rrallë për të mësuar shkrimin teatror, ndërsa punëtoria për analizë kritike me kritikët Natasha Tripney nga Anglia e Tom Mustroph nga Gjermania do të ofrojë mundësinë e cmuar për të kultivuar brezat e rinj të kritikëve të teatrit në rajon. Në total, rreth 30 pjesmarrës nga Shqipëria, Greqia, Kosova, Mali i zi, Serbia e Maqedonia e Veriut janë përzgjedhur për t’i përcjell këto punëtori.

Për gjashtë vite me radhë, kjo ngjarje e përmasave ndërkombëtare është mbajtur në Prishtinë dhe ka qenë një platformë promovuese e rrjetëzuese për skenën vendore teatrore. Këtë vit, Qendra Multimedia e ka zgjeruar këtë platformë edhe në Shqipëri, me qëllim të promovimit të skenës teatrore të Shqipërisë.

Ndër emrat që do të marrin pjesë në këtë edicion të Kosovo Albania Theatre Showcase në Tiranë janë: Marco Giorgetti, drejtor i Teatri Kombëtar të Italisë “Teatro della Pergola” nga Firenze; Julia Wissert, drejtore e Teatrit të Dortmundit; Steven Morris, autor dhe kritik i njohur amerikan, ka qenë kryesues i çmimit amerikan për letërsi, Pulitzer; Miguel Loureiro, drejtor i Teatrit të Qytetit të Lisbonës; Daniel Přibyl, drejtor i Teatrit të Qytetit të Pragës;  Petra Brylander, drejtore e Teatrit të Malmos; Susanne Burkhardt, redaktore në radion publike gjermane; Jørgen Knudsen, drejtor i teatrit ‘Black Box Teater’ në Oslo; Mark Ravenhill, dramaturg anglez, njëri nga më të njohurit në Evropë;  A.Karim Jawad, kritik teatri, anëtar i Këshillit Shtetëror në Oman; Roy Horovitz, regjisor izraelit, drejtor i Israeli Theatre Showcase./atsh/ KultPlus.com

Botohet “Katalog i botimeve të Institutit Albanologjik-Prishtinë 1953-2023”

Gjatë javës së kaluar doli nga shtypi libri me vlerë të veçantë kulturore “KATALOG i botimeve të Institutit Albanologjik-Prishtinë 1953-2023”.

Është një botim i rëndësishëm për historinë e botimeve të institutit tonë, duke ofruar të dhëna për 779 vepra të botuara përgjatë shtatëdhjetë viteve (1953-2023). Është një pasqyrë e dinjitetshme e punës kërkimore, akademike dhe botuese të Institutit Albanologjik.

“KATALOG i botimeve të Institutit Albanologjik” u përgatit nga Dr. Nuridin Ahmeti, Dr. Hysen Matoshi dhe Dr. Lulëzim Lajçi.

Granit Xhaka renditet në vendin e 16-të në listën për ‘Topin e Artë’

Granit Xhaka është renditur në vendin e 16-të në listën për Topin e Artë.

Mesfushori shqiptar ka pasur një edicion të jashtëzakonshëm dhe u bë pjesë e më të mirëve, shkruan GazetaBlic Sport.

Ai sonte la emra të njohur prapa vetes, duke qenë mirë i renditur në garën për Topin e Artë.

Ky është natyrisht një sukses i jashtëzakonshëm dhe historik për të.

Bill Gates: Mjaft pritët që jeta ‘t’ju sjellë’ gjërat që ju mendoni se ‘i meritoni’

Më 28 tetor të vitit 1955 lindi Bill Gates, njeriu që botës i dha kthesë historike për sa i përket teknologjisë dhe zhvillimit të saj. Gates është pronari edhe kryearkitekti softëare-i i firmës së njohur Microsoft e cila bënë xhiro rreth 36.84 miliard dollar Amerikan në vit edhe ka 128,000 punëtorë[1] të shpërndarë në 85 vënde të ndryshme në botë.

Në vijim, KultPlus ju sjell disa nga thëniet më të njohura të Gates, të cilat sipas tij nuk mund t’i mësoni në shkollë..

1. Jeta nuk është e drejtë, mësohuni me të.
Mjaft pritët që jeta “t’ju sjellë” gjërat që ju mendoni se “i meritoni”.
2. Botës nuk i bëhet vonë për vetëvlerësimin tuaj.
Filloni të bëni diçka me veten dhe për veten tuaj sot. Tani!
3. Nuk do të kesh një pagë me gjashtë shifra menjëherë pas shkollës.
Do të duhet të punosh fort për të arritur atë që dëshiron.
4. Nëse mendon se mësuesi është i ashpër, prit të shohësh si do të jetë shefi.
Në vend të të “hajë me dhëmbë” përpara klasës, tani do të jetë përpara një zyre të tërë.
5. Gatimi i hamburgerëve nuk është “përtej dinjitetit tënd”.
Gëlltite atë krenari idiote dhe merre atë punë që tani mendon se është nën nivelin që ti meriton.
6. Nëse i çon gjërat për dreq, nuk është faji i prindërve.
Mjaft shpërndave fajësime dhe fillo të marrësh përgjegjësi për dështimet e tua.
7. Prindërit dinë diçka që ti nuk e di.
Ndoshta, para se të lindje ti, prindërit e tu nuk kanë qenë aq të mërzitshëm sa janë sot.
8. Shkolla mund të ketë hequr fituesit dhe humbësit, por jeta jo.
Rezultati i një provimi nuk justifikon mjetet. Nuk ka as edhe ngjashmërinë më të vogël me atë që ndodh në jetën reale.
9. Jeta nuk është e ndarë në semestra.
Një herë që fillon, jeta vazhdon e vazhdon, pa fund. Kështu që shpenzoje kohën tënde duke bërë një gjë që vlen.
10. Ajo që sheh në televizor nuk është jetë reale.
Në jetën reale, njerëzit duhet ta lënë kafenenë dhe të shkojnë në punë.
11. Tregohu i mirë me ata që vetëm mësojnë.
Shanset janë që do të përfundosh të punosh për një prej tyre. / KultPlus.com

Presidenti Begaj takon ministrin e Arabisë Saudite, e falënderon për njohjen e Kosovës

Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bajram Begaj, është takuar sot me Ministrin e Haxhit dhe Umres së Arabisë Saudite, Taufiq Bin Fauzan al-Rabiah.

Sipas presidencës shqiptare, në fokus të takimit ishin marrëdhëniet shumë të mira politike në interes të bashkëpunimit dhe të zhvillimit të një agjende dypalëshe, mundësitë e  rritjes së bashkëpunimit ekonomik, si dhe mbështetja për njohje të reja të Kosovës.

Begaj i shprehu ministrit saudit të Haxhit dhe Umres falënderime për ndihmën humanitare dhe financiare që Arabia Saudite ka dhënë ndër vite për Shqipërinë në momente të vështira.

Njëherazi, kreu i shtetit shqiptar shprehu gatishmërinë për të rritur bashkëpunimin ekonomik, investimet direkte, si dhe mundësinë e vendosjes së një linje direkte mes Shqipërisë dhe Arabisë Saudite, gjë që do të ndikojë pozitivisht jo vetëm në numrin e turistëve, por edhe në shkëmbimet tregtare mes dy vendeve.  

Presidenti Begaj vlerësoi njohjen dhe mbështetjen e Kosovës nga Arabia Saudite, teksa kërkoi ndihmën për të zgjeruar numrin e këtyre vendeve.

Ambasadori De Riu: Mezi pres të shikojmë Kosovën të shkëlqejë në Eurovision

Ambasadori italian në Kosovë, Antonello De Riu, mori pjesë në finalen e edicionit të dytë të Festivalit të Këngës në RTK.

Në një postim në “X” të Ambasadës së Italisë në Prishtinë, thuhet se De Riu ishte i emocionuar që mori pjesë në këtë natë të veçantë.

“Mezi pres të shikojmë Kosovën të shkëlqejë në Eurovision dhe të forcojë lidhjet kulturore duke sjellë artistë italianë në festival”, thuhet në postim.

Ndryshe, Endrit Krasniqi është fituesi i edicionit të dytë të Fesitvalit të Këngës në RTK. Ai mori trofeun “Diamanti blu” me këngën “Flas me gjethen”.

Juria ndau çmimin e dytë për Greta Azizin, me këngën “Verës”, derisa çmimi i tretë i shkoi Dea Stricës me këngën “N’Shqipni”.

Në Zym të Hasit u mbajt edicioni i 53-të i ‘Takimeve të Gjeçovit’

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka njoftuar se në Zym të Hasit u mbajt edicioni i 53-të i “Takimeve të Gjeçovit,” për të nderuar 150-vjetorin e lindjes së Shtjefën Gjeçovit, një nga figurat kyçe të kulturës sonë kombëtare.

Sipas njoftimit të MKRS-së, çmimi kryesor “Unaza e Katit” iu nda regjisores Vera Grabocka, ndërsa u zhvilluan edhe aktivitete të shumta si ekspozita e artistit Liman Cakaj, “Ditët e Diasporës” dhe “Festivali i Bukës,” duke kremtuar traditat lokale.

I pranishëm në këtë manifestim që bashkon artin, kulturën dhe historinë shqiptare ishte edhe ministri Çeku.

Çast lumturie

Poezi nga Mitrush Kuteli

… Pra, bir, mos qaj: ky është ligji e qënies
Të vijë rrotull dhe të kthehet rishtaz
Përbrenda gjirit t’amës s’amëshuar
Të mosqënies.

Ku janë ata që patën qënë? Shkuan
Atje ku qenë – lanë prapa tyre
Një tingull n’erë, shuar dalngadalë,
Si çdo qënie.

Nga shtati i tyre ngjizet rishmë jeta
Që duhet rrojtur: mbajtur, vojtur, falur
Kur çasti i madh troket në derën tonë
Urdhëronjës.

Koprace është jeta në të mira
Dhe dorëhapur gjëmash dhe mënxyrash –
Të gjitha duhen hequr dhe duruar
Zemërkthjellët.

Un’ rrethin tim e mbylla keq a mirë,
Si vdekëtar i thjeshtë – hallkë e lidhur
Dhe shkoj i velur hojesh dhe sherbelesh
Pa keqardhje.

Do rroj, shpresoj, ca kohë, brenda teje
Se kjo ka qënë ëndra ime: shpirtin
Tim trashëgim të ta le pas vdekjes
Siç e mora.

Vazhdo dhe ti të jetës shteg, të shkruar:
Të larta mos lakmo – se shtypës bëhesh
As poshtë shumë mos rrëshqit, se shtypesh,
Qofsh i lumtur!/ KultPlus.com

“Gjashtë Apostujt me Shën Mëhillin”, për të parën herë para publikut të muzeut “Onufri”

Pas një pune disamujore, kryer në laboratorin e Konservimit dhe Restaurimit në muzeun “Onufri” nga restauratori Erion Lezi, përfundoi ndërhyrja riparuese për ikonën “Gjashtë Apostujt me Shën Mëhillin”, vepër e fillimit të shekullit XVII, atribuar Onufër Qipriotit.

Restaurimi i kësaj vepre është një arsye më shumë për të vizituar muzeun “Onufri” me ekspozimin për herë të parë të një tjetër thesari të shpëtuar ikonografik.

Kjo ikonë, e dimensioneve të mëdha, është pjesë përbërëse e deisit të madh e cila kompozohet nga dy skena. Ajo prej dekadash ka qëndruar në fondin e muzeut “Onufri” dhe për herë të parë ekspozohet për publikun.

Ikona edhe pse e restauruar përpara disa dekadash, paraqiste problematika të ndryshme si çarje suporti, dëmtim të kornizimit, dëmtim të grundit dhe shtresave përgatitore, dëmtim të pelikulës piktorike, shoqëruar me papastërti të qëndrueshme të lëna nga restaurimi i mëparshëm (dyll dhe parafine) si dhe oksidim verniku. Të gjitha këto copëtonin tërësinë e skenës, tjetërsonin ngjyrat dhe bukurinë e ikonës si dhe rrezikonin degradimin e saj./atsh/KultPlus.com