Etiketë: revista

137 vjet më parë nisi publikimin në Palermo revista e përmuajshme shqiptare ‘Arbri i Ri’

Posted on by Kult Plus

 Më 31 mars të vitit 1887 nisi të publikohej në Palermo revista e përmuajshme shqiptare, “Arbri i Ri”.

Ky periodik, që pa dritën e botimit në sajë të orvatjeve të Zef Skiroit, shërbeu si një busull identitare për arbëreshët dhe si një tribunë e krijimtarisë së autorëve të këtij komuniteti. Në këtë mënyrë, në numrat e saj gjeneruan përmbajtje Serembe, Krispi, Variboba etj.

Për herë të parë, kjo revistë publikoi fragmente nga “Kënga e spasme e Balës”, kryevepër e të riut Gabriel Dara, përralla arbëreshe të grumbulluara nga Xhentile Mandala, si edhe një studim mbi shqiptarët të albanologut të famshëm, Gustav Meyer.

Në të vërtetë, në gjysmën e dytë të shekullit të XIX-të, u hodh gurthemeli i shtypit kombëtar, nën drejtimin e një prej figurave qendrore të periudhës së Rilindjes, shkrimtarit arbëresh Jeronim De Rada. Më 23 shkurt të vitit 1848, u botua në Napoli gazeta e parë në historinë e shtypit shqiptar, “L’albanese d’Italia”.

Gazeta qe shkruar kryesisht në gjuhën italiane dhe pjesërisht në arbërisht. Në përpjekje për të krijuar dhe informuar opinionin publik të komunitetit arbëresh, kjo e përditshme ka publikuar lajme të shumta mbi zhvillimet në Shqipëri dhe në rajonin e Ballkanit.

Në dokument paraqitet një letër, përmes të cilës themeluesi i “Arbri i Ri”, Zef Skiroi, i rrëfen një miku të tij përpjekjet për botimin e poemës “Te dheu i huaj”./atsh/ KultPlus.com

Revista franceze: Shqipëria, destinacioni ideal për udhëtarët që kërkojnë autenticitet dhe aventura

Posted on by Kult Plus

Zhytuni në zemër të një destinacioni ende pak të njohur në Evropë: Shqipërisë. Vendi i aventurave dhe peizazheve që të lënë pa frymë dhe një perlë për të apasionuarit e udhëtimeve, shkruan në një artikull revista franceze e udhëtimeve “À Vous Poitiers”.

Duke udhëtuar në rrugët e saj gjarpëruese, mes maleve madhështore, liqeneve të kaltra dhe brigjeve të egra të detit Jon, Shqipëria ju premton kujtime të paharrueshme.

Përgatituni të eksploroni një sërë kulturash, historish dhe peizazhesh mes gjurmëve të natyrës së pacënuar dhe mikpritjes së pashembullt.

ITINERARI

Filloni aventurën tuaj në Tiranë, kryeqytetin plot ngjyra, përpara se të niseni në jug, ku mund të shijoni brigjet e pacenuara të Rivierës Shqiptare.

Mes plazheve sekrete dhe vendeve arkeologjike, itinerari juaj do të jetë sa i larmishëm aq edhe magjepsës.

Zbuloni vendet e njohura si Saranda dhe mrekullitë e fshehura si Parku Kombëtar i Llogarasë, që ofron një kombinim perfekt mes aventurës dhe relaksit.

BREGDETI I JONIT

Vija bregdetare shqiptare është ende e panjohur, por është shtëpia e disa prej plazheve më të bukura në Evropë.

Nga ujërat e kristalta të Ksamilit e deri te qetësia e Dhërmiut, çdo ndalesë në këtë shtrirje bregdetare të Jonit ka pjesën e saj të surprizave.

Gjeni kohë për t’u zhytur në ujin e pastër kristal dhe për t’u çlodhur në plazhet që nuk kanë asgjë për t’u pasur zili fqinjëve të tyre grekë.

Gjithashtu, mos humbisni fshatin piktoresk të Himarës, një vend i përsosur për të shijuar ushqime të freskëta deti dhe përjetuar kulturën vendase shqiptare.

Udhëtimi në Shqipëri do t’ju mundësojë gjithashtu të vizitoni vende të tilla si Kalaja e Ali Pashës në Porto Palermo, një dëshmi historike që integrohet në mënyrë harmonike në peizazhin bregdetar.

PEIZAZHET MALORE 

Përtej plazheve, malet e Shqipërisë ofrojnë një panoramë të jashtëzakonshme për adhuruesit e natyrës.

Rrugët gjarpëruese të veriut, si ato që të çojnë në Luginën e Valbonës apo Parkun Kombëtar të Thethit, ofrojnë pamje mahnitëse dhe eksperienca të paharrueshme.

Veriu i Shqipërisë është gjithashtu vendi i traditave shekullore ku mund të takoni komunitetet lokale dhe të ndani një moment të përditshmërisë së tyre.

Këto rajone malore ofrojnë një shpirt të thellë dhe autentik për çdo udhëtar në kërkim të autenticitetit.

TRASHËGIMIA HISTORIKE DHE KULTURORE

Udhëtimi në Shqipëri nuk do të ishte i plotë pa eksploruar trashëgiminë e pasur që mbulon vendin.

Vendet e lashta si Apolonia apo Butrinti janë ndër vendet kryesore për t’u vizituar, që do t’ju kthejnë pas në kohë.

Këto mbetje arkeologjike, disa prej të cilave janë përfshirë në listën e Vendeve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, janë dritare që hapen në disa mijëvjeçarë të historisë.

Për një eksperiencë të gjallë kulturore vizitoni muzetë e Tiranës dhe qytetin e vjetër të Beratit, i quajtur ndryshe “qyteti i një mijë dritareve”.

Këto mjedise historike ndërthurin arkitekturën e stilit osman, ndikimet italiane dhe kujtimet e epokës komuniste, duke formuar një peizazh unik urban.

Udhëtimi drejt Shqipërisë është një mundësi për të kuptuar më mirë aspektet e shumta të historisë evropiane.

GASTRONOMIA LOKALE DHE MIKPRITJA MIQËSORE

Shqipëria ofron një kuzhinë të shijshme me produkte vendase.

Restorantet e vogla lokale ofrojnë pjata tradicionale mesdhetare me ndikime orientale.

Ju mund të provoni gatimet tradicionale shqiptare duke filluar nga byreku deri te ushqimet e freskëta të detit.

Shqiptarët shquhen për mikpritjen e tyre. Ndarja e një vakti me ta është shpesh sinonim i momenteve të paharrueshme.

Shqipëria është vendi i kontrasteve dhe zbulimeve. Mes peizazheve madhështore, pasurisë kulturore dhe gastronomisë mahnitëse, ky destinacion ballkanik ju pret të zbuloni sekretet e tij.

Revista “VSD” promovon Shqipërinë turistike, Rama: Çdo vit e më shumë vizitorë francezë

Posted on by Kult Plus

Plazhet dhe peizazhet fantastike të Shqipërisë, por edhe kultura dhe traditat vendase janë në fokus të artikullit të publikuar këtë javë në revistën e mirënjohur franceze “VSD”.

Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale shkrimin e revistës “VSD”, që vjen si “një arratisje për t’u zhytur në natyrën dhe kulturën autentike shqiptare”.

“Këtë sugjeron revista e mirënjohur VSD për të gjithë lexuesit e saj francezë, duke promovuar këtë javë plazhet dhe peizazhet fantastike, por edhe kulturën dhe traditat tona që po tërheqin çdo vit e më shumë vizitorë francezë si asnjëherë më parë”, u shpreh Rama.

“Arratisje në Shqipëri: Në zemër të së panjohurës së bukur”. Kështu titullohet shkrimi i publikuar këtë javë në “VSD”, i cili eksploron “bukuritë e padyshimta të Shqipërisë, ku historia takohet me bukurinë natyrore”.

“Mirë se vini në Shqipëri, ky xhevahir mesdhetar i panjohur prej kohësh, i cili tani zbulon thesaret e tij për udhëtarët kureshtarë. Me plazhet e saj të pacënuara, malet madhështore dhe historinë e pasur, Shqipëria është një destinacion që me siguri do t’ju befasojë. Larg turmave turistike, ky vend magjepsës ofron një zhytje autentike në kulturën dhe traditat e tij”, shkruan revista franceze.

“VSD” shkruan për plazhet e Rivierës shqiptare, Thethin dhe liqenin e Komanit, por edhe traditat dhe kulturën e vendit.

“Shqipëria është një muze i gjallë ku çdo rrugë, çdo zakon tregon një histori. Traditat e saj stërgjyshore jetojnë përmes festivaleve shumëngjyrëshe dhe vallëzimeve magjepsëse. Shqiptarët janë krenarë për trashëgiminë e tyre, e reflektuar kjo në kuzhinën e tyre të shijshme”, shkruan “VSD”./atsh/KultPlus.com

Me një koleksion të veçantë, hapet ekspozita “Kujtesa e arsimit shqip në Kosovë të viteve 90”

Posted on by Kult Plus

”Java e Bibliotekës” po vazhdon të mbahet nëpër bibliotekat e vendit dhe ditën e djeshme shënoi një tjetër ngjarje të rëndësishme në Bibliotekën e Prishtinës, ”Hivzi Sulejmani”, shkruan KultPlus.

Ekspozita që mban titullin “Kujtesa e arsimit shqip në Kosovë të viteve 90” kishte hapur dyert e bibliotekës për dashamirët e artit të cilët patën mundësinë të shohin nga afër tekste e libreza shkollore, dokumentacion pedagogjik si dhe gazeta e revista të ndryshme. Njëkohësisht, të paraqitura ishin dhe fotografi të shumta të shtëpi-shkollave, profesorëve dhe studentëve, që janë dëshmia e rezistencës në fushën e arsimit gjatë viteve të errëta, në Kosovë.

Hapjen e ekspozitës e bëri Bukurije Haliti nga Biblioteka Kombëtare e Kosovës dhe i pranishëm ishte edhe Robert Montoya nga Universiteti i Kalifornisë në SHBA.

”Ky është një koleksion i veçantë. Librat janë të veçantë sepse janë të vjetër. Këto janë gjëra shumë të lehta për t’u parë, për t’u gjetur dhe për t’u mbrojtur. Por ajo çka është më e brishtë janë historitë që ne krijojmë”, tha profesori amerikan, Montoya i cili u shpreh se materialet e prezantuara tregojnë histori të mrekullueshme.

Ndërsa, Munish Hyseni, drejtor i bibliotekës “Hivzi Sulejmani, u shpreh për KultPlus se kjo ekspozitë paraqet kushtet dhe rrethanat në të cilat është zhvilluar mësimi në vitet 90.

”Kjo që po e shihni këtu është një pjesë e vogël e materialeve që ekzistojnë, kryesisht privatësisht. Kjo ka të bëj me shkollën, me ditarët, më dëftesat, me diplomat, me librezat. Kjo pastaj është shoqëruar me botime librash për shkollat fillore, për ato të mesme dhe për universitete. Kanë ndihmuar dhe gazetat e revistat, që mund t’i shihni këtu”, u shpreh drejtori Hyseni i cili tutje tha se për këtë ekspozitë ka qenë një organizim i madh. Ka përfshirë afër 400 mijë nxënës e disa mijë studentë. Këta nxënës e studentë kanë pasur prindërit që kanë sakrifikuar për ta.

Ish-Drejtori i Kulturës, Mustafë Halili foli gjithashtu për KultPlus rreth kësaj ekspozite, duke e cilësuar si një ngjarje të rrallë.

”Këto janë evenimente. Kur them evenimente, mendoj ngjarje të rralla por janë aq të rëndësishme sa është e vështirë të peshohen. Kur pashë këtë ekspozitë u befasova për të mirë sepse rrallë po organizohen këso eventesh edhe pse ngjarjet e tilla si kjo kanë një peshë të veçantë nga ngjarjet e tjera sepse këtu ekspozohet dija, mendja shqiptare e të gjitha kohërave, kohërave të vështira e në liri, prandaj kjo ekspozitë do të ketë efektin e vet, shumë të madh”, u shpreh Halili duke shpresuar që kjo ekspozitë të ketë sa më shumë vizitorë.

Ekspozita do të jetë e hapur deri më datë 2 qershor dhe ka dyert e hapura për vizitorët. / KultPlus.com

/

Biblioteka Kombëtare prezanton bibliografinë e revistës “Les Lettres Albanaises”

Posted on by Kult Plus

Biblioteka Kombëtare prezanton për publikun bibliografinë e një prej revistave më të suksesshme të viteve ’80-’90, “Les Lettres Albanaises”.

Si organ i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, e para e këtij lloji që shfaqet në vendin tonë, revista u botua në frëngjisht me periodicitet katër herë në vit.

Numri i parë doli më 1978, ndërsa i fundit më 1991, vitin e përmbysjeve të mëdha. Ismail Kadare ishte kryeredaktori i parë për plot 12 vite, nga nr.1/1978 deri në numrin 3/1990.

Qëllimi kryesor i saj ishte të përcillte te lexuesi i huaj arritjet më të mira të letërsisë dhe arteve shqiptare bashkëkohore si dhe të bënte sa më shumë të njohur sistemin letrar kombëtar në përgjithësi, që nga letërsia e vjetër deri tek ajo e traditës.

Falë vizionit dhe frymës editoriale që e shoqëroi pandalshëm revistën, spikasin emra si: Dalan Shapllo, Andrea Varfi, Llazar Siliqi, Adriatik Kallulli, Shevqet Musaraj, Dilaver Dilaveri, Sterjo Spasse, Aleks Çaçi, Luan Qafëzezi, Spiro Dede, Adem Istrefi, Anastas Kondo, Dhimitër Shuteriqi etj.

Që në 1979 jepen për lexuesin proza të shkurtra (tregime) të autorit Dritëro Agolli, poezi nga liriku i madh Lasgush Poradeci, poezi të revoltës intime nga Migjeni, prozë rrëfimtare nga Mitrush Kuteli, poezi lirike nga Fatos Arapi, Drago Siliqi etj., tregime nga Faik Ballanca, novela nga Vath Koreshi etj., sikundërse në gjininë e pikturës sillen krijime fshehtazi moderne të piktorëve Zef Kolombi, Simon Rrota, Sali Shijaku, Abdurrahim Buza, Bashkim Ahmeti, Lumturi Blloshmi etj. Revista prezantoi për lexuesin frankofon që nga fillimi i saj e në vazhdimësi poezi nga autorët arbëreshë: Vorea Ujko, Zef Serembe, Giuseppe Schiró di Maggio etj. dhe prezantoi tregimet poetike, poezitë dhe prozat e gjata të autorëve shqiptarë nga Kosova: Anton Pashku, Ali Podrimja, Sabri Hamiti, Eqrem Basha, Esat Mekuli, Azem Shkreli, Din Mehmeti, Agim Vinca, Adem Demaçi, Rexhep Qosja, Ibrahim Rugova, Ali Aliu etj.

Punimi i hartuar nga bibliografet Brunilda Tahiri dhe Loreta Loli, synon të sjellë një panoramë detajuese të përmbajtjes së njërës prej revistave shqiptare, e cila tërhoqi dhe u vlerësua për përhapjen e kulturës shqiptare, që promovoi autorë, piktorë, përkthyes, kritikë etj., duke shërbyer si burim informacioni për ta, për tematika të ndryshme në fushën e letërsisë, të artit, historisë, dramës, muzikës, pikturës etj. Ajo siguron një qasje të shpejtë e të lehtë nëpërmjet rubrikave, shënimeve të mundshme brenda një regjistrimi bibliografik si dhe treguesve, që ndihmojnë e drejtojnë përdoruesin në informacionin e kërkuar. / atsh / KultPlus.com

‘Sytë e Duert e Jueja Duhet të Shifen Kudo’ nga Blerta Haziraj sjell në jetë revistat e para të botuara nga gratë në Kosovë

Posted on by Kult Plus

Uranik Emini

“Një grua e vetme ka fuqi, kolektivisht kanë ndikim”.

Tradicionalisht njerëzit janë mësuar të jenë në konkurrencë me njëri-tjetrin, kështu thotë historia duke u nisur nga lufta për mbijetesë. Duke u zhvilluar gjithnjë e më shumë, njerëzit dhe veçanërisht gratë, të cilat shpesh konsiderohen të diskriminuara në shumë fusha, kjo nuk i ka penguar ato që të mund të bëjnë dhe të krijojnë gjëra të mëdha. Kjo gjë u shfaq edhe në filmin “Sytë e duert e jueja duhet të shifen kudo” me regji të Blerta Hazirajt, shkruan KultPlus.

Njerëzit u mblodhën në Bunkerin te Fontana në Ulpianë, për të parë nga afër filmin që sjell në jetë historinë e Frontit Antifashist të Grave të Kosovës, pas luftës së dytë botërore në Kosovë dhe materialet e shtypit me të cilat ato përçonin mesazhe dhe adresonin çështjet e grave. 

Krahas filmit që u shfaq mbrëmë, njerëzit kishin mundësi të shihnin nga afër edhe materiale nga revistat “Buletini” (1946-1949) dhe “Agimi” (1949), gjithashtu edhe disa shkrime nga e famshmja “Rilindja” e materiale të tjera të cilat hulumtuesja i kishte mbledhur përgjatë vitit 2022. Ndërsa, sikurse qershia mbi tortë, po qëndronte edhe një ilustrim të krijuar në bashkëpunim me artisten Bilgie Emir, i inspiruar nga përmbajtja e artikullit ‘Zhvillimi dhe Masovizimi i Frontit Antifashist të Grave të Kosovës (1941-1945)’ nga Sulltane Ukaj, i botuar në revistën shkencore Kosova (1977).

Në posterin i cili po qëndronte i varur në mur, shiheshin 4 gra kosovare të cilat gjatë luftës nacional çlrimitare kishin këputur telat e shtyllave telefonike, për të ndërprerë komunikimin e fashistëve.

E për të gjallëruar këtë histori dhe aktivizmin e tij letrar, filmi “Sytë e duert e jueja duhet të shifen kudo” paraqet historinë e Grave Antifashiste në të tashmen përmes grave të fshatrave të Kosovës, të cilat mësojnë dhe lexojnë me zë të lartë këtë histori. Ndërsa gratë lexojnë revistat, fragmentet e tyre gjallërojnë historinë dhe reflektimin e regjisores për takimin e saj me arkivin.

Ndërkaq, Blerta Haziraj tha për KultPlus se ky projekt ka ardhur si rezultat i një pune arkivore që në fokus ka pasur të gjejë gazetat që janë botuar në Kosovë prej grave, menjëherë pas luftës së dytë botërore.

“Ky projekt është si rezultat i një pune arkivore që e kam nisur në fillim të këtij viti e që fokus kryesor e ka pasur të gjejë gazetat e para që janë botuar në Kosovë prej grave, menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore. E para është revista “Buletini” që është botuar për herë të parë në vitin 1946 në Prizren, e cila ka ardhur në Prishtinë në vitin 1949, ku edhe e ka ndryshuar emrin në “Agimi”, deklaroi ajo.

Këto dy revista kanë qenë organ i Frontit Antifashist të Grave, një lëvizje e gjerë në gjithë Jugosllavinë, e cila është zhvilluar përbrenda Frontit Popullor menjëherë pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore. Ideja kryesore është që këto materiale, bashkëme tekste dhe shkrime të tjera të jenë pjesë e një publikimi i cili do t’i anotojë këto materiale dhe të japë një kontribut nëhistoriografinë tonë.

“Kjo organizatë ka mobilizuar gratë në ngritjen e tyre kulturore, ekonomike, arsimore e edukative. Për gjatë këtyre gjashtë muajve kemi hulumtuar për këtë lëvizje e përveç dy revistave të lartpërmendura, kemi gjetë edhe materiale të tjera nga gazeta “Rilindja” dhe artikuj të tjerë. Këto revista e këto materiale që i kemi mbledhur kanë me qenë pjesë e një publikimi, që po shpresojmë të publikohet në vitin tjetër”, shpjegon Haziraj.

Korrespodenca e grave sikurse të ishin profesioniste të lindura

“Një sen që më ka befasuar gjatë këtij hulumtimi është korrespodenca që është bërë nga gratë, jo vetëm në rajon, por në gjithë Kosovën e sidomos mes fshatrave dhe qyteteve. Krahas librit që do të bëhet, kam vendosur që të bëjë edhe një film ku kam vizituar disa gra nëpër fshatra sikurse Dukagjini e Drenica. Në të njëjtën kohë, e kam shfrytëzuar që përmes filmit të shpalos sfidat që i kam pasur për të gjetur këto materiale. Diçka tjetër që mund ta shihni këtu është një ilustrim që është në dhomën tjetër, për të cilin jam inspiruar nga një artikull që është botuar në vitin 1977 nga historiania Sulltane Uka, në revistën shkencore “Kosova”. Në atë artikull shkruhet për zhvillimin dhe masovizimin e Frontit Antifashist të Grave, aty jipen edhe disa prej aktiviteteve ilegale që kanë kryer këto gra. Një prej tyre është kur ato i prejnë shtyllat telefonike, që të ndërpresin përcjelljen e mesazheve nga ushtarët fashistë”, thotë tutje regjisorja.

Në anën tjetër, Tevfik Brada, si njëri prej personave që ka ndihmuar Hazirajn në këtë hulumtim, shprehet për KultPlus se neglizhenca e institucioneve ka bërë që të “harrohet” kjo histori.

“Këtu është një histori që është neglizhuar. Pra, Fronti Antifashist i Grave pas të 80-tave kur ka nisur konfilktet ndër-etnike këtu, e popujt që vijnë nga posht ë janë harruar. E dyta, për shkak të neglizhencës, në Agjencinë Shtetërore të Arkivave nuk ka më materiale nga kjo periudhë. Ne kemi shkuar atje disa herë e kemi kërkuar materiale që janë arkivuar, por nuk kemi marrë përgjigjje pozitive. Ka 3-4 gjëra në dosje që unë i kam lypur dhe nuk kanë mundur t’i gjejnë”, thotë ai.

Materiali origjinal i pranishëm vetëm në Kosovë

“Mund të them që shteti i Kosovës ka thënë që kjo periudhë kohore nuk është pjesë e historisë sonë dhe ka ndodhur një neglizhencë e madhe. Ne kemi marrë materialet nga Eli Krasniqi, hulumtuese e cila i ka marrë nga Qendra Arkivore kur ajo ka qenë në gjendje më të organizuar. Ky material origjinal gjendet vetëm në Kosovë, e përkundër faktit që psh revista Agimi është botuar në tirazh 1000 copa e poashtu edhe nëgjuhën serbe, është interesant që janë materiale të cilat nuk i njohim, u shpreh Haziraj.

Ideja që lindi “rastësishëm” gjatë një hulumtimi tjetër

“Vitin e kaluar kam qenë duke punuar me një hulumtim tjetër,edhe ai poashtu gjysmë-arkivor dhe ka qenë i fokusuar nëkuptimin e diskursit dramaturgjik të gratve në dramat moderneshqiptare. Edhe gjatë hulumtimit, duke kërkuar shumë gjëra të tjera, i kam mbledhur rreth 100 drama shqiptare që janë publikuar pas Luftës së Dytë Botërore, e pastaj duke mbledhur literaturë pata hasur në një libër të zonjës së ndjerë Drita Bakija Gunga, ku ndër të tjera flitet për pozitën dhe zhvillimin e organizimit politik të  grave të Kosovës gjatë periudhës së Ndërtimit Socialist. Aty ka statistika e të dhëna të ndryshme për kushtet dhe pozicionimin e grave në shoqëri. Njëri prej kapitujve ka qenë roli i shtypit në emancipimin e gruas shqiptare. Aty e pata lexu se Fronti Antifashist i Grave ka publikuar revistën “Buletini”dhe “Agimi”andaj edhe e kam shkru projektin për CHwB, programin Heritage Space me të vetmin qëllim që me i gjetë dhe me e hapë këtë arkive.

Hulumtimi i thellë, përtej arkivave shtetërore

“Dokumentat që e tregojnë aktivizmin e Frontit Antifashist nuk janë në arkivë, d.m.th as nuk figurojnë në regjistër. Njerëzit që punojnë në arkivë nuk kanë mundur të gjejnë materiale për shkak të ri-organizimit momental në arkivë. Unë kam lypur materiale edhe nga Biblioteka Kombëtare e Kosovës, kam gjetur arkiva nëpër revista shkencore, artikujë, shkresa, biografi, ese e poezi që kanë mundur t’i bëjnë jehonë këtyre dokumenteve. Kryesisht tekstet që janë bërë gjatë periudhës socialiste e tregojnë më shumë këtë temë.. Qëllimi kryesor i këtij projekti ka qenë libri, që tash është në progres e sipër, e i cili do të ftojëedhe hulumtues e studiues të tjerë që të jenë pjesë, përfundon regjisorja Haziraj.

ATO është nismë hulumtuese që synon t’i gjejë materialet arkivore të Fronit Antifashist të Grave në Kosovë (FAGK) prej vitit 1945 deri në vitin 1954. Hulumtimi përqendrohet në interpretimin e këtij aktivizmi letrar duke analizuar revistat Buletini dhe Agimi si dhe materialet e tjera tekstuale të asaj kohe. /KultPlus.com

20 korrik 1883 kur De Rada botonte revistën ‘Fiamuri i Arbrit’

Posted on by Kult Plus

138 vjet më parë, pikërisht me 20 korrik të vitit 1883, nisi botimin “Fiamuri i Arbrit”.

Kjo revistë u botua në Koriliano-Kalabro nga 1883 deri më 20 gusht 1885 dhe në Kozencë nga 20 shtator 1885 deri më 15 nëntor 1887. Në këtë të përkohshme, u pasqyruan probleme mbi të kaluarën historike të popullit shqiptar, mbi luftën për autonomi kombëtare, mbi përpjekjet e atdhetarëve në lidhje me zgjimin e ndërgjegjes kombëtare.

“Fiamuri i Arbrit” ka rëndësi jo vetëm se ka hyrë në historinë e shtypit shqiptar si e përmuajshmja e parë letraro-politike, por sepse shprehu pikëpamjet politike të rilindasve.

E përmuajshme e De Radës, megjithë censurën, arriti të shtrihej tej Italisë, në Shqipëri, në Ballkan deri edhe në Amerikë.

Tri të përkohshmet e De Radës: “L’Albanese d’Italia” (l848), “La Bandiera Dell’Albania”(l883) dhe “Arbri i Rii” (l887) përbëjnë themelet e fletorarizmit arbëresh. / KultPlus.com

Botohet numri më i ri i revistës shkencore “Filologji”

Posted on by Kult Plus

“Filologji” është revistë shkencore e Fakultetit të Filologjisë, e themeluar në vitin 1996. Në këtë revistë botohen punime shkencore origjinale nga fusha e gjuhësisë, letërsisë, folklorit dhe përkthimeve letrare, kryesisht të stafit akademik të Fakultetit të Filologjisë të  Universitetit të Prishtinës ‘Hasan Prishtina”, si dhe të bashkëpunëtorëve të jashtëm, brenda dhe jashtë vendit.

Numri më i ri revistës, i njëzet e pesti më radhë, hapet me studimin e prof. asoc. dr. Milazim Krasniqit me titullin “Oscilimet e identitetit shqiptar në objektivin e albanologjisë dhe të diplomacisë Austro-Hungareze”, ndërkaq prof.dr. Kujtim Shala paraqitet me studimin e gjatë  ”Komentuesi i Lahutës”. Më tutje,  prof. asoc. dr. Ag Apolloni paraqitet me  studimin “Elementet e tragjedisë greke”, ndërsa eseja e nobelistit Elias Kaneti me titullin “Profesioni i shkrimtarit” ,është përkthyer nga prof. ass. dr. Naim Kryeziu. Po kështu,  prof. ass.dr. Naimi Kryeziu paraqitet me studimin” Analizë shqipërimesh nga krijimtaria poetike e Hajnrih Hajnes prej përkthyesish të ndryshëm”

Në  këtë numër të revistës “Filologji, botohen edhe këto studime dhe trajtesa të autorëve: Dr. Marjela Progni (“Kënga-intermexo në poemat e De Radës”),  prof.ass. dr. Shpëtim Elezi (“Numërori në veprën ‘Çeta e profetëve’ të Bogdanit ”), Zahrie Kapllanaj, PhD cand. (“Proemat e Anton Paplekës”), Muhamet Peci, PhD cand. (“Procesi i Kafkës mes realitetit dhe literaritetit”), Serafina Lajçi,  PhD cand. (“Këngët  para Millosaut të Jeronim de Radës dhe receptimi kritik”), Arta Hallaçi, PhD, cand.(“Gjuha dhe individi në letërsi distopike”), Agnesa Hasimja, PhD, cand.(“Modaliteti epistemik dhe deontik në gjuhën shqipe”), Gresa Bujupaj, PhD, cand. (“Paraqitja e ” të huajve” në romanet Shpirtra të vdekur dhe Gjenerali i ushtrisë së vdekur”) dhe Alma Abdullahu( “Trannsformime zhanrore në letërsinë shqipe- A. Shkreli, J. Gërvalla, I.Kadare”).

Nën drejtimin e kryeredaktorit prof. dr. Sali Bashota, revista në këshillin e saj botues ka personalitete të njohura të botës albanologjike: prof. dr. Aurel Plasari (Tiranë), prof. dr. Françesko Altimari (Kozencë), dr. John Hodgson (Londër), prof. dr. Russana Hristova- Beyleri ( Sofje), si dhe anëtarët e redaksisë nga Fakulteti i Filologjisë: prof. dr. Osman Gashi, prof. asoc. dr. Muhamet Hamiti, prof. asoc. dr. Nysret Krasniqi dhe prof. asoc. dr. Rrahman Paçarizi.

Revista shkencore “Filologj” botohet në kopje fizike, si dhe në formatin online në uebfaqen e Fakultetit të Filologjisë. Gjithashtu, revista është edhe në platformën e njohur ndërkombëtare Central and Eastern European Library (CEEOL). /KultPlus.com

Biblioteka Kombëtare dixhitalizim të mbi 265 mijë faqe librash, revistash, dorëshkrimesh dhe antikuarësh

Posted on by Kult Plus

Falë punës së Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, përgjatë gjithë muajve të izolimit si pasojë e COVID-19 është arritur realizimi i një faqeje të re online dhe dixhitalizimi i mbi 265 mijë faqe librash, revistash, dorëshkrimesh, antikuarësh.

Lajmi u bë i ditur nga ministrja e Kulturës, Elva Margariti, e cila thekson se “dikur Borges thoshte se “Parajsën e kam menduar gjithmonë si një bibliotekë”. Në kushtet e pandemisë Covid 19, po “hapim” dyert e kësaj parajse në një tjetër formë, asaj dixhitale. Një pasuri e tërë, e cila tashmë është e aksesueshme nga kushdo, kudo dhe kurdo”.

“Ky revolucion dixhital finalizohet pikërisht në 100-vjetorin e Bibliotekës Kombëtare, kësaj “parajse”, për të cilën ne premtojmë se do punojmë edhe kundër ritmit të kohës, për t’i kthyer dinjitetin që meriton: një godinë me të gjitha standardet e kërkuara në hapësira dhe teknologji”, – tha Margariti.

Ministrja Margariti u shpreh se “ndërkohë po ecim me ritme të shpejta për t’ia kthyer “Aneksin” e Bibliotekës Kombëtare, publikut, përmes sallave të dedikuara, ku për herë të parë do të dalin në dritë koleksione të rralla, në gjuhë të ndryshme”.

Sipas saj, puna vazhdon përtej vështirësive dhe me mirëkuptimin e lexuesit, që tashmë duhet të përballet edhe me disa mungesa.

“Falë dixhitalizimit do arrijmë të mbushim disa hendeqe, që na krijon pamundësia e prekjes fizike me librin”, – shtoi  ministrja Margariti.

Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë, si institucion i parë shte­të­ror, publik e laik, mban për datë të themelimit të saj 10 korrikun 1920.

Koleksioni i saj historik i ka fillimet që në vitin 1917. Në momentin e përurimit si BKSH, më 10 dhjetor 1922 kishte një koleksion prej  6000 vëllimesh. Sot  koleksioni i saj i kalon një milion vëllimet.

Koleksionet me karakter albanologjik u rritën pas Luftës së Dytë Botërore, kryesisht si rezultat i konfiskimit të disa librarive dhe koleksioneve private të personaliteteve të kulturës nga regjimi i atëhershëm komunist.

Ndryshimet demokratike të viteve ’90 të shekullit XX mundësuan edhe ndryshimin e  politikave të Bibliotekës Kombëtare.  Nga modeli i bibliotekave të Europës Lindore me kufizime të skajshme në dhënien  e informacionit dhe shfrytëzimin e disa kategorive të caktuara të literaturës, tani BKSH është krejtësisht e hapur për publikun e gjerë.

BKSH është qendra arkivore e të gjitha botimeve duke mbledhur, përpunuar, restauruar, ruajtur dhe vënë në dispozicion të publikut trashëgiminë e shkruar kulturore të popullit shqiptar./atsh/ KultPlus.com

Revista “Diturija” e Lumo Skëndos, rikthehen thesaret e humbura

Posted on by Kult Plus

Në kremtimet e 110-vjetorit të Kongresit të Manastirit, Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë, Fondacion Arsimor Kulturor Humanitar – ALSAR dhe Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani” kanë promovuar dje botimin anastatik të revistës së mirënjohur kulturore e shkencore “Diturija”(1909-1927).

Më këtë rast, sot mbahet edhe një konferencë shkencore, kushtuar kontributit të themeluesit të saj të shquar Lumo Skëndo dhe themelimi i revistës “Diturija”. Në konferencë, Prof. Dr. Xhevat Lloshi do të flasë për çështjet gjuhësore në revistën “Diturija” pas Kongresit të Manastirit, Prof. Dr. Luan Malltezi për sfidat e botimit të “Diturisë”, Prof. Dr. Persida Asllani për revistën e Lumo Skendos dhe misionin e dijes, Prof. Mark Marku për revistën në historinë e shtypit dhe shoqërisë shqiptare dhe Uran Butka për punën e bërë për botimin veprën e Mid’hat Frashërit.

Revista

Revista “Diturija” u themelua nga Lumo Skëndo (pseudonim letrar i Mid’hat Frashërit) menjëherë mbas përfundimit të Kongresit të Manastirit, kryetar i të cilit u zgjodh njëzëri 110 vjet më parë. Numri i saj i parë doli në Selanik më 1 janar të vitit 1909 dhe qysh në fillim spikati me frymën e thellë kulturore dhe informacionin dituror që do të rrugëtonte së bashku me revistën drejt një enciklopedie të mirëfilltë albanologjike. Pavarësisht mbylljes së saj mbas një viti, Lumo Skëndo e vijoi projektin e tij duke e botuar tri vite me radhë në Tiranë 1926-1929 (përveç 3 numrave që botoi në Bukuresht më 1916 që autori i konsideroi të humbur).

Nga përcaktimi “E përkohshme shqip literare dhe diturake” më 1909, revista do të shkojë drejt formulimit “E përkohshme shqiptare” (1926) pikërisht sepse thelbi i saj ishte dija mbi kombin, që për themeluesin e saj do të thoshte dashuri e pakushtëzuar për dijen e mbrujtur me dashurinë e pakushtëzuar për atdheun. “Diturija” e Lumo Skëndos shfaq simbiozën e rrallë të nocionit të dijes, diturimit dhe atij universal të atdheut. Ajo e lidh njeriun individual me tërësinë e entitetit kombëtar, përmes të cilit ai shndërrohet në “njeriun në botë”, në qenien universale.

Revista “Diturija” mbetet shprehja më e plotë e profilit intelektual të Lumo Skëndos. Në të ai zhvilloi linja të gjera studimore duke ndërtuar korpus të mirëfilltë albanologjik në çështje të historisë, të udhëpërshkrimeve, të dëshmive, të gjuhësisë shqipe e drejtshkrimit, të bibliografisë etj. Ndër to spikasin cikli “Udhëtarët e huaj në Shqipëri”, rubrikat “Shtim në rradhojtë e Legrandit”, “Duke lexuar një libër”, “Tribuna gramatike dhe gjuhësijë”, biografi të shumta, vëzhgime zakonore, dëshmi historike si dhe shkrime me interes të veçantë mbi historinë e besimeve dhe kultit ndër shqiptarë etj.

Botimi anastatik i saj në prag të 110–vjetorit të Kongresit të Manastirit sjell në vëmendje faktin se për nga rëndësia e dijes që ajo përcolli “Diturija” është tashmë në një monument kulture, themelet e të cilit u hodhën në vitin e largët 1909 për t’u shndërruar në ngrehinën madhështore të dijes dhe “bujarisë së dijes” gjatë viteve 1926-1929. Bashkë me ‘Albaninë’ e Konicës dhe me plejadën e simotrave të saj gjatë viteve ‘20-‘40 të shekullit të kaluar (Hylli i Dritës, Zani i naltë, Leka, Shkëndija, Përpjekja shqiptare, Minerva) këto revista përbëjnë një nga entitetet themelore të kulturës së shkruar shqipe.

Ky botim vjen si frut i bashkëpunimit të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë me Fondacionin ALSAR si dhe me Bibliotekën Kombëtare të Kosovës, e cila do të mirëpresë në Prishtinë në javët e ardhshme promovimin dhe konferencën kushtuar “Diturisë” dhe themeluesit të saj Lumo Skëndo.

Ky botim anastatik u organizua në dy vëllime të hijshme: Vëllimi I: janar 1909 – tetor 1927 dhe Vëllimi II nëntor 1927 – dhjetor 1929.

Natyra anastatike e tij sjell në të tashmen tonë vullnetin e autorit, botuesit, pse jo edhe shijen, finesat apo trillet e tij njerëzore. Por mbi të gjitha mundëson një lexim tërësor, një rrokje të plotë të të gjithë koleksionit të çmuar të “Diturisë” si për lexuesin e pasionuar ashtu dhe për studiuesin e ardhshëm të një prej personaliteteve dhe të një prej veprave më monumentale të jetës kulturore e shkencore kombëtare.

Eshtrat e Mit’hat Frashërit

Qeveria shqiptare ka marrë vendimin për kthimin në atdhe të eshtrave të Mid’hat Frashërit, patriotit, personalitetit të shquar të kulturës e të letrave shqipe, firmëtarit të pavarësisë dhe kryetarit të Kongresit të Manastirit. Eshtrat e personalitetit të shquar do të kthehen në atdhe gjatë javës përkujtimore të 110-vjetorit të Kongresit të Manastirit, me një ceremoni shtetërore që do të mbahet nga 14-22 nëntor 2018″, sipas vendimit të qeverisë shqiptare të firmosur nga kryeministri Edi Rama. Kërkesa për kthimin e eshtrave të Mid’hat Frashërit në atdhe, ka qenë e Institutit të Studimeve “Lumo Skëndo”, sipas kryetarit të këtij instituti, Uran Butka. Për ceremoninë e kthimit të eshtrave, qeveria ka akorduar edhe një buxhet shtetëror me një fond prej 3 239 400 (tre milionë e dyqind e tridhjetë e nëntë mijë e katërqind) lekësh. Më 3 tetor të vitit 1949, ora 09.25 në Nju Jork, ndërroi jetë Mid’hat Frashëri, shërbestari i Shqipërisë. Sipas autopsisë që iu bë në spital, u konstatua se vdekja i ishte shkaktuar nga i infarkti miokardit.

Ekziston edhe një variant i dytë i mundshëm, se infarkti i është shkaktuar nëpërmjet ilaçeve apo mënyrave të tjera nga ana e agjentëve të KGB ruse, që vepronin kundër Komitetit “Shqipëria e Lirë”, me qendër në Nju Jork. Mid’hat Frashëri ishte kryetar i Komitetit “Shqipëria e Lirë” ose qeveria në mërgim, e mbështetur nga qeveria e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Mendohet se për vdekjen e papritur të Mid’hat Frashërit ka gisht Kim Filbi, agjenti i dyfishtë, i cili ishte në Londër në shtator të vitit 1949, kur Mid’hat Frashëri shpalli Komitetin “Shqipëria e Lirë” dhe njëkohësisht Kim Filbi gjendej në Nju Jork, kur Mid’hati u vendos atje. Është e mundur që ai të jetë asgjësuar nëpërmjet Kim Filbit nga Sigurimi Sovjetik, në bashkëpunim me Sigurimin Shqiptar, ashtu siç u veprua edhe me disa personalitete antikomuniste të Lindjes si Bandera, Markov etj. Trupi i Mid’hat Frashërit u varros me nderime në Nju Jork. Një varr i thjeshtë, mes barit e luleve, me mbishkrimin e vetëm: Mid’hat Abdyl Frashëri, 1880-1949./ KultPlus.com

Botohet numri i ri i Revistës Shkencore “Filologji”

Posted on by Kult Plus

Këto ditë u botua numri i ri (22) i revistës shkencore “Filologji”, të cilën e boton Fakulteti i Filologjisë i Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina”.

Nën drejtimin e kryeredaktorit prof. dr. Sali Bashota, revista në këshillin e saj botues ka personalitete të njohura të botës albanologjike: prof. dr. Aurel Plasari (Tiranë), prof. dr. Françesko Altimari (Kozencë), dr. John Hodgson (Londër), prof. dr. Russana Hristova- Beyleri ( Sofje), si dhe anëtarët e redaksisë nga Fakulteti i Filologjisë: prof. dr. Osman Gashi, prof. asoc. dr. Muhamet Hamiti, prof. asoc. dr. Nysret Krasniqi dhe prof. asoc. dr. Rrahman Paçarizi.

Ky numër i revistës u kushtohet dy personaliteteve të shquara të botës akademike dhe botës kulturore, profesorit, poetit, studiuesit Basri Çapriqi dhe albanologut Robert Elsie, të cilët ikën në amshim. Duke nderuar dhe kujtuar jetën dhe veprën e tyre, u botuan tekste të zgjedhura. Gjithashtu, u botua shkrimi i Nysret Krasniqit (“Udha e figurimit poetik të Basri Çapriqit”) dhe shkrimi i Muhamet Hamitit (“Përkujtesë për albanologun e shquar Robert Elsie).

Numri i ri i revistës “Filologji” sjell mjaft shkrime me interes për lexuesin shqiptar e më gjerë. I përkthyer nga gjermanishtja nga prof.ass.dr. Naim Kryeziu, botohet për herë të parë në gjuhën shqipe studimi i gjatë i Maksimilian Lambercit me titullin “Zhvillimi i letërsisë shqipe”.

Në rubrikën e revistës: Studime, Trajtesa dhe Artikuj botohen shkrimet e autorëve: prof. dr. Osman Gashi (“Shekspiri dhe shekulli ynë”), prof. asoc. dr. Bujar Hoxha (“Semiotika dhe metafora e pyjeve narrative në veprën e Umerto Ekos”), Zahrie Kapllanaj, PhD cand. (“Palimpsesti në letërsi”) dhe Marjela Progni – Peci, PhD cand. (“Dimensioni erotik në poezinë e Migjenit”).

Ndërkaq, në rubrikën Kritika dhe Recensione botohen shkrimet e dr. John Hodgson (“Traumat e patriarkalizmit dhe të mërgimit”; Pajtim Statovci, “My Cat Yugoslavia”, i përkthyer prej finlandishtes nga David Hackston-i, Pantheon Books, Nju Jork, 2017), prof. asoc. dr. Dije Demiri-Frangu (“Dashuria e plotë e një lirike arbëreshe”; Zef Chiaramonte, “Vulë uji”, Marca d’acqua: poesie, Palermo: Nuova Ipsa, 2015), Meliza Krasniqi, PhD cand. (“Biografia e fiksionalizuar”; “Edmond Rugova: rrëfimet e të dielave” e Bardh Rugovës) dhe Serafina Lajçi, PhD cand. (“Mandala për letërsinë romantike arbëreshe”; Matteo Mandala, “Studime filologjike për letërsinë romantike arbëreshe”, ”Naimi”, Tiranë, 2012).

Revista shkencore “Filologji” do të botohet dy herë brenda vitit dhe ka për synim kryesor afirmimin e vlerave shkencore albanologjike brenda dhe jashtë vendit./ KultPlus.com

Revista prestigjioze Boat International, shkruan për Shqipërinë

Posted on by Kult Plus

Kryeministri shqiptar Edi Rama, mëngjesin e së dielës e ka uruar me një shkrim nga revista prestigjioze e jahteve Boat International.

“MIRËMËNGJES
dhe me këtë shkrim për Shqipërinë në revistën më prestigjioze të jahteve, Boat International, ju uroj një të diel të qetë”, ka shkruar Rama.

Në vijim sjellim të plotë shkrimin e kësaj prestigjioze:

Riviera e fundit

Një vijë bregdetare e mbushur plot me plazhe me rërë të bardhë, zona antike, limane të fshehur, por nuk duket asnjë superjaht.

‘’Shqipëria ka qenë e fshehur nën hundën tonë gjithë këtë kohë’’, thotë Tristan Rutherford, shkruan revista ‘’Boat International’’ .

Në një park të mbuluar nga gjethet në Ëestminster në Londër, ambasadori shqiptar, Qirjako Qirko mburr aftësinë për jahte të Malit të Zi, një komb që pak persona mund të arrinin ta dallonin në hartë një dekadë më parë. Në të kundërt, zhvillimi detar i Shqipërisë është ende në hapat e parë.

Qirko dhe unë biseduam për brigjet e virgjëra, rihapjen e ishullit të Sazanit, një bazë ushtarake e izoluar për një shekull si dhe për mundësitë që mund të ofrohen nga vendi për jahtet.

“Ne jemi krejtësisht të hapur për këtë biznes. Por, në fillim duhet të shkoni ta shihni vetë”, përfundoi Qirko.

Për shkak të kësaj mora avionin që kalonte sipër Venecias dhe më pas vazhdonte drejt Istrias dhe ishujve Koranti në Kroaci. Aty shfaqen qindra jahte, që nga qyteti i Dubrovnikut, dukeshin si yje që këputen. Më pas vijon peizazhi perfekt i Gjirit të Kotorrit në Malin e Zi.

Në vitin 2006 e njëjta pamje magjepsi investitorin kanadez, Peter Munk kur fluturoi sipër bazës së braktisur të nëndetëseve në Tivat dhe vendosi të ndërtojë aty “Porto Montenegro”.

Ndërkohë që hyj në hapësirën ajrore shqiptare, shkëmbijtë gëlqerorë bien mbi plazh. Në zbritjen e fundit, sytë e mi tërhiqen në të djathtë ku, rreth 350 kilometra vijë bregdetare shumë pak e zhvilluar, kalon Sazanin dhe shkon drejt Korfuzit.

Kur mbërrin në ekstremin jugor të Shqipërisë, Korfuzi duket aq pranë sa që mund të arrihet duke notuar. Qiparisët e tij të lartë dallohen edhe një milje larg, në bregun shqptar, ku rrënojat e Butrintit, të mbrojtura nga UNESCO-ja, rrethohen nga deti i kaltër.

Emri Rothschild, sinonim i një prej vilave më luksoze në Korfuz, peshon në të dyja krahët e bregut. Fondacioni ‘’Butrint’’ i lordit Rothschild ndihmon në mirëmbajtjen e këtij muzeut të hapur.

Qyteti i rrënuar ka pritur më të mirën dhe të madhërishmen e Adriatikut për mijëra vite nga agoratë greke, te vilat romake dhe banjot bizantine. Kjo është Shqipëria, ku një pjesë e madhe është e pazbuluar dhe mbuluar nga bimësia, një zonë arkeologjike për Indiana Jones.

Hedh një gur në një pus që ende funksionon, ku kanë mbetur shenjat e litarëve në gurë pas mijëvjeçarësh përdorimi të vazhdueshëm.
I paduruar që të vizitoj bregun e Butrintit që rrihet nga dielli, marr një motoskaf.

Çmimi ishte 140 euro, duket shumë i lartë për këtë zonë, por e kuptova që kisha shtuar një zero. Ishte vetëm 14 euro, gjysma e çmimit të një koktejli në “Hôtel de Paris” në Monako, për të marrë anijen bashkë me kapitenin. Shqipëria është vërtetë një vend sa ekonomik aq edhe i paeksploruar.

Laguna që rrethon Butrintin me të drejtë është një park kombëtar. Poshtë varkës tonë lundrojnë qindra lloje peshqish. Kjo zonë pret gjithashtu më shumë se 250 lloje zogjsh, përfshirë çafka dhe bilbila uji që shoqërojnë varkën tonë drejt Korfuzit.

Gjatë regjimit të ashpër komunist të Shqipërisë, studentë të talentuar dolën vullnetarë për të zhvilluar gërmime arkeologjike në këtë rajon.

Ata mund të bëjnë banjo dielli në qetësi të plotë, të pinë duhan në kështjellën me pamje nga deti që është vizituar nga Lordi Bajron, dhe madje edhe të nxjerrin ndonjë amforë nga shtrati i detit kur të vijë momenti për të dorëzuar trofetë e gjetura.

Në kthim drejt skelës së Butrintit, vëzhgoj të vetmit autobuza turistikë që ndesh përgjatë gjithë udhëtimit. Shifrat e vizitorëve flasin për një rritje me 20% në të dyja vitet 2016 dhe 2017, siç dëshmojnë statistikat në Kroacinë e viteve 1990.

Statistikat e rritjeve vjetore reflektojne edhe mbërritje të superjahteve. Agjencia e jahteve dhe udhëtimeve, e cila gjendet në portin historik të Sarandës, së fundmi ka kaluar nëpër duar dokumentat për ‘’SS Delphine’’, një ish-anije 100-vjecare e Flotës Detare Amerikane, 79 metra e gjatë, dhe ‘’Barbara’’, me një gjatësi prej 88,5 metrash.

“Jahtet, që sa vijnë e shtohen, hyjnë nga Korfuzi,” shpjegon Serani. “Nisja nuk është e vështirë por nevojitet një ndërmjetësuës për të udhëzuar ku të ankorojnë apo të marrim me qera një makinë për të vizituar qendrat tona nën mbrojten e UNESCO-s që janë në Gjirokastër”.

Serani përmend një aeroport të ri afër Sarandës i cili pritet të vihet në punë në 2019. Ai do të tërheq jahtet ashtu si pista modeste e Tivatit rriti numrin e vizitorëve vetëm 160 milje detare larg nesh, në Malin e Zi.

Jahtet mund të ankorohen përgjatë bregdetit tonë përrallor, dhe në Orikum Marina 100 kilometra në veri, por një kompleks detar luksoz do t’i shtonte këtij vendi sa Toskana një magji të prekshme. Serani nxjerr iPhonin dhe më tregon një plan detar për portin e mallrave në Limion, vetëm dy kilometra në veri të qytetit, ku toka sapo ka nisur të gërryhet.

Kur të mbarojë, sipas parashikimeve, ai pritet të akomodojë jahte deri 120 metra të gjatë dhe perceptohet si çelësi që hap rrugën drejt kësaj vije bregdetare. Duke ndjekur këshillat për superjahte të ofruara prej Seranit si udhërrefyese, nisem drejt vijes bregdetare sipër Sarandës. Ankoroj në Qefal, i cili më ngjason me bregdetin e Amalfit 100 vite më parë.

Shkëmbinj të shkëputur nga njëri-tjetri rrethojnë plazhe të veçuar të cilat lagen nga deti i pastër Jon. Do justifikohesha nëse nuk do largohesha nga plazhi i Kakomesë, një plazh në formën e një gjysmë hëne më rërë të argjendtë, ku nuk mungon edhe një skelë e vjetër prej nga ku mund të kërcesh për në parajsë.

“Por, ne kemi nevojë për një port elitar’’, shprehet ajo.

Megjithatë, unë zgjodha të ndjek rrugën e pelegrinazhit duke lënë pas dy manastiret e zbukuruar me afreske për të shkuar në plazhin e Krorëzës – dy harkore perfekte me rërë që do të përbënin kryelajm në Kroaci, Turqi apo Greqi. Këtu jam i vetëm në plazh. Isha në dijeni se sa qetësi ishte në këtë parajsë me rërë, kështu që i dhashë nën dorë një pronari të një plazhi atje rreth 10 euro për të më marrë në barkën e tij dhe për të më lënë në shtëpi pas një banjo dielli. Varka e tij e vjetër me motor 20 kuaj fuqi ndizet duke tërhequr një litar.
Mikrobuzi im i kampimit që zhurmon në perëndim të diellit, duke kaluar silurat sovjetike të gdhendura në shkëmbinj, do t’i bëjë miqtë e mi të jahtit që duan të shikojnë gjithçka, të mbyten në pije.

Më tutje drejt veriut qëndron një çudi akoma dhe më e madhe: gadishulli i fortifikuar i Porto Romanos – një Kep Ferrat francez në miniaturë që ka në majë një kështjellë veneciane që daton nga koha e luftës dhëmb për dhëmb në Adriatik mes anijeve veneciane dhe flotës osmane.

Vendqëndrimi është aq strategjik saqë kur udhëheqësi sovjetik Nikita Hrushov e vizitoi në 1959-ën, ai foli edhe për një bazë nëndetësesh.

I armatosur vetëm më një kajak, të marrë me qera dhe maskë, unë ndërmarr një sulm mëngjesi kundër bazës pa roje. Duhet t’i afrohesh me shpejtësi dokut të madh dhe më pas të përkulesh dhe lëvizësh në det pa qëllim. Brenda gjendet një katedrale betoni që mund të shërbejë si sfond për një film me Xhejms Bond. Jam shumë i druajtur për të bërë një zhytje të lirë, prandaj vozis për plot 100 metra derisa shikoj dritë vezulluese në anën tjetër të tunelit.

Ditë tjetër, tjetër pushtim i një ish-pike të fortë ushtarake. Ka qenë e ndaluar të shkoje në ishullin e Sazanit, një instalim ushtarak shumë sekret që nga koha e Luftës së Parë Botërore, por në 2017 u hap për turistët kureshtarë. Më një gjatësi prej pesë kilometrash është ishulli më i madh i pabanuar në të gjithë Mesdheun. Është i mbuluar nga pyje të dendura, ashtu si ‘’Lufta e humbur’’ nga Jurassic Park.

Forcat special sovjetike dhe kineze lanë 2 800 bunkerë dhe kazerma, një hapësirë që tashmë është plotësuar nga shqiponjat që ngjiten lart si shigjetë dhe delfinët që kërcejnë. Meqë leja ime në Sazan më lejon të bëj vetëm një vizitë të shpejtë, udhëtimin tim e përfundoj me një ecje në këmbë drejt shtëpisë së shkatërruar të governatorit italian. Panorama detare ku Joni i kripur dhe i kaltër takon Adriatikun blu të bën të pyesësh veten se përse nuk ka jahte të tjerë që vijnë nga Italia, Kroacia, Mali i Zi apo Greqia?

‘’Ata vijnë’’, thotë Nicolas Fry, menaxher i udhëtimeve me çarter në Camper & Nicholsons: “Në 2017, ne vumë re një rritje të popullaritetit. Fry pronotoi disa udhëtime çarter për në Shqipëri me Eclipse,” një anije 43 metra e pajisur me lodra eksploruese për një aventurë të pazakontë shqiptare.

“Klientët ia kaluan mirë’’, tregon Fry, por ajo që mungon “është një port i klasit të parë i ndërtuar dhe i menaxhuar për superjahte”. Nuk është nevoja të pritet shumë për këtë. Fry thotë: “Kur pyet për Shqipërinë, më parë shiko se çfarë ndërtoi Mali i Zi në 10 vjet.

Shkurtimisht, ‘‘Porto Montenegro’’ duhet të jetë model për zhvillimin e sektorit të jahteve në Shqipëri.

“Të huajt mund të ndërtojnë porte jahtesh në Shqipëri, një subjekt i legjislacionit vendas dhe duket se ka lëvizje në këtë drejtim. Në Kavajë, ka një propozim për një port jahtesh me 650 vende për jahte deri në 75 metra. I quajtur ‘’Porto Albania’’, projekti duket se ka marrë mbështetjen e kompanise zvicerane të zhvillimit ‘’Finsec’’. Ndërsa lidhur më zhvillimin në Limioni afër Sarandës, nuk ka një datë. Nëse merresh me këtë punë për zhvillimin e porteve të jahteve apo vetëm nëse mendon gëzueshëm për një plazh sekret të harruar nga turizmi botëror, atëherë e di ku të kërkosh.

Nuk do të jetë e largët dita, kur Shqipëria do të marrë vendin e duhur në qendër të skenës të xhiros verore të superjahteve./ KultPlus.com

“Hylli i Dritës”, revista e themeluar nga At Gjergj Fishta dhe e ringjallur nga At Zef Pllumi (FOTO)

Posted on by Kult Plus

“Hylli i Dritës”, revistë kulturore – letrare, u themelua nga Át Gjergj Fishta, në vitin 1913, pikërisht në kohën e pavarësisë kombëtare, kur shtetit të ri, duhej t’ i jepej shpirt dhe orientim, përcjell KultPlus.

“Dijetarët dhe patriotët e bashkuar rreth idesë së kësaj reviste, punonin me shumë dashuri e përkushtim për një përlindje shpirtërore e kulturore. Punonin që shtetit t’i jepej shpirt dhe orientim të qartë perëndimor. Prej asaj kohe, revista luajti rol të jashtëzakonshëm në formimin kulturor të Shqipërisë, duke u bërë një lloj institucioni, që arriti t’ i bashkoi mendjet më të ndritura të kohës, rreth idesë së emancipimit kulturor dhe lartësimit kombëtar”, shkruan Ndue Ukaj në një postim të tij në Facebook, pasi ka marrë në dorë numrin e fundit të kësaj reviste.

Át Zef Pllumi, i cili e ringjalli “Hyllin e Dritës” pas disa dekadave, e quajti atë “busulla në të cilën shënohet vetëm një drejtim: Europë.”

Kjo revistë, lindi “nëper ag të qytetnisë së Shqypnisë”, dhe u bë shenja më domethënëse e qytetnisë dhe kulturës kombëtare.
“Revista vazhdon edhe sot të botohet nga Provinca Françeskane e Shqipërisë. Ky është numri i fundit”, përfundon Ukaj./ KultPlus.com

Rikthehet revista “Shejzat” të cilën e themeloi Ernest Koliqi

Posted on by Kult Plus

Ishte viti 1957 kur revista albanologjike “Shejzat” pa drite u botua për herë të parë, nën themelimin e Ernest Koliqit. Një periodik që u botua në Romë nga një grup mërgimtarësh shqiptarë me njohuri të gjëra në letërsi, gjuhë e histori, numri i fundit i së cilit u botua në vitin 1978.

Sot, pas 6 dekadash nga themelimi i kësaj reviste, studiues e albanologe i japin sërish zë këtij botimi, duke ecur në të njëjtat gjurmë dhe duke iu drejtuar arkivave si dritare të reja të së shkuarës sonë për të gjetur të vërtetën.

Mbi këtë bazë u çel këtë të premte konferenca shkencore “Drita e Arkivave-drite mbi arkivat”, në Ministrinë e Europës dhe të Punëve të Jashtme.

“Përkufizimi ‘Drita e arkivave-drite për arkivat’ na flet mjaft bukur për atë dritë që na lejon të zhvillojmë mendimin tonë, leximin tonë mbi historinë dhe dokumentet”, u shpreh Persida Asllani, Drejtore e Bibliotekës Kombëtare.

“Shejzat janë trashëgimia e vyer që kanë studimet albanologjike. Është një kënaqësi që po i kthejmë studimet nga arkivat. Konferencat zakonisht janë historike dhe nuk e shohin arkivën si një profesion”, tha Ardit Bido, Drejtor i Arkivit Qendror

Kumtesat e albanologeve, arkivuesve, akademikeve e historianeve te shquar sjellin risinë e kësaj konference, pasi shkrimet e tyre janë të botuara pa pritur mbylljen e punimeve të konferencës në periodikun: ”Shejzat korrik-dhjetor 2017”./ KultPlus.com