Muaj: Maj 2019

Letërsia mbetet atdheu universal i njerëzimit në të gjitha kohët

Posted on by KultPlus

 Nga Entela Kasi

Prej 17 vjetësh, Peja është kthyer në një qytet të kulturës evropiane dhe asaj botërore, falë Takimeve Ndërkombëtare Letrare Azem Shkreli, të cilat i kanë sjellë Kosovës, personalitete të letërsisë botërore dhe asaj shqiptare. Përmes këtij manifestimi ndërkombëtar, Kosova ka shpalosur vlerat e humanitetit, parimet universale të lirisë, duke dëshmuar trashëgiminë kulturore jo vetëm letrare por edhe atë historike të shqiptarëve e cila mbetet një pasuri e çmuar për njerëzimin dhe kulturën botërore, e sidomos për Evropën e shekullit në të cilin vlerat e dinjitetit njerëzor mbeten vlera të mbarë njerëzimit.

Letërsia , artet, janë pasuri e çmuar për njerëzimin. Punët e artit janë trashëgimia e kulturës së qytetërimeve nga antikiteti në kohët moderne. Ky Manifestim i cili mban emrin e poetit Azem Shkreli, një prej majave të letërsisë shqipe, mbetet i një rëndësie të veçantë, dhe njëkohësisht një urë lidhëse midis Kosovës, rajonit të Ballkanit, Evropës dhe botës.

Komuna e Pejës, Drejtoria për Kulturë, Rini dhe Sporte, stafet organizative të këtij Manifestimi Ndërkombëtar, kanë ditur të sjellin elita të mendimit botëror në Kosovë, duke i dëshmuar krejt kryeqendrave të botës, jo vetëm trashëgiminë kulturore identitare të shqiptarëve, por vlerat e humanitetit të kulturës shqiptare e cila mbetet përfaqësuese dhe e rëndësishme për botën e madhe të letërsisë. Ismail Kadare, shkrimtar dhe intelektual i përmasave evropiane dhe botërore ka nderuar Takimet Ndërkombëtare Letrare Azem Shkreli, në vitin 2016. Kadare, laureat i Çmimit Ndërkombëtar Letrar Azem Shkreli në vitin 2016, me pjesëmarrjen e tij në këtë manifestim të përmasave elitare, i bëri një shërbim të çmuar Pejës dhe Kosovës. Fjala e Kadare drejtuar lexuesit, publikut dhe autoriteteve përcjell ende edhe sot mesazhe të rëndësishme për shqiptarët, rajonin dhe botën.

Poetë shqiptarë dhe të huaj kanë qenë Laureatë të Çmimeve Azem Shkreli, mes tyre Visar Zhiti, e shumë të tjerë, maja të poezisë dhe letrave. Studiues, albanologë, përkthyes, nga vendi dhe bota mbeten ambasadorët më të mirë të përfaqësimit të kulturave duke ndërtuar me punën dhe veprën e tyre ura komunikimi midis kulturave tashmë të përfaqësuara ku secila mbetet pasuri e çmuar për njerëzimin pavarësisht kufijve gjuhësorë, politikë dhe kufizimeve të tjera.

PEN International, Organizata Ndërkombëtare e Poetëve , Eseistëve, Shkrimtarëve, e themeluar në Londër në vitin 1921 nga autoritetet e letërsisë dhe mendimit botëror, gjatë këtyre ditëve është në Pejë, Kosovë, në Takimet Ndërkombëtare Letrare Azem Shkreli, duke u përfaqësuar nga personalitete dhe autoritete të letersisë botërore të sotme. Emmanuel Pierrat, shkrimtar, Kryetar i PEN Francës, njëkohësisht edhe Kryetar i Komitetit të Shkrimtarëve për Paqe të PEN International, do jetë i pranishëm në këtë Manifestim, në ceremoninë zyrtare të Takimeve Ndërkombëtare Letrare Azem Shkreli, ku do ketë fjalën ceremoniale dhe po ashtu do të lexojë gjatë takimeve fragmente nga libri i tij Morali i lajmit dhe morali i çensurës. Veprat e Emmanuel Pierrat janë botuar nga Gallimard dhe Fayard në Francë. Po ashtu janë përkthyer dhe botuar në shumë gjuhë dhe vende të ndryshme të botës.

Sylvestre Clancier, poet dhe intelektual francez, një prej drejtuesve të bordit të PEN International, po ashtu mik i çmuar i letërsisë shqipe dhe njohës i thellë i veprës së Kadare, është pjesëmarrës në këto takime. Clancier me elegancën e mendimit dhe diplomacinë në komunikim ka bërë të mundur që PEN Kosova, themeluar në vizionin e Presidentit Ibrahim Rugova, të pranohet në asamblenë ndërkombëtare të PEN mbajtur në Tromso të Norvegjisë, kur për herë të parë Kosova kishte vendin e vet në këtë Organizatë të rëndësishme për kulturën botërore, përfaqësuar nga Presidenti i PEN Kosovës, poeti Basri Qapriqi. Antonio Della Rocca, poet dhe shkrimtar italian, nga Trieste vjen në këtë manifestim nën përkthimin e poetes dhe gazetares së njohur Ilire Rugova Zajmi. Vepra e Antonio Della Rocca prej vitesh i ka kapërcyer kufijtë e Italisë. Rafawl Newman, poet, kritik arti, përkthyes , një nga artistët hebrenj të Zvicrës është pjesëmarrës në këtë aktivitet të rëndësishëm. Për herë të parë në Pejë , vjen nga Izraeli poetja dhe studiuesja e njohur Hava Pinhas Cohen, autore e shumë librave në gjuhë të ndryshme të botës. ‘ Të bashkosh të ndarët’ është libri më i ri i saj i cili ka tërhequr vëmendjen e kritikës letrare në botë. Hemuth A Niederle, poet, antropolog, drejtues i PEN Austrisë, një emër i njohur për kulturën evropiane, e njëkohësisht një përkrahës dhe mbështetës i kulturës shqiptare dhe autorëve shqiptarë me banim në Austri, vjen në këtë manifestim nderkombëtar, duke sjellë jo vetëm poezi por kujtimet dhe lidhjen e tij tepër të veçantë me Kosovën dhe Shqiptarët.

Përveç autorëve të huaj, poetë dhe studiues të letërsisë shqipe do të jenë gjatë ditëve të këtij aktiviteti me promovime librash, lexime dhe takime me publikun. Erestina Halili, Anton Nikë Berisha, dhe të tjerë autorë do të promovohen gjatë ditëve të manifestimit. Poetë nga Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Kosova dhe rajoni do të lexojnë poezi të tyre. Mes emrave të 18 autorëve shqiptarë, në Takimet Ndërkombëtare Letrare Azem Shkreli, do të jenë për publikun në orën qëndrore të Manifestimit, Aleksandër Çipa, Rozafa Shpuza, Naime Beqiraj, Arjan Kallço, Flamur Shala, Xhevat Latifi, Irena Gjoni, Lindita Ramushi Dushku, Rami Kamberi, e shumë autorë të tjerë shqiptarë nga hapësirat mbarë shqiptare. Në këtë vit, djali i poetit Azem Shkreli, Valon Shkreli, do të jetë në të gjitha ditët e Manifestimit. Ashtu siç është në traditën e Takimeve Ndërkombëtare Letrare Azem Shkreli, do të ndahen edhe çmimet letrare. Përgjatë këtyre ditëve Peja , vendlindja e poetit Azem Shkreli, do të jetë një qendër e Kulturës Evropiane. Me këtë rast, Qendra PEN e Shqipërisë , Qendra PEN e Kosovës dhe PEN International, do të nënshkruajnë një marrëveshje bashkëpunimi me Komunën e Pejës, për aktivitete të rëndësishme të cilat do të bëjnë të mundur që qyteti i Pejës të gëzojë statusin e qytetit të kulturës evropiane. Entela Kasi Presidente e PEN Qendrës të Shqipërisë Tiranë, 21 Maj 2019 / KultPlus.com

Ika…

Posted on by KultPlus

Poezi nga Qëndrim Çerkini

Ika dhe atëher’ kur më than rri.

Ata që më than rri kur ika nuk ishin më aty ..

As edhe një telefonatë, mesazh, kartolinë

nuk vie shprehje s’ishin tip kartolinash.

Ika dhe kur nuk doja të ikja,

morra me vete valigjën prej udhëtari dhe ika..

Lashë aty ca kujtime që i kujtoja vetëm kur ikja..

Nganjëher’ se kuptoja pse po ikja ..

ikja ime jo qe lëndonte njeri,

 por ca mendime, ca biseda sipër të bëjnë te ikësh larg

me mëndjen tënde dhe të njohësh vetën më mirë.

kshtu mendon ti se po t’rrish ??

Ç’farë do ndryshojsh dot mendimet e mjegullta

për rreth JO!

Andaj vendosi të iki,

Edhe pse shumë kto ikjet e mia ishin jo prej dëshire,

po mos integrimi i frekuencës me tjetrin.

Më than ki durim.

 E pra durimi mu sos prandaj po iki..

Po iki dhe atëher’ kur edi qe e kam mirë,

por edhe kur jam dyshues në ikjen time.

Do ju lë juve të gjithëve patkoit e kalit,

 për dashurinë e etur të të varfërit.

Do ju kollën time prej duhanit, në rrugët nga kam ecur

Edi shumica do harroni që ekzistova,

pak janë ata që do më kujtojnë për njeriun që isha.

Jo për ato ç’farë bëra gjatë jetës, jo të gjitha ishin

zgjidhja që doja..

Do ju lë që të kthehem përsëri se di ku!

në një tjetër dimension po e lë ashtu është më pak

e dhimbshme se të them që do kthehem në hi… / KultPlus.com

“E kom pas çikën e vogël n’dorë, ma kanë gju prej dore n’tokë çikën, e zhag m’kanë shti n’kerr”, rrëfehet e dhunuara

Posted on by KultPlus

Rrëfimi i ndarjes nga kolona

Ky rrëfim është nxjerrë nga libri “Unë dua të dëgjohem: Libër kujtimi me rrëfimet e grave të mbijetuara të torturës gjatë luftës së fundit në Kosovë”

H.A. nuk e ka lehtë të dalë në publik. Nuk e ka të lehtë sa herë që ndeshet me shikimet e njerëzve. Nuk e ka lehtë sidomos kur sheh njerëz të uniformuar. Atë, ende e mundon krimi i kryer mbi të. Një përdhunim që ka zgjatur me orë të tëra nga ushtarë e paramilitarë serbë. Pesë prej tyre i mban mend.  

Dëshmitarja që vjen nga një fshat i Kosovës tregon mënyrën se si gratë u ndanë nga civilët e tjerë që po dëboheshin nga shtëpitë, dhe u mbajtën gjatë gjithë natës, duke u përdhunuar disa herë.

Nëna e tre fëmijëve brenda një interviste ka përsëritur tre herë të gjitha detajet e natës më të vështirë të jetës së saj, natë pas së cilës thotë se ende nuk e kupton se pse po vazhdon të jetojë.

Përveç dhunimit seksual, dëshmitarja është dhunuar edhe fizikisht. Në shumicën e kohës ka qenë e alivanosur.

Ajo tregon se sa herë ishte këndellur nuk i kishte ndihmuar askush. Britma ushtarësh dhe goditje të njëpasnjëshme ka përjetuar sa herë që kishte bërë përpjekje të këndellet.

Nuk ka qenë e vetme. Dëshmitarja thotë se, e gjithë shtëpia ku është kryer krimi ka qenë e mbushur me gra të tjera, me të cilat pastaj është liruar në grup. Tregimin e asaj nate kishte arritur ta mbante fshehtë… Burrit, që gjatë luftës kishte qenë nën uniformën e UÇK-së do t`i duheshin dy javë, që të hiqte dorë nga divorci…

Rrëfimi në veten e parë:  Pesë janë kanë…

H.A.

Unë jam e nji fshati, e lindun me 1960-ën. Kam lind në nji familje mesatare. Shkollimi jonë dej n’klasë t’pestë. Martesa jeme o’ kanë me msit. Burrin tri vjet përpara e kom pas, edhe jena martu. Ai mas martese ka shku n’Gjermani. Unë kom nejtë n’Kosovë… Po u kthy, s’ka mujtë me nejtë. Tani kur u kthy ai, veç filloi lufta. Unë e kam pas çikën bebe kur ka fillu lufta.

Kur ka nisë lufta e parë mrena jem kanë t’u hangër mëngjes. Edhe veç e kemi ni që kanë gjujtë. Nuk kom pasë… nuk kom ni shumë, kurgjo. Kur jemi dalë, kemi kqyrë, plot serbë ish mbushë fshati. Edhe na larguan prej shpijave. Dulëm me nji fshat tjetër, dy netë qashtu. E u kthyem apet n’fshat tonin ma. Tani ish gjithë qeshtu… me vujtje.

Unë çikën e kom pasë n’grykë, nji çantë n’shpinë me tesha t’çikës t’vogël. E të tjerët, për xhepa na u vjerrshin fmia. Prej fshatit e n’fshat. Jo qaq larg, n’fillim t’luftës jo. N’ofenzivën e parë jo, nuk o’ kanë qaq larg. Tani jemi kthy n’shpi, e djegne shpija krejt, me temel. Edhe kem nejtë qashtu deri kur ka fillu ofenziva e dytë e luftës…

Kur nisi ofensiva e dytë, jemi shku me nji fshat tjetër apet. Kur jena shku n’fshatin tjetër, na kanë mbledhë tanve me nji arë. Janë ardhë forcat e armatosuna e na kanë mbledhë me nji arë, tanë n’vend. Na kanë qitë në nji arë. Kanë gjujtë n’drejtim tonin. Tani na kanë marrë krejtve edhe na kanë dëbu prej fshatit në nji fshat tjetër… Edhe na kanë pru n`drejtim t`qytetit. Kur fillumë me dalë prej atij fshati, na kanë nisë me na marrë neve grave forcat serbe. Me kerre, me motora rrugës, nja ka nja… na kanë marr na kanë shti n’kerre… Njihere ia kanë fillu nja ka nja na kanë marrë, tani t’u kalu n’tjetrin fshat, ka dy na kanë marrë. Do na çojshin, u kthejshin i merrshin apet t’tjerat… E kom pas çikën e vogël n’dorë kur më kanë ngrehë prej kolonës, ma kanë gju prej dore n’tokë… çikën. Unë kom tentu mos me shku me ta, e tani m’kanë kapë tre a katër, nja ma ka hi shkelëm, m’kanë kapë për krahve, m’kanë ngrehë zhag e m’kanë shti n’kerr. Tani na kanë pru këtu edhe na kanë shti me dy shpija. Tani natën na kanë marrë… na kanë marrë me kerr e na kanë çu n’tjetër shpi.

E na kanë marrë, e na kanë maltretru, mu si m’kanë marrë jam kanë pa vetëdije. Sot si t’i shoh ushtrinë tonë, kerret e ushtrisë tonë, veç i kqyri. Krejt trupi, shpirti m’lshon. Më duken se po m’hypin mbi kerret…

… Edhe na kanë çu aty, unë jom kanë pa vetëdije. Na kanë marrë, na kanë majtë ka dy ka tre, kanë bo çka kanë deshtë me neve…

Dy janë kanë, deri n’pesë. Kur m’ka ardhë vetëdija, kur kom kqyrë, pesë ishin kanë. Dy e di, mrena shpisë m’kanë shti, tani kur kom kqyrë, pesë ishin kanë. Nuk na ka ndihmu kërkush. Si i kom çelë sytë, i kom pa se pesë ishin kanë. Si i kom pa, veç kom piskitë. M’ka kapë për krahi m’ka thanë, “Çu se kurgjo nuk o ba! Çu!”, m’ka kapë… Serbisht. Veç m’ka kapë për krahu edhe m’ka çu. I kom çelë sytë edhe i kom pa. Tani jom ulë e m’hishin krahëve me shkelëm. Une e ulun e ata m’pucatshin me shkelma edhe…

Bashkë me tjera na kanë marrë n’dhomë, nja ka nja na kanë lanë. Unë vetun jom kanë n’dhomë amo n’shpi ka pasë edhe femna tjera… E tani n’mëngjes na kanë lshu vetë. Edhe kur na kanë lshu, ushtarë ishin kanë… ata si na kanë lshu ushtarë ishin kanë. E na i dhajshin, dikujt nji litër zejtin, dikujt i dhajshin kpuca, dikuj qeshtu diçka edhe jemi dalë, edhe tani kena nejtë edhe sa muj aty.

Veç jom mbështjellë. Nji xhemper e kom pasë me dy kqej, njifar jakne. Amo e kom pshtjellë, e kom lidhë me nji tojë xhemperin qeshtu edhe kom ecë. Se bluzat qa i kena pasë, krejt na i kanë pre, përveç qai xhemper ish kanë. E kom veshë bythëprap atë blluzën si e kom pasë, n’anë t’shpinës e kom vesh…

Kur jom dalë prej shpije, na kanë lshu thuje grup, edhe jena ardhë. Tani familja jonë t’u i kajtë, t’u menu se na kanë mbytë krejtve. S’kemi guxu kërkujt me i tregu. S’kena mujtë me folë me kërkan kurrë. Ju kemi thanë se na kanë rrehë, na kanë maltretu… Kam qenë qaq e maltretume sa nuk e kom njoftë fminë tem… Non stop mu kujtojke qysh ma gjujtën çikën n’tokë… E kena nejtë, aty jena bo bashkë dhe kena nejtë aty deri kur ka përfundu lufta.

Gjatë luftës burri u kanë n`mal. I veshun. Rrallë e shihshim. Veç kur na bijke bukë…

Fizikisht jom kanë shumë e lodhtë edhe pa vetëdije. Ka pasë moment kur kom mendu se çka me ka ndodhë… fmija prej dore m’ka ra… Për mu njiqind herë o kanë ma mirë me vdekë n’qat minutë se me m’u kthy apet e gjallë…

MST: Burri në fillim e priti keq

Burrit i kom tregu mas… kur ka përfundu lufta, tjetër kush se din. Thashë i tregon dikush tjetër, e ma mirë t’i tregoj vet. Edhe përfundoi lufta, u bonëm apet bashkë, pa shpi, pa kurrgjo. Qysh mujtëm. Edhe o dashtë me i tregu. U ulëm e i thashë, kështu ashtu osht’ puna. Ai tha, “Lehtë po thojnë bre, i kanë marrë do, e i kanë… qeshtu i kanë përdhunu do femna, i kanë marrë e i kanë malltretue”.

Une kurrë pa mujtë me folë me to… Kur ka përfundu lufta me pyetke “Çka u bo?”, “Çka ki?”, “Pse po nihesh kaq keq?”. Unë gjithë tu kajtë… “Po fmia kanë pshtu, vetë kena pshtu, e pse kështu kaq keq po nihesh?”, m’thojke “Pse?”

I thojsha, “Qysh mos me u mërzitë? A po e sheh që s’po kena shpi? Çka me ju bo fmijëve?” U munojsha diqysh, diçka me ja largu veç mos me dyshu n’mu. Edhe tani, kur po flet për dikan tjetër, tha qeshtu e qashtu, thash se e din edhe për mu, i tregon dikush. I thash, “Qe une, kështu, kështu osht’ puna. Bash unë jam…”. I thash, “po m’vjen keq, edhe unë vetë që jom. Ti qysh dush bonja, qe ku jom une vetë. M’u qashtu m’ka ndodhë”. E na kanë sosë me cigare, e na kanë shkelë n’kamë me themrat e veta. I kom pasë njollat deri vonë. Tani n’kamë, se m’kanë pasë shkelë. I thash “unë vetë jom kanë”.

Tha: “Çka?” Thash, “Une vetë jom kanë” Tha: “Menjiherë me u bo gati e me shku n’shpi tane! Ti për mu nuk je… T’kanë marrë shkijet n’dorë, kanë bo çka kanë deshtë me ty. Unë me kanë me ty, jo!” Thashë, “Mirë! Qysh t’duash bonja. Une t’kallxova, që unë s’di çka me bo tjetër. Me qef nuk jena shku. S’di çka me bo!” E t’u kajtë e t’u i piskitë. Mu m’u dhimshin fëmija. Nuk dijsha çka me bo…

Edhe hajt qashtu kalunë nji javë ditë… Dy javë gati u bonën edhe veç e kuptoi, tha, “Uh m’fal, se unë tu kokna kanë gabim, se unë s’kom mujtë me t’mbrojtë e ti s’ki çka me bo”.

MST: Filluan me folë njerëzit

Edhe tani qashtu e kena vazhdu jetën… Tani çika e vogël u rrit.. S’di qysh edhe prej fjalëve, prej rrethanave në fshat të burrit, tani ma nuk mujtëm me nejtë aty. Fillunë me folë njerëzit. Edhe na e lamë fshatin tonë e dulëm në nji qytet tjetër. Kur dulëm atje, n’shpi t’huaj. Tani (psherëtinë)…

N’përgjithësi, n’përgjithësi. Kanë fillu n’përgjithësi me folë. Burri më tha: “M’thojnë edhe mu, gruaja jote kështu e kështu. Ma mirë po e lshojmë fshatin krejt. Edhe jemi dalë n’qytet aty n’shpi t’hujë kemi jetu, si ma zi.

Tani sot e asaj dite, shumë e randë, shumë… Sot thom, Zot, s’osht’ me jetu për neve, me na pa dikush”. Shumë keq, shumë randë e nij vetën. Ama, përveç burrit, këta nuk e dinë. Veç vetë si t’dal n’rrugë m’dukët se tanë po m’kqyrin.

Kisha mujtë femrave tjera që e kanë përjetu me ju thanë, veç me pasë forcë e me mbijetu. Mos me pasë tanat për shembull stresin tem. E çka o kanë ma kryesorja, me i kapë ata si kanë bo kështu. Me i… me e marrë denimin e meritumë. Ama deri sot hala kërkush… s’e murrën dënimin se e meritojnë. Unë për veti, shumë e ni vetën llom, shumë keq. Shumë e pa vlerë, shumë randë e ndi vetën. Eci, dal, thom, “O Zot, pse po jetoj?”. Nuk muj, nji kerr e shoh t’ushtrisë tonë, t’policisë tonë, m’duket se ata janë. Kështu që m’rrënqethet tanë trupi. Ma deri pa ardhë qetu me folë nji trohë, s’guxojsha hiç me dalë. Zor shumë (përshpëritë).

Fuqizuar nga: Integra dhe forumZFD

Në bashkëpunim me: KRCT

Mbështetur nga: RBF, MOTT, BMZ dhe UN Women. /KultPlus.com

“Prifest” bën thirrje për aplikim

Posted on by KultPlus

Nën moton “Sfido veten për një javë, realizo një film TANI!” PriFest fton dhe u jep mundësinë film bërësve, aktorëve, regjisorëve, producentëve si dhe entuziastëve të fushës së filmit të jenë pjesë e programit Prishtina KinoKabaret.

Edhe këtë vit, tanimë nën udhëheqjen e regjisorit të talentuar Valter Lucaj, Prishtina KinoKabaret, do të ketë një dinamikë të veçantë, ku nëpërmes shoqërimit, diskutimeve dhe realizimit në terren, për një javë të plotë, gjatë festivalit PriFest do të mund të prodhohen filma të metrazhit të shkurtër me ekipe të krijuara spontanisht dhe pjesëmarrës nga vende të ndryshme të botës.

Kino Kabaret është një mënyrë e re dhe inovative e film bërjes, ku artistëve, regjisorëve, producentëve dhe film bërësve, nga gjithë bota, profesionist apo amator, u ipet mundësi për prodhim të filmit në një mënyrë më të veçantë.

PriFest dhe Prishtina Kino Kabaret ofrojnë mundësinë e realizimit të filmave të shkurtër duke u bazuar në një spontanitet dhe bashkëpunim mes aplikantëve. Kurse, këta filma që rrjedhin natyrshëm, duke krijuar përmbajtje të madhe, mundësohet pa buxhet.

Programi Prishtina Kino Kabaret nuk ka karakter garues, ku rrjedhimisht nuk do të shpallet ndonjë fitues, por filmat, të cilët do të realizohen gjatë ditëve të festivalit 16-21 korrik, do të shfaqen në mbrëmjen e datës 20 korrik për mysafirët e shumtë të festivalit dhe audiencën e PriFest.

Aplikimi për Prishtina Kino Kabaret do të jetë i hapur deri më 10 qershor. / KultPlus.com

Viti 1914 dhe Mustafa i Gostivarit: Shqiptari i parë që iu incizua zëri

Posted on by KultPlus

Norbert Jokl (1877-1942) është hebreu që konsiderohet si Babai i Albanologjisë. Ai pati krijuar një bibliotekë albanologjie e indogjermanistike me rreth 3,000 ekzemplarë libra, të cilat donte t’ia dhuronte Shqipërisë. Por, dëshira e tij nuk përmbushet, pasi arrestohet në Vjen dhe dërgohet në një kamp përqendrimi në Rigë të Letonisë, ku edhe vdes më 1942, transmeton Telegrafi.

Sipas studiuesit Robert Elsie, Jokl kishte mësuar shqip me Gjergj Pekmezin (1872-1938) dhe me shqiptarë të tjerë në Vjenë. Përmes këtyre kontakteve kishte bërë edhe incizimin e parë të gjuhës shqipe në Ballkan.

Elsie për këtë ka thënë: “Në pranverën e vitit 1914, Norbert Jokli dëgjoi për një grup shqiptarësh pastiçerësh që punonin në Hungari. Pa humbur kohë, u nis për t’i takuar dhe për të bërë shënime gjuhësore për dialektin e tyre. Me mbështetjen e Komisionit për Ballkanin të Akademisë Austriake të Shkencave, Jokli e ftoi njërin prej punëtorëve, një Mustafa Abdyli (lindur me 1876) nga Vrapçishta e Gostivarit (Maqedoni), në Vjenë për një muaj, për një incizim zanor të gjuhës së tij në Arkivin Fonogramik aty”.

Ky incizim i kryer më 4 prill 1914 është dokumenti më i hershëm zanor i gjuhës shqipe nga Ballkani.

Incizimi mbi një pllakë të vjetër dylli ruhet në Arkivin Fonogramik të Akademisë së Shkencave të Austrisë.

Në këtë incizim Mustafa Abdyli tregon përrallën “Pela dhe Ujku”: “Paska një pelë një vakët. E pela dalka e shkuaka prej shtëpisë, e shkuaka e kullotka. Kullotka e ardhka në shtëpi. Prej shtëpisë del e shkon në fushë. E kulloten si kulloten e shkon në fushë si shkon në fushë. E u çuaka pela e mbajka katërmbëdhjetë muaj. Katërmbëdhjetë muaj i ardhka vakti me pjell. Pjellka e u bëka mazi. Si u ba mazi, kana rrit. Si kana rrit shkuaka pela e kullotka në fushë. E kullotka e ardhka në shtëpi. E del prej shtëpisë e shkon në fushë. Prej fushe kulloten e vjen në shtëpi. Si vjen në shtëpi e i thot mazit: A kur të dal prej derës unë e ta ma çelish derën. Thotë e del e shkon në fushë. E vjen në fushë, prej fushe e thot: Pelo pelo çilma derën se të kam pru bar, kashtë tagji. Pela mazi e çelën. Hynë brenda. Si hynë brenda, bahet ditë kana, natë kana ditë”.

Për më shumë, dëgjojeni incizimin. /Telegrafi/ KultPlus.com

Haradinaj: Masakra e Dubravës, një nga krimet më monstruoze për të cilin askush s’u gjykua

Posted on by KultPlus

Sot është 20 vjetori i masakrës së Dubravës me ç’rast forcat serbe kanë vrarë 160 të burgosur dhe kanë plagosur 200 prej tyre.

Kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj, e ka vlerësuar këtë masakër si më të egrën kundër njerëzve.

Haradinaj nëpërmjet një statusi në Facebook ka thënë se është e dhimbshme që edhe pas 20 vjetësh askush nuk është gjykuar në lidhje me këtë masakër.

“Vrasja e 160 të burgosurve shqiptarë dhe plagosja e 200 të tjerëve në burgun e Dubravës, 20-vjet më parë nga forcat serbe është krimi më i egër kundër njerëzve tashmë të privuar nga liria. Masakra e Dubravës mbetet një nga krimet më monstruoze në Kosovë për të cilin askush nuk është gjykuar, edhe përkundër qindra dëshmitarëve të mbijetuar dhe dëshmive të pamohueshme. Është skajshmërisht e dhimbshme që edhe sot pas dy dekadash drejtësia nuk e ka kryer misionin e saj për të dënuar ekzekutorët e këtij krimi barbar”, ka shkruar Haradinaj.

Kreu i ekzekutivit tha se mosdënimi i këtij krimi të përmasave gjenocidale dhe mohimi i tij është dëshmi se shteti serb nuk do që të ballafaqohet me krimet e veta.

“Kosova nuk do të ndalet kurrë në kërkim të drejtësisë”, potencoi kryeministri Haradinaj.

Kujtojmë se Kuvendi i Kosovës sot mban seancë në shënimin e 20 vjetorit të masakrës së kryer nga shteti serb në Burgun e Dubravës. / KultPlus.com

100 studentë nga Holanda vizitë në Karaburun-Sazan

Posted on by KultPlus

Mbi 100 studentë të Universitetit të Shkencave të Aplikuara të Bredas, Holandë vizituan Qendrën e Vizitorëve të Parkut Kombëtar Detar Karaburun-Sazan.

Fokusi i vizitës së tyre ishte njohja me eksperiencën e menaxhimit të vizitorëve në park, sfidat dhe problematikat e zhvillimit turistik në zonat e mbrojtura.

Njëkohësisht studentët patën mundësinë për tu njohur edhe me punën që administrata në bashkëpunim me peshktarët artizanalë dhe UNDP Shqipëri po realizon për trajtimin e breshkave detare në qendrën e ndihmës së parë për breshkat detare.

Vizita në qendër u realizua në kuadër të studimeve që po zhvillonin në vendin tonë të fokusuara në vlerësimin e impaktit të zhvillimit turistik në mjedisin natyror.

I shpallur në vitin 2010 Park Kombëtar Detar, Karaburun-Sazani është i vetmi i tillë në Shqipëri. Parku ofron atraksione të shumta natyrore, kulturore, historike dhe turistike. Ky park gjatë sezonit turistik veror në 2018, ishte destinacioni më mbresëlënës për 45000 turistë vendas dhe të huaj./k.s/ KultPlus.com

Rihanna kthehet në studio, së shpejti me albumin e ri reggae

Posted on by KultPlus

Rihanna konfirmoi gjatë një interviste se së shpejti do të nxjerr në shitje albumin e saj të ri reggae.

Këtë informacion për disa vjet janë duke e pritur mijëra fansa të saj, pasi që këngëtarja së fundi është përqendruar në markën e veshjeve të personalizuar, Fenty Beauty.

Ky do të jetë albumi i saj i nëntë, i cili me gjasë do të quhet R9 dhe pritet që në fund të vitit ose në fillim të 2020 të jetë në duart e adhuruesve të këngëtares nga Barbadosi.

“Shumë më kanë pyetur se kur po vjen R9 dhe kam vendosur që ndoshta kështu do ta emërojë albumin. Si do ta pranoja një emër tjetër, kur këtë e kam futur në kokë”, tha ajo për revistën “Times “.

Këngëtarja nuk ka thënë shumë detaje për albumin, por kur u pyet për mysafirët e mundshëm, ajo sugjeroi se ajo nuk kishte asgjë kundër bashkëpunimit me Lady Gaga.

Ajo gjithashtu tha se nuk do të regjistrojë asgjë me Drake dhe përveç albumit të ri, Rihanna ka njoftuar se do të nxjerrë në shitje një album me disa prej hiteve ndër vite.

Ndryshe, albumi i fundit me emrin “Anti” Riri e kishte nxjerrë në shitje në vitin 2016 dhe deri më tani ka tetë albume prapa saj. /Telegrafi/

Në Muzeun Etnografik të Gjakovës u reflektua mbi “Gjendjen aktuale të muzeve në Kosovë”

Posted on by KultPlus

Në kuadër të Ditës Ndërkombëtare të Muzeve, në Muzeun Etnografik të Gjakovës u mbajt takimi i parë ndërmuzeal ku u reflektua mbi “Gjendjen aktuale të muzeve në Kosovë”.

Roli i muzeve në shoqëri po ndryshon. Muzetë vazhdojnë të reinventojnë veten në kërkimin e tyre për t’u bërë më interaktiv, me fokus në audiencë dhe me orientim nga komuniteti.  Në kuadër të kësaj feste muzetë lokale të Kosovës morën një iniciativë tjetër duke e mbajtur takimin e parë ndërmuzeal në Kosovë që u organizua nga Muzeu Etnografik i Gjakovës së bashku me Muzeun e Qytetit të Mitrovicës, si hapë i parë i  komunikimit të ndërsjellë të kësaj veprimtarie në Kosovë.

Në këtë takim morën pjesë: Muzeu i Pejës, Muzeu i Ferizajit, Muzeu i Vushtrrisë, Muzeu i Istogut, Muzeu i Dragashit, Muzeu i Qytetit të Mitrovicës dhe si nikoqir Muzetë e Gjakovës,  po ashtu këtë iniciativë e përkrahën Muzeu i Prizrenit, Muzeu i Gjilanit, Muzeu i Deçanit dhe Muzeu i Skenderajit.

Pas një përshëndetje mirëseardhjeje nga nikoqiri Drejtori i Muzeut Etnografik të Gjakovës, Besmir Hasi i cili shtoj se “Është pritë një iniciativë e tillë të organizohet nga Muzeu Kombëtar i Kosovës, ose edhe nga vet Ministria për Kulturë, Rini e Sport e Kosovës, por duke u konfrontuar më vështirësi të ndryshme në veprimtarinë tonë muzeale, e kemi pa të udhës të fillojmë një takim ndërmuzealë si reflektim i gjendjes muzeale të Kosovës si dhe mundësi për të shqyrtuar hapat e mëtutjeshëm të krijimi të një bashkëpunimi më të thuktë e produktiv ndërmuzeal”  Në fjalimin hyrës i përshëndeti të pranishmit edhe bashkorganizatorja Etnologe nga Muzeu i Qyteti të Mitrovicës Nora Prekazi Hoti, e cila elaboroi për  iniciativën e këtij takimi që  filloi kur dy institucionet në fjalë u takuan në Selanik të Greqisë në konferencën e Rrjetit të Muzeve Ballkanik “Meet See Do”  ajo shtoi se “ Ky takim erdhi si nevojë që ti njohim muzetë tona, me shpresë që në takimet në vijim të kemi mundësi për shkëmbim përvojash, për agjenda të përbashkëta si dhe komunikim të ndërsjellët ndërmuzeal”.

Debati u vazhdua për dy orë ku u trajtuan tematika muzeale si vështirësitë e punës, mungesa e ligjit për muze, mungesa e objekteve adekuate për muze, mungesa e stafeve profesionale, mungesa e promocionit si dhe agjendave të përbashkëta muzeale. Po ashtu u elaborua vullneti dhe gatishmëria për të zhvilluar tutje këtë veprimtari si dhe zhvillimin e mëtejmë të lidhjes ndërmuzeale në Kosovë.

Drejtori i Muzeut të Mitrovicës Hajrullah Mustafa shtoi se “Muzetë duhet të trajtohen sipas territori të kompetencave dhe që mund të jenë: Muze Nacional, Regjional dhe Komunal, ai po ashtu sugjeroi se Muzeu i Qytetit të Mitrovicës i cili tanimë feston 67 vjetori e veprimtarisë dhe si muze i dytë me i pasuri në Kosovë,  se ligjërisht nuk do të duhet të trajtohej njëjtë me muzetë e krijuar rishtazi”

Drejtuesi i Muzeut të Ferizajit Ilir Bytyqi “ Sa i përket problematikave të veprimtarisë muzeale, pothuajse të gjithë muzetë prezentë ballafaqohen me sfida të njëjta, Muzeu i Ferizajit është muze i ri, i cili u themelua në vitin 2011. Si muze një ndër sfidat më të mëdha i kemi mungesën e objektit adekuat si dhe mungesa e stafit profesional, promocionin etj. Duhet të shtoi se me sa po e shoh, vullneti i mirë kolegial dhe profesional e mbanë të gjallë veprimtarinë muzeale në Kosovë”.  Si rrjedhë e bisedës u pasua nga Drejtoresha e Muzeut të Vushtrrisë Shkurane Begu që tregoj rreth historikut të themelimit të Muzeut të Vushtrrisë dhe ajo theksoi se “Një ndër sfidat kryesore të muzeve të ri në Kosovë, është mungesa e ligjit që do e specifikonte blerjen e eksponateve, si fokus akut i krijimit të koleksioneve të muzeve të reja, theksoj Begu, duke e pasur parasysh se kemi konkurrencë të me veprimtaritë komerciale si hoteleritë të cilët kanë mundësi të blejë artefakte që u mungojnë muzeve për shkak të mos fondeve”. Kjo iniciativë  u prit me shumë kërshëri nga udhëheqësit muzeal si dhe u pa si takim i domosdoshëm. Nga ky takim dolën disa rekomandime, me ç’rast u përcaktua takimi i radhës që do të mbahet në javën e fundit të shtatorit të viti 2019 në Muzeun e Qyteti të Mitrovicës. Si dhe u pa shumë e  nevojshme të kërkohet takim me Mistrinë për Kulturë, Rini e Sport për ti kumtuar rekomandimet e dala nga ky takim, thuhet në komunikatë / KultPlus.com

“Mosmarrëveshja”, shfaqja absurde që solli për herë të parë punën e regjisores Fata Hyseni në TKK

Posted on by KultPlus

Alberina Haxhijaj

Fata Hyseni mbrëmë ka fituar titullin regjisore përmes premierës së shfaqjes “Mosmarrëveshja”, me të cilën ajo arriti edhe të diplomoj. Shfaqja “Mosmarrëveshja” po ashtu bëri që emri i regjisores Fata Hyseni të shënohet përkrahë regjisorëve të njohur të cilët shfaqjet e tyre i kanë sjellë në Teatrin Kombëtar të Kosovës, shkruan KultPlus.

Hyseni solli në skenën e vogël të teatrit, tekstin e skenaristit Albert Kamy, fituesit të Çmimit Nobel për Letërsi, i cili është i njohur për qasjen e tij absurde. Kamy ishte inskenuar edhe më parë në Teatrin Kombëtar përmes regjisorit Kushtrim Koliqi i cili vitin e kaluar solli shfaqjen “Kaligula”. Dhe të dy shfaqjet krijojnë lidhshmëri pasi që shfaqin çmendurinë njerëzore. Nuk ka si të jetë tjetër kur i gjithë opusi letrar i këtij shkrimtari bazohet në idenë absurde të ekzistencës së njeriut. E tillë është edhe “Mosmarrëveshja”.

Nënë (Kumrije Hoxha) dhe bijë (Florieta Bajrakatari) jetojnë të izoluara në një bujtinë afër lumit duke ëndërruar që të largohen nga ai vend. Dëshira e tyre në pamje të parë është shumë e thjeshtë, të jetojnë afër detit, të prekin me këmbët e tyre rërën e detit, të zbulojnë pyetjen që i preokupon ‘A do na i djegë rëra shputat e këmbëve, a është aq e nxehtë?’. Mirëpo çdo gjë bëhet e komplikuar në momentin kur për tu larguar nga ky izolim atyre ju nevojiten para, dhe mënyra më e lehtë për t’i fituar është përmes krimit. Nënë dhe bijë pranojnë klientë në bujtinën e tyre, i vrasin dhe ju marrin paratë. Regjisorja Hyseni tregoi për KultPlus se ajo dhe ekipi i kësaj shfaqje kanë punuar së bashku dy muaj për të sjell këtë dramë absurde.

“Kemi punuar dy muaj mirëpo ka pasur edhe disa muaj punë të tjera për finalizimin e kësaj shfaqje dhe konceptit të saj. Tekstin e kam përzgjedhur pasi që është një tekst i pasur dhe i cili ka kohë që nuk është punuar e që trajton temën e izolimit të dy grave brenda një bujtine. Me e punu një tekst të tillë ka qenë e vështirë, me shumë përgjegjësi por edhe kënaqësi”, theksoi Hyseni.

Jeta e “zakonshme” e të zonjës së bujtinës dhe vajzës së saj ndryshon kur një ditë atyre ju shkon në bujtinë për të kërkuar një dhomë një djalë jo i zakonshëm. ‘Ky është ndryshe nga të tjerët’, i thonë nënë dhe bijë njëra-tjetrës. Në fakt ai edhe është i tillë, Zhani djali i vetëm i shtëpisë i larguar njëzet vjet më parë, e që jeton afër detit kthehet pasi që e ndjen se dy gratë e familjes duhet të kenë nevojë për një burrë në shtëpi. Vendimi që në fillim të lajmërohet si një klient, do i kushtojë atij me jetë. Pikërisht vdekja e Zhanit dhe zbulimi i vërtet i identitet të tij shënon edhe një thyerje tjetër në rrjedhën e kësaj drame. Aktorja Kumrije Hoxha sjell dhembjen e një nënë e cila mendon se ka jetuar mjaftë. ‘Jetova më shumë se djali”.

Në anën tjetër Marta e cila erdhi përmes aktores Florieta Bajraktari, është ajo që zbërthen tutje absurdin brenda kësaj shfaqje. Indiferente ndaj vrasjes së të vëllait duke u arsyetuar se të paktën ai ka jetuar i lirë për aq sa ka jetuar, është vetëvrasja e nënës ajo që e bënë Martën të bëjë të njëjtën gjë. Duke goditur vetën me thikë, Marta lë të shokuar gruan e Zharkut e cila e kërkon të shoqin gjersa shërbëtori largohet me paratë. Sipas aktores Florieta Bajraktari, bashkëpunimi brenda ekipit ka bërë që procesi i punës të jetë i lehtë.

“Roli është shumë sfidues dhe është dashtë mjaft shumë me punu po e rëndësishme ka qenë me dal ajo që regjisorja ka dashtë e që ka qenë tema e izolimit. Kryesisht këtë temë e bart personazhi im tek i cili vërehet edhe një ndryshim psikologjik, e që e ka bërë edhe me sfidues procesin që me hy brenda këtij roli”, tha Bajraktari.

Sfidën e parë si regjisore të Fata Hysenit e vlerësoi edhe Butrint Berisha. Ai theksoi se shfaqja arrin që të sjellë klaustrofobinë, e që është gjetja kryesore e kësaj shfaqje.

“Si koleg i klasës e kam përcjellë procesin e shfaqjes dhe po ashtu e njoh edhe si tekst dhe sonte erdhi një realizim më ndryshe i shfaqje. Erdhi ajo klaustrofobia e shfaqjes e që ka qenë si gjetje kryesore e shfaqje. Po ashtu loja e aktorëve ishte e bukur. Zhanri i kësaj shfaqje nuk është zhanër që e tërheq publikun për shkak të natyrës së errët që e ka. Mirëpo po shpresoj që përmes qasjes regjisoriale dhe lojës së aktorëve shpaloset përralla që e diskuton teksti”, tha ai.

Reprizat e para të kësaj shfaqje do të jenë më 21 dhe 22 maj duke filluar nga ora 21:00./KultPlus.com

Marko Caka: Eksperiencë e veçantë, në sheshxhirim pranë Kevin Baconit

Posted on by KultPlus

“City on a Hill” është një prej serialeve më të shikuar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Në rolin kryesor shfaqet aktori, Kevin Bacon, gjersa producent ekzekutiv janë Ben Affleck dhe Matt Damon.

Në një prej episodeve të serialit do të shfaqet edhe aktorit shqiptare, Marko Caka, i cili është parë në shumë filma artistik amerikan.

Ai me këtë rast ka pohuar se ishte një kënaqësi të punosh në krah të aktorit të lartcekur dhe ka dhënë disa detaje.

“Një nga eksperiencat më të veçanta në sheshxhirim duke luajtur pranë yllit Kevin Bacon në serialin e ri të “City on a hill “. Mos e humbisni nga episodi 9 në Showtime në skenat e investigimit si asistent pranë shefit të FBI-se Jacky Rohr(Kevin Bacon) në vitin e largët 1992”, ka shkruar shkodrani në llogarinë personale në Facebook.

Ndryshe, seriali bënë fjalë për një asistent avokat formon një aleancë të pamundur me një veteran të korruptuar ende të nderuar të FBI-së gjersa e gjithë ngjarja zhvillohet në Boston. /Telegrafi/ KultPlus.com

Kuvendi shënon 20 vjetorin e masakrës në Burgun e Dubravës

Posted on by KultPlus

​Kuvendi i Kosovës sot mban seancë në shënimin e 20 vjetorit të masakrës së kryer nga shteti serb në Burgun e Dubravës.

“Seancë e veçantë e Kuvendit të Republikës së Kosovës. Përkujtimi i 20 vjetorit të Masakrës në Burgun e Dubravës”, thuhet në njoftimin e Kuvendit të Kosovës.

20 vjet më parë, brenda burgut janë vrarë 160 të burgosur shqiptarë dhe janë plagosur më shumë se 300 të tjerë. Masakra e Burgut të Dubravës është kryer prej 19 deri më 24 maj të vitit 1999.

Brenda Burgut të Dubravës gjendet një pllakë përkujtimore me emrat e të gjithë atyre që janë vrarë në këtë masakër, që konsiderohet si një nga masakrat më të mëdha të regjimit serb të kryer ndaj shqiptarëve. Ende për këtë masakër nuk është dënuar askush. /Telegrafi/ KultPlus.com

“Game of Thrones” thyen çdo rekord audience

Posted on by KultPlus

Pavarësisht kritikave nga fansat, episodi i fundit i “Game of Thrones” shkatërroi të dielën çdo rekord shikueshmërie, duke mbajtur para ekraneve plot 19.3 milionë njerëz.

Sezoni i fundit i HBO frymëzuar nga “A Song of Ice and Fire” të George R.R. Martin u kritikua pasi fansat mendonin se trajtimi i zhvillimeve të mëparshme të karaktereve nuk ishte në nivelin e duhur.

Megjithatë filmi përsëri theu rekord shikueshmërie.

Episodi i 73-të dhe i fundit i “Game of Thrones”, që u publikua mbrëmjen e së dielës në SHBA, theu rekordin e audiencës së këtij seriali dhe në historinë e kanalit HBO që e ka publikuar që prej vitit 2011, shkruan Oranews.

Çdo vit “Game of Thrones” ka pasur rritje të audiencës, një gjë e rrallë për shfaqjet televizive.

Në një rast tjetër, një seri do humbiste shikueshmërinë gjatë vazhdimit të filmit.

Sezoni i tetë kishte shikueshmëri të lartë sepse ishte e fundit e shfaqjes. Më shumë se një dekadë tregimesh po i vinte fundit dhe të gjithë dëshironin të dinin se çfarë do të ndodhte. / KultPlus.com

Fjalët e fundit të Fishtës

Posted on by KultPlus

Shkrimtari i madh shqiptar i “Lahutës së Malcisë”, vdiq më 30 dhjetor të vitit 1940 në spitalin civil të Shkodrës. Para disa vitesh janë botuar detaje të rëndësishme të ditëve të fundit të jetës së tij.

Në studimin e Fr. Agustin Gemelli, shkruhet: “At Gjergj Fishta, pak para se të ndahej nga kjo jetë, pasi u la porosi rinisë françeskane të provincës shqiptare, e mbyllte testamentin e tij me këto fjalë: “Po vdes i kënaqur, sepse kam punuar për fe, për Atdhe e për provincën tonë”.

Ndërkohë, sipas At Viktor Volajt, bashkëpunëtor i afërt i poetit, Gjergj Fishta para se të vdiste kishte përmendur nevojën për rishikimin e “Lahutës së Malcisë” dhe kishte përsëritur fjalën “i kryqëzuemi” në latinisht. Ai kishte kërkuar t’i pikturonin në murin përballë shtratit të tij skena nga “Gjyqi i fundit”.

Edhe Patër Marin Sirdani, filolog e mik i poetit, shkruan në librin e përgatitur nga Benedikt Dema, se Fishta e mbylli testamentin e vetë me këto fjalë: “Po des konden (i kënaqur) përse kam punue për fe, Atdhe e për provincën tonë”.

Ndërkohë, Lasgush Poradeci shkruante se mesazhi i fundit i poetit Gjergj Fishta janë fjalët e tij thënë një françeskani që i qëndronte te koka në çastet e fundit: “Po vdes. Ju tash keni me mendue për salikim, por edhe kombi ka të drejtë për rreth meje”.

Ndërsa, italiani Enriko Grasi, që e kishte njohur nga afër poetin, duke folur për popullaritetin e tij në të gjitha shtresat e popullsisë, pohon se prej një të riu shkodran kishte dëgjuar se fjalët e fundit të shenjta të Fishtës kishin qenë: “Jo për tjetër, por sepse po lë armikun mbi truallin shqiptar, mua më vjen keq që më duhet të vdes”.

Gjergj Fishta lindi në fshatin e vogël Fishtë të Zadrimës më 23 tetor 1871. Fillimisht punoi si bari, por shumë shpejt, kur ishte 6 vjeç, zgjuarsia e tij i bie në sy famulltarit të fshatit, i cili e dërgon Fishtën në Seminarin Françeskan të Shkodrës. Më 1880, kur hapet seminari në Troshan, ai vijon mësimet në këtë shkollë. Këtu ai shfaqi trillin poetik. Më 1886 dërgohet për studime në Bosnjë. Vitin e parë e kaloi në Guçjagorë, afër Travanikut. Mësimet filozofike i mori në kuvendin e Sutidkës, ndërsa ato teologjike në kuvendin e Livnos. Të kësaj kohe janë edhe “Ushtrimet e para poetike”. Më 1893 i kreu studimet shkëlqyeshëm.

Krijimtaria artistike

Gjergj Fishta ishte i pari shkrimtar shqiptar, i propozuar për çmim ‘Nobel’, prozator, poet, përkthyes; “Militant i letërsisë shqipe” – cilësuar nga Lasgush Poradeci dhe “Poet kombëtar i shqiptarëve” nga Eqrem Çabej.

Poezinë e parë Fishta e botoi në “Albania”, më 1899, me pseudonimin e popullit. Gjatë veprimtarisë së dendur botuese, e cila përveçse në librat, u publikua edhe në 15 gazeta e revista të kohës brenda edhe jashtë vendit, veprimtaria e tij përfshin 40 vite të jetës, ku ai përdori 24 pseudonime.

Si krijues Fishta, në radhë të parë ishte poet. Përkushtimin më të madh e pati ndaj epikës. “Lahutës së Malësisë”, veprës së jetës, ai i kushtoi 40 vjet punë. Ndërsa, vepra tjetër epike “Moisi Golemi dhe Deli Cena” u botua jo plotësisht në shtypin periodik. Tonet e madhërishme heroike, burimësia e papërsëritshme e përfytyrimeve, shqiptarësia në dhënien e mjediseve, heronjve dhe rrethanave kanë bërë që Fishta si epik të quhej “Homer i Shqipërisë”.

Ndërthurjet e ndryshme të mitologjisë me realitetin, ashpërsia e stilit, mendimi i fuqishëm filozofik, dramaciteti i veprës kanë bërë që Fishta të krahasohet në këtë lëmë me Gëten e Danten.

Fishta arriti të botojë këngët e para të “Lahuta e Malcisë”, kryevepër e poezisë epike shqiptare, më 1904. Tre vjet më vonë botoi përmbledhjen satirike “Anzat e Parnasit” dhe më 1909 përmbledhjen lirike “Pika veset”, më 1913 boton “Mrizi i Zanave”. Për veprimtarinë poetike, arsimore, atdhetare e fetare Gjergj Fishta mori nderime të ndryshme. Më 1931, Greqia i jep dekoratën “Foenix “. Më 1939, Italia e bën anëtar të Akademisë së saj.

Në tetor 1913 botoi revistën “Hylli i dritës”, ndërsa më 23 tetor 1913 shpalosi flamurin kombëtar në kishën e Shkodrës, duke e lidhur atë me drita me xhaminë, për të treguar unitetin mes shqiptarëve. Gjergj Fishta mori shumë medalje të ndryshme nga populli i Shkodrës, i Beratit, mbreti i Austrisë, nga Greqia dhe Turqia. Vetëm pas viteve ’90-të, krijimtaria e Fishtës zuri vendin e merituar në letërsinë dhe në kulturën tonë kombëtare.

Aktiviteti i tij patriotik

Deri më 1899 Fishta shkruante me alfabetin shqip të françeskanëve. Në janar të 1899 ai u bë bashkëthemelues dhe pjesëtar aktiv i shoqërisë “Bashkimi”, të cilën e drejtoi poeti atdhetar Preng Doçi. Me alfabetin e kësaj shoqërie u botuan edhe krijimet e Fishtës të kësaj periudhe.

Më 1902 emërohet drejtor i shkollës françeskane në Shkodër, deri atëherë e drejtuar nga klerikë të huaj. Menjëherë ai instaloi gjuhën shqipe si gjuhë mësimi në këtë shkollë. Shpejt Fishta u afirmua si poet dhe si atdhetar. Më 1908 ai mori pjesë në Kongresin e Manastirit si përfaqësues i shoqërisë “Bashkimi”.

U zgjodh Kryetar i Kongresit dhe drejtoi punën e Komisionit të Alfabetit. Shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë ai e priti me entuziasëm të veçantë, por Luftën Ballkanike dhe Konferencën e Ambasadorëve me një brengë të madhe. Shkodra, qyteti i tij, të cilin kërkonte ta aneksonte Mali i Zi, ishte në duart e fuqive ndërkombëtare. Brenga dhe entuziazmi duken në poezitë, por edhe në shkrimet publicistike, që boton në revistën “Hylli i dritës”, revistë letrare-kulturore, të cilën e themeloi në tetor të 1913 dhe u bë drejtor i saj. Nën pushtimin austriak boton gazetën “Posta e Shypnisë” (1916-1917) dhe më 1916 themelon, bashkë me Luigj Gurakuqin, “Komisinë letrare” që kishte për qëllim krijimin e gjuhës letrare kombëtare.

Mbarimi i Luftës së Parë Botërore përkon me pjekurinë e plotë të personalitetit të Fishtës si poet, si intelektual, dhe politikan atdhetar. Nga fillimi i prillit të 1919 dhe gjatë vitit 1920 është sekretar i përgjithshëm i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris. Në dhjetor 1920 zgjidhet deputet i Shkodrës. Në prill 1921, në mbledhjen e parë të parlamentit shqiptar, zgjidhet nënkryetar, ku kreu veprimtari të denduara politike. Merr pjesë në Revolucionin e Qershorit më 1924. Përndiqet pas rikthimit të Zogut në Shqipëri dhe vitet 1925 e 1926 i kalon në Itali, ku ndërkohë krijon, boton e riboton pareshtur. Të kësaj kohe janë edhe pjesa më e madhe e dramave, tragjedive, etj. Pas kthimit në Shqipëri nis etapa e fundit e krijimtarisë së Fishtës. Kësaj etape i vë vulën përfundimi e botimi i plotë i “Lahutës së Malësisë” në 1937.

Shkenca zbulon dy pikat më të larta të lumturisë në jetë

Posted on by KultPlus

Shkencëtarët kanë zbuluar se ka dy pika kulmore kur njerëzit janë më të lumturit. Për të realizuar këtë eksperiment “Qendra e Performancës Ekonomike” në shkollën e Ekonomisë dhe Shkencave Politike në Londër ka marrë në pyetje 23.000 pjesëmarrës nga Gjermania, nga mosha 17-85 vjeç.

Vullnetarët u pyetën të vlerësonin shkallën e tyre të lumturisë dhe të parashikonin sa të lumtur do të ishin ata pas 5 vitesh. Pasi kaluan 5 vite të njëjtët pjesëmarrës u pyetën sërish, që të shikohej nëse ata kishin arritur ta bënin parashikimin saktë. Sipas kësaj, shkencëtarët dolën në rezultatin se njerëzit që janë 23 dhe 69 vjeç janë të mbushur me lumturi. Arsyeja është shumë e thjeshtë.

Kur jeni 23 vjeç në jetën tuaj keni shumë mundësi dhe jeni optimistë për të ardhmen. Nuk keni shumë përgjegjësi mbi shpatulla, mund të udhëtoni, të takoni njerëz të rinj. Ndërsa në moshën 69-vjeçare keni kaluar të gjitha momentet e vështira në jetë.

Keni të gjithë kohën e botës dhe me të gjitha paratë që keni grumbulluar gjatë jetës mund të bëni çdo gjë që keni dëshirë. Në këtë moshë keni kaluar edhe stresin profesional dhe më në fund mund të relaksoheni. /a.a/ KultPlus.com

Poezia që laureati i çmimit Nobel në letërsi i kushtoi Shqipërisë

Posted on by Kult Plus

Shqipëria

S’kam qenë ndonjëherë

Në Shqipëri

n’atë tokë të ashpër e të dashur,

n’atë dhe malor

barinjsh.

Sot

shpresoj

të vij si për të kremte të re, dasmë mbi tokë;

pa të vete të shoh

si shkëlqen djelli

majë krahëve plot muskuj

të vargmaleve të tua

si më rritet

në mes të shkëmbinjve

si zambaku i ri dhe i njomë,

kultura,

letërsia, që po nis e shtrihet,

nderi ndaj bujkut të moçëm,

djepi i punëtorit,

përmendorja e shquar,

e vëllazërimit,

si merr përpjetë

mirësia posi bima e re

që lulëzon në vendet e lashta e

të varfra.

O Shqipëri e vogël,

e fortë, e vendosur dhe zëmjaltë,

teli i kitarës sate

ujë dhe çelik i gjallë

vjen e më t’i shtohet

tingullit të historisë’

me një zë bjeshkësh

dhe ndërtimesh,

aromash dhe bardhësish,

këngës së mbarë njerëzve dhe mbarë, mbarë

bjeshkëve,

zogjve dhe mollëve në lule,

erërave dhe valëve.

Forca, vendosmëria dhe lulet janë dhuratat q’i

sjell ti

ndërtimit të jetës mbi tokë.

Përktheu: Fatos Arapi

Pablo Neruda 1950/KultPlus.com

Gabimet në filmat e njohur që ndoshta nuk i kemi vërejtur

Posted on by Kult Plus

Kur shohim filma ndodh që përfshihemi aq shumë sa nuk i vëmë re gabimet.

Çdo ndryshim i vogël në pamjen e një karakteri ose në pozicionin e një objekti zakonisht vërehet nga një vëzhgues me sy të mprehta.

Megjithatë ka disa gabime, të cilat janë mjaft delikate.

Vijim ju sjellim 15 gabime të cilat ndoshta nuk i keni vërejtur më parë./tch

Image

Twilight. Pasqyrimi i kamerave

Image

Inglourious Basterds

Image

Avatar. Ku shkoi karrigia me rrota?

Image

Terminator 2: Judgement Day

Image

Terminator 2: Judgement Day

Image

The Avengers

Image

Dallas Buyers Club. Filmi u krijua në vitin në 1985, si ka mundësi që posteri i një Lamborgini është aty? Kjo veturë doli në treg në vitin 2011

Image

Titanic. A janë 2 anije?

Image

Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl. Një turist në horizont!

Image

Terminator 3: Rise of the Machines

Image

Marie Antoinette. Konversa në shekullin e 18

Image

Alien

Image

The Usual Suspects

Image

Ted. Telefoni mbrapsht

Image

Gladiator. Një aeroplan nuk përkon me epokën e ngjarjeve./ Koha.net/ KultPlus.com

Oborret kthehen në kinema

Posted on by KultPlus

Për 3 net me radhë, oborret e shtëpive tradicionale shkodrane u kthyen në kinema, ashtu si dikur, duke mirëpritur edicionin e tretë të festivalit të filmit “Ekrani i Artit”. 

Ky festival filmi që ka nisur të zhvillohet në Firence, por që për 3 vite me radhë po organizohet edhe në Shkodër, këtë vit prezantoi filma nga “International Short Film Festival Oberhausen”, Lo Schermo dell’arte, koleksioni i videos dhe filmit të Van Abbemuseum 

Për organizatorin Adrin Paci edicioni i tretë i “Ekranit të Artit” ishte një sukses.

Shtëpitë monumente kulture të Kolë Idromenos, Llazanëve dhe Pashko Vasës u kthyen në kinema të hapura duke prezantuar tek artdashësit edhe historinë dhe traditën e një qyteti të lashtë si Shkodra. Top Channel/KultPlus.com

Tingëllimë dashurie nga Ernest Koliqi

Posted on by KultPlus

Kangët qi t’i  kndova, ka me i tretun era,/ Emni i yt në zêmer t’eme ka me u shlye,/ Ti duej ke të duesh tash qi ka dalë Prenvera,/ Së na lidhë mâ gjâ, u zgidh, u zgidh ky nye

“Tingëllimë”, kështu titullohet soneta e dashurisë, e shkruar nga Ernest Koliqi në prill të vitit 1923. Ishte në moshën 20 vjeç kur e shkroi këtë poezi dhe kishte vetëm dy vite që ishte kthyer në Shqipëri. Pas katër vitesh studime në Itali, ku kishte botuar edhe krijimet e para poetike në italisht, Koliqi u kthye në Shkodër, ku Luigj Gurakuqi e shtyu të merrej seriozisht me krijimtari letrare. Dy vjet më vonë, së bashku me patër Anton Harapin themeloi gazetën “Ora e malevet” mjaft e sukseshme në fushën politike e letrare të kohës. 27.al publikon dorëshkrimin e kësaj tingëllimë dashurie të rinisë së hershme të Ernest Koliqit. Dorëshkrimi ruhet në Arkivin Qendror të Shtetit ka në fund datën e krijimit 29 prill 1923.

Një variant i këtij soneti është botuar nga Koliqi në vëllimin poetik “Gjurmat e stinëve” në vitin 1933, por ka shumë ndryshime. Rezulton, pra të jetë botuar plot 10 vjet, pasi është shkruar.  Më poshtë botohet varianti original i tingëllimës së dashurisë së bashk u me variantin e ripunuar e i botuar bashkë me fotokopjen e dorëshkrimit original

Dorëshkrimit të vitit 1923

Tingllim

Hjek keq por së kthej te ti. Qe, lott i tera.

Mbas tashit nji pikë lodje së derdh për ty.

S’ke mbetë ti vetëm, ka edhe varza tjera

Por nuk më kan bâmun dritë der’ sot këta sy.

Kangët qi t’i  kndova, ka me i tretun era,

Emni i yt në zêmer t’eme ka me u shlye,

Ti duej ke të duesh tash qi ka dalë Prenvera,

Së na lidhë mâ gjâ, u zgidh, u zgidh ky nye.

Pertrihet në ket stinë të bukur marë natyra,

Dhe shpirti i em në kto dit ka m’u pertri,

E krejt jets’ s’eme do t’i ndrrojë, po, ftyra.

Mbas tashit ti në dash më duej e në dash mos më duej,

Por lulet qi shperthejnë sivjet në ket shtëpi

Nuk çilin ma per ty. Janë të tjeterkuej.

29 prill 1923

Varianti i botuar në vitin 1933 në vëllimin poetik “Gjurmat e stinëve”

***

Vuej por spajtohem mâ. Qe, lott I tera:

Pikën e lotit s’e qes mâ për tye.

Kâng’t qi t’i knova le t’i humbi era

Si emnin qi prej zêmret due me shlye.

Mallet e mija si ndër stina tjera

Pran’ teje mâ për t’gjall’ nuk kam me i shfrye:

Ti duej kê t’duesh tashti qi u çel prendvera

Pse kurgjâ mâ s’na lidhë: u zgjidh ky nye.

Si përtrihet kso stine mbar’ natyra

Ashtu edhe shpirti i im ka m’u përtri:

ty n’andrra t’mija mâ s’do t’ndrisi ftyra.

Kujtimin t’and me rrâjë un due m’e zhbi.

Flakën hyjnore, dashunis qi t’fala,

t’ia shuej heshtueshëm e harresës vala./KultPlus.com

Dashuria e madhe shqiptare: “Vdesin miliona njerëz në ketë luftë, por për mue veç vdekja jote ka kuptim”

Posted on by KultPlus

Autori i veprës “Letra grues seme të vdekun”: Gjovalin Gjadri
Përktheu: Ardian Ndreca
Fragmentet nga vepra i përzgjodhi: Gresa Hasa.

E dashuna jeme! Sot me 3 shtator janë mbushë shtatë vjetë qysh se jemi martue e ti nuk jeton ma. Ti ke vdekë e votra jonë asht shqimë, nuk kemi me zanë vend bashkë rreth saj për me u ngrohë, nuk kemi me u ulë bashkë në tryezë për me hangër, e s’kemi me kremtue ma përvjetorin e martesës sonë. Un s’kam me puthë ma duert tueja të dashuna, me vdekjen tande kam bjerrë çdo gja të mirë dhe të bukur.

2.

Ti m’a ke mbushë jetën plot, un isha shumë krenar për ty. Të afërmit tanë, që u anmiqsuen me ne, pse un isha katolik e ti muhamedane, u detyruen me e pranue ma vonë se ishin gabue. Tash që ti ke vdekë ata qajnë, por askënd vdekja yte nuk e prekë kaq afër sa mue. Këtë gja un e kuptoj ngaqë nuk mbërrij me ndrrue me askend as dhjetë fjalë për ty.

E un do të kisha dashtë aq fort me folë për ty! Kam shumë me thanë, por fjalët e idhnimit tem mundem me t’i besue veç ty. Kurrkush s’mundet me matë dhimbjen teme, në vuejtjen teme të papërshkrueshme më duket se edhe dashunia për fëmijën tonë asht shqimë. Zemra jeme dhe mendimet e mija të përkasin veç ty, kam nji mall për ty, aq të thellë si atëherë para tetë vjetësh, kur martesa jonë ngjante e pashpresë. Asokohe i shkruenim letra njeni-tjetnit e megjithatë mandej gjithçka shkoi mbarë. Tash un due me të shkrue rishtas për me kuvendue me ty për gjendjen tonë tragjike, si të ishe gjallë, mbasi due prap me besue, si në kohën e femijnisë, se ka nji jetë edhe mbas vdekjes. Un due, si atëherë kur ishe gjallë, me perëndue pafund mbas tejet, e mandej me vdekë pa gajle për me të pa përsëri.

3.

Ajo çka na ra ne për hise e dashun asht e mnershme! Kur jam vetëm, s’mundem me i mbajtë lotët, vikas fjalët e dhimbjes seme, qaj e kam ndjesinë e dhimbshme se edhe ti qan me mue. Vajtoj rininë tande e hirin tand e më duket se të pezmatoj. Me ke lanë nji gjendje të mjerueshme e dashun! Vdesin miliona njerëz në ketë luftë, por për mue veç vdekja jote ka kuptim.

4.

Jeta jeme asht bjerrë. Kam arsye të mjaftueshme me vra veten, por ngurroj, pse nji dorë, nji fuqi mistike më ndalë. Në vragën e humbjes tande të pamatë jeta jeme shpirtnore ka pësue shndrrime të thella. Në lojën e mshehtë mes ligshtisë dhe guximit, mes dyshimit dhe besimit në Zotin, e njoh veten ma pak, por nji gja e di me siguri, lakmoj i zhuritun vdekjen. Të lutem e dashun, më merr me vete! S’mund të rrnoj pa ty! Më librò! Due me vdekë e me u varrosë së bashkut me ty. Kur të vijë vjeshta, tragjedia e dashunisë sonë do të gjejë plotninë e saj. Atëherë due me u preh nën dhé me ty e s’bashkut me festue përvjetorin e tetë të martesës sonë. Ky asht synimi jem, nuk lakmoj tjetër tashma.

5.

E di, ti don që un ta mbaj veten, që të tregohem i fortë para njerzve, siç e lypin doket e vendit tonë, si e kërkon edukata dhe krenija jote. Ti e din, edhe un jam kryenaltë e dashun, por ti s’e ke përjetue çka don me thanë me humbë njeriun ma të dashun tandin, shokun e jetës. Ti ke braktisë për mue nanë e babë, ti erdhe në shtëpinë teme e un s’të deshta vetëm si gruen teme, ti ishe për mue e shtrenjtë si fëmija jem, pse ishe ma se dhjetë vjet ma e re se un. Ti e din e dashtun sa të lidhun ishim me njeni-tjetrin, gjatë martesës sonë s’ka pasë as tri net që njeni nesh të flente jashtë e të ketë lanë tjetrin vetëm në shtëpi. Edhe në klinikë, ku u shtërngove me u shtrue prej sëmundjes, un fleja së bashku me djalin në të njejtin mjedis me ty, të rrinim te kryet e s’të braktisëm deri në fund. Ishim shumë të lidhun me njeni-tjetrin, nuk kishim asnji mik ma të mirë se njeni-tjetrin, ne mvareshim prej njeni-tjetrit.

Kishte me na çue shumë larg me dashtë me tregue arsyet që kushtëzuen gjendjen tonë të pazakontë gjatë martesës, asht fakt se ti s’kishe kend tjetër përposë mejet për me folë lirshëm. Shtegun që ti kërkove s’e gjete, dera e shtëpisë prindnore të mbeti e mbyllun. Pse ti për mue braktise shtëpinë e prindve e mue më dhe provën e nji dashunije të madhe, tek un ti kërkoje mbrojtje e un me mend dhe me shpirt ta jepja, ti m’a çilje zemrën e un isha vullnetmirë që besimin tand me e shpërblye me miqsi të kulluet… këto janë hallka të nji vargoni të pashkëputshuem e dashun, a mund të mos m’i mbushin sytë me lotë këto gjana?

6.

Dhoma m’u ngushtue. Fillova me ec nalt e poshtë, kisha nevojë për ajr e nisa me rendë nëpër shtëpi. U turra në banjë, prej aty në kuzhinë, madje nalt në dhomën e vogël si kullë, mandej poshtë në odën e ndejes e rishtas në dhomën e gjumit. Nuk gjeja qetësi. Rrëmova në sirtaret poshtë, pashë dhe putha bordurat e këpucëve tueja, kërkova prap dhe gjeta letrat tona të dashunisë. Shtëpija filloi me m’u sjellë.

7.

Tani jam pa shtëpi, por shpejt, kur të jem sistemue, kam me të ngritë nji altar. Sendet e tueja s’kanë me m’mungue, mbasi kam mbledhë mjaftueshëm. Edhe dje nuk u largova duerbosh prej shtëpijet e dashun! Mora me vete nji dhanti të paçmueshme që ishte e shtrenjtë për të dy: letrat tona të dashunisë.

8.

Herën e kalueme u ktheva së bashkut me ty në qytet. Dje e bana rrugën e kthimit vetëm. Qava gjithë kohën në makinën bosh. Nuk kisha turp prej lotëve, pse krenija m’i kishte lanë të lira. Ndihesha i plaçkitun, por lotët më thonin se Ai që më dha aq shumë të mira, nuk mundet me m’i marrë rishtas përgjithmonë. Ti ishe për mue dhanti e jetës e un due që dhantija jeme të më kthehet prap prej Dhuruesit të madh. S’kam kundërishtim, për mue asht njilloj, si të ngjallesh ti, si të vdes un. Due me të pa rishtas e mandej me të ndejt krah besnik. Dje qava shumë, por i dhashë lamtumirën shtëpisë sonë e jo ty. Në shtëpinë tonë due me u kthye prap me ty i vdekun e në livadhin tonë të rrethuem prej pemësh due me ndërtue një kriptë për ne të dy. Dashnia nuk ka fe dhe vorri ynë nuk duhet t’ia dijë për këtë mospërkim. Ky vendim asht nji përshendetje prej meje e prej shtëpisë sonë për ty në këtë letër.

9.

Shumë shpirtna jetojnë tek un. Ata përbûjnë tek un rrokopujë, njeni mbi tjetrin, e s’më lanë të qetë. Njeni prej shpirtnave të mij zhaurinë si Deti i Veriut. Gjithmonë stuhi mbas stuhijet. Thellë ai ruen bruztinë që përpin me rreshk prej qiellit dhe e thith plotsisht në rrymat e veta të ftohta. Jeton i ndamë prej shpirtnave tjerë, siç jeton deti i ngrimë i ndamë prej detnave tjerë, pa fis e pa vllazni, me mallin e prushit të nxehtë, me mallin e diellit…

10.

S’praj tue i thanë vetes se m’ka ndodhë nji padrejtësi e madhe dhe në fund të fundit e ngarkoj Zotin me përgjegjësi për këtë fatkeqësi temen. Sa ma i madh asht dëshpërimi jem, aq ma fort dyshoj në ekzistencën e tij, pse në fund të fundit besimin te Zoti ia atribuoj thjesht nji cilësise së ulët të njeriut, frikës së tij. Padyshim e dashun! Në orët e qeta ndërhyn pajtimtare dashunia jote dhe un mandej arsyetoj: njeriu s’e njeh Zotin pse asht frikacak, por pse Zoti e ka krijue atë frikacak në mënyrë që ai ta njohin. E mbërrij kështu në përfundimin se nuk ekzistojnë ateistat e vërtetë. Po çka më hyn në punë kjo gja, e dashun! Kjo bindje s’ma fashitë dhimbjen teme, pse asnji Zot s’mundet me m’dhanë çka kam humbë me ty. /Peizazhe të fjalës/Telegrafi.com/KultPlus.com

Kënga e rrallë e marinarëve ilirë për bukuroshet e tyre

Posted on by KultPlus

Madje, tingujt e kësaj kënge për bukuroshet e tyre kanë qenë motivues për të kapërcyer çdo vështirësi. Për më shumë, do të gjeni në vijim këngën e plotë, përcjellë KultPlus.

Në librin me titull « Le Chansonnier des grâces : avec la musique gravée des airs nouveau », botuar në vitin 1830 në Francë, gjejmë, në faqen e tij n° 165, një këngë të rrallë dhe të bukur të marinarëve ilirë, e sjellur në gjuhën frënge nga poeti romantik francez, Evariste Boulay – Paty (1804 – 1864).

Këto vargje janë thurur asokohe për gratë ilire, të cilat prisnin në breg kthimin e marinarëve të tyre. Lundrimi i trimave ilirë ka qenë disi i vështirë për shkak të pengesave të ndryshme, megjithatë ata nuk janë dekurajuar.

Madje, tingujt e kësaj kënge për bukuroshet e tyre kanë qenë motivues për të kapërcyer çdo vështirësi. Për më shumë, do të gjeni në vijim këngën e plotë, sjellë ekskluzivisht në shqip nga Aurenc Bebja, Blogu « Dars (Klos), Mat – Albania » :

Hëna shkëlqen dhe rrëshqet në mesin e yjeve,
Gjiri reflekton kaltërsinë e qiellit të kthjellët ;
Dhe flladi i mbrëmjes, i butë në ballin e marinarit,
Nuk fryn më mbi velat tona li të bardhë.
Pisombo ! Pisombo ! *

Le të përkulemi duke kënduar, dhe rremi i gjatë
Të ngrihet hijshëm e të zbresë me ritme të barabarta !
Harmonia e muzgut të tij është bukuria e ujërave.
Të nanurisemi e ta çajmë shkumën me tehun e tij !
Pisombo ! Pisombo !

Të lundrojmë në vallen e gëzueshme të vajzave nga Raguza,
Me gërshetat e gjata, lëkurën e bardhë dhe syrin e zi ;
I dëgjoj këngët e tyre larg në qetësinë e mbrëmjes ;
Por një vonesë e paparishikuar na pengon nga dashuria e tyre.
Pisombo ! Pisombo !

Ta sigurojmë të dashurën tonë të ulur në plazh ;
Se kënga jonë, duke njoftuar kthimin,
Shtrihet mbi valët ku mbretëron një gjysëm-ditë
E ky refren i ëmbël të fluturojë deri në breg !
Pisombo ! Pisombo !
* Marinarët ilirë përsëritnin këtë fjalë kur këndonin gjatë lundrimit me qëllim për të akorduar lëvizjet e tyre.

https://www.darsiani.com/la-gazette/dokument-i-vitit-1830-kenga-e-rralle-e-marinareve-ilire-per-bukuroshet-e-tyre/.

Nuk do të më përqafosh kurrë më

Posted on by KultPlus

Idea Vilarino

Tash nuk do të jetë njëjtë
Tash jo
Nuk do të jetojmë më bashkë,
As djalin tënd më nuk do ta rris
Nuk do ti laj këmishët tua
Nuk do ti qep rrobat tua
Nuk do të të kem afër netëve
Nuk do të puthemi kur dal nga banesa,
Nuk do ta dish kurrë cila isha,
Sepse të tjerët më dashuruan më shumë.

Asnjëherë nuk do ta di,
As pse, as si, kurrë,
A ishin të vërteta
Fjalët
A ishte ti ai që thoje 
Që ishe
As cila isha unë për ty
As si do të ishte të jetonim bashkë për pak. 
Duke u dashuruar,
Duke pritur
Duke qenë.
Tash nuk jam më shumë se vetja
Përgjithmonë
Dhe ti për mua do të jesh asgjë më shumë se ti.
Tash je veç dita, jo e ardhmja
Nuk do ta di ku do të jetosh 
Me kë
Ose nëse kujtohesh ndonjëherë për mua.
Nuk do të më përqafosh kurrë si kjo natë, kurrë.

Nuk do të të prekë më kjo dora ime,
Nuk do ta shoh as vdekjen tënde.

   Përktheu: Arbër Selmani

Grupi arbëresh që risjellë këngët e vjetra shqipe (VIDEO)

Posted on by KultPlus

Grup ka lindur në vitin 2013 dhe emri i tij është një akronim me emrat e përbërësve: Dario, Aleksandër, Gjergj, Gjergj dhe Shaveri.

Ata janë “The DAGGS”, një bandë muzikore e përbërë nga djem të rinj arbëreshë të lindur në qytezën arbëreshe palermitane Piana degli Albanesi.

“Në Piana degli Albanesi, nga vijmë ne, bashkëjetojnë tri fe të ndryshme: ajo e krishtere me rit ortodoks, Rino Gaetano dhe The Doors”, bëjnë shaka djemtë kur flasin për vendin e tyre të lindjes. Në 2014 lind dëshira për të shprehur ndaj muzikës që i lidh diçka origjinale, por në ç’gjuhë?

Duke qenë se të gjithë janë me origjinë nga Piana, gjuha nuk mund të jetë tjetër veç arbërishtja, domethënë shqipja e Skënderbeut.

“Pasi e morëm veten nga Whisky i një nate më parë, filluam të këndonim në arbërisht”, qeshin ata duke treguar historinë e grupit të tyre.

Qëllimi i tyre është mbijetesa e një kulture minoritare si ajo arbëreshe pa përfunduar në etnocentrizmën dhe as në një muze të lehtë të kulturës së tyre./KultPlus.com

Bebe Rexha është pro-abortit, proteston në Alabama

Posted on by KultPlus

Shteti i Alabamas ka miratuar një ligj që nuk lejohet aborti i fëmijëve në faza të ndryshme të jetës.

Kjo ka zgjuar pakënaqësi të madhe në Shtetet e Bashkuara, dhe shumë personalitete janë duke protestuar në forma të ndryshme.

Një prej tyre është edhe Bebe Rexha. Ajo është paraqitur në koncert me një bluzë me mbishkrimin “Vagina ime, zgjedhja ime”./

https://www.instagram.com/p/BxqeKSDFQ5K/?igshid=ocqi7cozfhtp