Ka ndërruar jetë aktori i njohur amerikan, Bruce Allpress, shkruajnë mediat e huaja.
Aktori Allpress ka ndërruar jetë në moshën 89 vjeç. Familja e tij njoftoi lajmin e trishtë duke thënë se u largua në shtëpinë e tij i rrethuar nga njerëzit e dashur. Allpress gjithashtu luajti në filmin fitues të çmimeve prestigjioze […]
Ai së fundi ishte pjesë e filmit ‘Lord of the Rings’ me rolin e Aldor. Blic / KultPlus.com
Akademia Përkujtimore në Mejë, Gjakovë dhe Marshi Përkujtimor në Prishtinë, si aktivitete të përvitshme, për shënimin e 27 Prillit – Dita e të Pagjeturve të Kosovës, nuk do të mbahen për shkak të pandemisë COVID-19.
Kjo është bërë e ditur nga Komisioni Qeveritar për Persona të Zhdukur në bashkëpunim me Këshillin Koordinues të Asociacioneve Familjare të të Zhdukurve të Kosovës dhe Shoqatën ’27 Prilli 1999 Mejë’.
“Komisioni Qeveritar për Persona të Zhdukur në bashkëpunim me KKAFZHDK dhe Shoqatën ’27 Prilli 1999, Mejë, ftojnë familjarët e personave të zhdukur dhe gjithë qytetarët që përkujtimi dhe homazhi për të zhdukurit dhe gjithë të rënët për lirinë e vendit, këtë vit, të bëhet duke respektuar masat e caktuara nga institucionet kompetente në parandalimin dhe luftimin e pandemisë, përmes të cilave ndër të tjera ndalohen edhe tubimet në masë”, thuhet në njoftimin e këtij komisioni.
27 Prilli shënon përvjetorin e Masakrës së Mejës së Gjakovës ku u vranë e zhdukën 376 shqiptarë, por edhe Dita për Persona të Zhdukur, e shpallur me vendim të Kuvendit në nderim të viktimave të kësaj masakre dhe gjithë të zhdukurve si pasojë e luftës në Kosovë, përkujton se në luftë nuk ka humbje më të madhe se sa rrëmbimi dhe zhdukja e më të dashurve.
Komisioni Qeveritar për Persona të Zhdukur në bashkëpunim me shoqatat e familjeve të personave të zhdukur premtojnë se do të vazhdojnë të jenë në angazhim dhe përpjekje të vazhdueshme që familjeve të personave të zhdukur t’ua lehtësojmë barrën e pritjes dhe ankthit të pritjes t’i vijë fundi.
“Me këtë rast i bëhet thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të shtojnë trysnin ndaj Serbisë për të qenë më bashkëpunuese në këtë proces, para se gjithash për të hapur arkivat e ish-Ushtrisë Jugosllave dhe për të ofruar informatat mbi fatin dhe vendndodhjen e personave të zhdukur.”
Ndryshe, edhe 1641 persona, vazhdojnë të jenë të evidentuar të zhdukur nga lufta e fundit në Kosovë.
Per Olov Enquist, një nga autorët më të vlerësuar të Suedisë, ka vdekur në moshën 85-vjeçare, tha familja e tij për median lokale.
”Ai vdiq në gjumë, pas një sëmundjeje të gjatë”, raportuan gazetat suedeze ”Dagens Nyheter” dhe ”Aftonbladet”.
Enquist është më i njohur për romanin ””The Royal Physician’s Visit”, një vepër historike, e përqendruar në oborrin mbretëror danez të shekullit XVIII, me mbretin e çmendur Christian VII të Danimarkës dhe mjekut të tij personal gjerman.
Libri, i botuar në 1999, u prit me lëvdata nga kritika dhe u bë bestseller ndërkombëtar duke fituar edhe mjaft çmime.
I lindur më 23 shtator 1934, në fshatin Hjoggbole në Suedinë Veriore, P.O. Enquist merrej me letrarizimin e ngjarjeve dhe personalitete historike.
“Rëndësia e P.O Enquist për jetën kulturore suedeze që nga vitet 1960 është e jashtëzakonshem”, shkruan ”Dagens Nyheter”./ a.jor.
“Në jetën e tij e pati njohur shpeshhere frikën dhe ankthin: pati njohur frikën e burgosjes së pafund, një frikë gri që kishte formën e moluskëve; pati njohur frikën e mprehtë e zemërcjerrëse që të pushtonte perpara torturës; pati njohur ankthin e thellë e kapërthyes që të shkaktonte dëshpërimi për shpresën e humbur – i pati njohur të gjitha dhe i pati kapërcyer;, i pati njohur vërtet, por ai e dinte se ekzistonte edhe ajo frika tjetër, e fundmja; e dinte se ajo po i trokiste tani në prag: ankthi i të gjithë anktheve, frika e madhe përpara vdekjes.
Ai nuk e kishte ndier më qysh prej vitesh atë lloj frike, dhe kishte pandehur se nuk do t’i kthehej kurrë më, se nuk do të mund ta ndiente kurrë më, duke kujtuar se atje e kishte thithur përfundimisht mjerimi, prania e vazhdueshme e vdekjes dhe mospërfillja e plotë.
As kur kishte shkuar bashkë me Buherin në sekretari, nuk e kishte ndier atë frikë – por tani pikat e tij të akullta po ia ngrinin vertebrat, dhe ai e dinte pse po ndodhte kështu: sepse i qe ngjallur përsëri shpresa, sepse e ndiente atë shpresë me të githa shqisat – një shpresë që ishte kthyer tani në akull e zbrazëti e shpërbërje e klithmë të shurdhër. Ai mbështeti të dyja duart mbi tokë dhe i treti sytë diku në largësi.
Ky nuk ishte më qiell, ky tmerr thithës e vdekësor aty permbi kokën e tij! Ku ndodhej jeta nën atë qiell? Ku mbeti ajo fëshfërimë e ëmbël e bulëzimit? Ku mbetën gonxhet? Ku mbeti oshëtima, oshëtima e butë shpresës?”
***
“Lart, në dhomën e djegies, Bergeri po shtirej sikur ndihmonte për të ngarkuar dy barrela me kufoma. Zakonisht atë nuk e fusnın kurrë në punë të tilla, sepse ishte tepër i dobët. Por, kur të burgosurit e përzënë erdhën aty lart, kryepunëtori i furrave i kishte urdhëruar me të bërtitura që t’i përvisheshin punës; prandaj, gjeja më e thjeshtë ishte të bëje sikur po e zbatoje urdhrin. Njëra prej kufomave të barrelave ishte ajo e gruas me floket e gjatë e të lëshuar, tjetra ishte e një burri, i cili dukej sikur qe i tëri prej dylli të ndotur.
Bergeri ngriti krahët e gruas dhe ia futi flokët nën sqetulla që ata, kur ta shtynin kufomën në furrë, të mos merrnin zjarr menjëherë nga afshi i prushtë dhe t’ia përcellonin duart atij. Ishte vërtet çudi që asaj nuk ia patën prerë ata flokë; më parë ua prisnin rregullisht flokët të gjitha grave dhe i grumbullonin. Me sa dukej, nuk ia vlente me barra qiranë, sepse në kamp kishin mbetur shumë pak gra.
– Gati! – u tha Bergeri të tjerëve.
Ata hapën dyert e furrave. Një valë nxehtësie i goditi në fytyrë. Me një të shtyrë i futën barrelat e sheshta prej hekuri në zjarr.
– Mbyllini dyert! – Thirri Dikush. Mbyllini!
Dy të burgosur i përplasën dyert me furi, por njëra prej tyre u hap prapë. Bergeri arriti të shihte se si gruaja e vdekur u ngrit brenda furrës, thua se po zgjohej nga gjumi. Flokët, që i kishin marrë flakë, ia qarkuan edhe për nje çast kokën si nje brerore gjuhësh të zjarrta – pastaj dera, të cilën e pati penguar nje copë e vogël kocke, u mbyll për të dytën herë dhe zuri.
Po kjo ç’ishte? – Pyeti njëri nga të burgosurit, i trembur tejmase. Ai gjer tani ishte marrë vetëm me zhveshje kufomash dhe nuk kishte qenë kurrë aty lart, te furrat.
– Akoma gjallë ishte ajo? – Jo… Kufomat lëvizin gjithmonë nga nxehtésia e madhe, u përgjigi Bergeri me zë të ngjirur. Gulshet e nxehta të zjarrit ia kishin tharë grykën. Edhe sytë i dukeshin si të përcëlluar.
– Nganjëherë kërcejnë edhe vals,- shtoi një burrë i fuqishëm, që bënte pjesë në repartin e krematorit.”/filozofia.al
– Erich Maria Remarque, “Shkëndija e jetës”
– Albert Camus, “The Notebooks”
“Ajo që i jep vlerë udhëtimit është frika. Është fakt që, në një moment të caktuar, kur jemi shumë larg prej vendit tonë (një gazetë franceze fiton vlerë të paparashikueshme dhe ato mbremje kur, nëpër kafene, provon t’u afrohesh njerëzve, për t’i prekur me bërryla), mbërthehemi nga një frikë e paqartë dhe një dëshirë instiktive për t’u kthyer nën mbrojtjen e shprehive të vjetra. Kjo është dobia më e madhe nga të udhëtuarit.
Në atë çast, na kapin ethe, por gjithashtu bëhemi të depërtueshëm, ashtu që prekja më e vogël na shkakton të dridhura deri në thellësitë e qënies sonë. Arrijmë matanë një ujëvare drite dhe ja: përjetësia.
Kjo është arsyeja pse nuk duhet thënë se udhëtojmë nga kënaqësia; nuk ka kënaqësi nga udhëtimi, e shoh më tepër si një mundësi të një sprove shpirtërore. Nëse e kuptojmë gjykuar nga kultura këtë sprovë – ajo e përjetësisë – të ndjesisë sonë më të afërt, atëherë udhëtojmë për kulturë.
Kënaqësia na largon aq shumë prej vetes në të njejtën mënyrë sikurse e bën çmenduria; apo në përdorimin paskalian të fjalës, na largon prej zotit. Udhëtimi, që është i ngjashëm me shkencën me të madhe skalitëse, na kthen prapa tek vetvetja.
– Bertrand Russell, “Pushtimi i lumturisë”
“Përse propaganda është shumë më tepër e suksesshme atëherë kur ajo e nxit urrejtjen se sa atëherë kur ajo tenton të nxisë ndjenjat miqësore? Arsyeja duket e qartë përderisa zemra njerëzore ashtu siç e ka bërë civilizimi modern, është shumë më e prirur drejt urrejtjes se sa drejt miqësisë.
Dhe është e prirur drejt urrejtjes sepse është e pakënaqur, sepse ajo e ndjen thellësisht, madje ndoshta edhe në mënyrë të pavetdijshme, që në njëfarë mënyre e ka humbur kuptimin e jetës, dhe që ndoshta të tjetër dhe jo vetë ne, i kanë siguruar gjërat e mira të cilat natyra i ofron për kënaqësinë e njeriut.”
– Fyodor Dostoyevsky, “Krim dhe Ndëshkim”
“Arratia ka boll poshtërim dhe mundim, ndërsa juve ju duhet jetë e qetë, e përcaktuar mirë, me ajër. Edhe në i’a mbathshi, përsëri do ktheheni. Nuk bëni dot pa ne!
Do ju mbajmë nja tre muaj prapa hekurave dhe pastaj vetë do vini për ta pranuar fajësinë. Jam i bindur që edhe punën e vuajtjes do ta keni menduar; tani fjalën time s’e beson, atëherë do ta besoni, vetë keni për të ardhur në këto përfundime.
Se vuajtja, Rodion Romanoviç, është gjë e madhe. Mos më shihni mua që jam kështu i dhjamur, asaj unë nuk i’a kam nevojën, ama fort mirë e di, mos guxoni të qeshni, në vuajtje fshihet ideja!” / Filozofia.al / KultPlus.com
Ndërmarrësi i suksesshëm në fushën e telekomunikimit, Basri Shkodra flet për rrugën e tij të deritashme në këtë biznes të vështirë e me konkurrencë të fortë në Zvicër. Ai ka themeluar dhe drejtuar ose ka qenë pjesë e drejtimit të një numri të madh të kompanive të kësaj fushe. Duke bërë fjalë për filozofinë që e udhëheq atë në punën e biznesit, Shkodra thotë: “Për të qenë afarist i suksesshëm, dhe për të pasur një biznes të shëndoshë, ju duhet shumë punë, përkushtim, asnjëherë dorëzim dhe mbi të gjitha, ndërtimi i besimit të kompanisë”.
Albinfo.ch: Kush është Basri Shkodra?
Basri Shkodra: Jam i lindur në vitin 1979 dhe vij nga Gjilani. Jetoj për më shumë se 30 vite në Zvicër. Babai im kishte migruar herët në Zvicër, mund të them se ishte ndër gjeneratat e para që kishte ardhur këtu, diku nga viti 1968-69. Kam të kryer shkollimin fillor dhe të mesëm këtu në Zvicër, pastaj kam ndjekur studimet në shkollë të biznesit ne Aarau për ndërmarrësi dhe ekonomik.
Jam i martuar me Fatmiren dhe kam dy fëmijë, vajzën Bledionën dhe djalin Eldionin.
Albinfo.ch: Keni filluar me një shitore të vogël tani furnizoni shitoret tjera me smartphone, kufje dhe aksesorë tjerë të brendeve botërore nëpër tërë Zvicrën?
Basri Shkodra: Mund të them se nuk ishte shitore e vogël, por unë kam hyrë në këtë biznes si një ndërmarrës që nga fillimi, kisha punuar në shumë ndërmarrje të mëdha teknologjikë këtu në Zvicër. Si fillim, në Lebara Mobile që ishte një operator mobil nënkontraktor (MVNO) nën frekuencat e Sunrise, pastaj një kohë të gjatë kam qëndruar në operatorin mobil ORANGE dhe kam qenë Branch Manager për shumë vite.
Isha i angazhuar gjithashtu në Western Union përmes Union of Finacial Services në zhvillim të rrjetit, biznese te reja dhe menaxhim te pikave.
TCL Communication (Alcatel Mobile Brand & Black Berry) me angazhimin dhe besueshmërinë kam rikthyer pas disa vite Brand-in Alcatel përsëri në treg, bashkëpunim me 3G KidsWatch ne 2018 me Swisscom-in lansimin, pastaj kemi pasur një fushatë me Sunrise për migrimin e 2G strategjisë ne 3G Featerphone dhe të gjitha Retailer në Zvicër etj.
Ndërsa së fundi jam pronar & Managing Director në Kompaninë time këtu në Zvicër që nga viti 2015, “smartycom GmbH”.
Po ashtu kam krijuar edhe në Kosovë kompaninë si degë. Kështu, brendet që i kemi në asortiment këtu, janë të pranishme edhe atje, nën logon “smartycom Sh.p.k”, duke u llogaritur si investitorë të jashtëm në Republikën e Kosovës. Kam hapur në Zvicër degën e kompanisë globale angleze dhe lider në tregun botëror “Travel Blue” e specializuar në Travel Accessoires, ku jam Managing Director & Partner. Pra në “Travel Blue Switzerland AG”, po ashtu edhe pjesë e Management Global e cila operon në 13 shtete në gjithë botën. Po kështu kam startuar si përfaqësues nga “Travel Blue” në zgjerimin e tregjeve të reja në Ballkan, ku kemi iniciuar aktivitete edhe në Kosovë, përmes partnerëve lokalë si Travint, e Syri-mobile.
Kompania ime “smartycom GmbH” i përket tregut të teknologjisë mobile, dhe këtu në Zvicër ka të punësuar 5 veta, ndërsa në Kosovë, 6 veta. “Travel Blue Switzerland AG” pritet të rritet me staf gjatë këtij viti, kemi disa projekte para lansimit në tregun e Zvicrës dhe të Ballkanit.
Si erdhi ideja të merreni me këtë biznes ?
Unë siç e thashë më lart, ka një kohë që operoj suksesshëm në tregun e telefonisë mobile, dhe teknologjisë në përgjithësi. Ideja erdhi pasi që kisha besim se do të mund të pavarësohem. Dhe në tregun e ngarkuar dhe të rreptë siç është Zvicra besoja që do t`ia dilja mbanë. Kisha krijuar lidhjet, në përgjithësi shkollimi dhe përvoja nëpër punë të ndryshme që kisha kaluar, më kishin bërë një lider shumë të mirë dhe njëkohësisht shumë të njohur në këtë treg.
Me cilat kompani bashkëpunoni ?
Partnerët dhe brendet e kompanisë smartcyom janë të shumta. Po i veçoj disa me të cilat operojmë vetëm në formën e furnizimit me shumicë. Kemi bashkëpunim edhe me firma globale dhe nacionale ne B2B procurement me disa kategori të ndryshme.
Partneret tanë janë: UPC/Liberty Global, Sunrise, Alltron, Brack, Coop, Interdiscount, Microspot, Digitec, M-electronic, Electronic Partner, Officeworld dhe Lipo. Kemi edhe bashkëpunime me partnerë në Gjermani dhe në disa shtete tjera në Evropën perëndimore.
Brendet me të cilat bashkëpunojmë janë: KSIX nga Spanja, Holdit nga Suedia, KMP creative lifestyle nga Gjermania, defunc nga Suedia, Travel Blue nga Anglia, smartline nga Suedia, Contact nga Spanja, Vonmählen nga Gjermania. Së fundmi kemi qenë sponsorë të filmit shqiptar të shfaqur në Cyrih, “I love Tropoja”.
Çka e bën një biznes të suksesshëm në Zvicër?
Për të qenë afarist i suksesshëm, dhe për të pasur një biznes të shëndoshë, ju duhet shumë punë, përkushtim, asnjëherë dorëzim dhe mbi të gjitha, ndërtimi i besimit të kompanisë. Pastaj kontaktet janë me rëndësi, lidhjet afariste dhe miqtë, sidomos zviceranë, ata do të të ndihmojnë shumë të qëndrosh në këmbët tua.
Ne jemi në konsulencë me kompani zvicerane për të rishikuar rrugën tonë.
Si ndërmarrës ke sfida të ndryshme. Ne nuk jemi shitës klasik, ne ofrojmë zgjidhje, ofrojmë vizion dhe konsulenca, ne ofrojmë besueshmëri, ne po ashtu ofrojmë suport maksimum. Kualitet që garanton zhvillimin e bashkëpunimit dhe partneritetit. Ne jemi partner për sourcing Produkt në kategori të ndryshme, si Mobile/IT dhe CE.
Duket të jeni një ndërmarrës që gjithmonë kërkoni ndryshimin, i përgjigjeni atij ndryshimi dhe a e keni përdorur atë si mundësi?
Po, kompania jonë smartycom që nga fillimi vazhdimisht qëndron në kërkim të projekteve të reja inovative. Dhe ne në smartycom asnjëherë nuk ndalemi për tu futur në sistem ngjarjet e reja nga sfera e teknologjisë informative dhe mobile, produktet e reja etj. Përkundrazi nganjëherë jemi edhe më të shpejtë se konkurrenca. Ne kemi treguar veten si partner serioz për të pajisur me Mobile Accessoires nga kampanja e 5G me Xiaomi Mix 3 5G telekomin Sunrise me një produkt që ne e kishim të parët dhe të vetmit në tregun zviceran apo edhe më gjerë.
Stafi ynë po ashtu ndjek trajnimet e kompanive që janë në bashkëpunim me ne, kudo nëpër Evropë.
Ne po ashtu përcjellim në vazhdimësi panaire të teknologjisë mobile dhe informative.
Vlen të përmend se në disa raste kemi qëndruar në stendat e partnerëve apo edhe tonat siç është panairi më i madh botëror që mbahet në Barcelonë MWC, pastaj IFA në Gjermani, TFWA Travel Retail & Duty Free Cannes e kështu me radhë.
Smartphonët e rinj por edhe pajisjet përcjellëse, dalin shumë shpesh, a keni arritur të ndiqni trendin e tyre?
Po, sot teknologjia mobile dhe informative nuk lidhet vetëm me smartphone. Kjo sferë është shumë e përqendruar në zhvillimin dhe lehtësimin e jetës së njeriut, duke bërë që bota sot të mos shihet më me një sy të paarritshëm por të duket si një familje, si një qytet i vogël ku secili di për secilin.
Smartphone sot ka partnerët e vet në shumë lëmenj, BT, wifi, 4G e së fundit 5G, aksesorët përcjellës që lidhet më ketë teknologji e kështu me radhë.
Kompanitë tona prodhuese dhe partnerët që bashkëpunojnë me smartycom, janë shumë në trend, dhe janë vazhdimisht në hap me çdo risi që paraqitet në treg sa i përket smartphonëve. Projekti i fundit që ne jemi duke e zhvilluar ka të bëjë me teknologjinë e fundit 5G Equipement për operatoret Telekom në Evropën Lindore.
Keni vendosur të gjeni një lidhje mes ndërmarrësisë dhe profesionit tuaj, që t’i ndihmoni edhe në Kosovë, si e keni kanalizuar këtë bashkëpunim ?
Po kjo është e vërtetë. Unë me vëllezërit e mi operojmë në tregun e Kosovës që nga 2004-ta në lëmin e teknologjisë informative. Atëherë kemi punuar me internet caffe, pajisje kompjuterike, e pastaj kemi zgjeruar biznesin edhe në telefoninë mobile. Mbështetja për investimet e huaja në Republikën e Kosovës, bëri që pastaj unë të hap kompaninë time smartycom sh.p.k edhe në Kosovë. Atje kemi krijuar partneritet me NEPTUN Shqipëri. Projektet tashmë janë në fillimet e tyre, dhe ne shpresojmë që, me forcimin e institucioneve atje të rrisim investimet duke rritur edhe fuqinë punëtore, për të zotëruar pjesën tonë të tregut. Natyrisht jemi duke shikuar mundësi bashkëpunimi edhe me partnerë të tjerë në Kosovë dhe Maqedoni. Me brendin Travel Blue për ditët në vazhdim kemi targetuar një pjesë të shteteve të Evropës lindore për të zhvilluar Partneritetin me ndërmarrje vendase, pasi ne shohim potencial në atë rajon edhe përtej kufijve të Kosovës. Vizioni ynë me ndërmarrjet tona do të vazhdojë ta ketë si target tregun e Kosovës, ku do të japim kontributin në maksimum për vendlindjen, që për ne është privilegj./ albinfo.ch
Kryeministri Edi Rama ka vendosur që të dielën paradite të dalin për ajrosje nënat dhe fëmijët, duke lënë kështu burrat në shtëpi.
Madje me ironi kryeministri ka deklaruar se burrat përveçse të rrinë në shtëpi të bëjnë dhe punët e shtëpisë.
Kësisoj, një burrë i ka komentuar Ramës ku i thotë se sot i ka zbatuar të gjitha rregullat që ai kishte vendosur, ka pastruar shtëpinë, ka larë pjatat.. deri tek gjella. Në fund pasi i tregoi ç’kishte bërë i ka kërkoi leje që të dalë. Mirëpo komenti i Ramës ishte epik i cili i tha të mos lëvizë nga vendi dhe të fillojë me larjen e xhamave.
Replikat:
Komentuesi: Mirëmëngjes zoti kryeministër. Sipas rregullave që ju keni vendosur për sot i zbatova të gjitha.
Pastrova shtëpinë, lava pjatat, rregullova rrobat dhe kam bërë dhe kam gati edhe gjellën për drekë. Me lejen tënde të dal dhe unë pak jashtë.
Rama: Mos luaj vendit dhe fillo e laj xhamat.
Këngëtari i njohur shqiptar, Shkelzen Jetishi Xeni, ka mbajtur sot disa minuta një koncert në komunën e Gjakovës.
Por ,koncerti nuk shkoi siç ishte planifikuar.
Ai u ndërpre për arsye se nuk kishin respektuar masat e duhura të distancës.
“Zonja dhe zotërinj me vjen keq por me urdhër të drejtorit të përgjitshëm, duhet ta ndërpresim menjëherë. Kjo është si pasojë po më duket e mos respektimit të largësisë dhe distancës”, ka deklaruar Jetishi. Reporteri / KultPlus.com
Shtatë artistë nga e gjithë bota, secili në karantinë, do të risjellin këngën e famshme popullore “Bella Ciao”, në këtë periudhë pandemie.
Kjo këngë është simboli i rezistencës, lirisë dhe luftës partizane kundër fashizmit në periudhën më të errët të Europës.
Ndërkohë është kthyer në simbol të një tjetër lufte, luftës kundër COVID-19.
Me rastin e Ditës së Diversitetit, Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe Zyra e Këshillit të Evropës në Prishtinë e kanë theksuar rëndësinë e garantimit të qasjes në arsim për të gjithë fëmijët edhe gjatë krizës aktuale me Ciovid-19.
“Arsimi përfshirës është diçka që Bashkimi Evropian i kushton vëmendje të madhe. Kjo është arsyeja pse me kënaqësi e financojmë projektin ‘INCLUDE’ i cili do të japë përgjigje me kohë drejt sigurimit të arsimit përfshirës në rrethanat aktuale. Në planin afatgjatë, sistemi arsimor në Kosovë do të përfitojë nga aktivitetet e ndërtimit të kapacitetit dhe përkrahja e synuar që jepet gjatë projektit”, ka thënë Nataliya Apostolova, Shefe e Zyrës së BE-së në Kosovë/Përfaqësuese e Posaçme e BE-së në Kosovë.
Më poshtë mund ta lexoni komunikatën e plotë:
Të gjitha përpjekjet e mundshme duhet të bëhen nga autoritetet për të siguruar vazhdimin e mësimnxënies së sigurt dhe të barabartë nga shtëpia për të gjithë, posaçërisht për ata nxënës që kanë nevojë për më shumë përkrahje ose janë më të vështirë për t’u arritur. Gjithashtu duhet të gjenden mënyra inovative për t’i adresuar sfidat e situatës aktuale me pandeminë. Në këtë kontekst, projektet e bashkëpunimit mund të luajnë rol të rëndësishëm në ofrimin e zgjidhjeve për sfidat aktuale
“E drejta për arsim është e drejtë thelbësore dhe qasja e vazhdueshme në arsim gjatë krizës aktuale është jetike. Kjo është posaçërisht e vërtetë për fëmijët nga grupet e pafavorizuara, ku mund të nevojiten përpjekje të posaçme për të siguruar se ata kanë qasje në mjetet dhe materialet e barabarta me bashkëmoshatarët e tyre”, theksoi Frank Power, Shef i Zyrës së Këshillit të Evropës në Prishtinë.
Projekti i përbashkët BE/KE ‘INCLUDE’ e përkrahë Ministrinë e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit (MAShTI) në përmirësimin e qasjes në arsim cilësor për të gjithë fëmijët me fokus të veçantë në rritjen e pjesëmarrjes së fëmijëve me nevoja të veçanta dhe fëmijëve nga grupet e pafavorizuara si p.sh. fëmijët romë, ashkali dhe egjiptianë. Aktivitetet e projektit janë duke u përshtatur sipas nevojave të gjendjes aktuale
Projekti nisi në janar 2020 me fondet nga Bashkimi Evropian dhe Këshilli i Evropës dhe implementohet nga Këshilli i Evropës. Projekti do të zgjasë katër vjet.
Ambra Hysa
Lamtumirë,
trëndafilat që thurëm në diell u vyshkën,
edhe brengat,
më rëndojnë në xhepa si plumb.
Nuk mund të nisim një tjetër jetë nga e para,
një tjetër dhimbje,
një tjetër fund.
Lamtumirë,
sikur të kishim një të nesërme që na bashkon,
e plagët një e nga një
të na i mëkonte.
Sikur të kishim një yll që na mbron,
sikur të rrije tek unë veç sonte.
Lamtumirë,
mungesës do ti vesh
një jetë të re,
dhe në tinguj do ta përkthej,
atë që ishim dje.
Lamtumirë,
me gishtat e kujtimeve,
do të përkëdhel,
çdokush e ka një dhimbje,
një muzë që mbi të fle.
Lamtumirë,
zbraze mallin,
e dashnisë pa zà.
Lamtumirë,
unë po nisem,
ma s’kena me u pa./KultPlus.com
Riana Dragu është infermiere në vijën e parë të frontit në luftën kundër COVID-19 në Miçigan.
Ndërsa shumë njerëz i konsiderojnë punonjësit e kujdesit shëndetësor si ajo, heronj – Riana thotë se gjithmonë i ka pëlqyer të ndihmojë njerëzit dhe thjesht po bën detyrën që ka e zgjedhur me pasion.
Vendi ynë i bashkohet Organizatës Botërore të Pronësisë Intelektuale dhe motos së saj për festimin e 26 prillit ditës botërore të pronësisë intelektuale “Inovoni për një Ardhmëri të Gjelbër’, njofton MKRS në një komunikatë për media.
Në këto ditë pandemie, e të vështira, veprat e autorëve dhe novatorëve, krijimet e imagjinatës dhe mendjes së ndritur njerëzore si libri, filmi, televizioni, radiot e interneti kanë lehtësuar jetën tonë.
Por, më shumë se kurrë vëmendja e njerëzimit është drejtuar tek novatorët që me shpikjet e tyre të japin kurën për këtë pandemi botërore. Pra pronësia intelektuale është jetike, e vendit tonë i duhet një sistem plotësisht funksional i pronësisë intelektuale, ku autorëve e novatoreve u mbrohen të drejtat e tyre dhe ata mbështetën për të krijuar e shpikur.
Kosova ka vazhduar të marrë hapa në fushën e pronësisë intelektuale, për të drejtën së autorit, kemi vazhduar me krijimin e politikave të reja dhe me implementimin e tyre. MKRS, Zyra për të drejtën e autorit është duke zbatuar Strategjinë për Forcimin e Sistemit të Drejtave të Autorit 2019-2023, zbatimi i saj do të ndikoj fuqishëm në vetëdijesimin dhe edukimin e shoqërisë për rëndësinë e të drejtës së autorit dhe në zbatimin e këtyre të drejtave në vendin tonë.
Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sportit është duke punuar ngushtë edhe Shoqatat Kolektive për Menaxhimin e të drejtës së Autorit, që këtë vit të autorët, përformuesit dhe producentët të fillojnë të marrin kompensimet e tyre nga menaxhimi kolektiv. Kam kërkuar nga Zyrën për të Drejtat e Autorit, që të vazhdoj punën e mirë me Task Forcën kundër Piraterisë në marrjen e masave kundër piraterisë.
Të gjitha veprimet e ndërmarra janë garanci që e drejta e autorit është duke u avancuar në vendin tonë.
‘Vazhdojmë punën së bashku, që autorët e krijuesit të gëzojnë mbrojtje dhe përftime ekonomike për veprat e tyre.’ thuhet tutje në komunikatë. / KultPlus.com
Në bashkëpunim me disa prej regjisorëve më të talentuar të botës, nga shtete si: Gjermania, Kanada, ShBA, Brazili, Franca e Kolumbia, po krijohet një dokumentar që ka për qëllim të përshkruajë njerëzimin në këtë kohë izolimi, pjesë tyre është edhe regjisorja kosovare Norika Sefa, shkruan KultPlus.
Norika Sefa ka thënë për KultPlus se qëllimi është ta dokumentojë këtë pandemi duke qenë sa më afër njerëzve dhe rrëfimeve të tyre.
“Ky dokumentar titullohet “Më trego”, apo “Tell me”, ku fiksohet voicemail në secilin prej shteteve të përmendura. Nëpërmes të një telefonate të thjeshtë anonime, ju mund të lini mendimet, rrëfimet, ndjenjat, ose çfarëdo tjetër, …edhe një këngë…. që do të përshkruante se si po ia dilni në këto ditë të izolimit. Zëri është plotësisht anonim. Ideja jonë është të përdorim pjesë të këtyre thirrjeve, tregimeve tuaja dhe të bëjmë një film qe ka për qellim me portretizu njerëzimit në izolim, nga perspektiva e shumë njerëzve, e në shumë vende të ndryshme të botës”, ka thënë Sefa.
Sefa më pas ka njoftuar se numri ku qytetarët e Kosovës mund të telefonojnë është +38346185635 (viber, whatsapp).
“Ju mund të thirrni ose edhe dërgoni voice-mesazhin e gjiruar paraprakisht. Gjithçka do të mbetet anonime. Ne nuk pranojmë mesazhin e shkruar, ngase për ne ka rëndësi ta kemi zërin si dëshminë më të sinqertë të ngjarjes që na ofrohet”, ka thënë Sefa për këtë dokumentar që futë Kosovën në mesin e shteteve më të fuqishme të botës. / KultPlus.com
“-Shqiptarët janë një popull i ashpër e i prapambetur. Atyre që kur janë foshnja, u vënë në djep pushkën, kështu që pushka bëhet pjesë e pandashme e jetës së tyre. Duke u bërë që në vogëli një pjese e qenies së tyre, si një element bazë i jetës së tyre, pushka ndikon drejtpërdrejtë në krijimin e psikikes se shqiptarit.
-Por një gjë që njeriu e do dhe e adhuron me gjithë shpirt, natyrisht qe ka qef edhe ta përdorë. Po perse mund te përdoret më mirë pushka?
-Për te vrare njerëz.- tha gjenerali.
-Ashtu është. Shqiptarët gjithmonë kanë pasur dëshirë të vrasin ose të vriten. Ata janë vrarë me njeri – tjetrin kur nuk kane pasur me kë të luftojnë.. Ata ne lufte i shtyn instikti i vjetër. Keni dëgjuar për gjakmarrjen? Kjo është një nevojë e diktuar nga natyra e tyre. Ne paqe ata trullosen si gjarpri në stinën e dimrit. Vetëm në luft e tregojnë plotësisht vitalitetin e tyre. Lufta është gjendja normale e këtij vendi. Prandaj ata në luftë janë të egër, të rrezikshëm dhe bëjnë dem më shumë seç duhet.”
“Më thanë se sonte në klub ti pyete veçanërisht për të. Siç duket, ke kohë që e kërkon dhe nuk e gjen dot. Po përse ke pyetur dhe e ke kërkuar aq shumë atë kolonel të zi? Mos vallë e ke pasur mikun tënd? Me siguri e ke pasur mik, përderisa e kërkon kaq shumë. Gjithë mbrëmjen nuk lanë njeri pa pyetur në fshat, sepse të gjithë e dinë që ai dergjet në dhé diku këtu rrotull, por asnjerit nuk ia merr mendja ku ndodhet ai. Do ikësh pa e marrë mikun tënd, mikun tënd të zi që më sterrosi jetën. Të ikësh sa më parë, sepse edhe ti je i mallkuar si ai. Tani rri urtë si një qengj dhe të qesh buza tek shikon se si kërcejnë njerëzia, por unë e di se ç’ke në mendje.
Ti mendon se si do të vijë dita që të sulesh në anët tona me ushtri dhe të na djegësh e të na pjekësh e të na vrasësh siç bënë shokët e tu. Nuk duhej të vije në këtë dasmë. Të të dridheshin gjunjët kur të niseshe për këtu. Së paku për hirin tim, të mua plakës së shushatur, të mua gjëmëzezës. Po ç’bëhet kështu? Ti po ngrihesh në valle? Ti guxon të ngrihesh në valle? Po vë buzën në gaz! Po ngrihesh! Dhe njerëzit të pranojnë! Daleni! Ç’bëni kështu! Kjo është e tepërt! Gjynah nga zoti!”
Gjenerali i ushtrisë së vdekur-Ismail Kadare / KultPlus.com
Sofia Kastrioti, stërmbesa e heroit kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeu, publikon këngën më të fundit të saj “Tøngue Tied”
Ajo jeton në Australi që prej 1990 kur familja e saj u zhvendos nga Italia. Nisi të merret me violinë kur ishte në moshën 4 vjeçare dhe më pas me këngë të cilat i shkruante vetë.
Ka kënduar dhe shumë këngë patriotike shqiptare.
Në 2016, Sofi ka vizituar Tiranën dhe besojmë se nuk do të jetë kjo vizita e fundit. / KultPlus.com
Nga Jacques Attali
Performancat artistike janë ndër aktivitetet më të kërcënuara prej masave të karantinimit. Parë në një këndvështrim të shpejtë, duket se deri të paktën në muajin shtator do të ketë shumë pak koncerte, shfaqje teatrale, opera dhe festivale kudo në botë.
Dhe madje as shfaqje te tilla në ajër të hapur. Por edhe sikur organizatorët e këtyre performancave të arrijnë të koordinojnë disa shfaqje, sigurisht me spektatorë të ndarë nga njëri-tjetri, ka të ngjarë që publiku të mos gjejë ndonjë kënaqësi teksa merr pjesë në ngjarje të tilla, prej frikës së infektimit. Sidomos në ato shfaqje ku audienca i përket më së shumti grupmoshës së tretë. Ndaj dhe ne nuk mund ta pranojmë atë.
Po sikur, dhe për fat të keq nuk është fare e pamundur, që ky lloj bllokimi do të duhej të vazhdonte edhe gjatë dimrit? Që në një kuptim do të thotë që asnjë teatër, asnjë festival, por as edhe një shtëpi operistike, orkestër apo cfarëdo e tillë të mos mbijetonte dot?! Krejt ndryshe nga strukturat më zyrtare që financohen nga të ardhurat e bashkive apo dhe nga shteti! E që këtej do të lindtenevoja që muzikantët më të rinj, aktorët, menaxherët e skenës, regjisorët por dhe fotografët do të duhet të ndryshonin karrierën e tyre profesionale për të fituar jetesën.
Sepse në këtë moment që po flasim jeta artistike në tërësi e botës ku jetojmë, me gjithë elementet e saj më të rinj, pritet të fundoset në mënyrë të pakthyeshme. Dhe kjo është e papranueshme.Por sigurisht, edhe këtë ne nuk mund ta pranojmë.
Aq më tepër, nisur nga një ironi e çuditshme, nëse e gjejmë veten në situatë të tillë, është vetëm për shkak të një tabloje; një tabloje krejtësisht të ndryshme nga ajo që kemi jetuar: gabimisht shpesh thuhet, që një depresion ekonomik shkaktohet prej kënaqësive që jeta na ngacmon kundrejt problemeve ekonomikeqë ajo gjithëherët sjell; dhe janë pikërisht këto përparësi/ kënaqësi që na çuan nëzbatimit e strategjisë së bllokimit/ izolimit si dhe krizën që ky ngujim sjell bashkëlidhur. Në të vërtetë, kjo zgjedhje nuk është një preferencë e jona për jetën që ka provokuar karantinimin në shkallë globale, por përkundrazi është vullneti ynë për të mos ndeshur në shfaqje spektakli mijra të sëmurë që nuk do të kishin mjetet e duhura për t’u kuruar.
Prandaj, kjo strategji e autoriteteve shëndetësore ka si qëllim të japë siguri që të kemi gjithmonë e më pak njerëz të sëmurë nën kujdes intensiv sesa ka shtretër në spitale. Nuk po shtojmë këtu dhe numrat e fshehura prej ‘spektaklit’ të agonisë në shtëpitë e pensioneve, shtëpitë e vdekjes, ato pa përkujdesje, etj.Kjo është dhe arsyeja që po përjetojmë një jetë tjetër. Jetën e një shoqërie të aftëpër t’u marrë me vdekjen, duke qenë se jemi të privuar të jetojmë atë me pamje më të bukur, jetën që do duhet të na dëshmojë se jemi akoma të gjallë.
A mund të ecim përpara më mirë? A mund ta ringjallim sërish spektaklin e jetës? Po, ne mundemi. Sigurisht që ne mundemi.Së pari, ne nuk duhet të harrojmë se jeta është gjithnjë më e fortë se vdekja: historia e njerëzimit është e mbushur me epidemi të tmerrshme, të cilat nuk na kanë penguar të shkruajmë, të organizojmë jetën dhe të shijojmë kryevepra të mëdha muzikore/ letrare. Epidemitë kalojnë. Ndërsa kryeveprat janë ato që mbeten. Aq më tepër kur shenjohet se pikërisht gjatë pandemive lindin kryeveprat artistike më të mëdha botërore.Edhe kjo pandemi do të kalojë, si të tjerat. Ashtu, në mënyrë të mistershme si dhe erdhi. Sepse kjo është ajo që natyra vendos. Ose, si të tjerat, në mënyrë racionale, sepse do t’i jetë gjetur një vaksinë apo dhe një ilaç.
Ndërkohë, ne duhet të veprojmë ndërsa ka shumë për të bërë:
Së pari, ne duhet të organizojmë sa më shpejt, duke filluar që këtë verë, kthimin e performimit të arteve në distancë. Dhe kjo është e mundur; sa më shpejt të jetëe mundur. I takon shtetit që të përcaktojë rregullat, siç bën për shkollat, sektorët e tjerë të biznesit dhe restorantet.
Së dyti, duhet të theksohet se arti është pothuaj i gjithëpranishëm gjatë pandemisë sonë: sepse të gjithë ose janë duke luajtur një instrument ose recitojnë poezi e lexojnë romane e përralla. Artistët janë duke luajtur me zemërgjerësi falas për fqinjët e tyre ose për kauza të panumërta të tjera. Dhe nukështë normale që subjektet e mediave, të të gjitha llojeve, (kanalet televizive apodhe platforma të tjera) të përfitojnë nga spektatorët e tyre të mbyllur, e të transmetojnë prodhime të caktuara ndërsa artistët nuk marrin asgjë në këmbim. Ose fare pak.
Prandaj, ne duhet të fillojmë t’i nxisim këto subjekte të mediave tëjapin kontributin e tyre. Masivisht. Menjëherë. Ne duhet të rrisim pjesën financiare që u takon këtyre artistëve që kryejnë shfaqje live nga të ardhurat e përgjithshme të krijuara nga këto subjekte mediatike.Për të shkuar më tej, se nëse teknologjitë e reja bëjnë të mundur mbajtjen e takimeve virtuale me punonjësit e një kompanie, duhet gjithashtu të jetë e mundur të organizohen koncerte virtuale ose shfaqje teatrale për spektatorët që kanë paguar për të parë këto shfaqje.
Pa lënë rehatinë e shtëpisë, një violinist apo një aktor duhet të jetë në gjendje të japë një recital në anën tjetër të botës dhe të paguhet për të. Duke luajtur në një teatër të zbrazët, një kompani ose një orkestër duhet të jetë në gjendje të bëjë të njëjtën gjë. Distancimi do të jetë një pengesë e veçantë kur montoni skenën, por asgjë më shumë.
Artistët, kompanitëe teatrit, sallat e koncerteve, të gjithë kanë një rol për të luajtur në këtë model të ri. Ata tashmë po e bëjnë falas sot për të mirën e atyre që kujdesen për shëndetintonë, sic dhe e kemi parë. Por tani do duhet të ketë një mënyrë që ata mund ta bëjnë këtë ndërsa kompensohen edhe financiarisht, në mënyrë që të mbijetojnë dhe të sigurojnë jetesën e tyre, për të kënaqur sa më shumë dashamirësit e muzikës, por jo vetëm. Kjo nënkupton përdorimin e teknologjive që janë në dispozicion, ose së shpejti ato që do të jenë në dispozicion.
Më në fund, shteti dhe autoritetet lokale do të kenë rolet e tyre për të luajtur. Përtë financuar tranzicionin. Të organizojnë kthimin e shfaqjeve live me rregulla të reja të distancimit shoqëror. Të vendosin rregulla të reja të ndarjes së fitimeve për kompanitë kryesore dhe mediat. Dhe për të vendosur rregullat për këto shfaqje të reja virtuale.
Në cdo aspekt arsyet e mësipërme mund të shtrihen edhe në artin bashkëkohor, icili mund të gjejë në këtë kohë krize fusha të reja të shprehjes dhe ekspozimit.Siç pat ndodhur në çdo moment të historisë njerëzore, arti, veçanërisht muzika, ishte shumë përpara evolucionit të pjesës tjetër të shoqërisë. Ende mund të jetë.
Shqipëroi Monika Stafa / KultPlus.com
Dua Lipa e ka bërë një lloj trendi të punojë disa klip për një këngë të vetme, këngëtarja me famë ndërkombëtare ka lansuar një version të ri të këngës ‘Break my heart’.
Tani në platformën e ‘Spotify’ mund ta gjeni versionin vertikal të këngës së re, njofton ajo përmes një postimi në Instagram ku përshkruan videon si “Ngritje në hapësirë”.
Kujtojmë se ‘Break my heart’ në platformën e Youtubes brenda disa javëve arriti të arkëtoj mbi 60 milionë klikime. / KultPlus.com
Më 26 prill 1986, Ukraina u trondit nga shpërthimi gjatë një testi të zhvilluar në reaktorin bërthamor në Çernobil. Nga retë radioaktive që u krijuan si pasojë e shpërthimit, u dëmtuan afërsisht 7 milionë persona.
Shpërthimi ka bërë që një re e madhe e materialit radioaktiv të kalojë kufijtë e Ukrainës, në Rusi, në Bjellorusi dhe në Evropën veriore.
Numri i njerëzve të vrarë nga katastrofa mbetet i diskutueshëm.
Mendohet se 30 persona kanë vdekur në momentin e shpërthimit dhe në operacionin e shpëtimit.
Por, një raport i Kombeve të Bashkuara, i publikuar në vitin 2005, ka llogaritur se 4,000 veta mund të kenë vdekur nga sëmundje që lidhen me materialin radioaktiv, transmeton KultPlus.
Niveli i radioaktivitetit vazhdon të mbetet i lartë edhe sot në zonat përreth vendit të fatkeqësisë. Një organizatë bamirëse, “Urat në Bjellorusi”, tërheq vërejtjen se foshnjat në rajonin pranë kufirit me Ukrainën vazhdojnë të lindin me deformime të rënda, ndërsa një numër jashtëzakonisht i lartë i njerëzve kanë forma të rralla të kancerit.
Përvjetori i fatkeqësisë ka marrë vëmendje shtesë për shkak të përfundimit të afërt të një strukture të veshur me çelik, që do të forcojë reaktorin e goditur dhe do të parandalojë rrjedhjet e mëtejshme radioaktive për 100 vjetët e ardhshëm.
Projekti është financuar me donacione nga më shumë se 40 qeveri. Kryeministri i Ukrainës, Volodymyr Groysman, ka thënë se mësimet e nxjerra nga Çernobili duhet të merren parasysh në gjithë botën.
Fatkeqësia në Çernobil dhe reagimi i qeverisë patën nxjerrë në pah të metat e sistemit sovjetik, me burokraci të papërgjegjshme dhe kulturë të sekreteve. Për shembull, urdhri për evakuim është bërë 36 orë pas aksidentit.
Ish-udhëheqësi sovjetik, Mikhail Gorbachev, ka thënë se e konsideron Çernobilin si një nga gozhdat kryesore në arkivolin e Bashkimit Sovjetik, i cili është shpërbërë në vitin 1991.
Ngjarja në Çernobil mbetet katastrofa më e keqe bërthamore në histori. / KultPlus.com
Noli është ndër ato figura jo të shumta të historisë sonë, të cilat kanë spikatur me vlerat e veprimtarisë së tyre në të gjitha fushat, ku janë përfshirë. Ka qenë – po të përsërisim në njëfarë mënyre fjalët e Ofelisë, kur cilëson Hamletin – publicisti, politikani e burri i shtetit, poeti, kleriku dhe kritiku i letërsisë, historiani, muzikanti dhe përkthyesi.
Po i lëmë këtu mënjanë meritat e tij të padiskutueshme në fushat e tjera dhe po ndalemi te veprimtaria e tij në fushën e përkthimit. E para gjë që tërheq vëmendjen janë disa pyetje, që lindin në mënyrë logjike: Pse u mor Noli me përkthime? Ç’vepra përktheu ai? Si e kreu procesin konkret të përkthimit?
Përgjigjet për këto pyetje do të shërbejnë në mënyrë po aq logjike për t’i dhënë përgjigje edhe pyetjes: Si shpjegohet që Noli zë në historinë e përkthimit shqiptar një vend aq qendror, sa është e drejtë të thuhet që ai është kthyer në mënyrë gjithnjë e më të qartë e më të sigurt në simbolin e përkthimit shqiptar?
Në kohën kur Noli u mor me përkthime, domethënë në kohën kur ai jetoi praktikisht periudhën më aktive të jetës së tij shoqërore, ecuria e kulturës shqiptare ishte në një nivel që, pavarësisht punës së paçmuar të rilindësve, nuk u përgjigjej më as në vëllim e as në cilësi detyrave që historia shtronte përpara saj. Në thelbin e tyre këto detyra ishin: pavarësimi i vendit dhe ndërtimi i shtetit. Nëqoftëse do të hetohen objektivisht shkaqet e dobësive tona në të dyja këto drejtime themelore, do të dalë se rrënjët e gjithçkaje ishin te mungesa e një shtrese udhëheqëse me të vërtetë popullore.
Merita e Nolit – meritë e madhe kjo – është se ai e kuptoi si rrallëkush tjetër pikërisht këtë gjë. Dhe pikërisht ky kuptim i drejtë i nevojave historike të popullit tonë, domethënë edhe i detyrave që historia shtronte përpara veprimtarëve të politikës dhe të kulturës sonë, përcaktoi zgjedhjet e tij në fushën e publicistikës, të politikës, të fesë, të letërsisë, të përkthimit.
Në rastin konkret të përkthimit, të gjitha veprat e përkthyera nga Noli sillnin mesazhet e nevojës së çlirimit të popullit nga robëria dhe padituria, nevojës së çlirimit të tij nga shtresa kundërpopullore e parisë, së çlirimit të tij nga marrëdhëniet shumëshekullore patriarkale, feudale e filistino-borgjeze, sillnin mesazhet e nevojës së vendosjes së marrëdhënieve shoqërore të mbështetura në pushtetin e popullit. Le të citojmë disa analiza të vetë Nolit për veprat e përkthyera prej tij:
“Për fat të keq aristokracia norvegjiane ishte e shtypur dhe populli s’kishte udhëheqës. Pjesa më e madhe e parësisë ishin lidhur me danezët; pjesa tjetër ishin të përçarë a të vdekur…” (nga “Introdukta” për dramën “Zonja Ingra e Ostrotit”).
“Henrik Ibseni…ridikulizoi dhe diskreditoi idealet dhe institucionet e botës moderne plutokratike, pseudodemokratike dhe pseudokristianike…Qyteti, ku vepron doktor Stokmani, nuk është veç një pikturë e vogël e shoqërisë njerëzore kapitaliste borgjeze, e cila lulëzon me tregtinë e helmit dhe të kallpazanërisë…për shoqërinë borgjeze s’ka shpëtim… Kjo shoqëri duhet përmbysur me gjithsej… Kryemotivi i doktorit…është brezi i pastajmë, shoqëria e re e pritme… s’duhet harruar që njerëzit modernë e kanë humbur individualitetin aq sa janë bërë me të vërtetë kukulla… Teatri i përbotshëm, i vjetër a modern, s’ka një dramë tjetër, e cila të tallet aq bukur e aq thellë sa kjo me idealet borgjeze faqe me nder demokratike. Liria e fjalës? Po kjo nuk ekziston, posa u ngitet interesi kapitalistëve. Sundimi i shumicës me anë të votës? Po kjo shumicë është e verbër dhe e marrë, s’di ç’voton, hiqet për hunde prej kapitalistëve dhe kryqëzon mirëbërësit e saj. Parlamentet? Po këto s’janë veç komedira, ku bisedohen vetëm gjëra që u japin dorë kapitalistëve dhe për të tjerat s’bëhet fjalë fare, se nuk jep leje shumica e disiplinuar. Feja e krishterë dhe shkolla moderne? Po edhe këto përdoren si vegla për të shtrembëruar dhe për të robëruar mendjen e popullit në favor të kapitalistëve. Opinioni publik? Po këtë e kthejnë kapitalistët si mulli të erës nga të duan me anën e gazetarëve të blerë. ‘Jo, zotërinj! – konkludon me fjalë të tjera Ibseni. – Bota borgjeze s’ka veçse një ideal, të cilin e adhuron si perëndi, dhe ky është Plaçkitja me Çfarëdo Çmim’…” (nga “Introdukta” për dramën “Armiku i popullit”).
“Në Shqipëri kjo vepër (‘Don Kishoti’) do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar…dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, mediavale, prapanike dhe reaksionare si atë të Turqisë së vjetër…se kështu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë” (nga “Introdukta” për romanin “Don Kishoti”).
Dhe ja një shembull domethënës nga vetë veprat e përkthyera prej tij, që lejon të kuptohen kriteret përzgjedhëse të Nolit si përkthyes:
“Armiku më i rrezikshëm i së vërtetës dhe i lirisë është shumica kompakte, e mallkuara shumicë kompakte liberale.” (Doktor Stokmani, “Armiku i popullit”).
Në mënyrë fare të përmbledhur mendimet e sipërpërmendura të Nolit na tregojnë qartë se përse ai u mor me përkthime: përkthimet për Nolin ishin një mision shoqëror dhe jo vetjak, ishin, për më tepër, një mision shoqëror përparimtar – sepse në shërbim të së vërtetës – dhe jo reaksionar. Me anë të tyre ai synoi të sillte në vëmendje të shqiptarëve ide e pikëpamje shoqërore, të cilat pjesa më e madhe e njerëzve tanë të kulturës për arsye të ndryshme nuk i formulonte e nuk i jepte.
Le të shikojmë tani edhe ç’vepra konkretisht përktheu Noli: “Hamletin”, “Makbethin”, “Jul Cezarin”, “Otellon”, “Zonjën Ingra të Ostrotit”, “Armikun e Popullit”, “Don Kishotin”, “Rubaitë”, “Prometeun e lidhur” etj. Vepra, ndër më të njohurat – jo ndër më fitimprurëset! – e letërsisë botërore, vepra të fuqishme nga idetë dhe të larta për nga ana artistike, vepra të kuptueshme dhe jo abstraksione të padeshifrueshme. Cili ishte qëllimi i tij? E qartë dhe e thjeshtë: pasurimi i kulturës shqiptare me krijimet më të qëndrueshme – domethënë, më të mira – të popujve të tjerë. Pra, sërish një mision shoqëror dhe jo vetjak, një mision shoqëror përparimtar dhe jo reaksionar.
Fakti që Noli i kushtoi kaq rëndësi kulturore veprimtarisë përkthimore, fakti që zgjodhi vepra me mesazhe të mëdha shoqërore dhe me vlera të spikatura, të shquara artistike, nënkupton që ai nuk mund të mos i kushtonte rëndësi të veçantë edhe vetë anës profesionale të përkthimit. Leximi i të gjitha përkthimeve të Nolit na bind se ai është përkthyesi i parë në kulturën tonë, i cili e zhvilloi përkthimin sipas parimeve dhe kritereve të mjeshtërisë profesionale.
Mjeshtëria përkthimore e Nolit është sendërtim i dy parimeve të mëdha.
Parimi i parë: përkthimi është shqipërim, domethënë kthim i një vepre nga një gjuhë e huaj në një shqipe letrare gjerësisht të kuptueshme. Këtij parimi iu përmbajtën edhe përkthyesit më të njohur të periudhës pas Nolit. Ai mbetet parim i patundur edhe sot për kryerjen e një përkthimi të pastër, sikurse mbetet kriter themelor për vlerësimin e një përkthimi, që të mos flasim për veprat origjinale. Dhe është një parim, i cili nuk pranon eksperimentime mendjelehta gjuhësore, pasi këto janë në kundërshtim të hapur me vetë frymën e shqipërimit, domethënë me frymën e të shprehurit shqip, qartë, kuptueshëm. Për fat të keq sot ka shumë përkthime që nuk janë shqipërime, domethënë nuk janë kthime tekstesh të huaja në gjuhën letrare shqipe.
Parimi i dytë: përkthimi është kulturë. Noli ishte njeri me kulturë të mirëfilltë, domethënë njeri i pajisur jo thjesht me kulturë informacionesh, të dhënash, por edhe e sidomos me kulturën e të menduarit, të arsyetuarit, të logjikuarit. Këtij parimi i janë përmbajur përkthimet më të shëndosha të periudhës pas Nolit. Ai mbetet i patundshëm edhe sot si parim pune dhe si kriter vlerësimi për përkthimet. Ndërkaq shumë përkthime – madje edhe shumë shkrime origjinale – të ditëve tona vuajnë nga mungesa e kulturës së nevojshme.
Parë konkretisht përkthimet e Nolit nuk shquhen thjesht për gjetje të caktuara në fushën e fjalësit a të strukturës sintaksore, për forcën emocionale të shprehjes a mjeshtërinë e vargëzimit. Ato para së gjithash shquhen për qartësinë e tyre kuptimore, për faktin se edhe sot – pas pothuaj njëqind vjetësh, periudhë gjatë së cilës shqipja e shkruar, shqipja letrare, ka kryer përparime të jashtëzakonshme, epokale, që përbëjnë nder e krenari për shkencën tonë gjuhësore dhe për letërsinë tonë më të mirë artistike e shkencore – shqipja letrare e Nolit mbetet për lexuesin thelbësisht e kuptueshme, e qartë, estetikisht e këndshme.
Pikërisht për këto arsye madhore, pikërisht për faktin se parimet dhe – kryesorja! – frytet e veprimtarisë përkthimore të Nolit u përqafuan e u morën si shembull nga mjeshtrat më të mirë të përkthimit shqiptar, nga Dhimitër Paskoja e deri tek Afrim Koçi, tanimë në kulturën tonë është përforcuar pikëpamja që e sheh Fan Nolin si simbol të përkthimit shqiptar, domethënë si atë pikë zanafillore, në të vërtetë si atë përvojë madhore, që e ka kthyer përfundimisht përkthimin shqiptar – krijimet e tij më të mira, më të shëndosha, më të vyera – në pjesë përbërëse serioze, të domosdoshme dhe të pandashme të kulturës sonë.
Ne i detyrohemi aq shumë Nolit si publicist, si politikan e burrë shteti, si klerik, si historian, si poet e muzikolog. Ne i detyrohemi aq shumë atij si përkthyes. Ndaj dhe e kemi për detyrë ta nderojmë duke ecur më tej në rrugën, që ai hapi me aq mendje e me aq guxim qytetar (Milosao).
Nga: Shpëtim Çuçka, përkthyes dhe publicist
Tiranë, 19 nëntor 2015 /KultPlus.com
Aktori i famshëm Al Pacino, i cili feston sot 80-vjetorin e lindjes, ka një jetë interesante personale dhe profesionale.
Më poshtë janë disa kuriozitete që kanë shenjuar jetën e tij:
Këngëtarja e njohur shqiptare Eda Zari sapo ka publikuar këngën e saj më të re, shkruan KultPlus.
“Loving Art” është kënga e këngëtares Zari, e cila ka njoftuar se është realizuar nga bashkëpunëtorët e saj, pjesë e së cilës është edhe djali i saj Henning Jung.
KultPlus ju sjell këtë këngë të Eda Zarit që tashmë e ka realizuar edhe me videoklip./ KultPlus.com
Muzeu Historik Kombëtar ka pasqyruar përmes një video një nga thesaret që mbart ky muze, relievin me figurën e Nikes, Perëndeshës së Fitores, gjetur rastësisht nga Ugolini, në bregun pranë derdhjes së kanalit të Vivarit, gjatë vitit 1928-1929. Ky reliev sipas studiuesve dyshohet se mund të lidhet me një monument ende të pazbuluar.
Stili, punimi dhe lloji i veçantë i mermerit dëshmojnë për prejardhjen atikase të relievit që datohet në gjysmën e dytë të shekullit V para Krishtit.
Relievi paraqet Niken, perëndeshën e fitores, me qëndrim triumfal dhe me flatra të hapura. Dora e majtë e saj mbështetet mbi tropajon, shenjë e fitores, formuar nga parzmore armike vendosur mbi shkëmb. Dora tjetër mban palat e hitonit, derdhur hijshëm mbi trup në stilin e skulptorit të famshëm athinas të shekullit V para Krishtit, Fidias. Skena vazhdonte në të dy anët e pllakës duke qenë pjesë e frizit të një monumenti, siç tregojnë pjesët anësore për kapjen me ganxha metalike dhe plumb. /KultPlus.com
Nga: Gani Mehmetaj
“Rikardi ka zënë shtratin”, me tha miku im Saimir Kumbaro në nëntorin e vitit të kaluar, ndërsa e pyeta për Rikard Ljarjen regjisorin dhe aktorin e madh shqiptar. Sa herë vija në Tiranë, meqë gjithnjë isha në nxitim për një punë apo tjetër, pyesja miqtë për te. Me erdhi keq, kur Saimiri ma tregoi edhe sëmundjen nga e cila lëngonte.
Rikard Ljarjen e kam njohur para tridhjetë vjetësh, në fillim të viteve të nëntëdhjeta, në kohën e rrëmujës së madhe, atëherë kur po rrënohej diktatura. Isha mysafir i Festivalit të Filmit Shqiptar, me te shëtisnim rrugëve të Tiranës, flisnim për filmin, kulturën, artin, flisnim edhe për situatën politike. Ai më rrëfente peripecitë e aktorit, por me tregonte edhe për sharmin e punës gjatë xhirimeve të filmave.
Rikard Ljarjën në të vërtetë e kam njohur shumë më parë se ta takoja, e kam njohur nga filmat: “Radiostacioni”, “Në pyjet me borë ka jetë, “Rrugicat që kërkonin diell”, “Komisari i dritës”, “Rrugë të bardha” etj. Shumicën e filmave të tij i kam shikuar ilegalisht, atëherë kur na i ndaluan të gjithë filmat shqiptarë. I ndiqnim në Televizionin Shqiptar me antenën e kanalit 12, që e blinim kinse për Tv Beogradin , programin e dytë, dhe e kthenim nga Tirana, një hile që e kishim mësuar për t’iu shmangur shërbimit të fshehtë jugosllav.
Shkodrani i Tiranës gjithnjë më ka lënë mbresa me paraqitjen ekpresive, me zërin e thellë, burrëror dhe pamjen e aktorit që e mbush ekranin me praninë e tij. E kam takuar pastaj pas luftës edhe në Prishtinë.
Në librin tim: “Qyt etet e Ilirisë”, kam shënuar: “Më kujtohej kur më 1991 apo 1992 e luta shkodranin e thekur e aktorin e famshëm, Rikard Ljarja, të ma zgjidhte mëdyshjen: ta vizitoja apo jo qytetin. Ai ma tha atë që nuk e prisja: Nuk është koha të shkosh në Shkodër, nuk është Shkodra ajo që e kërkon! Prit ditë më të mira! Dhjetëra herë kam kaluar nga ura e Bunës për të vazhduar në Ulqin, Dubrovnik, Split, Zarë e tutje në Itali e Zvicër, sepse s’bëja ballë të futesha në qytetin e ëndrrave”.
Vdekja e tij me la një boshllëk, e thirra Saimirin dhe e pyeta për ceremoninë e varrimit, i vetëdijshëm që as mund të shkoja, as mund t’i shkonim miqtë tjerë. Ishte kohë e pandemisë që na ngujoi si të kishim rënë në gjak me tërë botën. E pashë në televizor rrugëtimin e tij të fundit dhe me pikëlloi edhe më shumë.
… Dhe kur t’mrrish në Fushë t’Rrmajit,
dallendyshe ulu me pushue;
Mu kujtuan vargjet e Filip Shirokës.
Pushofsh në paqe, miku im i çmuar. /KultPlus.com
