Në sallën e TKOB kanë nisur homazhet publike dhe ceremonia shtetërore e lamtumirës për gjeniun e letrave shqipe, Ismail Kadare. Bashkëshortja Helena dhe bijat e shkrimtarit të ndjerë po presin ngushëllimet e një kortezhi të vazhdueshëm personalitetesh shtetërore por edhe qytetarësh të thjeshtë.
Protokolli ka menduar edhe të vendosë simbolet e Nënë Terezës vë vendin e homazheve.
Ceremonia e nderimeve për kolosin Kadare është organizuar me protokoll shtetëror nën kujdesin e Kryeministrisë. Homazhet nisën në ora 09:00 dhe do të vazhdojnë deri në 12:30 për të vazhduar me nisjen drejt varrezave të Tufinës. Ashtu si dje, edhe dita e sotme është ditë zie kombëtare. Gjithashtu ditë zie kombëtare ka shpallur edhe Kosova.
Ismail Kadare, prijësi historik i letërsisë shqipe prej më shumë se shtatë dekadash, ishte anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë; anëtari i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike të Francës; anëtari i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, anëtari i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Malit të Zi.
Ismail Kadare do të mbetet një autoritet moral për popullin shqiptar, një institucion krijimi dhe mendimi, një referencë themelore për jetën e tij. Vepra që ai ka krijuar është e lidhur me çështje thelbësore të botëkuptimit shqiptar e ballkanas, të ndërveprimit të kulturave dhe vlerave qytetare të rajonit, të evoluimit të identiteteve historike e kulturore. Ajo është një dritare e rëndësisë parësore për të njohur edhe psikozat dhe komplekset e popujve të Europës Juglindore, aspiratat e vërteta të tyre./atsh/KultPlus.com
Sot do të varroset shkrimtari më i madh shqiptar, Ismail Kadare, i cili u nda nga jeta dy ditë më parë në Tiranë.
Nga ora 09:00-12:30 do të mbahen homazhet dhe më pas kortezhi do të niset drejt varrezave të Tufinës.
Shkrimtari i madh shqiptar Ismail Kadare u nda nga jeta mëngjesin e 1 korrikut, në moshën 88-vjeçare duke lënë pas tij një pasuri të madhe letrare që është përkthyer në 45 gjuhë të botës.
Kadareja është vlerësuar me një sërë çmimesh ndërkombëtare për veprat e tij.
Vitin e kaluar, presidenti francez Emmanuel Macron i dha atij titullin Oficeri i Madh i Legjionit të Nderit gjatë një vizite të presidentit francez në kryeqytetin shqiptar./KultPlus.com
Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore, në bashkëpunim me Drejtorinë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore Gjirokastër inspektoi Teqenë e Koshtanit, pranë Memaliajt, me qëllim hartimin e një projekti të plotë restaurimi për këtë pasuri kulturore.
Teqeja e Koshtanit është një objekt kulti, Monument Kulture, Kategoria I. Sipas Kryegjyshatës Botërore Bektashiane, teqeja është më shumë se 200-vjeçare.
Teqeja është një ndërtim me mur guri 2-katësh mbuluar me çati me rrasa guri, me një shtrirje planimetrie në formën “T”. Në vitin 2009 i është bashkëngjitur edhe ballkoni i hyrjes me shkallë guri të jashtme.
Teqeja e njohur e Koshtanit në Tepelenë, është një nga objektet e rëndësishme të bektashizmit, jo vetëm në Shqipëri, por në rajon e më gjerë. Kjo teqe zë një vend të rëndësishëm jo vetëm si një qendër e edukimit të besimtarëve e përhapjen e këtij besimin në Jugun e Shqipërisë, por dhe si një qendër atdhetare dhe e arsimimit shqip. Më 15 tetor të vitit 1908, në këtë teqe, është çelur e para shkollë shqipe për Tepelenën.
Teqeja e Koshtanit, me një konstrukt të veçantë si objekt, me dhoma të bollshme, mejdanin, dhomën e pritjes e bisedave, ashefin, kuzhinën, mensën, dhomat e fjetjes etj, ka qenë në kohëra edhe një qendër e pasur ekonomike./atsh/KultPlus.com
-Ekzistojnë dy lloje të njerëzve: ata me të cilët lidhesh lehtë por edhe lehtë rrinë pa ta, dhe ata me të cilët është vështirë të lidhesh, por e pamundur të rrish pa ta!
– Një njeri inteligjent ndonjëherë detyrohet të dehet dhe të shpenzojë kohë me budallallekun e tij.
– Njeriu nuk është ndërtuar për t’u mposhtur. Njeriu mund të shkatërrohet, por jo të mposhtet.
– Lumturia te njerëzit inteligjent është gjëja më e rrallë që e kam parë.
– Cilat gjëra e dëmtojnë një shkrimtar? Politika, gratë, pijet, paratë, ambicia. Por një shkrimtar e dëmtojnë edhe mungesa e politikës, grave, pijeve, parave dhe ambicies.
– Shkruani kur jeni të dehur, modifikojeni kur jeni esëll.
– Lumturia nuk është asgjë tjetër përveç se shëndeti i mirë dhe memoria e keqe.
– Ka gjëra më të këqija se lufta: tradhtia, egoizmi dhe frika.
-Nuk është vështirë ta menaxhoni jetën kur nuk keni asgjë për të humbur.
– Mënyra më e mirë për ta zbuluar nëse mund t’i besoni dikujt, është duke i besuar atij/asaj./ KultPlus.com
Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, ka bërë të ditur se në vazhdën e restaurimeve të shtëpive të vjetra në Prizren gjendet edhe shtëpia e familjes Gashi, e cila njihet e emrin “Sava Toska”.
Ministri Çeku ka thënë se përmes restaurimit të shtëpive të vjetra tradicionale të Prizrenit po ruhet edhe historia dhe pasuria kulturore e vendit.
“Shtëpitë e vjetra tradicionale të Prizrenit po restaurohen dhe përmes tyre po ruhet edhe historia vendit e pasuria jonë kulturore.
Shtëpia e familjes Gashi, apo siç njihet ndryshe Sava Toska, është një prej tyre. Në këtë shtëpi të ndërtuar në shek. XIX, që gjendet brenda Qendrës Historike të Prizrenit po vazhdojnë ndërhyrjet restauruese”, thuhet në njoftim./KultPlus.com
Autori i tretë i rëndësishëm i letërsisë së vjetër shqiptare është Frang Bardhi. Midis autorëve të tjerë të kësaj periudhe, Bardhi zë një vend të vecantë. Duke ndjekur vazhdën e paraardhësve në veprimtarinë atdhetare, në fushën e krijimtarisë letrare i kalon caqet e përkthimeve fetare. Ai kishte interesa më të gjera. Bardhi bëri edhe përkthime fetare, por ato mbeten të pabotuara dhe humbën, prandaj ai ka hyrë në historinë e kulturës sonë kombëtare si leksikografi i parë shqiptar, si historian, folklorist e etnograf. Bardhi studiohet në historine e letërsisë sonë me dy vepra oigjinale: “Fjalori latinisht-shqip„ dhe “Apologjia e Skënderbeut„. Këto vepra e lidhin atë më tepër me humanizmin shqiptar sesa me traditën e letërsisë fetare të shekujve XVI-XVII.
Frang Bardhi ndërroi jetë më 1 korrik të vitit 1643. Ipeshkvi shqiptar i përket aradhes së atyre priftërinjve e ipeshkvijve shqiptarë, të cilët, duke kultivuar gjuhën shqipe e ushqyer shpirtin, kishin si synim shpëtimin e kombit nga asgjësimi e falimentimi politik e fetar.
Edhe për jetën e Bardhit dhe për veprimtarinë e tij kemi pak të dhëna. Lindi në Kallmet të Zadrimës më 1606. Ai sikurse edhe Budi, krenohej që i perkiste një familjeje pjestarët e së cilës nuk u rreshtuan me pushtuesit.
Studimet i kreu në Itali, në kolegjin e Loretos dhe pastaj në atë të Propaganda Fides. Me 1635 u emërua peshkop i Sapes ( Zadrimë ). Në veprimtarinë e tij politike Bardhi do te jetë në rradhët e para të atdhetarëve që i përkushtohen luftës për t’u cliruar nga zgjedha e huaj, zhvillimit dhe përparimit të vendit dhe të gjuhës shqipe.
Gjendja e mjeruar e popullit nën sundimin e egër osman, dëshira dhe përpjekjet për t’a ndihmuar atë që të shpëtonte nga kjo robëri, ishin shqetësime që e mundonin vazhdimisht Bardhin. Kjo duket edhe në relacionet që i dërgonte herë pas here Papës. Ja si shprehet në relacionin e vitit 1641 për rëndimet dhe poshtërimet që u bëheshin fshatarëve shqiptarë, sidomos të krishterëve, nga arbitrariteti i feudalëve turq: “Dhjetë ose pesëmbëdhjetë turq bashkohen dhe kalojnë nëpër shtëpitë e krishterëve dhe hanë e pinë sa të kenë oreks, gjithë ditën gjithë natën pa paguar asgjë. Ai i shkreti nuk mund të thotë se nuk ka bukë, verë, mish e tagji për kuajt e tyre, sepse ia përmbysin shtëpinë dhe e rrahin egërsisht. Po nuk pati, duhët të lerë peng rrobat e trupit për të ngopur lakmitë e tyre të mbrapshta …”
Relacionet e tij kanë edhe më shumë të dhëna të tjera për gjendjen shpirtërore të popullit, për zakonet, traditën e tij etj. Ashtu si edhe Budi, madje që në hapat e parë të jetës së vet, si misionar i fesë, Bardhi hyri në konflikt të hapur me klerin e huaj, madje edhe me ungjin e vet, Gjergj Bardhin, të cilin edhe do ta padise si një nga shkaktarët e vullnetshëm të mbytjes së Budit. Konflikti do të ishte aq i ashpër sa me një letër drejtuar Vatikanit vetëm 4-5 vjet pasi kishte ardhur në Zadrimë, do të shkruante: “Në qoftë se do të shpëtoj i gjallë nga telashet që më shkakton kryepeshkopi, qoftë ai vetë, qoftë me anën e zotërinjve turq, do të vij në Romë, për t’i treguar të gjitha dhe për të kërkuar ndihmë.
Bardhi e shikonte detyrën e peshkopit jo thjesht si të një misionari kishëtar, por edhe të pregatiste të rinj shqiptarë të shkolluar e t’i vinte fre dërgimit të misionarëve të huaj në viset shqiptare. Ai kërkonte klerikë të arsimuar shqiptarë, që t’u hiqeshin nga duart misionarëve të huaj shkollat që ishin hapur në vendin tonë për qëllimet e tyre të mbrapshta. Ai vetë, kishte nxitur dhe dërguar për studime në Itali, klerikë të vendit, të cilët do të merrnin dorë drejtimin e këtyre shkollave.
Vitet e fundit të jetës së Bardhit në vend që të ishin vite pune në lëmin e gjuhësisë e të letërsisë shqipe dhe të lëvizjes shqiptare për t’u çliruar, siç pritej prej hartuesit të fjalorit të parë të shqipes, përmbledhësit të parë të folklorit të parë të shqipes, prej mbledhësit të parë të folklorit tonë dhe prej mbrojtësit erudit të shqiptarisë së Skënderbeut, ishin vite lufte kundër pushtimit të huaj, ashtu edhe kundër synimeve të kishës katolike të Romës, vite që e lodhën shumë. Duke u gjendur në pellgun e kundërshtimeve dhe të intrigave që u thurren kundër tij më në fund u dorëzua, në mos drejpërdrejt, tërthorazi. Vdiq fare i ri, në moshën 37-vjeçare, në një kohë kur mund të ndihmonte shumë për zhvillimin dhe përparimin e vendit e të kulturës shqiptare.
Megjithatë Bardhi mbetet një nga figurat më të shquara të kulturës shqiptare për kohën kur jetoi. Ai na la trashëgim dy vepra madhore “Fjalorin latinisht-shqip„ dhe “Apologjja e Skënderbeut„. “Fjalorin latisht-shqip„ Bardhi e shkroi që kur ishte student dhe e botoi më 1635 në Romë. Autori thotë se e shkroi këtë vepër që t’i ndihmonte “…gjuhës sonë që po bdaret e po bastardhohet sa me parë të ve …„ Bardhin e brente kështu shqetësimi si ta ruante gjuhën shqipe që të mos prishej e të mos humbiste me të kaluar të kohës në kushtet e pushtimit osman, dhe nga ana tjetër t’u shërbente edhe klerikëve katolike shqiptarë që nuk dinin gjuhën latine. Fjalori përmban rreth 2.500 fjalë shqipe. Krahas fjalëve, jepen edhe togfjalësha që tregojnë përdorimin e tyre. Në këtë fjalor për herë të parë gjuha shqipe ballafaqohet me një gjuhë të përpunuar, siç ishte gjuha latine në atë kohë.
Përkthimi në shqip mbështetet kryesisht në gjuhën popullore, në fondin kryesor të gjuhës sonë, por shpeshherë Bardhi sjell në përdorim edhe shume fjalë të lashta. Me këtë vepër zë fill leksikologjja shqiptare, ndaj me të drejtë Bardhi quhet edhe leksikologu i parë në historinë e gjuhës shqipe.
Në fund të fjalorit, në një shtojcë, autori ka perfshirë edhe material gjuhësor, si; emra mashkullore e femërorë, emra farefisnie, emrat e qyteteve dhe të kështjellave kryesore të Shqiperisë, parafjalë, pasthirrma, disa mënyra të përshëndeturi si dhe një dialog të shkurtër.
Por kjo vepër i hapi rrugë dhe një dege tjetër të dijes shqiptare, folkloristikës sonë, sepse në të jane përfshirë edhe 113 proverba, shumica origjinale dhe vetëm pak të përkthyera. Edhe në zgjedhjen e tyre autori niset nga qëllime të qarta patriotike. Ndër këto proverba, interes të veçantë kanë ato që dëshmojnë për vetitë e bukura morale të popullit tonë, veçanërisht ato që shprehin urrejtjen për pushtuesin, si : “Tek shkel turku, nuk mbin bar„ etj.
Në fjalorin e tij ka përdorur alfabetin latin, pothuajse njëlloj si Buzuku e Budi, me ndonjë ndryshim të vogël, çka të bën të mendosh se duhet të ketë njohur veprat e tyre.
Vepra tjetër e njohur e Bardhit është “Apologjia e Skënderbeut”, botuar latinisht në Venedik më 1636. Titulli i saj i plotë është: “Gjergj Kastrioti epirotas, i quajtur zakonisht Skënderbe, princ trim mbi trima dhe i pathyeshem i shqiptareve, u kthehet bashkëatdhetarëve dhe atdheut të tij prej Frang Bardhit”. Vepra në të vërtetë është një apologji (mbrojtje) që i bën autori Skënderbeut, si bir dhe hero i popullit shqiptar, prandaj edhe është quajtur Apologjia e Skënderbeut. Këtë vepër autori e ka shkruar për 15 ditë, në kulmin e zemërimit, në rrugë e sipër, kur po kthehej në Shqipëri për të hedhur poshtë mendimet e pathemelta të një peshkopi boshnjak, që i mohonte Skënderbeut prejardhjen shqiptare. Më 1631 boshnjaku Tomko Marnavici kishte botuar një libërth ku pretendonte se Skënderbeu nuk ishte me origjinë shqiptare, por boshnjake, madje nga familja e Marnaviçëve. kjo rrethanë i jep veprës një frymë të mprehtë polemike dhe një stil energjik.
Këtë falsifikim Bardhi e quan të “kobshëm„ dhe ai iu vu punës për këtë vepër, se, po të heshtte, i dukej sikur do të tradhëtonte veten dhe atdheun. Pra , është ndjenja atdhetare ajo që e bren përbrenda autorin. Por fuqia e mendjes dhe e punës së tij bëhet më e madhe kur kjo ndjenjë përkon me drejtësinë e çështjes që mbron. Bardhi do t’i japë popullit të vet atë që i përket, duke pasur parasysh më tepër të vërtetën se sa atdheun, ashtu sic nuk do t’i lejonte vetes të rrëmbente një populli tjetër atë çka i përket atij. Dashuria e tij për atdheun fisnikërohet aq sa është e lartë edhe madhështore ideja dhe ndjenja e së vërtetës “Unë e mora përsipër këtë barrë, – thotë Bardhi, – jo për ndonjë arsye tjetër, veç që të qes para syve të tu (lexues) të vërtetën lakuriqe, të panjollosur, sepse kjo s’ka nevojë të lyhet e të stoliset me fjalë të bukura edhe të rrema”.
Dashuria për atdheun, për të vërtetën, për popullin, për historinë dhe heroin e tij, për gjuhën dhe traditat e larta janë idetë themelore që përshkojnë fund e krye veprën. Mendjemprehtësia, kultura, horizonti i gjerë dhe aftësia për t’i përdorur me mjeshtëri argumentet janë karakteristika dalluese të veprës dhe të vetë autorit.
Për të mbrojtur shqiptarësinë e Skënderbeut autori niset nga argumente të sigurta dhe të shumta historike, pa nënçmuar gojëdhënat. Ai zotëron plotësisht metodën e shkencës historike të kohës dhe vlerëson e krahason në mënyrë kritike burimet historike. Përveç kaq e kaq historianëve në zë që sjell si argumente në mbrojte të tezës së vet të drejtë, Bardhi si një njohës dhe mbledhës i i traditës gojore popullore, për të vërtetuar shqiptarësinë e Skënderbeut, shfrytëzon me mjeshtëri të rrallë gojëdhënat dhe faktin që emri i Skënderbeut dhe kujtimi i tij rrojnë të gjalla në ndërgjegjen e popullit.
“Vazhdimisht gjer në ditët e sotme, – shkruan autori, – bashkëkohësit tanë flasin për të dhe këndojnë me zë të lartë trimërinë e tij nëpër gostitë… dhe e quajnë Skënderbeun tonë me emrin “Kuçedra e Arbrit”, d.m.th. dragoi i Epirit. Dhe sa herë që shqiptohen këto fjalë, kuptohet vetëm Skënderbeu”.
Ndjenja patriotike, dashuria për popullin dhe vendin e vet, krenaria për të kaluarën e tij të lavdishme dhe admirimi për heroin që çuditi botën me trimërinë e tij përshkojnë gjithë veprën. Këto përcaktojnë edhe disa cilësi të stilit të autori , si: patosin e ngritur, frazën e gjatë dhe të ngjeshur, gjuhën e mprehte plot thumba, për të hedhur poshtë fallsifikimet e kundërshtarit etj. Këto tipare e bëjnë veprën jo thjesht një polemikë historike, por një libër me vlera letrare. Njeri me kulturë të gjerë dhe mendje të mprehtë, Frang Bardhi, duke vazhduar traditën e Barletit në historiografinë shqiptare dhe duke hapur rrugë në fushën e leksikograisë e të gjurmimeve etnografike, me veprën e tij u bë një figurë e shquar e kulturës shqiptare të shekullit XVII.
Ç’ke moj zemër që rënkon! Njëher’ varet trikollari, herën tjetër kryq i thyer… Paska rar’ hallva prej qielli e ja nis një dallaver, Mbushen xhepat me flori, E qinosen ujk e dele për të bër’ një stan të ri!
Shitet vendi për para, me para e për para, Bëhet burri telendi, dy para një maskara, Para hasmit lepe peqe, Para zërit të atdheut hund e tyre shtatë sqepe!
Duke blerë e shitur erë, dikush bëhet milioner, Kurse shoku pinte uthull, lum zotria pinte verë, Milioneri yn’ i ri, Para shokut të dikurshëm vari buz’ edhe turi!
E përhera me dy faqe, që të haj’e që të bluaj, Në një kohë mbi dy frona, në një çast mbi dy kuaj, Me dy faqe, me dy nofulla, në një xhep e dy flamurë, E hedh këmbën me daulle edhe turk edhe kaur!
Na të urt’ e të mendafshtë s’qemë të zot të bënim zë, Ku fillon me thash e theme hij’ e vetes të përzë; Neve ndryshe, puna ndryshe, defi ndryshe, kënga ndryshe, E ç’kërkon në gji të gjëmbit të këndoj’ një dallëndyshe?
Mirpo vendi paskish zemër, paskish sy e paskish vesh, Shikon lark e dëgjon thellë, di të vesh, edhe të zhvesh Tani eja e t’ja themi asaj kënge që ja thonë: Koka bën e koka vuan, ç’ke moj zemër që rënkon?!
Në qytetin e gurtë të Gjirokastrës, vendlindja e shkrimtarit të madh Ismail Kadare, që ndërroi jetë një ditë më parë, janë vendosur dy kënde ngushëllimi, ku qytetarët dhe turistët po lënë mesazhet e tyre në librat e vendosur aty.
Një prej këndeve është vendosur tek Qafa e Pazarit, ku ndodhet bazorelievi “Nderi i Qytetit” për shkrimtarin dhe tjetri tek shtëpia-muze e Kadaresë.
Kryetari i bashkisë së Gjirokastrës, Flamur Golemi tha për ATSH-në se “është momenti të nisim procedurat për të pasur në një shesh kryesor monumentin e Kadaresë sepse ka bërë shumë për qytetin”.
“Kadare e meriton monumentin e tij në Gjirokastër, pasi e bëri të njohur atë në mbarë botën me librat e tij. Për realizimin e këtij projekti do të bashkëpunojmë dhe me Ministrinë e Kulturës”, theksoi Golemi.
Në shtëpinë muze të Kadaresë sot dhe nesër hyrja është e lirë për vizitorët. Ndërkohë që nesër drejtues të pushtetit vendor, qytetarë, etj do të zhvillojnë homazhe në nderim të Kadaresë në shtëpinë-muze.
Kadare u nda nga jeta një ditë më parë në moshën 88-vjeçare. Qeveria shpalli datën 2 dhe 3 korrik ditë zie kombëtare, ku flamujt në institucionet shtetërore dhe publike u ulën në gjysmështizë.
Ismail Kadare u lind në Gjirokastër më 28 janar 1936. Qyteti i lindjes e ndoqi përjetësisht kudo që ai jetoi e shkroi, në Perëndim e në Lindje, duke u bërë pjesë e pandashme e krijimtarisë së tij në të gjitha fazat e jetës. Me një opus letrar që përmban mbi 70 vepra, në të gjitha llojet e nënllojet e letërsisë, eseistikës dhe publicistikës, të panumërta në botime ribotime, Ismail Kadare ka zënë e do të ketë kryet e vendit në historinë e letërsisë shqipe./ atsh/ KultPlus.com
Tre të katërtat e votuesve amerikanë thonë se Partia Demokratike do të kishte një mundësi më të mirë për të mbajtur presidencën në vitin 2024 me dikë tjetër përveç Presidentit Joe Biden në krye të listës, sipas një sondazhi të ri të CNN të kryer nga SSRS.
Vlerësimi i tij ka rënë gjithashtu në një nivel të ri të ulët pas performancës në debatin e parë të fushatës presidenciale të këtij viti.
Në një përballje midis kandidatëve të supozuar të partive të mëdha, votuesit në mbarë vendin favorizojnë ish-presidentin Donald Trump mbi Biden me 6 pikë, 49% me 43%, identike me rezultatet e sondazhit kombëtar të CNN mbi garën presidenciale në prill dhe në përputhje me kryesimin. Trump ka kryesuar anketimin e CNN në vjeshtën e kaluar.
Sondazhi gjen gjithashtu nënpresidenten Kamala Harris në një distancë goditëse nga Trump në një përputhje hipotetike: 47% e votuesve të regjistruar mbështesin Trump, 45% Harris, një rezultat brenda kufirit të gabimit që sugjeron se nuk ka një udhëheqës të qartë në një skenar të tillë.
Shfaqja pak më e fortë e Harris kundër Trump mbështetet të paktën pjesërisht në mbështetjen më të gjerë nga gratë (50% e votuesve femra mbështesin Harrisin ndaj Trump kundrejt 44% për Biden kundër Trump) dhe të pavarurve (43% Harris kundër 34% Biden).
Disa demokratë të tjerë janë përmendur si zëvendësues të mundshëm të Bidenit ditët e fundit, dhe secili e ndjek Trumpin mes votuesve të regjistruar, me nivele të ngjashme me ato të Bidenit, duke përfshirë guvernatorin e Kalifornisë Gavin Newsom (48% Trump në 43% Newsom), Sekretarin e Transportit Pete Buttigieg (47% Trump në 43% Buttigieg) dhe Guvernatori i Miçiganit Gretchen Whitmer (47% Trump në 42% Whitmer).
Fushata e Biden ka këmbëngulur se ai nuk do të tërhiqet nga gara dhe ndërsa disa të brendshëm demokratë kanë diskutuar privatisht mundësinë e zëvendësimit të tij si kandidat, çdo rrugë përpara do të ishte edhe e vështirë logjikisht dhe e rrezikshme politikisht, sipas CNN.
Mbështetja e Biden në mesin e votuesve demokratë është rritur deri në 91% nga 85% në prill, ndërsa 93% e republikanëve mbështesin Trumpin.
Trump ruan një avantazh afërsisht 10 pikësh midis të pavarurve (44% në 34% në sondazhin e ri), ndërsa përqindja e të pavarurve që nuk zgjedhin asnjë kandidat ose thonë se nuk planifikojnë të votojnë është rritur nga 15% në 21%.
Si mbështetësit e Bidenit ashtu edhe i Trumpit kanë rritur gjasat të thonë se zgjedhja e tyre është një votë mbështetjeje dhe jo një votë kundër kandidatit të partisë kundërshtare, por zgjedhjet vazhdojnë të drejtohen më shumë nga ndjenjat për Trump sesa për Biden.
Dy të tretat (66%) e mbështetësve të Trump thonë se do votojnë kryesisht për të sesa kundër Biden (nga 60% në janar) ndërsa 37% e mbështetësve të Biden thonë se vota e tyre është më shumë për presidentin sesa kundër paraardhësit të tij (lart nga 32% në fillim të këtij viti).
Megjithatë, shumica e demokratëve dhe votuesve të regjistruar me prirje demokratike (56%) thonë se partia ka një mundësi më të mirë në presidencë me dikë tjetër përveç Bidenit, ndërsa 43% thonë se partia ka një shans më të mirë me të.
Ish-presidentja Atifete Jahjaga dhe modelja e famshme shqiptare, Emina Çunmulaj, sot kanë vizituar “Qendrën për Promovimin e të Drejtave të Grave” në Drenas, meqë rast edhe kanë ndarë një donacion për një grup të caktuar të grave të kësaj qendre, shkruan KultPlus.
Sipas një njoftimi për media ky donacion i dhuruar nga “Emina’s Hand” dhe Fondacioni Jahjaga u dha qëllim që tu lehtësojë veprimtarinë e këtyre grave.
“Gjithmonë për gratë!
Bashkë me Znj. Emina Çunmulaj vizituam sot në Drenas “Qendrën për Promovimin e të Drejtave të Grave”.
Përmes Fondacionit të saj “Emina’s Hand” Znj. Emina dhe me ndihmën e Fondacionit Jahjaga ndau një donacion për një grup të caktuar të grave me qëllim që tu lehtësojë veprimtarinë e tyre.
Forca e gruas është e pathyeshme! Çdoherë në ndihmë të së ardhmes së shoqërisë, gruas”, thuhet në shkrimin e Jahjagës në facebook./ KultPlus.com
Botuesi Bujar Hudhri nga shtëpia botuese “Onufri” në rubrikën “Opinion” në News24, duke folur për figurën e kolosit të letrave shqipe, Ismail Kadare, tha se ka pasur një bashkëpunim 30-vjeçar me shkrimtarin, që përfshijnë një gamë të gjerë ngjarjesh, një marrëdhënie specifike.
Hudhri u shpreh se gjatë bisedave me Kadarenë ai ka thënë që shtëpia botuese është shtëpia e dytë për një shkrimtar.
“Kur jam takuar për herë të parë me Kadarenë ishte dhjetor 1995. Të gjithë mendojnë se Kadare ishte i vështirë, fliste pak, por thonte atë që duhej, nuk ishte i hapur, pra nuk kishte një shoqëri të gjerë. Kam folur në telefon me Kadarenë, përpara se të njihesha, isha i impresionuar nga kjo bisedë. Kadare me njerëzit që nuk kishte afërsi fliste me “Ju”.
Në vitet e para, Kadare vinte në Shqipëri në pranverë dhe vjeshtë, pastaj shtoi ardhjet dhe ditët e qëndrimit në Shqipëri, pastaj kur ndërtoi rezidencët e tij, krijoi ato kushtet e mira për veprat e tij. Pastaj erdhi një kohë që Kadare hoqi dorë nga Parisi dhe takimet ishin pothuajse të përditshme”, rrëfeu Hudhri, detaje nga koha e njohjes dhe takimeve me shkrimtarin.
Ai tha se Kadare ishte konservator, i ruante gjërat, nuk i ndryshonte, ruante miqtë, dhe kjo tregonte seriozitet, tregonte me bashkëpunimi me të ishte frytëdhënës.
Hudhri u shpreh se njohjen ndërkombëtare Kadaresë ia dha “Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur” që është romani më i famshëm, më i njohur, që e ndërkombëtarizoi shkrimtarin. Sipas tij, ky roman nuk ishte më i miri, por ai e ndërkombëtarizoi, u botua në Paris.
Hudhri tha se ende nuk i besohet që Kadare është ndarë nga jeta, aq më tepër nga një arrest kardiak. “Nuk ka pasur probleme nga zemra, dhe as që mund të mendohej se do të ishte një fund kaq i shpejtë. Ditën e premte ishim në një takim, u bë një tavolinë shumë e këndshme, gazmore, dhe bëra foto. Kisha parandjenjën që do ishin fotot e fundit të tij, nuk e di pse e kisha këtë ndjenjë”, tha Hudhri.
Ai u shpreh se është njoftuar nga familjarët e Kadaresë mëngjesin e së hënës. “Shkova në banesën e tij, e gjeta në atë hollin e madh të banesës së tij. Erdhi urgjenca i bëri ato ndërhyrjet mjekësore për rikthimin në jetë, pastaj u bë transporti në spital. Kadare ishte shumë supersticioz, nuk tregonte asnjëherë përpara një vepër”, rrëfeu Hudhri./ balkanweb/ KultPlus.com
Tek lexova lajmin e fundit se Ismail Kadare do të varroset në Tufinë diçka më sëmboi së brendshmi.
Me gjasë na goditi përsëri rastësia dhe nuk na gjeti të përgatitur.
Kadare është njeri si gjithë ne të tjerët por gjeni që ne të tjerët nuk jemi, kontribuues i pashoq ndaj vendit të tij dhe kulturës universale që ne tjerët nuk jemi dhe po shkon atje mes shumë vdekatarëve personaliteteve a njerëzve të zakonshëm, asnjëri si ai.
Kadareja ai i cili i dha Europës dhe Botës një Shqipëri plot sqime e madhështi, me kontë e baronë, me gjuhë të vjetër murgun Gjon roje të saj, me luftëra e përpjekje të mëdha në mbrojtje të cilivizimit e qytetërimit, me zonja e personazhe emërkumbues, po kaq i përfshiu qytetet e kontinentet nga Gjirokastra në Paris , nga Shkretëtira e Gobit në Moskë , nga Kruja e Skënderbeut në Stambollin e sulltanëve nga Tirana në Pekin, nga Prishtina ne Washington, nga Athina në Romë ,në letrat e veta , duke zbritur thellë në kohëra eskiliane e duke u ngjitura tek ato të Stalinit, Hrushovit, Mao Ce Dunit Enver Hoxhës, Klintonit, Miterranit, Kolit , Rugovës e shumë kujt tjetër nuk e meritonte kaq modesti qoftë edhe të perkohshme nga populli i tij.
Rruga e fundit që do të përshkruaj shkrimtari sa del pak nga qendra i ngjan një rruge të hapur nga nomadet në ikje duke lënë pas rrëmujë, pluhur e pisllëk.
Do dukemi në kamerat e botes së paku mosmirënjohës, sikur se paskëshim merituar atë vetë!
Shqipëria ka dhe duhet të kishte më shumë mundësi së aq.
Kombet e qytetëruara duke respektuar elitat e veta kanë çmuar progresin dhe krenarinë kombëtare. Çfarë është krenaria kombëtare? Vepra dhe bëmat e një grushti njerëzish në shekuj për vendin dhe popullin e vet a për humanizmin në përgjithësi.
Ndarja veç e tyre nuk është diskriminim për të tjerët por mirënjohje që të tjerët shfaqin për ta.
Vendet europiane kanë shumë prej tyre “Panteon” ku vendosin shkrimtaret , luftëtarët politikanet e shquar! Franca sidomos po edhe të tjerët!
Ato janë pika pelegrinazhi referimi e reflektimi pse jo dhe turizmi kulturor.
Ne kemi edhe eksperiencat e lënies pa varr apo në frigorifer. Për fat te keq s’kemi bërë asnjë përpjekje së paku për rilindasit tanë, shtetformuesit a luftëtarët. Mbase duke parë çfarë kompronisesh bëhen më mirë se “Panteoni” do të banalizohej pa masë ku çdo qeveri , çdo politikan , çdo kryetar bashkie a biznesmen do bënte qokat e veta dhe mbase do gjindej gjithmonë një mik për të futur njerëz në “Panteon” aq sa nuk do mbetej më askush për varrezat publike! Por prej motesh e kemi pranuar që Ismail Kadare është “sui generis” dhe përtej çdo politike kulturore në Shqipëri fati i tij nuk varet më vetëm nga ne, lexuesi shqiptar është një fetë në rrethin e madh.
Më shumë se duke nderuar Kadarenë nderojmë veten nëse atij i bëjmë respektin që meriton. “Lavdia e tij s’ka nevojë për asgjë e jona ka për të” patën shkruar francezet për Molierin! Vlen, vlen dhe për ne e Kadarenë! Nuk dua të bëj politikë në ditë si kjo por Qeveria shqiptare duhet të shpallë menjëherë një konkurs ndërkombëtar për një ansambël muzeal kushtuar Ismail Kadaresë ku aty të jetë dhe varri i tij. Tufina duhet të jetë e përkohshme, sa më shkurt , jo një e përkohshme që rri gjithë jetën.
Nuk është e lehtë se në Tiranë dy lulishte kanë mbetur një para Rognerit dhe një pas Kryeministrisë , megjithëse në Vlorë , Ati i shtetit tonë Ismail Qemali në një lulishte e ka banesën e fundit i veçuar siç i takon të jetë.
Një tjetër zgjidhje mund të realizohet në një kodër tek Parku i Liqenit se në qytet s’ka më tokë pËr asgjë veç pallateve! Kadare na ka nderuar gjithmonë, na ka dhënë, shumë madje, gjuhe , kulturë, identitet, krenari e patriotizëm le t’i japim dy metra dhe të denja! Mevlan Shanaj tha pas Skënderbeut ikja më e madhe ishte kjo, ndoshta ka përkufizuar të vërtetën. Kësaj të vërtete nderin që i takon pa ndoshta e sikur!!!/ KultPlus.com
Është nder dhe kënaqësi e veçantë, por edhe përgjegjësi e shkallës më të lartë, të flasësh – para një auditori të nderuar, siç jeni Ju dhe në një ceremoni solemne, siç është kjo – për jetën dhe veprimtarinë e protagonistit të kësaj ceremonie, shkrimtarit të madh bashkëkohor shqiptar Ismail Kadare, vepra e të cilit ka marrë tashmë, në kulturën shqiptare, ashtu sikurse vepra e Naim Frashërit dikur, përmasat e një bible nacionale.
Në auditoret e këtij Universiteti dhe veçanërisht të Fakultetit në të cilin ndodhemi emri i tij shqiptohet çdo ditë, kurse veprat e tij lexohen e komentohen gjerësisht; idetë e tij kanë qenë për ne dhe vazhdojnë të jenë ende, në masë të madhe, udhërrëfyese në kohë e në hapësirë, ndërsa arti i tij tregues i nivelit dhe i pjekurisë sonë shpirtërore dhe intelektuale.
Ne që punojmë dhe studiojmë në Universitetin e Prishtinës, të rinj e të moshuar, studentë dhe profesorë, poetë dhe shkencëtarë, nuk mund t’i harrojmë vargjet që laureati ynë i sotëm i shkroi në mbrojtje të atyre që në vitin e madh 1981 u ngritën të kërkonin të drejtat e tyre; të kërkonin të bëheshin njerëz të lirë e të barabartë me të tjerët:
U ngritët ju, viganë, fisnikë
Me korrektesë e madhështi
Ngaqë kërkuat republikë
U shtypët si në monarki.
Ne që punojmë e studiojmë në këtë institucion të lartë shkencor që quhet Universitet i Prishtinës, aq të dashur e të çmuar për ne e të urrejtur aq shumë nga ata që urrejtjen e patën shpallur ideologji të vetën, nuk mund ta harrojmë novelën Krushqit janë të ngrirë, personazhi më mbresëlënës i së cilës, studenti Shpend Brezftohti, bie i masakruar nga dhuna policore në demonstratat e studentëve të Kosovës, që kërkonin, në mënyrë të qetë e paqësore, avancimin e statusit politik të saj në shkallë të Republikës, e aq më pak veprën Bisedë përmes grilash, hero i së cilës është jo një personazh fiktiv, por një personazh real, profesori i këtij Universiteti, politikologu i shquar Ukshin Hoti, për fatin e të cilit nuk dihet asgjë as sot e kësaj dite, edhe pse kanë kaluar më se katër vjet nga përfundimi i luftës në Kosovë.
Në këtë çast solemn, kur shkrimtari ynë i madh, autori i më se pesëdhjetë veprave letrare të zhanreve të ndryshme dhe i adhuruari i mijëra e miliona lexuesve anembanë botës, ndodhet në mesin tonë, për të marrë titullin e merituar “doctor honoris causa”, nuk mund të anashkalojmë as triptikun e njohur Tri këngë zie për Kosovën, që flet për fatin tragjik të Kosovës, të cilën autori e konsideron me të drejtë pjesë të pandashme të Shqipërisë, as poezinë Mundja e ballkanasve nga turqit…, që çmistifikon mitin serb mbi “betejën e Kosovës”, ndërkohë që burimet relevante
historike flasin për një luftë të përbashkët të “koalicionit ballkanik”, as poezinë Terrori në Kosovë, ku, sikurse edhe te Krushqit e ngrirë, shfaqet fytyra e krimit të ricikluar në shekuj, as tregimin Baladë për vdekjen e J. G., që evokon jetën dhe vdekjen e veprimtarit të lëvizjes kombëtare të Kosovës, Jusuf Gërvallës, i cili ishte njëherësh edhe një krijues i hollë e subtil dhe sa e sa krijime të tjera në poezi e prozë, që trajtojnë temën e Kosovës, sepse Kadareja dhe Kosova, siç është thënë edhe në një rast tjetër (në promovimin e librit Ra ky mort e u pamë në vitin 1999), janë një binom i pandashëm.
Nuk do mend se tema e Kosovës dhe preokupimi me fatin e saj, paraqet një segment të rëndësishëm të veprës së gjerë e shumëdimensionale të Ismail Kadaresë, porse unë jam këtu për të thënë diç, aq sa më lejon koha që më është dhënë në dispozicion, për opusin letrar kadarean dhe, natyrisht, edhe për personalitetin e tij si njeri dhe krijues në përgjithësi.
I vetëdijshëm se veprimtaria e Ismail Kadaresë dhe sidomos vepra e tij letrare është aq e madhe dhe aq e gjerë sa që për të mund të flitet me orë të tëra, më lejoni që, me këtë rast, të mjaftohem me disa vlerësime e konsiderata të përgjithshme.
Vepra letrare e Kadaresë është e madhe si vëllim dhe e madhe si vlerë. Ajo përbëhet nga disa vëllime me poezi, që i takojnë kryesisht fazës së parë të krjimtarisë së tij, asaj të viteve ’60; nga dhjetëra vëllime me tregime, novela e romane që trajtojnë një gamë të gjerë temash e subjektesh dhe ofrojnë një galeri të tërë personazhesh; nga mbi dhjetë vepra eseistike, që ngrenë probleme të rëndësishme letrare, kulturore, politike e shoqërore; nga një dramë me subjekt nga mitologjia antike, ku, brenda kornizës mitike, strukturohen gjedhe të gjithkohshme ekzistenciale e historike; nga dy-tri vepra për fëmijë, ndonjëra prej të cilave paraqet vlerë kulmore në këtë degë të letërsisë dhe nga shumë tekste të tjera të shkruara në formë ditarësh, kujtimesh, intervistash, letrash e polemikash, të cilat në instancën e fundit kanë karakter homogjen dhe rrahin në një pikë: te shqetësimi i përhershëm i shkrimtarit për fatin e Atdheut dhe te ideja e lirisë si vlera më sublime e jetës njerëzore. Nuk është e rastit që një numër i madh i veprave të Kadaresë (Kështjella, Kronikë në gur, Dimri i madh etj.), shfaqen në dy e më shumë variante, që shumë motive e ide rimerren nga një vepër tek tjetra, që disa personazhe dalin në dy e më shumë romane etj., gjë që ta kujton atë mendimin e njohur se krijuesite mëdhenj krijojnë gjatë tërë jetës një vepër të vetme.
Vepra letrare e Kadaresë është e madhe me vëllimin e saj dhe e madhe me kuptimin e saj. Ajo përfshin periudha të ndryshme historike dhe hapësira të ndryshme gjeografike, sado që pikë nistore e saj është pothuajse gjithmonë atdheu i shkrimtarit, Shqipëria (në kuptimin etnik e jo politik të saj), kurse ngjarjet e disa veprave të tij, siç janë, fjala vjen, romanet Koncert në fund të dimrit dhe Pallati i ëndrrave, novelat Shkaba dhe Ikja e shtërgut etj., zhvillohen, si te Homeri e Dante jo vetëm në tokë, por edhe në qiell e në nëntokë.
Vepra e Kadaresë është e madhe me pasurinë e saj ideore e tematike dhe e madhe me vlerën dhe bukurinë e saj artistike.
Duke e lexuar veprën e Kadaresë të huajt e njohin Shqipërinë, kurse shqiptarët e njohin botën dhe vetveten.
Duke e lexuar veprën e Kadaresë mësojmë si duhet atdheu; sa e shtrenjtë është liria; sa e bukur, por edhe sa e vështirë, është jeta; sa komplekse, e ulët dhe madhështore njëkohësisht, është qenia njerëzore dhe ç’kuptim ka metafora “art i dhembjes universale”.
Kur i lexojmë dhe rilexojmë veprat: Gjenerali i ushtrisë së vdekur, Kështjella, Kronikë në gur, Dimri i madh, Koncert në fund të dimrit, Ura me tri harqe, Pashallëqet e mëdha, Viti i mbrapshtë, Prilli i thyer, Kush e solli Doruntinën, Pallati i ëndrrave, Piramida, Spiritus e sa e sa të tjera, që tashmë kanë hyrë në fondin e përhershëm të kulturës shqiptare e, pjesërisht, edhe të asaj botërore, bindemi se vepra e Kadaresë është vepër me vlera të mëdha artistike dhe me konotacione të gjera kuptimore e semantike. Me peshën e ideve dhe të vizioneve të saj, me mesazhin e qartë dhe cilësinë e lartë artistike, me strukturën komplekse gjuhësore e stilistike, me zgjidhjet origjinale kompozicionale dhe me poetikën e saj moderne, ajo e ka të sigurt vendin e saj në historinë e letërsisë shqipe. E njëjta gjë mund të thuhet, pak a shumë, edhe për poezinë e tij lirike, për pjesën më të mirë të saj, që sjell nota të reja e individuale në poezinë shqipe dhe sidomos për veprat e tij eseistike si: Autobiografia e popullit në vargje, Ardhja e Migjenit në letërsinë shqipe, Eskili, ky humbës i madh, Ftesë në studio, Nga një dhjetor në tjetrin, Pesha e kryqit, Legjendja e legjendave, Dialog me Alen Bosquet-në etj., që veprën e Kadaresë e bëjnë edhe më komplekse, kurse interesimin e lexuesit për të e mbajnë përherë të gjallë.
Duke lexuar veprën e Kadaresë, përfshirë këtu edhe dy veprat e tij më të reja, Vajza e Agamemnonit dhe Pasardhësi, të cilësuara si “diptik”, mësojmë se ç’mund të bëjë me fjalën një mjeshtër i rryer i saj, i cili është në gjendje t’i vërë pranë njëra-tjetrës, fjalët me kuptim krejt të kundërt, siç bën në një rast i dashuri i Suzanës, të bijës së Pasardhësit, një Agamemnoni modern shqiptar, në përsiatjet e tij: “ E yllta, ogurzeza ime!”.
Por, ç’është në të vërtetë ajo që këtë vepër, veprën e Kadaresë, e bën të veçantë dhe për shumëçka edhe të papërsëritshme?
Teoricieni i njohur i romantizmit gjerman dhe përkthyesi i veprave të Shekspirit në gjermanisht, August Vilhelm Shlegel, duke folur për dramaturgun e madh anglez, të cilin ai e konsideronte edhe shkrimtar gjerman, pat thënë se Shekspiri zbuloi kaosin origjinal të natyrës njerëzore. Shëmbëllyeshëm këtij cilësimi inventiv të shekullit XIX, ne do të mund të thoshim sot, në fillim të mijëvjeçarit të dytë, se shkrimtari bashkëkohor shqiptar Ismail Kadare zbulon në veprat e tij kaosin origjinal të historisë shqiptare.
Vepra letrare e Ismail Kadaresë është një freskë e madhe e historisë mijëvjeçare të Shqipërisë dhe të shqiptarëve, që kap nyjat kyçe të ekzistencës së kombit shqiptar në Ballkan dhe trajton në mënyrë autentike origjinalitetin e jetës së tij si Komb.
Vepra e Kadaresë është një metaforë e gjerë e kuptimplote e totalitarizmit komunist dhe e gjithë totalitarizmave të tjerë, të majtë dhe të djathtë. Me mjetet e artit letrar, nëpërmjet simbolit, metaforës, alegorisë, aluzioneve, parabolave, miteve, arketipeve etj., ai arrin t’u çjerrë maskën regjimeve shtypëse, që cenojnë lirinë e dinjitetin e njeriut, duke i zhvidhosur pamëshirshëm mekanizmat e tyre, temë kjo që është bërë një lajtmotiv i veprës së këtij shkrimtari. Në kushtet e censurës e të mungesës së lirisë së shprehjes, që kishte instaluar në Shqipëri regjimi stalinist
shqiptar, klimë kjo në të cilën Kadare e krijoi pjesën dërrmuese të veprave të veta, në mesin e të cilave edhe disa kryevepra, ai e trajtoi këtë temë duke e hedhur shumë herë subjektin në periudha të tjera historike dhe veçanërisht në atë të Perandorisë Osmane, siç vepron, fjala vjen, në veprat Ura me tri harqe, Kamarja e turpit, Pallati i ëndrrave, Qorrfermani e të tjera.
Krijues me talent e imagjinatë të rrallë, Kadare fluturon lirshëm nga një epokë në tjetrën dhe nga një vend në tjetrin. Rrallë ndonjë shkrimtar tjetër i kohës sonë di ta zotërojë kohën dhe historinë si ai: të gjejë përjetësinë në të përditshmen dhe të krijojë legjendën nga realiteti, aq sa për të mund të thuhet, ashtu siç është thënë për Borhesin dhe disa shkrimtarë të tjerë latino-amerikanë, se arrin t’i lidhë epokat, duke fshehur perin.
Si çdo vepër e madhe letrare e artistike, vepra e Kadaresë është, siç do të thoshte bashkëkohësi i tij i madh matanë Adriatikut, shkrimtari dhe semiologu italian, Umberto Eko, vepër e hapur. Me strukturën e saj të hapur e dinamike ideore, tematike, gjuhësore e stilistike, ajo është një vepër që lejon mundësinë e qasjeve, leximeve dhe interpretimeve të ndryshme, nga leximi i parë, i drejtpërdrejtë, deri tek ai alegoriko-simbolik, që zbërthen kuptimin e dytë a të tretë të veprës, duke i shpalosur shtresat kuptimore për të cilat flasin teoricienët e interpretimit të tekstit letrar.
Sikurse pararendësit e tij të mëdhenj, Naimi, De Rada, Fishta, Konica, Noli, Lasgushi, Koliqi, Kuteli e Migjeni dhe bashkëkohësit e tij, Xoxa, Agolli, Qosja, Camaj e të tjerë, Kadareja me veprën e tij të gjerë, rikonfirmon faktin e njohur se gjuha shqipe është gjuhë me mundësi të mëdha shprehëse.
Krijues që ka theksuar sa e sa herë (në ese, intervista etj.) se gjuha shqipe është pasuria më e madhe e kombit shqiptar dhe se ajo është njëra ndër dhjetë-dymbëdhjetë gjuhët themelore të botës, ai ka dëshmuar në mënyrë elokuente se me këtë gjuhë mund të shprehen ndjenjat e ndjesitë më të holla dhe mendimet e gjykimet më të thella.
Në serinë e veprave të tij të plota, që po boton tash sa vjet, paralelisht, shqip dhe frëngjisht, botuesi i njohur frëng Fayard (deri tani me sa dimë kanë dalë gjithsej 11 vëllime), autori ka ndërmarrë një aksion të gjerë për rishikimin estetik dhe gjuhësor të veprës së tij në tërësi, duke e pastruar rrënjësisht fjalorin e saj nga fjalët e huaja dhe veçanërisht nga orientalizmat, gjë që flet për respektin që ka ky shkrimtar ndaj gjuhës shqipe dhe për seriozitetin me të cilin i qaset punës krijuese.
Sipas të dhënave që ofron studiuesi Bashkim Kuçuku te vepra Kadare në gjuhët e botës (botim i vitit 2000), vepra letrare e Kadaresë është përkthyer në më se 30 gjuhë dhe është botuar në më se se dyzet vende të botës. Mirëpo, këto të dhëna mund të thuhet se tanimë janë vjetruar, sepse në botë mesatarisht çdo javë botohet një vepër e Kadaresë.
Në një kolokuiumin shkencor të mbajtur në Paris në vitin 1993, Kadare është quajtur “gardien de mémoire”, që në shqip do të thotë “ruajtës i kujtesës”, ashtu siç është quajtur edhe Promete zjarrsjellës, demiurg dhe Shekspir shqiptar.
Askush si ai nuk ka ditur ta trajtojë në poezi e në prozë dhe veçanërisht në disa romane të tij motivin e shkombëtarizimit dhe të bjerrjes së identitetit nëpërmjet përftesash stilistike të tipit “zona kra-kra”, “nul kujtesa”, “nul bytyn” e të tjera të ngjashme.
Vepra e Kadaresë është kujtesë, etnos, botëkuptim dhe mendësi; ajo është emblemë e kulturës kombëtare, me përmbajtje, domethënie e vlerë universale.
(Fjalë e mbajtur në ceremoninë e shpalljes së Ismail Kadaresë “Doctor honoris causa” i Universitetit të Prishtinës, 21 nëntor 2003)/ KultPlus.com
Presidenti i Shqipërisë, Bajram Begaj, është shprehur i kënaqur që e ka vizituar sot Poloninë me ftesë të presidentin polak, Andrzej Duda.
“Si kombe që ndajnë historinë dhe vlerat e forta evropiane, ne festuam etapa të rëndësishme dhe diskutuam forcimin e lidhjeve tona dypalëshe, integrimin e Shqipërisë në BE dhe rolin strategjik të Kosovës”.
“Mirënjohës për mbështetjen e palëkundur të Polonisë dhe mezi presim të thellojmë marrëdhëniet tona ekonomike dhe diplomatike”, ka shkruar Begaj.
Akademiku Artan Fuga ka folur për ndarjen nga jeta të kolosit të letërsisë shqipe, Ismail Kadare, që u nda nga jeta ditën e djeshme në moshën 88-vjeçare.
Në një lidhje direkte në “Breaking” në Top News, Fuga tha se emri i Kadaresë i ka bërë nder Shqipërisë dhe ishte në të njëjtën lartësi me figurën e Nënë Terezën.Profesori kujton një moment kur ishte student dhe u ftua Ismail Kadare, ku një nga studentët e pyeti “je një shkrimtar i madh por je te 50-tat, nuk të vjen keq që të ka ikur jeta, nuk na ke zili”, dhe përgjigja e tij ishte e paharrushme sipas Fugës “kurrë nuk do doja ta filloja një ditë që ka kaluar nga e para, kam bërë në maksimum dhe nuk do doja të rrëzoja këtë botë shpirtërore dhe intelektuale që kam ndërtuar”.
“Kam pasur rastin ta mas në vende të ndryshme europiane, kryesisht në Francë Belgjikë Zvicër dhe Luksemburg dhe ka prekur shtresa të ndryshme të popullsisë. Unë di shumë mirë që në jetë jetën universitare perëndimore, kontributi i Kadaresë është konsideruar si përqasje që hedh dritë tek një realitet që sociologjia e studion. Emri i Kadaresë i bënte nder Shqipërisë dhe ishte pothuajse në të njëjtën lartësi ne Nënë Terezën.
Kulturën historike të vendit tonë e përdori si lëndë estetike për të ndërtuar vepra letrare. Unë mendoj se një intelektual i madh si Kadare nuk ka nevojë për nderime. Po ta shikosh qëndrimin e Kadaresë, e ka shprehur me natyrën që kishte dhe me qëndrimet që mbante, një intelektual i madh kishte një vepër që shteti politika shpesh herë e bombardonin e lodhnin, e censuronin, i bënin presion. Nuk mendoj se për të sot ka ndonjë rëndësi të madhe, por nuk besoj se një njëri i përmasave te tilla na nevojë për ndere të shtetit.
Kam fatin e madh, sa herë e kam takuar kam përjetuar një lloj presioni. Sado që ishte shumë shoqëror dhe shumë i thjeshtë, me shakatë dhe ironitë e tij ta bënte takimin shumë të mirë. Mbaj mend një gjë që mund ta tregoj, kemi qenë në vitin e fundit të studimeve universitare, në 1978 dhe ftojnë Ismail Kadarenë. Ne ishim një grup studentësh që studionim për filozofi, na vjen Ismaili, dhe dikush nga ne e pyet për ta ngacmuar pak se ai nuk e përtonte ironinë dhe e pyet i thotë ti je një shkrimtar i madh por je te 50-tat, nuk të vjen keq që të ka ikur jeta, nuk na ke zili?
Ai tha kurrë nuk do doja ta filloja një ditë që ka kaluar nga e para, kam bërë në maksimum dhe nuk do doja të rrëzoja këtë botë shpirtërore dhe intelektuale që kam ndërtuar. Nuk e harrojmë kurrë atë mësim që tha, ideja ishte që nuk ka rëndësi se në ç’moment biologjik të jetës je por çdo ditë e jetës tënde ndërton një botë shpirtërore. Ishte një gjë me vlerë shumë të madhe”-u shpreh Artan Fuga.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha se është e emocionuar që kontribuoi në Financial Times dhe Profile Books mbi demokracinë, krahas kryeministres estoneze, Kaja Kallas, dhe shumë grave të tjera frymëzuese në mbarë botën.
Osmani theksoi se në shkrimin e saj personal “shënimet personale të një fëmijë të kohës së luftës për demokracinë”, reflekton rrugëtimin e Kosovës dhe forcën e qëndrueshëm të demokracisë.
“Është një thirrje për veprim, për të mbrojtur vlerat demokratike dhe për të njohur rolin jetësor që gratë luajnë në këto përpjekje”, shkroi Osmani.
Guljelm Radoja (2 Korrik 1945 – 5 Maj 2021) ishte një aktor shqiptar i filmit dhe teatrit.
Pas përfundimeve studimeve të larta në Institutin e Lartë të Arteve (sot Akademia e Arteve) për Dramaturgji në vitin 1972, fillon punën si aktor profesionist në Teatrin e Librazhdit. Më pas largohet nga ky teatër për të punuar si aktor dhe regjisor pranë Teatrit “Bylis” të qytetit të Fierit dhe më pas si aktor në Teatrin “Aleksandër Mojsiu” në Durrës.
Ndër interpretimet e tij në teatër mund të përmendim rolet e tij në dramat “Bourgeois Wedding” e Bertold Brehtit, “Me syrin e një klouni” e Heinrich Bëllit, “Trojanët” e Vasilis Theodoropulosit etj.
Në kinematografi ai ka luajtur më shumë se 30 role. Roli i i tij i parë ishte ai i inxhinnierit të pyjeve në filmin “Gjurma” në vitin 1970. Më tej do të vazhdonin një sërë rolesh të tjera si roli i Tenente Gruabardhit në filmin “Në fillim te verës” në vitin 1975, roli i Stefan Bardhit në filmin “Mësonjëtorja” në vitin 1979, roli i Petro Nini Luarasit në filmin “Kush vdes në këmbë” në vitin 1984, roli i priftit në filmin “Kthimi i ushtrisë së vdekur” në vitin 1989, roli i prokurorit në filmin “Kolonel Bunker” në vitin 1998, etj.
Për meritat e tij artistike Guljelm Radoja është nderuar me titullin “Artist i Merituar”.
Ai u nda nga jeta më 5 maj 2021 nga Covid-19 në Tiranë./ KultPlus.com
Një ekspozitë për gjenocidin në Srebrenicë është hapur në selinë e Kombeve të Bashkuara (OKB) në Nju Jork të martën, njoftoi Qendra Përkujtimore e Srebrenicës.
Eshtrat e 14 viktimave të gjenocidit në Srebrenicë, i cili u krye në vitin 1995, janë gati për varrim në funeralin kolektiv më 11 korrik në Qendrën Përkujtimore të Potoçarit.
Viktima më e re që është varrosur është 17-vjeçari Beriz Mujiq, i cili u vra në korrik të vitit 1995 në Bratunac. Eshtrat e tij u zhvarrosën në maj të vitit 2023 në zonën e komunës së Srebrenicës.
Viktima më e vjetër që do të varroset në Potoçari më 11 korrik është 68-vjeçari Hamed Saliq. Eshtrat e tij u zhvarrosën në Zhepa në maj të vitit 2014.
Në Qendrën Përkujtimore në Tuzlla gjenden eshtrat e 11 viktimave të gjenocidit, të identifikuar deri më tani, por familjet ende nuk kanë dhënë pëlqimin për varrimin e tyre, kryesisht për shkak të paplotësimit të trupave të këtyre viktimave.
Deri më tani në Qendrën Memoriale të Potoçarit janë varrosur 6.752 viktima të gjenocidit.
Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në Hagë e karakterizoi krimin në Srebrenicë si gjenocid në vitin 2007.
Forcat serbe në këtë rajon lindor të Bosnje e Hercegovinës vranë mbi 8.000 burra dhe djem boshnjakë në korrik të vitit 1995.
Për gjenocidin e kryer, deri më tash, u dënuan më shumë se 50 persona me rreth 700 vjet burg.
Në mesin e tyre janë edhe presidenti i kohës së luftës i Republikës Sërpska, Radovan Karaxhiq, dhe komandanti i përgjithshëm i ushtrisë së atëhershme serbe, Ratko Mlladiq./rel/ KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka uruar kryeministrin e ri të Holandës, Dick Schoof, për marrjen e postit të ri.
Përzgjedhja e tij në krye të qeverisë holandeze erdhi pasi Mark Rutte lëshoi këtë post për t’u bërë Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s.
Kryeministri Kurti tha se pret që të vazhdojë bashkëpunimin me të dhe të zgjerojë raportet Kosovë-Holandë.
“Urime për Dick Schoof në emërimin e tij si kryeministër i Holandës. Mezi pres që të vazhdojmë bashkëpunimin në zgjerimin e raporteve Kosovë-Holandë dhe promovimin e përbashkët të paqes, sigurisë, zhvillimit dhe demokracisë në Ballkanin Perëndimor”, ka shkruar Kryeministri Kurti./ KultPlus.com
Në nderim të personalitetit të shquar të letrave shqipe, Ismail Kadare nesër do të zhvillohen ceremonia shtetërore dhe homazhet.
Lajmi u bë i ditur nga Kryeministri Edi Rama në një postim në rrjetet sociale. Homazhet publike do të zhvillohen në orën 09:00 në Teatrin Kombëtar të Operas, Baletit dhe Ansamblit Popullor.
Më 11:30 do të zhvillohet ceremonia shtetërore e Lamtumirës, ndërsa në 12:30 nisja e kortezhit në drejtim të varrezave të Tufinës.
Ismail Kadare u nda nga jeta një ditë më parë në moshën 88-vjeçare. Qeveria shqiptare shpalli datën 2 dhe 3 korrik ditë zie kombëtare, ku flamujt në institucionet shtetërore dhe publike janë ulur në gjysmështizë.
Ismail Kadare është shkrimtari më i rëndësishëm i letërsisë shqipe që prej fillimeve dhe përgjatë pesë shekujve të jetës së saj. Vepra e tij përbën një shtyllë të letërsisë shqipe.
Një ndër autorët shqiptarë, i cili për fat të keq nuk vlerësohet aq sa duhet, është Petro Marko i cili një herë e një kohë, takohej me laureatin e çmimit Nobel për Letërsi, shkrimtarin e madh Ernest Hemingway.
Në artikullin “Shkrimtari, që do njeriun dhe vdes për të, shkruan mirë…”, marrë nga parathënia e librit “Për kë bie këmbana”, botim i shtëpisë botuese “Ombra GVG”, Petro Marko shkruan:
“…U njoha me Heminguejin në Valencia, në Kongresin e Shkrimtarëve më të shquar të botës, si: Pablo Neruda, Nikolas Giljen, Andre Marlo, Nekse, Ana Serges, Luvdig Ren, Aleksej Tolstoj, Rafael Alberti, Atonia Maçado e të tjerë. Ky dukej më i gjalli. Unë për herë të parë i shikoja dhe u dëgjoja emrin këtyre kolosëve të letërsisë bashkëkohore, të cilët, me mendimet dhe shkrimet e tyre, i dhanë një hapësirë më humane, më internacionale dhe socialiste letërsisë dhe artit botëror.
Isha kureshtar për këtë njeri, trupmadh dhe të ngarkuar me kamera (se xhironte filma për zhurnalet e kinemave të botës dhe i shiste për t’i ardhur në ndihmë Republikës), të ngarkuar me bomba, me dylbi, me pistoleta, aq sa një shkrimtar tjetër i njohur i tha:
– Si shumë t’i rëndojnë supet hekurat që mban!
– Më shumë mi rëndojnë mendimet se hekurat, – iu përgjigj Ernest Heminguej.
Kur lexova romanin e tij u mahnita, prandaj nisa dhe unë të shkruaja romanin ‘Hasta la vista’. Kur u botua, i dërgova edhe atij një kopje, ku i shkruajta: ‘I frymëzuar thellë dhe i nxitur nga romani juaj ‘Për kë bie këmbana’, kushtuar vullnetarëve amerikanë, që ranë në Spanjë, unë shkrova këtë roman modest, kushtuar shqiptarëve që ranë në Spanjë’.
Pas dy a tre muajsh, mora një kartë postale. E hapa dhe lexova këto fjalë të Heminguejit, shkruar në gjuhën spanjolle: ‘I dashur Pedro, mora romanin tuaj dhe ju falenderoj. Mjerisht, unë nuk e lexoj dot, se nuk e di gjuhën tuaj. Vetëm për një gjë jam i sigurt: shkrimtari, që e do njeriun dhe vdes për të, shkruan mirë…’”. /KultPlus.com
Herman Hese është një nga romancierët më në zë të shekullit 20. Fitues i çmimit “Nobel” për letërsi dhe autor i një sërë romanësh filozofik, mes së cilëve edhe “Siddhartha” të cilin po e rekomandojmë sonte.
“Siddhartha” është roman i botuar në vitin 1922, i cili rrëfen udhëtimin drejt njohjes së vetvetes të personazhit kryesor Siddhartës në periudhën kur jetonte Gautama Buddha. Shumica e romaneve të Heses kanë pikërisht fokusin këtu, tek njohja e vetvetes. Ndaj, Hese konsiderohet si shkrimtar-filozof që përkushtohet gjatë gjithë krijimtarisë së tij në këtë aspekt.
Si njohës i mirë i budizmit, Hese zgjedh emrin Siddharta që do të thotë arritje e gjetjes së kuptimit të ekzistencës. Siddha – arritje dhe Artha – kërkim.
Për ta shkruar këtë roman Heses iu deshën më shumë se dy vjet, kurse me të dalur në treg libri, ngjalli interesim dhe kureshtje të madhe, por gjithashtu pati edhe kritika ndaj tij. Siddharta ky djalosh, është shpirt i trazuar që dëshiron të nis rrugën drejt të vërtetës, ai don të jetë një “Samana”, pra mendimtar – i riu nuk mjaftohet me mësimin e artit të savanasë, ai shkon përtej kësaj, te Buda, mjeshtri, ideve të të cilit Siddharta nuk iu bindet, ndaj vendos të largohet sepse kishte diçka që e pengonte në këtë drejtim, pra në përqafimin e ideve të Budës.
Me t’u larguar, djaloshi i rij do të provojë shumë gjëra të kësaj bote, pasurinë, dashurinë, lidhjen me prostitutën Kamala, e tregtinë. Gjithnjë duke kërkuar që gjatë rrugëtimit të gjejë të vërtetën brenda vetes.
Romani në fjalë lexuesit i lë përshtypje për meditacionin dhe trajtesën mjeshtërore të jetës askete brahmanë, tradtië fetare jo aq e njohur në Evropë para se Hese ta sillte në këtë vepër. Herman Hese i qaset në aso mënyre rrëfimit, duke treguar mjeshtërinë e tij me rrjedhshmërinë, elementet narrarive, të cilat shkrihen natyrshëm në tërësinë kompozicionale të veprës.
“Siddhartha” mbetet njëra nga veprat më të lexuara të letërsisë botërore për shkak se trajton një temë universale, temën e kërkimit të dijes dhe jetës – krahas konceptit budist të njësisë së qenieve.
“Diturinë mund ta rrëfesh, urtësinë jo”
Libri na zbulon konceptin budist për jetën përmes personazhit Siddharta, i cili nis rrugën e tij jetësore duke hulumtuar misteret e jetës.
Fragment nga libri
Nën hijen e shtëpisë, në diell të breglumit pranë kaikeve, nën mriz të ajdësit e të fikut, u rrit Siddharta, pinjoll i bukur i brahmanëve, djaloshi syshqiponjë, bashkë me Govindën, mikun e tij, një tjetër bir brahmani. Dielli ia nxinte shpatullat e zbardhulëta në breg të lumit, teksa lahej, merrte abdest e dhuronte flijime të shenjta.
Hije i shkisnin mbi sytë e zinj në korije mangosh, në lojëra fëmijësh, në të kënduarit zëbilbil të së ëmës, në flijimet e shenjta, në mësimet që merrte prej të atit e prej të diturve, në bisedat me të urtët. Prej kohësh tashmë, Siddharta merrte pjesë në kuvendimet e të urtëve, kalitej me Govindën në beteja ligjërimi, ushtrohej me të në vëzhgime, stërvitej duke u thelluar në meditime.
Tashmë, ai dinte të thoshte Omin, fjalën e fjalëve; dinte ta shqiptonte atë pa zë, në brendësi të vetes, me ajrin që thithte, siç dinte ta shqiptonte edhe jashtë, përsëri pa zë, me frymën që nxirrte, me shpirtin të mbledhur, me ballin të qarkuar nga ndriçimi i shpirtit që mendonte kthjellët. Tashmë ai kuptonte se, në brendësi të qenies së vet, kishte njohur Atmanin, të parrënueshëm, një me gjithësinë.
Herman Hese ka lindur më 2 korrik 1877 në Calv të Vuertembergut në Gjermani. Bir i një misionari gjerman dhe i një vajze të indologut të njohur vuertembergas. Hese vdiq si një nga shkrimtarët më të njohur gjermanë të të gjitha kohërave, më 9 gusht të vitit 1962 në Montanjola të Luganos, në Zvicër.
Pas mësimeve të tij si bibliotekar, ai që nga viti 1904 kishte jetuar si shkrimtar me profesion të lirë, së pari në Gainhofen të Bodensesë dhe më pas edhe në Tesin e Zvicrës. Hese, i njohur edhe për romanin “Ujku i Stepës”m në vitin 1946 mori Çmimin Nobel për Letërsi. Herman Hese vazhdon të jetë një ndër shkrimtarët më të lexuar të botës. /KultPlus.com
Më 3 mars 1952 Ernest Heminguej hodhi në qarkullim për herë të parë romanin “Plaku dhe deti” (i shkruar në vitin 1951), – një nga krijimet më të arrira të autorit, me të cilin mori Çmimin Nobel në letërsi në vitin 1954.
Nga Albert Vataj
“Plaku dhe deti” është një nga novelat më mbresëlënëse të nobelistit amerikan, Ernest Heminguej. “Plaku dhe deti” erdhi për të mbetur në historinë e letërsisë si një narrativ që kumton për forcën dhe dinjitetin e shpirtit njerëzor. Me simbolikën e tij ai trajton pyetjen e madhe, se deri ku duhet të shkojë njeriu, deri ku duhet të guxojë ai për të matur forcat për t’u përballur me fatin dhe natyrën. Për Heminguejin njeriu, edhe kur e di se do ta kapërcejë të zakonshmen, se po shkel përtej saj, në trevën e dyluftimit të pabarabartë, madje të vetë vdekjes, nuk ka përse të tërhiqet pa e provuar.
Më mirë të kthehesh i mundur pasi e ke provuar ndeshjen, pasi e ke treguar se e ke guximin ta bësh, sesa të dështosh pa provuar. Plaku i detit na tregon se e arriti atë që nuk e kishte bërë tjetërkush dhe nuk ka rëndësi se nuk e solli edhe mishin e peshkut për ta ngrënë.
Vepra
Plaku dhe deti (titulli origjinal: The Old Man and the Sea) është një novelë e shkruar nga shkrimtari amerikan Ernest Hemingway në vitin 1951 në Kubë, dhe botuar në vitin 1952. Ishte vepra e fundit madhore fiksion e prodhuar nga Heminguej dhe botuar gjatë gjalljes së tij.
Vepra – një nga më të famshmet e autorit – rrotullohet rreth Santiagos, një peshkatar i moshuar që përpiqet të kapi një peshk marlin në largësi të Rrymës së Golfit. Plaku dhe deti ka fituar çmimin Pulitzer për Fiksion (Pulitzer Prize for Fiction) në vitin 1953 dhe është cituar nga komiteti i Nobelit si një nga veprat që kontribuan në dhënien e Nobelit në Letërsi për Hemingwayn në vitin 1954.
Koncepti
Kemi të bëjmë me dy kundërvënie të ndryshme : Plakun në perëndim të jetës se tij dhe detin e paskajë, ate fuqi te pambarueshme. Personazhi kryesor Santiago është përzierje e vetë ekzistencës njerëzore kundrejt dallgëve të shkumëzuara të jetës me përplot zhgënjim e pabesi. Santiago lufton me tërë fuqinë e tij të mplakur dhe për çudi të fatit ai del fitimtar.
Kjo vepër është grishje e njëmendtë për rrugën e qarte të racës njerëzore : trazimi i përpjekjes për përvijimin e jetës në kushte sado të rënda.
Është një luftë e pabarabartë ndërmjet njeriut dhe natyrës por që gjithsesi i lejon njeriut të masë forcat e veta. Njeriu plaket ndërsa natyra mbetet po e njëjtë, deti mbetet po i pamase dhe i pabesë. Ne qendër te veprës “Plaku dhe Deti” është plaku Santiago, një peshkatar i zoti.
Ka edhe disa personazhe të tjerë por ato vetëm sa skicohen ne vepër sa për sfond. Dy miq-armiq të vjetër luftojnë përballë njëri tjetrit,luftë që jep edhe mesazhin e lartë filozofik se njeriu nuk është krijuar për të pësuar humbje, të asgjësosh njeriun nuk do të thotë qe e ke mposhtur atë. Duke krijuar personazhe të tillë si plaku Santiago, E. Heminguej lartëson figurën e njeriut që tregohet dinjitoz përballë dështimeve dhe sfidave në jetë.
E. Heminguej ka përdorur parimin “ajsberg” d.m.th. flet pak por nënkupton shumë. Personazhet parapëlqejnë më shumë heshtjen, mbylljen në vetvete çka e bën edhe me interesante e tronditëse leximin e veprës. Në pamje të parë ata duken të ftohtë, indiferente por në fakt cilësitë e tyre qëndrojnë në nëntekstet e frazës. Vihet re edhe dialogimi me vetveten që përbën një veçori tjetër të personazheve te këtij romani. Edhe nqs. personazhet ndiejnë frikë, gëzim, etj, ato nuk jepen por nënkuptohen nga situatat e krijuara. Kjo mban gjallë emocionin gjatë leximit të novelës.
Plaku dhe Deti është historia e një beteje epike mes një peshkatari të vjetër, me përvojë dhe një Marline të madhe. Romani hapet me arsyetim se peshkatari, i cili është quajtur Santiago, ka kaluar 84 ditë pa kapjen e një peshku. Ai është aq i pafat sa që nxënësi i tij i ri, Manolin, ka qenë i ndaluar nga prindërit e tij të lundrojë me njeriun e vjetër dhe është urdhëruar të shkojë me peshkatarët më të suksesshëm. Dedikuar njeriut të vjetër, megjithatë, djali vizitonte kasollen e Santiagos çdo natë, transportin mbrapa tij të peshkimit detar, marrjen e tij të ushqimit dhe duke diskutuar për bejsbollin amerikan dhe lojtarin e preferuar të tij Joe Di Maggio. Santiago i tregon Manolinit se në ditën e ardhshme, ai do të udhetoje larg Gjirit të peshkimit,per tu bindur se sezoni i tij i pafat është pranë fundit të tij. Kështu në ditën e 85, Santiago i jep kurajo vetes, duke marrë varkën e lehtë të tij deri në Gjirin Mesdhe.Edhe pse ai është i plagosur nga lufta dhe me dhimbje, Santiago shpreh një vlerësim të dhembshur për kundërshtarin e tij, shpesh duke iu referuar atij si një vëlla. Ai gjithashtu përcakton se për shkak të dinjitetit pjesen me te mire te peshkut eshte idenje ta marri vetem Marlini.
Ndërsa Santiago vazhdon udhëtimin e tij për tu kthyer në breg, peshkaqenët janë të tërhequr në gjurmët e gjakut të lëna nga Marlin në ujë. Ai pa një peshkaqen te madh Mako, dhe Santiago e vret me fuzhnje e tij, duke humbur armen në këtë proces. Ai bën një fuzhnjë te re nga leukoplasti me thikën e tij dhe me fund të rrem për të ndihmuar të shmangien e një linje tjetër peshkaqenësh, në total, janë vrarë pesë peshkaqenë dhe shumë të tjerë janë shtyrë larg. Por peshkaqenët të mbetur vijnë, dhe ne mbrëmje peshkaqenë i gllabërojnë pothuajse tërë trupin e pajetë të Marlin-së, duke lënë një skelet të përbërë kryesisht nga shtylla kurrizore e saj, bishtin e saj dhe kokën e tij. Së fundi duke arritur në breg para agimit në ditën e ardhshme, Santiago lufton në rrugën për në kasollen e tij, duke mbajtur nje shtyllë te rëndë mbi shpatullat e tij. Pastaj, në shtëpi, ai shtrihet mbi shtratin e tij dhe bie në një gjumë të thellë.
Një grup i peshkatarëve mblidhen të nesërmen rreth barkës, ku skeleti i peshkut është bashkangjitur ende, kurioz bëhen edhe turistët te cilët pyetnin se kush e kishte kapur atë peshkun gjigand edhe pse trupi nuk ishte por vetëm skeleti. Një nga peshkatarët mendoi që ajo të jetë 18 pëllëmbë nga hunda deri në bisht. Manolin, të brengosur gjatë përpjekjes plakut,i sjell gazetat dhe kafen. Kur zgjohet njeriu i vjetër, ata premtojnë për të peshkuar së bashku edhe një herë. Pas kthimit të tij nga gjumi, ëndrrat e tij rinore përfundojnë. / KultPlus.com
Gjendja e mjeruar e popullit nën sundimin e egër osman, dëshira dhe përpjekjet për t’a ndihmuar atë që të shpëtonte nga kjo robëri, ishin shqetësime që e mundonin vazhdimisht Bardhin. Kjo duket edhe në relacionet që i dërgonte herë pas here Papës. Ja si shprehet në relacionin e vitit 1641 për rëndimet dhe poshtërimet që u bëheshin fshatarëve shqiptarë, sidomos të krishterëve, nga arbitrariteti i feudalëve turq: “Dhjetë ose pesëmbëdhjetë turq bashkohen dhe kalojnë nëpër shtëpitë e krishterëve dhe hanë e pinë sa të kenë oreks, gjithë ditën gjithë natën pa paguar asgjë. Ai i shkreti nuk mund të thotë se nuk ka bukë, verë, mish e tagji për kuajt e tyre, sepse ia përmbysin shtëpinë dhe e rrahin egërsisht. Po nuk pati, duhët të lerë peng rrobat e trupit për të ngopur lakmitë e tyre të mbrapshta …”
Përkthimi në shqip mbështetet kryesisht në gjuhën popullore, në fondin kryesor të gjuhës sonë, por shpeshherë Bardhi sjell në përdorim edhe shume fjalë të lashta. Me këtë vepër zë fill leksikologjja shqiptare, ndaj me të drejtë Bardhi quhet edhe leksikologu i parë në historinë e gjuhës shqipe.
