Autor: KultPlus

Shfaqja e individëve të mëdhenj në historinë e njerëzimit tregon arsyen pse bota ku ne jetojmë nuk është tërësisht egoiste, pa vlera dhe e pasuksesshme. Janë pikërisht këto personalitete që pasurojnë botën, kombet dhe popujt, me virtytet dhe veprat e tyre të pavdekshme që ato bëjnë mbi këtë tokë. Emrat që kanë një rëndësi botërore-historike dhe që janë po aq unike e po aq të mëdha për nga vlerat që posedojnë, tregojnë se si ata, me historinë e jetës së tyre kanë ndërtuar epokat e tyre. Në mesin e këtyre emrave është edhe Gonxhe Bojaxhiu, arbënorja e papërsëritshme.
Nënë Tereza, arbënorja e madhe me shpirt të gjerë, në fakt, ishte pjesë e rrënjëve të pemës së madhe të Arbërisë dhe të famshmëve të saj, pemë kjo që mbulon një pjesë të madhe të botës së krishterë, madje shkon edhe te karrigia e Shën Pjetrit. Porse, tanimë, edhe ajo është rrënjosur aty dhe po zë vendin si pjesë e shenjtërisë, si të rrënjëve të kombit arbëror ashtu edhe të Kishës.

Tashmë janë mjaft fakte të panumërta që dëshmojnë më poshtë në këtë libër se sa thellë e ka konceptuar besimin, dashurinë dhe qëllimin e jetës Nënë Tereza. Ajo u bë nëna e jetimëve; kjo gjithashtu bazohet në atë që thuhet te Psalmet (Psalmi 68: 5-6 ) se “Perëndia është baba i jetimëve…”. Ajo sigurisht që e mësoi këtë nga Zoti, pasi ishte mjeti që Zoti e përdori atë për t’i shërbyer me dashuri njeriut të braktisur, të varfrit, të sëmurit etj. Kështu, ajo donte që thirrjen që kishte marrë sa ishte në tokë ta realizonte duke i shërbyer dhe kënaqur Zotit me atë çka bënte në shërbim të njeriut dhe dashurinë për ta, ndërsa bashkimin e përjetshëm me Perëndinë e priste në mënyrë të natyrshme, pasi ajo atë e shihte si burimin e çdo diturie, dashurie dhe shpëtimi.

Sidoqoftë, kjo është drita që na verbon, kjo është madhështia e kësaj nëne të madhe arbërore që rrethon jo vetëm kombin tonë, por edhe botën e qytetëruar. Duhet nënvizuar se shumë njerëz dhe personalitete të ndryshme në botë janë fascinuar nga karizma e Nënë Terezës. Ndërsa shkrimtari ynë i njohur Ismail Kadare, në një intervistë të vitit 2003 e vlerëson kështu Nënë Terezën: “… Me këmbënguljen e saj, ajo është deklaruar si shqiptare dhe pranohet kudo, në të gjitha gjuhët e botës, si Nënë Tereza me origjinë shqiptare, që ka lindur nga prindër shqiptarë. Pra, ajo njihet si murgesha, shenjtorja shqiptare (…) është Nënë Tereza, që tregon një simbol, një dëshirë të popullit shqiptar për të pasur një kontakt me botën, për t’u lidhur me familjen e popujve, nëpërmjet dashurisë, dhe jo nëpërmjet mllefeve, urrejtjes disa herë, siç paraqitet, egërsisë. Kjo figurë, pra Nënë Tereza, papritur e kundërshton këtë gjë, duke treguar se është një popull që ka nxjerrë simbole të mëdha të dashurisë në shkallë planetare. Figura e Nënë Terezës, adhurimi i shqiptarëve për të, është një mesazh miqësie që ai ua dërgon popujve të tjerë. Kjo është diçka e madhe, sepse ky mesazh kthehet mbrapsht, si të thuash në rrethe të caktuara, e, për fat të keq, hidhet një dush i ftohtë mbi këtë prurje të mirë të vlerave të popullit tonë që tregon në këto çaste në Europën e sotme, në Ballkanin e sotëm.”

Në të vërtetë, për shkrimin e këtij libri unë kam punuar me dashuri, pasi ka të bëjë me një personalitet mbikohor të kombit tonë, për Nënë Terezën, e cila rrezatoi kudo që jetoi, veproi dhe punoi, duke mos e harruar asnjëherë atdheun, prejardhjen dhe gjuhën e saj. Qëllimi im në këtë libër është i thjeshtë, shpalosja e kësaj figure të madhe e të famshme arbënore në botën shqiptare si një vlerë e përbashkët, si një nënë që na nderon, si një nënë me të cilën njihemi kudo nëpër botë, ashtu siç na njohin edhe përmes Gjergj Kastriot Skënderbeut, si imazhe të kombit tonë. Këto dy figura kombëtare janë rregullator i padiskutueshëm i imazhit tonë. Sa herë që hidhet baltë mbi ne, del Nënë Tereza përballë dhe i tregon botës se kombi ynë ka vlera universale, se ky komb ka humanisten e pavdekshme; sa herë që shtrembërohet identiteti ynë apo rrëshqitet me apo pa dashje në mohime, del përballë figura e Gjergj Kastriotit, e cila na lidh me fatin e Evropës, na lidh me familjen, i tregon botës mbarë se ai është avokat i qytetërimit evropian, është vlera rrënjësore e familjes evropiane, pa të cilën nuk mund të kuptohet dot kjo familje dhe e ardhmja e saj.

Ndërkaq, mbi varret e njerëzve të famshëm, ashtu si Nënë Tereza, nuk ka qëndruar gjatë heshtja; ajo sërish ua ka rikthyer zemrat njerëzve, botës, kombeve dhe popujve, por tashmë si një Nënë Terezë e shenjtë. Ajo nuk vdiq, por u përjetësua, u bë vlerë universale, teksa bota i drejton sytë te veprat e saj të pavdekshme, te zemra e saj, te shpirti i saj human. Ajo u pranua si njeri i famshëm, si një dritë që ndriçon anët më të errëta të shoqërisë së varfër në vuajtje, në sëmundje e braktisje, ndaj ajo ndriçoi në shumë zemra që u mahnitën me punën e saj, me jetën dhe misionin e saj human.

GJON KEKA – NËNË TEREZA – Arbënorja e famshme e të gjitha kohërave

Vajza e Lasgush Poradecit, e cila ndan gjithnjë copëza e kujtime nga poeti, ka nxjerrë nga arkiva një letër të rrallë të lirikut të madh dërguar nënës së tij, Kostandina Gushos, më 22 qershor të vitit 1939.

Në këtë letër, Lasgushi i kërkon leje nënës së tij që të martohet me një çupë, që siç e përshkron ai është një lesh verdhë e hollë.

LETRA E PLOTË

Një letër e Lasgushit për nënën e tij Zonjës Kostandina Gusho.

Rruga Naim Frashëri Pogradec

Tiranë, 22 Qershor 1939

Nëna ime e dashur, Dyke dashur të martohem me një çupë pe shkolle që më ka hije, kërkoj lejën t’ënde. Çupa ka mbaruar përpara tetë muajsh Institutin “Nëna e Skënderbeut” dhe bën vjersha. Është një lesh-verdhë e hollë, ashtu siç më pëlqen mua po më shumë se këto, më pëlqen mëndja dhe shpirti i saj. I-ati ka qënë oficer po është vrarë prej kohe për Shqipërinë, ay kishte dy dekorata.

Unë me çupën jam njohur përpara dy vjetëve kur ajo ishte nxënëse në klasën e tetë. Kish ardhur klasa e VII-të dhe e VIII-të e Institutit nënë udhëhëqjen e kujdestares së tyre, të vizitojnë Ekspozitën e Rilindjes ditën e 25-vjetorit. Emri i çupës është Nafije Mema, ajo është një atdhetare e përvëluar si dhe unë. Ju dërgon të gjithëve shumë të fala dhe ty, nëna ime e dhemshur, të puth dorën me dashuri dhe me nder të math. Djali yt Llazar.

Adrian Kabashi, 32 vjeç, ka vdekur para një muaji. Ai ka qenë i lindur me Sindormën Daun. Teksti në vijim, i motrës së tij, gazetares së njohur Adriana Kabashi, është një rrëfim për jetën, diagnostikimin dhe peripecitë e tyre në QKUK

Dy ditë pasi mori terapi kundër gripit, Adrianit iu keqësua gjendja dhe u nisëm urgjent për Emergjencë. Po… për në emergjencën e QKUK- së! Sepse në raste të tilla pika e parë reference është Emergjenca. Ose do të duhej të ishte.

Sepse ende besoja se në qendrën spitalore kishte njerëz që bënin me përkushtim punën, sado që kishte mungesa të mëdha në barna e pajisje.

Në dhomën nr 4 na thanë le të shkojë te dhoma nr 5., Adriani mezi rrinte në këmbë. Në nr 5 ia gjetëm një karrige ku të ulet. Mjekja që i tha të ulet, m’u drejtua: nuk ka vend këtu, le të shkojë në nr 4.

Ajo insistoi dhe ne dolëm. Atyre në 4 ju treguam që s’kishte vend në 5.

Ndërkohë kjo mjeke kishte filluar të merrej me një “peshk të madh” të politikës, që nga burgu kishte ardhur për kontroll aty (e ruanin katër a pesë persona).

Në nr. 4 e vendosën Adrianin në një shtrat. Duke parë se po i vështirësohej frymëmarrja i tregova një infermieri se kishte nevojë për oksigjen. Ia vendosën oksigjenin. Një orë mbetëm duke pritur se cili mjek do të kujdesej për të. Disa analiza u bënë brenda QKUK – së dhe disa i dërgova në laboratore private.

Mjekja e Emergjencës thirri kardiologun e pulmologun. Pulmologu nuk erdhi as pas gjashtë orë qëndrimi në Emergjencë… dhe askush, fatkeqësisht, nuk kishte fuqi ta detyronte të vinte!

Kjo ishte kronologjia e hyrjes në QKUK dhe qëndrimit treditor në repartin e kardiologjisë, njësia koronare.

“Shikoni zonjë… personat me Sindromën Daun nuk jetojnë më shumë se… “.

Kështu nisi shpalosjen e profesionalizmit të tij, mjeku i ndërrimit…

“Ju lutem…! Për 32 vjet kam lexuar tërë literaturën e mundshme botërore për sindromën Daun dhe nuk është momenti të flasim për statistika…

Ne e dimë gjendjen e tij doktor… por tash duhet të merremi me virusin, jo sindromën…”.

” Por ju e dini gjendjen e tij, Sindroma Daun…”.

Ata ngrenë duart ende pa bërë asnjë përpjekje!

Njësia koronare ishte e mbushur me të moshuar të stentuar… kishe përshtypjen se krejt Kosova po vendoste stenta, masovikisht.

Mungonin gjërat elementare, barnat, injeksionet, kateterët, shiringat, sistemet e infuzionit e inhalimit e çka jo…. por, mjekët e këtushëm ushtronin ‘dinjitetshëm’ superioritetin e tyre (!) kur parakalonin para pacientëve të cilët i shikonin si zota. Ende kam para syve pelerinën e mjekut të vizitës që hiqej si shkencëtar i madh i mjekësisë thua se kishte zbuluar ilaqin kundër vdekjes…e në dhomën ku ai parakalonte lartëmadhërinë e tij, mungonin edhe qeskat e urinimit!

Një grua nën ndikimin e anestezionit çohej nga shtrati dhe rrezikonte gjakderdhjen dhe jetën. Askush nuk i qëndronte afër. Me asgjë nuk e parandalonin këtë gjë, pos me britmat arrogante të infermieres që reagonte pasi e paralajmëronin të shtruarit e tjerë në dhomë.

Unë nuk e di kush është fajtor për gjendjen në QKUK… mjekët, qeveria, kriminelët, krimi i organizuar në nivel qendror apo kriminaliteteti brenda QKUK -së, por e di që atë vend e ka mbërthyer krimi individual, neglizhenca, injoranca, si dhe kriminaliteti i organizuar…

Vendi ku pacienti është një nga lebrozët e shumtë që po të ketë fatin dhe organizmin e fortë do t’i mbijetojë sëmundjes dhe QKUK – së… aty infermieret i krijojnë alibi mjekut që mungon me orë të tëra… e fati i pacientit është edhe në duart e infermieres që nuk di të bëjë dallimin midis 15 minutave inhalim e 15 mililitrave të tretjes për inhalim!

E kur më në fund mjeku parakalon për vizitë, na hedh një sy, ndërron dy llafe me kolegun: “ma mirë është sot…” dhe vazhdojnë tek shtrati tjetër…

“Sepse… shikoni zonjë, ju e dini, personat me Sindromën Daun…”.

QKUK është pasqyra e këtij vendi. Këtu s’ka vend për ‘tjetrin’ për atë që është ndryshe, sepse kjo shumicë uniforme me një tru të uniformuar nuk ka aftësi të kuptojë e pranojë realitete që dalin nga kornizat e mendjes së tyre mediokre.

Edhe këtu rivaliteti, inatet personale, ndikimet partiake, kishin bërë të veten… “Ma mirë mos me ardhe unë aty, se me më pa ata, veç sherrin ja boj djalit” kështu m’u përgjigj njëri nga mjekët, të cilin e konsultova për mundësinë që Adrianin ta largoja nga ky vend.

Po. Këtu mjeket kishin zhbërë besimin se mantelbardhi dhe humanizmi janë koncepte të pashkëputshme me njëri tjetrin.

Unë pata fatin ta largoj Adrianin nga kjo karantinë, e ta dërgoj në një spital privat. Por, dikush mund të mos e ketë!

Adriani nuk i mbijetoi gjendjes së rënduar, por ne nuk u dorëzuam deri në fund…

Mjekët tanë nuk e kanë përgatitjen e duhur etike e profesionale të trajtojnë secilin pacient si individ të vecantë e jo si statistikë.

Në mjekësi jo gjithnjë dy plus dy bëjnë katër.

Këtë e ka dëshmuar edhe jeta e Adrianit (Gigit tonë), i cili përkundër diagnozës që statistikisht i jepte vetëm 3 vjet jete, ka jetuar 32 vite të lumtura. Sepse kishte vëmendjen si individ i veçantë, kishte respektin dhe dashurinë e pafund për atë që ishte.

Adriani (Gigi) që nga dita e parë e jetës së tij na ka sjellë gëzimin në shtëpinë tonë. Na ka dhanë kaq shumë dashuri, e cila do t’na bëjë dritë tanë jetën.

Përndryshe QKUK, kështu si është, duhet të mbyllet… të paktën këtyre doktor xhekillave t’ju pamundësohet eksperimentimi me trupat e njerëzve!

Gigi, dashuria ime ekstra. Ai ishte ekstra në çdo gjë, ashtu siç e kishte edhe një kromozom ekstra.

Është e vështirë jeta pranë një shkrimtari të madh, çfarë është Kadare?
Ju më pyesni në është e vështirë. Natyrisht që s`është e lehtë. Sepse, angazhimi total pas punës i një shkrimtari kërkon një përkushtim total nga gjithë pjesa tjetër ku ai jeton. Në rastin konkret, ky shkrimtar që është Ismaili, nuk jeton vetëm dhe i shkëputur nga tërë problemet e përditshme dhe aq të mërzitshme, do të thosha, që na rrethojnë. Që ai të punojë i qetë, me këto ‘të mërzitshme’, por të pashmangshme të jetës sonë, duhet që dikush tjetër të merret me to. Dhe ky dikush, në rastin konkret, jam unë. Po të ishte se do të kisha një profesion tjetër, ta zëmë inxhiniere apo juriste, apo mësuese, mendoj se gjithçka do të ishte fare ndryshe. Por, unë aspiroj të njëjtin zanat si ai, pra atë të të shkruarit. Nga njëra anë, kjo ngarkesë ka brenda vetes brengën që, duke marrë përsipër gjithçka të përditshme, për mua s`mbetet ose mbetet fare pak kohë e lirë. Nga ana tjetër, kjo ka të mirën e madhe që unë e dua dhe e kam kaq për zemër punën që bën ai, sa me gëzim dhe pa m`u rënduar fare marr përsipër ngarkesa të tilla, që, në kushte të tjera do ti refuzoja vendosmërisht. Dhe përsëri këtu ka një zgjedhje. Duke e adhuruar në mënyrë të vazhdueshme artin e tij, unë jam në gjendje të bëj edhe dallimin e madh: cila nga këto punë midis ne të dyve është më e rëndësishme? Dhe përgjigjja e kësaj, mendoj, s`është ndonjë gjë vështirë për tu gjetur.

Burimi: Sanije Gashi – Ecje nëpër kujtesë

Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Tiranë ka uruar sot Ditën Ndërkombëtare të Poezisë në një mënyrë të veçantë.

Një pjesë e punonjësve në Ambasadë kanë recituar vargje të njohura shqipe në këtë urim.

Poezitë e Çajupit, Asdrenit, Ndre Mjedës e Naim Frashërit kanë ardhur të recituara nga njerëz të ndryshëm në Ambasadë, duke kulmuar me Ambasadorin e SHBA-ve në Tiranë.

Nuk është hera e parë kjo që Ambasadë e SHBA-ve në Shqipëri uron shqiptarët në gjuhën e tyre, në një festë ku të gjithë festojnë poezitë dhe letërsinë më të mirë shqipe ndër vite. / KultPlus.com

Shqipëria u përfaqësua në Panairin e Librit në Leipcig 2018 me tre autorë: Thanas Medi, Gazmend Kapllani dhe Manjola Nasi. Përfaqësimi i Shqipërise u organizau nga Ministria e Kulturës, në bashkëpunim me rrjetin evropian TRADUKI.

Ministrja e Kulturës Mirela Kumbaro Furxhi mori pjesë në Panairin e Librit Leipziger Buchmesse. Me praninë e Michael Roth, Ministër Shteti për Europën, shkrimtarit Christoph Ransmayr, si dhe ministrave të kulturës të disa vendeve të Ballkanit dhe përfaqësuesve më të rëndësishëm të rrjetit TRADUKI, ku mbajti fjalën në panelin “Për Evropën! Për TRADUKI-n!” Me praninë e Michael Roth, Ministër Shteti për Europën, Ministres së Kulturës së Shqipërisë Mirela Kumbaro Furxhi, shkrimtarit Christoph Ransmayr, si dhe ministrave të kulturës të disa vendeve të Ballkanit dhe përfaqësuesve më të rëndësishëm të rrjetit TRADUKI

Te stenda “Café Europa” me organizatorë Traduki-n, Ministrinë e Jashtme të Gjermanisë dhe Fondacionin “S. Fischer”, ministrja e Kulturës Mirela Kumbaro theksoi se “Stenda shqiptare është një stendë e kulturës. Kur flasim për integrimin evropian kultura është ajo që na perfaqeson me se miri, e cila luan edhe rolin e promotorit politik dhe ekonomik ne integrimin evropian. Anëtarësimi në TRADUKi ështe nje nga promotorët e integrimit”.

Pjesëmarrës në stendën shqiptare ishin Ministri i Kulturës së Maqedonisë, Robert Alagjozovski, Ministri i Kulturës së Malit të Zi, Aleksandar Bogdanović, drejtoresha e rrjetit Traduki, Antje Contius, përfaqësues nga KulturKontakt dhe Ministria e Kulturës së Austrisë, etj.

Takimi u mbajt në moderimin Mimoza Hysës e cila theksoi se “Koncepti i përfaqësimit të letrave shqipe në këte panair eshte krijimi i hapësirëssë dialogut gjirtheperfshires. Letërsia na ndihmon për të rrëfyer izolimin e pazakontë dhe tranzicionin e gjatë për të kuptuar veten dhe tjetrin. Ndaj në të njëjtën stende shqiptare përfaqësohemi me shkrimtarin Ismail Kadare dhe Kasëm Trebeshinën, për një dialog të hapur”.

Në njoftimet paraprake, Ministria e Kulturës nënvizonte se në këtë panair, letërsia shqipe prezantohet në stendë dhe në katalog përmes thënies së shkrimtarit tonë Ismail Kadare “Letërsia më fali lirinë dhe jo anasjelltas” e nga ana tjetër Ministria lajmëronte se “një nderim i veçantë ‘IN MEMORIAM’ për shkrimtarin Kasëm Trebeshina, si një nga emrat më të diskutuar, herë të vlerësuar dhe herë të anatemuar të letrave shqipe”.

Tre shkrimtarë, të ndryshëm nga njëri tjetri rrëfyen pengjet dhe temat e krijimtarisë së tyre: Thanas Medi emigrant në Greqi prej shumë vitesh rrëfeu ngulmimin që e kishte shtyrë të rrëfente historinë e një pakice të harruar: vllehët.

Historia e popullit endacak që ngrinte kasollet buzë lumenjve, ku në një te tillë kishte lindur dhe vetë, historia e ruajtjes së një kulture me tradita, rite të çuditshme. Këngë e shumë magji.

Gazmend Kapllani rrëfeu për një tjetër shpërngulje të dhimbshme, atë të emigrantit. Dhe obsesionin e tij për kufijtë: ata të dukshëm dhe ata të padukshëm.

Udhëtimi i Manjola Nasit është “Një udhëtim e gjysmë” është shtegtim në kohë Eshte Fari, syri i madh që sheh e ruan të gjithë që shkojnë e vijnë pa lëvizur.

Kush përfiton më shumë: ai që ikën, apo ai që rri?

Për Gazmend Kapllanin bota nuk mund të jetojë pa emigracionin, pa njohjen me tjetrin që vë në provë gjithesecilin. Kush përfiton më shumë pastaj është pyetje njemilion dollarëshe.

Për Thanas Medin shtegtimi dhe lëvizja bëhet për një jetë më të te mirë dhe është rritje e njeriut.

Në ditët e Panairit të Librit në Lajpcig 2018, Ministrja e Kulturës Mirela Kumbaro Furxhi u takua me homologun e Malit të Zi, Aleksandar Bogdanović, ku diskutuan mbi projekte të përbashkëta, të cilat marrin udhë me dy projekte IPA në bashkëpunim me partnerët italianë. Dy ministrat shprehën angazhimin dhe gadishmërinë për komunikime të mëtejshme dhe bashkëpunime, jo vetëm të dy ministrive, por dhe institucioneve të artit dhe kulturës, me synimin e një takimi, i cili do të realizohet në Cetinjë.