Në faqen n°240të dokumentit të “Société des Nations – Journal Officiel”, botuar në shkurt të 1925, gjejmë një memorandum që pasqyron, shpërnguljen, dhunën dhe vrasjet e çamëve nga autoritetet (milicia) greke, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
“Dihet se Lidhja e Kombeve ka udhëzuar Komisionin Miks në Greqi që të dallojë shqiptarët nga turqit në mënyrë që të parët të mos largohen nga shtëpitë e tyre.
Për fat të keq, autoritetet lokale helene, me një zell të tepërt, përdorin mjete indirekte për të detyruar shqiptarët myslimanë të Greqisë që të largohen nga ky territor.
Këto mjete janë përndjekja sistematike e kryer me sqimë.
Kështu shqiptarët e Çamërisë (Prevezës dhe Filatit) keqtrajtohen dhe vidhen çdo ditë nga grabitës, nën sytë e xhandarmërisë dhe autoriteteve civile greke.
Grabitësi Çile Mastora dhe zëvendësi i tij Nikolla Qamo ishin veçanërisht të specializuar në këtë profesion, në rrethin e Paramithisë, ku banorët e fshatrave përreth duhet t’u paguanin atyre një haraç.
Autoritetet greke kanë zënë me forcë shtëpitë e shqiptarëve dhe kanë strehuar në to refugjatë, duke lënë jashtë, në rrugë, banorët vendas, ndërsa shtëpitë e të krishterëve nuk janë prekur.
Fshatrat si Karbunare, Gardhiqi, Dragumi janë zbrazur nga banorët e tyre, të cilët janë strehuar në Parga dhe Margariti, në mjerimin më të zi.
Autoritetet mbyllin sytë, nuk u japin kurrë të drejtë shqiptarëve, por, nga ana tjetër, mbështesin veprimin e bandave.Kështu nën-toger (officer) Papasi terrorizon popullsinë e Filatit, dhe shqiptarët që guxojnë të paraqesin një ankesë kundër grabitësve, i nënshtrohen dhunës. Disa grabitës imponohen zyrtarisht si mbledhës parash ndaj fshatarëve shqiptarë, dhe mjerë ata që nuk duan t’u nënshtrohen atyre.Për shembull, grabitësi Teodor Cimando u imponua për fshatarët e Lopes.
Grabitësit Nejo dhe Haidus vjedhin fshatrat shqiptarë të Lopes, Koskës, Sqeparit, Spatarit, dhe ndërsa shqiptarët kanë pasur prirjen për të shmangur këtë haraç,oficeri Papas (për të cilin biseduam më sipër) vrau përpara të gjithë shqiptarëve Adelin Pilafin dhe Rustem Hamzain nga Versela, për arsyen se ata refuzuan t’u paguajnë haraç këtyre grabitësve.
Shqiptarëve nuk u lejohet të ankohen për dhunën dhe vjedhjen e kryer nga refugjatët; shqiptarët Mamo Balo, Shuaib, Malo Mustafa Saidi, Adem Shuaibi dhe Qerim Melaku nga Margelleçi (Margariti) u burgosën dhe u dërguan në Prevezë pasi guxuan të ankoheshin se refugjatët po vidhnin perimet, ullinjtë dhe frutat e pemishteve të tyre.
Politika e ndjekur nga këto trajtime është t’i detyrojë shqiptarët të largohen nga Greqia. Autoritetet përndjekin ata shqiptarë që deklarohen kështu dhe nuk duan të largohen nga shtëpitë e tyre.
Kështu shqiptarët Haki Musa, Musa Demi (nga Filati), Omer Çapari dhe Xhevat Merushi (nga Preveza) u sollën para gjykatës si “propagandistë shqiptarë”.Edhe muftiu i Filatit u dërgua para gjykatës, por u lirua menjëherë pasi premtoi se do të deklarojë veten si mbështetës i shkëmbimit.
Prefekti i Prevezës, z. Xhekas, kërcënoi shqiptarët Sheik Sabriun, Mehmet Buzën dhe Shukri Abazin pasi guxuan të thonin para Komisionit Miks se ata janë shqiptarë dhe për këtë arsye ata nuk duhet të largoheshin nga vendi.
Përndjekjet e shqiptarëve në fshatrat që ndodhen në prefekturat e Florinës dhe Kastorisë nuk janë më pak të neveritshme.
Atje gjithashtu, u morën gjithçka shqiptarëve, shtëpitë, të korrat, bagëtitë dhe, me qëllim që t’i detyronin të largoheshin, ata pësuan keqtrajtime të përditshme. Pra, të emëruarit Mustafa Ismaili dhe Demir Mustafa, me origjinë nga fshati shqiptar Revani (Kastorisë), u rrahën deri në vdekje, më 28 prill 1924, në postën ushtarake të Revanit dhe atë të Kalovishtës. Fytyrat dhe trupat e të dy viktimave ishin deformuar në atë mënyrë sa nuk kishte më asgjë njerëzore.
Një tjetër shqiptar, Abdullah Zeqiri, nga Sliveni (Kastoria), u vra më 4 maj 1924 nga refugjatët ndërsa autoritetet nuk bënë asnjë përpjekje për të arrestuar vrasësin.”
Jonida Maliqi sapo ka parakaluar në tapetin e Eurovizion e cila është paraqitur me një fustan të kaltër, por me një detaj ylberi, shkruan KultPlus. Fustani i saj për këtë parakalim është punuar nga Ardi Asllani.
Ajo
ka folur në lidhje me dukjen e saj, por edhe për mesazhin e këngës së saj që ka
të bëj me refugjatët.
Jonida Maliqi ka thënë se kjo këngë i dedikohet refugjatëve në nivel global. Për më shumë ndiqeni videon./KultPlus.com
T’kam e jam nânë ! ( Për nânën teme sojnike e nânat si ajo!)
Kam rrokë qillin, tuj prekë tokën, tuj thânë: T’dù ! Kam ul’ zanin, tuj brrit’ n’ajri, tuj t’thanë: M’fal ! M’ke fshi lodin, tuj m’njeh fajin, tuj m’thânë: Mo(s) ! Je keshë n’mu, tuj kjâ n’mushkni, tuj m’thânë: Ani ! Idhnù n’mù, nderù n’mù, tuj m’thânë: Çikë ! Knâqë n’mù, g’zu n’mù, tuj m’thânë: Nânë ! Je çikë e grue, je nânë e zot, Tuj t’thânë: Nânë, je tanë ç’ka kam ! Jam çikë e grue, nânë e zot, tuj m’thânë: Bijë, t’kam nânë !
Në kuadët të Festivalit Leonardo Lidi në Torino të Italisë do të prezantohet edhe shfaqja “Gishti” i dramaturges Doruntina Basha, por kësaj radhe do të vjen me regji të Leonardo Lidi, shkruan KultPlus. Kjo shfaqje në këtë festival do të prezantohet më 22 qershor dhe është përkthyer nga Elisa Copetti.
“Gishti” tregon historinë e dy grave, vjehrrën
dhe nusen, të cilat edhe dhjetë vite pas zhdukjes së burrave të tyre në luftën
e Kosovës, jetojnë së bashku, të paafta për t’u vajtuar siç duhet të vdekurit e
tyre, dhe të vazhdojnë me jetën.
Zoe
dhe Shkurta jetojnë një jetë që është e mbushur me emocione të forta: dashuri,
urrejtje, lot, të qeshura dhe mbi të cilën është mbizotëruar përjetësisht fryma
e atyre që nuk janë me. Një dramë që fillon nga një gisht i prerë, duke
përgatitur bukën për pritjen e dy burrave të shtëpisë, të cilët para
dymbëdhjetë vjetëve dolën nga shtëpia për të mos u kthyer kurrë më.
Një
nënë e cila nuk pajtohet asnjëherë me fatin e keq të tyre, gjersa nusja apo siç
e thërriste ajo Shkurta, më në fund arrin ta kuptojë se ata nuk do të kthehen,
e që ato duhet të pajtohen me fatin që është shkruar për të dyja , por jo zemra
e një nëne nuk mund ti bëjë ballë asaj.
“Gishti” kështu bëhet tregimi për një vetmi të madhe, por edhe për shpresën, për ditët që rrjedhin ngadalë, fuqinë e fantazisë dhe bindjes, dhe ndrydhjes së pashmangshme të jetës së përditshme në çdo shoqëri post-traumatike. Shfaqja “Gishti” është prezantuar në shumë teatro, duke përfshirë edhe ato ndërkombëtare. / KultPlus.com
Për këdo që nuk është në dijeni, 12 maji i dedikohet NËNËS! Si në çdo vit tjetër, edhe këtë 2019 mbarë globi pritet të bëjë shpenzime të konsiderueshme në emër të dashurisë për gratë që na sollën në jetë.
Nëse edhe ju e urreni gjithë këtë komercializim të ditës ndërkombëtare të nënës, imagjinoni si do ndihej Anna Jarvis po të ishte gjallë, gruas që iu desh të kalonte shumë peripeci derisa të bënte të mundur nderimin e nënës qoftë thjesht dhe vetëm në një ditë të vitit.
Megjithatë, pak para se të ndërronte jetë, Jarvis pranoi se pendohej për shumëçka lidhur me Ditën e Nënës. Nëse do të jetonte ende, Anna do të ish’ duke përjetuar makthin më të madh të jetës së saj.
Përpara se të ndërronte jetë, mamaja e saj, Anna Reeves Jarvis shpresonte që dikush t’i dedikonte një ditë speciale mamave. Kur ajo ndërroi jetë më 9 maj 1905, Jarvis vendosi ta bënte ëndrrën e së ëmës realitet.
Kështu nisi një fushatë jo vetëm ndaj mamasë së saj, por ndaj kujtdo. E gjitha nisi fillimisht në qytetin e saj të lindjes, Grafton, Virginia perëndimore, e cila shënon vendin e parë që mundësoi organizimin e kësaj feste zyrtare (tre vite më vonë) në kishën Andrews Methodist Episcopal që sot konsiderohet si vendi i shenjtë përsa i përket kësaj dite të shënuar.
Në 1914- n, presidenti Woodrow Wilson nënshkroi një projekt- ligj që njihte ditën e nënës së Jarvis- it si festë kombëtare.
Ka një arsye përse është Dita e Nënës dhe jo e nënave
Qëllimi i kësaj dite ishte një dhe i vetëm: nderimi i nënës më të mirë që ka jetuar ndonjëherë sipas teje. Shkurt, nënën tënde. Por sot, festa ka marrë përmasa globale duke uruar këdo që është bërë nënë apo të festuarit mes mamash, pa praninë e fëmijëve.
Kështu, Jarvis mohoi festën e saj
Jarvis nuk mund ta kapërdinte faktin që njerëzit shpenzonin kaq shumë para për lule, çokollata apo dhurata me çmime marramendëse. Si fillim protestoi ndaj luleshitësve të cilët rrisnin çmimet në ditën në fjalë. Më pas akuzoi zonjën e parë Eleanor Roosevelt për përdorimin e Ditës së Nënës si një mënyrë për të promovuar shëndetin dhe mirëqenien e fëmijëve dhe grave. Jarvis- it nuk i pëlqente kjo lidhje dhe deformim që po i bëhej festës.
Jarvis vdiq në sanatorium në 1948- n. Sot njerëzit vazhdojnë ende të blejnë lule, bizhuteri… dhe mesatarisht pritet që sot, vetëm populli amerikan të shpenzojë plot 25 miliardë dollarë. /insajderi/KultPlus.com
“Gjëja më me rëndësi që babai mund të bëjë për fëmijën është ta dashurojë nënën e tyre!” – Theodore Hesburgh
“Gjithçka që jam apo shpresoj se do të jem, ia kam borxh nënës time engjëllore!” – Abraham Lincoln
“Dashuria e nënës është paqja. Nuk ka nevojë të fitohet, nuk ka nevojë të meritohet!” – Erich Fromm
“Nëna është emri i Zotit në buzët dhe zemrat e fëmijëve të vegjël!” – William Makepeace Thackeray
“Jeta fillon duke u zgjuar dhe dashuruar fytyrën e nënës!” – George Eliot
“Kemi lindur nga dashuria; dashuria është nëna jonë!”– Rumi
“I lumtur është djali besimi i të cilit te nëna mbetet i pandryshuar!” – Louisa May Alcott
“Nuk keni nevojë të meritoni dashurinë e nënës; keni nevojë të meritoni dashurinë e babait!” – Robert Frost
“Dashuria e nënës është karburanti që lejon një person të thjeshtë për të arritur të pamundurën!” – Marion C. Garretty
“Burri e do të dashurën më së shumti, gruan më së miri, e nënën më së gjati!” – Proverb irlandez
“Në veshët e një fëmije, fjala “nënë” është magjike në të gjitha gjuhët!” – Arlene Benedict
“Ka mijëra gra, por vetëm një nënë!” – Proverb bolivian
“Kur je nënë, nuk je kurrë vetëm në mendimet e tua. Një nënë gjithmonë duhet të mendojë dy herë. Një për vete dhe një për fëmijën e saj!” – Sophia Loren
“Në momentin që lind një fëmijë, lind edhe nëna. Ajo nuk ekzistonte më parë – gruaja ekzistonte, por kurrë nëna. Nëna është qenie e re!” – Osho
“Nëna mban duart e fëmijës për pak… e zemrat përgjithmonë!” – Anonim
“Nëna: çdo dashuri fillon dhe përfundon atje!” – Robert Browning
“Fati i ardhshëm i një fëmije, është gjithmonë rezultat i punës së nënës së tij!” – Napoleon Bonaparte
“Zemra e nënës është një humnerë e thellë, në fund të së cilës gjithmonë do të gjesh falje.” – Honore de Balzac
“Nëna është drita e shtëpisë!” – Proverb shqiptar
“Pa diell nuk ka lule, pa dashuri nuk ka fat, pa grua nuk ka dashuri, pa nënë nuk ka poetë, as heroj!” – Maxim Gorky
“Është veç një fëmijë i bukur në botë dhe çdo nënë e ka atë!” –Proverb kinez
“Mjekët më thanë se kurrë nuk do të mund të ecja përsëri, por nëna ime ishte e sigurt se do të ecja përsëri. E, dhe unë besova nënën time!” – Willma Rudolph
“Zoti nuk mund të ishte kudo, prandaj i krijoi nënat!” – Proverb hebraik
“Disa nëna puthin, të tjera janë më të rrepta, por dashuria është gjithmonë e njëjtë. Përveç kësaj, shumica e nënave puthin dhe qortojnë në të njëjtën kohë!” – Perl S. Back
“Nuk e kuptoni se sa ju do nëna juaj , derisa të zbuloni në sirtar të gjitha pikturat dhe kartat që i keni dhënë!” – Pam Brown
“Nëna e mirë nuk pyet a dëshiron, por jep!” – Prover anglez
“Nëna: banka që depozituam të gjitha dhimbjet dhe shqetësimet tona.” – Thomas De Witt Talmage
“Lotët e nënës janë fuqia më e madhe hidroelektrike në botë!” – George Bernard Shaw
“Dashuria e nënës nuk vjetrohet kurrë!” – Seneka
“Kur je një nënë e mirë, gjithçka falet!” – Emile Zola
“Nëna është gjithçka – ajo është ngushëllimi ynë në pikëllimin, shpresa jonë në mjerimin tonë dhe fuqia jonë në dëshpërim; është burimi i dashurisë, mëshirës, dhembshurisë dhe faljes. Ai që humbet nënën e vet humb një shpirt të pastër që e bekon dhe e mbron vazhdimisht!” – Khalil Gibran
“Fëmijët janë spirancat që mbajnë nënën gjallë!” – Sofokliu
“Duart e nënës janë bërë nga brishtësia dhe fëmijët flen rehat në to!” – Victor Hugo
“Sa herë lind fëmija, lind edhe nëna!” – Gilbert Parker
“Amësia ka efekte humane. Gjithçka reduktohet te thelbësorja!” – Meryl Streep
“Amësia: Çdo dashuri lind dhe përfundon aty!” – Robert Brownin
“Babai më thoshte: “Rri i përulur, dhe duhet të punosh më shumë se secili”. Nëna më thoshte: “Bëhu vetja”. Ajo gjithmonë më mësonte se veç Zoti mund të më gjykojë!” – Nate Robinson
“Në momentin kur kishte shumë paqe në Qiell, por zërat nga Toka mund të dëgjoheshin dhe fëmija me ngut pyeti: “Zot, po të largohem tani, më thuaj emrin e engjëllit tim”. “Ju thjesht do ta quani atë, ‘Nënë”! – Anonim
“Nëna kupton atë që nuk e thotë fëmija!” – Proverb hebraik
“Dashuria e nënës të çliron!” – Maya Angelou
“Kurrë nuk e dija se sa shumë dashuri mund të mbante zemra ime, derisa dikush më quajti: “Nënë”!” – Anonim
“Pas çdo gjëje, ka një histori, por pas çdo historie tuajën gjithmonë është historia e nënës, sepse te e saj fillon e jotja!” – Mitch Albom
“Dora që përkund djepin është ajo që rrotullon fatin e njerëzve, sepse ajo dhe vetëm ajo e drejton jetën kah horizontet e ndritura ose të errëta!” – Haki Stërmilli
“Nëna është personi i vetëm në botë që të do para se të të shohë!” – Johann Heinrich Pestalozzi
ia kam pa tmerrin tek i randonte n’çerpikë kur shihte në TV gra të thyeme moshe të ndjekuna armiku që dikush i tërhiqte zvarrë mbi ndoj thes të dhintë apo ngrykë si fëmijë të ngrim’ acarri, grumbulluq në ndoj karro me rrotë të shfryme… të mos flas kur ndjente vajtime mbi fëmijë e burra të grimë thike nana s’bante as dh’et hapa pa u mbush’ frymë në duart e policisë serbe kur rashë dhe u bana gati për pushkatim çuditnisht qëndroi pa b’za si ni staue pej dheu e shtangun seciles arkeologët ia marrin masat dhe përmasat ia hamendin moshën pulsin rrezistencën ndaj përplasjeve dhe tundimet e tokës nanë dhe munohen me ia gjet fillin e gjallesës dhe me ia konstruktue ni vdekje tepër tragjike dhe me ia shkaktue ni dhimtë të madhe sa vrasja e djalit ni tmerr të pakufishem sa historia botnore me ia thur pastaj ni trill letrar dhe me e ba ni dramë gjithkohësie nga e thjeshta e heshtur nga ni nanë e kam shikue beftë dhe sall sytë i kanë leviz sa për t’ma ba me dije se e kam lanë të gjallë prit’m nanë kam dashtë me i thanë dhe zani m’ka tradhtue… e ndjej edhe tashti ajo m’ thosh’ nuk kam me dekë pa ardh nga syrgjyni bir jam qindpërqind i sigurt se ka dashtë më më thanë me dekë nuk kam po ia ka vu dorën gojës mos ban sakrilegj mos me i dal ofshamë ajo u ba ni nanë fantastike dhe më priti me ma pa ballin pa gjak duart me m’i shtrëngue pa zingjirë u bana dhe unë ni djal durimtar dhe ia prita dekën e bardhë hijeshinë e qefinit pashë sa le’t asht me e bajt nanën në supe pesë djel të rritun…tek ndërrohet me bijtë e tyre (aq e le’të ish nana dhe të duket sikur të dyja kambët po të sharrojnë në dhe – ndoshta asht krejt njajt sikur ajo ka bartur fëmijë në bark, veçse ti tashti ke mërzi ajo atohera asht e gzueme, ajo po bante jetën!?) ma pa lirinë ia pashë dekën…/KultPlus.com
Koncerti titullohet “Jetë me ju” Këngëtarja e mirënjohur shqiptare, Manjola Nallbani më 16 maj do të mbajë koncertin e saj recital, “Jetë me ju”.
Koncerti do të mbahet me fillim nga ora 19:00 në Qendrën Kulturore- Katedralja Ortodokse në Tiranë, përcjell rtv21.tv
Manjola Nallbani, koncertin e ka emëruar “Jetë me ju”, për shkak të duartrokitjeve dhe mirëpritjes që publiku i ka bërë ndër vite. Në skenën e koncertit recital bashkë me Manjolën do të ngjiten edhe artistë të tjerë shqiptarë. /KultPlus.com
Akademik Esat Stavileci, tashmë i
ndjerë, në ligjeratën përshëndetëse me studentët e Universitetit të Prishtinës,
të dhënë para pensionimit të tij pesë vite më parë, tashmë kjo ligjëratë mjaft
prekëse, por edhe motivuese për të gjithë ne, po konsiderohet si një nga
”testamentet” më të mira lënë për gjeneratat e reja. Akademik Stavileci ka lënë
një thesar përplot ”testamente” të shkencës e urtësisë, i cili nuk rreshti së
punuari për dije asnjëherë.
Një postim që po qarkullon në rrjetet
sociale, thuhet se kjo është porosia që Akademik Stavileci u kishte lënë
studentëve para pensionimit të tij.
Lexojeni
të plotë ligjëratën “testament” të Akademikut Esat Stavileci:
”Nuk më mban të mërzitur sot vetëm malli për motrën,
tashmë të ndjerë prej një jave, por edhe momenti i ndarjes nga një mjedis në të
cilin kam kaluar gati një gjysëm shekulli të jetës sime. Prandaj, nuk mund të
ndahem prej jush, pa iu lënë disa “porosi të jetës dhe të kohës”.
Për
45 vjet në Fakultetin juridik të Universitetit të Prishtinës (1 tetor 1965 – 1
tetor 2010) dhe në jetën time, kam mbajtur parasysh këshillën: në jetë bën
vetëm atë që duhet të bësh, mos bën atë që s’duhet të bësh! E pranoj se kam
lindur me fat. Fati më i madh i njeriut është të lindësh me fat! Me fat është
ta meritosh lindjen! Kush e meriton lindjen, e ka të lehtë vdekjen!
Herët kam mësuar se kush jam dhe kush mund të bëhem. Nëse nuk di se kush
je, nuk do të dish as kush do të jesh! Njeri ideal është ai që di se nuk ka
njeri ideal!
Sot
“po dal nga një derë” në të cilën kam hyrë para 45 vjetësh. Eshtë fat i madh të
presësh të dalësh nga dera në të cilën ke hyrë! Nga të gjitha dyert më të mirat
janë dyert e hapura; nga të gjithë çelësat janë ata që hapin të gjitha dyert!
Në jetë nuk kam ndeshur në dyer të mbyllura. Kam përdor çelësat që m’i kanë
hapur të gjitha dyert dhe për këtë ndihem krenar!
Pse
po largohem? Përherë kam konsideruar se më mirë është të largohesh se të të
largojnë! Eshtë pëlqyer një aforizëm i imi: ne shqiptarët sikur nuk dimë se kur
është mjaft! Kam dashur që me shembullin tim të dëshmoj të kundërtën! Eshtë
mjaft nëse “le pas vetes” ata që mund të trashëgojnë: dy asistentë doktorë
shkencash në këtë fakultet dhe dy asistentë doktorë shkencash në Universitetine
Europës Juglindore në Tetovë.
Kam
ecur nëpër një rrugë të mesme, sepse shumë herët më kishin mësuar se mesi është
i artë.
Sot po përshendetëm me ju dhe me institucionin në të cilin kam punuar 45
vjet. Po mbaj një fjalë që mund të kualifikohet në një ligjeratë lamtumirëse.
Kush mban ligjeratë lamtumirëse duhet ta ketë merituar ligjëratën inauguruese.
Lartësia e bjeshkës “nuk matet me sy”, por “me këmbë!”.
Në
jetën time kam ecur këmbë, që të “mos më mashtrojnë sytë!”.
Pyetja e parë me të cilën u jam drejtuar studentëve të gjeneratës sime të parë
ka qenë: si pëlqeni t’ju flas: me gjuhën dhe stilin e rëndë të juristit që të
më “konsideroni të mençëm”, pa më kuptuar asgjë, apo me gjuhën dhe stilin e
lehtë të juristit, që “t’i kuptoni të gjitha”.
Besoj
se më ka kuptuar shumica. Më vjen keq për atë pakicë që nuk ka dashur të më
kuptojë!
Jeta
është një mësim që “mund të mësohet”, por që “nuk mund të porositet!”.
Jeta,
në të shumtën, i ngjanë tregëtisë: në të mund të investosh të gjitha, por edhe
mund t’i humbësh të gjitha, nëse nuk ia del ta menaxhosh mirë. Përfundimi bëhet
i qartë: më pak kënaqemi me atë që kemi arritur, se me atë në të cilën
shpresojmë!
Shpresa
është “pasuria më e madhe” e atyre që s’kanë asgjë! Varfëria dhe shpresa janë
“nënë e bijë”: sa “merresh me bijën, e harron nënën!”.
Nuk
e kam menduar se do të qëndroj aq gjatë në këtë profesion. Kjo ma kujton njërën
prej barsoletave më të mira që kam dëgjuar ndonjëherë: kur një dyzetvjeçar e
kishin dënuar me pesëdhjet vjet burg, i ishte drejtuar trupit gjykues me:
faleminderës, nuk e kam ditur se do të jetoj aq gjatë!
Dyzet
e pesë vjet në katedrën e profesorit mund të të mbajnë dhe të të ushqejnë vetëm
studentët. Falenderimi im është për ta.
Ti
je ai që të tjerët mendojnë për Ty, e jo ai që mendon për vetën tënde! Ju
falenderoj nga zemra për konsideratën që keni shprehur për personalitetin tim
dhe për punën time në mbarim të testeve tuaja në provimin e fundit.
Pranoj
se më kanë shpëtuar lotët për gatishmërinë e një kolegeshe tuaj që kishte
shkruar në fund të testit të provimit: jam tridhjetekatërvjeçare: do ‘ju kisha
falur pesë vjet të jetës sime që të ligjëroni më gjatë dhe që të jetoni më
shumë!
Asnjëherë
nuk kam kaluar në faqën e dytë pa e mësuar të parën! Askush nuk ka mësuar të
vrapojë para se të mësojë të ecë! Fjala më e mirë që e kam mësuar prej
anglishtës është: step by step!
Ardhmeninë
nuk mund ta përzgjedhësh si gjellën në meny! Po të ishte kështu, të gjithë do
të kërkonin atë që nuk do të mjaftonte për të gjithë.
Vetëm
ai që prej jetës nuk kërkon asgjë, “përfiton” prej saj! Në jetë duhet që të
kërkosh shumë që të përfitosh pak. Askush nuk i ka përfituar të gjitha. Mos
jetoni pa një motiv, sepse ai që jeton pa motiv “mund edhe të të mos jetojë!”.
Të
ecësh me kohën do të thotë të ecësh përpara dhe të mos kthehesh prapa.
Ç’kuptim
ka nëse ecni në drejtim të gabuar?
Jam
përpjekur që të mos e gaboj rrugën. Kam ecur me të tjerët, e jo kundër të
tjerëve. Kush ecën vetëm, e gabon rrugën. Kush ecën me të tjerët, gjen rrugë të
reja!
Ne
më shumë duam se ç’bëjmë, prandaj gabimisht mendojmë se jeta ”na mbetet borxh”
për atë që nuk bëjmë.
Sillemi
me padrejtësi ndaj jetës. Gjysmën e jetës e përmbushim me dëshira, e gjysmën
tjetër me paknaqësi për mospërmbushjen e tyre.
Ambicia
më e madhe e rinisë është “që mos t’i ngjajë gjeneratave të mëparshme”, por që
“t’i vjelë të mirat e tyre!”.
Mos
synoni atë që ndalohet më shumë se atë që lejohet!
Përmbajuni
këshillës: asnjëherë mos e bën hapin, përpara se ta bësh hapin! Kujdes se edhe
budallenjtë bëjnë garë: kush është më budalla se tjetri! Edhe budallenjtë bëhen
rresht: u prin budallai më i madh!
Mundimi
më i madh është “mundimi me fjalët”. Të flasësh apo të heshtësh? Asjnëherë mos
hesht, kur duhet të flasësh; përherë hesht kur nuk e ke fjalën!
Njerëzit
flasin shumë, sepse “fjalët i kanë falas!”. Prandaj, flis tamam!
Prej
njeriut qe flet shumë, “mos u tremb”. Trembu prej njeriut që “mendon shumë”.
Aftësinë
nuk mund ta fshehësh, si “diellin pas kodrës”.Por, në mungesë kujdesi, “mund ta
ndotësh”.
Alarmuese:
njerëzit duhet “t’i frikësohen kohës” kur majmunët mund të kontestojnë se ata e
kanë prejardhjen prej tyre!
Shoqërohuni me më “të vjetrit”, që të mund të mësoni më shumë; mos “u
shisni mend” me të “vegjëlve”, që të dukeni më të mëdhenj!
“Ruajuni”
politikës: në politikë nuk vlen “të dua se kam interes”, por “kam interes,
prandaj të dua”.
Nuk
jetoj në iluzione se e tëra që kam bërë është e kryer dhe e përkryer. Jam
përpjekur që punë time ta përshkojë ndershmëria: “punës së ndershme nuk i duhet
drita, edhe nëse dikush përpiqet ta errësojë”.
Ka
një mendim të artë: bëjnë punë të pagabueshme vetëm ata që nuk punojnë!
Në
jetë nuk duhet të lejosh që të shurdhohesh nga duartrokitjet, sepse më vonë nuk
do t’i dëgjosh fërshëllimat. Unë po ik përpara se “të shurdhohem!”.
Nuk
kam pëlqyer që “të dashurohem në vetveten”. Kam pëlqyer të gjithë numrat e
tjerë, përveç njëshit, prandaj asnjëherë nuk i kam dhënë vetës dhjetëshe.
Kujdes:
asnjëherë mos e vlerësoni vetën me notën më të lartë.
Asgjë
nuk kam mësuar të tjerët, përpara se ta mësojë veten time. Ju lutem, mësoni dhe
mos mendoni se i dini të gjitha.
Në
jetë kam pëlqyer që të mos prishëm me të tjerët, pa ju ndalua të tjerëve që “të
prishën me mua”. Eshtë nder i madh që nuk ka njeri me të cilin nuk flas.
Thuhet
se “njeriun e ndershëm nuk e urrejnë as të pandershmit!”.
Ta
ruash nderin në politikë është punë e vështirë. Eshtë politikan i mirë vetëm ai
që “bën gjumë të rahatshëm!”.
Profesion
më të mirë kam konsideruar atë që “të mësosh të tjerët” atë që ke “mësuar për
veten”.
Përherë
kam konsideruar se është më lehtë të pyesësh se sa të përgjigjesh. Në jetë kam
pyetur shumë të tjerët, por më kanë pyetur edhe më shumë.
Kam
parapëlqyer “përgjigjet figurative”.
Kur
më kanë pyetur për “procesin e zgjidhjes së çështjes së Kosovës”, jam
përgjigjur se procesi do të jetë më kompleks se që “po paraqitet”; më i
vështirë se që “po mendohet” dhe më i gjatë se që “po parashikohet”.
Jemi
vonuar shumë me procese zhvillimore, sepse kemi shpresuar shumë naivisht se të
tjerët do ta bëjnë punën tonë, pa vra mendjen se “më mirë se me duart e huaja
ndërtohet me duart tua!”.
Kemi
hedhur hapin, pa fikësuar qëllimin e madh, prandaj kemi bërë gabime në hapa.
Pastaj, jemi lëshuar në vrap, pa pyetur se ç’vlerë ka të vraposh, nëse je në
rrugë të gabuar.
Shumëkush
e ka dashur angazhimin tim në vendimmarje politike. Kur më pyesnin ku është
Esat Stavileci , përgjigjesha me këngën e Ardit Gjebresë: “Ja ku jam!”.
Kur
më pyesnin për fatin e Mitrovicës, përgjigjesha : “Nuk e di këngën e Shkurte
Fejzës, Jo nuk ndahet Mitrovica!”.
Kur
më pyesnin për decentralizimin përpara se të vendosej për statusin,
përgjigjesha:
“Nuk
vendoset karroca para kalit”.
Kur
më pyesnin se çfarë e ardhme po i përgatitet Kosovës, përgjigjesha se çfarë e
ardhme nuk do të dëshiroja t’i përgatitej: që “drejtësia e vonuar t’i dalë
drejtësi e cunguar”.
Më
në fund, kur më pyesnin se kur do të bëhet mirë me shqiptarët, përherë kam
thënë:”nesër”.
E
nesërmja është e juaja dhe mos ia falni askujt tjetër!.
Herët
e kam kuptuar se koha është vërtet ar. Planifikoje kohën, sepse “vetëm me kohë
mund të fitohet koha!”.
Mos
harro se ora nuk është vetëm “për ta mbajtur”, por edhe “për t’iu përmbajtur!”.
Kam
qëndruar jashtë, por jo larg politikës. Filozofia ime politike është: nuk jam
me asnjërin, sepse dua që të jem me të gjithë!
Kujdes: në politikë të gjithë e pësojnë, dikush më herët e dikush më vonë!
Kam
parapëlqyer të jetoj jo nga drejtësia, por për drejtësi.
Më
kanë thënë pse nuk bëhesh avokat që të fitosh më shumë, jam përgjigjur
pikërisht për atë.
Nuk
ka padrejtësi më të madhe se kur drejtësia shtrembërohet.
Ndërgjegja
e pastër e juristit ia “zbardhë fytyrën drejtësisë”: juristi do të duhej që
“për çdo ditë ta pastrojë ndërgjegjën, po sikurse që e lanë fytyrën”.
Për
disa procese politike jam mbajtur i “rezervuar”. Më ka dalë përpara thënia
kineze: edhe nëse e mendon, mos e thuaj; edhe nëse e thua, mos e shkruaj; edhe
nëse e shkruan, mos e nëshkruaj.
Por,
kam pasur parasysh edhe këshillën tjetër: “Tradhtitë më të mëdha bëhen me
heshtje: ujërave që nuk ecin dhe njerëzve që heshtin, mos ua falë besimin!”.
Prandaj,
nuk kam heshtur në ndodhitë për ne dhe rreth nesh.
Në
një fjalë të urtë thuhet se “ai që ia di rendin heshtjes, duhet ‘ia mësojë
rendin edhe fjalës”.
Jam
përpjekur që të mbaj një qëndrim. I vetmi njeri që mund të ndryshojë mendjen
është ai që ka një mendje! I vetmi njeri që e mban fjalën është ai që nuk e
jep!
Fjalën
publike e kam mbështetur në argumente. Argumenti është sikur bora: “sa më butë
që bie, aq më shumë zë vend”.
Në
paraqitjet e mia nuk kam mbjellur skepticizëm. Te ne njeriu realist lehtësisht
kualifikohet pesimist.
Cili
është dallimi midis optimistit dhe pesimistit?
Përherë
kam pasur një përgjigje: optimisti nuk mban as rrip dhe as krahosha në
pantollonat e tij. Pesimisti mban edhe rripin edhe krahoshat. Unë, për çdo
rast, mbaj rripin, i kam hequr krahoshat!
Kam
folur dhe kam shkruar për shtetin, për Shqipërinë dhe për Kosovën.
Më
kanë pyetur se çfarë kanë të përbashkët Shqipëria dhe Kosova?
Jam
përgjigjur shkurt: Shqipëria dhe Kosova kanë të përbashkët paaftësinë: në
Shqipëri “për ta mbajtur shtetin”; në Kosovë “për ta bërë shtetin”.
Kam
tërhequr vërejtjen se shteti “nuk është mallë që shitet në treg”.
Kam
porositur:
(1)Në
një vend ku qeveriset pa demokraci, “luhet me legjitimitet”.
(2)Zgjedhjet
vendosin se “kush do të qeverisë”, e jo “çfarë do të jetë qeverisja”.
(3)Nuk
janë zgjedhje ato kur “ata që do të zgjidhen, i zgjedhin ata që do të
zgjidhen”.
(4)Vetem
qeverisja e mirë, e bën “demokracinë të mundshme”.
Po
e mbyll fjalën time me pyetjen: sa kohë më është dashur që ta përgatisë këtë
ligjeratë?
Shkurt:
tërë jetën!
Mbani
në mend: “të vdesësh i ndershëm është më shumë se të jetosh i ndershëm”.
Po
e përsëris porosinë e parë: Në jetë bën vetëm atë që duhet të bësh, mos bën atë
që s’duhet të bësh!
Bebe Rexha ka treguar shpesh se është shumë krenare për origjinën e saj dhe nuk ka lënë rast pa e thënë këtë gjë.
Pavarësisht se është rritur në Amerikë, ajo dhe familja e saj i kanë ruajtur me përpikmëri traditat shqiptare. Megjithatë së fundmi ajo u ka bërë një kritikë publike të gjithë shqiptarëve dhe mund të themi se Bebe ka plotësisht të drejtë.
“Unë e dua kulturën time. Unë jam nga Shqipëria dhe unë e dua, sepse me të u rrita. Por, ndonjëherë shqiptarët nuk ndihmojnë në rritjen e njëri-tjetrit. Ndonjëherë lexoj komentet në ‘Instagram’ dhe komentet në ‘Instagram-in’ tim janë shumë të këqija. Kjo më konfuzon, sepse mendoj a duhet ta rrisim dhe ta mbështesim njëri-tjetrin? Të gjithë janë shumë kritikë”.
“Unë mendoj se si kulturë kemi nevojë për më shumë dashuri, njësoj si kulturat e tjera, të mbështesim njëri-tjetrin dhe të jemi krenarë për njëri-tjetrin”.
Më tej ajo ka vazhduar duke thënë se megjithatë ka shumë fansa dhe miq shqiptarë që embështesin dhe ndjehen krenare për të, shkruan lapsi.al, përcjell albinfo.ch.
Në fakt, Bebe nuk është e para që e thotë këtë gjë, sepse dhe shumë artistë të tjerë e kanë konstatuar si një të metë te shqiptarët./KultPlus.com
U takova me 4 kosovarë 30-35 vjeçarë,
intelektualë të ardhur prej Kosove për qëllime kulturale, pas 2 javë, më tha
njëri, do shkojmë për në Kosovë. Nuk më njihnin personalisht, u entuziazmuan që
më njohë, njëri poet më tha: “jeni i adhuruar në tërë Kosovën, rinija
entuziazmohet me juve, ju-a kemi botuar në Kosovë të 2 volumet e poezive”.
Njëri prej tyre më tha: “Ky është poet, ka qënë nënë influencën tuaj, ju ka
imituar etj”. Ay më tha: “e kam për nder të jem influencuar prej Lasgushit”.
Unë: “s’ka influencë, nuk lot rol influenca në poezi, në krijimin artistik.
Influencë, imitacion, plagjiat, reminiscencë, çdo referencë ose lidhje ose
relacion etjerash si këto terma, nuk ekzistojnë në poezinë e vërtetë. Poezi e
vërtetë quhet një poezi, e cila është origjinale. Poezi origjinale është ajo
poezi, e cila, gjith dyke qënë tangjente me poezinë e tjetrit, e ka përdorur
atë tangjente vetëm si material brut, si lëndë e parë, por prej kësaj materjeje
prima ka krijuar një origjinalitet fondi dhe forme dhe stili t’atillë, sa ajo
del me atë origjinalitet të krijuar prej poetit, si një poezi më vete, si një
krijim i ri, krijim që s’mund t’i-a gjesh shëmbëllën në tjetër poezi, sepse ajo
tashi është një gjë më vete, një kontribut i ri në gjithë poezinë ekzistente.
Me këtë origjinalitet, ajo e justifikon veten të ekzistojë midis similareve të
saj, si krejt indipendente.
Similar s’do me thënë identik, po kategori e veçantë dhe veçantinë e saj i-a kërkon origjinaliteti i saj, origjinalitet fondi, forme, shprehjeje, stili, dhe sipër së gjithash koncepsioni – të gjitha këto të pakraharsueshme aspak me poezi tjetër. Krijimi i ri nuk tutet prej krijimeve anàs, d.m.th. prej similareve, prej similiaritetit. Këto dhe shumë të tjera shpjegime i thashë poetit kosovar rreth imitacionit, influencës që siç tha ay tjetri koleg i tij ishte prej Lasgushit. Ay (më vjen keq që s’ja mora emrin) mbeti i kënaqur, dhe fitoj kurajë prej shpjegimeve të mija, u duk nga fjalët që më tha pastaj – dhe unë i thashë duke e kurajësuar zemërbardhësisht: “bëni poezi, krijoni poezi, mos kini frikë prej poezisë së Lasgushit, sepse duke qënë i zoti të krijojë njeriu poezinë e tij, origjinale, siç thamë s’trembet prej tjetrit. Ay që krijon një krijim të ri, nuk trembet prej tjetrit, sepse krijon një gjë të re. Si të trembet krijonjësi prej krijesës së tij, prej krijesës së tij të re, origjinale? Poeti, kur është i zoti të krijojë një poezi të re sipas këtij principi që është i vetmi princip poetik nuk ka frikë, s’trembet prej krijimit të tij, por përkundër, gëzohet dhe gëzohet me gëzim të madh, me gëzim të madh sepse i fal botës një gëzim të ri, një gëzim tjetër midis gëzimeve të tjera, dhe ay që i fal tjetrit një gëzim të ri s’trembet prej kësaj të falure prej kësaj dhurate po gëzohet me gëzim absolut për gëzimin absolut d.m.th. gëzimin origjinal që ay i fal të tjerëve nga zotësija e tij. Tashi ne mund të themi në këtë akord të tjera, po njësoj janë tërë të tjerat, esencial, ecenca e poezisë është poezia origjinale, d.m.th. origjinaliteti poetik.
“Një njeri i kulturuar di ta përcaktojë se çfarë është nderi, morali, apo e pamoralshmja. Një njeri i pakulturuar deformohet, shitet. Kjo është fatkeqësia jonë. Antivlerat shihen si vlera”.
Mevlan Shanaj erdhi fiks
në orar, i relaksuar dhe spontan. Ka ruajtur sharmin e dikurshëm, stilin. E
kishim lënë për një intervistë, tek restorant ‘Amici MIEI’ në Tiranë.
Intervista nuk kishte sesi të mos ishte dhe mbi filmin, por me një artist të
përmasave të tilla mund të flasësh për shumë gjëra. Preferoj të mos ndalem tek
karriera.
Kush nuk e njeh Mevlan
Shanaj? Por a e di publiku se çfarë mendon Artisti për realitetin e sotëm? Le
të fillojmë me vetë njeriun, pastaj tek marrëdhënia e sinqertë mes njerëzve,
guximi i intelektualit. Le të flasim për qytetarin, për krizën kombëtare, pse
jo dhe për politikën. Në dhe për politikën, por hë për hë ta lemë pak jashtë.
Takimi herët me filmin
të jep mundësinë të zbulosh njeriun, ta duash të bukurën dhe të kuptosh e
kritikosh me një sy objektiv realitetin ku jeton. Mevlani nuk i thotë rëndë
kritikat e tij, nuk e përplas në fytyrë hipokrizinë, por nuk e pranon atë.
Mbron një parim të vetin: krijimin e një marrëdhënieje të sinqertë me tjetrin.
Toleranca: “Nuk e kam
njohur kurrë xhelozinë apo cinizmin brenda vetes”, tregon Mevlan Shanaj. “Edhe
humbjen e kam pranuar me sportivitet krejt normalisht. Kjo mesa duket ka
ndikuar pozitivisht tek unë. Tjetër gjë ambicia. Kam dashur ta bëj punën time
sa më mirë dhe kam investuar maksimalisht tek ajo. Nga ana tjetër kam menduar
se në këtë botë ka vend për cilindo për t’u shprehur”, tha ai.
Takimi i parë me filmin:
“Isha student dhe me thirrën për një provë. Kisha një rol të mirë në film.
Dikush më pa dhe më ftoi. Provimi është rastësi, më tej duhet të përpiqesh për
të arritur atë që do. Duhet të kërkosh më shumë. Në jetën time nuk kam qenë
asnjëherë i kënaqur me atë që kam arritur, dhe kam kërkuar më tepër. Por më
duhet të them se takimi me televizionin më ka hapur një botë të re. Aty kam
eksploruar gjithçka. Isha i ri dhe doja të kapja majat. Kam filluar me gjëra më
të thjeshta, më pas kam kaluar tek shoë dhe spektaklet.”
Madhështia: Vetëm puna e
bën të madh një artist. Karakteri i fortë bën njeriun. Mevlan Shanaj vlerëson
jashtëzakonisht shumë karakterin e njeriut dhe kulturën e tij, si tek meshkujt
por sidomos tek femrat. “Një karakter i fortë di të ecë para dhe të kapërcejë
situatat që nuk janë të favorshme. Por kultura është e domosdoshme në çdo
profesion që zgjedh apo fushë të jetës. Pastaj duhet të insistosh, pa të nuk
shkon askund.
Morali dhe kultura:
Mevlan Shanaj urren hipokrizinë dhe servilizmin. Por nuk e godas, thjesht e lë
të kalojë. Toleron shumë, e thotë dhe vetë, dhe ka një parim. Krijimi i
marrëdhënieve të sinqerta me të tjerët. Kombit tonë i mungon ndershmëria. Një
njeri i kulturuar di ta përcaktojë se çfarë është nderi, morali, apo e pamoralshmja.
Një njeri i pakulturuar deformohet, shitet. Kjo është fatkeqësia jonë.
Antivlerat shihen si vlera.
A kemi artistë të
mëdhenj të ardhshëm? “Artisti shfaqet në produksion. Në rrafshin e kinemasë
është një djalë që po ecën, Xhelili. Në Shqipëri nuk kemi talente të pikasur.
Në kohën tonë kishte role dhe ngarkesa. Ndërsa sot nuk ka prodhim, ose janë të
limituara nuk janë shumë. “
Kriza kombëtare dhe
morali: “Kriza kombëtare ka influencuar kudo. Shoqëria kombëtare po kalon krizë
në të gjitha profesionet. Shqipëria dhe shqiptarët kanë krizë morale. Shikoje
si përbaltet njeriu i politikës, që e kanë zgjedhur vetë njerëzit ti
përfaqësojë. Arti ka buxhet minimal. Kinemaja është ekonomi e zhvilluar, jo
vetëm talent. E keqja është se shqiptarët nuk arrijnë të imponohen askund. As
në zgjedhje”, thotë ai.
I përkëdhelur nga fati?
Po. Publiku e do artin, dhe atij i janë hapur dyert kudo.
Vendi me komod? Me nipin
e mbesën. Kur jam me ta jam njeriu me komod në jetë.
Çfarë do e ribënit? Ika
nga mjekësia për në art. Besoj se nuk duhet ta lija.
Radio apo Tv? Mevlan
Shanaj pranon se ka një marrëdhënie shumë të mirë me muzikën, dhe radion.
Televizionin më pak. Thotë se ky i fundit është diktator. Të jep informacion
pasiv.
Teatër apo film?
Preferon lirinë që i jep teatri. Është më fisnik dhe tolerant. Do filmat me
karakter psikologjik, por nuk i ndjek serialet. I quan “abuzime” me karakter
financiar, jo kulturor. “Është abuzuar skajshëm me shqiptarët. Nga këto
telefilma nuk përfitojnë asnjë kulturë.
Marrëdhënia me politikën:
Çdo veprim që bëhet në Shqipëri nga politika është në kundërshtim më parimet e
Europës në çdo vend. Janë veprime të patretshme. Europa nuk i pranon. Ajo nuk
pranon një parlament ku hynë kriminelët dhe hajdutët. Ajo nuk pranon 4000
njerëz në kërkim që nuk i gjen dot policia. Pse ndodhi që parlamenti holandez
tha ‘Jo’? Nuk është problem i drogës, por i mentalitetit të shqiptarit. Vunë re
që shqiptarët vrasin. Shqiptarët për pak të marrin jetën.
Zgjidhja është të shohim
brenda vetes. Nëse nuk e kërkojmë brenda vetes por e hedhim tek tjetri fajin
nuk do të ia dalim asnjëherë. Dikur thonin “ekonomia jonë është më e larta” etj
etj. Ishte koha e diktaturës. Pra mos shikimi i vetes me sy kritik na ka dhënë
këto rezultate. Ne nuk e dimë ku është bota. Me thuaj një fushë që e dimë. Jemi
të distancuar nga të gjitha fushat. Edhe në familje femra është pronë. Në botë
është partnere. Fenomeni shqiptar është i dhimbshëm, prandaj duhet të punojmë
për këtë.
Një recetë e shkurtër, koncentrat i eksperiencës së viteve të kaluara pranë realitetit shqiptar më art, me vërtetësi. Nuk ka sesi të mos ngresh zërin. Është koha, mbi të gjithë e artistit, intelektualit, qytetarit të thjeshtë. Tek e fundit janë qytetarët ata janë prekur më shumë se kushdo nga tranzicioni i gjatë shqiptar. Tani duhet të dëbojmë frikën dhe të ndërtojmë duke mësuar mbi të gjitha nga njohja e vetvetes, asaj që ishim, dhe asaj që duam të jemi. Një model më i mirë ekziston për këdo. Le të kemi kurajën ta ndjekim sot. /Marrë nga aktoretshqiptare.info/
Në Manhatan të New York ka ndodhë një mrekulli, dhe këtë gjest e ka bërë pikërisht Armando Markaj, i cili punon në një nga restaurantet e Manhatan, shkruajnë mediet e huaja, përcjellë KultPlus.
Një grua kishte harruar cekun në vlerë
afër gjysmë milion dollarë, dhe Markaj përderisa pastronte tavolinën kishte
gjetur këtë cek. Sipas Daily News, ai kishte vrapuar që ta arrinte gruan, por
ajo tashmë kishte shkuar.
Megjithatë ai ka gjetyr mënyrën se si të
gjejë pronaren e këtyre mjeteve, të cilat edhe i janë dorëzuar.
Është përmbyllur me shumë sukses ngjarja bamirëse “Shpëto Jetë” e cila u mbajt për të tretën herë me radhë më 10 Maj 2019 në Hotelin Marriott në Cyrih, Zvicër, me të cilin rast performoi sopranoja Learta Jakupi, dhe bendi nga Prishtina ‘String String’ .
Përmes një komunikate, thuhet se mbrëmja bamirëse e organizuar nga Action for Mothers and Children dhe bashkë-organizatorët Dr.med. Agron Abrashi, Prof. Dr. med. Dr. h. c. Omer Dzemali, si dhe Sevdail Tahiri u mbajt me qëllimin e ngritjes së fondeve nga Diaspora për uljen e shkallës së vdekshmërisë të foshnjave në Kosovë.
Përfaqësuesja e Solidar Suisse, Syzane Baja, në një fjalë rasti tregoi për bashkëpunimin e mirë mes organizatave dhe lëvdoi punën e AMC-së duke bërë thirrje që sa më shumë të ndihmohet misioni dhe puna e fondacionit humanitar, shkruan telegrafi.
Gjatë mbrëmjes shumë personalitete të shquara dhanë kontributin e tyre dhe dhuruan fonde në koktein tre-orësh. Pjesë e organizimit të ngjarjes ishte edhe një ankand i qetë, të cilit i kontribuuan, kompania angleze e syzeve të punuara nga druri Campbell Marson, punime argjile nga “Dhe by Granita”, fotosesion nga Rromir Imami, fotografi nga Barbara Burri, si dhe u Kosova Wine me prodhimet të verës.
“Ishte një privilegj i jashtëzakonshëm që ishim në mesin e kaq shumë filantropëve të Diasporës sonë në Cyrih. Së bashku festuam sukseset dhe arritjet e viteve të kaluara, ndërsa ngritëm fonde të cilat do të mundësojnë furnizimin me pajisje mjekësore dhe medikamente, zgjerimin e programit të skriningut të Kancerit të Qafës së Mitrës si dhe zgjerimin e Qendrave Informuese për Shëndetin e Gruas, ‘Klasat për Nëna‘ në Kosovë”, u shpreh Janine Mehmeti, Menaxhere në AMC. /KultPlus.com
nga shtëpia ik vetëm kur ajo është goja e peshkaqenit
ti vrapon drejt kufijve
vetëm kur e sheh
të gjithë qytetin duke vrapuar.
fqinjët e tu duke vrapuar më shpejt
se ti, djali me të cilin ke shkuar në shkollë
që të puthi ty të trullosur mbrapa
fabrikës së vjetër të kanaqeve
mban armën më të madhe se trupi i tij,
ti e braktis shtëpinë
vetëm kur shtëpia nuk të lë ty të rrish.
askush nuk e braktis shtëpinë, nga ajo ik vetëm kur shtëpia
të ndjek ty, zjarri poshtë këmbëve,
gjaku i nxehtë në barkun tënd.
nuk është diçka që ke menduar ta
bësh, dhe kur e bëre –
ti e barte himnin në përshpëritjen tënde
duke pritur në banjon e aeroportit
të grisësh pasaportin dhe ta përbish atë,
në secilën kafshatë me gojën plot letër ta bësh të qartë që
ti nuk do të kthehesh mbrapa.
ti duhet të kuptosh,
askush nuk e fut femijën në anije
përpos atëherë kur uji është më i sigurt se toka.
kush do të pëlqente me i kalu ditët
dhe netët në barkun e kamionit
përpos atëherë kur miljet e udhëtuara
nënkuptojnë diçka më shumë se sa udhëtimi.
askush nuk do të pëlqente të zvarritej poshtë telit,
të hajë dajak derisa të braktis edhe hija jote
e të len të dhunuar, pastaj i fundosur, rrasesh në fundin
e anijes sepse je më i zi, shitesh,
vuan nga uria, qëllohesh në kufi si një kafshë e sëmurë,
të mëshirojnë, humb emrin tënd, humb familjën tënde,
që ta bësh kampin e refugjatëve shtëpi për një vit ose dy ose dhjetë,
i zhveshur dhe i kontrolluar, të gjesh burg çdo kund
dhe nese mbijeton të drejtohen nga ana tjetër me
shkoni në shtëpi zezakë, refugjatë
imigrantë të ndytë, azil kërkues
që po e thithni qumështin e vendit tonë,
të zinj, me duart e tyre kërkuese,
me kundërmim të çuditshëm, të egër-
shikoni çka i kanë bërë vendit të tyre,
a thua çka do t’i bëjnë tonit?
shikimet poshtruese në rrugë
më të buta se një gjymtyrë e këputur,
nënçmimi i përditshëm
më i durueshëm se katërmbëdhjetë burrat
që duken si babai yt, në mes
këmbëve, fyerjet që më lehtë kapërdihen
se rrënojat, se sa trupi i fëmijës tënd
I coptuar- harroje krenarinë tash
mbijetesa është më e rëndsishme.
dua të shkoj në shtëpi, por shtëpia është goja e peshkaqenit
shtëpia është tytë pushke
dhe askush nuk e braktis shtëpinë
përpos kur shtëpia të ndjek në breg
përpos kur shtëpia të thotë të
lësh mbrapa edhe atë çka nuk mundesh
edhe nëse është njeri.
askush nuk e braktis shtëpinë përpos kur shtëpia
është një zë i drithëruar në veshin tënd që thotë
shko, vrapo tash, unë nuk e di më cka
jam.
Në mediat perendimore titujt rreth refugjatve janë gjithmonë presente. Toni i lajmeve mund të ndryshoj nga keqardhje për vuajtjet e tyre deri të frika sesi ardhja e tyre do të ndikoj në shtetet perendimore. Akoma rrallë refugjatët marrin pjesë në diskutimin e përqendruar rreth tyre. Në poezinë e Britanezës Somali Warsan Shire, “Shtëpia”, ajo korigjonë këtë përjashtim dhe jep një platformë zëri një refugjati. Oratorja e poezisë përfshinë debate për gjendjen e refugjatve të pambrojtur por mendjemprehtë, “ti duhet të kuptosh, askush nuk e fut femijën në anije përpos atëherë kur uji është më i sigurt se toka.” Këtu ballafaqonë sy me sy refugjatin me lexuesin. Sidoqoftë, shumica e poezisë përdor vetën e dytë “ti” të shtyej lexuesin të jetoj në trupin e refugjatit në të cilin dhuna e luftës është shkaktuar—rreziku i kalimive të kufirit, uria, kampe të refugjatve. Në këtë test të durimit, ndjeshmëria për të tjerët është fituar. Poezia mund të ketë një ndikim të vecantë për lexuesit Kosovar të cilët kanë përjetuar një ankth të ngjajshëm. “Shtëpia” mund të bëhet një mënyrë e përpunimeve të kujtimeve dhe të aplikoj ilacin e ndjeshmëris ndaj vetvetës.
***
“ti vrapon drejt kufijve
vetëm kur e sheh
të gjithë qytetin duke vrapuar.
fqinjët e tu duke vrapuar më shpejt
se ti”
Djali tha që ai po bënte një foto. Gratë mbrenda prokolicës së traktorit kishin shikimin e largët. Disa ishin të vjetra dhe disa të reja me shamitë e bardha dhe të shtrënguara poshtë qafës. E disa fëmijë ishin indiferentë dhe nuk po u interesonte fare, por luanin me kukullat e tyre, apo hanin bukën e thatë që nanat e tyre e ruanin. Femijët e tjerë shfaqnin një buzqeshje të druajtur, krenar që po dilnin në foto.
Prokolica mjaft e madhe përdorej për dru dhe thëngjill. Ne ishim rreth 25 veta të cunguar. Një burrë nga ana jonë voziste traktorin dhe disa të tjerë përpara kontrollonin sigurinë e rrugës. Mbi kokat tona shtrihej mbulesa e llastukut të zi që na mbronte nga shiu dhe që traktori të dukej i zakonshëm. Dita e parë ishte një lojë msheftas që neve fëmijët të lagjës na bënte të ngjeshur me njëri- tjetrin. Dita e dytë brejtja e urisë erdhi. Nënat tona kishin lëshuar shtëpinë me vrap. Tani fytyrat e tyre ishin të tendosura. Ankth. Ne kafshuam krahët e nënave dhe shkulnim flokët e tyre. Dhe klithnim. Secila klithje udhëtonte në rreth, fuqizohej edhe më shumë. Me errësirën ne u bëmë rrëmuje klithjeje. Një thes dukej. Njëra nga gratë ushqente tre fëmijët e saj me gurabit. Nuk kishte ndonjë “ejani”, ose “merrni ndonjë’’. Ne përbindëshat primitiv pështyjmë “Mami edhe une dua!”ne qamë zitin brenda saj. Ajo dorzon gurabitë.
***
Gjatë luftës të Kosovës, më shumë se gjysma e popullësisë ishin refugjatë ose persona të zhvendosur brenda vendit. Megjithëse disa nga të rinjtë e sotëm nuk e përjetuan këtë eksod vetvetiu ose janë shumë të rinj për ta kujtuar atë, historitë rreth ikjes së luftës janë thënë aq shpesh nga anëtarët e familjes më të vjetër saqë ata janë rrënjosur thellë në psikozat e brezave të ardhshëm. Hulumtimet e fundit kanë konfirmuar se trauma dhe efektet e saj psikologjike mund të transferohen nga një brez në tjetrin. Nga hallat e mia, kam dëgjuar shumë herë për atë udhëtim të tmerrshëm. Kam pasur ankth për këtë. Pra, edhe pse nuk isha atje, në këtë ritregim, unë e futa vetën në këtë storie. Ndërsa po lexoja poezinë e Shire-së, vargu, “fqinjët e tu duke vrapuar më shpejt se ti“, ngjallën kujtimin e tregimit për mua dhe një imazh të një popullësie që garonte për të ikur nga vendi. Kur lufta shpërthen, aktivizohen instinktet e mbijetesës dhe natyra njerëzore bëhet poseduese, dhe madje konkurruese, sidomos në kujdesin e fëmijëve. Ndërkohë që nënat e tjera të tërbuara nuk kishin planifikuar përpara, një grua kishte paketuar një thes të gurabisë. Ishte e vështirë për të që të ndante kur vaktet e ardhshme për fëmijët e saj ishin të pasigurta. E kisha dëgjuar për herë të parë këtë histori si një fëmijë i vogël dhe isha e përhumbur nga implikimet morale. Kjo luajti dhe rigjallëronte duke shkaktuar shqetësim për vite me rradhë në mendjen time. Kur kohët e fundit kam artikuluar historinë nga perspektiva ime dhe e kam ndarë atë me miqtë dhe familjen, ajo humbi një pjesë të fuqisë së saj mbi mua. Nga ana tjetër, fitoja një ndjenjë të fuqizimit nga ndërtimi i tregimit nga këndvështrimi im.
***
dua të shkoj në shtëpi, por shtëpia është goja e peshkaqenit
shtëpia është tytë pushke
dhe askush nuk e braktis shtëpinë
përpos kur shtëpia të ndjek në breg
përpos kur shtëpia të thotë të
lësh mbrapa edhe atë çka nuk mundesh
Dielli nuk depërtonte në përrockën që rrjedhte në luginë. Malët na rrethonin dhe na mbronin. Ajri që vinte nga malet dhe pasurohej në perrocke na bënte neve të frymojmë më lehtë. Batanijet ishin të shtrira në pjesën e tokës të thatë. Tenxheret, thikat, baterit, shishet, shkrepset, xhemperat, leckat ishin nga gjërat që kishim në torbat tona. Ishte hera e dytë që dikush nga gratë duhet të shkonte në shtëpi të gatuante bukë. Ishte radha e hallës dhe unë e luta shumë që të më merrte të ushqeja qenin e shtëpisë. Qeni me siguri ishte i uritur ashtu isha edhe unë.
Halla shoshiste miellin me shpejtësi. Muskujt e krahve shtrëngoheshin kur ngjeshte brumin. Shikoja nga afër llambën e ngjitur në murë me formën e dardhës. Nëna herë pas herë pastronte pasqyrën e vogël mbrapa saj kështu që drita të reflekonte më e madhe. Aty afër ishte e varur fotografia e gjyshit. Ai vishte këmishën e tij të zakonshme. Nga buzët nuk buzqështe por sytë e tij buzqëshnin. Ata takonin sytë e mi dhe me ftonin për bashkëbisedim. Shikimi im u zhvendos në hapsirat ndërmjet drunjëve të tavanit ku shihej kulmi i themelit të shtëpisë. Kur mysafirët vinin ata komentonin se sa i çuditshëm dukej, me të vërtet ashtu ishte. Një e shtënë pushke. Halla me kapi krahun dhe ne ikëm nga dera e mbrampe në anën e kundërt të rrugës. Ajo më tërhiqte me forcë nga dora, këmbët e mia të shkurta kërcenin të arrinin ritmin e saj. Nga distanca dëgjohej britma e qenit. Doja të kthehesha por halla vazhdonte të më udhëhiqte para. Një e shtenë më shumë. Qeni lëshoj një britmë të zbeht.
***
Një ide e gabuar e përhapur është se refugjatët i braktisin vendet e tyre për një jetë më luksoze diku tjetër. Është thelbësore që ne të kuptojmë se shumica e refugjatëve largohen nga shtëpia, sepse është bërë vendpushimi i fundit. Oratorja kërkon të kuptuarit nga lexuesit, “dua të shkoj në shtëpi, por shtëpia është goja e peshkaqenit shtëpia është tytë pushke”. Historia e mësipërme bazohet në një kujtesë tjetër nga hallat e mia. Ata pa frymë më treguan, me frikë dhe humor të përdredhur, se si ata mezi shpëtuan nga një konfrontim. Në versionin tim, unë ikë me hallën time dorë për dore, duke luftuar për të zënë hapat e saj, por e sigurt nën udheheqjen e saj. Unë përpiqem të ilustroj edhe shenjtëroren e shtëpisë, pavarësisht nga papërsoshmëritë e saj: një llambë e vjetër e gazit, një çati e varfur, një gjysh i cili duhet ta fshehë gëzimin e tij. Në kulturën shqiptare, shtëpia është e shenjtë; një proverb shqiptare thotë, “Shpija para se me qenë e Shqiptarit, asht e Zotit”. Pas luftës, kjo vlerë u demonstrua. Shumë u kthyen, edhe pse shtëpitë e tyre u dogjën, të papunë, dhe qeverisja ishte e pasigurt. Ata u udhëhoqën nga shpresa për të rindërtuar jetesën e tyre, vendin e tyre, shtëpinë e tyre.
***
imigrantë të ndytë, azil kërkues
që po e thithni qumështin e vendit tonë,
të zinj, me duart e tyre kërkuese,
me kundërmim të çuditshëm, të egër –
shikoni çka i kanë bëre vendit të tyre,
a thua çka do t’i bëjnë tonit?
Ishim mësuar me rrugicat plot me lloq dhe të pashtruara. Ne nuk kishim ecur në një rrugë të këtij lloji. Kaq të depërtueshme dhe me guralec të vegjël që shkelqejnë. Na tërhoqi në aventurat e saj. Shtëpitë dhe oborret në këtë rrugë ishin shumë intersante, të vogla dhe gati të ngjitura. Në njërin prej oborreve takuam një plakë e cila jetonte pa femijë, pa nipa e mbesa, krejtësisht e vetme. Herën e parë kur e pamë unë po mbaja dorën e Egzonit dhe ajo qëndronte më lart në balkon. Ajo kishte flokë zeber, të zeza me vija të bardha. Nga veshja, nuk mund të vendosje nëse vishte taman një fustan apo vetëm një bluzë të gjatë. Këmbët e saj shfaqte deri te gjunjt dhe ishin të holla dhe të lëmuara. Gishtat të ngjyrosur të përshtatur në sandale petit. Ajo me një buzëqeshje elegante na ftoi neve. Plaka filloi të fliste atë gjuhë misterioze dhe melodike. Paniku na kapi, ne i rrudhëm sytë duke provuar të gjenim kuptimin atyre fjalëve. Fatkeqsisht ajo diktoi mos të kuptuarit në heshtjen tonë. Ritimi i saj u ngadalsua dhe pakënaqsia tregohej në fytyrën e saj. Me ngurrim, ajo hyri brenda. Përsëri doli. Tanimë kishte dy portokalla të mëdhenj. Nga ballkoni ajo shtriu dorën, shkëputi shikimin, dhe na hodhi ato neve.
Ne nuk ishim të uritur. Por shpesh ktheheshim në oborrin e saj. Kishte dicka rreth portokajve, një ngyrë të ndezur, secili më i madh se sa dy grushte tona së bashku. Dhe mënyra sesi ajo na jepte, na dukej sa qesharke, aq e cuditshme, dhe na bënte të ndiheshim të turpruar. Pas katër, pesë here nuk i shijoja më. Unë fillova ta formoj një mburojë të vetëdijes dhe vetë-ruajtjes. Kur Egzoni me kërkoi të shkonim përseri, unë i bertita me inat, “Boll më! Prej tash kemi me nejt brenda!”
***
Kjo storie e fundit është e imja. Në takimin tonë të parë me plakën vëllai im dhe unë u trajtuam me dashamirësi, derisa kuptoi se ne nuk merrnin vesh gjuhën e saj. Këto përjetime nuk do t’i ofroheshin fare një refugjati i cili ishte një race tjetër. Identiteti i tyre i huaj është menjëherë dhe vazhdimisht i dukshëm. Kosovarët mund të kenë probleme të kuptojnë aspektin racor të përvojës së oratorës në “Shtëpia” – “të drejtohen nga ana tjetër me shkoni në shtëpi zezakë”. Kjo mungesë mirëkuptimi është e dukshme si në mbulimin e mediave kombëtare ashtu edhe në bisedat përbrenda shtëpisë në Kosovë. Nganjëherë dështojmë të shprehim dhembshuri për refugjatët nga pjesët e tjera të botës me një ngjyrë të ndryshme të lëkurës. Kosovarët duhet të përmbahen nga përdorimi i fjalëve si “i egër” ose “i pacivilizuar” për të përshkruar refugjatët. Këto fjalë funksionojnë për të çnjerëzuar ata.
Gjatë një aventure të mëparshme, vëllai im dhe unë duke bredhur shkuam në një shkollë. Ne donim të mësonim me fëmijët e tjerë të moshës tonë. Një mësuese na pa në korridor dhe na ftoj në klasën e saj. Ajo shpejt kuptoi se ne nuk merrnin vesh gjuhën e saj. Por na lejoi të uleshim dhe na dha fletore dhe lapsa. Megjithëse nuk e kuptonim se çfarë po ndodhte pikërisht, ndjeshmëria e mësuesës tek ne u shfaq dhe na bëri të mendonim se i përkisnim. Empatia kërkon imagjinatë të përvojave të të tjerëve, njerëz nga kultura të ndryshme, me ngjyra të ndryshme të lëkurës dhe që flasin gjuhë të ndryshme.
Fund
Poezinë e përktheu: Mirjeta Shehu & Valeriana Dema Tregimet dhe analiza nga: Mirjeta Shehu me Valeriana Dema-n
* Faleminderim të veçantë profesoreshës Lindita Tahiri për mbështetjën për esen./filozofia.al/KultPlus.com
Vetëflijimi, shtyllën kryesore e ka “dashurinë” si dashuri e pastër platonike – aty ku përfundon çdo interes personal. Dashuria platonike dhe altruizmi lidhen shumë ngushtë me njëra tjetrën, me një fjalë, sapo e ke rrënuar njërën me të rrënohet edhe tjetra! Ndoshta një vëzhgim më i përafërt i dashurisë, duke e zhveshur nga gjithë ato stoli zbukuruese që bëhen nga dëshira për tu mashtruar, do ta cyt natyrën e brendshme të kësaj ndjenje?
Me shumë gjasë kjo do të ndodh, nëse do të pranojmë thellësinë e vëzhgimit të rrënjëve të dashurisë së pari nga Arthur Schopenhauer, e që në këtë vij, e vazhdon më vonë filozofi pasionant Friedrich Nietzsche, duke e quar trajtimin e saj edhe më tutje.
Schopenhauer na thotë se dashuria nuk është platonike, e madje nuk është edhe personale, ngase aty nuk realizohemi ne si individ, por është vullneti i species që bartë tek ne tërheqjen ndaj seksit të kundërt si mundësi riprodhimi. Ajo bindja jonë që na vije kinse e kemi gjetur personin e duhur është veçse një “kalkulim” i vet vullnetit të species që kërkon vazhdimin në mënyrën më të mirë të mundshme të species. Ndërsa duke shkuar tutje me Nietzschen, dashuria kuptohet vetëm si një dëshirim i rritjes së forcës sonë të egos apo siç e emëron ai – vullneti për fuqi; pra gjithçka manifestohet tek egoizmi jonë. Me Nietzschen do të përmbyset i gjithë iluzioni i dashurisë platonike; se kinse dashuria na qenka një vendtakim përtej egoizmit.
Tek vepra “Shkenca e gëzuar dhe idilet e Mesinës” Nietzsche kur flet për dashurinë, na thotë se, edhe pse epshi dhe dashuria, kur thuhen, secila fjalë na bëjnë të ndihemi ndryshe, ato megjithatë vijnë nga i njëjti instinkt. Dashuria për të është dinamika e dëshirës së rritjes së forcës se vullnetit e shoqëruar me dëshirën për “pronësim”. Dëshira për dinamizëm na nxit drejt vetive të reja dhe manifestohet si dëshirë për pronësi qoftë në rrafshin e njohjes apo raportin me njerëzit apo gjërat. Kjo është edhe arsyeja se pse jemi gjithmonë të tërhequr nga ndryshimi dhe e reja. Nietzsche vëren këtu me plot të drejtë, ngase “mos ndryshimi” është armiku jonë më i madh duke kthyer gjithçka në monotoni dhe mërzi. Ai thotë se edhe peizazhin më të bukur pasi ta kemi jetuar me kënaqësi për disa muaj nuk do ta dashurojmë më, ajo që do të kërkojmë do të jetë një vend tjetër.
Pra, ajo që e bënë të na humbë dashurinë për këto vende të jetuara është “siguria” e pronësimit që nuk na fikson më në humbjen e saj. Në këtë raport të sigurt, me të drejtë, kuptohet se humb dinamika e pasioneve duke u kthyer në një raport të heshtur që nuk ka më çka për tu dëshiruar. Prandaj, pasi të jenë bërë për ne “të heshtura” gjërat, do fillojmë ti konsiderojmë si të vjetra duke mos iu kushtuar më interes të veçantë.
Ndodh shpesh që ajo që ndjejmë për vendet e jetuara më parë në të kaluarën është njëfarë nostalgjie. Më ka rastisur personalisht që pasi kam krijuar një shkëputje nga e kaluara, me dëshirën për diçka të re, pas një kohe të caktuar kam ndjerë mall dhe nostalgji për atë vend dhe e gjitha kjo më ka ardhur, kur e kam ndjerë zbehjen e posedimit të atij vendi që më është kthyer edhe në gjysmë harresë.
Ndoshta në këtë pikë mund të ketë edhe dromca të nihilizmit të Schopenhauerit, e që, e përkthyer në këndvështrimin nitzschean si dëshirë e zbritjes së egos. Më vonë nga Frojdi kjo dëshirë e zbritjes së egos shihet si instinkti i vdekjes e për Nietzschen as më shumë as më pak sesa kalbëzim i vullnetit. Pra sipas këndvështrimit nitzschean mund të themi se gjithçka lidhet me rritjen apo zvogëlimin e egoizmit, edhe pse mund të duket kaq e pa denjë kjo gjë, nga mënyra e se si jemi mësuar ti shohim gjërat.
Është e dukshme fare se gjithçka që nuk e ndez këtë dinamik të pasioneve do të kthehet në monotoni dekadente që shkakton atrofizim të kënaqësisë së dëshirimit. Prandaj vetëm dinamizmi i pasioneve hap gjithmonë shtigje të reja, në dëshirën e vazhdueshme të tensioneve të cilat kërkojnë për tu kaluar. Vetëm nga kjo ngjallet dëshirimi për çdo gjë që sjellë jeta, qoftë edhe aty tek dashuria mes dy sekseve, ku edhe aty, është dëshira e madhe për pronësi të shpirtit dhe trupit.
Njeriu kur dashuron ka synim sundimin e plotë të tjetrit ngase nuk dëshiron me askënd të ndaj “pronën”. Madje do të zemërohej secili nëse do të kuptonte se nuk i ka pronësuar të gjithë shpirtin, por i ka mbetur ca hapësirë për dikë tjetër. Dhe ndonjëherë pas arritjes së qëllimit të zaptimit të shpirtit, do përjashtohet e gjithë bota që konsiderohet e ftoftë në krahasim me ngrohtësinë dhe lumturinë që do ta ndjejë vetëm tek prona që posedon si një të mirë të paçmuar. Pronë, e cila me ngrohtësinë e saj mund ta qojë edhe në flijim për hir të këtij posedimi. Sa për tu habitur është se si është parë dashuria deri më sot – si përjashtim i egoizmit apo thënë më bukur nga vetë Nietzsches:
“Në të vërtetë ne do të ngelemi të habitur që ky epsh i egër zotërimi dhe kjo padrejtësi për dashurinë seksuale të jetë lartësuar dhe hyjnizuar aq shumë, siç ka ndodhur në të gjitha kohërat, dhe se madje nga kjo dashuri ka dalë koncepti i dashurisë si kundërvënie e egoizmit, ndërsa, ndoshta, është pikërisht shprehja më e paskrupullt e vetë egoizmit.”
Këta lakmitarë të zotërimit gjithmonë kanë qenë këtu, siç thotë Nietzsche, të shtyrë nga ky “demon i dalldisur” (një demon i shpikur athinas), por që, në t’vërtet gjithmonë ka qen Erosi në të gjitha rastet. Edhe pse, jo gjithmonë është vërejtur ngase disa nga këta kanë ditur mirë ti zbukurojnë lakmitë e tyre egoiste me glorifikime hyjnore.
Personi që krijon, ai, rrit gjithmonë egon e tij dhe vetëm kështu ai do të jetë i dëshiruar gjithnjë, sepse pronësomi i atij shpirti do të jetë i sfidueshëm duke zhvilluar gjithmonë dinamikë. Ky dinamizëm jep luftë të përhershme për pronësi të reja që qon në rritje të fuqisë që aq shumë është prezente. Dhe atëherë kur luhet në kufijtë më të lartë të dëshirimit lakmitar mes dy njerëzve fillon diçka edhe më e madhe. Se çka është kjo “diçka më e madhe”, na e thotë me një gjuhë poetike vet Nietzsche:
“Po, ka aty-këtu mbi tokë, një lloj persekutimi të dashurisë ku ajo dëshirë e zjarrtë lakmitare që kanë dy njerëz për njëri-tjetrin i hap rrugën një dëshire dhe një epshi të ri, një etjeje të përbashkët më të madhe për një ideal që ngrihet mbi ta: por kush e njeh këtë dashuri, kush e ka jetuar thellë? Emri i saj i vërtetë është armiqësi.”
Filmi i kushtohet gjermano-turkes Hatun Aynur Sürücü, e cila më 2005 në Berlin ra viktimë e një të ashtuqujture “vrasje për nder”. Dorasi ishte vëllai i saj. Në filmin “Vetëm një grua” e vrara tregon historinë e saj.
“Unë isha një vrasje për nder” dhe “ky deng nën këtë qefin jam unë” – me shprehje të tilla filmi “Vetëm një grua” rrëfen në mënyrë precize dhe direkt historinë e Hatun Aynur Sürücü, e cila më 2005 në Berlin u ekzekutua në rrugë nga i vëllai.
Kush është Hatun Aynur Sürücü?
Aynur u lind më 17 janar 1982 në Berlin, bijë e prindërve kurdë të besimit suni. Ata vijnë nga provinca turke Erzurum në Lindje të Anadollit. Vajza është një ndër nëntë fëmijët në familje. Ajo rritet në Berlin-Kreuzberg dhe ndjek gjimnazin. Në moshën 16 vjeç familja e heq atë nga shkolla dhe e marton me një kushëri në Turqi. Burri është i dhunshëm. Aynur kkthehet shtatzënë në Berlin. Në fillim ajo jeton në familjen e saj, por dëshira për të vendosur vet për jetën e saj bëhet gjithnjë e më e fortë.
Pavarësisht rezistencës së familjes së saj, ajo largohet me të birin dhe jeton fillimisht në një strehimore grash e më pas në një banesë më vete. Ajo kërkon ndihmë prej psikoterapistëve, heq shaminë e kokës, rifillon shkollën e ndërprerë dhe nis kursin e kualifikimit profesional si elektroinstaluese. Të gjitha këto i bën me vullnetin e saj.
Në moshën 23 vjeç ajo është në prag të marrjes së provimit të kualifikimit. Më pas do të shpërngulet për në Freiburg dhe të përfundojë atje maturën në shkollën profesionale. Por nuk arrin ta realizojë këtë. Më 7 shkurt 2005 njëri prej vëllezërve e vret me tre plumba në kokë në mes të rrugës, në stacionin e autobusit Berlin-Tempelhof. Kjo vrasje ndezi debatin mbi martesat me detyrim dhe botëkuptimin e familjeve myslimane në Gjermani.
“Bëhet fjalë për vetëvendosje”
Katërmbëdhjetë vjet pas vrasjes regjisorja Sherry Hormann sjell në kinema historinë e Hatun Aynur Sürücü. “Ideja erdhi, sepse unë e konsideroj mjaft tronditëse këtë histori”, thotë Hormann gjatë premierës së filmit në Berlin. “Pas kaq shumë vitesh kjo histori duhet rrëfyer, sepse ajo po e ndryshon kaq shumë shoqërinë tonë, aq sa ne gjithnjë e më shumë lëvizim brenda gardheve.”
Në fillim të filmit personazhet flasin mes tyre turqisht. “Aha, ju nuk na kuptoni ne”, vëren protagonistja dhe pastaj ata e kthejnë në gjermanisht bisedën. A i drejtohet filmi kryesisht publikut gjermanofon? “Kjo temë na prek të gjithëve”, thotë Hormann. “Bëhet fjalë për të drejtën e vetëvendosjes. Bëhet fjalë për të drejtën e vetëvendosjes së gruas. Bëhet fjalë për vetëvendosjen tonë edhe si njerëz.”
“Aynur zhvillonte një luftë, që e bëjnë shumë gra”
Filmi është prodhuar nga gazetarja e njohur dhe moderatorja televizive Sandra Maischberger. “Për këtë rast janë prodhuar kryesisht filma dokumentarë. Në to fjalën e marrin kryesisht burrat, që jetojnë. Pra vrasësit, vëllezërit,” thotë Maischberger. Me filmin synohet t’i jepet një zë Aynurit. “Sepse ajo zhvillonte një luftë, që edhe sot është aktuale dhe e bëjnë shumë gra. Ndoshta jo me një fund dramatik, por ato luftojnë kundër dominancës mashkullore dhe për vetëvendosje.” Për mua më e mira do të ishte, thotë Maischberger, nëse të gjithë njerëzit, që jetojnë në Gjermani, do ta ndjenin veten si një komunitet, të mbajnë përgjegjësi për njeri-tjetrin dhe të respketojnë rregullat e tjetrit.
Filmi konstrukton regjistrimet dhe fotografitë e Aynurit real dhe vazhdon të ndjekë stilin e dokumentarit. Muzika hip-hop e Aynurit shoqëron filmimet e çastit të babait të sëmurë e të mbingarkuar në xhami. Filmi skicon, se sa të pashpirt janë disa pjesëtarë të familjes – edhe motrat – se si ato e trajtojnë Aynurin e çlirët, që do të shkëputet nga familja e saj. Filmi u shmanget klisheve si “bota e lirë perëndimore kundër botës fanatike myslimane”, dhe përcjell edhe një akuzë ndaj drejtësisë, që dënon vetëm vëllain e vogël, i cili kryen vrasjen dhe e pranon akuzën duke llogaritur me një dënim të ulët.
T’i jepet një zë Aynurit
“Vetëm një grua” nuk synon të shtjellojë situatën psiqike apo sociale të një familjeje, por vendos në qendër vetëm Aynurin dhe zërin e saj. Ka një efekt shumë të madh diskrepanca mes zërit pa emocion të së vdekurës dhe historisë që ajo rrëfen.
“Të rrëfesh tërësisht nga perspektiva e një të vdekure, kjo ishte një sfidë”, thotë aktorja Almila Bagriacik. “Nëse dikush vdes, shumë njerëz kanë një mendim për të, se si ka qenë dhe si ka vdekur. Por vet personi nuk mund të thotë më gjë për këtë.”/DW/KultPlus.com
Presidenti i Bienales së Venecias Paolo
Baratta dhe kuratori i saj Ralph Rugoff këtë vit për edicionin e 58-të të
Bienales kanë vendosur si titull të saj shprehjen kineze “Jetofsh në kohëra
interesante”.
Kjo ka bërë që të gjithë pavijonet të
cilat janë paraqitur të kenë lidhshmëri me temën e cila provokon idenë për të
sfiduar kohën, por mund të konsiderohet edhe si një ftesë për të parë gjithmonë
dhe për të shqyrtuar rrjedhën e ngjarjeve njerëzore në kompleksitetin e tyre.
Mirëpo Pavijoni i Shqipërisë “Maybe the cosmos is not so extra ordinary” apo në
shqip “Ndoshta kozmosi nuk është aq i jashtëzakonshëm” i realizuar nga
artisti Driant Zeneli, e që është hapur sot në Bienale, ka ardhur si një përgjigje
ndaj këtij titulli. Kur është fjala për kohën, vepra e realizuar nga Zeneli nuk
dëshiron që të flas as për të kaluarën e as për të ardhmen, ajo fokusohet tek e
tashmja.
Gjithë kjo erdhi përmes një trajtimi
metaforik pasi që “Maybe the cosmos is not so extraordinary”, një
video-instalacion skulpturor, në fakt në fokus të tij ka pesë fëmijë dhe sferën
kozmike. Instalacioni zhvillohet nga një film me dy kanale, ngjarjet e të cilit
zhvillohen në minierat e Bulqizës, një qytet në verilindje të vendit, ku, që
prej vitit 1918, është nxjerrë minerali i kromit. Projekt i artistit Driant
Zeneli, kuruar nga Alicia Knock sfidon marrëdhënien fizike dhe metafizike midis
njeriut dhe hapësirës, materies dhe ëndrrës, gravitetit dhe kontrollit. Artisti
Driant Zeneli tregoi për KultPlus se përfaqësimi i Shqipërisë në ngjarjen më të
madhe të artit pamore, për të është një përgjegjësi e bukur.
“Është një përgjegjësi e bukur dhe kjo përgjegjësi
ndahet me shumë miq të cilët kanë punuar më shumë se një vit me e sjellë këtë
vepër e që titullohet ‘Maybe the cosmos is not so extraordinary’. Mund të them
se vepra ka lindur nga një bashkëpunim i jashtëzakonshëm i shume personave dhe
pikërisht një nga gjanat kryesore që ka kjo vepër është se ju dedikohet
njerëzve të cilët punojnë çdo ditë brenda në minierë dhe nxjerrin mineralet e
kromit dhe na e sjellin neve në të përditshmen tonë që ta përdorim. ”, tha ai.
Vepra e Zenelit bazohet në një projekt
shumëdiciplinar emërtuar “Beneath a surface there is just another surface”, i
cili nisi në vitin 2015 në Metalurgjikë, një kompleks industrial dystopian, në
qytetin e Elbasanit në Shqipëri. Projekti dhe titulli i tij rrjedhin nga novela
fanatastiko-shkencore “Drejt Epsilonit të Eridanit” (1983) e shkruar nga
fizikani dhe shkrimtari shqiptar Arion Hysenbegas.
“Titulli lind si një lloj përgjigje e
kësaj thënies kineze e që është edhe tema e Bienales. Vepra nuk dëshiron me fol
as për të kaluarën as për të ardhmen po për të tashmen. Vepra kërkon me fol për
këta pesë fëmijë që e gjejnë një sferë kozmike në një fabrikë dhe pas kësaj
fillojnë udhëtimin e tyre drejt trupit të një mali ku do të fshehin sferën kozmike.
Në realitet është e gjithë historia e kromit dhe udhëtimi i tij nëpër vende të
ndryshme”, theksoi Zeneli për KultPlus.
Pavijoni i Shqipërisë i zë vend afër
pavijoneve të shteteve si Madagascar, Latvia, Malta, Philippines. Lidhshmëria e
tematikave që shtjellojnë këto pavijone dhe të tjerat në këtë hapësirë, sipas
Zenelit thekson se në kontekstin global të gjitha vendet kanë të njëjtat
probleme dhe ajo që mbetet e rëndësishme është një bashkëjetesë e mirë.
“Në një kontekst global sot përjetojmë
si të mirën si të keqen pra gjithë gjërat bashkë, këtu e kemi nda hapësirën me
shtetet e tjera dhe kur e sheh në fund të fundit kemi të gjithë të njëjtat
probleme, të njëjtat çështja, kështu që sot jetojmë në një hapësirë të vogël
globale por ne duhet t’i ndajmë këto hapësira bashkë dhe të mendojmë si me bashkëjetua”,
tha ai.
Pavijoni i Shqipërisë i cili është hapur të premten do të mund të vizitohet që nga nesër e deri më 24 nëntor, datë kjo që shënon edhe mbylljen e edicionit të 58-të të Bienales së Venecias. Po ashtu nesër, më 11 maj do të bëhet edhe ndarja e çmimeve në kuadër të Bienales./KultPlus.com
Mendoj se ende më dashuron, por ne nuk mund t’i ikim faktit se unë nuk të mjaftoj ty. E kam ditur se kjo do të ndodh, prandaj nuk të fajësojë ty që ke rënë në dashuri me dikë tjetër.
Nuk jam as i nervozuar. Duhej të isha, por nuk jam. Unë vetëm ndjej dhimbje, shumë dhimbje. Kam menduar se mund ta imagjinoja se sa shumë mund të dhemb kjo, por paskam qenë gabim.
U publikua filmi ‘Detective Pikachu’ Këngëtarja kosovare me famë botërore, Rita Ora përveç sukseseve të shumta në muzikë, së fundmi ka luajtur edhe rolin e aktores.
Rita Ora luan në filmin që porsa është publikuar ‘Detective Pikachu’. Lajmin për publikimin e filmit, në të cilin Rita e luan rolin e Dr Laurent e bëri të ditur vetë këngëtarja. Rita përmes një postimi në instagram u shpreh shumë krenare, që ka luajtuar në këtë film, shkruan RTV 21.
“Filmi ‘Detective Pikachu’ është publikuar! Këtu mund të shikoni paraprakisht pak nga karakteri im Dr Laurent. Shumë krenare me gjithë kastin dhe skuadrën. Faleminderit Rob Letterman që na lejuar mua dhe Kygon të krijojmë këtë film dhe të jemi pjesë e tij. Bota e Pokemonit me ju. U publikua në secilin teater”, shkroi Rita krahas disa imazheve../KultPlus.com
“Qëllimi ynë kryesor në jetë është t’i ndihmojmë të tjerët, por nëse nuk mund t’i ndihmosh, të paktën mos i lëndo ata”.
“Ne jemi të vetmet qenie me fuqinë për ta shkatërruar Tokën, por edhe me kapacitetin për ta mbrojtur atë”.
“Kur flet, ti përsërit diçka që e di tashmë. Por nëse dëgjon, ti mund të mësosh diçka të re”.
“Çfarë është dashuria? Dashuria është mungesa e gjykimit”.
“Nuk kemi nevojë për tempuj, nuk kemi nevojë për filozofi të komplikuara. Truri im dhe zemra ime janë tempujt e mi. Filozofia ime është mirësia”.
“Ndryshimi i vërtetë duhet të ndodhë nga përbrenda. Lëre pamjen e jashtme ashtu siç është”.
“Burimi më i rëndësishëm i një jete të lumtur është zemra e ngrohtë. Kjo nënkupton hapjen me të tjerët lidhur me problemet që kemi për veten tonë”.
“Detyra jote nuk është të gjykosh. Detyra jote nuk është të kuptosh, nëse dikush e meriton diçka. Detyra jote është të ngresh të rrëzuarin, të ngjisësh të thyerin dhe të shërosh të lënduarin”.
“Sjellja ime e përditshme është shpesh e udhëhequr nga motivimi për të ndihmuar, për të krijuar një atmosferë pozitive për të tjerët”.
“Përdorimi i forcës nuk është shenjë e fuqisë, por shenjë e dobësisë”.
“Lumturia nuk është diçka që vjen vetë. Ajo vjen prej veprimeve të tua”.
“Bujaria është shprehja e jashme më e natyrshme e një qëndrimi të brendshëm me mëshirë dhe me dashuri për mirësinë”.
“Planeti nuk ka më nevojë për “njerëz të suksesshëm”. Planeti ka nevojë të dëshpëruar për njerëz paqësorë, shërues, ndreqës, rrëfyes dhe të dashur në të gjitha mënyrat”.
“Ka vetëm dy ditë në vit, kur nuk mund të bësh dot asgjë. Njëra quhet e djeshme dhe tjetra quhet e nesërme, ndaj e sotmja është dita e duhur për të dashur, besuar dhe mbi të gjitha, për të jetuar”./filozofia.al
– Dalai Lama
FILE – In this July 1, 2011 file photo, Tibetan spiritual leader the Dalai Lama gestures following an interview with The Associated Press outside his residence in the hill station town of Dharmsala, northern India. The Dalai Lama says if he is to be reincarnated he will leave written instructions about the process, but that the issue is unlikely to come up soon. The Tibetan spiritual leader said in a statement Saturday, Sept. 24, 2011, that when he is about 90 he will consult Buddhist scholars to evaluate whether the institution of Dalai Lama should continue at all. He is 76. (AP Photo/Kevin Frayer, File)
