Kabinat e saunave në plazhe dhe banjat termale luksoze në terrene janë ndër vendet që udhëtarët dëshirojnë për t’u çlodhur, shkruan në një artikull e përditshmja britanike “The Guardian”.
Banjat e Bënjës të Shqipërisë janë renditur mes nëntë ujërave termale më terheqëse natyrore në Evropë.
Pafundësia e kaltër, Shqipëria
Banjat termale të Bënjës në jug të Shqipërisë janë një perlë e vërtetë.
Ujërat termale të Bënjës, te cilat njihen si Banjat Termale të Bënjës ndodhen 14 km larg qytetit te Përmetit.
Banjat termale ndodhen pranë lumit Langaricë, një degë e lumit të Vjosës, një nga lumenjtë e fundit me rrjedhje të lirë të Evropës.
Vizitorët mund ta kalojnë ditën duke u zhytur në burimet natyrore dhe duke u mbuluar me baltën e pasur me squfur, e cila thuhet se ka veti terapeutike.
Gjithashtu, vizitorët mund të shijojnë madhështinë e luginës, urën e saj të lashtë prej guri dhe pafundësinë e kaltërt të qiellit shqiptar.
Media britanike “The Guardian” ka publikuar nëntë burimet termale më të bukura natyrore në disa vende të botës:
Ujërat termale të Bënjës, Shqipëri
Ujërat termale në Edipsos, Greqi
Ujërat termale në liqenin Garda, Itali
Ujërat termale në “Salt and Ember”, Irlandë
Ujërat termale “Széchenyi”, Budapest
Ujërat termale në plazhin Porth Tyn Tywyn
Ujërat termale në “Caldea spa”, Andorra
Ujërat termale në “Moseltherme”, në Traben-Trarbach, Gjermani
Ujërat termale në “Cieplice Śląskie-Zdrój”, Poloni. /ATSH /KultPlus.com
Lexuesit e gazetës prestigjioze “The Guardian” kanë renditur disa qytete në Evropë që janë të pareklamuara dhe që duhet vizituar.
Peja nga ta është cilësuar si një vend i përkryer për një pushim fundjave, duke përfshirë kështu edhe udhëtimet në disa fshatra përreth.
Në këtë shkrim thuhet se duhet vizituar qyteti për të parë arkitekturën e bukur. Më pas duhet vizituar edhe ujëvara e Drinit të Bardhë, pastaj bjeshkët e Pejës, Radavci dhe Gryka e Rugovës.
Ata nuk harruan ta përmendin edhe gjallërinë e qytetit që krijohet si dhe kafenetë ku mund të shijoni ndonjë pije.
Përveç Pejës, qytete të tjera që duhet vizituar në Evropë është renditur edhe qyteti Leiden në Holandë, pastaj Bremen në Gjermani, La Spezia në Itali, Grazi në Austri, Lille në Francë, Bergen në Norvegji, Kordoba në Spanjë dhe Zagrebi në Kroaci. / KultPlus.com
“Është e gjitha për Shqipërinë” për shumë italianë këtë verë, përfshirë edhe kryeministren Giorgia Meloni.
Kështu e ka nisur artikullin “The Guardian” kushtuar Shqipërisë, dhe jehonës turistike në vendin tonë, vizitën e kryeministres së Italisë Giorgia Meloni dhe zgjedhjen e shumë italianëve për ti kaluar pushimet në shtetin fqinj.
Kryeministrja u largua nga një shtëpi ferme e rrethuar nga pemë ulliri në Puglia dhe hipi në një traget të mbushur me turistë këtë javë për në Vlorë, një qytet shqiptar, plazhet e të cilit rivalizojnë me ato të rajonit jugor të Italisë në anën e kundërt të Adriatikut, vazhdon artikulli.
Katalizatori për udhëtimin e saj të shkurtër dhe të minutës së fundit ishte zbulimi se mijëra italianë i kanë shmangur shezlonget e vendit të tyre të shtrenjta për vendin ballkanik këtë vit, një trend që ka pakënaqur disa zyrtarë të qeverisë italiane.
Kryeministri shqiptar, Edi Rama, ndezi debatin pasi u mburr në rrjetet sociale për “pushtimin” e “gati gjysmë milioni” turistëve italianë. Ai e ilustroi çështjen duke krahasuar një foto të një trageti të mbushur plot që mbërrin në vendin e tij me një nga Vlora, anija mallrash që mbante rreth 20,000 refugjatë shqiptarë që u larguan në drejtim të kundërt më 8 gusht 1991.
“Ajo doli [nga trageti] me një grup të madh italianësh që dukeshin shumë krenarë për shoqëruesen e tyre të veçantë të udhëtimit dhe po brohorisnin teksa ajo zbriste”, tha Rama për Guardian. “Ajo çfarë është e mrekullueshme për Giorgia është se ajo është autentike dhe shumë e drejtpërdrejtë – ajo që shihni është ajo që merrni. Fjalët e saj të para pasi e shoqërova në vendin ku qëndroi ishin: ‘Sa i bukur është ky qytet!’
Italianët dhe turistë të tjerë europianë po vërshojnë në turma drejt Shqipërisë, një nga vendet më të varfra të Europës, imazhi i së cilës është përlyer prej kohësh nga korrupsioni dhe krimi i organizuar. Po, ata tërhiqen nga plazhet dhe malet. Por ata janë kryesisht të magjepsur, siç pranon Rama, nga kostot e lira të vendit.
Pushuesit italianë, veçanërisht ata në Puglia, janë acaruar gjithnjë e më shumë këtë verë nga kostot ndonjëherë të tepruara.
Kostoja mesatare e marrjes me qira të dy shezlongeve dhe një çadre është midis 35 € dhe 50 € në ditë në Puglia – dukshëm më e lartë se në Shqipëri, ku është më shumë se 10 €.
“Çmimet më të ulëta këtu padyshim që e bëjnë magjinë e tyre, por mendoj se është më shumë se vetëm çmimet”, tha Rama. “Shqipëria ka hequr qafe më në fund stigmën e tmerrshme të viteve ’90 që na persekutoi për kaq shumë vite. Shqipëria është tashmë destinacioni i ri turistik që do të zbulohet në Mesdhe.”
Ndër ata që udhëtonin për herë të parë në Shqipëri ishte Alessandro, një 32-vjeçar që jeton në Bolonjë, por u rrit në Salento, një zonë e Puglias në thembër të çizmes së Italisë, e njohur për plazhet e saj të paprishur. Ai dhe e dashura e tij e nisën udhëtimin e tyre këtë fundjavë me një vizitë në lumin e Shalës në veri para se të niseshin për në bregdet.
“Ne gjithmonë na pëlqen të vizitojmë vende të ndryshme dhe mua më pëlqen shumë Evropa Lindore, kështu që vetë vendi është motivi i parë,” tha ai. “E dyta është çmimi. Edhe shumë kolegë të mi shkojnë në Shqipëri sepse është më lirë se Puglia, apo Siçilia, Sardenja dhe Toskana. Ato janë të gjitha të bukura, por të gjitha kushtojnë shumë më tepër këtë vit.”
Ndërsa numri i turistëve të huaj në Itali është rritur këtë vit krahasuar me vitin 2022, udhëtimet e brendshme janë ulur deri në 30% , sipas shifrave të këtij muaji nga shoqata e turizmit, Federturismo. Disa italianë kanë hequr dorë fare nga pushimet për shkak të kostos së lartë të jetesës, ndërsa të tjerë kanë zgjedhur destinacione më të lira edhe nëse kjo nënkupton pagesën e fluturimeve apo trageteve. Demoskopia, instituti i kërkimit, tha se kostoja e një pushimi në Itali ishte rritur me një mesatare prej 9% krahasuar me vitin 2022.
Edhe pse shqiptarët vazhdojnë të largohen nga vendi i tyre, të shtyrë kryesisht nga varfëria dhe korrupsioni, vendi po tërhiq vizitorë spanjollë, britanikë, amerikanë “e madje edhe australianë”, tha Rama.
Rama është fokusuar shumë te turizmi vitet e fundit. Hotele të reja kanë dalë dhe një aeroport pritet të hapet në Vlorë vitin e ardhshëm. Shqipëria po bëhet gjithashtu gjithnjë e më e popullarizuar në mesin e udhëtarëve të rinj për skenën e saj të festave, me shtypin italian që e krahason atë me Rimini në vitet 1960.
“Ky është viti i parë që Tirana është e mbushur me njerëz gjatë gjithë vitit, me shumë të rinj që vijnë për të shijuar jetën e natës,” tha Frenkli Prengaj, menaxher i agjencisë turistike Discover Albania në kryeqytetin shqiptar. “Është plot me italianë, spanjollë dhe anglezë. Shqipëria sot ofron një shërbim turistik më të mirë se sa, të themi, pesë apo 10 vjet më parë – dhe fjala kyçe është ‘e lirë’.
Francesco Lollobrigida, ministri i Bujqësisë i Italisë dhe kunati i Melonit, i cili pushoi me të në Puglia, kundërshtoi përpjekjen e Shqipërisë për të konkurruar me Italinë.
“Ne duhet të shpjegojmë se cilësia shpërblehet,” u tha ai gazetarëve . “Prandaj, kur dikush paguan më shumë, do të thotë se ai merr më shumë. Puglia është një përsosmëri… me sa duket, ka vende në bregdetin e Adriatikut që aspirojnë të kenë të njëjtën prirje për të mirëpritur turistët në të njëjtën mënyrë që ka Pulia. Por ajo që gjen në Pulia nuk mund të gjendet atje.”
Ndërkohë, Matteo Salvini, zëvendëskryeministri i Italisë, dukej se po udhëtonte nga zgjedhja e tij e zakonshme për pushimet veriore në Polignano a Mare, një vend ikonik plazhi në Puglia, për të ndarë një selfie me të dashurën e tij në të cilën ai deklaroi: “Che meraviglia !” (sa e mrekullueshme).
Por italianët jo vetëm që po pushojnë vetëm në Shqipëri, por shumë jetojnë atje, të tërhequr nga kostoja më e ulët e jetesës dhe taksat.
“Ka kaq shumë italianë këtu tani sa bëjmë shaka se Shqipëria është rajoni i 21-të i Italisë,” tha Amos Ballico, një operator turistik për Discover Albania, me origjinë nga Veneto. “Dikur ishin kryesisht pensionistë, por tani po vijnë të gjithë”.
Ai tha se vendi tërhoqi shumë nga jugu, kryesisht për shkak të afërsisë dhe marrëdhënieve historike midis të dyve.
Disa njerëz panë postimin e Ramës që krahasonte turistët italianë me shqiptarët e arratisur në Itali në ofensivën e viteve ’90.
“Njerëzve që nuk mund të buzëqeshin dhe ta marrin veten shumë seriozisht, humbasin një pjesë të madhe të dhuratës së mrekullueshme të jetës,” tha ai. “Por pavarësisht kësaj pakice të zhurmshme, postimi ishte vetëm një buzëqeshje në një moment emocionues në rrugëtimin tonë drejt një të ardhmeje më të ndritshme. Tridhjetë vjet më parë ne po shpëtonim nga ferri dhe u shfaqëm në brigjet italiane duke u dukur si të huaj nga një planet tjetër. Në ditët e sotme italianët po shfaqen në brigjet tona… duke pushtuar Shqipërinë butësisht dhe ëmbël”. /TopChannel/ /KultPlus.com
Gjatë katër viteve të fundit, kam udhëtuar në 17 vende për librin tim ”Mirupafshim Evropa Lindore”.
Në të, unë përpiqem të përshkruaj një Evropë Lindore të zhdukur, ku pasuria shumëplanëshe kulturor dhe toleranca fetare ishin rregull dhe jo përjashtim.
Shqipëria ishte një nga vendet e pakta ku ajo trashëgimi nuk ishte një kujtim, por një realitet i gjallë. Duke e parë vetë atë kjo gjë më mbushi me shpresë, jo vetëm për Ballkanin, por për Evropën në tërësi, shkruan Jacob Mikanowski për “The Guardian”.
”Ndjeva një lloj frike përpara vizitës sime të parë atje, në vitin 2019. Ju mund ta konsideroni këtë frikë me atë që studiuesja bullgare Maria Todorova e quan “ballkanizma të folezuar”, thënë ndryshe prirja e çdo vendi të Evropës Lindore për ta konsideruar veten si mesataren e artë dhe për të parë fqinjët e tij (sidomos ata në jug dhe në lindje) me dyshim. Unë jam polak dhe kam udhëtuar nëpër rajon prej një kohe aq të gjatë, sa të kem përjetuar çdo lloj shqetësimi. Por, unë jam gjithashtu mjaft i moshuar për të kujtuar imazhet e transmetuara nga Shqipëria pas rënies së komunizmit dhe rebelimit civil që përfshiu vendin në 1997. Edhe pse ka kaluar shumë kohë që atëherë, nuk isha i sigurt se çfarë do të gjeja.
Pika ime e hyrjes ishte një nga pikat kufitare më të bukura që kam përjetuar ndonjëherë, një shtrirje e egër bregdetare përgjatë liqenit të Ohrit, ku Shqipëria takohet me Maqedoninë e Veriut. Një udhëtim i shpejtë me taksi nga kufiri në qytetin e afërt të Pogradecit ishte i mjaftueshëm për të larguar çdo ankth të vazhdueshëm. Pasi mora veten me një kapuçino buzë liqenit, hipa në një autobus për në Korçë, kryeqyteti kulturor i malësive të thella lindore të Shqipërisë. Me të mbërritur në mesditë, qyteti dukej i shkretë. Me afrimin e natës, pazari ishte i mbushur me njerëz që darkonin jashtë në restorante me kuzhinë italiane dhe qebaptore shqiptare. Mora një pjatë me mish qengji dhe sallatë greke (këtu i thonë “sallatë fshati” – nacionalizmi nuk vdes lehtë) dhe dëgjova një koncert falas të këngëtares pop franceze, Clio.
Kisha ardhur në Korçë për të parë rrënojat e Voskopojës. I njohur gjithashtu si Moschopolis ose qyteti i barinjve, dikur kishte qenë kryeqyteti jozyrtar i vllehëve, një popull shpesh (por jo ekskluzivisht) nomad, që fliste një gjuhë të ngjashme me rumanishten. Në malet në perëndim të Korçës ata ndërtuan Oksfordin e tyre në miniaturë, të kompletuar me një akademi, shtypshkronja dhe kisha të zbukuruara. Qyteti lulëzoi për një shekull përpara se të pushtohej nga Ali Pasha, një prijës vendas, i njohur edhe si “Bonaparti mysliman”, në fund të shekullit XVIII, pas së cilës ajo u fundos në errësirë pothuajse.
Sot Voskopoja është një fshat i këndshëm, në një luginë të vogël të rrethuar nga male të mbuluara me bredha. Shtypi dhe akademia janë zhdukur, por ju ende mund të shihni kryevepra nga David Selenicasi dhe piktorë të tjerë shqiptarë ikonash, në kishat e shumta të saj. Megjithatë, ndonjëherë të nevojitet edhe ndonjë telefonatë. Kisha e Shën Nikollës ishte e mbyllur kur mbërrita. Në pjesën e përparme të saj, takova dy çifte nga Gjermania dhe Franca – të vetmit turistë në qytet atë ditë. Ne telefonuam numrin që pamë në derë; pak minuta më vonë, një prift i sjellshëm vlleh, me rroba të zeza, na futi në një dhomë xhevahiresh me afreske shumëngjyrësh.
Më vonë atë ditë, u nisa vetë në një shteg të vjetër karvanesh që lidhte Voskopojën me qendrat e mëdha tregtare të Ballkanit. Eca për një orë nëpër pyjet e pishave pa parë askënd, derisa arrita te një kishë e vogël pelegrinazhi prej guri, kushtuar shenjtorëve Kostandin dhe Helenë. Pamja e luginës shtrihej për kilometra të tëra, deri në masivin e Tomorit apo Fuxhi i Shqipërisë së mesme dhe një vend pelegrinazhi për të krishterët dhe myslimanët.
I kënaqur nga udhëtimi im i parë në Shqipëri, vendosa të kthehesha. Jeta dhe pandemia bënë të tyren, por në vitin 2022 u ktheva me bashkëshorten për një turne dyjavor. Filluam me Tiranën. Kryeqyteti i Shqipërisë ka shumë për të rekomanduar, arkitekturë eklektike, gjallëri kafenesh dhe restorante të mbushura plot. Është gjithashtu vendi më i mirë për t’u njohur me periudhën më të errët të historisë së vendit, me mbretërimin 40-vjeçar të Enver Hoxhës, diktatorit stalinist që sundoi Shqipërinë nga fundi i Luftës së Dytë Botërore deri në vdekjen e tij në 1985.
Pranë sheshit ”Skënderbej”, një vilë tërheqëse që dikur ka qenë selia e policisë sekrete është kthyer në një muze të quajtur ”Shtëpia e Gjetheve”. Ekspozitat e tij, të cilat përfshijnë pajisje përgjimi, pamje të kontrolluara të mbikëqyrjes dhe intervista me të mbijetuarit e burgimit, zbulojnë aftësinë e jashtëzakonshme që regjimi komunist ishte i gatshëm të bënte për të mbajtur nën kontroll popullsinë e tij. Në një aspekt më estetik, Galeria Kombëtare e Arteve (aktualisht e mbyllur për riparime, por e planifikuar të rihapet në fillim të vitit 2024) ka një nga koleksionet më të mëdha të artit të realizmit socialist të Evropës Lindore.
Muzetë e Tiranës shquhen për thellësinë dhe krijimtarinë e angazhimit të tyre me një të kaluar të vështirë. Megjithatë, për të marrë një ndjenjë të vërtetë për Shqipërinë, duhet të lini pas kryeqytetin. Destinacioni ynë i parë ishte veriu, zona e pakicës katolike të vendit dhe malet e tij të larta. Tradicionalisht vendi i gjakmarrjes dhe malësorëve, kjo është ”Shqipëria e Epërme” e përshkruar nga Edith Durham në fillim të shekullit XX. Ne e filluam vizitën tonë në qytetin e Shkodrës me një udhëtim në Muzeun Kombëtar të Fotografisë ”Marubi”, që paraqet punën e dinastisë më të madhe fotografike të Shqipërisë, të filluar nga revolucionari italian Pietro Marubbi dhe vazhdoi përmes nxënësve të tij shqiptarë. Ajo ofron një dritare në Shqipërinë e mesit të shekullit XIX, pashallarët osmanë, kryekomandantët katolikë, vajzat e haremit dhe madje edhe një luftëtare për lirinë.
Më pas shkuam në luginën e Thethit, në Alpet Shqiptare, në kufi me Malin e Zi. Në të kaluarën, Thethi ishte i shkëputur nga pjesa tjetër e botës nga bora për gjashtë muaj të vitit, duke i dhënë pseudonimin Shangri La i Shqipërisë. Deri vonë mund të arrihej vetëm nga një rrugë me zhavorr, por e shtruar së fundmi./ KultPlus.com
Gjatë katër viteve të fundit, kam udhëtuar në 17 vende për librin tim ”Mirupafshim Evropa Lindore”. Në të, unë përpiqem të përshkruaj një Evropë Lindore të zhdukur, ku pasuria shumëplanëshe kulturor dhe toleranca fetare ishin rregull dhe jo përjashtim. Shqipëria ishte një nga vendet e pakta ku ajo trashëgimi nuk ishte një kujtim, por një realitet i gjallë. Duke e parë vetë atë kjo gjë më mbushi me shpresë, jo vetëm për Ballkanin, por për Evropën në tërësi, shkruan Jacob Mikanowski për “The Guardian”.
”Ndjeva një lloj frike përpara vizitës sime të parë atje, në vitin 2019. Ju mund ta konsideroni këtë frikë me atë që studiuesja bullgare Maria Todorova e quan “ballkanizma të folezuar”, thënë ndryshe prirja e çdo vendi të Evropës Lindore për ta konsideruar veten si mesataren e artë dhe për të parë fqinjët e tij (sidomos ata në jug dhe në lindje) me dyshim. Unë jam polak dhe kam udhëtuar nëpër rajon prej një kohe aq të gjatë, sa të kem përjetuar çdo lloj shqetësimi. Por, unë jam gjithashtu mjaft i moshuar për të kujtuar imazhet e transmetuara nga Shqipëria pas rënies së komunizmit dhe rebelimit civil që përfshiu vendin në 1997. Edhe pse ka kaluar shumë kohë që atëherë, nuk isha i sigurt se çfarë do të gjeja.
Pika ime e hyrjes ishte një nga pikat kufitare më të bukura që kam përjetuar ndonjëherë, një shtrirje e egër bregdetare përgjatë liqenit të Ohrit, ku Shqipëria takohet me Maqedoninë e Veriut. Një udhëtim i shpejtë me taksi nga kufiri në qytetin e afërt të Pogradecit ishte i mjaftueshëm për të larguar çdo ankth të vazhdueshëm. Pasi mora veten me një kapuçino buzë liqenit, hipa në një autobus për në Korçë, kryeqyteti kulturor i malësive të thella lindore të Shqipërisë. Me të mbërritur në mesditë, qyteti dukej i shkretë. Me afrimin e natës, pazari ishte i mbushur me njerëz që darkonin jashtë në restorante me kuzhinë italiane dhe qebaptore shqiptare. Mora një pjatë me mish qengji dhe sallatë greke (këtu i thonë “sallatë fshati” – nacionalizmi nuk vdes lehtë) dhe dëgjova një koncert falas të këngëtares pop franceze, Clio.
Kisha ardhur në Korçë për të parë rrënojat e Voskopojës. I njohur gjithashtu si Moschopolis ose qyteti i barinjve, dikur kishte qenë kryeqyteti jozyrtar i vllehëve, një popull shpesh (por jo ekskluzivisht) nomad, që fliste një gjuhë të ngjashme me rumanishten. Në malet në perëndim të Korçës ata ndërtuan Oksfordin e tyre në miniaturë, të kompletuar me një akademi, shtypshkronja dhe kisha të zbukuruara. Qyteti lulëzoi për një shekull përpara se të pushtohej nga Ali Pasha, një prijës vendas, i njohur edhe si “Bonaparti mysliman”, në fund të shekullit XVIII, pas së cilës ajo u fundos në errësirë pothuajse.
Sot Voskopoja është një fshat i këndshëm, në një luginë të vogël të rrethuar nga male të mbuluara me bredha. Shtypi dhe akademia janë zhdukur, por ju ende mund të shihni kryevepra nga David Selenicasi dhe piktorë të tjerë shqiptarë ikonash, në kishat e shumta të saj. Megjithatë, ndonjëherë të nevojitet edhe ndonjë telefonatë. Kisha e Shën Nikollës ishte e mbyllur kur mbërrita. Në pjesën e përparme të saj, takova dy çifte nga Gjermania dhe Franca – të vetmit turistë në qytet atë ditë. Ne telefonuam numrin që pamë në derë; pak minuta më vonë, një prift i sjellshëm vlleh, me rroba të zeza, na futi në një dhomë xhevahiresh me afreske shumëngjyrësh.
Më vonë atë ditë, u nisa vetë në një shteg të vjetër karvanesh që lidhte Voskopojën me qendrat e mëdha tregtare të Ballkanit. Eca për një orë nëpër pyjet e pishave pa parë askënd, derisa arrita te një kishë e vogël pelegrinazhi prej guri, kushtuar shenjtorëve Kostandin dhe Helenë. Pamja e luginës shtrihej për kilometra të tëra, deri në masivin e Tomorit apo Fuxhi i Shqipërisë së mesme dhe një vend pelegrinazhi për të krishterët dhe myslimanët.
I kënaqur nga udhëtimi im i parë në Shqipëri, vendosa të kthehesha. Jeta dhe pandemia bënë të tyren, por në vitin 2022 u ktheva me bashkëshorten për një turne dyjavor. Filluam me Tiranën. Kryeqyteti i Shqipërisë ka shumë për të rekomanduar, arkitekturë eklektike, gjallëri kafenesh dhe restorante të mbushura plot. Është gjithashtu vendi më i mirë për t’u njohur me periudhën më të errët të historisë së vendit, me mbretërimin 40-vjeçar të Enver Hoxhës, diktatorit stalinist që sundoi Shqipërinë nga fundi i Luftës së Dytë Botërore deri në vdekjen e tij në 1985.
Pranë sheshit ”Skënderbej”, një vilë tërheqëse që dikur ka qenë selia e policisë sekrete është kthyer në një muze të quajtur ”Shtëpia e Gjetheve”. Ekspozitat e tij, të cilat përfshijnë pajisje përgjimi, pamje të kontrolluara të mbikëqyrjes dhe intervista me të mbijetuarit e burgimit, zbulojnë aftësinë e jashtëzakonshme që regjimi komunist ishte i gatshëm të bënte për të mbajtur nën kontroll popullsinë e tij. Në një aspekt më estetik, Galeria Kombëtare e Arteve (aktualisht e mbyllur për riparime, por e planifikuar të rihapet në fillim të vitit 2024) ka një nga koleksionet më të mëdha të artit të realizmit socialist të Evropës Lindore.
Për mua, pikturat me gra ushtare me mitralozë, saldatorë heroikë dhe brigada ndërtimi ngjallin një epokë të kaluar po aq gjallërisht – dhe drithëruese – si çdo kishëz e ilustruar nga Rilindja.
Muzetë e Tiranës shquhen për thellësinë dhe krijimtarinë e angazhimit të tyre me një të kaluar të vështirë. Megjithatë, për të marrë një ndjenjë të vërtetë për Shqipërinë, duhet të lini pas kryeqytetin.
Destinacioni ynë i parë ishte veriu, zona e pakicës katolike të vendit dhe malet e tij të larta. Tradicionalisht vendi i gjakmarrjes dhe malësorëve, kjo është ”Shqipëria e Epërme” e përshkruar nga Edith Durham në fillim të shekullit XX. Ne e filluam vizitën tonë në qytetin e Shkodrës me një udhëtim në Muzeun Kombëtar të Fotografisë ”Marubi”, që paraqet punën e dinastisë më të madhe fotografike të Shqipërisë, të filluar nga revolucionari italian Pietro Marubbi dhe vazhdoi përmes nxënësve të tij shqiptarë. Ajo ofron një dritare në Shqipërinë e mesit të shekullit XIX, pashallarët osmanë, kryekomandantët katolikë, vajzat e haremit dhe madje edhe një luftëtare për lirinë.
Më pas shkuam në luginën e Thethit, në Alpet Shqiptare, në kufi me Malin e Zi. Në të kaluarën, Thethi ishte i shkëputur nga pjesa tjetër e botës nga bora për gjashtë muaj të vitit, duke i dhënë pseudonimin Shangri La i Shqipërisë. Deri vonë mund të arrihej vetëm nga një rrugë me zhavorr, por e shtruar së fundmi.
I gdhendur nga akullnajat, Thethi ka disa nga peizazhet më spektakolare të Shqipërisë. Vitet e fundit, ai është bërë një destinacion për udhëtarët që shkojnë në Valbonë, një luginë akullnajore fqinje (dhe pothuajse po aq piktoreske), që mund të arrihet vetëm nga Thethi, më këmbë.
Pas disa ditësh të hareshme ecjeje, të ndërthurura me ushqime të shijshme si fasule, domate dhe bukë të pjekur në oxhak në shtëpizat malore, ne ishim gati të shkonim në jug.
Përsëri në Tiranë, morëm një makinë me qira dhe shkuam në Berat, një mrekulli e shtëpive të gurta të epokës osmane, të vendosura njëra mbi tjetrën në një kodër, maja e së cilës është e pushtuar nga mbetjet e një fortese bizantine. Berati ka edhe Xhaminë Mbret, ku mblidheshin burra e gra për të dëgjuar muzikë të shenjtë dhe për t’u shoqëruar (edhe pse veçmas, në dhoma të ndara me ndarje druri të zbukuruara).
Ky ndërthurje bizantine dhe osmane është karakteristikë e jugut, i cili ndihet më mesdhetar sesa veriu malor. Ka disa nga plazhet më të mira të vendit dhe është përballë Korfuzit dhe Greqisë. Prania e minoritetit grek (e pakësuar shumë që nga rënia e komunizmit, por ende e pranishme) mund të ndihet në të gjithë Rivierën Shqiptare, veçanërisht në fshatra si Qeparoi, të vendosura mes ullishteve, në fund të një gjiri të gjatë.
Por, jugu nuk është vetëm një përzierje e ndikimeve të huaja. Ai gjithashtu ka një kulturë të fortë lokale. Vendi më i mirë për ta përjetuar mund të jetë qyteti i Gjirokastrës. Vendlindja e Enver Hoxhës dhe Ismail Kadaresë, shkrimtarit më të madh të Shqipërisë dhe kandidatit të përhershëm (dhe, për mendimin tim, i vonuar prej kohësh) për çmimin Nobel në Letërsi. Ashtu si Berati, Gjirokastra është një thesar i arkitekturës tradicionale – ka shtëpi guri pesëkatëshe me çati rrasa të ndërtuara, më shumë se 100 vjet më parë, nga pronarë tokash vendas, secila prej të cilave duket si një kështjellë.
Por, Gjirokastra ka edhe kënaqësi moderne. Njërën prej tyre e gjeta rastësisht. Duke eksploruar zonën përreth Xhamisë së Çarshisë, në qendër të qytetit të vjetër, hasa në një hapësirë nëntokësore të mbushur me dyqane të vogla, librari dhe kafene. Një grua e re, pronare e tezgave, më ftoi të eksploroja një kalim tjetër, të fshehur, që dilte nga arkada kryesore. Hyrja ishte falas, por shqetësuese: një tub i gjatë betoni i errët, që pikonte nga lagështia, që shtrihej thellë në shpatin e kodrës.
Doli se ky ishte një nga bunkerët e shumtë të Enver Hoxhës, i ndërtuar në rast sulmi bërthamor – vetëm ky ishte ribërë në një instalacion të mrekullueshëm të artit të tingullit, me një lloj muzike që nuk e kisha dëgjuar kurrë – apo dëgjuar – të quajtur saze. Është një formë e lashtë, vendase në kullotat e larta shkëmbore të Shqipërisë së Jugut. Këngët e saj – shumë prej të cilave janë vajtime për të larguarit – përbëhen nga melodi të ndjera, të kënduara në mënyrë polifonike nën shoqërimin e një violine, klarinete dhe lahute. Më kujtoi këngën bizantine të përzier me bluz, dhe më përloti menjëherë. Kur dola jashtë, u ndjeva edhe një herë mirënjohës që pata mundësinë të vizitoja këtë vend me histori intriguese, me mikpritje të pakufishme dhe me surpriza të pafundme./ KultPlus.com
Në javën e parë të një amnistie pasi të shtënat masive e zhytën vendin e tyre në tronditje dhe kërkim shpirtëror, serbët dorëzuan më shumë se 13,500 armë, nga armët përmes granatës së dorës deri te hendetëset antitank dhe qindra mijëra fishekë.
Por në një komb thellësisht të ndarë të mbushur me armë vdekjeprurëse, ku lavdërohen kriminelët e luftës, shfaqjet reale në yjet e televizionit shtetëror për vrasës të dënuar dhe kujtimet e konflikteve të egra të fundit janë të thella, shumë veta dyshojnë nëse premtimi i presidentit për të “çarmatos” vendin do të mjaftojë, shkruan The Guardian.
Tetëmbëdhjetë njerëz u vranë dhe 21 u plagosën këtë muaj në dy të shtëna në po aq ditë. Në Beograd, një sulmues – dyshohet se një nxënës 13-vjeçar duke përdorur dy pistoleta të babait të tij – qëlloi për vdekje tetë nxënës dhe një roje sigurie. Një vajzë 10-vjeçare e plagosur ka ndërruar jetë të hënën, duke e çuar numrin në 10. Gjashtë fëmijë të tjerë dhe një mësuese kanë mbetur të plagosur.
I dyshuari ndodhet në paraburgim dhe i nënshtrohet vlerësimit psikologjik, por është shumë i ri për t’u mbajtur përgjegjës penalisht. Babai i tij akuzohet se e ka trajnuar adoleshentin të përdorë armët dhe se ka dështuar në sigurimin e duhur të pistoletave.
Të nesërmen, një burrë që tundte një pushkë sulmi dhe një pistoletë vrau tetë persona dhe plagosi 14 të tjerë në dy fshatra rreth 30 milje në jug të kryeqytetit. Një i dyshuar 21-vjeçar ndodhet në mbajtje.
Presidenti, Aleksandar Vuçiç, një autoritar populist, pro-Kremlinit, rrënjët politike të të cilit janë në nacionalizmin e ekstremit të djathtë – ai ishte shkurtimisht ministër i informacionit nën udhëheqësin serb Slobodan Millosheviç, i cili vdiq gjatë gjyqit të tij për krime lufte – përshkroi “një sulm ndaj gjithë vendin tonë”.
Vuçiç shpalli amnistinë njëmujore të armëve, duke premtuar se njerëzit mund të dorëzojnë armë, municione dhe municione të paligjshme, si dhe armë në pronësi të ligjshme që nuk i dëshironin më, në mënyrë anonime dhe pa frikë nga ndjekja penale.
Vuçiq fitoi disa lëvdata, veçanërisht jashtë vendit, për këtë veprim, me disa komentues që kundërshtuan vendosmërinë e tij me paaftësinë e dukshme të SHBA-së – e cila vetëm këtë vit ka dëshmuar 22 vrasje masive në të cilat janë vrarë katër ose më shumë njerëz, duke përjashtuar autorin – për të trajtuar dhunën e përshpejtuar me armë.
Ai ka premtuar më tej një moratorium dy-vjeçar për licencat e reja të armëve, një rishikim të licencave aktuale, më shumë kontrolle psikologjike, 1,200 oficerë policie shtesë në shkolla dhe burgime më të gjata për krime me armë dhe armëmbajtje pa leje.
Serbia veproi pas dy të shtënave masive – SHBA nuk ka bërë asgjë pavarësisht 200 të shtënave këtë vit
Por ndërsa presidenti i tyre po premtonte “një përgjigje të mprehtë, masa urgjente dhe dënime të rënda” për të trajtuar krimin me armë, shumë serbë po pyesnin se çfarë tjetër mund të fshihej pas tij – dhe sa larg Vuçiç, i cili ka qenë në pushtet që nga viti 2014, mund të ketë kontribuar në dhuna e tepruar në vend, në politikë dhe në TV.
Disa mbështesin masat e qeverisë. “Ka shumë dhunë. Nuk e di se si nuk e kanë trajtuar këtë çështje deri më tani”, tha Ivan Petroviq, një pensionist. Por të tjerët nuk janë të qetësuar. “Nuk di çfarë të mendoj. Unë kam një fëmijë dhe nuk ndihem i sigurt. I mbaj sytë mbyllur në këndin e lojërave”, tha Vesna Dragishiq.
Mijëra dolën në rrugët e Beogradit të premten në një marshim të dytë protestues të udhëhequr nga opozita “Serbia kundër dhunës”, duke kërkuar dorëheqjen e ministrit të brendshëm – ministri i arsimit tashmë ka shkuar – dhe një fund të asaj që shumë e shohin si kulturë dhune të nxitur nga mediat dhe politikanët e partisë në pushtet.
Vuçiç ka akuzuar kundërshtarët e tij se po përpiqen të shfrytëzojnë tragjeditë për qëllime politike dhe ka njoftuar planet për tubimin e tij në fund të majit. Të dielën ai tha se do të tërhiqej “së shpejti” si udhëheqës i Partisë së tij Progresive Serbe në pushtet, duke premtuar zgjedhje të reja parlamentare përpara fundit të shtatorit.
Askush nuk e di se sa armë ka në Serbi, një vend me rreth 6.8 milionë banorë. Maja Bjeloš, një studiuese në Qendrën e Beogradit për Politikat e Sigurisë, tha se ishte e paqartë se sa armë ishin regjistruar, e lëre më se sa ishin mbajtur ilegalisht.
“Policia ka thënë se ka mbi 900,000 armë zjarri të mbajtura ligjërisht nga qytetarët… Presidenti tha se ishin 400,000, pastaj dy ditë më vonë 700,000,” tha Bjeloš. “Kemi dezinformata nga qeveria. Por vlerësimet për totalin – legal dhe të paligjshëm – shkojnë nga 1.5 milion në 3 milion. Kjo është e frikshme.”
Ajo tha se armët e mbetura nga luftërat jugosllave të viteve 1990 përbënin vetëm një pjesë të arsenalit. “Ekziston një traditë e armëve të zjarrit në shtëpi, e kaluar brez pas brezi, e të qëlluarit në ajër gjatë festave,” tha ajo. “Siguria e dobët në fabrikat e armëve dhe dyqanet e policisë shkaktohet nga disa. Dhe rrjetet kriminale, brenda dhe jashtë Serbisë.”
Masat represive dhe gjunjëzuese nuk do të ndihmonin, Bjeloš tha: “Serbia ka ndër më shumë oficerë policie për frymë në Evropë, por kjo nuk i ka lënë qytetarët të ndihen më të sigurt ose të zgjidhin problemin e dhunës.”
Pavarësisht aksesit të gatshëm në armë, të shtënat masive ishin të rralla në Serbi para këtij muaji; incidenti i fundit i madh ishte në vitin 2013. Por mes vështirësive, trashëgimisë së luftës, korrupsionit endemik dhe niveleve të larta të dhunës në shoqëri, politikë dhe media, ekspertët kanë paralajmëruar prej kohësh se prania e kaq shumë armëve përbënte një kërcënim.
Zoran Gavrilović, një sociolog në Byronë për Kërkime Sociale, tha se të shtënat nuk e kishin befasuar atë. “Klima sociale po çonte në këtë. Ne kemi një shoqëri të dhunshme. Ishte vetëm çështje kohe që ajo të shpërthente”, tha ai.
Shumë fajësojnë Vuçiçin, nëse jo drejtpërdrejt, duke e akuzuar presidentin se ka mbajtur qëllimisht një klimë dhune. “Indirekt, Vuçiç është fajtori kryesor – ai është ai që krijoi këtë atmosferë urrejtjeje dhe të gjitha sulmet në mediat e tij”, tha Marinika Tepiq, një politikane e lartë opozitare. “Serbia nuk është fuçi baruti; ka shpërthyer.”
Vuçiç dhe partia e tij në pushtet i nënçmojnë rregullisht kundërshtarët e tyre politikë dhe rivalët e huaj si “llum”, “hajdutë” dhe “pedofilë”, ndërsa seancat parlamentare dominohen nga fyerje të vrazhda dhe agresive.
“Ne nuk do të shërohemi, edhe sikur të hiqen të gjitha armët dhe të gjithë sociopatët të futen pas hekurave, për sa kohë që fati ynë është i formësuar nga ai që e zhbllokoi dhe e kaloi atë të keqe”, shkroi në Twitter lideri i opozitës, Zdravko Ponoš.
Gati 450,000 njerëz kanë nënshkruar një peticion që kërkon që dy stacione televizive publike pro-qeveritare të humbasin licencat e tyre për shkak të shfaqjeve të dhunshme të realitetit që, sipas disa vlerësimeve, kanë përbërë 60% të programeve të tyre të fundit.
Mafiozët, kriminelët e luftës dhe huliganët famëkeq të dhunshëm të futbollit shfaqen rregullisht në skena që kanë përfshirë rrahjen e grave dhe kërcënimet me armë, duke vrapuar përkrah programeve politike që shfaqin Vuçiçin dhe aleatët e tij që ngacmojnë kundërshtarët e tyre.
“Ekziston një ‘industri e populizmit’ në Serbi e krijuar për të promovuar Vuçiçin dhe për të denigruar kundërshtarët e tij,” tha Gavrilović. “Dhuna e reality show-ve shërben për të legjitimuar fjalorin agresiv politik. Gjuha e urrejtjes, nga aktorët kryesorë socialë dhe politikë të Serbisë dhe nëpërmjet mediave të saj kryesore, është bërë gjuha numër një e vendit.”
Që kur Vuçi çerdhi në pushtet, Serbia ka rënë nga vendi i 54-të në vendin e 93-të nga 180 vendet në indeksin e Lirisë së Shtypit Botëror të Reporterëve pa Kufij. Mediat e pavarura janë shtypur në mënyrë progresive dhe gazetarët janë sulmuar.
Në teori, një kandidat për anëtarësim në BE, vendi është i ndarë midis perëndimit dhe lidhjeve të tij historike politike dhe ekonomike me Rusinë, një aleate e krishterë sllave dhe ortodokse.
Në një raport të ashpër javën e kaluar, Parlamenti Evropian theksoi disa pengesa për pranimin, duke përfshirë refuzimin e Beogradit për t’u lidhur me sanksionet e BE-së ndaj Rusisë dhe hezitimin e tij për të njohur Kosovën si një shtet të pavarur. Retorika pro-ruse nga mediat e kontrolluara nga qeveria dhe zyrtarët qeveritarë nuk ndihmuan.
Viola von Cramon, një eurodeputete gjermane dhe raportuese e parlamentit për Kosovën, tha se sundimi i ligjit, liria e mediave dhe marrëdhëniet me Kosovën dhe me Moskën ishin çështjet kryesore. “Serbia duhet të tregojë qartë se dëshiron të anëtarësohet në BE,” tha ajo. “Koha e ‘uljes në dy karrige’ dhe balancimit mes perëndimit dhe Rusisë ka përfunduar.
Klemen Grošelj, një eurodeputet slloven, theksoi mungesën e përparimit në një gjyqësor të pavarur dhe media që nuk ishin “as të pavarura dhe as objektive”.
“Unë jam shumë pesimist”, tha ai. “Kur e vizitova pas rënies së Millosheviqit, ishte kjo energji pozitive. Fatkeqësisht, ajo u zbeh; nuk ka vullnet politik real dhe të ndershëm që ndryshimet të jenë pjesë e BE-së. Së shpejti Serbia do të duhet të bëjë një zgjedhje”.
Ky nen u ndryshua më 15 maj 2023 për të hequr një referencë për një “bluzë pro-naziste…” të veshur nga i dyshuari, e cila erdhi nga komentet e Aleksandar Vuçiçit që që atëherë janë zhgënjyer. / KultPlus.com
Shqipëria po riformulohet si një destinacion për udhëtime alternative edhe me peizazhet e saj spektakolare larg bregdetit dhe qëndrimet miqësore ndaj mjedisit rural, shkruan Helena Smith për prestigjiozen britanike ”The Guardian”.
Shqipëria, një nga destinacionet e udhëtimit me rritjen më të shpejtë në Evropë, do të fokusohet në turizmin alternativ dhe jo masiv, në një lëvizje që zyrtarët qeveritarë shpresojnë se do ta ndihmojë në dallimin e saj nga konkurrentët.
Shteti i vogël ballkanik, dikur i mbyllur hermetikisht nga bota e jashtme, është rritur në popullaritet për shkak të një reputacioni që shihet gjithnjë e më shumë si trend dhe ekzotik.
Vitin e kaluar ai tërhoqi 7,5 milionë vizitorë, më shumë se dyfishi i popullsisë së tij, nga një tjetër rekord prej 6,4 milionë në 2019.
”Është një vend tjetër krahasuar me 10 vjet më parë”, thotë ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, duke vënë në dukje se vendi ka më shumë se kompensuar humbjet e bëra që nga shpërthimi i Covid-19.
“Gjërat po ndryshojnë kaq shpejt… Shqipëria e vitit 2023 është plot energji pozitive”, thotë ajo.
Por, Kumbaro, një akademike para se të futej në politikë, thotë se ardhjet në rritje nuk do të jenë pjesë e strategjisë turistike të parashikuar në vijim.
Në vend të kësaj, po zhvillohen plane për të diversifikuar një sektor që shihet si kyç për rritjen ekonomike të Shqipërisë.
Duke u larguar nga modeli tradicional i diellit dhe i detit të ofruar nga fqinjët e saj mesdhetarë, zyrtarët duan të riemërojnë Shqipërinë si një destinacion “cilësi” të nivelit të lartë, duke ofruar ushqim për tregje të reja.
“Ne bëmë disa gabime në vitet 1990”, tha ajo për ”The Guardian”, duke iu referuar tranzicionit të trazuar nga diktatura staliniste në demokraci.
“Nuk mund të mësosh pa bërë gabime: ato janë pjesë e procesit”, shton ajo.
Ajo tregon për “hotelet dhe ndërtesat e shëmtuara” që u ngritën me zhvillimin e parregullt të resorteve kryesore përgjatë rivierës shqiptare në pasojat kaotike të komunizmit, si Saranda, qyteti bregdetar përballë Korfuzit.
“Si ministre e Turizmit dhe Mjedisit ka një lloj kontrolli dhe ekuilibr. Mund të jem krenare që kemi 7,5 milionë turistë, por, të jem e sinqertë, nuk po kërkoj më shumë. Unë kërkoj cilësi, që njerëzit të qëndrojnë më shumë se mesatarja tre deri në katër netë dhe të vijnë gjatë gjithë vitit. Plazhet nuk janë të vetmit. Ajo që është unike për vendin është e virgjër, e paprekur, e pazbuluar”, thekson ajo.
”Nuk do të promovohen pushimet e paketës së plazhit, por agroturizmi dhe ekoturizmi – të dyja të përhapura në mënyrë më të barabartë dhe duke u mbështetur në peizazhin e larmishëm spektakolar të maleve, pyjeve dhe bregdetit të Shqipërisë”, shton Kumbaro.
“Ajo që duam është turizmi miqësor ndaj mjedisit, i përgjegjshëm dhe i qëndrueshëm. Ne nuk duam që turizmi të përqendrohet vetëm në zona të caktuara, por turizmi që fokusohet në trashëgiminë kulturore, gastronomi, ecje, rafting, natyrë… ka kaq shumë ferma të vogla ku njerëzit mund të shkojnë dhe të shijojnë të gjitha këto”, thotë ajo.
Zonat në brendësi të Shqipërisë dhe rajoni verior i Alpeve, shtëpia e Bjeshkëve të Nemuna, ofrojnë potencial të pakrahasueshëm për agroturizëm dhe ekoturizëm.
Javën e kaluar vëmendja u kthye te lumi Vjosa 273 kilometra, i cilësuar shpesh si “lumi i fundit i egër i Europës”, pas një premtimi të kryeministrit Edi Rama, për ta kthyer pellgun që përfshin lumin dhe degët e tij në një park të ri kombëtar – i pari i këtij lloji në Evropë – në një lëvizje për të ndihmuar në nxitjen e turizmit.
Kumbaro përmendi nevojën për të rigjallëruar fshatrat përmes turizmit rural, teksa njoftoi se do të paraqesë një aplikim që i gjithë pellgu i Vjosës të bëhet “rezervat biosferë e UNESCO”.
Shtëpia e më shumë se 1 000 llojeve të kafshëve dhe bimëve, Vjosa, e cila përshkon vendin pa pengesa dhe pa pengesa nga burimi i saj në Greqi, është emblema e parajsës mjedisore që Shqipëria u lejua të bëhej në një pjesë jo të vogël, për shkak të paranojës së Enver Hoxhës, diktatori që sundoi Shqipërinë për mbi 40 vjet.
Mezi kanë kaluar tre dekada që kur Shqipëria doli nga sundimi stalinist.
Asnjë anëtar tjetër i ish-bllokut komunist të Evropës Lindore nuk pësoi një shtypje apo izolim të tillë.
Tani, 56 vjeçe, Kumbaro jetoi një pjesë të madhe të jetës së saj të hershme nën një regjim që ajo e kujton mirë.
Turizmi, në atë kohë, lejohej vetëm për marksist-leninistët e shpallur dhe kontrollohej rreptësisht nga Albturist, agjencia shtetërore turistike e ngarkuar me zhvillimin e sektorit pas vdekjes së Hoxhës në 1985.
“Vetëm rreth 200 njerëz në turne’ shumë të mirorganizuar me autobus vizitonin çdo vit”, kujton ajo.
“Ata i përkisnin shoqatave të miqësisë komuniste. Por, edhe atëherë, Albturist kontrollohej nga policia sekrete e Sigurimit”, thotë Kumbaro.
Më vonë, ndërsa vendi filloi të hapej, udhëtimet me autobus filluan nga Athina, kryesisht duke u shërbyer grekëve me të afërmit që jetonin në komunitetet minoritare në jug.
Turistët e tjerë u lejuan, por u verifikuan përpara se të jepeshin vizat.
Udhëtimet shkonin vetëm deri në Tiranë, kryeqytet, ku vizitorët qëndronin në hotele të mjera të kohës sovjetike.
Udhëtimi më në veri në malësitë e varfra ishte i pamundur. Një vend internimi për të burgosurit politikë, numri i të cilëve u rrit ndërsa Shqipëria u nda gradualisht nga vendet e tjera komuniste, ishte vendi i kampeve famëkeqe të punës së rëndë.
“Gjithçka ishte e ndaluar, madje edhe feja”, thotë Kumbaro, duke kujtuar se gjyshja e saj ishte shumë e frikësuar për të folur hapur për besimin e saj.
“Për mua, turizmi ka të bëjë me emancipimin. U hap dyert të tjerëve dhe është një gjë e mrekullueshme”, përfundon ajo./ atsh / KultPlus.com
Shqipërinë e zbulova kur më lindi dëshira për të parë Spurs të luanin në finalen e Ligës së Konferencës së UEFA-s 2022, në kryeqytetin e Tiranës shkruan në një artikull të “The Guardian”, blogeria Yolanda Zappaterra.
“Spurs nuk ia dolën, por Shqipëria mbeti në listën e dëshirave të mia dhe në shtator e bëmë pjesë të një pushimi mes dy vendeve, duke udhëtuar nga Korfuzi në Sarandë, në Shqipërinë e Jugut.
Menjëherë, u tërhoqëm pas atmosferës së Rivierës së viteve 1960, plazhit të qytetit të madh, barit “Elvis” në buzë të detit, që ofronte ushqime me përbërës jashtëzakonisht të freskët, dhe nga zona arkeologjike e UNESCO-s në Butrint.
Më pas udhëtuam me autobus për në Berat. Atje nuk ka autobusë publikë dhe minibusët në pronësi private variojnë nga ata të shpejta deri te ata të ngadaltë dhe të rrënuar.
Ne goditëm në shenjë dhe hipëm në njërin nga të parët, ku një grua zgjati kyçin e dorës, duke më bërë me shenjë që t’i lidhja byzylykun.
Në Berat kaluam dy ditë të paharrueshme duke eksploruar arkitekturën osmane, kështjellën në majë të kodrave, dhe muzetë etnografikë dhe ikonografikë.
Teksa po blinim byrek në një furrë buke, zonja e byzylykut nga autobusi, më vështroi dhe më bëri një buzëqeshje të madhe përpara se të më befasonte me një përqafim”, sipas artikullit./KultPlus.com
Burime qeveritare në Tiranë, sipas medias britanike The Guardian, thonë se përpjekjet e shumta për të marrë informacion nga Britania e Madhe në lidhje me pasagjerët në varkat e vogla kishin dështuar, duke i lënë emigrantët të vepronin në errësirë.
Ministria e Brendshme Britanike dyshohet se është përgjegjëse për vonimin e përpjekjeve për ndalimin e kalimeve të Kanalit anglez duke mos i dhënë qeverisë shqiptare informacion mbi rrugët e udhëtimit të emigrantëve që mbërrijnë në Britani, përcjell KultPlus.
“Ne kemi bërë gjithçka që na është kërkuar. E vetmja gjë që kemi kërkuar nga miqtë tanë britanikë është të na japin disa informacione për 140,000 shqiptarët që jetojnë në Britani. Vetëm Britania e Madhe ka informacion mbi rrugët”, tha një burim i qeverisë shqiptare për median britanike.
Më shumë se 38,000 emigrantë kanë mbërritur në Britani me varka të vogla përgjatë Kanalit deri më tani këtë vit. Rreth 12,000 raportohen si shqiptarë krahasuar me një total prej 800 vitin e kaluar dhe 50 në 2020.
Dan O’Mahoney, komandanti për Forcën Kufitare, tha të hënën se numrat barazoheshin me “1 për qind deri në 2 për qind” të burrave shqiptarë të moshës 20 dhe 40 vjeç”.
“Burimet e qeverisë shqiptare shprehën zhgënjimin për mungesën e një bashkëpunimi efektiv, nisur nga shqetësimet për këtë çështje në qeverinë britanike. Tirana ka siguruar oficerët e Forcave Kufitare për të operuar në Dover, siç kërkohet nga Zyra e Brendshme, dhe zyrtarët kanë kontrolluar ata që po fluturonin jashtë Shqipërisë”, thuhet në shkrim.
Dështimi i qeverisë britanike për të vënë në veprim një marrëveshje për dëbimin e shpejtë të shqiptarëve që hyjnë ilegalisht në vend, nënvizohet nga mediat britanike, si burimi kryesor i shqetësimit në Tiranë. /KultPlus.com
Prestigjiozja britanike “The Guardian” rendit Muzeun Kombëtar të Fotografisë Marubi, në listën e muzeve dhe galerive më mbresëlënëse të Evropës.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale shkrimin e “The Guardian” me titull “U mahnita nga bukuria”, ku një pasazh i kushtohet Muzeut Kombëtar të Fotografisë Marubi.
“Muzeu Kombëtar i Fotografisë Marubi në qytetin verior të Shkodrës është një mrekulli. Fotografi me origjinë italiane, Pietro Marubi hapi studion e parë të fotografisë në Shqipëri, në mesin e shekullit të 19-të, kur vendi ishte nën sundimin osman”, shkruan “The Guardian”.
“Gjatë tre brezave ai, çiraku i tij Kel dhe djali i Kelit, Gegë, dokumentuan një periudhë magjepsëse të historisë shqiptare, që nga fillimet e lëvizjes për pavarësinë e Shqipërisë, përmes luftës Ballkanike dhe Luftës së Dytë Botërore, deri në regjimin komunist të Enver Hoxhës. Koleksioni i fotografive të ekspozuara tregojnë bukur të gjitha sferat e jetës – revolucionarë, fermerë, politikanë, muzikantë, fe, shumëllojshmërinë e mahnitshme të veshjeve tradicionale shqiptare, etj”, shkruan prestigjiozja britanike. /atsh /KultPlus.com
Pavarësisht nga e kaluara e errët e shekullit XX, Shqipëria është tani një parajsë udhëtarësh me peizazhe të mahnitshme, bregdet dhe qytete historike, shkruan Jamie Fullerton për gazetën e njohur britanike ”The Guardian”.
”Ishte e rrallë që gazetarët vinin këtu”, thotë Elton Çaushi, kreu i operatorit turistik ”Albanian Trip”, të cilin e takoj në kryeqytet, Tiranë.
”Kur erdhën, ata donin të flisnin vetëm për gjakmarrjen dhe virgjëreshat e betuara”, shton ai.
Traditat që dikur dominonin politikën fisnore në malet e Shqipërisë janë interesante, por unë jam këtu për të hetuar një pamje të fundit të vendit të Evropës Juglindore.
Falë plazheve të saj, qyteteve me mbrojtje të UNESCO-s dhe shtigjeve malore, Shqipëria, dikur komuniste, po del në pah si ”destinacioni i ri modern evropian për udhëtime” përtej turizmit me çanta shpine.
Për dekada të tëra, Shqipëria kishte një reputacion si një vend i rrezikshëm dhe i ndaluar, kryesisht falë izolimit politik të saj nën diktatorin Enver Hoxha, i cili vdiq në 1985. Pas trazirave në vitin 1997 më shumë vizitorë filluan të vinin në Shqipëri, të tërhequr pjesërisht nga çmimet më të ulëta se në Greqi dhe Itali.
Në vitin 2009, 1,9 milionë turistë udhëtuan drejt Shqipërisë; në vitin 2019, viti i fundit i plotë para Covid-19, shifra ishte 6,4 milionë.
Ushqimi këtu mund të jetë një faktor në këtë ndryshim.
Unë jam me Eltonin në një restorant pa emër, afër qendrës së qytetit.
“Turistët nuk e kanë gjetur akoma, kryesisht janë shoferët që hanë këtu”, thotë ai. Unë ha një tasqebap të bollshëm, një përzierje e shijshme e mishit të viçit, hudhrës, qepëve dhe salcës së domates, përpara se ai të më çojë për një ëmbëlsirë në ”Mon Amour”, një pastiçeri e stilit parizian. Ne paguajmë 390 lekë (2,80 sterlina) për kafe dhe bakllava me akullore.
Pas mëngjesit nisem për në Dhërmi, një fshat që ka parë një mori hotelesh të dalin përgjatë bregdetit të tij gjatë dekadës së fundit.
Plazhi kryesor i Dhërmiut është i pastër, i mbuluar me shezlongë dhe i rrethuar nga restorante. Gjithçka mirë nëse thjesht dëshironi të shtriheni. Plazhet e vogla si ”Splendor Del Mar” dhe ”Empire Beach Resort”, janë njësoj si ato në Balneare. Ora kalon ngadalë kur noton në detin e pastër e të bruztë pranë ”Splendor”. Nuk kam pasur një moment më të mirë jashtë Azisë.
Më vonë, në një shëtitje në plazhin aty pranë Gjipesë dalloj një bunker betoni dhe shikoj këtë kube me pamje nga deti: një gungë gri e paranojës së Luftës së Ftohtë në një bregdet idilik.
Unë shoh një bunker tjetër. Pastaj një tjetër. Unë filloj t’i numëroj ato, por shpejt e kuptoj se bunkerët janë të zakonshëm këtu. Rreth 173 371 thuhet se u ndërtuan në Shqipëri midis 1975 dhe 1983, ndërsa Hoxha përgatitej për një sulm të mundshëm.
Eltoni më paralajmëron se qytetet turistike të Durrësit dhe Sarandës po tërhiqnin tashmë mjaft pushues. Në vend të kësaj ndalem në Gjirokastër dhe Berat, dy qytete më të vogla me bukuri të njohur.
Isha e përgatitur pasi kisha lexuar ”Kronikë në gur”, romanin e vitit 1971 të Ismail Kadaresë. Në libër romanca e shtigjeve të pjerrëta dhe me gunga të Gjirokastrës, gjarpërimi rreth ndërtesave si Shtëpia e Skedulëve dhe Shtëpia e Zekateve – në pronësi të familjeve elitare dhe tani muzeume – shkëlqen përmes historisë së tij të bombardimeve të viteve 1940.
Më në veri, në Berat, gjithashtu një qytet i listuar në UNESCO, shkoj deri në kala. Berati ka një pasuri historike të ngjashme me Gjirokastrën, me ngjitje të ngjashme të pjerrëta, por më i thyer.
”Kam ardhur në Shqipëri sepse brenda një jave mund të bësh plazh, të shohësh qytete dhe të shëtisësh”, më thotë një turist amerikan. Në të vërtetë, pas një udhëtimi dy orësh për në Tiranë, është një udhëtim me autobus për në Shkodër, porta e Alpeve Shqiptare.
Bëj një udhëtim klasik. Itinerarin prej 17 kilometrash mes Valbonës dhe Thethit në parkun kombëtar të Luginës së Valbonës.
Për t’u informuar, kisha lexuar “Shqipëria e epërme” të Edith Durham, dokumenti i shkrimtares britanike për fiset e zonës, bazuar në udhëtimet e saj të vitit 1908.
Vështirësia e ngjitjes i lë vendin shtigjeve të thepisura. Por, tre orë më vonë arrij majën dhe pamjet bëjnë magjinë e tyre. Një mahnitje e nivelit zviceran.
Rruga gjarpëruese për në Shkodër është shtruar me asfalt për herë të parë vitin e kaluar.
Eltoni thotë se disa kanë frikë se rruga e re drejt Thethit mund të çojë në mbingarkesë në turizëm.
”Por, unë jam i lumtur për miqtë e mi atje. 15 vjet më parë do të shihje një lopë, një pulë, një fushë misri. Tani ata mund të shkojnë në shkollë më shpejt, në spital… është mirë për vendasit”, thotë Eltoni.
Përfundoj përsëri në Tiranë, duke qëndruar në hotel ”Kotoni” në qendër të qytetit, më pas në hotelin më të qetë ”Morina”, ngjitur me ”Grand Park” të Tiranës. Duke qenë kryeqyteti i një vendi me një regjim antikapitalist deri në vitin 1992, Tirana nuk pati baret e duhura deri në vitet 1990, sipas Eltonit. Pas një boom-i ndërtimesh në vitet 2000, qyteti tani ka një popullsi prej 560 000 banorësh. Ish-rezidenca e Hoxhës ka një kafene të modës pikërisht përballë saj.
Unë jam në Tiranë për një kohë të shkurtër, por vizitoj ”Bunkart 1”, kompleksin nëntokësor të Hoxhës, i cili tani është një hapësirë muze dhe hapësirë artistike. Ekspozitat përshkruajnë dekada të diktaturës, të ndërthurura me instalacione artistike. E balancuar gabimisht, përzierja e historisë së errët dhe video-artit mund të duket si hipster në mënyrë të neveritshme, por është magjepsëse”, përfundon Jamie Fullerton për gazetën e njohur britanike ”The Guardian”./ ata/ KultPlus.com
Lidhur me zhvillimet e së dielës në veri të Kosovës, ka raportuar edhe gazeta britanike The Guardian. Në artikullin e saj, The Guardian përmend deklaratat e kryeministrit Kurti se “orët, ditët dhe javët në vijim mund të jenë sfiduese dhe problematike”, ndërsa citon edhe presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, i cili tha se “do të luten për paqe, por nuk do të ketë dorëzim dhe Serbia do të fitojë”.
“Forcat serbe u tërhoqën nga Kosova në vitin 1999, pas një fushate bombardimi të NATO-s, dhe territori shpalli pavarësinë e saj në vitin 2008. Megjithatë, Serbia ende e konsideron atë pjesë të Serbisë”, raporton The Guardian, transmeton Express.
Gazeta prestigjioze shkruan se “deri të përshkallëzimi i tensioneve erdhi për shkak të urdhërave administrativ të miratuara nga Prishtina, të cilat ishin në një linjë të përpjekjeve për të vënë kontrollin e saj të plotë në zonat me shumicë serbe”.
“Disa mijëra trupa të KFOR-it mbeten në terren në Kosovë për të ruajtur paqen, dhe paqeruajtësit italianë ishin të dukshëm në qytetin verior të Mitrovicës të dielën, kur sirenat e sulmit ajror ranë për disa orë në zonat në veri të banuara kryesisht nga serbët. Rreth gjysma e popullsisë serbe të vendit jeton afër kufirit me Serbinë, ku shumë serbë vetëm me ngurrim i janë nënshtruar ligjeve dhe autoriteteve kosovare”, shkruhet në artikull.
The Guardian nuk la pa përmendur edhe reagimin e zëdhënëses së Ministrisë së Jashtme ruse Maria Zakharova, e cila tha se tensioni u krijua për shkak të “rregullave të pabaza diskriminuese” të vendosura nga autoritetet kosovare.
Ndërsa, britanikja shkruan se “Serbia dhe Rusia janë aleatë tradicionalë dhe Moska ka refuzuar të njohë pavarësinë e Kosovës. Që nga lufta në Ukrainë, Vuçiç është përpjekur të ruajë marrëdhënie të mira me Moskën, duke refuzuar t’i bashkohet sanksioneve anti-ruse, ndërsa këmbëngul se ai ende dëshiron që Serbia përfundimisht të anëtarësohet në Bashkimin Evropian”.
Qeveria u pajtua me një propozim që të shtyhet për një muaj zbatimi i masave të reja të reciprocitetit, për çka ka raportuar edhe The Guardian.
“Pas konsultimeve me ambasadorët perëndimorë të dielën në mbrëmje, qeveria e Kosovës ra dakord të shtyjë zbatimin e masave të reja me një muaj, me kusht që protestuesit të ndalojnë bllokimin e rrugëve. AFP raportoi se blloqet po hiqeshin të hënën. Beogradi dhe Prishtina ranë dakord të dy për dialogun e lehtësuar nga BE në 2011, por bisedimet kanë çuar në pak përparim”. / KultPlus.com
Mund të jetë njoftimi më i pashmangshëm i bërë ndonjëherë, por tani është zyrtare. “Squid Game” do të rikthehet për një sezon të dytë, raportoi të hënën “The Guardian”.
Platforma digjitale Netflix e ka konfirmuar lajmin të dielën, ndërsa ofroi disa hollësi rreth asaj që do të vijë në sezonin e dytë të dramës distopiane koreane, ku rolet kryesore i luajnë aktorët, Lee Jung-jae, Park Hae-soo, Jung Hoyeon dhe të tjerë.
“Squid Game” u bë seriali më i shikuar i platformës së njohur me t’u publikuar në shtator të vitit të kaluar. Ai flet për mbijetesën dhe fokusohet në një grup njerëzish të cilët janë të dëshpëruar për para, dhe kështu pajtohen të marrin pjesë në disa lojëra të fëmijëve të cilët rezultojnë vdekjeprurëse.
Të dielën (12 qershor), skenaristi dhe regjisori i serialit, Hwang Dong-hyuk, i zbuloi disa hollësi rreth sezonit të ardhshëm të këtij projekti. Sipas tij, personazhet Seong Gi-hun dhe Front Man do të rikthehen, së bashku me personazhin misterioz të luajtur nga aktori, Gong Yoo.
Netflixi nuk e ka konfirmuar datën e saktë të lansimit të sezonit të dytë, por Hwang thotë se ai mund të lansohet në vitin 2023 ose 2024. / KultPlus.com
Gazeta e njohur britanike, The Guardian, ka përpiluar një listë me filmat më të mirë deri tani në vitin 2022, shkruan KultPlus.
Filmi “Zgjoi” që ka shënuar suksese dhe histori në shumë vende të botës, është përfshirë në këtë listë dhe ka marë një përshkrim meritor për suksesin e tij.
“Filmi debutues i Blerta Bashollit është një film për mjaltin dhe gjithashtu për ajvarin, një pjatë e ëmbël nga ish-Jugosllavia e bërë nga patëllxhanë dhe speca të kuq. Por filmi ka shije të ashpër dhe të mprehtë, si kafeja e zezë. Ai bazohet në historinë e vërtetë të Fahrije Hotit, një gruaje kosovare, bashkëshorti i së cilës u zhduk gjatë luftërave ballkanike të viteve 90, dhe kështu vetëm për të qëndruar gjallë dhe për të siguruar jetesën e saj, ajo formoi një kolektiv vetëm për gratë me të gjitha luftërat e tjera. Të vejat (ose të vejat e supozuara, që dëshirojnë një lajm përfundimtar se çfarë bënë forcat serbe me burrat e tyre të zhdukur) duke bërë mjaltë dhe ushqime të tjera për të shitur. Por filmi e tregon atë duke u përballur me mizogjininë brutale dhe dhunën nga burrat në fshatin e saj, të cilët mendojnë se ajo po e tejkalon veten. (Drama vjen me një mohim përmbyllës që thekson se disa prej tyre janë fiktive, dyshoj se parandalon paditë.) Aktorja kosovare, Yllka Gashi është e shkëlqyer si vetë Fahrije, një grua që e filloi këtë biznes të paktën pjesërisht për të menaxhuar apo shuar hidhërimin e saj: kosherja në kopshtin e tyre u ngrit nga i shoqi. Kjo është mënyra e saj për të qëndruar pranë kujtimit të tij; ajo kujton se sa instiktive ishte kontakti i tij me bletët dhe se si ai nuk u pickua kurrë. Fahrije, nga ana tjetër, gjithnjë thumbohet dhe kjo është pjesërisht arsyeja pse ajo kalon kryesisht në ajvar; çdo thumbim është një kujtesë. Ekziston një skenë e mrekullueshme në të cilën djali i vogël i Fahrijes po kreh flokët me mendime para pasqyrës, ndoshta me disa nxitje kotësie adoleshente. Duke e parë atë, Fahrije papritmas buzëqesh, me dashuri dhe dhimbje transparente, dhe pa pasur nevojë t’i thuhet mund të shohim se ajo mendon se ai i ngjan babait të tij. Vetë vjehrri i saj Haxhi (një interpretim i mrekullueshëm i aktorit dhe muzikantit veteran kosovar Çun Lajçi) është një figurë vezulluese, e cila përballet me agoninë dhe pikëllimin në mënyrën e tij, por gradualisht po e vlerëson Fahrijen. Kjo është një dramë shumë inteligjente, në të cilën çdo fjalë dhe çdo goditje ka rëndësi”, shkruan The Guardian.
Licorice Pizza, The Duke, Nightmare Alley, Cow, Memoria, Belfast, Taming the Garden, Mass, Parallel Mothers, The Eyes of Tammy Faye, Lingui, the Sacred Bonds, Flee, Jackass Forever, janë disa prej filmave të tjerë të përfshirë në këtë listë. /KultPlus.com
Gazeta britanike, The Guardian, ka listuar 40 vendet më të bukura për të bërë plazhë në Evropë, ku futet edhe Shqipëria e Mali i Zi.
Në listën e gazetës prestigjioze, e fundit është radhitur Shqipëria, plazhi më i bukur i të cilës konsiderohet “Porto Palermo”, që ndodhet në fshatin Qeparo të Vlorës.
“Qeparo është një fshat magjik që ofron kombinime spektakolare ngjyrash: bluja e detit, jeshilja e kodrave dhe e bardha e formacioneve shkëmbore gëlqerore që dalin nga shpatet dramatike të maleve përreth. Ka shumë plazhe të fshehura, por edhe ai kryesor, i quajtur Porto Palermo, është bukur i pazhvilluar dhe i përsosur për t’u çlodhur në guralecë ose për të eksploruar gadishullin shkëmbor aty pranë, ku në krye ka një kështjellë 200-vjeçare. Një shëtitje e shkurtër larg bregdetit, hoteli Stone Beach (apartamente në studio nga 70 €) ka dhoma me pamje nga jugu mbi detin Jon”, shkruan The Guradian.
Ndërsa plazhin më të bukur në Mal të Zi, e përditshmja britanike e ka vlerësuar atë të “Drobni Pijesak”, që ndodhet afër Budvës.
“Riviera Budva e Malit të Zi është një nga “honeypots” më të mëdha të vendit dhe mund të jetë e vështirë t’i shpëtosh turmave. Por në Drobni Pijesak, pak më në jug, ka ujëra smeraldi të rrethuar nga male të pyllëzuara, shezllone me qira dhe dy restorantet e plazhit që ofrojnë ushqime të mëdha malazeze të pjekura në skarë. Hotel Riva (dyfish nga 77 € B&B) në Petrovac aty pranë ka pamje nga plazhi i qytetit dhe është një shëtitje e shkurtër nga plazhi popullor Lucice. Ia vlen të përmirësohet në një dhomë me pamje nga deti. Ekziston edhe një shteg që shkon nga Petrovac në plazh në Perazica Do”, shkruan kjo gazetë.
Pesë plazhet më të bukura sipas The Guardian janë ndodhen në Greqi: Fteri, Elafonisi, Sarakiniko, Plaka dhe Karavostasi.
Lista e plotë e 40 plazheve më të bukura që ndodhen në kontintentin e Evropës. /KultPlus.com
‘The Guardian’ ka zgjedhur fotot më të mira për ditën e sotme.
Në mesin e fotografive është edhe ajo e shkrepur në Kosovë e Armend Nimanit.
“Një burrë kalëron pranë një termocentrali. Dy termocentralet janë burime kryesore alarmante të nivelit të ndotjes së ajrit në Kosovë”, përshkruhet fotografia.
Ndër të tjera fotografi janë edhe një në Dubai, ku duket se pastiçierja po i ofron kafe dhe ëmbëlsirë një qeni./21Media/ KultPlus.com
Ministri i Jashtëm i Ukrainës, Dmytro Kuleba, tha se ofensiva ruse në Donbas është “më e madhja në tokën evropiane që nga Lufta e Dytë Botërore”, raporton The Guardian.
Kuleba shkroi në Twitter se ishte “shumë herët” për të arritur në përfundimin se Kievi tashmë i ka të gjitha armët që i nevojiten për t’u mbrojtur kundër ofensivës ruse.
Ai u bëri thirrje aleatëve që të përshpejtojnë dërgesat e armëve dhe municioneve.
Kuleba më vonë akuzoi rusët se kishin vjedhur grurin ukrainas, duke e ngarkuar atë në anije dhe më pas duke kaluar nëpër Bosfor për t’i shitur jashtë vendit.
Ai u bëri thirrje vendeve që të refuzojnë propozime të tilla dhe të mos blejnë grurin e vjedhur, duke shtuar. “Mos u bëni bashkëpunëtorë të krimeve ruse. Vjedhja nuk i ka sjellë askujt fat”, ka thënë Kuleba. / KultPlus.com
Kryetari i qytetit Mariupol ka deklaruar se shifrat e fundit flasin për më shumë se 20 mijë civilë të vrarë nga sulmet ruse që nga fillimi i agresionit në Ukrainë.
Kryetari Vadym Boichenko ka thënë se është e pamundur të kalkulohet numri i saktë i të vrarëve shkaku i luftimeve në rrugë shkruan The Guardian.
Ndërkaq në qytetin Bucha aty ku ndodhi masakra më e madhe deri më tani e ushtrisë ruse, janë gjetur 403 trupa të civilëve të vrarë deri tash.
Mariupoli, që gjendet në juglindje të Ukrainës, është i rrethuar nga trupat ruse. Ky qytet është goditur më së keqi nga bombardimet dhe sulmet ajrore ruse.
Ukraina ka thënë se banorët që ende gjenden në qytet nuk kanë qasje në ujë, rrymë dhe nevoja të tjera bazike.
Rrethimin e qytetit të Mariupolit zyrtarët ukrainas e kanë quajtur krim lufte. Ky qytet është i një rëndësie të madhe për Rusinë, pasi nëse bie nën kontrollin rus, do të krijonte një urë tokësore midis Krimesë së aneksuar nga Moska dhe rajonit lindor ukrainas të Donbasit, pjesë të së cilit, që prej vitit 2014, kontrollohen nga separatistët e mbështetur nga Rusia. / KultPlus.com
“Çdo shkrepje llogaritet në dramë për luftën e gruas kundër burrave të dhunshëm vendas për të mbijetuar dhe siguruar për fëmijët e saj në vazhdën e luftës”, kështu nis artikulli për filmin e suksesshëm “Zgjoi” të regjisores Blerta Bashollit nga gazeta prestigjioze “The Guardian”, shkruan KultPlus.
Filmi debutues i Blerta Bashollit është një film për mjaltin dhe gjithashtu për ajvarin, një pjatë e ëmbël nga ish-Jugosllavia e bërë nga patëllxhanë dhe speca të kuq. Por filmi ka shije të ashpër dhe të mprehtë, si kafeja e zezë, vazhdon tutje gazeta.
Sipas tyre, ai bazohet në historinë e vërtetë të Fahrije Hotit, një gruaje kosovare, bashkëshorti i së cilës u zhduk gjatë luftërave ballkanike të viteve 90, dhe kështu vetëm për të qëndruar gjallë dhe për të siguruar jetesën e saj, ajo formoi një kolektiv vetëm për gratë dhe vejat (ose të vejat e supozuara, që dëshirojnë një lajm përfundimtar se çfarë bënë forcat serbe me burrat e tyre të zhdukur) duke bërë mjaltë dhe ushqime të tjera për të shitur. Por filmi e tregon atë duke u përballur me mizogjininë brutale dhe dhunën nga burrat në fshatin e saj, të cilët mendojnë se ajo po e tejkalon veten. (Drama vjen me një mohim përmbyllës që thekson se disa prej tyre janë fiktive.)
“Aktorja kosovare me origjinë shqiptare Yllka Gashi është e shkëlqyer si vetë Fahrije, një grua që e filloi këtë biznes të paktën pjesërisht për të menaxhuar apo shuar hidhërimin e saj: kosherja në kopshtin e tyre u ngrit nga i shoqi. Kjo është mënyra e saj për të qëndruar pranë kujtimit të tij; ajo kujton se sa instiktive ishte kontakti i tij me bletët dhe se si ai nuk u pickua kurrë. Fahrije, nga ana tjetër, gjithnjë thumbohet dhe kjo është pjesërisht arsyeja pse ajo kalon kryesisht në ajvar; çdo thumbim është një kujtesë”, shkruhet në artikull.
Po ashtu, “The Guardian” thotë se ekziston një skenë e mrekullueshme në të cilën djali i vogël i Fahrijes po kreh flokët me mendime para pasqyrës, ndoshta me disa nxitje kotësie adoleshente. Duke e parë atë, Fahrije papritmas buzëqesh, me dashuri dhe dhimbje transparente, dhe pa pasur nevojë t’i thuhet mund të shohim se ajo mendon se ai i ngjan babait të tij. Vetë vjehrri i saj Haxhi (një interpretim i mrekullueshëm i aktorit dhe muzikantit veteran kosovar Çun Lajçi) është një figurë vezulluese, e cila përballet me agoninë dhe pikëllimin në mënyrën e tij, por gradualisht po e vlerëson Fahrijen. Kjo është një dramë shumë inteligjente, në të cilën çdo fjalë dhe çdo goditje ka rëndësi.
The Guardian i ka kushtuar një artikull të gjatë Shqipërisë. Sipas medias britanike, vendi ynë është kthyer në dstiancion për turistët nga Britania e Madhe, ndërsa këtë janar ka pasur një shtim te rezervimeve.
Operatorët turistikë anglezë zbulojnë se ky shyim i turistëve drejt Shqipërisë ka ardhur edhe për shkak të ndikimit të shqiptarëve të famshëm në Britani, futbollisti Armando Broja dhe3 duy yjet e popit, Rita Ora dhe Dua Lipa.
Artikulli i plotë:
Shqipëria ka qenë në radarin e udhëtarëve të guximshëm me çanta shpine për disa kohë, por këtë vit operatorët turistikë po parashikojnë se vendi i Ballkanit juglindor do të bëhet një destinacion kryesor pushimesh për udhëtarët në Mbretërinë e Bashkuar pas një rritjeje të rezervimeve këtë janar.
Interesi në vend është rritur gradualisht gjatë dekadës së fundit, pasi është hapur ngadalë pas një diktature 44-vjeçare. Operatorët turistikë kanë parë një rritje të dukshme të rezervimeve për vitin 2022 ndërsa Shqipëria.
“Shqipëria është një nga ato destinacione të vogla dhe të larmishme që mund të ofrojë pak nga gjithçka për këdo, ngjashëm me Malin e Zi apo Slloveninë,” tha Tine Murn, bashkëthemelues i New Deal Europe, agjenci marketingu për turizmin ballkanik.
Ai tha se Shqipëria apeloi sepse ishte një “perlë e pazbuluar mesdhetare” dhe “ende mban një ndjenjë ekzotike, edhe pse gjeografikisht është shumë afër”.
“Kjo ishte veçanërisht tërheqëse për momentin, ndërkohë që njerëzit hezitonin të udhëtonin për distanca të gjata për shkak të pandemisë, jo vetëm sepse Shqipëria ka pasur shkallë shumë të ulëta të infektimit me Covid dhe nuk ka kufizime për pjesën më të madhe të pandemisë, tha ai.
Agjencia kombëtare e turizmit shqiptar e sheh Britaninë si “një treg në zhvillim” dhe ka promovuar në mënyrë aktive turizmin vitet e fundit. Vendi po bëhet gjithashtu shumë më i lehtë për të udhëtuar përreth pasi standardi i akomodimit të tij është përmirësuar dhe shpenzimet për infrastrukturën janë rritur, me një rrugë të re që lidh malet perëndimore me vijën bregdetare lindore që do të hapet këtë vit.
Diaspora e madhe shqiptare e Mbretërisë së Bashkuar dhe kampionët e famshëm vokal, si futbollisti i Southampton, Armando Broja dhe yjet e popit Dua Lipa dhe Rita Ora, kanë ndihmuar më tej në ngritjen e profilit të vendit.
Fluturimet nga Britania e Madhe drejt kryeqytetit, Tiranë, janë gjithnjë e më të disponueshme dhe të kërkuara. Faqja e internetit e rezervimeve Skyscanner tha se kishte parë një rritje prej 48% të rezervimeve në Shqipëri krahasuar me vitin 2019, duke reflektuar interesin për “destinacionet më pak të njohura”. Rezervimet mesatare ishin për 2.1 persona, duke sugjeruar se aktualisht po rezervojnë kryesisht çifte dhe miq.
Megjithatë, Elton Caushi, i cili drejton operatorin turistik “Albanian Trip” me bazë në Tiranë, tha se vizitorët ishin “ndryshuar ndjeshëm” vitet e fundit nga çanta shpine në familje, veçanërisht nga vendet e BE-së, dhe familjet britanike tani janë gjithnjë e më të dukshme.
“Kroacia hyri në hartë në fund të konflikteve ish-Jugosllave, Bullgaria dhe Rumania befasuan Evropën me bukurinë dhe historinë e tyre kur u bënë pjesë e BE-së, dhe tani kontinenti është i etur për të zbuluar më shumë. Ka ardhur dita për një nga sekretet e fundit të Evropës”, tha ai.
Zina Bencheikh, drejtoresha menaxhuese për Evropën në Intrepid Travel, tha se ka pasur një rritje të rezervimeve këtë vit, pjesërisht për shkak të faktit se Shqipëria ofron aventura pa fluturim të gjatë.
Wild Frontiers, një nga operatorët e parë që nisi turne në Shqipëri, tha se kërkesat për udhëtimet e saj njëjavore me guidë, të vetmet që ofron nën 1,000 paund u rritën me 30% në janarin e kaluar. Themeluesi i saj, Jonny Bealby, tha se vendi ishte “i vendosur të lulëzojë” në vitet e ardhshme.
Ai tha se Shqipëria kishte bërë një rrugë të gjatë që nga koha e komunizmit. Ai kujtoi se kur nisi për herë të parë udhëtimet në vend 12 vjet më parë, infrastruktura turistike mungonte plotësisht.
Ai e sheh Shqipërinë si pjesë të një vale të re destinacionesh, duke përfshirë Gjeorgjinë, Sllovakinë dhe Pakistanin, që po rriten në popullaritet teksa udhëtarët kërkojnë t’i shpëtojnë turistëve të tepërt. “Këto ishin vende që ishin destinacione shumë të veçanta një dekadë më parë dhe tani ato po bëhen më të zakonshme teksa njerëzit kërkojnë vende të çuditshme dhe të ndryshme dhe për t’u larguar nga turmat.”
Pikat kryesore historike të Shqipërisë
Gërmoni në të kaluarën e pasur të Shqipërisë duke vizituar qytete dhe fortesa në majë të kodrave si Kruja, kryeqyteti i parë i vendit, apo Gjirokastra dhe Berati. Rrënojat greke dhe romake ka edhe në Apolloni dhe Butrint. Për një pasqyrë të historisë më të fundit të vendit nën diktatorin komunist Enver Hoxha, eksploroni një nga shumë bunkerët e ndërtuar për të mbrojtur qytetarët nga regjimi paranojak, i vendosur në të gjithë peizazhin.
Alpet Shqiptare janë një varg malor spektakolar me shtigje të shkëlqyera ecjeje që do t’ju çojnë rreth disa prej lumenjve më të pastër të Evropës, fshatrave të largëta dhe pamjeve mahnitëse. Shqipëria ka gjithashtu disa liqene të mëdhenj; Ohër, Prespë dhe Shkodër, për të eksploruar. Rruga e re e Arbrit do të hapet në vitin 2022 që do të lidhë anët perëndimore dhe lindore të vendit dhe zemrën tradicionale në male me vijën e saj bregdetare më moderne.
Një kryeqytet i gjallë
Ka shumë për të parë dhe bërë në Tiranë, e cila është e sigurt, zhurmshme. Ka një skenë të lulëzuar baresh dhe restorantesh, veçanërisht në rrethin e Bllokut, dhe shumë muze për t’u vizituar. Tirana është Kryeqyteti Evropian i Rinisë për vitin 2022 dhe do të presë një program aktivitetesh arti dhe kulinarie, si dhe koncerte nga Dua Lipa dhe Rita Ora.
Vija bregdetare e bukur
Ashtu si vendet e tjera të Adriatikut, Shqipëria ka një vijë të gjatë dhe të bukur bregdetare me det dhe plazhe të bukura, dhe me më pak turma, ka më shumë mundësi të ketë hapësirë të bollshme edhe për peshqirin tuaj.
Kulturë bindëse
Shqipëria ka zhvilluar një kulturë të veçantë pasi ka qenë e izoluar nga vendet e tjera evropiane për kaq shumë kohë, pjesërisht për shkak të vargmalit të saj malor, i cili mbante larg ndikimin e jashtëm. Kuzhina shqiptare është një përzierje befasuese e shijeve mesdhetare dhe të Lindjes së Mesme, e bazuar në produkte me cilësi të lartë. Vendi është gjithashtu një destinacion gjithnjë e më popullor për festivalet muzikore, duke përfshirë festivalin e muzikës elektronike Unum./ KultPlus.com
Lea Ypi thotë se pakica vokale e shqiptarëve ka dërguar një sasi të madhe ofendimesh në internet duke kritikuar bestsellerin e saj, “Të lirë”, shkruan TheGuardian, përcjell KultPlus.
Një memoar për rritjen para dhe pas rënies së komunizmit në Shqipëri ka marrë komente pozitive në perëndim, por ka shkaktuar abuzime “të egra” nga një pakicë e zëshme e shqiptarëve, thotë autorja Ypi.
Në muajin e parë të plotë të shitjes në nëntor, libri me kujtime shiti 10,000 kopje. Është përzgjedhur në listën e ngushtë për biografinë e vitit të “Costa” dhe së shpejti do të jetë në dispozicion në 17 gjuhë, duke përfshirë koreanisht dhe mandarin.
Pavarësisht kritikave të tij për ndikimin katastrofik të ndryshimeve të tregut në Shqipëri, libri mori vlerësime me pesë yje në Daily Mail dhe Daily Telegraph dhe u emërua libri i vitit në “Sunday Times”.
Por në Shqipëri libri nuk u prit edhe aq mirë, saqë Ypi iu desh t’u bënte thirrje shqiptarëve që të ndalonin dërgimin e mesazheve të saj “fyese, akuzuese dhe shpifëse”.
Ajo tha për Guardian se zakonisht i pëlqente të merrej me kritikët e saj. Por ajo tha se ky abuzim ishte ndryshe sepse vinte nga njerëz që ose nuk e kishin lexuar librin ose e kishin keqkuptuar kritikën e tij ndaj kapitalizmit dhe komunizmit.
Libri tregohet nga këndvështrimi i saj si fëmijë në Shqipërinë e viteve 1980, kur ajo u mësua të adhuronte diktatorin Enver Hoxha dhe pikëpamjet disidente të familjes së saj u bënë të qarta vetëm pas rënies së regjimit.
“Një nga mesazhet më të rëndësishme në libër është se sado shtypës të jetë një regjim, ai kurrë nuk e dërrmon plotësisht dinjitetin njerëzor,” tha ajo.
Disa nga kritikët shqiptarë të Ypit i kanë gabuar idetë e tilla si një falje për komunizmin dhe e kanë akuzuar atë se ka përjetuar sindromën e Stokholmit. Kjo ka qenë veçanërisht e vështirë për Ypi për të marrë. “Të prek personalisht nëse ke një gjysh që ka kaluar 15 vjet në një burg komunist, të thuhet se po përpiqesh disi të rehabilitosh vrasësit komunistë,” tha ajo.
Disa nga reagimet kanë qenë seksiste – në një mesazh Ypi u tha se ajo dukej “më shumë si një showgirl sesa një akademike”. Një tjetër gërmoi një gazetë të vjetër që citonte Ypin si një 11-vjeçare që shprehte dëshirën për të ndihmuar vendin e saj dhe e akuzoi atë se ishte kthyer kundër vetvetes së saj të mëparshme.
Ajo tha: “Është një pakicë, por është kaq e zëshme, kaq personale dhe kaq e mbrapshtë, saqë ju ndikon shumë më tepër sesa përgjigjet e tjera që kanë qenë jashtëzakonisht pozitive.”
Në libër, ajo tregon se ishte ngacmuar si fëmijë, pjesërisht sepse fliste frëngjisht. “Është pikërisht i njëjti lloj i njerëzve që më ngacmonin kur isha fëmijë që po e bëjnë këtë tani,” tha ajo.
Ypi thotë se shumë nga kritikat erdhën pasi ajo lançoi versionin shqip të librit në ish-shtëpinë e Hoxhës në kryeqytet, Tiranë. “Për mua ishte si të imagjinoja Hoxhën në ferr, duke promovuar dikë nga një familje disidentësh një libër për trashëgiminë shqiptare. Ishte simbolikisht vërtet i fuqishëm,” tha ajo.
Por ironia e vendndodhjes u humbi disave, të cilët mendojnë se prona duhet të shkatërrohet dhe dyshohet se Ypi po përpiqet të rehabilitojë diktatorin.
Prania në nisjen e kryeministrit shqiptar, Edi Rama, dhe shumë prej ministrave të tij u keqinterpretua gjithashtu. Ypi tha: “Unë jam shumë kritik ndaj qeverisë shqiptare, por njerëzit mendonin se po manipulohesha ose po përvetësohesha prej tyre”.
Perceptime të tilla kanë nxitur edhe thashethemet e rreme se Ypi do të bëhet presidenti i ardhshëm i Shqipërisë.
Ajo tha: “Nëse vazhdoni të përsërisni lajme të rreme si ai, pothuajse bëhet si lajm i vërtetë. Dhe pastaj ajo gërryen kritikat konstruktive. Ajo që duhet të ndodhë me shtëpinë e Enver Hoxhës është një debat i vlefshëm, por nëse fillon ta bazosh në lajme të rreme dhe keqlexime, debati nuk ndodh kurrë.”
Ypi, i cili e ka shkruar librin paralelisht në anglisht dhe shqip, mendon se me gjithë komentet negative në internet, libri ka arritur të ndezë diskutime konstruktive për meritat e socializmit dhe kapitalizmit.
Ajo tha: “Nëpërmjet historive familjare, unë përpiqem t’i angazhoj të gjithë në një bisedë të madhe rreth lirisë – nëna ime ka një ide për lirinë dhe babai ka një tjetër. Kur funksionon, hap biseda të mëdha dhe nuk i mbyll ato. Dhe ka një brez të ri që shqetësohet se në çfarë lloj sistemi jetojmë.” /KultPlus.com
Një bord i testimit në Indi ka tërhequr një fragment nga testi kombëtar i gjuhës angleze, që duket se e promovonte nënshtrimin e gruas pas reagimeve dhe akuzave për mizogjini.
Të gjithë nxënësit morën nota të plota për pjesën e të kuptuarit të leximit në test në fragmentin që duket se në mënyrë eksplicite thoshte se pavarësia e grave është duke i minuar disiplinën dhe rritja e fëmijëve në shtëpi.
Fragmenti në test përmbante shprehje si “emancipimi i gruas e shkatërroi autoritetin e prindit mbi fëmijët” dhe “me heqjen e burrit nga piedestali, gruaja dhe nëna e privuan veten, në të vërtetë, nga mjetet e disiplinës”, shkruan The Guardian.
Pasi nxënësit, mësuesit dhe prindërit u ankuan, Sonia Gandhi, kryetare e partisë Kongresi në opozitë, kërkoi vëmendje për këtë test. Në një ndërhyrje të rrallë publike, ajo i lexoi fragmentet me zë në kuvend të hënën dhe e shprehu neverinë e saj për ndikimin që ky tekst mund të ketë te fëmijët e Indisë.
Pas reagimeve, Bordi Qendror i Shkollimit të Mesëm të Ulët tha se do ta tërheqë fragmentin. “Çështja i është dërguar një komisioni të ekspertëve të lëndëve. Sa për rekomandimet, është vendosur që të hiqet fragmenti”, thuhet në deklaratën e bordit.
Ndonëse numri i vajzave që shkollohen në Indi po vazhdon të rritet, shkalla e aftësisë për shkrim e lexim te vajzat e moshës 15-vjeçare është ende dukshëm më e vogël se te djemtë 59.3 me 78.8 për qind. / KultPlus.com
Romani “Të lirë” nga Lea Ypi është vlerësuar nga gazeta prestigjioze “The Guardian” si njëri ndër librat më të mirë të biografisë dhe kujtimeve për vitin 2021, shkruan KultPlus.
Njësoj sikurse gazeta britanike, edhe “The Times” e kishin listuar këtë libër si një ndër 20 librat më të mirë në botë për këtë vit.
Romani është përzgjedhur në listën e ngushtë për çmimin ‘Baillie Gifford’ në letësri. Vepra autobiografike rrëfen tranzicionin e jetës së një vajze të vogël 11-vjeçare të paralelizuar me tranzicionin politik të një shoqërie dhe shteti komunist, Shqipëria.
Lea në librin e saj është 11-vjeçarja për të cilën, socializmi shqiptar i stilit sovjetik mbante premtimin e një të ardhmeje të paracaktuar, një garanci sigurie mes shokëve entuziastë.
Në libër Ypi jep një pamje fëmijërore të regjimit komunist të shkatërruar të Shqipërisë. Imazhet që ngjall Ypi si kanaçet boshe të Coca-Cola të çmuara shumë, rradhët e bukës dhe një statujë bronzi e Stalinit, e prerë kokën nga protestuesit do të ngelet për shumë kohë si kujtimi i asaj periudhe në sytë e një fëmije.
Së fundmi romani “Të lirë” i autores dhe akademikes shqiptare Lea Ypi është botuar në gjuhën shqipe. /KultPlus.com
Gjermania është një territor i madh me vende të bukura ngado që shkon.
Edhe pse shumica e vendeve të Evropës kanë një qendër kryesore frekuentimi nga turistët, siç ka Franca kullën e Parisit, Gjermania nuk ka një të tillë, por çdo vend i saj të bën të ndihesh sikur po viziton një vend të mahnitshëm.
Guardian ka listuar vendet më të bukura në Gjermani.
Banja e Pyllit të Zi
Është një qytet i vogël i bukur dhe i vjetër, por gjëja më e mirë për të është pishina e madhe publike, e hapur, me rrjedhje uji, zona pikniku me bar dhe një kafene. Më e mira nga të gjitha, kur paguani taksën tuaj turistike ju merrni hyrje falas dhe udhëtim falas me tren rreth rajonit të Pyllit të Zi. Kjo do të thotë që ju mund të eksploroni qytetet e vogla, liqenet, pyjet dhe ujëvarat me tren.
Pamje alpine dhe një plazh, pranë Mynihut
Herrsching am Ammersee është një qytet i vogël pranë Ammersee, një liqen i bukur akullnajor i gjatë 15 kilometra. Ka pamje nga Alpet Bavareze mbi 60 kilometra larg, një shëtitore dhe plazhe ku njerëzit notojnë gjatë verës. Marrja e varkës për në Dießen am Ammersee është gjithashtu një domosdoshmëri, siç është të marrësh me qira një biçikletë për të eksploruar shumë fshatra përrallorë bavarezë aty pranë.
Trashëgimia e Luterit, pranë Berlinit
Lutherstadt Wittenberg është një qytet i bukur më pak se një orë me tren nga Berlini. Është vendi i përsosur për një udhëtim ditor ose qëndrim gjatë natës. Është një vend i bukur, veçanërisht nëse jeni adhurues i historisë së reformimit.
Në malet Harz, Saksonia e Poshtme
Goslar, një qytet i listuar nga Unesco në një zonë e paprekur në malet Harz. Është një qytet i bukur i vjetër me një qendër simpatike. Figurat magjepsëse interpretojnë skena nga e kaluara minerare e Goslar. Një udhëtim i shkëlqyeshëm nga Goslar është të bëni një udhëtim skenik në hekurudhën Brocken me një gjatësi të ngushtë, një mënyrë ideale për të parë disa nga peizazhet natyrore më pak të njohura në Gjermani.
Magjia mesjetare, Bavaria veriore
Qyteti i fortifikuar në majë të kodrës Rothenburg ob der Tauber nuk është vetëm një vend i bukur për t’u vizituar, por një nga qendrat më të rëndësishme historike të Gjermanisë. I rrethuar nga një mur i madh mbrojtës i shënuar nga portat e larta të qytetit, zonat e mbyllura të rrugëve të ngushta, korsive dhe rrugicave, janë një kënaqësi për t’u endur. Kafenetë, restorantet dhe sallat e birrës janë të shumta, ashtu si edhe muzetë.
Çudia arkitekturore pranë Detit të Veriut
Bremen është një qytet i vogël magjepsës, i bukur me rrugë të lashta. Ka një fshat të mrekullueshëm përreth, me parqe natyrore, kështjella, ku ka Muzeun e shkëlqyer Detar Gjerman. Ka shumë restorante të mira jashtë dhe brenda. Shëtitjet përgjatë lumit Weser janë gjithashtu të bukura.
Aty ku Bach luante në organ, Thüringen
Mühlhausen, në Thüringen, është një qytet i vogël me një histori të madhe. I riu JS Bach ishte organist këtu, dhe ju mund të dëgjoni muzikë organesh në kishën ku ai punonte. Qendra mesjetare është një nga më të mëdhatë në Gjermani, me kisha dhe ndërtesa të bukura kudo që të shikoni. Ka dyer të bukura të vjetra prej druri, prapa njërës prej të cilave është bashkia e qytetit ku një nëpunës civil miqësor mund t’ju çojë në dhomën e mrekullueshme të pikturuar të këshillit. Udhëtimi me tren kalon nëpër fshat të qetë në stacionin e përgjumur, larg nga qytetet e mëdha, transmeton Klan Kosova.
Wonky Wonder, Bavaria
Jo shumë larg nga Nuremberg është qyteti mesjetar Dinkelsbühl me çati të kuqe. Një lum i mbushur me trofta. Në mes të korrikut qyteti është i stërmbushur me të rinj të veshur me lëkurë të bardhë.
Dyert me ngjyra të ndezura, dritaret me shkëlqim dhe rrugët kurioze me kalldrëm e bëjnë Dinklesbuhl një qëndrim historik fantastik.
I bukur dhe Hanseatik, Lübecku
Në momentin që ecni nëpër Portën Holstentor të listuar nga Unesco, gjeni një qytet të mbushur me ëmbëlsira. Si ish-kryeqyteti i Lidhjes Hanseatike, ai ka shumë histori dhe kulturë, dhe ka bonusin shtesë për të qenë brenda disa kilometrave plazhe të gjera, me rërë… / KultPlus.com
