Shoqni e rrallë asht dashunia Me ecë udhëve i vetëm nuk di ma, Se vetëm nuk mundem. Një mendim i dukshëm më nxit me shpejtue hapin Shoh gjithnji e ma pak dhe njikohesisht zjarmishëm lakmoj me pa çdo gja. Madje edhe mungesa e saj asht me mue, Dhe e puth aq sa nuk di si me e dishirue… Nuk e shoh mbase, e përfytryroj, dhe i fortë jam përballë lisave të gjatë N’tuebamësi, dridhem dhe nuk e di çka ndodh në njat heshtje në mungesën e saj. Me tanë qenien time ndjej diqysh fuqinë që po më lë E tanë vërtetësia vështon si luledielli me fytyrën e saj midisdisi…/ KultPlus.com
Në kuadër të edicionit të dytë të Festivalit të Teatrit, Prizrenfest, është mbajtur konferenca teatrore e organizuar nga Teatri Kombëtar i Kosovës, Teatri Kombetar Tiranë dhe Teatri Shqiptar Shkup në bashkëpunim me PrizrenFest.
Konferencën e moderuan Kushtrim Sheremeti, drejtori i përgjithshëm i Teatrit Kombëtar të Kosovës; Altin Basha – drejtor i Teatrit Kombëtar të Tiranës dhe Adem Karaga – drejtor i Teatrit Shqiptar të Shkupit, me temë diskutimi: “Bashkëpunimi ndërmjet teatrove shqiptare – sfidat, mundësite dhe përparësitë”. Në këtë konferencë një ditore, morën pjesë artistë dhe përfaqësues të institucioneve teatrore shqiptare nga të tre vendet.
Ndër të tjera u shpalosën edhe detaje të Marrëveshjes për bashkëpunim teatror të nënshkruar rishtazi nga Ministrat e Kulturës, Hajrullah Çeku dhe Elva Margariti.
Ne fund të konferencës u miratua dhe një dokument me një listë të rekomandimeve që do të quhen, “Rekomandimet e Prizrenit” i cili do t’i dorëzohet ministrave të kulturës të Kosovës, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut./KultPlus.com
Planeti Tokë është plot me mrekulli natyrore për të cilat shumica nuk kanë dëgjuar kurrë.
Kishit dëgjuar ndonjëherë për tre liqene në Indonezi të cilat ndryshojnë vazhdimisht ngjyrën?
Kelimutu është një vullkan i veçantë në Indonezi, sepse tre liqene sekrete ndodhen brenda kraterit të tij dhe ato ndryshojnë ngjyrën.
Arsyeja është se përmbajnë minerale të cilat krijojnë këtë fenomen natyror në varësi të periudhës së vitit dhe temperaturës.
Për shembull, në vitin 2016 ngjyra e liqeneve ndryshoi 6 herë nga janari në nëntor. Megjithatë, të parashikosh saktësisht se kur dhe si do të ndryshojë ngjyra e liqeneve nuk është një gjë e lehtë.
Ngjyrat në liqene ndryshojnë në mënyrë të pavarur nga njëra-tjetra, pasi secila ka lidhjen e saj unike me aktivitetin e vullkanit.
Kelimutu është më shumë se 1600 metra mbi nivelin e detit dhe ndodhet në ishujt Flores.
Zona thuhet se ka filluar të tërheqë vëmendjen pasi u zbulua nga një komandant ushtarak holandez, B. van Suchtelen në vitin 1915 dhe u bë më i njohur pasi Y. Bouman shkroi për vendin në vitin 1929.
Aeroportet më të afërt me zonën janë janë Maumere dhe Ende. Ka fluturime të rregullta për në Ende nga Bali. Udhëtimi nga Ende në Moni, qyteti në vullkanin Kelimutu ku mund të akomodohesh zgjat rreth tre orë, ndërsa nga Moni në parkun e automjeteve Kelimutu, 13 kilometra me makinë, rreth 45 minuta. Zakonisht turistët flenë një natë për të kapur lindjen e diellit në Kelimutu.
Kelimutu është i shenjtë për njerëzit lokalë Lio, të cilët besojnë se shpirtrat e të vdekurve migrojnë këtu. Shpirtrat e të rinjve shkojnë në ngrohtësinë e Tiwu Koo Fai Nuwa Muri (Liqeni i të rinjve dhe vajzave), të të moshuarve në të ftohtin e Tiwu Ata Bupu (Liqeni i të moshuarve) dhe ata të të ligëve në Tiwu Ata Polo (Të magjepsur ose Liqeni i Magjepsur).
Mishi i derrit, arra betel, orizi dhe sende të tjera lihen në shkëmbinjtë ceremonialë pranë liqeneve, në mes të vallëzimit të ceremonisë vjetore të Luanit ‘Ushqejeni Shpirtin e Paraardhësve, i cili mbahet më 14 gusht.
Grupi TNT, i formuar në vitin 1974, cilësohet si një nga grupet e para të muzikës rock në Kosovë, shkruan KultPlus.
Gërshetimi i zhanrit dominues pop-rock me elemente të muzikës popullore, ishte ajo që e bënte këtë grup të dalloj prej grupeve të tjera, duke sjellë një frymë të re në muzikën shqiptare.
Grupi në përbërje me Ferki Shalën si vokalist, Murat Shabanin baterist, Urim Koshin saksafonist, dhe Nexhat Maculën kitarist, sollën shumë hite të cilat vazhdojnë të dëgjohen edhe sot, disa nga të cilat janë: “E mallkoj”, “Moj bjondinë”, “200 ditë”, “Këto ura”etj.
KultPlus ju sjell këngën ‘Moj Biondinë me sytë e zi’:
Të dielën, më 30 korrik, në ambientet e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës do të bëhet promovimi i librit, kushtuar regjisorit dhe profesorit të ndjerë universitar, Bekim Lumi, në përvjetorin e pestë të vdekjes së tij, shkruan KultPlus.
Libri me titull ‘dita e bekim lumit’ do të promovohet në Bibliotekën Kombëtare, më 30 korrik në ora 19:00.
Bekim Lumi cilësohet si një nga regjisorët më të mirë të vendit, i cili ka ndërrur jetë më 30 korrik të vitit 2018, në moshën 52-vjeçare./KultPlus.com
Shqipëria është një vend ku tradita ka rëndësi. Një vend me aventura të papritura në fund të çdo rruge. Një vend që mund të ndryshojë të gjithë idenë tuaj për Evropën e shekullit XXI, shkruan Stuart Butler për faqen e njohur turistike https://www.timeout.com/.
”Pra, nga ta filloni vizitën në Shqipëri?
1. Tirana Kryeqyteti i Shqipërisë dhe i vetmi vend që me të vërtetë ndihet si qytet, Tirana nuk e fsheh historinë e saj të kaluar represive. Në vend që të fshihnin qendrat dhe burgjet e marrjes në pyetje të epokës komuniste, autoritetet e qytetit i kanë shndërruar ato në muze, galeri arti dhe përmendore të errëta magjepsëse – dhe më pas i kanë rrethuar me një kastë gjithnjë në ndryshim të bareve dhe restoranteve luksoze. Në fundjavë, hipni me teleferik në malin e Dajtit për t’u bashkuar me vendasit për një drekë me mish qengji të pjekur.
2. Berati Berati i bukur është një qytet me dy gjysma. Poshtë në breg të lumit shtëpitë janë grumbulluar fort në anën e një kodre të pyllëzuar, me dritaret e tyre që pasqyrojnë rrezet e diellit nga uji i lumit. Megjithatë, merrni ngjitjen e pjerrët drejt majës së asaj kodre dhe do të arrini në gjysmën tjetër – dhe shumë më të vjetër – të Beratit. Një portë mesjetare e restauruar të çon në kala, ku lule të egra mbijnë nga muret e shkatërruara dhe një tufë kishash e xhamish shekullore janë kthyer në muze.
3. Ksamili Vendi kryesor i plazhit të Shqipërisë. Ksamili – i cili përfshin një seri kodrash të ulëta, të pyllëzuara dhe përfshin një numër gjiresh, plazhesh dhe ishujsh të vegjël ende që shkëlqejnë – është diçka e veçantë. Turizmi masiv, i nxitur nga vizitorët nga vendet fqinje pa dalje në det, ka ndryshuar në mënyrë dramatike vijën bregdetare shqiptare në vitet e fundit, por Ksamili ruan magjinë e qetë që tërhoqi fillimisht njerëzit në rivierën shqiptare. Dhe, natyrisht, ushqimet e detit janë të shkëlqyera.
4. Gjirokastra Historia e qytetit të vogël kodrinor të Gjirokastrës, në Shqipërinë e Jugut, shtrihet të paktën 2 500 vjet më parë – me disa nga thesaret e kësaj lashtësie të madhe të vendosura me kujdes në muzeun e vogël të qytetit. Megjithatë, shumica e njerëzve sot vijnë këtu për të parë rreth 600 shtëpitë mahnitëse të epokës osmane që mbulojnë qytetin dhe kodrën përreth, disa prej të cilave janë të hapura për vizitorët. Qendra e bukur, por turistike e qytetit është e gjitha me rrugë me kalldrëm, me kafene dhe dyqane suveniresh.
5. Butrinti Ndoshta vendi historik më mbresëlënës në Shqipëri, Butrinti është një qytet i lashtë grek me gurë dhe shkëmbinj të verdhë si luledielli. Disa nga rrënojat këtu – teatri, Forumi dhe banjat publike në veçanti – janë të ruajtura jashtëzakonisht mirë, por po aq kënaqësi është edhe të shohësh rrënojat më pak të njohura. Për të shtuar mrekullinë e sitit, i gjithë kompleksi është i vendosur bukur nën pyjet me hije dhe në brigjet e një lagune të qetë bregdetare.
6. Shkodra Qyteti i madh i Shkodrës shtrihet buzë një liqeni. Ka ndërtesa të lyera në pastel dhe kuadrate elegante, me një ambient të dukshëm ala italian. Shtojini kësaj një bollëk historie dhe kulture dhe do të keni një pushim të përsosur në qytet. Qyteti krenohet me disa nga muzetë më të mirë të Shqipërisë (si Muzeu Kombëtar i Fotografisë Marubi, i cili mbulon historinë e fotografisë në Shqipëri, dhe Muzeu i Dëshmitarëve dhe Memories, i cili përshkruan të kaluarën e afërt komuniste të Shqipërisë), një kompleks i madh kalaje, restorante dhe plazhe të gjata me rërë vetëm pak larg me makinë.
7. Alpet Shqiptare Alpet shqiptare, të njohura ndryshe si Bjeshkët e Nemuna, janë gjithçka tjetër përveç se të nemuna. Luginat e këtyre maleve të larta janë të mbushura me livadhe, kullota dhe liqene me gjelbërim të gjallë, ndërsa fshatrat e bukura tradicionale me shtepi prej guri janë të shumta. Shpatet, të cilat janë të pyllëzuara dendur dhe marrin një ngjyrë të kuqe të zjarrtë dhe portokalli në vjeshtë, të çojnë në majat që lëpihen në akull dhe borë për muaj të tërë.
8. Apolonia Larg nga askund dhe pak e njohur për shumicën e vizitorëve të huaj në Shqipëri, rrënojat e qytetit antik ilir të Apolonisë janë një kompleks i madh 2 500-vjeçar me mure gjysmë të varrosura, mozaikë dhe shtylla, të përhapura nëpër kodra. Teatri dhe qendra administrative ende ruajnë madhështinë dhe muzeu i mbushur me thesare ia vlen të vizitohet. Larg rrënojave kryesore, një nga tërheqjet më të mëdha të Apolonisë është ndjenja e saj e vetmisë së qetë. Ejani për historinë, qëndroni për qetësinë.
9. Plazhi i Gjipesë Shtegu 45 minuta i ecjes buzë shkëmbit drejt plazhit të Gjipesë në Shqipëri fillon pranë mureve të trasha prej guri të manastirit të Shën Theodorit. Sapo të shikoni këtë plazh të vogël me guralecë të bardhë, do të mendoni se jeni në parajsën e plazhit mesdhetar. Ejani në qershor ose shtator dhe mund t’i keni të gjitha për vete./atsh/KultPlus.com
Parashqevi Simaku është këngëtare e muzikës shqipe. Ajo u lind në Kavajë më 1 shtator 1966.Me këngën filloi qysh në moshën e hershme të saj, duke bashkëpunuar me kompozitorë të talentuar. Përgjatë karrierës së saj muzikore morii pjesë në shumë koncerte dhe festivale muzikore.
Më 1985 (Festivali i 24-të i Këngës në RTSH) zuri vendin e parë me këngën “Në moshën e rinisë“, gjithashtu më 1988 fiton çmimin e parë të Festivali i 27-të i Këngës në RTSH me këngën “E duam lumturinë“, kompozuar nga Pirro Çako. Repertori i saj përfshin një numër të madh interpretimesh. Pas vitit 1991 ajo largohet edhe jeton në SHBA, duke u marrë edhe atje me muzikën, dhe duke nxjerrë një album të ri. Hera e fundit që u shfaq në Shqipëri ka qenë viti 1996 në Festivali i 35-të i Këngës në RTSH si e ftuar.
Disa prej këngëve me të cilat Parashqevi Simaku interpretoi ndër vite janë: Konga Qomiles, Fustanin që ta solla mbrëmë, Ky marak, maraku i shkretë, Gëzimi i shtëpisë së re (1983), Me sytë e tu, Bashkëmoshatareve, E duam lumturinë (1988) fituese, Dëgjoma këngën (1991), Se dashuria, Këngë Popullore të Shqipërisë së Mesme, Gëzimi i shtepisë së re (1983), Në moshën e rinisë (1985), Një mëngjes (1986), Kur lulëzon bliri (1986), Me sytë e tu (1987), Çdo mëngjes, Çdo gjë bashkë ne e ndajmë, Buzë detit jemi rritur, Bashkëmoshatarët (1987), Koha nuk na pret (1987), E duam lumturinë (1988), Gusht e prush (1988), Jetoj (1989), Nuk jam vetëm (1989), Sonetë për vete (1990), Lejla (1990), Dëgjoma këngën (1991), Se dashuria, Kur të prisja ty etj.
KultPlus ju sjell tekstin dhe këngën ‘Fustanin që ta solla mbrëmë’ të interpretuar nga Parashqevi Simaku:
Fustanin qe ta solla mbreme, a s’e vesh moj per hatrin tim. Fustanin qe ta solla mbreme, a s’e vesh moj per hatrin tim
Aman a s’e vesh moj per hatrin tim, se jam rriture jetim, Aman a s’e vesh moj per hatrin tim, se jam rriture jetim
Fustanin o me lule shume, a s’e vesh moj per hatrin tim. Fustanin o me lule shume, a s’e vesh moj per hatrin tim.
Aman a s’e vesh moj per hatrin tim, se jam rriture jetim Aman se jetim jam rriture, me kulac moj te siture./KultPlus.com
Rikthehet Maratona Enkelana në edicionin e saj të dytë në qytetin e Pogradecit, në dy disiplina: gjysme maratona 21 km Lin-Pogradec dhe mini maratona 10 km Pogradec-Buçimas-Pogradec.
Mbi 500 pjesëmarrës nga mbi 25 vende të botës tashmë janë regjistruar në maratone, duke e kthyer Pogradecin në qytetin pritës të një ngjarjeje të madhe sportive.
Bashkia Pogradec ka njoftuar se ne daten 29 korrik do të ketë një bllokim të përkohshëm të rrugës Lin-Pogradec nga ora 19:00-20:30 për shkak të kompeticionit sportiv.
Ndërkohë për rastet e emergjencave gjatë kësaj fashe orari do të mundësohet lëvizja e ambulancës./atsh/KultPlus.com
Dhe si do ta trajtoj unë shpirtin tim, pse yti nuk u prek ? si do ta ngre drejt sferave të tjera, kur të mos jesh më, ti, atje?
Oh, do doja ta fshihja pranë diҫkaje që të humbiste në një vetmi të errët, në një kënd të panjohur e të heshtur që të mos vibronte më kur rivibrojnë humnerat e tua ! … Por gjithҫka që sapo na prek, na merr së bashku njëlloj si harkun që me dy kordet nxjerr vetëm një zë.
Për cilin instrument vallë, po debatojmë ne? Dhe kush e mban e luan me të? … Oh melodi !/ KultPlus.com
Drejtoresha e Arsimit në Komunën e Prishtinës, Besianë Musmurati ka bërë të ditur se nga sot të gjitha çerdhet dhe shkollat e Prishtinës do të kenë në dispozicion ‘Mjeshtrin e Shkollës’, i cili do të jetë në dispozicion 27/7 për çfarëdo lloj nevoje brenda shkollës, shkruan KultPlus.
Musmurati përmes një postimi në facebook ka thënë se ‘Mjeshtri i Shkollës’, do të reagojë shpejtë dhe me efikasitet për të rregulluar të gjitha shkollat në Komunën e Prishtinës kur është e nevojshme.
“Një ekip mobil me mjeshtër nga Ndërmarrja Publike Banesore SH.A. Prishtinë ka me qenë në dispozicion 24/7 e që me një telefonatë, shkollat kanë me thirrë për çfarëdo lloj nevoje që e e kanë.
Ka kalu koha kur në shkollat e Prishtinës është prishë diçka e nxënësit kanë pritë me vjet që komuna me reagu. Mjeshtri i shkollës ka me reagu shpejt e me efikasitet që me i ndreqë shkollat tona.
E tash po e dini, bashkë kemi me i ndreqë krejt shkollat e Prishtinës”, ka shkruar Musmurati në facebook./KultPlus.com
Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi ka reaguar pas thirrjes së tifozëve të klubit futbollistik serb “Crvena Zvezda” që ushtria serbe të kthehet në Kosovë, thirrje kjo që u bë përgjatë ndeshjes miqësore me klubin italian, Fiorentina.
Në një pankartë shkruhej “Kur do të kthehet ushtria në Kosovë”, për të cilën Bislimi thotë se u bë në prani të presidentit serb, Aleksandar Vuçiq, ku sipas tij, tifozët e njohur si “Delije” shpesh pëçojnë mesazhet që kreu i shtetit serb “nuk mund ose nuk dëshiron t’i thotë publikisht”.
“E gjithë kjo ndërkohë që edhe Vuçiq ishte i pranishëm në tribuna. I gjithë aparati shtetëror është ndërtuar në Serbi për median, sportin, artin, kulturën, shkencën që të përdoren për mjete propagandistike dhe për të nxitur dhunën, terrorin, tensionet dhe luftën”, ka shkruar zëvendëskryeministri Bislimi në Twitter.
Prej ditës së nesërme nis edicioni i gjashtë i MIK Festival, festivali i muzikës ndërkombëtare, i cili e kthen Korçën në destinacionin më të rëndësishëm kulturor të fundjavës. Festivali do të vazhdojë për tri netë rresht duke ia shtuar vizitorët dhe harenë e fundjavës këtij qyteti mikpritës.
Festivali MIK është iniciativë e sopranos Inva Mula. Në vigjilje të tij, Inva Mula ka ftuar përmes rrjeteve sociale që të gjithë artdashësit të shkojnë drejt Korçës në datat 28, 29 dhe 30 korrik.
“Në tri ditë, kemi gjashtë koncerte, të cilët nuk i ngjajnë njëri-tjetrit, duke plotësuar afreskun e bukur të artit botëror, pikërisht në qytetin e Korçës”, thotë sopranoja Mula.
Festivali do të nisë me një koncert-homazh për Jorgjija Truja, me artistet Ramona Tullumani, Ingrid Pulizo e Dorina Selimaj, në Teatrin “Andon Zako Çajupi”. E ftuar do të jetë dhe këngëtarja greke Kalliopi Vetta, së bashku kompozitorin Janis Ioannou dhe orkestrën e tyre, të cilët do luajnë vepra të Mikis Theodorakis.
Të tjerë artistë të MIK Festival do të jenë: Elda Laro, Alba Bioque, Ramona Tullumani si dhe Orkestra e Forcave të Armatosura./atsh/KultPlus.com
Media globale ”Time Out” shkruan për Shqipërinë duke ua sugjeruar miliona ndjekësve të saj si një vend plot destinacione interesante e aventura për t’u shijuar në çdo cep ku hedh këmbën.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale shkrimin promovues të “Time Out”, ku përshkruhen bukuritë e natyrës shqiptare nga Shkodra, në Gjipe.
Autori i shkrimit, Stuart Butler, i cili ka udhëtuar shumë në Shqipëri shprehet se vendi ruan ende një atmosferë të një Evrope më të vjetër dhe më të egër.
“Shqipëria është Evropa që nuk e dinit se ekzistonte. Male të thyera të mbushura me shtigje të qeta ecjeje, rrënoja të lashta të fshehura nën hijen e pemëve, plazhe mahnitëse gati për eksplorim dhe qendra urbane me zhvillim të shpejtë”, shkruan ai.
Autori vlerëson se Shqipëria është një vend ku tradita ka rëndësi.
“Një vend me aventura të papritura në fund të çdo korsie fshati me pluhur. Një vend që mund të ndryshojë të gjithë idenë tuaj për Evropën e shekullit XXI. Pra, ku të filloni? Nga kryeqyteti i saj historik, deri te bregdeti i saj i mbushur me plazhe, këto janë vendet më të mira për t’u vizituar në Shqipëri”, shkruan ai. / atsh / KultPlus.com
Sot, në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës u mbajt mbledhja komemorative për te kujtuar punën dhe veprimtarinë e gazetarit, publicistit, profesorit e dramaturgut tashmë të ndjerë, Haqif Mulliqit.
Studentë, miq, kolegë, familjarë, njerëz që njohën nga afër profesorin dhe ata që çmuan nga larg veprimtarinë e tij, morën pjesë edhe njëherë në shenjë nderimi e respekti karshi tij.
Si një, dramaturg, profesor, gazetar, la një trashëgimi të gjerë, e cila nuk u shua as me vdekjen e tij.
Të pranishmit fillimisht mbajtën një minutë heshtje për profesorin e ndjerë, e më pas fjalën e parë e mori Hazir Haziri, Dekan i Fakultetit të Arteve në Prishtinë, i cili çmoi lartë profesorin Haqif Mulliqi dhe vlerësoi maksimalisht kontributin e tij në fushën e artit.
“Profesor Mulliqi punoi me përkushtim të pashoq në Fakultetin e Arteve në Universitetin e Prishtinës. Ai ishte ndër pedagoget e rrallë në fushën e dramaturgjisë dhe arteve skenike, autor, e regjisor i shumë veprave”, tha Haziri.
Haziri, gjithashtu tha që profesori Haqif Mulliqi është një emër që do të mbahet mend shumë gjatë, për edukimin e çdo brezi të artistëve dhe se falë kontributit të tij si një pedagog i zellshëm e i pashoq, shumë të rinj arritën të kapin majat e suksesit si brenda ashtu edhe jashtë Kosove.
Dekani i Fakultetit të Arteve, Hazir Haziri, profesor Haqif Mulliqin e konsideroi si një njëri shumë shoqërues e si dhënës i këshillave të mira. Pra, si një njëri që zor zëvendësohet.
“ Profesor Mulliqin, e kisha mik dhe me të pata rastin te bashkëpunoja për shumë vite. Pranova këshilla të shumta nga ai për çdo proces të menaxhimit. Atë e njoha siç edhe e njihnin njerëzit e kalibrit të tij, përmes kontributit të pashoq në fushën e arteve skenike dhe si një njëri me virtyte të larta njerëzore.”, përfundoi Haziri.
Ndërkaq, Rektori i Universitetit të Prishtinës, Qerim Qerimi, shprehi ngushëllimet më të thella për humbjen e profesorit Mulliqi.
“Sot qartazi është një ditë zie për Universitetin e Prishtinës. Më lejoni që në emrin tim dhe të Universitetit të Prishtinës të shpreh ngushëllimet më të thella. U prehtë në paqe dhe i qoftë i lehtë dheu i Kosovës, Profesor Mulliqit.”, përfundoi Qerimi.
Për Qerim Qerimin, i ndjeri Haqif Mulliqi, mbetet ndër figurat më të shquara në fushën e artit dhe se vdekja e tij është një humbje e madhe për Kosovën.
Pas përfundimit të fjalës nga Qerim Qerimi, fjalën e mori edhe profesori i Fakultetit të Arteve, profesor Rexhaj, i cili ndau disa momente për ish-gazetarin, Mulliqi.
Ai tha që profesorin e ndjerë e ka njohur nga afër që nga viti 1993, kur morën pjesë së bashku në grevën e urisë, e përpos saj, e njohu edhe si një njëri te guximshëm që as gjatë luftës nuk e ndaloi veprimtarinë e tij.
“Haqif Mulliqi ka qenë njëri ndër njerëzit më të guximshëm të ditëve të rezistencës ndaj pushtimit të Kosovës në vitet e 90-ta”, theksoi Besim Rexhaj.
Rexhaj bëri të ditur që njëherazi Haqif Mulliqi ka qenë edhe reporter gjatë luftës së fundit në Kosovë, duke raportuar guximshëm ndaj realitetit të asaj kohe.
Haqifi ishte njeriu i ditëve të rrezikshme dhe të ndritshme të viteve të 90-ta, kur luftën e raportonte jo nga redaksia, por nga vendi i ngjarjes”, përfundoi Rexhaj.
Për Rexhaj-n, emri i Haqif Mulliqit nuk ka nevojë as të prezantohej, pasi që atë më së miri e prezantojnë veprat e tij.
“Pedagogu, regjisori, e dramaturgu, është emër e figure të cilën nuk ka nevojë për ta prezantuar, sepse ai me jetën, opusin e praninë e tij artistike, akademike, e publike, dha një kontribut të shquar ne skenën e kulturës shqiptare”, përfundoi Rexhaj.
Si përmbyllje të ceremonisë, fjalën e mori vajza e profesorit të ndjerë, Getoarbë Mulliqi e cila me një drithërimë në zërin e saj e me lot në sy, tha fjalët më të ndjera nga zemra, për babain e saj.
Getoarbë Mulliqi, tha që babai i saj ka qenë ikona e Prishtinës dhe se një njëri si ai është i pazëvendësueshëm në shumë sfera.
“Babi ka qenë një shqiptar i madh, bashkëshort, baba, gjysh e familjar i pashoq. Ka qenë shok dhe ka qenë bashkëpunëtor me vlera shumë të larta, profesor që krejt çka ka pasur ia ka transmetuar studentëve të tij”, përfundoi Mulliqi.
Ajo gjithashtu tha se do të donte shumë që babai i saj të ishte sot aty dhe të shikonte se sa shumë po e gëzon respektin e njerëzve.
Si shenjë falënderimi e respekti ndaj babait të saj, Mulliqi, kërkoi një duartrokitje të fortë nga të pranishmit në sallë.
Përpos fjalimeve, për nder të punës, veprimtarisë së tij artistike, u realizua edhe një interpretim muzikor, e cila u bë shkak i përlotjes së shumë njerëzve aty.
Profesor, Haqif Mulliqi, ka vdekur të martën, me datë 25 korrik./ KultPlus.com
Më 27 korrik 1888 lindi Maximilian Lambertz gjuhëtari austriak, profesori dhe albanologu.
Lamberc i ka kushtuar vëmendje të veçantë dialekteve arbëreshe e ndarjes dialektore të shqipes, folklorit dhe kulturës popullore shqiptare. Ai ka lënë reth 60 dorëshkrime në të cilat paraqet të dhëna mbi folklorin e folkloristikën, mitologjinë, etnologjinë, gjuhësinë, letërsinë, historinë shqiptare etj.
Pas vdekjes së tij janë botuar disa prej këtyre dorëshkrimeve, ku botimi më i ri është realizuar nga Qendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët (QSPA) dhe mban titullin “Studime arbëreshe”.
Autori ka bërë një punë pionieri si në studimet për të folmet e arbëreshëve në Itali, ashtu edhe për vëzhgimet dialektologjike në gjuhën shqipe në përgjithësi. Përveç trajtimit dhe shpjegimit mjeshtëror të dukurive gjuhësore, libri sjell edhe një lëndë të pasur gjuhësore, të panjohur më parë. Deri tani studimet e Lambertz-it për të folmet arbëreshe kishin mbetur fort pak të njohura e të shfrytëzuara nga studiuesit tanë, po edhe nga studiuesit arbëreshë. Duke u përkthyer shqip të përmbledhura në një vëllim, ato mbushin një zbrazëti të ndjeshme në bibliotekën e dialektologjisë shqiptare. Vlerat e shumanshme të studimeve arbëreshe të M. Lambertz-it janë vënë në dukje në raste të ndryshme nga njohësi më i thelluar i tyre, prof. Eqrem Çabej. Më në fund, këto studime, të përftuara nga puna në terren e autorit, vijnë në gjuhën shqipe në sajë të përkthimit mjeshtëror të studiuesit Genc Lafe./ atsh / KultPlus.com
Shkencëtarja shqiptare, anëtare e jashtme e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, ka fituar çmimin LOEWE Top Profesorship.
Mezinit, inxhiniere për shkencat kompjuterike në Universitetin Teknik të Darmshtadit në Gjermani, ky çmim i siguron rreth 1.9 milionë euro për një periudhë prej pesë vjetësh për kërkimin shkencor mbi bazat e programimit për zhvillimin e sistemeve të softwer-it të të mësuarit interaktiv të decentralizuar të sigurt dhe të besueshëm.
LOEWE është programi i promovimit të kërkimit shkencor që përdor shteti federal i Hessen-it që nga viti 2008, për të përcaktuar tendencat e politikave kërkimore, me objektivin që t’i japë një shtysë të qëndrueshme peizazhit kërkimor të Hessen-it.
LOEWE do të thotë “Landes-Offensive zur Entwicklung wissenschaftlich-ökonomischer Exzellenz” (Ofensivë shtetërore për zhvillimin e përsosmërisë/ekselencës shkencore dhe ekonomike).
Biografi
Mira Mezini, profesore e shkencave kompjuterike në Universitetin Teknik të Darmstadt-it (Gjermani); profesore e ftuar në disa vende të Botës, duke përfshirë Britaninë e Madhe; zëvendëspresidente e Universitetit të Darmstadt-it për transferimin teknologjik dhe më pas edhe për kërkimin dhe inovacionin ka shprehur në mbledhjen solmne të Asamblesë një mesazh falënderimi për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë që e zgjodhi anëtare të jashtme.
Ajo falënderoi personalisht Kryetarin e Akademisë së Shkencave Skënder Gjinushin që ky status i jepet në një kohë kur Kryetar i Akademisë është edhe profesori i saj i preferuar, duke pasur në kujtesë leksionet e tij të analizës matematike.
Mira Mezini është autore e 233 artikujve shkencorë të indeksuar në Scopus List dhe i 293 artikujve të kuotuar në Research Gate, me rreth 7000 citime; e cilësuar kërkuese shkencore ekselente me njohje dhe vlerësim ndërkombëtar në fusha shumë të rëndësishme të shkencave kompjuterike si gjuhët e programimit dhe paradigmat, zhvillimi i softuerëve të automatizuar, analiza e programeve dhe siguria e softuerëve; bashkëthemeluese e nëndisiplinës mbi paradigmën e zhvillimit të softuerëve të orientuar duke vendosur parime të reja shkencore.
Diell’ ish’ duke përmbysur dita ishte më të ngrysur qiell i tër’ ishte nxirë jeta ish’ bër’ errësirë e vërteta ish’ drobitur gënjeshtra ishte rritur. Kështu dukej në të parë dhe nga puna që kish’ ngjarë mbretëronte Mavijeja s’kish të bënte Fatimeja, Imam Hysejni ish’ vrarë, Jezitit i vinte mbarë, kishte mundurë Syfjani edhe Shimri e Mervani, kishin mundur Perëndinë edhe Muhamet Alinë. Po kjo nuk ish’ e vërtetë ishte nj’e rreme ndë jetë Imam Hysejni fitonte dh’e vërteta mbretëronte, Imam Hysen’ ish’ nderuar, Jeziti ishte shkretuar, Hysejni mir nder për jetë, Jeziti nëmën e shkretë, Hysejni kish Perëndinë e Jeziti djallëzinë.
Për Hysejnë përgjërohen në dashuri afrohen edhe sonte njerëzija qajnë për ngjarjet e tija. Jeziti me gjithë shokë nëmënë kanë mbi kokë dhe këtu dhe nd’atë jetë dhe ndaj Zotit të Vërtetë.
Kush do Muhamet-Alinë edhe beson Perëndinë do Hasan e Fatimenë dhe qan për Imam Hysenë nuk bën jezitërinë djallëzinë e ligësinë se ata që janë vrarë e ranë dëshmimëtarë ranë për një të vërtetë q’ajo na nderon në jetë.
Armikët e mallëkuar s’e kishin kupëtuar që ata zotërinjtë q’u vranë e nderuan Qerbelanë. Atje tek ra zoti ynë edhe gjithë gjak e mbynë vete edhe sot njerëzia falet nër këmbët të tija. O lule! Moj e vërtetë! Të qofshim falë për jetë! Zotërinj ju keni vuar Neve na kini nderuar.
O vëllezrë shqipëtarë! Pa qasuni duke qarë dhe mbani zi këtë ditë t’u xbresë nga Zoti dritë. Pa kujtoni Qerbelanë Gjithë zotërinjtë t’anë!
Me të lënë këtë jetë Imami, zot i vërtetë Shpirt i math vate te Zoti Tek kish’ qenë edhe që moti… / KultPlus.com
Vajza e ish-presidenti Donald Trump, Ivanka Trump bashkë me bashkëshortin e saj kanë zgjedhur të vizitojnë nga afër Muzeun Kombëtar të Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe”.
Në këtë vizitë ata u shoqëruan edhe nga kryeministri Edi Rama. Gjatë vizitës, çifti amerikan la një shënim në librin e përshtypjeve, ndërsa veçuan mikpritjen shqiptare, si një vlerë e veçantë.
“Kënaqësi të prisnim në muze Kryeministrin e Shqipërisë, z. Edi Rama, Ivanka Trump dhe bashkëshortin e saj, Jared Kushner, të cilët vizituan Muzeun Kombëtar të Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe”.
Në fund të vizitës z. Kushner la këtë shënim në Librin e Përshtypjeve:
“Ju falënderoj për mikpritjen kaq dashamirëse dhe që ndatë me ne historinë e shtypjes së Shqipërisë për ta kuptuar më mirë transformimin e jashtëzakonshëm, dëshmitarë të të cilit jemi ne sot. Le të mësojë dhe populli im nga ky muze që këto tmerre të mos përsëriten më!”.
Ndërsa Ivanka Trump u shpreh:
“Faleminderit. Gjithë të mirat për të dy vendet tona Amerika & Shqipëria”. / KultPlus.com
Sot, një nga futbollistët më të njohur dhe më të dashur të kombëtares shqiptare, Lorik Cana, sot shënon ditëlindjen e tij të 40-të. Kjo është një ditë e veçantë për të dhe tifozët e tij, që festojnë për një sportist të shquar që ka dhënë shumë për futbollin shqiptar dhe përballë mijëra tifozëve të tij, shkruan KultPlus.
Lorik Cana është një emër i njohur jo vetëm në Shqipëri, por edhe në arenat ndërkombëtare të futbollit. Ai ka filluar karrierën e tij futbollistike në moshën 17-vjeçare, si një talent i hershëm i futbollit shqiptar. Në vitin 2003, ai transferohet te Paris Saint-Germain, një klub i njohur francez, ku fillon të shfaqet talenti i tij dhe të fitojë respektin e kolegëve dhe trajnerëve të tij.
Në vitin 2009, Cana bëri debutimin e tij në ligë për Sunderland, duke u bërë lojtari i parë me origjinë shqiptare që luan në Premier League. Më vonë ai iu bashkua Galatasaray, klubi më i suksesshëm turk i futbollit. Dy vjet më vonë, Cana nënshkroi për klubin italian të Serie A Lazio ku kaloi katër vjet. Në vitin 2015, Cana u kthye në Francë, ku filloi karrierën e tij, duke nënshkruar një kontratë dyvjeçare me Nantes.
Cana kishte të drejtë të luante për Shqipërinë, Zvicrën ose Francën, pasi kishte të tre pasaportat.
Një moment kulmor në karrierën e tij është koha kur Lorik Cana u bë kapiten i kombëtares shqiptare.
Me udhëheqjen e tij, Shqipëria arriti për herë të parë të kualifikohet për një Kampionat Evropian, në vitin 2016. Duke luajtur në Europian, Cana dhe ekipi shqiptar shkëlqyen dhe fituan simpatinë e shumë tifozëve, duke bërë një paraqitje të lavdishme në skenën ndërkombëtare.
Karriera e tij ka përfshirë edhe kalimin te klube të njohura si Sunderland, Galatasaray dhe Lazio. Lorik Cana ka treguar një angazhim të paepur në fushën e lojës dhe një ndjenjë përgjegjësie ndaj kombëtares dhe klubeve ku ka luajtur. Gjithmonë ka qenë një shembull pozitiv për të gjithë futbollistët e rinj shqiptarë dhe një ambasador i kulturës shqiptare në arenën ndërkombëtare.
Përveç karrierës futbollistike, Lorik Cana është një person me një zemër të madhe dhe nuk ka hezituar të përfshihet në aktivitete bamirësie. Ai ka qenë pjesë e disa projekteve të ndryshme që kanë synuar të ndihmojnë njerëzit në nevojë, veçanërisht ata të rinj. Duke përdorur famën e tij për të frymëzuar të tjerët, ai ka bërë një ndryshim pozitiv në jetët e shumë individëve.
Cana do të mbetet simbol i futbollit shqiptar, një legjendë e re që ka shkruar emrin e tij me shkronja të arta në faqen e historisë së futbollit. / KultPlus.com
Këngëtarja e njohur botërore, Dua Lipa ka zbuluar sot se është kthyer në shtëpinë e saj, në Shqipëri për pushime, shkruan KultPlus.
Një nga artistet më të suksesshme të kësaj dekade, Dua Lipa ka surprizuar fansat e saj në të gjithë botën me një seri të fotografive të bukura që tregojnë momente të veçanta të udhëtimit të saj nëpër vendin e bukurisë së Ballkanit.
Fotografitë që ajo publikoi në llogarinë e saj në Instagram shfaqin një peizazh natyror magjepsës të Shqipërisë dhe shoqëruar me një përshkrim të shkurtër, por të ngrohtë: “Home” (Shtëpi). Kjo fjalë e shkurtër, por thellësisht emocionale, tregonte se Dua Lipa e sheh vendin e saj si një destinacion të shenjtë, një vend ku ajo ndjen vetën më rehat e më sigurte se askund tjetër.
Dua Lipa është shprehur gjithmonë krenare për origjinën e saj shqiptare dhe nuk ka hezituar kurrë të shprehë dashurinë dhe mbështetjen e saj për vendin ku ka lidhje të forta emocionale.
Dua Lipa ka treguar përsëri se ajo është jo vetëm një yll i muzikës botërore, por edhe një ambasadore e shkëlqyer e kulturës dhe traditave të Shqipërisë. / KultPlus.com
Në një listë të përpiluar nga portali gjerman DERWESTEN, që trajton kryesisht çështjet ekonomike, Kosova është renditur si vendi i parafundit më i varfër në Evropë për vitin 2023, para Ukrainës, e cila është renditur e fundit.
Portali gjerman DERWESTEN ka listuar vendet më të varfra në Evropë për vitin 2023. Lista është krijuar mbi bazën e prodhimit të brendshëm bruto (GDP) për frymë banori. GDP-ja (PBB-ja) pasqyron vlerën e të gjitha mallrave dhe shërbimeve të prodhuara në një vend. Për krijimin e listës, GDP-ja është pjesëtuar me numrin e banorëve për të krijuar një listë sa më të saktë dhe të krahasueshme të vendeve më të varfra në Evropës, thuhet në artikullin e publikuar.
Në listën e 10 vendeve më të varfra në Evropë DERWESTEN ka renditur 10 shtete:
Në vendin e 10-të rendit Serbia, e cila thuhet se ka një GDP (Prodhimi i Brendshëm Bruto) prej 10,360.72 dollarë për frymë banori.
Vendi i 9-të: Mali i Zi. Kombi relativisht i vogël me 600,000 banorë, është i ndikuar fuqishëm nga turizmi dhe ka një GDP prej 9,811.86 dollarë amerikanë për kokë banori
Vendi i 8-të: Bjellorusia me një GDP prej 7,859,63 dollarë amerikanë. Vendi përfiton shumë nga industria e tekstilit dhe përpunimi i drurit.
Vendi i 7-të: Bosnjë dhe Hercegovina me një GDP për frymë prej 7337.72 dollarë amerikanë.
Vendi i 6-të: Gjeorgjia me një produkt të brendshëm bruto për frymë prej 6670.73 dollarë amerikanë. Sektorët më të rëndësishëm ekonomikë në Gjeorgji janë turizmi në Detin e Zi, kultivimi dhe eksporti i agrumeve, rrushit dhe çajit, si dhe minierat e manganit dhe bakrit.
Vendi i pestë: Maqedonia e Veriut: GDP për frymë prej 6,608.08 dollarë amerikanë. Mallrat më të rëndësishme të eksportit janë ushqimi, vera, hekuri dhe çeliku.
Vendi i katërt: Shqipëria. Produkti i brendshëm bruto i këtij vendi është 6,457,22 dollarë për kokë banori. Në disa fusha – si turizmi apo inflacioni – Shqipëria ka qenë e suksesshme, por është ende një nga vendet më të varfra në Evropë. Përveç shkallës së lartë të papunësisë, Shqipërisë i duhet ende të përballet me një infrastrukturë shumë të dobët.
Vendi i tretë: Moldavia. PBB për frymë është 5,671.22 dollarë amerikanë. Banorët e Moldavisë jetojnë kryesisht nga bujqësia. Klima e Moldavisë favorizon veçanërisht rritjen e frutave
Vendi i dytë më i varfër në Evropë është Kosova
Kosova u shpall e pavarur në vitin 2008 dhe njihet si shtet i pavarur edhe nga Gjermania, ndër të tjera. Brenda asaj që ishte Jugosllavia e atëhershme, Kosova ishte rajoni më i varfër – dhe shteti, me rreth 2.5 milionë banorë, është ende një nga vendet më të varfra në Evropë. Kjo është për shkak jo vetëm të politikave të dështuara sociale dhe ekonomike si pjesë e Jugosllavisë, por edhe të pasojave të luftës së Kosovës dhe një industrie mezi të zhvilluar.
Për këtë arsye, Kosova konsiderohej prej kohësh si vendi më i varfër në Evropë. Në listën e vendeve më të varfra të kontinentit, megjithatë, Kosova zë vendin e dytë me një prodhim të brendshëm bruto për kokë banori prej 5,290.48 USD. Në vitin 2022, Kosova ishte vendi i fundit ballkanik që aplikoi për pranim në BE.
Vendi më i varfër në Evropë: Ukraina
Fakti që Kosova është zëvendësuar si vendi më i varfër në Evropë është kryesisht për shkak të luftës Rusi-Ukrainë, e cila filloi me pushtimin e trupave ruse në shkurt të vitit 2022. Deri në fillim të luftës, ekonomia e Ukrainës ishte në një kurs rritjeje, por karakterizohet gjithashtu nga nivele të larta korrupsioni, nuk ka një ekonomi të plotë tregu dhe nuk është një demokraci e vendosur. Produkti i brendshëm bruto (GDP) për frymë në Ukrainë – i ndikuar shumë nga lufta – është vetëm 4,348.57 dollarë amerikanë./Zeri / KultPlus.com
Lumi Dnjepër rrodhi rregullisht nëpër ishullin e lashtë Khortytsia për shumë dekada – derisa shkatërrimi i një dige të madhe bëri që uji të shterej muajin e kaluar, duke nxjerr në sipërfaqe fusha me baltë dhe gëzhoja të shpërndara nga mbetjet e së kaluarës së afërt dhe së largët.
Shkatërrimi i digës në qytetin e kontrolluar nga Rusia, Kahovka, më 6 qershor, shkaktoi vërshime të mëdha poshtë lumit dhe pothuajse e shteri një ujëmbledhës të madh në krye të lumit, duke e shkaktuar një fatkeqësi humanitare dhe ekologjike përgjatë një pjese të madhe të Ukrainës jugore.
Kjo prishje mund ta ketë ngadalësuar kundërofensivën e Ukrainës kundër forcave pushtuese ruse, duke e parandaluar një sulm të mundshëm në pozicionet e tyre në brigjet lindore të Dnjepërit.
Kievi e ka fajësuar Rusinë për shkatërrimin e digës, pasi e ka pasur nën kontroll atë për rreth 16 muaj, dhe hetimet gazetareske sugjerojnë se Rusia e hodhi atë në ajër nga brendësia.
Largimi i ujit e ka zbuluar, po ashtu, atë që nganjëherë quhet “Atlantisi Kozak” – toka që dikur ishin shtëpi të kozakëve zaporizhianë, luftëtarëve stepë të cilët e kishin formuar një organizatë politike të njohur si “Zaporizhian Sich” në shekujt XVI dhe XVIII, shumë kohë para se toka të përmbytej kur Bashkimi Sovjetik e ndërtoi digën Kahovka në vitin 1956.
“Bumi arkeologjik”
Diga Kahovka ishte pjesë e një sistemi të digave, rezervuarëve, dhe termocentraleve hidroelektrike të ndërtuara nga Bashkimi Sovjetik përgjatë Dnjepërit, për t’i parandaluar vërshimet e pakontrolluara, për ta përmirësuar transportimin në lumin që e ndan në dysh Ukrainën, dhe për të prodhuar energji.
Fshatra të shumta, kisha dhe vende historike, ishin zhytur plotësisht nën ujë si pasojë e ndërtimit të saj.
I kryer kryesisht gjatë Luftës së Ftohtë, projekti përfshinte një dozë të planifikimit ushtarak, sepse duke i hedhur në ajër digat mund ta krijosh një pengesë të vështirë për një ushtri pushtuese në çfarëdo momenti. Kishte ndodhur dy herë gjatë Luftës së Dytë Botërore: më 1941, Bashkimi Sovjetik e hodhi në ajër hidrocentralin në Zaporizhzhya, për ta ngadalësuar përparimin e nazistëve; gjermanët e rindërtuan atë dhe e shpërthyen përsëri më 1943, në përpjekje për ta ndaluar kundërofensivën sovjetike.
Pasi uji u shter për katër metra nga prishja e digës më 6 qershor, kërkuesit e fatit, të njohur si “arkeologët ilegalë” apo “gërmuesit” – njerëz të cilët mbledhin jashtëligjshëm artefakte, zakonisht për t’i shitur – e gjetën një kafkë me helmet naziste dhe pajisje të tjera nga konflikti i fundit i armatosur që e kishte mbërthyer rajonin deri në shkurt të vitit 2022, kur Rusia e nis pushtimin e plotë të Ukrainës, një sulmi i paprovokuar që e shkaktoi luftën më të madhe në Evropë që nga viti 1945.
Mbetjet e një ure të përkohshme të ndërtuar më 1944 dolën mbi sipërfaqen e ujit në qytetit Zaporizhazhya.
Tharja e ujëmbledhësit Kahovka mund të shkaktojë “bum arkeologjik” në të ardhmen, ka thënë për Radion Evropa e Lirë Oleh Tuboltsev, hulumtues nga Rezerva Kombëtare Khortytsia dhe themelues i Shkollës së Re Arkeologjike në Zaporizhzhya.
Tani për tani, hulumtuesit nuk mund të kenë qasje në shumicën e territorit të sapozbuluar, sepse forcat ruse e kanë okupuar shumicën e bregut lindor të ujëmbledhësit – por zbulime të reja po ka çdo ditë.
Qeveria e Ukrainës e ka aprovuar tashmë një rezolutë për një projekt për rindërtimin e digës Kahovka – një hap i nevojshëm për ta furnizuar me ujë rajonin, por i mundshëm mbase vetëm nëse trupat ruse tërhiqen.
Arkeologët thonë se nuk kanë kohë për të humbur dhe argumentuar se kërkimet shkencore duhet të përfshihen në projekt.
Njëra prej zbulimeve më të jashtëzakonshme deri tani është një anije druri shtatë metra e gjatë, e cila është rreth 500 vjet e vjetër. Ajo u nxor me kujdes të shtuar nga lumi me ndihmën e arkeologëve detarë, të cilët kishin udhëtuar nga Zaporizhzhya gjatë një pushimi nga detyra si ushtarë në vijën e frontit, tha Tuboltsev.
Për shekuj të tërë, Lumi Dnjepër ishte pika kyçe e tregtisë që i lidhte Skandinavinë, Kievan Rus dhe Perandorinë Romake Lindore. Në fillim të kohërave moderne dhe në kohërat moderne, lumi më i madh i Ukrainës e karakterizoi shumicën e historisë së saj për shkak të rëndësisë ekonomike dhe ushtarake.
Khortytsia, ishulli më i madh në këtë lumë, ka qenë historikisht i vendosur nën ujëvarat e Dnjepërit, i cili lejonte kalimin e lumit, dhe mbi të ashtuquajturin Velykiy Luh – apo Livadhet e Mëdha – të cilat ofronin një mikroklimë të freskët në një mjedis stepë të thatë. Ai luajti një rol të rëndësishëm për ardhjen e popujve të njëpasnjëshëm për të jetuar në të gjatë pesë mijë vjetëve të fundit.
Që nga shkatërrimi i digës, arkeologët që po punojnë në këtë ishull, kanë gjetur qeramika nga Epoka e Bronzit dhe nga epoka e grekëve të lashtë, që me gjasë ishin sjellë këtu nga Krimea, artefakte që ndërlidhen me Kievan Rus dhe me tregtinë e Tatarës së Krimesë, si dhe pjesë të anijeve dhe armë nga kohët e kozakëve dhe Perandorisë Ruse, ka thënë për Radion Evropa e Lirë Anatoliy Volkov, një hulumtues nga Rezerva Kombëtare Khortytsia.
Rishqyrtimi i kozakëve
Pakësimi i ujit në rezervuar – një shtrirje e gjatë dhe e gjerë e Dnjepërit – e nxori në sipërfaqe territorin e Velykiy Luh, ku kozakët zaporizhianë ndërtuan të paktën tetë vendbanime të fortifikuara, të quajtura siches, nga mesi i shekullit XVI deri në fund të shekullit XVIII. Por, derisa luftimet nuk do të përfundojnë në rajon, tha Volkov, ato dhe zona të tjera premtuese arkeologjike – siç janë vendbanimet tatarë dhe kurganët skithianë, apo tuma varrimi – nuk do të jenë të qasshme për hulumtim.
Ishte pikërisht ky rajon i rëndësishëm historik aty ku nisi Kryengritja Khmelnytsky kundër mbizotërimit polak më 1648. Shumë njerëz besojnë se ky ishte vendi ku kozakët e shkruan letrën e tyre famëkeqe, në të cilën nuk pranuan të ishin besnikë ndaj Sulltan Mehmedit IV të Perandorisë Osmane – një skenë e përshkruar nga piktorja e shekullit XIX, Ilya Repin.
Trashëgimia e Zaporizhian Sich, një kuazi-shtet i organizuar si një demokraci ushtarake dhe i krijuar nga kozakët, të cilët po luftonin kundër tatërëve të Krimesë, turqve osmanli, polakëve dhe rusëve, ka qenë tejet e rëndësishme për identitetin kombëtar të Ukrainës, ka thënë për Radion Evropa e Lirë Mykola Svydran, një historian që punon në Muzeun e Kozakëve Zaporizianë.
Ndërtimi i muzeut ishte i mundur për shkak të politikave më dorëlehta gjatë periudhës së njohur si “ngrohtësi”, nën udhëheqjen e liderit sovjetik Nikita Khrushchev, por drejtorët e tij më vonë u përballën me kritika nga autoritetet sovjetike për shkak të akuzave për nacionalizëm.
Sot, agresioni rus ndaj Ukrainës është duke e ndryshuar perceptimin popullor për kozakët zaporizhuanë, i cili para luftës ishte formësuar kryesisht nga historiografia ruse, tha Svydran.
“Në vend se t’i shohim ata si mbrojtës të ortodoksisë, ne tani i kuptojmë lidhjet e thella që ata i kishin me kulturën polake dhe tatare, dhe i shohim ata, fillimisht, si paraardhës të pavarësisë së Ukrainës.
Zaporizhian Sich ishte shpërbërë nga Perandoresha ruse Katerina e Madhe në vitin 1775, dhe territori i saj ishte inkorporuar në provincën ruse Novorossiya. Nga atëherë, krokazët, të cilët e humbën autonominë e tyre, morën pjesë në luftërat e Rusisë, më e rëndësishmja kundër Perandorisë Osmane.
Pushtimi i bregdetit të Detit Azov dhe Krimesë në shekullin XVIII është përdorur vazhdimisht nga propagandistët rusë dhe presidenti Vladimir Putin për ta arsyetuar kapjen e Gadishullit të Krimesë nga Rusia në vitin 2014 dhe pjesë të rajoneve Zaporizhzhya, Kherson, Luhansk, and Donetsk në shtator 2022, në asnjërën prej të cilave forcat ruse nuk kanë kontroll të plotë.
Arkeologët dhe historianët që po punojnë në ishullin Khortytsia kanë gjetur dhe ruajtur disa anije kozake, të cilat ishin përdorur në ato fushata. Andriy Denysenko, hulumtues dhe restaurues që punon për ruajtjen e strukturave të drurit, ia tregoi Radios Evropa e Lirë një gjyle topi 10 tonësh nga shekulli i XVIII – modeli më i madh në Perandorinë Ruse në atë kohë – i gjetur nga kolegët e tij nën zhavorr në fund të lumit.
“Ata po e vërshojnë qytetin tonë me raketa, ndërsa ne po i restaurojmë flotat historike të Dnjepërit”, tha ai.
Arkeologji e kohës së luftës
Qyteti i Zaporizhzhya, vetëm 35 kilometra larg vijës së frontit, është goditur me raketa dhe nga dronët që nga dita e parë e pushtimit të plotë rus 17 muaj më parë. Dhjetëra njerëz janë vrarë në sulme, dhe ndërtesa të shumta janë dëmtuar apo shkatërruar. Ishulli Khortytsia është goditur nga 21 raketa.
Shumica e rajonit Zaporizhzhya vijon të mbetet nën pushtimin rus, pavarësisht betejave të vazhdueshme përreth qyteteve Orikhiv dhe Hulyaypole. Autoritetet hetuese të Ukrainës i kanë hapur 2.430 procedura kriminale për krime të dyshuara lufte nga Rusia dhe ushtarët e saj në Ukrainë, ndaj ushtrisë dhe popullit të saj.
Rusia e ka ndërtuar një sistem të gjerë të fortifikimeve dhe minave tokësore në territorin e pushtuar, i cili është duke i ngadalësuar përpjekjet e Ukrainës për ta rimarrë territorin e vet. Sipas Tuboltsevit, i cili i studioi fotografitë nga sateliti, ky rrjet është “shumë më i madh se në vitin 1943” dhe qindra zona arkeologjike, përfshirë “gati të gjitha “kurgane skithiane”, ishin shkatërruar gjatë rindërtimit të saj.
Shkatërrimi i trashëgimisë kulturore të Ukrainës nga Rusia e ka zanafillën shumë më herët. Sipas Ministrisë së Kulturës të Ukrainës, gati 40 muze në Ukrainë janë plaçkitur që nga fillimi i pushtimit të plotë dhe mijëra thesare janë grabitur.
Në mesin e tyre: një diademë 1.500 vjet e vjetër – njëra nga artefaktet më të vlefshme në botë nga sundimi i shekullit X i Attilas – ishte vjedhur nga një muze në qytetin jugor Melitopol, që kontrollohej nga Rusia, bashkë me 1.700 artefakte të tjera. Hiç më pak se 2.000 sende të tjera janë plaçkitur nga një muze në Mariupol, të cilin forcat ruse e pushtuan në maj 2022, pas disa muajve të sulmeve brutale që e shkatërruan shumicën e qytetit bregdetar të Detit Azov.
Kur Rusia e nisi pushtimin e plotë të Ukrainës, Tubolstev, i cili është 55 vjeç tani, nuk i braktisi punët e tij.
Duke u druajtur se “dekada punë ishin në rrezik”, tha ai, ai vendosi ta kompletonte një katalog me artefakte arkeologjike të gjetura në rajon. I biri i një inxhinieri rus dhe, sipas pasaportës së tij ukrainase, një rus etnik, ai vendosi të ndryshonte gjuhën e folur në ukrainase, përfshirë në jetën private.
Shumë prej studentëve të tij iu bashkuan ushtrisë, ndërsa disa kolegë të tij janë nën okupim.
“Para pushtimi, ishte një ndjesi e madhe pro-ruse në rajon. Por në Zaporizhzhya ka qenë e qartë për shumë vite se e ardhmja i takon Ukrainës, gjuhës së saj, dhe kulturës së saj”, tha Tuboltsev./REL / KultPlus.com
Kompozitor e muzikantë, duke përfshirë nacionalitete të huaja dhe në mesin e tyre edhe shqiptarë, u mblodhën mbrëmë në Prishtinë për të performuar veprat e tyre, përpara një publiku të gjerë, shkruan KultPlus.
Përpara se të nis koncerti i magjishëm nga këta 12 muzikantë të rinjë, fjalën hyrëse e mori profesoresha e muzikës dhe drejtoresha e Chopin Piano Fest, Besa Luzha e cila foli më tepër për koncertin që pritej të nistë për pak çaste, duke dhënë detaje më të thella se si arriti deri tek realizimi i tij.
“Kompozitorët janë zgjedhur me short se në cilat qytete do ta kenë rezidencën artistike. Dy kompozitorët tanë Ardian Halimi dhe Kreshnik Aliçkaj, kanë pasur rezidencat në dy qendra të ndryshme, njëri në Dubrovnik dhe tjetri në Tiranë. Ndërkaq, tek ne në Prishtinë kanë qenë dy kompozitor të rinjë, Timotej Kosovinc, i cili do të luajë edhe sonte me kitarë dhe Mira Milosavljevicqë e cila vjen nga Beogradi”, u shpreh Luzha.
Ndërkaq, Luzha tregoi që të gjitha këto kompozime janë zhvilluar në gjashtë qytete të ndryshme të botës, duke përfshirë Kotorin, Dubrovnikun, Trebinjën, Tiranën, Prishtinën dhe Lubjanën, dhe se secila qendër ka caktuar se cilat tema do trajtohen brenda koncertit.
“Prej 16 korrikut ky grup ka filluar turneun nëpër të gjitha këto gjashtë qendra. Dhe pas përfundimit të punës së tyre artistike dhe kompozimeve, çdo qytet është dashur të caktojë tema dhe të inspirohet nga to. Në Prishtinë, ne i kemi caktuar dy tema, diversitetin dhe lirinë, mbi të cilat kompozitorët kanë krijuar veprat”, përfundoi Luzha.
Luzha tha se çdo gjë është realizuar me short dhe se në mesin e këtyre muzicientëve janë përzgjedhur për të përformuar katër shqiptarë.
Rezidencën artistike, kompozitorët Timotej Kosovinc dhe Mira Milosavljevicq, e patën në Kosovë. Kosovinc, ishte kompozues i këngës ‘Unheard story’ të cilën e solli mbrëmë në mënyrën më të mirë të mundshme duke u kapur gjer në detajet më të imëta. Ndërsa, vepra e Mira Milosavjevic, do të dalë sot në po të njëjtën skenë, me performim nga po të njëjtit muzikantë.
Mbrëmë, publiku ishte i padurueshëm në aspektin e pritjes, ku çdonjëri priste me ngulm fillimin e kësaj performance. Me të hyrë në skenë grupi i parë i muzicientëve, publiku u çua në këmbë duke dhënë emocione të forta nga vetja, me duartrokitjet më të mëdha dhe me mbështetjen entuziaste karshi tyre.
Kjo ngjalli energjinë më të madhe tek performuesit, duke nxitur ata të japin qoftë edhe copëzën më të vogël prej vetes.
Kënga ‘Air’ e kompozuar nga Milivoje Picuric, nisi të luhet nga katër muzicientët e huaj, Dusan Obrenovic dhe Andrijana Durmisevic me violinë, Marija Bozic me violë dhe Teodora Uskokovic me violonçel.
Edhe pse performimi i këngës së parë nuk zgjati shumë, ajo magjepsi të gjithë të pranishmit me paraqitjen e saj. Ndjenjë qetësie, energji të mirë dhe emocione të forta ishin ato çka u përçuan tek publiku me anë të kësaj kënge.
Kompozitorja e këngës, Milivoje Picuric, foli në për këngën ‘Air’ në detaje.
“Ajri është një përzierje e shumë gazeve dhe grimcave të vogla të pluhurit. Është gazi i pastër në të cilin gjallesat jetojnë dhe marrin frymë. Ka formë dhe vëllim të pacaktuar. Ka masë dhe peshë sepse është materie”, përfundon Picuric.
Kënga e radhës ishte me kompozim të shqiptarit, Ardian Halimi, këngë, e cila tek publiku ngjalli atë ndjenjën prej shqiptari. Drithërima, entuziazëm, e kënaqësi u panë në fytyrat e secilit pjesëmarrës.
‘On the Edge of Silence’ u luajt në mënyrë profesionale nga Tereza Horakova me të tre muzicientët shqiptarë, Entela Qarkagjija, Egli Prifti, dhe Arian Zherkën.
‘Në buzë të heshtjes’ është përshkruesja më e mirë e tingujve që vijnë nga qetësia e largët të cilat zhduken përsëri në errësirë. Ashtu ndodhi edhe në performimin e kësaj kënge, ku edhe zhurmat më të thella shkonin duke zvogëluar ritmin e tyre, duke u asgjësuar në fund. Në mbarim të këngës, me zhdukjen e tingujve, mbetën vetëm siluetat e tyre të cilat ndjeheshin ende në qetësi.
Jo gjithmonë ka nevojë për fjalë për të shpalosur diçka, e këtë më së miri e vërtetuan mbrëmë ky grup i performuesve, ku e vetmja gjë që bënte zhurmë ishin veglat muzikore në duart e tyre.
Fuqia e botës së artit është e tillë, jep mesazh edhe pa zë, jep forcë edhe pa bërtitur e shpërndanë emocione pa pasur nevojë të prekë zemrat.
Përpos këtyre dy këngëve, përpara publikut të Prishtinës u paraqitën edhe katër këngët e tjera si ‘Encounters’, ‘Big Ship Full of Joy and Crap’, ‘Kuartet pianistic’ dhe ‘Unheard Story’. Secila këngë, me veçantinë e vet dha më të mirën nga vetja.
Me këto gjashtë vepra artistike të kompozuara me profesionalizëm e të performuara magjishëm, u bë edhe përmbyllja e koncertit të parë të ‘Synergy’, ndërsa koncerti i dytë do të mbahet sonte në ora 20:00.
Milivoje Picuric, Ardian Halimi, Nina Perovic, Matija Krecic, Kreshnik Alickaj dhe Timotej Kosovinc, ishin gjashtë kompozuesit e veprave të shfaqura mbrëmë. Ndërkaq, performuesit e natës së mbrëmshme janë: Dusan Obrenovic, Andrijana Durmisevic, Marija Bozic, Teodora Uskokovic, Egli Prifti, Teresa Horakova, Entela Qarkagjija, Arian Zherka, Alenka Bogataj, Leufat Bucuku, Milena Petkovic, Marija Ticl, Andi Duraku, Miljana Nikolic, Cristina Basili, Timtej Kosovinc dhe Tim Jancar.
Kujtojmë që ky rrugëtim me performim të këtyre veprave ka nisur më datë 16 korrik dhe do të zgjasë deri më 2 gusht. Performuesit udhëtuan në gjashtë vende, duke përfshirë, Kotorin, Dubrovnikun, Trebinjen, Beogradin, Ljubljanen dhe Tiranën e Prishtinën. / KultPlus.com
Ministrja e Shtetit për Standardet e Shërbimeve, Milva Ekonomi në një postim në rrjetet sociale, solli sot një album fotografik të Parkut Kombëtar të Butrintit, që konsiderohet një aset i çmuar për turizmin shqiptar.
Fotot tregojnë pamjet më të bukura të këtij Parku, ku ndërthuren bukuritë natyrore dhe ato historike.
Parkun Kombëtar i Butrintit, është një nga pikat më të rëndësishme të turizmit kulturor, në jug të vendit që tërheq interesin e vizitorëve vendas dhe të huja në çdo strinë të vitit.
Parku Kombëtar i Butrintit ka një sipërfaqe prej 15 hektarësh dhe ndodhet në lartësitë 30-50 metra mbi nivelin e detit. Ai është ngritur në këndin juglindor të gadishullit të Ksamilit. Ka një pozitë mjaft të mbrojtur natyrore, duke u lagur në dy anë nga liqeni i Butrintit dhe në një anë nga kanali i Vivarit.
Parku Kombëtar i Butrintit ofron një numër të konsiderueshëm vendesh arkeologjike dhe konsiderohet si një “mikrobotë e historisë shqiptare”.
Butrinti është një mikrokozmos i historisë së Mesdheut, që prezanton ngritjet dhe uljet e perandorive të mëdha që kanë mbizotëruar në rajon. Sot është një amalgamë e monumenteve që prezantojnë një hapësirë me mbi 2000 vjet, që nga tempujt helenikë të shek. IV para Krishtit, deri në kalatë osmane të fillimit të shek. XIX./ atsh / KultPlus.com
