Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja zhvilloi një takim me përfaqësues të organizatës “Trashëgimia Kulturore pa kufij” (Cultural Heritage Without Borders – Albania).
Në qendër të takimit ishte ecuria e projekteve me këtë organizatë, të cilën Gonxhja e falënderoi për punën e shkëlqyer me në fokus rijetësimin e trashëgimisë kulturore për zhvillimin socio-ekonomik të zonave ku ato ndodhen.
“Diskutuam për restaurimin e monumenteve të dëmtuara, disa që nga tërmetet, si dhe për projekte konkrete siç është kthimi i ish-burgut famëkeq të Spaçit në një muze kujtese, ndërhyrjet në Kalanë e Krujës, ndihmë, konservime e shpëtime të tjera anembanë vendit dhe mundësi bashkëpunimi”, shkruan Gonxhja në një postim në rrjetet sociale.
Gonxhja tha se “theksuam rëndësinë e shpejtimit të praktikave dhe koordinimit më të mirë mes ekipeve tona respektive”.
“Trashëgimia Kulturore pa kufij” ka zbatuar disa restaurime në monumente të ndryshme të trashëgimisë kulturore, në Shqipëri./atsh/KultPlus.com
Sipas rrëfimeve nga brezi në brez, ndryshimet e motit në fillim apo në fund të muajit mars lidhen me “mitin e plakave”.
Në disa krahina të vendit ky mit kujtohet në fillim të muajit kur marsi i mori ditë borxh shkurtit ç’ka shpjegon edhe arsyen se përse shkurti është muaji më i shkurtër.
Ndërsa për krahina të tjera, ajo kujtohet në dy ditët e fundit të marsit.
“Plakat” përdoren edhe në ditët e sotme, pasi shpesh dëgjojmë të thuhet se “bën ftohtë ngaqë janë plakat”.
Sipas gojëdhënave shqiptare, plaka kishte shkuar në mal për të kullotur bagëtitë dhe duke parë motin e ngrohtë e me diell tha: Tani unë do t’i kullos për qejf bagëtitë, të dh’…fsha dimrin”.
Në këtë moment, marsi tha: “Shkurt o im vëlla, me jep tri ditë hua ta ngrij plakën me gjithçka.
Menjëherë pas kësaj, u bë aq ftohtë saqë plaka ngriu me gjithë bagëtitë në mal, duke u kthyer në shkëmb.
Mali Tomorr është vendi ku plaka u ngri me bagëtinë e saj, nga ditët qe mori hua muaji mars.
Madje gojëdhëna thotë se në atë vend sot gjendet një gur si në formën e një Plake, ku edhe sot e kësaj dite, aty buron ujë, që thuhet se janë lotët e Plakës.
Kështu lindi legjenda e të ashtuquajturave ”Plakat e Marsit”, e cila sot përdoret si një metafor për të ndarë stinën e dimrit me atë të pranverës, përkatësisht mes 14 marsit dhe 14 prillit, ku 14 prilli sipas legjendës shënon 1 marsin, ardhjen e stinës së luleve.
Kjo gojëdhënë është e njohur thuajse ne gjithë Ballkanin apo dhe vende te tjera te botes.
Pavarësisht se sa e vërtetë është, “miti i Plakave” përdoret edhe sot dhe metereolgoët pranojnë se tre ditët përmbyllëse të marsit sipas kalendarit “alla turka” kanë sjellë mot të ftohtë dhe me reshje.
Ndërsa prilli si gjithmonë vjen me mot të mirë.
4 VERSIONE TË LEGJENDËS Gjithsesi, gojëdhëna e ditëve të ftohta të marsit ka disa versione dhe më poshtë janë disa më kryesoret, në version të shkurtuar…
1. Vjen marsi. Ngrohet koha. Një plakë merr bagëtinë për ta kullotur në mal. E kënaqur nga koha e ngrohtë, plaka thotë: “Dimër, ma more të keqen, ta hodha dhe këtë vit.” Dimri e dëgjoi dhe dërgon borë dhe tufan, dhe e ngrin plakën në majë të malit.
2. Plakat e marsit janë shtatë. Shtatë plaka morën leshin e bagëtisë dhe dolën në një lëndinë për ta tjerrë (ftilluar).
Duke bërë muhabet me njëra-tjetrën, njëra nga plakat i ngriti këngë muajit Mars duke i thënë se tani dimrit ia hodhi dhe ai (Marsi) i merrte të keqen. Këngën e kënduan të gjitha plakat me rradhë. Marsi i dëgjoi dhe i ngriu të shtata.
Thonë se plakat janë ngurtësuar, dhe cdo vit në muajin mars bie shumë shi shtatë ditë me rradhë, dhe në male bie borë.
3. Nga veriu thonë se mullizeza (lloj shpendi) celi zogjtë që në mars. E lumtur nga koha e ngrohtë, edhe ajo filloi ta shante marsin: Mullizeza zogjt i çeli, na marsh të keqen Mars kaçeli…
Edhe këtë muaji Mars e ngriu me gjithë zogj në fole. Numri i mullizezës më zogjtë e saj është shtatë, që korrespondon me numrin e plakave.
Kjo tregon për një binjakëzim të gojëdhanes. Po ashtu edhe plakat edhe mullizeza ishin në të zeza. Plakat me roba të zeza ndërsa mullizeza me pupla të zeza.
4. Kur plakat i thanë marsit, “na marrsh të keqen”, marsi u zemerua aq shumë sa tha “shkurt (apo prill?) o im vëlla, më jep dy dite hua, t’i thaj plakat me gjith ç’kanë… ”
Nuk ka pasur ndonjëherë periudhë krijuese, që të mos ketë qenë edhe kritike, sepse format e reja janë zbuluar nga aftësitë kritike, ndërsa, përkundrazi, prirja e krijimit është të përsërisë vetveten. Kritika më e lartë, kjo është regjistri i një shpirti. Është më magjepëse se historia, sepse merret vetëm me ne vetë.
Është më argëtuese se filozofia, sepse subjekti i saj është konkret, real, jo abstrakt, jo i papërcaktuar. Është e vetmja formë e qytetëruar e autobiografisë, sepse nuk trajton ngjarje, por mendime të një jete, jo dukuri fizike të faktit a të rrethanës, por gjendje shpirtërore dhe pasione të imagjinuara të shpirtit.
Pa atë frymën e brendshme kritike, nuk ka asnjë krijim artistik të denjë për këtë emër. S’ka art ku nuk ka stil, s’ka stil ku nuk ka njësim, dhe njësimi është tek individi. Shpirti kritik dhe shpirti i botës janë e njëjta gjë. Cilësia dhe jo madhështia është qëllimi i vërtetë i artit modern.
Në art ne nuk duhet të shqetësohemi më për tipin, por lipset të vlerësojmë përjashtimin. Një poet i madh është nga njerëzit më të rëndomë, ndërsa poetët e dobët janë qeniet më të këndshme. Sa më keq të vargëzojnë, aq më të dashur bëhen. Vetëm fakti që ka botuar një libër me sonete të kategorisë së tretë, e bën fare magjepsës.
Bukuria, ashtu si Urtësia, parapëlqen adhuruesin e vetmuar. Kur dikush ka gjetur një shprehje për një gjendje shpirtërore, kjo është diçka e përfunduar për të. Vetëm artisti mund të bëjë gjëra të bukura, pa ndonjë lidhje me mjedisin e tij dhe pa dëmtuar të tjerët; nëse nuk e bën këtë për kënaqësinë e tij të pastër, atëherë ai nuk është artist. Bukuria është një nga format e gjenisë, mbasi nuk ka nevojë për shpjegim. /Hejza/KultPlus.com
Performanca akrobatike, ekuilibri, numra xhonglimi dhe kërcime janë pjesë e shfaqjes “Shake Spirit” nga trupa e Cirkut Kombëtar, e cila dhuroi këtë fundjavë emocione për publikun e vogël dhe prindërit e tyre.
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja ndau në rrjetet sociale momente nga kjo shfaqje, e cila përcjell mesazhe të forta nëpërmjet gjuhës së artit dhe veprimit ndër njerëzor, mesazhin e duhur përtej gjuhës së konfliktit, duke vendosur në plan të parë njeriun, jetën dhe aspiratën e tij, për t’i dhënë fund dilemës shekspiriane “Të jesh a të mos jesh”.
“Magjia e cirkut përcjell emocione që i bëjnë ëndrrat të fluturojnë. Një botë e mbushur me ngjyra, akrobaci të mrekullueshme dhe performanca të mahnitshme. Një përvojë që shtron pyetje, frymëzon dhe ju bën të mbani frymën nga numrat e shumtë të artistëve tanë, njësoj si në shfaqjen “Shake Sprit”, e cila tërhoqi vëmendjen e qindra vogëlushëve dhe prindërve të tyre”, tha Gonxhja.
Cirku Kombëtar me një histori dhe traditë të gjatë e të suksesshme vijon të përçojë ende magjinë e tij edhe tek brezat e rinj, kjo vërehet tek interesi i lartë i artistëve të rinj për t’u bërë pjesë e skenës të tij./atsh/KultPlus.com
Profesori dhe artisti nga Podujeva, Faton Aliu, ka hapur ekspoditën e tij personale me 32 piktura në qytetin e Heiligenhaus në Gjermani.
Ilir Muharremi, kritik i artit
Njeriu është i lidhur me natyrën e portretizon atë në mënyrë madhështore mbas udhëzimeve të ndjenjave dhe mendjes. Shpirti influencohet nga qielli, fryma e lehtë që shkund gjethet nga pemët, malet që ngritën dhe valëviten pafund në kaltërsi duke e grisur atë, pra piktura e Faton Aliut është euridute e thellë, drita është transparente kontrast me hijen një vallëzim ngjyror, pra e verdha, e kuqja, portokallia, dalin nga instikti i tij shprehin një impresion dhe jo rastësisht veprat titullohen “Peizazhet impresive”.
Gjatë soditjes së kompozicioneve impresive e herë abstrakte dalngadalë vërejmë ajrin, lëvizjen herë të shpejtë e herë të ngadaltë, në qeill krijohet rrëmujë nga rrymat e ajrit derisa pemët lëvizin nën ritmin e tij. Gjithçka bëhet ngjyrë, ndjesi, arrin te infiniti, tejaklon të rëndomtën, shkon përjtej konkretës, arrinë në një gjithësi poetike ngjyrore sikur vargjet te Bodlerit.
Vërejë një peizazh impresiv me qiell të kuqërremtë të ngopur me ajër dhe lëvizje, duket si situatë mistike, që krijon ca relive të mugëta ndjenjash, sikur ngjyrat po kacafyten njëra me tjetrën (portokalli, e kuqe, e verdhë), të shpie në abstraksion formash nëse e ndajmë tokën me qiellin, të dyja në këtë kompozicion janë të bashkuara, toka me ngjyrat (kafe, e kuqe-kontrast, e bardh) krejt kjo nga teknika “akril në pëlhurë”. Gjithçka duket melodi e përfytyruar na trajtë hapësirash gjithmonë duke e ruajtur lirizmin, ëmbëlsinë dhe butësinë.
Loja e qiellit me tokën përmes koloritit bëhet mbret i imazhit pra ngjyrat në mënyrë të furishme të hedhura në telajo përmes kontrastit shpërfaqin forma që në dukje të parë vërehen si të ndryshme dhe vet mund t’i ëmërtosh. Në këtë duo piktori e mpleks shpirtin dhe botën e tij artistike në frymën moderne e abstrakte. Vërehet koloriti dikund edhe figuracioni, të dyja, te figuracioni gjejmë detaje të krijuara me imtësi, pedantëri, logjikë dhe estetikë. Drita është e fortë sikur te arti barok, një dramë, shqisë dhe parandjenjë.
Teksa përhumbëm në një kompozicion të kuq, në mes një dritë e bardh që t’i picërron sytë, vërejë shumë forma, lëvizje ajri, rretë si shqiponja duken grabitqare, të mprehta, si copëza akulli që shkrihen me shpejtësi dhe godasin pamëshirshëm tokën. Ndërsa, toka si një oqean i çmendur nga dallgët e mëdha përpin çdo materie që i kundërvihet. Spikatet një gamë e mbylltë e refleksioneve shpirtërore nën pasqyrimin e penelit me disa akcentime me çrast struktura koloristike formëson vet përmbajtjen e këtij kompozcioni dinamik, plot shpirt dhe jetë. Nën frymën e introduktit ekspresiv i evokon ngjarjet nga këto ambiente me një kolorit intensiv dhe me raporte kontrastive ku drita i potencon format kompozicionale të cilat reflektojnë ngjarjet natyrore. Në këtë kompozcion syri kuadron njolla të bardha në qiell, të shtrira në pafundësi drejt tejakalimit të vijës së horizontit, të përziera pak me gri, vjollcë në mes të qiellit si njolla, kënaqesh me ngjyrë e dritë. Këtë mision e ka piktura. Qielli dominon hapësirat e vispamjeve të maleve, i rrafshon duke krijuar relieve nga një perspektivë qiellore. Në këtë dikitomi implementohet edhe elementi i dritës difuze që deri në një masë shkrihet në vetë strukturën koloristike dhe bëhet pjesë përbërse e kompozimit.
Ja tek sodis edhe një peizazh tjetër i mbushur me ajër dhe frymë që lëkund e shkund gjithçka, vet qielli i veshur me re duket si rrënojë, me ngjyrë argjendi në shpirt pozicionohet si një medaljon i vlefshëm. Duket si fortunë ngjyrash, hijesh dhe në sfond një e bardh plot dritë thyen atë rrëmujën e të verdhës, jeshiles, portokallisë.
Në të gjitha punimet e Aliut vërehet elementi i ngjyrës, struktura koloristike të cilën shihet se autori ka vite e vite që e kultivon dhe padyshim ai ka arritur të lartësojë e të shprehë simbolikat gjithnjë nën gamën e impresionizmit, abstraktes dhe ekspresionizmit. Gjithnjë duke e zbatuar në këtë gamë koloristike edhe elementin e dritës, e cila buron nga shpirti i ekzaltuar i krijuesit dhe harmonizohet me elemente të tjera të kompozicioneve. Toka, qielli, degët, bimësia janë një kozmos ngjyrash në pikturat e Aliut.
“Edhe në ëndrrat më të bukura, njeriu nuk mund t’ia kalojë natyrës.”, shkruan Johann Wolfgang Von Goethe./KultPlus.com
Më 22 maj të vitit 1910, në Sevastopol të Rusisë në një familje emigrantësh shqiptarë me origjinë nga Korça, lindi Lola Gjoka, pianistja e parë shqiptare, shkruan KultPlus.
Gjoka kishte marrë çmimin “Artiste e Merituar” për merita si artiste e veprimtare artistike më 1966 dhe titullin “Artiste e Popullit” në vitin 1978, për veprimtari të shquara si pedagoge pianiste dhe përpunuese e këngës popullore.
Pianistja Lola Gjoka është një nga figurat shumëdimensionale në historinë e artit tonë muzikor shqiptar, sepse ka luajtur një rol të rëndësishëm në konsolidimin e institucioneve të para artistike, duke punuar me përkushtim paralelisht edhe në formimin e artistëve të rinj.
Ka dhënë ndihmesë të vyer edhe në përkthimin e dy operave të para, “Rusalka” dhe “Ivani Susanjin”.
Pasuria dhe dashuria për muzikën vokale e në veçanti për këngën popullore, ka ushqyer gjithmonë shpirtin e saj krijues. Me elegancën dhe temperamentin që e karakterizonte, ajo krijoi dhe interpretoi Suitën për piano e orkestër harqesh për Koncertet e majit 1978.
Por sigurisht që thesari më i çmuar që na ka lënë është libri “50 këngë të përpunuara”, botuar pas vdekjes. Vdiq më 6 tetor të vitit 1985 në Tiranë. / KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, me rastin e vdekjes së shkrimtarit Abdullah Sidran, i ka dërguar telegram ngushëllimi familjes së të ndjerit.
Kryeministri Kurti ka thënë se puna e autorit Sidran do të vazhdojë të frymëzojë brezat e ardhshëm.
Më poshtë gjeni telegramin Kryeministrit drejtuar familjes Sidran:
E dashur familje Sidran,
Me respekt të thellë për personalitetin dhe figurën e Abdullah Sidranit, i prekur dhe i pikëlluar nga largimi i tij, ju drejtohem me fjalët më të sinqerta të ngushëllimit.
Abdullahu juaj i dashur, i nderuar dhe i respektuar ndër breza, la gjurmë të pashlyeshme. Kontributi i tij në kulturën, letërsinë dhe artin boshnjak është i pamatshëm, ndërsa fjalët dhe veprat e tij do të mbeten për të gjithë ne, që patëm privilegjin ta njihnim dhe ta ndiqnim punën e tij.
Z. Sidran ishte më shumë se një artist i talentuar; ai ishte shpirti i Sarajevës, një zë që artikulonte të vërtetat e thella të njerëzimit tonë të përbashkët. Veprat e tij, nga “Sahbaza” te “Lotët e nënave të Srebrenicës”, lanë gjurmë të thella në skenën e artit dhe kulturën e Ballkanit dhe më gjerë.
Biseda jonë e fundit, në të cilën diskutuam politikën, Sarajevën dhe rëndësinë e librave dhe të leximit, do të mbetet në kujtesën time si një dëshmi e përkushtimit të tij të palëkundur ndaj drejtësisë dhe besimit në fuqinë e fjalëve, se ato ndryshojnë botën për mirë. Ishte një bisedë, që konfirmoi admirimin tim për gjenialitetin e tij poetik dhe aftësinë e tij për të ndriçuar skutat e errëta të realitetit tonë përmes vargjeve të tij.
Në emër të Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe në emrin tim personal shpreh ngushëllimet më të thella për ju dhe të gjithë admiruesit e punës së tij. Kujtimi i Abdullah Sidranit do të jetë i gjallë përmes të gjithë juve dhe përmes veprës së tij, e cila do të vazhdojë të frymëzojë brezat e ardhshëm.
Sulejman Pitarka ka qenë shkrimtar, autor pjesësh teatrale dhe aktor shqiptar.
Sulejman Pitarka lindi në Dibër më 2 shkurt 1924, por në vogëli familja e tij u detyrua të shpërngulej drejt shtetit shqiptar ku u vendosën në Durrës.
Pitarka ka luajtur me sukses role në Teatrin Kombëtar të Tiranës dhe 20 të tjerë në kinematografi. Ka hyrë në historinë e dramës shqipe si autor i dramës “Familja e peshkatarit”. Më 1927, kur ishte në moshën trevjeçare, familja e tij u vendos në Durrës. Këtu kaloi fëmijërinë. Pas mbarimit të shkollës së mesme, filloi punë në bankë. Libri i tij “Trimi i mirë me shokë shumë” është një dramë për fëmijë ku flitet për Skënderbeun (Gjergj Kastriotin). Një nga aktorët më të spikatur shqiptarë, i cili mban edhe titullin ‘Artist i Popullit’
Disa përvoja skenike, pothuaj rastësore, gjatë shërbimit ushtarak (1945 – 1947) e shtynë të interesohej më shumë për teatrin dhe të përfshihej në lëvizjen amatore të Durrësit.
Më 1951, u përzgjodh për t’iu bashkëngjitur trupës, ende në formim, të Teatrit Popullor (sot Kombëtar) në Tiranë, ku u bë menjëherë margaritari i kurorës. Luajti rreth 50 role, duke shkëlqyer njësoj, si në dramë, ashtu edhe në komedi.
Disa prej filmave në të cilët mori pjesë: Vdekja e burrit, Historiani dhe kameleonët, Rrethimi i vogël, Ura pranë Kështjellës, Nata e parë e lirisë, Nxënësit e klasës sime, Në prag të lirisë, Shtëpia jonë e përbashkët, Agimet e stinës së madhe, Goditja, Ballë për ballë, Gjeneral gramafoni, Pas gjurmëve, Gunat përmbi tela, Tinguj lufte, Horizonte të hapura, Debatik.
Ndërsa në teatër ai mori pjesë me: Familja e peshkatarit, Shtatë shaljanët, Vajza nga fshati, Trimi i mirë me shokë shumë, Doktor Aleksi, Besa e madhe, Epoka para gjyqit, Prefekti, Toka jonë (teatër), Pjata e drurit, Gratë para drurit etj.
…Aleanca më e fuqishme ushtarake e botës, NATO-ja pritej të bombardonte Serbinë, e Marinit për herë të parë në jetë i pëlqeu fjala luftë. Sepse, kjo s’ishte luftë si të gjitha luftërat barbare, ishte luftë e drejtë, thoshte buzagaz, luftë për të ndalë një të keqe dhe si e tillë kishte trajtë hyjnore, sepse për të drejtën e mirësinë përherë duhej të luftohej, që t’i zgjeroheshin hapësirat kësaj toke.
Dhe “erdhi nata e dritës”, kështu e kujtonte Marini në shënimet e tij ditën kur filluan bombardimet e NATO-s kundër Serbisë dhe caqeve të saja ushtarake në Kosovë.
Atë natë qielli ishte plot yje dhe një hënë rrëzonte magjishëm. Ishte natë e mrekullueshme, natë që kishte të gjitha tiparet të quhej e shenjtë, natë e përlindjes, një si natë e kthimit dhe e rithemelimit të historisë; ishte 24 mars i vitit 1999, pikërisht një dekadë pas heqjes së autonomisë, kur Marini u përzu prej atij kopshtit të ëndrrave të tij, kur iu mbyllën dyert e shkollës, përgjatë së cilës kohë ai bëri jetë si endacak në kërkim të kuptimit të asaj, që mund të quhej jetë.
Atë natë, në orët e para të mbrëmjes, aeroplanë luftarakë, raketa të ardhura nga thellësia e detit prej Italie e ndriçonin qiellin dhe godisnin tokën, godisnin caqet serbe dhe Marini u mbush shpresë se shpejt këto caqe do të zvogëloheshin dhe perdja e tmerrit do të binte e liria do të kthehej në Kosovë.
Ato bomba pas një dekade e më shumë terrori ngjanin si instrumente të ëmbla muzikore, sepse ndëshkonin të keqen dhe e keqja përherë duhej ndëshkuar, që ajo farë të mos shumohej.
Por ç’ndodhi në orët, ditët dhe javët e fundit është e llahtarshme.
Serbët e tërbuar filluan spastrimin etnik, shqiptarët u dëbuan prej shtëpive dhe u përzunë prej tokave të tyre.
Marini pas gëzimit që i dha fillimi i bombardimeve, përsëri u plandos në kontinentin e trishtimi. Sepse, në ditët e para të prillit të vitit 1999, ai kuptoi se lufta mund të zgjaste, ndërkohë që lajmet tregonin një shfrenim të tërbuar serbe. Dhe ai i frikësuar, përditë priste çastin, kur forcat e terrorit të godisnin mbi të dhe mbi familjen e tij. Dhe sa herë mendonte për Donikën, e për të mendonte orë e çast, një heshtë zjarri i dukej se e digjte.
Ato ditë as linjat telefonike s’funksiononin. As ushqim s’kishte, vetëm terror kishte pafund.
“Prilli është muaji më mizori”, kishte shkruar shkrimtar i madh Tomas S. Eliot. Marini i trishtuar këtë varg e regjistroi në mendje dhe e shkroi në shënimet e tij. A ekzistojnë porta për dalë prej këtij terrori, prej këtij ferri, pyeste veten dhe krejt ç’mund të bënte ishte të vuante, të vuante pamasë, sepse vuajtjet s’kishin limite, përkundër gëzimeve, që vinin shpejt dhe iknin po aq shpejt.
Ndër ato ditë të ftohta pranvere filloi një eksod i madh. Njerëzit e pafajshëm, vetëm pse ekzistonin, kishin lindë, ishin frymorë e flisnin në gjuhën e tyre shqipe, pa i bërë kujt një të keqe kujt, dëboheshin prej shtëpive të tyre, shtëpive të tyre u vihej flaka, e dhunoheshin e vriteshin.
Kjo ishte fotografia reale e jetës së Kosovës dhe ato dhimbje të asaj pranvere formuan lumenj të mëdhenj pikëllimi.
Një natë të ftoftë prilli u rikthye sinjali telefonit dhe Marini u gëzua pa masë. Pasi biseduan me xhaxhain e tyre që jetonte në Zvicër, Marini i tërbuar provoi dhjetëra herë derisa në fund e kapi lidhjen dhe kur dëgjoi zërin e Donikës, prej gëzimit filloi të qajë.
-Mirë jam, i tha ajo.
Atij i shpërthyen një gurgullim lotësh gëzimi.
-Gjallë je, —tha.
– Po, — tha ajo.
– Në këtë ferr, edhe kur jemi gjallë, dyshojmë nëse jemi vërtet gjallë, tha ai.
Ajo s’tha asgjë.
Ai i tmerruar bërtiti:
– Alo.
Ajo u përgjigj me një alo të zbehtë si duke dhënë shpirt.
-Më ka gllabëruar frika, tha.
Te dytë kishin shumë fjalë, por asnjë s’dinte çka të thoshte.
Pastaj mes lotësh ajo i tregoi se shtëpia e saj ishte e rrethuar me forca të shumta paramilitare dhe kishte ditë prej kurrë s’kishte dalë as në oborr të shtëpisë.
-Në kodrën përreth fshatit, bëhet luftë e ashpër, — tha dhe filloi të rënkojë.
-S’do të takohemi më kurrë, —tha me një zë të trishtuar, si të ishte zë përshëndetje me këtë botë, zë i lamtumirës së trishtë dhe ikjes në botën e të vdekurve.
Marini ishte i pafjalë.
-Ti flet budallallëqe, — i tha me një zë që i doli si vetëtima.
Ajo s’foli.
Ai ndjeu një lloj marramendje, një lloj ikje prej botës së fjalëve në botën e agonisë, në një botë, ku përveç tmerrit s’shihej gjë, ku s’dukej as zëri mëshirues i një udhërrëfyesi.
Më mirë të ishim bashkë, i tha ajo.
Këtë ishin fjalët e fundit dhe atë çast linja telefonike u ndërpre, jashtë u dëgjuan sirena të aeroplanëve, pastaj bomba, pastaj u ndal rryma…
Bombat e NATO-s do ta zhdukin të keqen, këtë fjalë deshi t’ia thoshte, por i mbeten peng.
“Më mirë të ishin bashkë”, i tha ajo.
A mos deshi të thoshte, më mirë të vdisnim bashkë, mendoi Marini teksa fshinte djersët e ftohta në ballin e tij, që ishte vërshuar prej mendimeve të këqija.
Po, ashtu deshi të thoshte, mendonte me një pikëllim vdekje. Sa e padrejtë, e pashpirt, bërtiti…dhe zëri i saj i ushtonte në veshët e tij, i dukej se të ishte zë i përzier, zë që kërkonte diçka, që donte të thoshte diçka.
Pasi u ndalën sirenat dhe zhurma e aeroplanëve ushtarakë, erdhi rryma, ai me gjysmë zemre doli në dritaren kah perëndon dielli, hapi pakëz perden dhe u kredh në mendime. Jashtë kishte shumë errësirë, por jo më shumë se në zemrën e tij, e cila ishte kthyer në një zemër me zymtësi të zezë si qymyri.
S’kishte lot as që të qante.
Mendonte, po thithim të njëjtin ajër me Donikën dhe po vdesim me të njëjtën një dëshirë: të vdisnim bashkë, po kështu donte të thoshte ajo.
E atë natë, në orët e vona të mesnatës sërish u shpeshtuan sirenat e luftës. Dhe drita, zbardhi pa bërë sy gjumë, duke u sorollat brenda atyre katër mureve të dhomës së tij, që i dukej se po e hanin. Disa ditë me radhë ishin të tilla, të cilat ai as s’i regjistronte, kurse në javën e tretë të prillit u përkeqësua moti, ra borë dhe bënte ftohtë i madh. Gjithçka dukej se ishte ngri.
Për të kishte vetëm terr. Natë e tmerr shpirtëror. E në një mëngjes të hershëm, ende pa zbardhë mirë drita, në derën e shtëpisë së tyre u dëgjuan disa trokitje të frikshme dhe shpejt dera u thye. Pasoi një ushtimë fjalësh të ashpra policësh që bërtisnin me një serbishte skëterre. Dhe shpejt, ajo ushtimë pushtoi shtëpinë. Policë e ushtarë me helmeta lufte në kokë, hynë brenda, për t’i arrestuar, për t’i vrarë, për t’i dëbuar, kush mund ta dinte për çka?
Policët bërtisnin si të çmendur, përplasnin e shkelmonin gjithçka shihnin përpara. Rrëzuan një kryq, pastaj e thyen portretin e Gjergj Kastriotit, shanë e pështynë mbi të. Një grumbull policësh me hapa të rëndë u ngjitën në katin e sipër; e kapën të ëmën për flokësh, e shtynë dhe e përplasën për muri. Një polic trupgjatë e shkelmoi bythëve, kurse një tjetër e kapi sërish për flokësh dhe e solli si të ishte kukull. Një tjetër ia rrëmbeu një zinxhirë prej qafe, të cilin thoshte se do t’ia falte Donikës porsa të martoheshin.
Ai mendoi se gjithçka morri fund për ta. Kjo skenë ishte përtej fjalëve e matanë trishtimit. Ndërkohë, Nora lëshonte rënkime vdekje. Fytyra e saj engjëllore ishte e sakatosur e me njolla gjaku. Dy policë e kishin mbërthyer për flokësh dhe ia ndukën një grusht. Ajo piskati. Një polic e goditi me kokë automatiku në bark. Ajo u rrëzua në dysheme. Ato çaste tmerri, mendja i shkoi te Donika dhe fjalia e saj “më mirë të ishim bashkë…”
S’po vdesim bashkë, deshi të bërtasë dhe një si ushtimë vdekjeje e theri në zemër. Në atë rrëmujë u dëgjua zëri i të atit, hapi sytë dhe pa atë të lidhur me pranga dhe nën tytën e automatikut. Dy policë e grushtonin herë në shpinë e herë në kokë, por ai s’qante, ishte fytyrëtrishtuar dhe me njolla gjaku që i rridhnin në fytyrë.
Dikur e lidhen atë. Një polic e goditi fuqishëm në bark. Një tjetër e grushtoi në fytyrë, nga hundët i shpërtheu gjaku, e një zë dhimbje si të ishte nga fundbota doli prej gojës së tij, një oh që u duk se s’ ishte i tij, një oh i vdekjes.
“Më mirë të vdisnim bashkë…”
Dhe ai ndjeu shijen e gjakut në gojë, të bashkuar me lot që formonin një lëng dhimbje që s’mund ta përshkruanin fjalët njerëzore, fundja s’kishte arsye ta përshkruanin, sepse ky ishte kontinenti më i skëterrshëm i torturës njerëzore, ku vdekja ishte shumë e ëmbël kundruall jetës, jo, kësaj s’i thuhet jetë.
Pas disa minutash duarlidhur të gjithë i grumbulluan në oborr si të ishin bagëti.
Ishte një mëngjes i ftohtë, ku gjithçka dukej se ishte mbështjellë me akull vdekjeje.
Atij çdo minutë i dukej se po jepte shpirt dhe lutej që vdekja të trokiste sa më shpejt, me atë heshtjen e saj mizore, ta rrëmbente dhe ta vendoste në botën e saj të pa kthim.
Në ditën përkujtuese për njerëzit epokëshënjues, profesorin, krijuesin dhe veprimtarin Prof. Dr. Latif Berishën, dhe për veprimtarin sindikalist të Bashkimit të Sindikatave të Pavarura të Kosovës, z. Agim Hajrizi, të cilëve në pranverën e 1999-s barbarët ia morën jetën në pragun e derës, po që nuk mundën t’ua mbysin veprat.
Të mundohemi që bashkërisht të thërrasim kujtimet për ta duke u heshtur brenda vetes.
Sot, kur përkujtojmë jetën dhe trashëgiminë e profesor Latif Berishës dhe të zotit Agim Hajrizit, le të mos vajtojmë thjesht për ndarjen e tyre, por le të festojmë jetën e tyre, arritjet e tyre, shpirtin e tyre të paepur që populli ynë të shohë dhe të gëzojë lirinë.
Le të marrim frymëzim nga shembulli i tyre, le t’i përkushtohemi parimeve që ata i mbanin me dashuri e me përkushtim, dhe le të vazhdojmë punën që ata filluan, duke e ditur se megjithëse ata mund të mos jenë më me ne në trup, prania e tyre duket e madhe në luftën e vazhdueshme për drejtësi, për barazi, për një botë më të mirë për të gjithë ne pa përjashtim.
Të mbledhur këtu sot, ne e bëjmë këtë jo vetëm për të kujtuar, por edhe për të nderuar. Ne nderojmë jetën dhe trashëgiminë e dy individëve të jashtëzakonshëm, Profesor Dr. Latif Berisha dhe z. Agim Hajrizi. Emrat e tyre janë të njohur për të gjithë atdhedashësit dhe veprimtarët e çështjes shqiptare.
Ndikimi i tyre kumbon përmes strukturës së shoqërisë sonë. Sot, ne qëndrojmë me frikë nga arritjet e tyre dhe reflektojmë për ndikimin e thellë që ata vazhdojnë të ushtrojnë, edhe në mungesë të tyre.
Profesor Latif Berisha, një akademik dhe krijues i dalluar, poet e prozator e mendimtar, ia kushtoi jetën kërkimit të dijes dhe avancimit të arsimit. Kërkimet e tij nismëtare dhe idetë nismëtare jo vetëm që pasuruan të kuptuarit tonë në fusha të ndryshme, por gjithashtu hapën rrugën për brezat e ardhshëm të studiuesve.
Përkushtimi i Profesor Latif Berishës për përsosmërinë dhe kuriozitetin intelektual shërben si një fener dritëdhënës e drejtues për të gjithë ne në komunitetin akademik po edhe në shoqëri.
Profesor Latif Berisha ishte më shumë se një akademik; ai ishte një vizionar. Etja e tij e pangopur për dije e shtyu atë në ballë të fushës së tij, ku ai shpërtheu shtigje dhe shkatërroi barrierat. Hulumtimi i tij nuk ishte thjesht një ushtrim akademik; ishte një kërkim për të vërtetën, një udhëtim drejt së panjohurës, i ushqyer nga një kuriozitet i pamëshirshëm dhe nga një imagjinatë e pakufishme.
Profesor Latif Berisha, nëpërmjet punës së tij, ai sfidoi mençurinë konvencionale, riformësoi kuptimin tonë për botën dhe frymëzoi të tjerë të panumërt që të ndiqnin gjurmët e tij.
Por, Latif Berisha ishte më shumë se një studiues. Ai ishte një mentor, një mik, një dritë në mes dritash në një botë shpesh të mbështjellë në errësirë. Dera e tij ishte gjithmonë e hapur, mendja e tij gjithmonë e etur për t’u përfshirë në dialog, për të ndarë ide, për të ndezur njohuri të reja.
Profesor Latif Berisha besonte në fuqinë e arsimit për të transformuar jetët, për të ngritur komunitetet, për të ndërtuar një të ardhme më të ndritshme për të gjithë. Dhe megjithëse ai mund të mos jetë më me ne, trashëgimia e tij vazhdon në jetët e panumërta që ai preku, mendjet që ai formoi, zemrat që ai frymëzoi.
E krahas Profesor Latif Berishës ishte edhe veprimtari i dalluar, Z. Agim Hajrizi, një drejtësikërkues i vendosur për të drejtat e punëtorëve dhe një figurë e shquar në Bashkimin e Sindikatave të Pavarura të Kosovës themelet e të cilit i vuri me Profesor Dr. Hajrullah Goranin.
Z. Agim Hajrizi pa frikë luftoi kundër padrejtësisë dhe shfrytëzimit. Përpjekjet e tij të palodhura për të fuqizuar punëtorët dhe për të përmirësuar kushtet e punës lanë një gjurmë të pashlyeshme në lëvizjen punëtore. Përkushtimi i tij i palëkundur ndaj parimeve të solidaritetit dhe drejtësisë vazhdon të frymëzojë sindikalistët në Kosovë po edhe në mbarë botën ku mbërriti informacioni për veprimtarinë e tij sindikale.
Zoti Agim Hajrizi, një titan i lëvizjes punëtore, një kampion i klasës punëtore, e kuptoi shumë herët se përparimi i vërtetë nuk mund të arrihet pa drejtësi, se të drejtat e punëtorëve duhen të respektohen nëse duam të ndërtojmë një shoqëri vërtet të drejtë dhe të barabartë.
Zoti Agim Hajrizi ia kushtoi jetën, duke ecur guximshëm drejt kësaj kauze fisnike, duke organizuar, mbrojtur, mobilizuar bashkëpunëtorët e tij për të kërkuar pjesën e tyre të drejtë të kafshatës së gojës. Dhe edhe përballë fatkeqësive, edhe në kohërat më të errëta, ai kurrë nuk u lëkund, nuk u lëkund, nuk e humbi kurrë qëllimin përfundimtar: se një botë ku çdo punëtor trajtohet me dinjitet dhe respekt duhet të krijohet dhe se është e mundur të krijohet.
Agim Hajrizi ishte më shumë se një lider sindikal. Ai ishte një luftëtar, një luftëtar i drejtë, një mbrojtës i patrembur i të shtypurve. Ai iu kundërvu shtypjes, u përball me padrejtësinë dhe i tha të vërtetën pushtetit, edhe kur kjo do të thoshte të vinte jetën e tij në rrugën e drejtësisë dhe të lirisë.
Dhe megjithëse ai mund të jetë hequr shumë shpejt prej nesh, shpirti i tij jeton në zemrat e të gjithë atyre që vazhdojnë luftën për të drejtat e punëtorëve, që refuzojnë të heshtin përballë tiranisë, që besojnë, siç bëri ai, se një botë tjetër e duhur dhe shumë më emirë është e mundur.
Pavarësisht barbarisë që u përballën, shpirti i tyre mbeti i pathyer dhe veprat e tyre nuk mund të shtypeshin. Guximi i tyre përballë fatkeqësive shërben si një testament për qëndrueshmërinë e shpirtit njerëzor dhe fuqinë e bindjes.
Ndërsa ne nderojmë kujtimin e tyre sot, le të riangazhohemi gjithashtu për të mbështetur vlerat që ata i mbanin të shtrenjta.
Dhe, le të përpiqemi të imitojmë pasionin e tyre, integritetin e tyre dhe angazhimin e tyre të palëkundur ndaj drejtësisë.
Duke vepruar kështu, ne sigurojmë që trashëgimia e tyre të vazhdojë të jetojë dhe se kontributet e tyre në shoqëri nuk do të harrohen kurrë.
Të faleminderit Profesor Latif Berisha, të faleminderit zoti Agim Hajrizi./KultPlus.com
Janë bërë 25 vjet qëkur NATO ka bombarduar caqet e ushtrisë serbe, ku pas 78 ditë bombardimesh Kosova fitoi lirinë, duke u bërë kështu që 24 Marsi të renditet në mesin e datave të rëndësishme historike të Kosovës.
Në këtë përvjetor të rëndësishëm Faruza Kallaba, pilote amerikane me origjinë shqiptare, ka bombarduar për javë të tëra dhe furnizoi aeroplanët e NATO-s derisa po kryenin intervenimin mbi caqet serbe në Kosovë.
Image Duke folur për intervenimin e NATO-s në Kosovë, tha se sa më shumë kohë që kalon duket gjithnjë e më e veçantë ajo ngjarje.
“Secili përvjetor i jep më shumë vlerë, sepse më bën të rimendoj çdo gjë”, tha Kallaba për ngjarjen e 24 Marsit, në RTK.
Ajo më tej rrëfen për kohën e fluturimeve, që sipas saj, ka pasur raste të rëndësishme, ndonëse nganjëherë netët kalonin shpejt.
Kallaba bëri të ditur se gjatë kohës së bombardimeve ka qëndruar në Francë.
“Ne ishim të vendosur në Francë dhe fluturonim mbi zonë e ajo që është e rëndësishme është se rimbushnim aeroplanët gjatë fluturimit për të ndihmuar Kosovën dhe për mua kjo ishte gjëja më e mrekullueshme ”, tha Kallaba.
Image E pyetur nëse e kishte paramenduar ndonjëherë më parë se do të vinte koha që të kryente bombardime mbi Serbinë për ta çliruar Kosovën, ajo tha se nuk kam pasur parandjenjë të tillë, ndërsa shpjegoi se në cilat raste mund të bëhen aksione të tilla të forcave ajrore.
Ndryshe, Faruza Kallaba u lind në Damask të Sirisë, me 3 nëntor 1956 nga babai shqiptar, Haki Kallaba me prejardhje nga Kamenica, dhe nëna ukrainase, Ana Senkiewicz.
Ajo dhe familja e saj ishin shpërngulur nga Arabia në Chicago të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku edhe jetojnë sot.
Faruza Kallaba është e diplomuar me Akademinë Ushtarake në Universitetin e Ilinoisit me 1989 dhe ishte gruaja e parë e ekuipazhit të Gardës Nacionale të Forcave Ajrore të Ilinoisit, që nga viti 1984.
Me aeroplanin e saj bombardoi dhe fuqizoi aeroplanët e NATO-s derisa po kryenin intervenimin mbi caqet serbe në Kosovë.
Denis MacShane, ish-ministri britanik për Evropën, ka kujtuar ngjarjen e 24 Marsit, intervenimin e NATO-s në Kosovë, duke i dhënë fund një dekade spastrimi etnik, vrasjeve gjenocidale, shpërnguljeve masive të kosovarëve.
Ai, në paltformën ‘X’, ka shkruar se ish-kryeministri britanik, Tonu Blair, dhe ish-ministri i Jashtëm britanik, Robin Cook, kanë ndikuar në intervenimin e NATO-s ndaj Serbisë, për të ndaluar gjenocidin dhe shpërnguljen masive në Kosovë.
“Këtu e 25 vjet më parë, Tony Blair dhe Robin Cook, filluan një sulm të NATO-s ndaj Serbisë që i dha fund një dekade spastrimi etnik, vrasje gjenocidale, shpërngulje masive të kosovarëve dhe Bosnjës… Blair siguroi se ai do të dërgohet në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime Lufte (ICC), në Hagë të ngritur nga Robin Cook”, ka shkruar mes tjerash, MacShane.
Tutje, MacShane në platformën ‘X’, vë në dukje kujtimin e ish-kryeministrit britanik, Tony Blair në bluzat e qytetarëve të Kosovës.
“Ne e kujtojmë Tony Blair-in” në bluzat në Kosovë, në 25 vjetorin e çlirimit të Kosovës nga bashkësia ndërkombëtare të marshuar nga Tony Blair dhe Robin Cook, pas shumë vitesh ‘qetësimi’ të Millosheviqit nga konservatorët”, ka shkruar tutje, MacShane./rtk/KultPlus.com
Merita Halili është këngëtare e muzikës popullore, e cila me zërin e saj të embël, ndër vite e ka kultivuar muzikën, sidomos atë të Shqipërisë së Mesme.
Sot, KultPlus ju sjell një interpretim të saj “Lule të bukura ka Tirana”:
Lule t’bukura ka Tirana Na i mbush rrugët plot me erë. Lule t’bukura ka Tirana, Na i mbush rrugët plot me erë. Moj esmere , ku t’ka lala, Merrja kangës edhe një herë. Moj esmere , ku t’ka lala, Merrja kangës edhe një herë.
Mos më rri i dëshperu, Jam e jotja prap të du. Mos më rri i dëshpëru, Jam e jotja prap të du./KultPlus.com
