Ai ishte një prej penelatave më të pazakonta të pikturës, një prej gjenive, jeta e të cilit fatkeqësisht u moleps hera-herës me spazme therëse e dhimbje, gjurmë të cilat ai i la në pikturë, në ashpërsinë e kumtit shprehës, në terrin përpirës që përgjohet nga një dritim tinzar. Megjithatë kjo nuk e ndali hovin e tij sendërtues, nuk e vuri dot nën fre këtë pasion të hazdisur kumti. Plot 700 është numri i punëve, ndoshta shumë më shumë ishte ai zjarr përpirës i këtij shpirti që kuntoi dhe i blatoi botës të hyjshmin kurm e përjetim, por asnjëri prej këtyre shpërthimeve eterne estetike, nuk do ta shmangte fundin fatal të këtij gjeniu tragjik.
Rembrandt Harmenszoon van Rijn, konsiderohet si një ndër mjeshtrat më të mëdhenj të historisë së artit europian dhe piktori më i famshëm holandez i shekullit të 17-të. Kontributi i tij në art erdhi në atë periudhë të cilën historianët e quajnë epoka e artë holandeze, kur kultura holandeze, shkenca, tregtia, pushteti dhe ndikimi në botë arritën majat më të larta. Mes veprave kryesore të Rembrandt-it janë “Martesa e Samsonit”, “Mëngjesi martesor”, “Shën Pali në Burg”, “Leksione anatomie”, “Nusja çifute”, “Portreti i një njeriu”, “Familja”, “Portret i vetvetes” dhe “Adhurimi i Magit”.
I susksesshëm si piktor portretesh, vitet e fundit të jetës i kaloi mes tragjedish personale dhe vështirësish financiare. Autoportretet e tij formojnë një biografi intime e unike, ku artisti vëzhgoi veten sinqerisht e përulësisht./ KultPlus.com
Vizitueshmëria në Kalanë e Rozafës ka ardhur në rritje. Muaji janar i këtij viti shënoi të tjera shifra pozitive me 961 vizitorë më shumë se gjatë të njëjtës periudhë në vitin 2023.
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Shkodër ftoi të gjithë të apasionuarit pas historisë ta vizitojnë Rozafatin, për t’u njohur me historinë e për të kaluar një ditë plot aventura të paharrueshme në kala.
Sipas statistikave të publikuara nga DRTK Shkodër, nga 1-31 janar i 2024, kalaja u vizitua nga 3542 vizitorë, ndërsa një vit më parë kjo shifër arriti në 2581 persona.
Krahas vizitueshmërisë janë rritur dhe të ardhurat nga shitja e biletave, në masën 20, 6%./atsh/KultPlus.com
Kozmonauti rus Oleg Kononenko vendosi të dielën një rekord botëror për kohën totale të kaluar në hapësirë, duke tejkaluar bashkatdhetarin e tij Gennady Padalka i cili kaloi më shumë se 878 ditë në orbitë, tha korporata hapësinore e Rusisë.
Kononenko pritet të arrijë gjithsej 1000 ditë në hapësirë më 5 qershor dhe deri në fund të shtatorit do të ketë 1110 ditë.
“Unë fluturoj në hapësirë për të bërë gjënë time të preferuar, jo për të vendosur rekorde” ,tha Kononenko për TASS në një intervistë nga Stacioni Ndërkombëtar i Hapësirës (ISS)
“Jam krenar për të gjitha arritjet e mia, por jam më shumë krenar që rekordin për kohëzgjatjen totale të qëndrimit njerëzor në hapësirë e mban ende një kozmonaut rus”.
59-vjeçari mori vendin e parë nga Padalka, i cili grumbulloi gjithsej 878 ditë, 11 orë, 29 minuta dhe 48 sekonda.
Bashkimi Sovjetik e trembi Perëndimin në vitet e para të garës hapësinore duke qenë i pari që nisi një satelit në orbitën e Tokës – Sputnik 1, në 1957 – dhe më pas kozmonauti sovjetik Yuri Gagarin u bë njeriu i parë që udhëtoi në hapësirë në 1961, raporton Reuters, transmeton Klankosova.tv.
Por pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, programi hapësinor i Rusisë u përball me mungesa masive fondesh dhe korrupsion.
Zyrtarët nën presidentin Vladimir Putin janë zotuar në mënyrë të përsëritur se do ta kthejnë rënien e programeve hapësinore të Rusisë, megjithëse probleme serioze mbeten ende, sipas zyrtarëve dhe analistëve të hapësirës, transmeton Klankosova.tv./KultPlus.com
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Gjirokastër ka përfunduar punën për pastrimin nga vegjetacioni në bendin mbi përroin e “Nokovës” në fshatin “Nokovë”, bend i cili është Monument Kulture i kategorisë së parë.
Bendi është ndërtuar poshtë fshatit mbi përroin e Nokovës, në një distancë rreth 700m nga banesat e fshatit. Bendi me gjatësi 16 m akumulon gjatë natës një volum uji prej 400 metër kub.
Prita prej muri guri, me lartësi 5,5 m është në formë kantraforti. Në skajin e majtë kreu i bendit ka një ulje prej 0,40 metrash për shkarkimin e ujërave të tepërta.
Në mesin e bendit poshtë është vrima e daljes së ujit për vaditje (0,6 x0,6m) e mbuluar sipër me qemer cilindrik. Muratura e bendit është punuar me gurë vendi të zinj e shtuforë.
Me herët DRTK Gjirokastër pastroi edhe tre bende të tjera në zonën e Lunxhërisë, po ashtu Monumente Kulture, Kat. I.
Njëri prej tyre ishte bendi i “Mingulit” i cili ngrihet mbi përroin e Mingulit gjatë rrugës që të çon në “Manastirin e Shpërfytyrimit” i cili është një nga bendet më të goditur nga ana konstruktive me gjatësi 17m, gjerësi 2m e me lartësi 4m./atsh/KultPlus.com
Shqipëri, o jetëgjatë, ty të kemi mëmë e atë dhe për ty do të luftojmë gjersa të të trashëgojmë. Për ty të gjithë, ditë dhe natë, mendohemi gjerë e gjatë, ti kurrë s’prishesh, s’shkretohesh, as drobitesh, as rrëgjohesh, më ke gjithë bukuritë e tëtëra mirësitë, ke fusha me lule shumë. lumenj të mëdhenj pa gjumë, male të lart’ e të veshura, buzën e detit të qeshur, Mëje dritëz në dritë me të gjitha mirësitë. …………………………….. Shqipëri, të qofsha falë, të kam mëmë e më ke djalë./KultPlus.com
Athanas Banushi, njohur si Tano Banushi (Shkodër, 4 Shkurt 1927 – 7 gusht 1993) ka qenë një nga aktorët më në zë i humorit shqiptar, ku spikati në gjininë e estradës. Për meritat e tij në këtë lëmë është dekoruar me titullin Artist i Popullit.
Në qershor të 1945 Banushi kreu klasën e shtatë të gjimnazit të shtetit dhe u përfshi në veprimtarinë e Shtëpisë së Artit dhe Kulturës, krijuar pas hyrjes së komunistëve, më 18 janar 1945. Në ditët e fundvitit shkollor, Kompleksi Filarmonik i BRASH-it pranë Liceut Shtetnor paraqitet me dramën “Dje dhe sot” të shkruar nga prof. Filip Ndocaj.
Në këtë dramë, Banushi luajti rolin e Gjinit, shërbëtor i një familjeje shkodrane. Shfaqjet e tjera që u zhvilluan në sallonin e shoqërisë “Vllaznia” ishin si “Klasa e shtatë” dhe “Jak, o Jak”, ku Tanoja u prezantua si humorist, ishin mbase paroditë e para të përdorura për shfaqje variete. Më 1946 luajti rolin e një të dehuri në dramën “Armiku i Popullit” i Ibsenit.
Po atë vit interpretoi në komedinë “Pashuku” të Ndocajt dhe më pas vijoi të përfshihej në veprimtaritë e shumta të klubit “Vasil Shanto” dhe të grupeve artistike të Shtëpisë së Artit e të Kulturës (më vonë Shtëpia e Kulturës dhe e Krijimtarisë Popullore).
Pas një transferimi në Vlorë, u aktivizua edhe në grupet artistike që i drejtonte miku i tij Tish Daija. Pas gati tre vitesh shërbimi ushtarak, në fund të 1949 u emërua korrespondent i Shkodrës për gazetën “Zëri i Popullit”. Pas një kohe kaloi instruktor në Komitetin e Rinisë në sektorin e agjitacion-propagandës dhe u emërua drejtor i Klubit të rinisë “Herojtë e Vigut”, ku ishte organizator kryesor i mbrëmjeve rinore. Aktivizohej si konferencier në shfaqet e estradës së Klubit të punëtorëve “Vasil Shanto” dhe nuk ndërpreu veprimtarinë artistike, qoftë në korin e Shtëpisë së Kulturës, si instrumentist e humorist në Radio-Shkodra dhe si aktor ndër shfaqet teatrale.
Në korrik të 1958 u krijua në Shkodër estrada profesioniste, e përfshirë në kuadrin e teatrit “Migjeni” të porsandërtuar, ku Banushi u emërua aktor profesionist. Më 14 nëntor të po atij viti doli premiera e parë e Estradës së Shkodrës me titullin “Reparti i operacionit të zemrës”, ku Tanoja ishte edhe inspektor skene.
Më 19 shkurt 1959 u shfaq premiera e dytë “Po ta këndoj kangën me saze”, sipas titullit të një kënge shkodrane, libreti u shkrua nga Paulin Sekuj dhe Banushi. Premiera e tretë u dha më 4 qershor të po atij viti, e titulluar “Pastro kopshtin, bahçevan!” Më 1962 estrada nisi turnetë në mbarë Shqipërinë, u dekorua me Urdhërin e Punës të klasit I dhe në njëzet vjetorin e saj më 1978 u dekorua me Urdhërin “Naim Frashëri” të klasit I
Më 5 shkurt 1986 doli në pension, 4 vjet pasi kishte mbushur moshën e pensionit. Megjithatë, e vijoi veprimtarinë artistike, duke shkruar e botuar edhe skeçe, tregime humoristike e anekdota.
Ibrahim Madhi lindi më 25 nëntor të vitit 1945. Është një ndër figurat më të rëndësishme të muzikës dhe artit të interpretimit Shqiptar. I njohur për formimin dhe muzikalitetin e tij madhështor, muzikanti i shquar ka dhënë një kontribut të çmuar në formatimin e shkollës kombtare të interpretimit muzikor.
Violinisti i shquar u lind në Tiranë më 1945. Pasi mbaron ciklin e plotë të studimeve në Liceun Artistik “J.Misja” Tiranë në 1963, diplomohet në Institutin e Lartë të Arteve (sot Akademia e Arteve) në 1968 me rezultate te shkëlqyera. Në vazhdim (1973) ai i kompleton studimet e tij violinistike me një specializim pasuniversitar pranë konservatorit “San Pietro a Maiella” në Napoli (Itali).
Fillimet e aktivitetit të tij pedagogjik i përkasin vitit 1962, më parë si mësues i klasës së violinës në Liceun Artistik “J. Misja” dhe më pas, në 1965, prane I.L.Arteve. Për më shumë se 40-vjet karrierë pedagogjike, ai ka pregatitur breza të tërë violinistësh e muzikantësh të spikatur.
Që në moshë të re dallohet për prirje të veçanta solistike, por kur në vitin 1962, violinisti 16-vjeçar interpretoi plot siguri e autoritet koncertin e Mendelssohn-it, i shoqëruar nga Orkestra Simfonike e RTV Shqiptar nën drejtimin e dirigjentit Mustafa Krantja, skena do të ishte sfida më e madhe e tij.
Në vijim shumë vepra të tjera kapitale të repertorit violinistik do të merrnin jetë nga talenti i mjeshtrit Madhi, në bashkëpunimet e tij me të gjitha orkestrat kryesore shqiptare (Orkestra Simfonike e RTV Shqiptar, Orkestra Simfonike e Teatrit të Operas dhe Baletit, Orkestra Simfonike e I.L.Arteve, Ansambli i Shtetit, Orkestra e Harqeve të I.L.Arteve etj) si dhe me pianistët e shquar M.Kristidhi, A.Tartari etj.
Për meritat dhe kontributin e tij të veçantë, ai gëzoi titullin më të lartë të artit në Shqipëri: “Artist i Popullit”.
Emri i tij lidhet jo vetëm me të qenurit një solist brilant, por në të njëjtën kohë edhe një drejtues i përkryer i grupeve të muzikës së dhomës dhe orkestrsës së harqeve. Brohoritja për shkollën Shqiptare të interpretimit violinistik, nuk mund të kuptohet pa emrin e Ibrahim Madhit si një ndër figurat qëndrore të kësaj shkolle.
Është ndarë nga jeta më 4 shkurt 2014./KultPlus.com
Është ndarë nga jeta në moshën 76-vjeçare, Carl Weathers.
Një mori homazhe janë bërë për ish-lojtarin e NFL-së, i kthyer në aktorin e Hollivudit, i cili luajti në “Rocky”, “Predator” dhe “The Mandalorian”, shkruan euronews, transmeton Klankosova.tv.
Matt Luber, menaxheri i tij, tha se Weathers vdiq të enjten. Familja e tij lëshoi një deklaratë duke thënë se ai vdiq “i qetë në gjumë”/ KultPlus.com
Në sferën ku bashkohen arti dhe shkenca, Skender Boshnjaku, neuropsikiatër dhe profesor i shquar në Universitetin e Prishtinës, ka hapu një “dritare” artistike magjepsëse. Ekspozita e tij e fundit, “Bota ime në rreth”, shfaq talentin e tij më pak të njohur si artist, duke ofruar një eksplorim të mahnitshëm të elegancës dhe fuqisë së thjeshtësisë, shkruan KultPlus.
Sipas Shkëlzen Maliqit, në këtë ekspozitë, Boshnjaku prezanton vepra arti gjeometrike abstrakte të frymëzuara nga modelet e rrethit. Ajo që e bën artin e tij unik është qasja e tij e riciklimit. Në “Bota ime në rreth”, të organizuar në galerinë Hani i 2 Roberteve, Boshnjaku u jep jetë këtyre simboleve, duke kërkuar pastërtinë dhe harmoninë në format e tyre. Është një metaforë për bukurinë e thjeshtësisë dhe të plotësisë në jetë.
Çdo pjesë në këtë ekspozitë pasqyron magjepsjen e Boshnjakut me saktësinë gjeometrike të rrathëve. Format e përsëritura simbolizojnë rinovimin dhe riciklimin, duke i shtuar edhe më shumë thellësi pamjes vizuale.
Të gjithë ata që do të kenë fatin ta vizitojnë ekspoztën e “Bota ime në rreth” do të magjepsen në eksplorimin e pastërtisë dhe harmonisë nga artisti brenda këtyre formave të thjeshta.
“Muj me thënë që krahas punës profesionale që kam pas, mbi 40 vite, po ashtu përafërsisht po afrohem edhe 40 vjeçarin tjetër jom marr së pari me shkrime, e më pas me krijmtari. Unë kam hap shumë ekspozita, do ta veçoja atë në Londër, për grafitet serbe kundër shqiptarëve”, thotë Boshnjaku.
Sipas tij, hapja e një ekspozitë është shumë e veçantë, por kjo e 1 Shkurtit është diçka më e veçantë se të tjerat, për shumë arsye.
“Është një ndjenjë e veçantë të hapësh ekspozitë. Kjo ekspozitë është e veçantë për shumë arsye, përputhet me një vjetor timin 40 vjeçar, përputhet me përvjetorin e punës së galerisë “Hani i 2 Robertëve”, edhe është një veçanti që kurator i imi është Shkëlzen Maliqi. Akoma nuk mund ta besoj që ka shkru për mu. Duhet të jem modest dhe ta pranoj, duke i thënë mos ke shkru tepër, mu dok që ka shkru shumë për mua. Qëllimi jem jetësor është me i mledhë lulen e qytetërimit të Prishtinës”, thotë Boshnjaku për KultPlus.
Në anën tjetër, artistja Zake Prelvukaj e ka vlerësuar tej-mase profesorin Boshnjaku, por më së shumti e ka vlerësuar artin e tij.
“Kur je e re në moshë, më së shumti të impresionon dikush që di të shkruajë. Për mu ka qenë e veçantë me i pa shkrimet që i ka bërë për mua në atë kohë krijuesi Skender Boshnjaku, i cili ma ka hapur një rrugë për të punuar. Nuk është ndarë prej punës. Ka pasur rënie e ngritje shumë të mëdha. Ka punuar jashtë arteve pamore e aplikative, si neuropsikiatër. Mendoj se këto punime janë vetë mjekësia dhe simbolet e përditshme që ka përdorur, janë të karakterit universal”, shtoi artistja Prelvukaj.
Boshnjaku na fton të gjejmë rrethet tona të përsosmërisë në një botë komplekse, duke e bërë këtë ekspozitë një domosdoshmëri për të apasionuarit pas artit, të cilët do të kenë mundësi ta shohin ekspozitën deri më 22 Shkurt. /KultPlus.com
Bashkia e Shkodrës nisi zbatimin e projektit për rivitalizimin kulturor të hapësirave publike.
Lajmin e bëri të ditur kryebashkiaku i Shkodrës, Benet Beci i cili postoi në rrjetet sociale elementin e parë të vendosur në rrugë.
“Kemi nisur zbatimin e një projekti kompleks si “Rivitalizimi Kulturor i Hapësirave Publike”. Është vendosur elementi i parë kompozues, një “prekje artistike”, e kuruar me kujdes dhe e instaluar nga skulptori Petrit Bilali dhe disa studentë të departamentit të arteve, Shkodër”, u shpreh Beci.
Sipas tij, ky është vetëm hapi i parë i zbatimit të këtij projekti që i kthen hapësirat publike në hapësira kulturore./KultPlus.com
Azem Shkreli ishte nga shkrimtarët e parë të Kosovës që njoha nga afër. Nga ai kisha lexuar poezi dhe kisha dëgjuar të më tregonte ndonjëri, se jeton në Prishtinë një poet me emrin Azem Shkreli , se ka një pamje të tillë dhe se flet kështu apo ashtu dhe kaq. Por kur shkova për herën e parë në Kosovë në vjeshtën e 1972-së për Ditët e Poezisë që organizoheshin në Gjakovë e takova edhe Azemin mes grupit të shquar të poetëve të asaj ane të Shqipërisë.
Në fillim më bënë përshtypje lëvizjet e tij të përhershme si veriu. Ai ulej pak në tryezë dhe papritur ngrihej, shkonte të takonte ndonjërin, kthehej për të qëndruar pakëz në tryezë dhe ikte përsëri ,se dikush e priste në ndonjë anë. Por edhe kur rrinte në tryezë , shpesh heshtëte me sy të përhumbur diku dhe dukej sikur nuk dëgjonte asgjë nga ç’flitej. Vetëm kur fjala vinte tek poezia dhe tek arti në përgjithësi dhe kur ndizej ndonjë polemikë, sytë e tij dilnin nga përhumbja duke shkrepëtirë, shikonte me kokën mënjanë dhe pastaj hidhej për të pohuar apo mohuar ndonjë mendim . Atëherë harronte të lëvizte nga tryeza dhe bëhej një bashkëbisefues i mirë. Megjithatë ai nuk fliste shumë.
Kjo ishte përshtypja ime e parë në takimet e fillimit me Azem Shkrelin. Në ato takimet poetike të Gjakovës , ku lexonim nga një vjershë poetët pjesëmarrës , unë lexova disa vargje kushtuar nënës sime, që fillonin: Nëna ime , e bukura Hatixhé, Më e bukura nga gjithë fshatarkat, Atje në minder mbi një dyshemé, Më polli mua kur u kthye nga arat.
Azem Shkreli gjithë ato ditë që qëndrova në Prishtinë, sa më takonte , e bënte zërin si timin, më imitonte dhe përsëriste: -Dritëro! -Hë, Azem?-përgjegjesha unë. Dhe ai qëndronte para meje, duke më imituar në recitim dhe duke përsëritur vargjet: Nëna ime , e bukura Hatixhé, Më e bukura nga gjithë fshatarkat… Pastaj qeshte dhe tundte kokën: -E, Dritëro, nëna ime e bukura Hatixhé? Edhe ti boll i bukur ke dalë!… Kaluan vitet dhe ne u bëmë miq. Sa herë që vinte në Tiranë , kur ishte drejtor i Teatrit të Prishtinës dhe më vonë drejtor i Kosova Filmit, ne takoheshim herë në Hotel Dajti dhe herë në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve, takoheshim edhe me Beharen, të shoqen e tij , një grua e dashur, e këndshme në kuvendime , e pashme dhe atdhetare.
Por më vonë , pas lëvizjeve për liri dhe pavarësi në Kosovë, në fillimin e viteve 80-të, dhe pas mbylljes së kufinjve , rrallë takoheshim. Vetëm në vitet 90-të , filluan përsëri të vinin në Tiranë poetët e Kosovës, si zogj shtegtarë, të vinin nga vendet e tjera të Evropës, nga Gjermania, Zvicra apo Austria. Ne këtej po nuk mund të lëviznim për në Kosovë për ato arsye që përmenda . Megjithatë , në vitin 1992, pas Mbrëmjeve Poetike të Strugës, unë dhe gruaja ime Sadija, morëm guximin dhe shkuam në Prishtinë , duke e kaluar kufirin me Maqedoninë së fshehurazi.
Në Prishtinë ne fjetëm atë natë gushti në shtëpinë e mikut tonë të dashur, Ali Aliut , që bashkë me të shoqen e tij Merza, grua fisnike dhe e palodhur për mysafirët, na pritën ngrohtë dhe mirë. Të nesërmen dolëm nëpër Prishtinë, e cila nuk e kishte atë gëzimin e njëzet vjetëve të shkuar , por dukej sikur ishte mbuluar nga një hije e rëndë si teneqe, hije e pushtimit të egër sërb. Nën këtë hije si teneqe ne u takuam me Rexhep Qosen, me Ibrahim Rugovën, Adem Demaçin e të tjerë. Mes tyre takuam edhe Azem Shkrelin. Ai na tha se gruan e kishte të sëmurë rëndë nga veshkat dhe ne vumë re një trishtim në sytë e tij . Por Azemi ishte i çuditshëm! Na ftoi për drekë në shtëpi , edhe se Beharen e kishte të sëmurë. Në shtëpi ne e gjetëm Beharen duke punuar për tryezën e mysafirëve. Kishte një fytyrë gati gri, fytyrë prej të sëmuri të vërtetë, por sëmundjen mundohej ta vinte poshtë me punën. U përqafuam dhe u ulëm bashkë me Ali Aliun , që ishte me ne. Pastaj erdhi edhe Ibrahim Rugova dhe një tjetër që nuk më kujtohet. U ul edhe Beharja në tryezë dhe ne shijuam gjellët e saj të mira. Azemi, në fillim i heshtur, u gjallërua. Duke pirë ne filluam të flisnim për politikën , dhe vetëm për atë, për gjendjen në Tiranë , për rrugën e demokracisë në Shqipëri, për genocidin sërb në Kosovë, për problemet e Lidhjes Demokratike e me radhë. Azemi, i menduar, donte t’ia ndryshonte drejtimin bisedës: -E po, si nuk folëm për letërsinë!- tha ai dhe psherëtiu. -Kur gjëmojnë topat, hesht muza!- përsërita unë një shprehje latine. Vërtet , Azemin e shqetësonte letërsia : si do ecte ajo në kushtet e reja të ndryshimeve demokratike pas rënies së sistemit të socializmit totalitar, cilat do të ishin raportet mes shkrimtarëve dhe çfarë lidhje do të kishin shkrimtarët e Shqipërive këtej dhe andej Drinit.
Këto shqetësime ai i kishte të sinqerta, pasi ishte një shkrimtar i vërtetë, një poet i shquar me një origjinalitet të papërsëritshëm. Ai është njê poet modern i një natyre të veçantë. Në poezinë e ti shkrihet fryma kombëtare me frymën evropiane me një harmoni të natyrshme, duke krijuar një variacion të lakmueshëm në artin poetik. Vargjet e tij janë metrikë dhe ametrikë , të matur e të lirë , po gjithmonë të shoqëruar me muzikalitetin poetik. Në to ndjehet shqetësimi për kohën dhe njeriun, kombin dhe lirinë. Në gjithë poezinë e Azem Shkrelit mbizotërojnë zogjtë dhe guri. Këto janë dy simbole apo metafora të qëndresës dhe ëndrrës , që përbëjnë jetën. Edhe vëllimi i fundit poetik , i botuar pas vdekjes, në qendër ka këto dy metafora. Këtë e tregon edhe titulli”Zogj dhe gurë”. Unë këtë libër e kam lexuar në dorëshkrim para nja dy muajve se të vdiste Azemi .Ai erdhi në shtëpi tek unë , si gjithmonë kur ndodhej në Tiranë , dhe ma dha dorëshkrimin në gjysma letrash . -Ky është libri im i fundit-tha ai. -Jo i fundit , por i gjashtëmbëdhjeti !- thashë unë duke qeshur. -Fjala që vjen !- tha ai i skuqur pakëz. Unë pastaj e pyeta për Ali Podrimjen se çfarë po bënte, biseduam për Fahredin Gungën dhe e kujtuam me dhimbje për vdekjen e tij të papritur.
Folēm për Din Mehmetin dhe për poezinë e tij , që unë e çmoj shumë, e me radhē. Pastaj kujtuam ato shtatë-tetë ditë të vitit 1992, kur ai bashkë me Ali Podrimjen banuan në shtëpinë time . Në ato ditë mbrëmjeve polemizonim për partitë e majta dhe të djathta në Shqipëri. Unë mbroja të majtën , ata anonin nga e djathta. Kur polemika ndizej. Azemi ngrihej në këmbë me kokën mënjanë dhe me duart në xhepa, ndërsa Aliu shtrihej në kanape me krahun nën qafë. Heshtnim për një çast dhe pastaj fillonim e lexonim vjetsha. Ata kishin qenë në Vlorē dhe kishin shkruar vargje me motive nga ai qytet dhe nga deti . -E , Azem? Poezia nuk na zemëron si politika!-thosha unë. -Po të mos ishte poezia , do të kishim ngrënë njëri-tjetrin , siç ke thënë ti njëherë!- kujtonte Azemi një thënien time të vjetër diku në ndonjë tryezë. Pas disa ditëve nga çasti që ma la dorëshkrimin “Zogj dhe gurë”, erdhi dhe e mori, doemos të përcjellë me lavdërimet e mia të përzemërta. Kur hyri në shtëpi ai ishte skuqur dhe merrte frymë me zor. – Janë të larta këto shkallët tuaja!- i tha ai Sadijes. Dhe këto ishin fjalët e fundit që dëgjova prej tij.
Grupi “Oda”, një prej bendeve më të pëlqyera kosovare, është formuar në vitin 1994 në Londër dhe është një rock band shqiptar i viteve ’90.
Që nga viti 1998 kur edhe u publikua albumi i fundit, i titulluar po me këtë emër “1998”, grupi u shpërnda në të katër anët e botës, duke lënë pas vete hitet e pavdekshme të cilat i shoqëruan adhuruesit e tyre deri më sot.
Një ndër këngët e tyre të pavdekshme, është kënga “Beso në diell” e cila edhe sot dëgjohet me shumë nostalgji.
Anëtarët e Grupit “Oda” kanë qenë pothuajse të gjithë ish-anëtar të grupeve të njohura gjatë viteve të 80-ta në rock skenën kosovare si: Dukagjin Lipa, Labinot Krasniqi, Besim Hajdini, Asdren Rrahmani, Petrit Riza, Florent Boshnjaku, Besim Gashi-Babuka, Valon Gashi, Marcus McIrneney.
Në vitin 1995, Oda publikojnë albumin “Rrugë E Mbarë”. Ndërsa në vitin 1998, ata publikuan albumin “1998”.
Grupi Oda kanë qenë edhe pjesë e Top Fest 3 dhe 4.
Në vitin 2010, 12 vite më vonë, formacioni i dikurshëm bashkon përsëri forcat, duke iu rikthyer skenës me këngën më të dëgjuar dhe më e kërkuar në radiot kosovare ‘Era’.
KultPlus më poshtë ju sjell këngën “Beso në diell”. / KultPlus.com
“Historia e Ukrainës dhe e Krimesë”, “Ukraina – Përplasja Perëndim – Rusi” dhe “Roli i diplomacisë botërore në konfliktin Rusi-Ukrainë” janë tre libra të autorit Lutfi Bilalli të cilët u promovuan sot në KultPlus Caffe Gallery.
Këta tre libra të cilët janë botuar në shoqatën botuese “3SD” përshkruajnë luftën në Ukrainë dhe politikat e qeverisjes botërore të cilat si epiqendër momentalisht kanë Ukrainën, shkruan KultPlus.
Me një fjalim përshëndetës ishte Mentor Mripa ai që e nisi këtë ceremoni promovimi, e cila pati pjesëmarrës të shumtë. Ndërsa me përshëndetje speciale Mripa i falënderoi edhe kolegët e tij gazetarë që po e përcillnin ngjarjen, me këtë rast edhe ata nga Ukraina, për të vazhduar më pas me panelistët.
Profesori Universitar, Gëzim Qerimi, në fjalimin e tij tha se e vlerëson faktin që lexuesi shqipfolës tani ka një pasqyrë më të plotë të çështjes së Ukrainës, përplasjeve të vazhdueshme Perëndim-Rusi si dhe shumë infromata për potencialin bërthamor, i cili që jep shenja të rikthimit të Luftës së Ftohtë.
“Ky libër paraqet presionet dhe krimet e vazhdueshme të Rusisë ndaj Ukrainës gjatë historisë e deri më tani. Në fillim autori ka trajtuar aspektin historik të Ukrainës nga Mesjeta e hershme deri në shpërbërjen e BRSS-së. Gjithashtu, autori ka prezantuar edhe të dhëna gjeografike për Ukrainën që janë paraqitur edhe konfliktet mbi trashëgiminë historike që kanë shpërfaqur polarizimet ekstreme në mes Rusisë dhe Ukrainës”, ka thënë panelisti Gëzim Qerimi.
Më tej panelisti Qerimi ka bërë të ditur se libri paraqet Ukrainën si njësi territoriale që ka pasur vëmendje edhe gjatë dy luftërave botërore.
“Në këtë libër argumentohet që Ukraina ishte në qendër të vëmendjes edhe gjatë dy luftërave botërore, e veçmas në Luftën e Dytë Botërore, ku grupet nacionaliste pro Ukrainës së pavarur në fillim kishin bashkëpunuar me Gjermaninë Naziste, respektivisht me Hitlerin, kundër Stalinit, për të ndryshuar më vonë këtë qëndrim”, ka thënë Qerimi.
Ndërsa, profesori tjetër universitar dhe po ashtu recenzenti i librit, Nexhmedin Spahiu, ka thënë se kjo triologji ka qenë një literaturë më se e nevojshme për të informuar publikun me njohuritë e nevojshme mbi luftën e Ukrainës.
“Kur shpërtheu lufta Ukrainë- Rusi në opinionin shqiptar u paraqitën shumë debate, si në televizionet e Tiranës, Prishtinës, Shkupit, por, ishin të paktë njerëzit të cilët kishin ekspertizën për të treguar se çka në realitet po ndodh. Dhe, duke dëgjuar, njerëzit kishin pak a shumë edhe ato që mund t’i lexonim edhe prej lajmeve dhe medieve të tjera sepse thjeshtë mungonte një ekspertizë më e thelluar, siç është kjo e paraqitur nga autori. Për studentët, gazetarët, profesorët, ushtarakët kjo është një literaturëmë se e nevojshme e cila do tu shërbente atyre për t’u pajisur me njohuritë e nevojshme në kohën në të cilën po jetojmë”, ka thënë panelisti Spahiu.
Recenzenti Spahiu po ashtu ka dekalaruar se për lexuesin e Kosovës këta tre libra kanë një rëndësi të madhe pasi përmes problemeve të tyre dhe krahasimit me ato të popullit tonë, si popullsi mund të njohim më mirë vetveten.
“Duke e njohur Ukrainën, duke njohur problemet e saj në fakt në një kohë të cilën po e përjetojë ne e njohim më mirë vetveten. Ne e njohim më mirë edhe historinë tonë sepse kemi arsye me pa atë në mënyrë më kritike. Dhe duke bërë krahasime, mund të vijmë në përfundime të cilat japin dritë mbi historinë tonë dhe mbi rrugën tonë në të ardhmen”, ka thënë më tej recensenti Spahiu.
Kurse Osman Gashi, botues i triologjisë, punë të jashtëzakonshme e ka quajtur shkrimin dhe përmbledhjen temave sipas tij të ndjeshme, të cilat ofrojnë një perspektivë të ndryshme dhe të thellë mbi ngjarjet dhe konfliktet e Ukrainës. Ai i ka përmendur dy arsye kryesore përse është botuar një triologji e tillë.
“Në botimet dhe literaturën shqipe ka një mungesë të dukshme të materialeve të tilla dhe këto libra përfaqësojnë një kontribut të rëndësishëm në mbushjen sadopak të këtij boshllëku. Kurse tjetra, përmes botimit të tre librave për Ukrainën dhe luftën që po ndodh atje, është një angazhim dhe mobilizim i yni në përkrahje morale, intelektuale dhe humane por edhe bashkim me botën dhe qytetërimin perëndimor, i cili është bashkuar në përkrahjen e Ukrainës”, ka thënë Gashi.
Në një fjalë rasti edhe gazetarja ukrainase Lyudmila Makey ka falënderuar popullin e Kosovës për ndihmën e ofruar ndaj popullit ukrainas duke thënë se Ukraina dhe Kosova ndajnë të njëjtën histori.
Ndërsa krejt në fund autori Lutfi Bilalli tha se shkrimi dhe botimi i librave ka qenë një punë e madhe që i mori një periudhë tre vjeçare.
‘E rëndësishme është për ne, për lexuesit dhe njerëzit e shkencës dhe studentëve që të ju ofrohet literaturë me informacione mbi këtë luftë e cila ka pasoja të mëdha mund të them edhe për krejt sigurinë globale”, ka thënë ai.
Pas ceremonisë së promovimit të gjithë pjesëmarrësit mund të merrnin libra me nënshkrimin e autorit Bilalli dhe më pastaj të bisedonin me miq në një koktej në ambientet e KultPlus Caffe Gallery/ KultPlus.com
Vajta në Stamboll të bëj pazar, për kujtim të ble një vazo balte: – Paqe dhe selam, usta poçar, Vazon më të mirë po e pate Paqe dhe selam, usta poçar!
Vazoja nga dora shkau e ra Dhe m’u bë njëzet e pesë copë, Më erdhi rrotull deti Marmara Dhe m’u hap dyqani turk si gropë, Më erdhi rrotull deti Marmara.
Pa më shau poçari keq turqisht, Unë e shava shqip e mend i rashë; Për çudi poçari nuk u ligsht, Veç dy lot në sytë e kuq i pashë, Për çudi poçari nuk u ligsht!
Mos u çmend ky turk, ky musliman? Unë e shaj, ai me duar në qafë! Poçe tjeter mori në dyqan Dhe më tha: ” Më shaj, për besë, prapë!” Poçe tjetër mori në dyqan.
Psheretiu si unë: ” Jam shqiptar, Shqip, vëlla, ti shamë dhe një herë, Fjala shqipe s’blihet në pazar, Në dyqan ka vjet që s’e kam ndjerë, Fjala shqipe s’blihet në pazar!”
Ikën nga dyqani burra e gra, Unë e një poçar e tjetër s’kishte, Vazot frynte deti Marmara, Vazove poçari shqip u fliste, Vazot mbushte deti Marmara. /KultPlus.com
“Të mbyturit dhe të shpëtuarit” po promovohet edhe në Tiranë një ditë pasi të promovohet në Prishtinë, te Qendra “Sotir Kolea” Biblioteka e vjetër (përballë parlamentit).
“Të mbyturit dhe të shpëtuarit” është një libër me ese i Primo Levi-t, shkruar më 1986, një vit para se ai t’i jepte fund jetës së tij.
Në këto ese, Levi analizon gjithë universin e kampeve të përqendrimit, duke u nisur nga përvoja e tij personale si i burgosur në Auschwitz, në kampin nazist të shfarosjes. Më pas e zgjeron vështrimin në përvojat e ngjashme të historisë së afërme, mes të cilëve edhe mbi gulagët sovjetikë.
Ndonëse ka përjetuar gjithçka në vetë të parë, ai rrëfen me kthjelltësi dhe ftohtësi mekanizmat që shpien në krijimin e “zonave gri” të pushtetit mes dhunuesve dhe të dhunuarve, korrupsionin ekonomik, zvetënimin moral të njerëzve që jetojnë në këto sisteme kampesh përqendrimi, qëllimet dhe shfrytëzimet politike dhe shoqërore të këtyre sistemeve, përsëritjen e dinamikave të ngjashme të sjelljeve njerëzore në realitetin e sotëm të përditshmërisë.
Libri është njohur dhe pranuar botërisht si një vepër e lartë mbi natyrën e së keqes dhe atë të njeriut.
Panelistë në promovimin e librit në Tiranë do të jenë:
Aida Baro – Përkthyese Nevila Nika – Historiane Elsa Demo – Gazetare Fabio Levi – President i Qendrës Ndërkombëtare të Studimeve Primo Levi, në Torino / KultPlus.com
Kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj priti në takim dy kampionët e boksit, Ermal Hadribeaj dhe Muhamet Qamili.
Ai vlerësoi sakrificat dhe arritjet e dy sportistëve të njohur, të cilët përfaqësojnë ngjyrat kuqezi, teksa i cilësoi si ambasadorët më të mirë të vendit.
“Më vjen mirë që e takoj Ermalin pas kaq vitesh, tani që është kampion botëror. Sot them se jam me fat që të kam njohur para se të njihnin të tjerët. Jam vërtet krenar për çfarë ke arritur dhe kur shoh se ke luftuar me dinjitet me një kundërshtar shumë të fortë. Të jam vërtet mirënjohës! Secili prej nesh, pavarësisht se ca e kanë prej detyrës, ca e kanë prej pasionit, është një ambasador i këtij vendi dhe kur njerëzit shikojnë histori suksesi thonë: ‘Ky është shqiptar’”, tha Veliaj.
Ashtu si Ermal Hadribeaj, edhe kampioni i ri, por i talentuar, Muhamet Qamili, ka arritur rezultate të larta në Itali dhe në arenën ndërkombëtare.
“Jam shumë krenar për brezin e ri që po vjen. Përpjekja jote në Romë është shpërblyer. Kur shoh që ka sportistë italianë që bëhen shtetas shqiptarë, sigurisht që më vjen shumë mirë, por nuk e fsheh dot që jam superkrenar se pavarësisht ofertave, pavarësisht tundimit për të qenë pjesë e një shteti të madh e ndoshta, le të themi e financave më të forta, secili prej jush ka zgjedhur të mbajë flamurin tonë”, shtoi Veliaj.
Kreu i Bashkisë u shpreh se sot është e rëndësishme që çdo shqiptar përmes punës së tij të promovojë Shqipërinë kudo ku jeton.
“Sot Shqipëria nuk është në luftë, nuk ka nevojë ta mbrosh atdheun me pushkë, por vlen çdo gjest që inkurajon atë që është ‘brand’ i Shqipërisë, flamurin tonë kuq e zi dhe na bën edhe ne të tjerëve të ndihemi krenarë. Kini parasysh se siç u takuam para 7 vitesh, kur ti shikoje një brez më të rritur dhe merrje kurajë prej tyre, sot ka çuna e goca që ju shohin në televizor dhe thonë: ‘Ata ia dolën dhe nuk ishin me tapet të kuq, nuk i kishin prindërit të famshëm, nuk ishin rritur në Bllok’”, deklaroi Veliaj. / KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau sot pamje nga Parku Kombëtar “Bredhi i Drenovës”.
Rama u shpreh se, ky park është një perlë e juglindjes, jo vetëm për vlerat si zonë e mbrojtur, por edhe e turizmit natyror.
Parku kombëtar “Bredhi i Drenovës” konsiderohet një nga parqet më të bukura natyrore në Shqipëri që vizitohet në të gjitha stinët nga turistë dhe kryesisht të huaj.
Parku kombëtar “Bredhi i Drenovës” ndodhet në qarkun e Korçës dhe në rrethin e Korçës. Sipërfaqja aktuale është 1380 ha. Ai merr rëndësi të veçantë në shkëmbimin e elementëve faunistikë dhe floristikë të vendit tonë me ato të Greqisë.
Parku është bërthamë dhe biokorridor për rruazorët e mëdhenj, si ariu, ujku, kaprolli, duke fituar kështu vlera dhe rëndësi rajonale ballkanike. Në të gjenden larmi habitatesh: kullota natyrore subalpine dhe alpine, pyje të ahut, pishës, bredhit dhe lajthisë. Takohen mjaft bimë të rralla dhe subendemike. Zonë e peizazheve tërheqëse me potenciale të mëdha për turizëm natyror e kulturor dhe zhvillim të qëndrueshëm. / KultPlus.com
“The Chicago Tribune” ka botuar, të enjten e 23 shkurtit 1922, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me telegramin e veçantë që Woodrow Wilson i ka dërguar asokohe Ambrose Kelly-t, botuesit të vetëm të një gazete amerikanë në Shqipëri, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Wilson vlerëson Shqipërinë
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Ambrose Kelly nga Mechanicsville, N.Y., i cili gëzon dallimin si botuesi i vetëm i një gazete amerikane në Shqipëri dhe një nga gazetat e pakta të çdo lloji në atë vend, sapo ka marrë një telegram nga Woodrow Wilson, duke i uruar mbarësi në botimin e tij.
Gazeta, e përjavshme, i kushtohet punës së Kryqit të Kuq të të Rinjve në Shqipëri dhe botohet në shtypshkronjën e qendrës së trajnimit manual për fëmijët shqiptarë nga organizata amerikane e fëmijëve. Ajo mban emrin “Yuniatieta – Tungjatjeta”, që në shqip do të thotë “How do you do – Si je”.
“Interesimi im dhe simpatitë e mia kanë qenë thellësisht të angazhuar në fatet politike të Shqipërisë dhe asgjë nuk do të më ofronte kënaqësi më të madhe sesa t’u bëja atyre një shërbim shtesë nëse do të kisha fatin të kem këtë mundësi në të ardhmen.”
Në kabllogramin e z. Wilson nuk mungojnë gjithashtu përshëndetjet për punonjësit e Kryqit të Kuq Amerikan në Shqipëri./KultPlus.com
Romani “Gruaja me të verdha në pyllin e Buddha-s”, i shkrimtarit Vath Koreshi, është romani i tij i fundit – në kornizat e një krijimtarie të pasur, afër gjysëm shekullore, me një mori romane, përmbledhje me tregime e novela, skenarë filmash, shkrime publicistike dhe ese letrare. Mbetet ky roman pra, vepra përmbyllëse e shkrimtarit, dhe, sikundër thuhet metaforikisht në këto raste, është kënga e fundit e mjelmës. Sepse tre vjet më pas, në vitin 2006, autori i saj – do të ndërrojë jetë.
Në leximin e sotëm interpretativ të veprës, kuptohet, se e bëjnë të pashmangshëm edhe një raport specifik, që lidhet me pengun e homazhit tonë venerues për këtë shkrimtar dhe intelektual të shquar, njeriun aq fisnik dhe përkrahës i pakursyer për krijuesit e rinj. Sikundër ka shkruar I. Kadare, Vath Koreshi, bënte pjesë midis atyre krijuesve të heshtur, krijimtaria e të cilëve, kishte të bënte thjesht me letërsinë, një letërsi serioze e autentike, me brumin dhe aromën e bukës së shtëpisë, për të cilën, një ditë të gjithë ne kemi nevojë. Ajo ka qëndruar në kufijtë e një letërsie të ndershme.
Sikundër vrehet nga aspekti kronologjik, ky është pra romani, që ia mbërriti të shkelë në shekullin e ri të letërsisë shqipe (XXI).
Krahas romaneve të njohur të viteve të mëparshëm: “Haxhiu i Frakullës”, “Dasma e Sakos”, “Mali mbi kënetë”, “Balada e Kurbinit”, “Mars etj., – pas viteve `90, Vath Koreshi vazhdoi të botojë vepra të tjera romanore si: “Requiem për një grua”(1995), “Ulku dhe Uilli”(1996) dhe së fundi: “Një grua me të verdha në pyllin e Buddhas”(2003). Procedimet kohore të së kaluarës, të preferuara qysh më parë në krijimtarinë e tij, tashmë te këto vepra të pas `90-ës, fitojnë një status të ri e konsistent: ato përthyhen e shkrihen në një alegori gjithëkohësie, pra, në kohën alegorike – e apeluar specifikisht prej autorit kjo kohë si koha djesotnesër (te romani më i fundit i “Një grua me të verdha…”)
Nëpër narrativën e ngjarjeve, ndihet/përcillet dukshëm – koha e destruktuar, e vjetëruar, e arkaizuar estetikisht. Ky konvecion artistik, artikulohet tek e fundit, me synimin për ta potencuar, për ta gjeneralizuar e për ta njehsuar këtë kohë, në të tëra kahjet e rrjedhave të saj, në mugujt e së kaluarës dhe në ardhmëri…Është pra koha eterne, e përthyer në të ashtuquajturin mitin artistik të kohës.
Vepra prezantohet natyrshëm – me disa tipare të njohura të prozës së mëparshme, por tanimë, edhe me një shestim të ri konceptualiteti e ligjërimi artistik.
Ajo, shfaqet si një vepër unikale, e përveçme, por edhe me lidhjet e brendshme me tërë rrjetin stilistik të krijimatarisë paraprijëse. Por gjithsesi, para së gjithash, ajo mbetet vepra e fundit, caku përmbyllës e sovran i autorit. Prej kësaj të arriture të fundit, mund të vrehet dhe pastaj të ravijëzohet gjithë çfarë ajo arrin të sjellë në raport me tërë hartën tematike dhe stilistike të shkrimeve letrare të mëparshme.
Në shumicën prej veprave të tij romanore, V. Koreshi e ka shfaqur si prirje të tij konsistente konceptimin/ndërtimin e tyre mbi një bosht përsiatjesh filozofike mbi botën. Këto janë vepra, që nuk kanë tentuar aq nga modelet e teksteve letrare dëshmuese, se sa janë të prirura/orientuara nga përcjellja e raporteve të ndërlikuara e dramatike të njeriut mbi botën. Në këto tekste, personazhet gjykojnë dhe vetgjykohen, vuajnë dramatikisht dhe hirësohen, kthjellohen e ndriçohen sipas rastit, duke u kthyer shpesh në oshënarë e murgj – të përfshirë nga flakët e kuvendimeve të brendshme e të jashtme, me atribute deri edhe përtej njerëzore, thuajse qiellore apo universale. Një i tillë, është psh Haxhiu i Frakullës, i cili, siç vetrrëfehet ky personazh pas udhëtimeve të tij të gjata odisejane, deri në Samarkandën e largët, kuptoi se u mashtrua tragjikisht nga bukuria e huaj, duke paguar haraçin e endjes baladeske mes endërrës e realitetit (S. Bejko). Te romani “Ulku dhe Uilli”, i ndërtuar/kompozuar si mozaik me gjashtë libra, përcillen travajet cfilitëse të mëkatit njerëzor – përballë moralit fetar dhe përballë kanuneve/traditave të shenjta të fisit, të cilat, enden brenda një kompleksi refleksionesh filozofike. Nëpër thellësitë e shpirtërave të plagosur, kërkohet në mënyrë të paepur kandili i shpresës për ringjalljen e njeriut. Dhe ky kandil, i cili rezulton të ketë mbetur ende i pashuar, është edhe ikona e shpëtimit të tij.
Romani “Gruaja me të verdha…”, është projektuar e formatuar tërësisht brenda kornizave të një qasjeje e vizioni filozofik. Personazhi rrëfyes (Profesori), ka krijuar një raport të tij fantazmagorik e gati të përtejmë me kohën. Për të, nuk egzistojnë pastërtisht dhe ndarazi: e djeshmja, e sotmja, e nesërmja. Pra, ato caqe kohore, nuk ndihen e nuk rrjedhin në rendin e tyre veçmas, madje ato shkrihen dhe këmbehen pafundësisht mes tyre. Që do të thotë, se zotëron një kohë tjetër: Djesotnesër-ja, si një kohë shpirti, e cila, ka një tjetër rrjedhë dhe që matet me të tjerë kalendarë, aspak astronomikë.
Sipas visionit të mbartur prej personazhit rrëfimtar, i artikuluar në trajtë dialogu filozofik mbi shtjellat e jetës, gjendja e çdo individi nuk është tjetër, veçse rrjedhojë e gjendjes së kaluar të tij dhe njëkohësisht, po aq shkak i të ardhmes së tij. Kjo është pra, gjithëkoha, një dimension gjithëpërfshirës ky, i pa limituar dhe ku shkrimtari, në këtë rrëfim përsiatës autorial, rezulton të jetë në sintoni me atë që e kishte shprehur prej herës edhe Lasgush Poradeci, në ato kuvendimet e njohura sokratike me miqtë dishepujt e tij, kur thoshte se: koha as ikën dhe as vjen, ajo është dhe ne jemi brenda saj… Ky është pra ai arketipi i kohës, që i lidh tërë kohët dhe autori e funksionalizon këtë procedim filozofik – për t`i dhënë veprës frymë universale e prandaj edhe moderne, por që siç është shprehur një estet i njohur (A. Uçi), pa e cënuar kurrsesi specifikën estetike të tekstit të tij letrar. Pikërisht me këtë synim, lidhet ai gërshetim e shkrirje mes ngjarjesh e kulturash, të afërta e të largëta, duke përcjellë mesazhin e destinit të përjetësisë së njeriut – e arritur/siguruar/garantuar kjo përjetësi, përmes vlerave shpirtërore, të cilat ai i krijon e që ato vlera u përcillen pastaj brezave.
Në ligjëratën e tij, kur i dorëzohej çmimit Nobel (1987), poeti i shquar rus J. Brodskij, pati vënë në dukje, veç të tjerash se, krahas metodës së njohjes analitike dhe njohjes intuitive, krijuesit kanë aftësinë/shqisën e tyre të dalluar, që të vënë në shfrytëzim edhe nga ato metoda që përdorin profetët – me ndërmjetësinë e zbulesës.
Edhe në letërsinë dhe posaçërisht në prozën shqipe, janë të njohura disa përvoja të shfrytëzimit dhe tretjes në to të doktrinave biblike, me përvijime idesh substanciale mbi raportet e njeriut me botën. Mund të veçojmë psh sa për ilustrim vepra të të shquara si: Çeta e Profetëve (Cuneus Prophetarum, 1685) e Pjetër Bogdanit, apo E madhe është gjëma e mëkatit (1947) e Mitrush Kutelit. Përtej petkut religjioz dhe predikatës e funksionit të tyre biblik, në to, qiellorja dhe tokësorja ceken, përplotësohen dhe nuk e përjashtojnë kurrsesi njëra tjetrën. Vepra e Bogdanit, është vlerësuar nga studiuesit (në mënyrë të veçantë nga I. Rugova) për forcën e saj abstraguese, emocionale dhe imagjinative – me konturet rrëfimore, që mund ta përcaktojnë atë si bërthama dhe si inaguruese e romanit të parë shqiptar. E po ashtu, me statuse të mëtejmë: si Komedia hyjnore shqiptare, si themeli i humanizmit shqiptar, i modernitetit intelektual – me shtytjet apo stimulanset paravajtëse, që ajo vepër i shfaq njëherësh. Te novela e Mitrush Kutelit, Tat Tanushi, e përjeton dashurinë njerëzore/tokësore dhe detyrimin/përkushtimin hyjnor në rrafshin e ideve, duke provuar plagët e pashëruara dhe gjunjëzimin para mëkatit, për t`ia mbërritur dora dorës katarsisit e ringjalljes, deri sa ai bie: …në gju me kryet në tokë… e puthi tokën. Qiellorja dhe tokësorja, mbartin shkallëzimin e kodit religjioz (S. Bashota). Sikundër është thënë diku, egzistenca njerëzore është e pashkëputur nga komunikimi i përhershëm me qiellin, jeta është e pamundur pa komunikimin me transcendenten, ndryshe, ajo jetë nuk do të ishte tjetër veçse kaos.
Besojmë se V. Koreshi, është i pari autor në letërsinë shqipe, që e ka konceptuar romanin e tij të fundit në frymën e një doktrine religjiozo-filozofike lindore, e konkretisht të doktrinës budiste. Në vepër, kjo doktrinë, nuk ka atributet e një dekori të jashtëm, as synon që të rrezatojë imponueshëm dogmën e saj, por ajo është funksionalizuar brenda mesazhit filozofik që përcjell – sigurisht me synimet dhe shenjat adekuate të artit. Përmes përsiatjeve e kujtesës rreth kësaj doktrine, kohët më të largëta, sillen në mjediset më të afërta dhe madje aktuale. Ligjërimi i personazhit rrëfyes, rrjedh me një ritëm predikues e apostolik, duke u krijuar e u ndjerë gjithaq: atmosfera e një kohe të largët, por edhe të ardhmeje, si paracaktim i shtyrë përtej fuqisë së njeriut. Sipas kësaj doktrine, gjithë jeta është dhimbje, gjithë jeta është është vuajtje. E shkaku i kësaj dhimbjeje, është dëshira, apo sikundër ajo quhet në gjuhën e doktrinës: tanha. Tejkalimin e kësaj gjendjeje plot dramacitet të thellë prej dhimbjes, pra, shpëtimin e tij nga vuajtja, njeriu e arrin në shuarjen e flakës së dëshirës (tanha-as), që shpie në nirvanë. Dëshirat, lakmitë, zilitë, përbëjnë thelbin e trishna-s, e cila është vet vuajtja e pandarë e njeriut, i cili, e ka për misionin e tij, që të ndjekë rrugët e vërteta fisnike – për largimin e të gjitha shkaqeve të kësaj vuajtjeje dhe për të fituar çlirimin prej saj.
Romani është konceptuar si një univers, me të gjitha pamjet kohore: të djeshmen, të sotmen, të nesërmen. Janë të pranishëm në këtë univers, qiejt e besimit të amëshuar dhe toka me lëndinat e lulëzuara dhe kënetat/zgëqet e frikshëm. Dimensionet sakrale dhe profane, përcillen në një spirale të pafundme brenda shpirtit të njeriut, si realitete të përkundërt këto, por, jo të pavarur prej njeri tjetrit.
Funksionon pra, ajo e ashtuquajtura koha rrethore, ku ngjarjet dhe personazhet vërtiten në një lakore të përmbyllur, ku ndihet se nuk ka as fillim e as fund, e ku janë dhe përjetohen të tëra sëbashku. E në një lakore të tillë kronotopike (kohëvendësije – mund të thoshim), duket se gjithëshka lëviz/udhëton pafundësisht dhe pafundësisht kthehet po në pikën e nisjes. Pikërisht atje ku nisja është edhe mbarim dhe anasjelltaz. Prandaj edhe një procedim i tillë rrëfimor, krijon në vepër tiparet strukturore të një palimpsesti, pra, duke u artikuluar një tekst me shumë shtresa ngjarjesh dhe përjetimesh, si teknikë narrative kjo, që vjen qysh nga romanet e mëparshëm të autorit, sidomos e shfaqur si e pranishme te “Ulku dhe Uilli” (B. Kuçuku). Dokumentet e lashtë në gjuhën pali, vizionet budiste dhe përsiatjet konfuciane, ngjarjet dhe qëndrimet regresive e kontraverse të Revolucionit Kulturor kinez, arroganca despotike e By Pol (Byrosë Politike të PPSH), këto e të tjera situata referenciale nëpër pjesët e romanit, krijojnë së toku efektin e vështrimit/përjetimit kaleindoskopik mbi botën, ku mund të depërtohet njëherazi nëpër shumë vise dhe nëpër shumë epoka ngjarjesh, nga më të skajshmet. Ndodh ashtu si coprat e një pasqyre të krisur/thyer, që shfaqin pamje të ndryshme të mjedisit përreth, po të sjellim për asiocim një imazh të përshkruar nga I. Kadareja, te tregimi i tij antologjik “Nusja e gjarpërit”. Ky lloj procedimi artistik, është një tipar që reflektohet dendur, sidomos në narrativën e prozës moderne, i cili, është vrejtur edhe në vepra të tjera të letërsisë shqipe, sidomos në romane të Anton Pashkut (“Oh”), Kasëm Trebeshinës (“Odin Mondvalsen”) etj.
Edhe në këtë vepër, V. Koreshi shfaq prirjen e tij të kahershme për t`i përcjellë lexuesit tekste me një gjuhë të përzgjedhur nëpër tërë shtresat e shqipes: në rrafsh hoziontal dhe vertikal të pasurive të saj të pashterrshme. Ai bën pjesë ndër ata krijues, që ka zgjedhur të mbajë mbi vete peshën e asaj, që është quajtur si varësi despotike nga gjuha, e konkretisht, varësi fiksasive nga visaret e shqipes. Ai nuk është shkrimtari që kërkon thjesht dhe vetëm fjalën e goditur, për të dëshmuar thellësinë dhe specifikën historike të ngjarjeve, për të skalitur tiparet nga më të skajshmet të personazheve, e po kështu, për të krijuar sa më bindshëm koloristikën e mjediseve të përcjella. Edhe në këtë vepër të fundit, vazhdon të shfaqet ajo sfida e tij e njohur (edhe në romane të mëparshëm) e kapërximit të diversitetit dialektor, dmth e kapërximit të sinoreve dialektore, duke i pasqyruar gjithë pasuritë dialektore me adhurimin dhe vetëdijen krijuese – për vlerat që ato mbartin e sjellin në letërsi e më gjerë (F. Dado). Me vetëdijen se letërsia, është para së gjithash gjuhë, se gjithshka që ajo synon të mbart – nuk e përcjell me tjetër instrument, veçse përmes gjuhës, ky shkrimtar e ka obsesionin e tij, që të qëmtojë në të tëra rrjedhat historike dhe dialektore të shqipes. Duke krijuar letërsi, e cila është kombinim shenjash gjuhësore, pra gjuhë, atëhere rezulton se shkrimtari – është po aq edhe krijues i gjuhës, në kuptimin e rolit të tij të autoritetshëm në zgjimin dhe zgjerimin kreativ të pasurive të saj.
Romani “Gruaja me të verdha…” i V. Koreshit, është romani që solli risi konceptuale: rimodeloi artistikisht filozofitë e lashta të lindjes dhe budizmin, duke përcjellë me përsiatje filozofike e ndjesi të vlerësuar, lakoren e udhëtimit të njeriut nëpër shekuj. Vizioni religjioz dhe dijet filozofike, të lashta e të reja, këtu këmbehen e harmonizohen natyrshëm, në funksion të zbulimit të thelbit të njeriut: si qënie imediate egzistenciale, por edhe me laboratorin e tij të ndërlikuar shpirtëror. Ku gjallojnë një mori fasha përjetimesh e përndezjesh të brendshme, të errëta e të shndritshme, të ulëta e qiellore, të cilat, krijojnë së toku betejën e madhe të jetës së njeriut.
Theksuam në krye, se ky roman, e mbërriti kronologjikisht shekullin e ri të romanit shqiptar. Por, duhet kujtuar se e arriti, jo vetëm dhe thjesht kronologjikisht. Para së gjithash, e mbërriti me vlerat e reja që solli, të cilat, duket se ishin përgatitur dora dorës, nëpër veprat e krijimtarisë së tij të mëparshme. Siç shprehej vet shkrimtari, në një nga intervistat e tij më të fundit (2005), ky është një roman për zhgënjimet tona dëshpërimisht të hidhura. E prandaj, ai e gjen edhe shtegun më të sigurt e përvijues të shprehjes artistike: në filozofinë budiste të përballimit të vuajtjes. Mund të themi se metaforikisht ky është romani i përballimit të vuajtjes. / KultPlus.com
Sot, në ambientet e KultPlus Caffe Gallery është bërë promovimi i librave ‘Brenga e Prokurorit’ dhe ‘Anja’ të autorit Ahmet Prençi, promovim ky që autorin në fjalë e solli edhe më afër lexuesve të Kosovës, shkruan KultPlus.
Ahmet Prençi i cili aktualisht e ushtron detyrën e komisionerit të avokatit të popullit në Tiranë, dhe në përgjithësi me profesion vjen nga sektori i policisë dhe gjykatave, viteve të fundit ka sfiduar veten edhe në fushën e letërsisë, nga e cila lëmi duket se do të vazhdojë edhe më tutje.
Mes shumë të pranishmëve ngjarja u shpall e hapur nga moderuesi Liridon Mulaj i cili autorin e librave mbi të gjitha e quajti modest, ndërsa stilin e tij të shkrimit një letërsi dinjitoze e cila përkon me ngjarjet të cilat aktualisht ndodhin në Shqipëri.
“Aftësia e rrëfimit, mënyra se si ai i përcjell ndjenjat e personazheve kryesisht, ka habitur jo vetëm ish- kolegët e tij të cilët shpesh besojnë që në radhë të policëve nuk gjenden krijues. Por, Ahmeti ka demonstruar të kundërtën e kësaj. Shumë rrallë kam njohur njerëz që e duan letërsinë si Ahmeti, por si autor vet ai mbetet modest, gjë të cilën unë gjithmonë ia vë në dukje. Letërsia e tij është një letërsi dinjitoze, aktuale, realizëm duke ardhur deri te brenga e prokurorit i cili vjen në një kohë shumë delikate dhe sensitive së paku për ngjarjet që ndodhin në shqipëri”, ka thënë Prezantuesi Mulaj.
Ndërsa panelisti Abdullah Zeneli po ashtu e ka ritheksuar modestinë e autorit Prençi, i cili përmes hapave të sigurtë ka arritur të bëj audiencën për vete ngase libri “Anja” ka arritur të ketë pesë botime.
“Ahmeti është pikërisht një sinonim i një shkrimtari i cili ecën ngadalë, ecën sigurtë. Nuk është nga ata rrahagjokësit. Ka lexuesin e tij besnik dhe unë e di që Anja minimum i ka pesë botime. Ka një lexueshmëri të jashtëzaakonshme dhe libri në përgjithësi lexohet. Jam i lumtur që në Prishtinë po lulzojnë libraritë. Është një fenomen i jashtëzakonshëm”, ka thënë panelisti Zeneli.
Ai më tutje veprimtarinë e tij nga fusha e gjykatave dhe më pas përfshirjen e tij në letërsi e ka krahasuar me atë të nobelistit Kamilo Hose Sela, i cili përkundër profesioneve të tjera që ushtronte, në letërsi prekte një nivel të lartë shkrimi.
“Kamilo Hose Sela qe shpallë fitues i çmimit Nobel. Një fitues i Çimit Nobel i cili nuk e kishte quar ndër mend se do të ishte fitues i atij çmimi. Profesionet e tij ishin një mori profesionesh por si shkrimtar ka qenë par excellence. Kështu që edhe Ahmetin shikojeni si modest por edhe si shkrimtar i cili të përvetëson që me faqen e parë, që me fjalinë e parë, sepse di ta zbëthejë jetën në karaktere, në të shkruarit, në letërsi, në stil. Kam kënaqësinë që para jush ta përgëzoj për këta libra të rinj”, ka thënë më tutje Zeneli, për t’i lënë radhë shkrimtarit Ahmet Prençi, i cili me promovimin e librave po realizonte dhe zhvillonte pasionin e tij të hershëm të cilin e kishte filluar qysh me botime në gazetat e shkollës dhe të universitetit.
“Duke ardhur nga një karrierë e gjatë nga ‘punët e shtetit’ që kam bërë, unë jam një lexues i vazhdueshëm i letërsisë, unë nuk kam hyrë në këtë proces të veprimtarisë për garë apo për të arritur majat. Unë shkruaj për dëshirën time, sikur krijimtaria ime të lexohet vetëm nga miqtë e mi, unë jam shumë i lumtur që kam shkruar librat. Kështu që kur ka lexues më shumë se sa kaq sigurisht që është një kënaqësi e madhe. Unë po përjetoj kënaqësinë e rinisë së hershme ku unë ëndërroja që të botja libra. Dhe kjo është një përmbushje e vetes time, në këtë aspekt. Nuk kanë qenë shkrime sa për të humbur kohën. Unë me seriozitetin më të madh jam ulur kam bërë këto libra që kam bërë. Nuk presupozohet që është cilësi shumë e lartë, por unë kam bërë atë pjesën time sepse çdokush nga ne ka diçka për të treguar nga historitë e tij”, ka thënë Prençi.
Ai më tutje bëri të ditur se libri “Anja” i përkishte zhanrit romancë ndërsa “Brenga e Prokurorit” kishte të bënte me profesionin të cilin ai e ushtron, me të cilin e kishte shumë më të lehtë shkrimin.
“Libri “Anja” është një romacë dashurie, një histori njerëzore që trajtohet në të. Romani tjetër ka qenë shumë më i lehtë për mua pasi ishte një temë që kishte të bënte me karrierën time, me punën time që kam bërë dhe i vetmi problem ishte gjuha që përdoret sepse ndonjëherë ne teoricient e rëndojmë me gjuhën teknike, dhe kjo s’është e mirë për lexuesin dhe ata që lexojnë letërsi. Mirëpo, mendoj që pasi e konsultova në dorëshkrim me disa shkrimtarë me disa miq të mi me shumë eksperiencë, arrita ta ruaja këtë balancë dhe ka dal një tekst i këndshëm sipas opinioneve që kam marr deri tani”, ka thënë më tutje ai.
Sipas tij romanin “Brenga e Prokurorit” e shoqëron, një histori e shkuar e një prokurori që ishte në kulmin e karrierës së tij.
“Aty ka një përplasje psikologjike më shumë, dhe ky ka qenë mesazhi që jam përpjekur ta jap në libër që prokurori dhe punonjësit e drejtësisë nuk kanë marrë përsipër të kryejnë një detyrë dhe të paguhen për atë, por ai është një mision më tepër se sa një punë për të jetuar. Është një mision që duhet t’i përkushtohesh dhe mund të sakrifikosh dhe jetën. Për këtë je betuar dhe për këtë je aty në atë pozicion. Kështu që unë dhe si detyrim për ish kolegët e mi kam për detyrë që të nxjerr figurën e tyre me gjith problematikën që ka ajo detyrë dhe të mos e shohim si një objekt pa ndjenja, pa shpirt, pa zemër punonjësin që merret mekëto detyra. Jam përpjekur të tregoj në mënyrë artistike edhe sfidat që ka ky mision dhe rreziqet që ka kjo detyrë”, ka thënë më tutje Prençi duke bërë të ditur se për të botuar veprat e tij e shtynë dhe e motivuan disa nga miqtë e tij.
“Nuk e përjashton dot autori dot veten nga ngarjet që ndodhin aty. As nga personazhet as nga përjetimet e tyre. Kështu që për çdo libër që shkruhet dhe kjo vlen edhe për autorët më të njohur në botë që kur e lexojmë na shkon në mendje ta imagjinojmë se si ka qenë autori, bëhemi kurioz se si ka qenë autori, si ka qenë jeta e tij, për të parë difektet e huqjet që kanë pasur. Kështu që autori nuk e përjashton veten nga shkrimi. Të paktën unë nga ngjarjet që përshkrova në roman”, tha autori.
Ndërsa shkrimtari Ibrahim Kadriu u shpreh entuziast për t’i lexuar veprat të cilat u promovuan sot, në mënyrë që më pas t’i jap edhe vërejtjet konstruktive që autori Prençi të jepte çdo herë e më shumë më të mirën nga vetja për lexuesin.
“Unë po besoj që Ahmet Prençi shkruan mirë. Në këtë rast unë do të isha oportunist për Ahmetin pa e njohur si shkrimtar. Kështu që po i jap vetes të drejtë që së pari t’i lexoj dhe kur takohem më pas me Ahmetin t’ia them në sy kjo është kështu, unë mendoj kështu, pa hidhërime mes vete. Dhe zakonisht jam i gëzuar kur kam vërejtje konstruktive”, ka thënë ai.
Ndërsa autori Gani Mehmetaj e përgëzoi autorin duke thënë që këta libra do e bëjnë edhe më të pranishm në Prishtinë, nga ku e ftoi të merret edhe më tej me krijimtari letrare.
“Unë ju përgëzoj për romanin, besoj që do të lexohet në Kosovë sidomos në aspektin e romantikës mund të jetë “Anja” më i preferuari. Por, në aspektin e kriminalistikës (Brenga e Prokurorit) njerëzve ju interesojnë shumë këto ngjarje sepse shumë është folur për gjithë ato gjëra që kanë ndodhur në Shqipëri, ngaqë në Kosovë nuk flitet shumë për to. Unë besoj që do ta lexojnë”, ka thënë Mehmetaj, për t’i lënë radhë diplomatit Flamur Gashi i cili ndër të tjera i uroi autorit sukese dhe mbarësi në punën e tij si krijues.
“Gjeneralët marrin guximin për luftë po pse marrin guxim edhe në letërsi, është pak e çuditshme kjo punë. Me sa duket e paskan dibranët këtë guxim sepse shefi i parë i shërbimit sekret shqiptar është njëri ndër shkrimtarët më të njohur, Haki Stërmilli. Dhe njëri prej drejtuesve më të mirë që e kemi pasur këto 30 vite demokraci në policinë e shtetit, Ahmet Prençi, po merr guximin dhe po bëhet shkrimtar”, ka thënë Gashi.
Ndërsa shkrimtari Shkëlzen Marevci i cili tashmë i kishte lexuar të dy librat e autorit Prençi tha se si autor ai ka arritur të realizojë një krijimtari letrare të shkëlqyeshme.
E përgëzoj autorin për këto dy libra që i ka sjellur për lexuesin që kanë një brumë një material jashtëzakonisht të mirë. Kam pasur fatin që ti lexoj që të dy librat. “Brengën e Prokurorit” si dorëshkrim. Po ta kisha lexuar “Brengën e Prokurorit” kisha menduar që Ahmeti është në fushën e tij dhe nuk di mirë të bëj letërsi, por meqë e kam lexuar edhe “Anjën” e kam kuptuar që Ahmeti di të bëj letërsinë shkëlqyeshëm”, ka thënë Marevci.
Krejt në fund të ngjarjes të pranishmit patën rastin të marrin librat me nënshkrime dhe dedikime specifike nga vetë autori Ahmet Prençi.
Ahmet Prençi që në të kaluarën kishte ushtruar profesionin e prokurorit në institucionet ligjzbatuese në Shqipëri dhe po ashtu ishte drejtor i përgjithshëm i policisë së shtetit të Shqipërisë për disa vite./KultPlus.com
Në këtë pikë, është praktikisht e tepërt të quhet Sophia Loren një simbol i bukurisë.
Që nga momenti kur ajo nënshkroi një kontratë me pesë filma me Paramount në 1958, fituesja e Oskarit u bë sinonim i magjepsjes italiane, transmeton KultPlus.
Shikoni momentet më me stil nga Epoka e Artë e Hollivudit ku Loren shfaqet e veshur në fustane me brez Pierre Balmain dhe kostume të personalizuara Dior nga Marc Bohan. / KultPlus.com
Ka shumë këndvështrime se çfarë e përbën atë që ne e quajmë LAJM. Disa prej tyre plotësojnë njëra tjetrën dhe funksionojnë së bashku, ndërkohë që të tjera janë në konflikt mes tyre. Të shohim katër prej këtyre këndvështrimeve në detaje.
Perspektiva e Filozofisë Politike
Perspektiva e filozofisë politike e koncepton lajmin si rrjedhën e përditshme të informacionit nga gazetarët ekspertë drejt publikut të gjerë, me qëllim edukimin e popullatës në mënyrë që ata të mund të bëjnë zgjedhje të mirëinformuara në një demokraci. Redaktorët janë ekspertë që përcaktojnë se cilat janë ngjarjet dhe çështjet më të rëndësishme çdo ditë. Redaktorët u caktojnë gazetarëve detyrën e mbulimit të këtyre ngjarjeve dhe çështjeve duke mbledhur të gjitha faktet përkatëse dhe duke i grumbulluar ato fakte në një prezantim objektiv, që është i paanshëm dhe i saktë. Kështu, lajmet duhet të ndërtohen nga fakte të sakta dhe jo nga opinionet e gazetarëve, në mënyrë që njerëzit të mund të edukohen për atë që po ndodh realisht dhe të vendosin vetë se çfarë pozicionesh duhet të marrin për çështjet dhe cilët kandidatë të votojnë kur zgjedhin liderët e tyre.
Kësaj perspektive i qëndrojnë fort filozofët dhe kritikët socialë, të cilët e shohin qëllimin e shtypit si edukimin e përditshëm të publikut për botën, duke krijuar dhe mbajtur një publik të informuar që do të merrte vendimet më të mira të mundshme në zgjedhjen e liderëve të vet dhe mbështetjen e kauzave shoqërore në një vend demokratik.
Këta njerëz besojnë se shtypi nuk duhet të jetë një instrument i përdorur nga elitat e fuqishme (si qeveria apo bizneset e mëdha) për të arritur qëllimet e tyre. Shtypi duhet të jetë i pavarur nga presionet politike apo ekonomike, në mënyrë që të mund t’i prezantojë publikut një përfaqësim objektiv të ngjarjeve madhore çdo ditë. Kërkimi i objektivitetit është “arritja më krenare, por edhe më e vështira për t’u mbështetur, e gazetarisë. I konsideruar si një mjet vendimtar për demokracinë, objektiviteti supozohet se siguron një hapësirë për informacion neutral, faktik dhe diskutim publik jashtë korrupsionit, inateve dhe shtytjeve partiake që normalisht karakterizojnë diskursin publik”.
Perspektiva e profesionalizmit gazetaresk
Perspektiva e profesionalizmit gazetareske përmbledh atë që gazetarët besojnë se është qëllimi dhe natyra e lajmit dhe e paraqet këtë përmbledhje si një model, se çfarë duhet të jetë lajmi. Koncepti i tyre për lajmin pasqyrohet në shtatë kritere që gazetarët përdorin si udhëzime për atë që duhet të mbulohet si lajm çdo ditë. Këto shtatë kritere janë koha, rëndësia, afërsia, rëndësia, konflikti, interesi njerëzor dhe devijimi.
Koha është kriteri më i vetëkuptueshëm për vlefshmërinë e lajmeve. Një ngjarje duhet të jetë aktuale në mënyrë që të konsiderohet lajm. Rëndësia i referohet përmasës së pasojave të një ngjarjeje. Kështu, një atentat që rezulton në vdekjen e pesë personave është më i rëndësishëm për lajm, se një që rezulton me vetëm një vdekje.
Afërsia i referohet informacionit se sa afër është ngjarja me audiencën e lajmeve. Kështu, atentatet që ndodhin në qytetin ku ndodhet redaksia e një gazete janë më të denja për lajm në atë qytet në krahasim me ato që ndodhin një mijë kilometra larg.
Vëmendja i referohet faktit, se sa njerëz dhe institucione të njohura konsiderohen si lajme të vlefshme. Kështu, nëse goditet kryebashkiaku i një qyteti, kjo është ngjarje më e vlefshme për lajm, se sa të goditet një endacak.
Konflikti i referohet shkallës në të cilën palët në një ngjarje nuk pajtohen mes tyre.
Interesi njerëzor i referohet faktit se sa fort ngjarja do të tërheqë emocionet njerëzore.
Devijimi (nga normaliteti) i referohet shkallës në të cilën një ngjarje është jo e zakonshme -nëse një qen kafshon një njeri, kjo nuk është e vlefshme për lajm; por nëse një njeri kafshon një qen, kjo është e vlefshme për të bërë lajm.
Ironia është se ne varemi nga lajmet për të na treguar se cila është norma. Për të qenë të informuar mirë, duhet të dimë se si funksionojnë gjërat zakonisht, çfarë ka të ngjarë të ndodhë nesër dhe cilat janë rreziqet relative të dëmtimit. Por mediat e përqendrojnë vëmendjen tonë ngjarjet jashtë normales. Dhe për shkak se shohim kaq shumë devijime nga normalja nëpër lajme, fillojmë të besojmë se devijimet janë normë.
Perspektiva Ekonomike
Perspektiva ekonomike mbi lajmet fokusohet në mënyrën se si mediat veprojnë si biznese. Fokusi është në mënyrën se si ata shpërndajnë burimet e tyre ndërsa prodhojnë produktin – lajmet. Historitë e tyre duhet të tërheqin lexues që do të paguajnë për to. Bizneset e lajmeve duhet gjithashtu të tërheqin reklamues të cilët do të paguajnë për akses në audiencën e ndërtuar nga këto organizata lajmesh. Suksesi i një organizate lajmesh përcaktohet nga madhësia e fitimeve të saj. Për të maksimizuar fitimin, prodhuesit e lajmeve duhet të vazhdojnë të rrisin të ardhurat duke ulur shpenzimet e tyre. Natyra komerciale ka një ndikim të fortë në mënyrën se si ato prodhojnë dhe shpërndajnë lajmet.
Komercializimi nuk është gjë e re. Nëse ka pasur ndonjëherë një kohë kur lajmet u bënë për herë të parë një mall tregtar, nuk ndodhi . . . me shpikjen e gazetës, por shumë më herët: në tetëdhjetë vitet midis 1450 dhe 1530, pas shpikjes së shtypshkronjës. Shtypshkronjat e kthyen oreksin ekzistues për lajme në një treg masiv. Perspektiva ekonomike është kritikuar për disa arsye. Një arsye është se kur vendimet e lajmeve udhëhiqen më shumë nga fitimi për ofruesin e lajmeve sesa edukimi i publikut të gjerë, atëherë përfitojnë vetëm bizneset.
Një tjetër kritikë e perspektivës ekonomike është se ajo tenton të ndryshojë përmbajtjen e lajmeve në një mënyrë që është e dëmshme për publikun. Për shembull, gazetarët që operojnë nën perspektivën ekonomike kanë më shumë gjasa të paraqesin histori që tërheqin vëmendjen e audiencës së madhe duke theksuar të pazakonshmen, në mënyrë që të zgjojnë dhe të tronditin njerëzit, ndërkohë që kanë më pak gjasa të paraqesin histori më pak ngacmuese – por shumë më të rëndësishme – për të edukuar njerëzit rreth natyrës së qeverisjes, ekonomisë dhe institucioneve të tjera publike. Dëshmi për këtë kritikë u gjet nga një analizë e përmbajtjes e 13,000 artikujve në 12 gazeta ditore; Studiuesit zbuluan se gazetat me orientim ekonomik publikuan më pak artikuj rreth qeverisë dhe çështjeve publike dhe më shumë artikuj rreth stilit të jetesës dhe sportit.
Perspektiva e marketingut
E lidhur me perspektivën ekonomike është edhe perspektiva e marketingut, e cila fillon me premisën se organizatat e lajmeve janë biznese që duhet të gjenerojnë të ardhura të mjaftueshme për të qëndruar në biznes, ndaj duhet të tërheqin një audiencë të madhe. Të kuptosh se çfarë do të tërheqë përdoruesit është një përpjekje e rrezikshme, sepse nëse ata mendojnë gabim për atë që një numër i madh njerëzish duan në mbulimin e tyre të lajmeve, atëherë nuk do të jenë në gjendje të tërheqin mjaft përdorues dhe shpejt do të dalin jashtë biznesit. Shumë organizata lajmesh marrin një qasje marketingu në të cilën fillimisht identifikojnë nevojat e lexuesve të tyre të mundshëm dhe më pas prodhojnë llojet e artikujve që do të kënaqnin këto nevoja ekzistuese.
Sot, redaksitë e shumë gazetave, revistave dhe stacioneve televizive kanë përqafuar, në një masë më të madhe ose më të vogël, këtë qasje për të krijuar lajme. Në mënyrë tipike, një organizatë e drejtuar nga tregu zgjedh tregjet e targetuara për produktin e saj, identifikon dëshirat dhe nevojat e klientëve të mundshëm në ato tregje dhe kërkon të kënaqë ato dëshira dhe nevoja në mënyrë sa më efikase të jetë e mundur.
Një nga nevojat më të përhapura në çdo popullatë është nevoja për informacion që konfirmon bindjet e lexuesit, në vend që t’i sfidojë ato. Ky njihet si parimi psikologjik i “ekspozimit selektiv”, i cili është dokumentuar mirë nga studiuesit e medias për shumë dekada. Ekspozimi selektiv do të thotë që njerëzit kërkojnë informacion që përputhet me sistemet e tyre ekzistuese të besimit dhe shmangin informacionin që sfidon bindjet e tyre. Prandaj, organizatat e lajmeve e dinë se është një sfidë e vështirë të ushqesh me forcë publikun, me atë që filozofët mendojnë se është e mirë për publikun; në vend të kësaj, ata preferojnë të ndjekin strategjinë më pak të rrezikshme, të përpjekjes për të kënaqur nevojat që publiku i ka shfaqur tashmë.
Nëse publiku demonstron nevojën për raportim të thelluar të çështjeve të ndërlikuara sociale, atëherë organizatat e lajmeve do t’i ofronin ato produkte. Por nëse publiku demonstron nevojën për lajme të shkurtra, të tretshme lehtësisht, që përputhen me atë që ai tashmë di dhe shkaktojnë emocione kënaqësie (nga lajmi i mirë) dhe tmerri (nga lajmi i keq) në vend të artikujve që kërkojnë më shumë punë për t’u lexuar dhe kuptuar, atëherë organizatat e lajmeve do t’i ofronin ato produkte. Publiku ka demonstruar shumë më tepër nevojën e parë se sa nevojën e dytë. Kjo shpjegon pse lajmet janë bërë më të shkurtra dhe më të thjeshta. (TruthHub)
Në mes mjegullash të nxira hëna zhduket, hëna bredh. Mbi të trishtëmet rrafshira trishtëm dritën ajo derdh. Udhës shkretë dimërore rend kjo trojka gjithnjë. Zile e kalit monotone mezi ndihet nëpër të. Seç më kap një mall rinie karrocieri kur këndon, herë gas çapkënërie herë mall ai më zgjon. S’shoh as zjarr e as kasolle vetëm borë si pambuk. Dhe përtej shtyllat rrugore duken, zhduken tek e tuk. Ah, ç’mërzitje… nesër, Ninë, tek e shtrenjta do të vi. Pranë zjarrit kur të rrimë të të shoh me mall në sy. Dhe akrepi i sahatit do vij’ rrotull me qetësi E mërzitshmja mesnatë s’do na ndajë përsëri. Mërzi udhës dimërore karrocieri zu dremit Zile e kalit monotone hënë e mjegullt që ndrit.
Pranverë, o kohëz dashurie, ç’më mbush plot me pikëllim. Sa mall sërish ti po më bie në shpirtin tim, në gjakun tim. Për mua gazi është i huaj… çdo ngazëllim e çdo shkëlqim më sjell mërzi, më bën të vuaj.
Oh, nëmëni shqotën, suferinën dhe të pafundmen natë dimri. Pse, moj jetë je dhuratë që të bie rasti kot? Pse të dha i fshehti fat një ndëshkim me tmerr në botë? Ç’është ai pushtet i nxirë, që prej hiçit më ka thirë, që në shpirt më dha mundime dhe dyshim në mendjen time? Pa një dritë e një qëllim, më rreh zemra në shkreti. Më mbush plot me pikëllim jeta gjith monotoni./ KultPlus.com
