Muaj: Qershor 2018

Sonte, Alketa Xhafa Mripa sjellë ‘Britain Is Still Speaking’

Posted on by KultPlus

Ajo ka qenë e qetë por asnjëherë larg prej artit. Qetësia e saj e ka bërë që të reflektojë mbi punën e saj të radhës.

Artistja Alketa Xhafa Mripa sonte kësisoj do të prezantojë rezultatin e një pune tjetër të saj artistike.
“Britain is still speaking” është titulli i videos.

“Unë kam ardhur në Angli nga Kosova në vitin 1997. Jam me fat që erdha në këtë vend në një kohë kur mirëpriteshin refugjatët. Është e vështirë të largohesh nga shtëpia jote, jo me dëshirë, dhe të kërkosh mbijetesë” thuhet në një pjesë të tekstit të videos.

Videoja ka dalë si rezultat i punës së kaluar të artistës ku refugjatët në Angli patën mundësi të pinin çaj dhe të ndanin disa minuta me artisten brenda kamionit “Refugees Welcome”.

Tregimet e ndara aty janë pjesë e videos, shkruan KultPlus.

“Britain is still speaking” është mënyra e artistes për të treguar se Britania e Madhe ende po flet, dhe nuk ka përfunduar së foluri siç thotë slogani i #Brexit “Britain has spoken”.
“Ideja e videos është të tregojë se përkundër sentimentit kundër refugjatëve në mbarë botën, ka ende një solidaritet në mesin e popullit britanik për refugjatët në nevojë” tregon Alketa Xhafa Mripa për KultPlus.

Videoperformanca do të shfaqet sonte në ora 18:00 në VaMuseum – Victoria and Albert Museum, në kuadër të Javës së Refugjatëve. / KultPlus.com

Për njerëzit, smartphonët janë më të rëndësishëm se njerëzit tjerë

Posted on by KultPlus

Disa studime kanë treguar tashmë se telefonat e mençur perceptohen si shtesa apo zgjatime të trupit tonë dhe ne i bartim ata nga shtrati deri në tualete.

Studimi global i prezantuar kohët e fundit ka treguar gjithashtu se njerëzit kanë nevojë për më shumë ekuilibër mes telefonit dhe jetës reale. Studimi i titulluar “Phone-Life Balance Study” u zhvillua në partneritet mes Motorola dhe dr. Nancy Etcoff, eksperte në fushën e sjelljes të lidhur me aktivitetin tru-mendje dhe shkencën e lumturisë (Mind-Brain Behavior and the Science of Happiness) në universitetin e Harvardit.

Studimi ka treguar se njerëzit u japin më shumë përparësi telefonave të tyre në krahasim me të dashurit e tyre, ndërkohë që më alarmant është fakti i lidhur me gjeneratat e reja që po rriten në botën digjitale, transmeton koha.net.

Madje një e treta e të anketuarve e vendosën telefonin e mençur përpara shoqërimit me të dashurit e tyre. Për ta më e rëndësishme është të “shoqërohen” me telefona të mençur sesa me familjen, miqtë, fëmijët ose partnerët.

Problemi i varësisë së tillë është më i theksuar në “gjeneratën Z”, përfaqësuesit e së cilës në më shumë se 50 për qind të rasteve e quajnë smartphonin e tyre “shokun e tyre më të mirë”.

Megjithatë, njerëzit janë të vetëdijshëm për varësinë dhe nevojën për një marrëdhënie më të ekuilibruar mes botës reale dhe telefonave mobilë. Kështu, 61 për qind e tyre e duan një ekuilibër më të mirë dhe një jetë më të mirë kur nuk e përdorin telefonin. Pothuajse i njëjti numër i të anketuarve mendon se është e rëndësishme ta kesh një jetë edhe kur nuk jeni “në një telefon të mençur”.

Megjithëse studimi e ka zbuluar një sërë sjelljesh problematike që lidhen me përdorimin e tepruar të telefonave të mençur, tre prej tyre shquhen veçanërisht, transmeton koha.net.

Verifikimi kompulsiv i telefonit është i pranishëm në pothuajse gjysmën e të anketuarve.

Koha e shumtë e kaluar duke e përdorur telefonin e mençur është një problem për më shumë se një të tretën e të anketuarve. Këta të anketuar mendojnë se do të ishin më të lumtur sikur ta kalonin kohën e tyre pa telefon të mençur.

Varësia emocionale është problemi më i madh që lidhet me përdorimin e tepruar të një telefoni të mençur. Madje 65 për qind e të anketuarve ndjejnë “panik” kur nuk e kanë telefonin e mençur pranë vetes dhe një e treta e pranon se edhe kur nuk përdorin telefon të mençur, ata mendojnë se kur duhet ta përdorin përsëri.

Pikërisht për shkak se me përdorimin e telefonit të mençur janë të lidhura emocionet si lumturia dhe kënaqësia, është e vështirë t’i ndryshosh shprehitë e “këqija”. Nxitjet e sjelljes, kontrolli hapësinor dhe vetëdija kanë të ngjarë të ndihmojnë në zgjidhjen e problemit të varësisë, beson dr. Etcoff.

Një nga ndihmat e mundshme është aplikacioni SPACE, i cili “të varurit” i ballafaqon me një program 60-ditor për t’ua rritur ndërgjegjësimin për sasinë e përdorimit të telefonave të mençur. Me ndihmën e këshillave të thjeshta, SPACE mund të mësojë se si ta rikthejë ekuilibrin midis jetës reale dhe telefonave të zgjuar.

Mund të jetë paksa ironike që një vetëdijesim i caktuar për varësinë nga telefoni të kryhet në po të njëjtin telefon, por nëse i ndihmon njerëzit, pse jo…

Nina Mula: Dashuria për Avniun, muzikën dhe gjuhën shqipe

Posted on by KultPlus

Një pjesë nga intervista e realizuar në Tiranë në vitin 2000 e cila u botua më vonë me rastin e koncertit të sopranos Inva Mula, në New York

-A mund të na tregoni si u njohët me Avni Mulën, i cili do të bëhej partneri juaj në skenë e në jetë?
-Në vitin 1952, në konservatorin tonë erdhën një grup studentësh shqiptarë. Mes tyre ishte dhe Avni Mula. Në një koncert të madh, i cili edhe u filmua në disa dokumentarë, Avniu këndoi këngën e Simon Gjonit “Luleborë,” e cila u pëlqye shumë nga të gjithë. Djali i pashëm, elegant, i talentuar nga Shqipëria u bë i njohur në të gjitha rrethet brenda një periudhe të shkurtër. Jo vetëm Avniu , por edhe Shqipëria u bë e njohur prej tij, sepse ajo ishte vendlindja e tij. Një ditë pata rastin ta takoja edhe unë djalin që e mbanin në gojë pedagogë e studentë. Pata rastin të interpretoja me Avninë në dy pjesë, në “Palacio” të Leon Cavalos dhe në “Eugjen Onjegin” të Çajkovskit. Ne këndonim rusisht. Unë fillova ta ndihmoj në transhqiptimin e rusishtes. Miqësia jonë filloi e nuk vonoi të shndërrohej në dashuri. Vendosëm të martoheshim gjatë një rrëshqitjeje me slita. S’ishte një dasmë e kushtueshme, por ishte shumë romantike dhe e bukur. Edhe sot e kujtoj deri në detajet më të vogla atë natë të paharrueshme të jetës sonë.

-Ju hytë përsëri në një ambient të ri e krejt të panjohur. Si e përjetuat këtë ndryshim? Si u pritët nga miqtë e shokët e Avniut?

-Si çifti Mula shkuam në një udhëtim në Republikat Balltike. Aty u njoha me gjithë grupin e studentëve shqiptarë. Njoha Gjon (Xhon) Athanasin, Ibrahim Tukiçin, Zoica Haxhon, Milushe Bebeziqin, Ganimete Vendreshën, Agron Aliajn, Petrit Vorpsin. Shumë shpejt e gjeta veten pjesë përbërëse të këtij grupi. Ata më deshën po aq sa ç’i desha dhe unë. Kënga e parë që mësova pa ditur asnjë fjalë shqip qe “Dashnor t’u bana.”

-Zgjedhje me vend, pa dyshim. Ju dhe Avniu kishit si gjuhë të nënës dy gjuhë krejt të ndryshme nga njëra tjetra. A solli ky diferencim pengesa në fillimin e jetës bashkëshortore?

-Me Avniun s’patëm asnjëherë probleme gjuhe. Gjuha muzikore ishte gjuha më e rëndësishme për ne e për fat të mirë atë e zotëronim të dy në të njëjtën shkallë. Në Festivalin e fundit të Rinisë në Moskë, Avniu fitoi çmimin e dytë. Mua nuk më kujtohet përse nuk konkurrova, por ai konkurs ishte suksesi i parë muzikor për familjen tonë të re.

-Kur erdhët në Shqipëri për herë të parë? Si iu duk vendlindja e bashkëshortit?

-Ne u nisëm për në Shqipëri me vapor më 15 shtator 1957. Në të njëjtin vapor udhëtonte edhe Ansambli i Këngëve dhe Valleve. Pra ishim në një shoqëri të njohur e të mrekullueshme. Porti i Durrësit ishte i vogël dhe tepër i varfër, por unë s’pata kohë të hidhërohesha nga ky zbulim. Disa nga shokët tanë dolën me shpejtësi, para se të zbrisnim unë dhe Avniu dhe filluan të këndonin këngë dasme. Ia nisën me “E bukur na ka dal’ nusja.” Unë nuk i kuptoja fjalët, por ndjeja bukurinë e muzikës e ngrohtësinë e zërave të tyre. Ata më dhuruan edhe një tufë me lule. Në port kishte dalë për të na pritur edhe motra e madhe e Avniut. Ajo na mori në shtëpinë e saj, në Tiranë, se ne s’kishim vendbanim. Në mëngjes u nisëm për në Shkodër. Shtëpia e Mulave ndodhej në lagjen Zdrale. Ende s’e di pse quhej pisllëk. Atje çdo gjë ishte shumë e pastër. Në portën e shtëpisë na priste nëna e Avniut, një grua zonjë, të cilën e desha shumë. Me të s’patëm asnjëherë kontradikta, megjithëse u përkisnim kulturave e brezave të ndryshëm. Ajo më trajtoi gjithnjë mjaft mirë, edhe pse isha e huaj.
-Kur u kthyet në Tiranë?

-Në kryeqytet u kthyem shpejt, sepse filloi sezoni. Zumë vend në Hotel “Vjosa.” Jeta në hotel ishte e vështirë e me shumë mungesa, por ne u zhytëm në punë e s’kishim kohë të shihnim vështirësitë e banimit. Punonim me të gjitha energjitë tona për veprën “Jolanda” të Çajkovskit. Jolanda ishte përkthyer e unë duhet ta interpretoja në gjuhën shqipe. Tani ishte radha e Avniut për të më ndihmuar në shqiptim. Punoja shumë, por prapë ndihesha e shqetësuar. Një shoqja ime ruse, balerina e njohur dhe e famshme Biroska, më dërgoi një dhuratë të vogël. Ishte një elefant metalik. Ja, ky që sheh edhe sot në apartamentin tonë. Biroska kishte gdhendur aty dhe datën e premierës, 18-1-1958. Në traditën tonë elefanti është fatsjellës.
-A u vërtetua supersticioni në rastin tuaj?

-Oh, plotësisht!. Shfaqja qe sukses i plotë. E për mua suksesi ishte i dyfishtë; muzikor e gjuhësor. Interpretova një opera të njohur të vendit tim, por në një gjuhë që ende s’e njihja e s’e flisja lirshëm.

-A e mësuat shpejt shqipen? Ç ‘vështirësi hasët në përvetësimin e saj?

-Shqipen e mësova relativisht shpejt. E mësova më shumë përmes interpretimit të operave të ndryshme. S’di për çfarë arsye, por në Shqipëri edhe “Berberi i Seviljes,” “La Boheme,” “Peshkatarët e Perlave,” “Rigoleto” etj s’lejoheshin të interpretoheshin në gjuhët origjinale.

-Ndoshta më mirë për ju. U shtrënguat që në fillim të interpretonit shqip.

-Po , është e vërtetë.

-Në vitet ’50 në Shqipëri kishte mjaft rusë që punonin e banonin në vendin tonë. Gjuha ruse dëgjohej në rrugë, në restorante, radio, etj. Rusisht flisnin edhe shumë të huaj të ardhur nga vende të tjera komuniste. Kishe mundësi të shpreheshe në gjuhën amëtare kudo ku shkoje, apo jo?

-Kisha raste të shumta të flisja rusisht, por unë jetoja tani në Shqipëri e doja të flisja gjuhën e vendit. E quaj veten me fat që interpretova që në fillim në gjuhën shqipe veprat e kompozitorëve të njohur e të dashur për mua. Qe një përgatitje e duhur për të interpretuar edhe në operetën shqiptare “Lulja e Kujtimit” të kompozitorit Kristo Kono. Gjithsesi me Avniun vendosëm të flisnim shqip edhe kur ishim vetëm, në mënyrë që ta mësoja shpejt. Kështu unë flisja shqip në skenë dhe në shtëpi. Unë e mësova edhe shkodranishten për bukuri. Edhe sot e kësaj dite kur dal në pazar shitëset më ftojnë: “Eja shkodrane, bliji zarzavatet tek unë!”

-Pse zgjodhët dialektin e Shkodrës? Apo sepse burri dhe familja e tij vinin prej atij qyteti? Unë ndoshta do të zgjidhja “tironçen” dialektin e qytetit ku jetoja e punoja.

-Të mësosh gjuhë të huaja më duket se duhet talent. Të shqiptosh mirë, duhet të kesh vesh. Mua më pëlqente shkodranishtja me zanoret më të mbyllura, shumë afër belkantos, prandaj më duket se zgjodha këtë dialekt për të folur. Më duket se edhe shënimet që u lija fëmijëve për të kryer detyra të ndryshme, ua lija në gjuhën shqipe, si p.sh. “zbuloni kosin,” “futini ushqimet në frigorifer,” etj. Kur kthehesha i gjeja të korrigjuara fjalët e shkruara me gabime drejtshkrimore. Ishte një shkollë e mirë për mua. Mësova edhe ta shkruaja shqipen pa gabime.

-Pak vite pas ardhjes suaj në Shqipëri marrëdhëniet e ngushta të Shqipërisë me Bashkimin Sovjetik u acaruan e më vonë u ndërprenë plotësisht. Si e përjetuat ju prishjen e miqësisë me vendin tuaj të lindjes?

-Në vitet ‘60, kur po prisheshin marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik, unë ndodhesha në atdheun tim, në qytetin e lindjes, ku po përgatitej një koncert i madh. Më vjen një letër nga Avniu, në të cilën më shkruante të kthehesha sa më shpejt. Nuk kuptoja dot arsyen e këtij nxitimi. Bisedova me vëllain e vogël dhe ai më shpjegoi situatën. Më këshilloi të mendohesha mirë e më tha se nëse dëshiroja mund të qëndroja aty e të mos kthehesha më në Shqipëri. Ishte një ngjarje tronditëse. Unë e lashë koncertin e u ktheva me vaporin e parë që udhëtonte nga Odesa për në Shqipëri. Atje ishte Avniu, aty ishte familja ime, atdheu i fëmijëve të mi e tashmë edhe atdheu im.

-A jeni penduar ndonjëherë për zgjedhjen tuaj?

-Jo!. Edhe sikur ta rijetoja jetën time përsëri, atë zgjedhje do bëja sërishmi pa më të voglin hezitim. Më rëndoi ndarja me vëllezërit e motrën, po unë s’mund të jetoja pa fëmijët e Avniun. Kur u ktheva në Shqipëri fillova të punoj për sezonin e ri. Më dërguan bashkë me disa artistë të tjerë në Republikën Çekosllovake. Interpretuam pjesë operistike në Pragë, Bërno, Luhashevicë, etj. Ky ishte turneu ynë i parë operistik. Lavdërime, vlerësime nga kritikë e artdashës të shumtë. Disa madje shprehnin një lloj habie. “S’e dinim se opera e Tiranës ishte kaq e mirë,” ishte një refren që dëgjohej ngado. Disa herë kënduam edhe shqip dhe suksesi qe i njëjtë.

-U kujtohet vënia në skenë e operës “Lulja e Kujtimit”?

-Pa tjetër. Provat i filluam menjëherë pas kthimit nga Çekosllovakia. Unë isha e emocionuar të interpretoja në një opera të kompozuar nga një shqiptar. Dhamë shfaqje në Tiranë e pastaj edhe në Korçë, në vendlindjen e autorit. Më mbahet mend mjaft mirë se pas kthimit nga Korça marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik u prishën përfundimisht. Në fillim mendova se kjo shkëputje do të ishte e përkohshme. U dëshpërova dhe u bëra pesimiste. S’kishte asnjë mundësi për të vizituar vendin e lindjes e për të parë e takuar vëllezërit e motrat e mia, nipërit e mbesat e shumta. Edhe letrat ishin tepër të rralla, por gjithsesi ishte një gëzim i madh sa herë arrinin në shtëpinë tonë. Unë isha shumë e lidhur me familjen, me operën, me kolektivin. Unë s’mund të shkoja ndërmend të shkatërroja familjen. Vuaja vetë shpirtërisht, por pa u ankuar tek askush.

-Pas koncertit në Çekosllovaki a patët raste të tjera të jepnit koncerte jashtë vendit?

Pas prishjes së marrëdhënieve me Bashkimin Sovjetik mua s’më nxorën më jashtë shtetit për koncerte.

-Kështu sukseset tuaja u kufizuan vetëm brenda vendit.
-Jo vetëm u ndërprenë vajtjet jashtë shtetit, por më 1966 u hoqën nga repertori i operas të gjitha veprat e huaja. Interpretimet e mia u kufizuan shumë. Ky ishte dëshpërimi im i dytë. Më vonë na detyruan të shkonim të jepnim koncerte në qytete e fshatra. Opera, ushqimi ynë kryesor, mori fund. Të gjitha veprat u hoqën. Tani duhet të interpretonim këngë e pjesë që shoqëroheshin me fizarmonikë, jo me orkestër. Avniu hoqi dorë nga opera dhe iu kushtua kompozimit gjithnjë e më seriozisht.

-Si e keni ndjerë veten gjatë këtyre pesë dekadave të qëndrimit në Shqipëri.

-Mirë, shumë mirë. Shqiptarët i respektojnë të huajt. E kam ndjerë gjithnjë në qenien time respektin e përkujdesjen e tyre. Kudo më jepnin pa radhë, më zgjidhnin perimet apo frutat më të mira. Kur jetonim me tallona, më jepnin diçka më shumë dhe më pyesnin cilën pjesë të mishit të therur preferoja.

-Ju ishit soprano e pas disa vitesh u bëtë edhe mëmë. Si mundët t’i pajtonit dy detyrat e rëndësishme të jetës suaj?

-Kur linda vajzën e parë, Adelinën, kërkova një dado, por ishte e pamundur të gjendej dikush që të punonte në orët e vona të pasdites e deri natën vonë, kur mbaronin shfaqjet tona. Kështu fëmijët tanë, Adelina në fillim e Inva më pas, u rritën skenave të operas dhe të teatrove , ku ne shkonim për turne të ndryshme.

-Çfarë kujtoni më me dhimbje nga periudha hoxhiste?

-Një merak më ka mbetur nga ajo kohë, dalja në pension në moshën 45 vjeçare, tamam atëherë kur isha në kulmin e arritjeve të mia. Po socializmi kështu e kishte. Mbushje moshën, dilje në pension…/http://illyriapress.com/ KultPlus.com

Ish refugjatja nga Kosova, histori suksesi në Amerikë

Posted on by KultPlus

Ndërsa 2018-a shënon 10 vjetorin e pavarësisë së Kosovës, në mendje të vijnë mijëra refugjatë që u detyruan të largohen nga lufta dhe të vendosen në vende të ndryshme të botës. Mes tyre ishte edhe Vesa Vuniqi e cila sot jeton në Shtetet e Bashkuara dhe është bërë pjesë e shoqërisë amerikane duke kontribuar mes të tjerash, edhe në fushën e sportit. Kolegu ynë Kastriot Haxhiaj përgatiti këtë material.
Vesa Vuniqi i hyri sportit të karatesë qysh në moshë të re. Ajo filloi të trajnohej në Kosovë kur ishte vetëm 9 vjeçe, ndërsa mori pjesë me ekipin e Kosovës në moshën 11 vjeçare në një kampionat karateje në Hungari.

Si shumë shqiptarë të tjerë, lufta në Kosovë do ta detyronte familjen e saj në merrte rrugën e refugjatit.

Ndërsa shfleton albumin e kujtimeve nga karriera e saj sportive, Vesa kujton edhe vështirësitë e përshtatjes në Amerikë pas traumës së shkaktuar nga lufta në Kosovë si dhe sukseset e para sportive, ëndërrën amerikane.

“Gjithçka ishte ndryshe këtu në Amerikë, duke filluar nga gjuha dhe traditat. Nuk kishim njerëz të njohur, por karateja ishte ajo që njihja. Karateja më ka ndihmuar të përshtatem në Amerikë.”

Ndërsa sporti e ndihmoi të përshtatej në jetën e re, Vesa shënoi rezultate të mira në shkollë duke u diplomuar për Bio-Kimi në Universitetin e Miçiganit dhe specializuar më tej (Master) edhe për degën Inxhinieri Bio-Mjekësore.

“Punoj për Agjencinë amerikane për Ilaçet dhe Ushqimin (FDA). Unë drejtoj grupin e ortopedisë për pajisje mjekësore. Vlerësojmë dhe aprovojmë pajisjet e reja mjekësore nëse plotësojnë kushtet për përdorim dhe daljen e tyre në treg.”

Vesa ka disa vite që jeton në Uashington ndërsa nuk i ndahet pasionit për karatenë. Një vit më parë Vesa do të arrinte të zgjidhej një nga tre femrat përfaqësuese të rajonit, që njihet si Bregu Lindor amerikan, për garat kombëtare të karatesë të zhvilluar në Kaliforni ku edhe do të fitonte dy medalje të arta në disiplinat “Kata” dhe “Kumite”. Ndërsa disa muaj më parë, Vesa do të rrëmbente medale të tjera ari. Trajneri i saj, David Ernst flet me pasion për Vesën.

“Vesa ka marrë pjesë në garat e karatesë në Kaliforni si dhe në Filadelfia në garat kombëtare. Ajo ka fituar disa medalje, përfshi vendin e parë për femra në Kumite në rajonin lindor amerikan, si dhe medalje të tjera në pjesën perëndimore të Amerikës në garat kombëtare.”

“Fitova tre medalje të arta…..Në disiplinën “Kata” në ekipore dhe individuale në disiplinën “Kumite” ku edhe fitova vendin e parë”, thotë Vesa.

Përveç dedikimit shkencor në punën e përditshme, Vesa kryen edhe funksionin e instruktores së karatesë për moshat e reja në një klub karateje në kryeqytetin amerikan. Aktualisht Vesa po stervitet për të marrë pjesë në garat kombëtare të nëntorit që zhvillohen në Dakotën e Jugut./Zeri i Amerikes

Nëna

Posted on by KultPlus

Poezi nga: Giuseppe Ungaretti
Përktheu: Sulejman Mato

Kur zemra të ndjejë rrahjen e fundit
dhe të shembet hija ime projektuar në mur
për të më çuar gjer te i Plotfuqishmi
si dikur, ti dorën ke për të ma zgjatur, o nënë
Përulur në gjunjë përpara të Plotfuqishmit,
porsi një statujë, fytyrë mermer,
do të ngresh ti dorën drithëronjëse
dhe krahët e plakur si atëherë.
Duke i thënë: ”Ja tek më ke, O Zot!”
Dhe vetëm atëherë, kur të më ketë falur
do të të ndizet dëshira për të më parë,
do kthesh sytë drejt meje, sa shumë më ke pritur,
një psherëtimë të shpejtë do të lëshosh plot mall.

Kulturë dhe rrjete sociale, tashmë gjithçka është ‘çilimizuar’, quajmë ‘djem’ edhe mbi 30 vjeçarët

Posted on by KultPlus

Një intervistë me Walter Siti

Flet shkrimtari, që sapo ka nxjerrë në botim librin “Pagare o non pagare”.

“Po përjetojmë një frakturë gjithnjë e në rritje midis losers dhe winners, do të jetë gjithnjë e më e vështirë që ta riparojmë”.

“Pa njohur çmimin e vërtetë të gjërave, do të përfundojmë duke mos njohur më as vetëveten”. Është ky opinioni i kritikut letrar, pedagogut universitar dhe shkrimtarit Walter Siti, i cili sapo nxjerrë në botim librin “Pagare o non pagare” (Botimet Nottetempo), ku tregon vizionin e tij për raportin tonë me paratë, vështirësitë e riteve të kalimit në moshën e rritur dhe se çfarë mendon për krizën, jo vetëm ekonomike, por edhe sociale e politiko – institucionale.

Pse në vitet Gjashtëdhjetë e Shtatëdhjetë fjala “të paguash” mund të ngjallte ndjesi positive, ndërsa sot merr një farë konotacionu të zymtë?

Nuk e di nëse ngjallte ndjesi pozitive për këdo, por sigurisht që ngjallte për një klasë shoqërore në mënyrë të veçantë: proletariatin, që në ato vite po përjetonte ngritjen e tij. Kushdo, si puna ime, që në 1968 ishte në të 20-at ishte i bindur se situate do të ishte më e mirë se ajo e prindërve të vet. Sigurimi i një posti me përgjegjësi dhe i një rroge që të garantonte pavarësi ekonomike shërbente për të afirmuar një kapërcim të vogël klasor, ama përbente një rit kalimi në moshën e rritur. E gjitha kjo, qysh kur ashensori social ka pushuar së funksionuari, nuk ekziston më. Në gjendjen aktuale, vendi ynë ndjehet i rënduar nga një borxh që, duke u ankuar çdo ditë, shitet si mëkat kapital. Veç kësaj, korrupsioni – që ka ekzistuar gjithmonë, por për të cilin ka nisur të flitet më shumë nga vitet Tetëdhjetë – ka treguar sesa rrënjët e tij kanë qenë të penetruara në klasën drejtuese e vendit tonë. Fjala “të paguash” është bërë sinonim i “bakshishit”. Fjala “të paguash” të bën të mendosh se ai që hap portofolin është gjithmonë ai që nuk do të duhej.

Ju sapo keni folur për hyrjen në moshën e rritur: çfarë diference shikoni midis të rinjve të bumit ekonomik dhe atyre të sotëm?

Në vitet Gjashtëdhjetë, një 30 vjeçar ishte një i rritur i formuar, me një stabilitet familjar dhe pune. Bëhej fjalë për persona që qenë shkëputur nga prindërit për të ndërmarrë një rrugëtim jete të pavarur. Kurse në ditët e sotme 30 – 35 vjeçarët konsiderohen akoma si kalamaj. Patjetër, kjo i detyrohet plakjes së popullsisë, faktit që papunësia dhe përkohshmëria i pengojnë të rinjtë në projektet e jetës familjare. Jo rastësisht, edhe mosha e mëmësisë është spostuar: nëqoftëse do të përdornim akoma gjuhën e viteve Gjashtëdhjetë, pjesa më e madhe e mamave të sotme do të ishite “primipare attempate“. Kam edhe përshtypjen se tashmë gjithçka është kalamanizuar: rrjetet sociale dhe kultura që transportohet nëpërmjet media të reja tentojnë ndaj menjëhershmërisë dhe thjeshtëzimit, dy tipare të lidhura më shumë me moshën fëminore sesa me atë të rritur. Ndjesia ime si 70 vjeçar është se ritet e kalimit në moshën e rritur kanë marrë vlerë më shumë individuale sesa breznore.

Pse sot është bërë kaq e vështirë të përcaktohet çmimi i gjërave?

Konsumizmi gëlues i viteve Tetëdhjetë e Nëntëdhjetë dhe shoqëria e spektaklit kishin prodhuar një iluzion të madh: mendonim se mund të blenim në pafundësi, se gjithçka e kishim në pëllëmbë të dorës. Kjo ëndërr pafundësia ka ardhur duke u ndeshur me krizën ekonomike: paratë, mbi të gjitha për klasat shoqërore që do të tentonin kapërcimin, nuk ekzistojnë më. Atëhere e gjitha kjo kërkohet që të zbutet me kërkimin e dhuratave, promocioneve, zbritjeve. Lejtmotivi i reklamave ka mbetur njëlloj: “Dëshiro pafundësinë”, na thonë. Por sot kjo pafundësi është e pakapshme, shikohet në mënyrë ireale dhe çmimet janë bërë të paqartë. Në kohën time, ishte akoma e vlefshme ideja marksiste sipas së cilës çmimi i një gjëje përcaktohej mbi bazën e sasisë së punës së bërë për ta prodhuar. Karshi vlerës së përdorimit, sot vlen më shumë vlera e shkëmbimit, statusi i garantuar nga ai objekt i caktuar. Kësaj i shtohet fakti që produktet realizohen në vende që nuk i njohim, nga njerëz që nuk i njohim, në kushte shfrytëzimi, ndoshta duke shkaktuar dëme ekologjike në vende që duhen ruajtur. Për shembull, dëmi mjedisor duhet të përfshihet kur caktohet çmimi i produktit. Deduktojmë sesa është e vështirë të llogaritet çmimi i vërtetë i gjërave në gjendjen aktuale. Dhe kam frikë se kur nuk njihet çmimi i vërtetë i gjërave që na rrethojnë, në fund nuk arrihet që të njihet më as vlera e vetes tonë.

Ju keni përdorur fjalën “krizë” duke ju referuar aspektit ekonomik, por asnjëherë si në këtë moment historik termi të sjell në mendje situatën politiko – institucionale. Çfarë mendoni për fazën që po kalon vendi jonë?

Besoj se kriza politiko – institucionale nuk është gjë tjetër veçse simptoma e një sëmundjeje më të thellë, efektet e të cilës do të vazhdojnë që të ndjehen. Është përhapur një koncept i çuditshëm transparence: ato që e përhapin janë madje manovrat e pallatit, proverbialisht sekrete. Nëqoftëse gjithçka bëhet publike, përfshi paktet historikisht të heshtur, ekziston rreziku që çdo gjë të përfundojë duke u konsideruar “pazar” dhe që askush nuk do të dojë të damkoset si ai që i ka ceduar kompromist. Është një shtëpi prej xhami që nuk mund të ndërtohet. Kam përshtypjen bile që deri të majtat europiane po bëjnë një përpjekje me qëllim që oligarkia financiare ta pengojë rebelimin e masave. Është sikur demokracia të kishte humbur terren në mënyrë graduale: nga njëra anë është oligarkia financiare botërore, nga ana tjetër kush vihet në krye të masave, të treguar si “popull”. Në këtë kontrast, sistemi demokratik – që do të parashikonte praninë e individëve të informuar, në gjendje që të ushtrojnë të drejtën e votës dhe të përcaktojnë – nuk ka sesi të mos jetë në krizë.

Në finalen e “Pagare o non pagare” përshkruhet një ndarje midis elitave dominuese dhe popullit. Sa e pasqyron këtë imazh situata aktuale?

Finalja ime është një element distopik, provokues. Gjithsesi, mendoj se hendeku midis të pasurve e të varfërve në Perëndim po vjen duke u zgjeruar tashmë prej 20 vitesh, në mënyrë të pavarur nga qeveritë e veçanta e shteteve të veçantë. Për të përdorur një amerikanizëm, jetojmë një frakturë të në rritje midis losers dhe winners, midis atyre që qëndrojnë sipër dhe tyre që qëndrojnë poshtë. Dhe, dora dorës, do të bëhet e pamundur që të gjendet një pikë kontakti mdisi dy botëve. Disa ditë më parë, më ka rënë në dorë një artikull interesant lidhur me kufijtë e inxhinierisë gjenetike: lexoja se, falë dijeve gjithnjë e më të mëdha lidhur me strukturën e AND-së, mund të kushtëzoheshin deri karakteristikat e të lindurve. Kush do të donte, me pagesë, mund të zgjidhte ngjyrën e flokëve, të syve, gjatësinë dhe deri koeficentin intelektual të fëmijës. Sikur kjo perspektivë shqetësuese të bëhej realitet, atëhere do të mund të postulonim deri lindjen e dy racave: nga njëra anë, një super – racë të gjatësh, të bukurish e inteligjentësh dhe nga një tjetër të shkurtërish, të shëmtuarish dhe paksa budallenjsh, ndoshta të ngarkuar më punë skllavëruese. Në këtë kuptim, frika e distopisë nuk është edhe aq e pavend.

(nga HuffPost)/bota.al

Vendasit e Shqipërisë

Posted on by KultPlus

E përgatiti Prof. Zymer Mehani

(Shkëputur nga libri “SH Q I P T A R Ë T” të George Fred Williams, Tiranë – Shtypshkronja “Dielli” – 1934 )

Nuk janë turq sikurse shumë e mendojnë; përpara kanë qenë të gjithë të krishterë, por gjatë shekujsh pjesa më e madhe është kthyer në besimin mohamedan.

Shumë prej malsorëve janë katolikë, ndërsa në Shqipërinë e Jugut pothuajse kisha greke është krejtësisht e pranueshme përveç mohamedanëve.

Gjuha shqipe është aq e dallueshme nga gjuhët tjera të Europës sikurse është gjuha Kelte dhe Baske. Ata s’kanë literaturë veçse pak libra të priftërinjve katolikë; as alfabet të qëndrueshëm nuk kanë akoma.

Në shkollat e pakta turqit nuk kanë lejuar që të mësohet gjuha e tyre dhe nuk janë shumë ata që dijnë me shkruajtur e me lexuar. Historia e Shqipërisë është një shënim i gjatë shkeljesh, plaçkitjesh dhe gjakderdhjesh.

Këngët e tyre tregojnë, theksojnë, vetëm lufta e trimërira. Të gjitha shkeljet e Europës mizore e kanë përshirë këtë vend me zjarrm e shpatë.

Mbasi vdiq heroi Gjergj Kastrioti që mbajti larg nga Shqipëria për 24 vjet ushtritë e sulltanit duke i zhdukur nga faqja e dheut njërën mbas tjetrës, otomanët mundën ta pushtojnë Shqipërinë dhe e mbajtën nën zgjedhë për më se 450 vjet.

Përveç popullit të fushave, të cilët i ka vrarë më shumë zgjedha e robërisë, përgjithësisht Shqiptarët janë trima e luftetarë të fortë. Malësori nuk del kurrë prej shtëpisë së tij i pa armatosur, e deri bariu mban tufën e vet i armatosur deri në dhëmbë.

Lufta ka qenë i vetmi besim i tyre; biles ata thonë: aty ku është shpata aty është besimi. Djali rritet pa farë edukate ose disipline përveç se përdorimit të armëve.

Në ushtrinë turke ai mësoi se si me vjedhë e me grabitë; në shtëpinë dhe vendin e vet zyrtarët dhe tagrambledhësit e pengonin në kursimet, punimet dhe industritë. I rritur në një atmosferë dhune dhe vjedhje, edhe urija shpesh here e ka shtërnguar të fitojë rrojtjen e tij si të mundet, qofte edhe prej armikut që i ka shkelë në votër.

Nuk duhet shikuar për çudi pse vjedhja që i bënin turqve quhesh patriotizëm i lartë. Pa dyshim këta malësorë janë të egër dhe të pamëshirshëm në mësymje ose në mbrojtje. Që këta kanë edhe zakone të këqija s’ka nevojë për vërtetim, porse janë rritur në një atmosferë pesimiste.

Një popull fisnik

Ky popull është shembulli më i madh i të mbajturit të moralit dhe meritave të trashëguara, për fisnikërinë dhe për kapacitetin e tij që, megjithëse për shekuj me rradhë ka qenë nën ndikimin tiranik dhe zhvleftësues, e mban prap kryet lart, nuk i ka humbur shpresat e veta dhe gjithnjë thotë se jam Shqiptar, qoftë edhe në mes të zjarrmit.

Dhe për këtë ky meriton të gradohet me një listë të gjatë virtytesh të pastërta e shembullore. San Xhiljano thotë se Shqiptarët janë egoista të radhës së parë. Sigurisht ata nuk janë një racë që shtrohen dhe kërrusen nga frika.

Trimërija e tyre s’ka kufi; ata e përballojnë vdekjen dhe fatkeqsinë e tyre pa u trembur. Fjala e besës për ta është shumë më e shenjtë se sa bëmat e mëdha të popujve të qytetëruar dhe mikpritja e tyre vijon deri sa mos t’u mbetet më kurrgjë.

Virtytet e grave të tyre janë të trashëguara dhe vdekja është dënimi i zakonshëm dhe i shpejtë në rast tradhëtie ose imoraliteti.

Ndjeshmëria e tyre në çnderime dhe fëmijë është shumë më i madh se sa në rrena e shpifje dhe këto raste mbarojnë gjithmonë në gjakmarrje.

Në asnjë vend tjetër të botës nuk është ma e sigurte gruaja nga fyerjet se sa në Shqipëri; ai qe vret një grua bie nga vlefta dhe e humb emrin e famën. Bajroni e nderon në këtë mënyrë besnikërinë e Shqiptarëve nga përvoja vetjake që pati prane tyre:
T’ashpër janë djemtë e Shqipërisë,
e me gjithë këtë nuk u mungojnë virtytet,
të ishin ato virtyte më të pjekur;

Ku është armiku që ua ka pa shpinën e shtegun ta lirojnë?
Fortesat e shtëpitë e tyre nuk janë më të sigurta kurrë,
sa ata vetë në kohëra turbullimi e në rast nevoje;
Sa e rëndë është mërija e tyre,
por kur ta falin, miqësia është fare e sigurtë;
Kur mirënjohja ose fisnikëria me derdh gjakun i thërret,
të patrembur shkojnë përpara kudo që t’i çojë udhëheqësi i vet.
Kaq tepër e admironte Bajroni këtë popull saqë Shelli e thërriste atë me emrin përkëdhelës ALBI.

Malësori dallohet nga qytetari. Veshja përgjithësisht është si veshja kombëtare e Greqisë. Fustanella, një fustan i bardhë që mbërrin deri ke gjuri, çorape të bardha mbulojne puplat e këmbëve, këpuce me maja të kthyeme e me tufa mbi ta, rrypi i mesit i mbushur me armë, xhamadani me mëngë të lëshuara mbrapa dhe qeleshe. (Xhorxh Fred Uilliams ka vizituar vetëm bregun e jugor të Shqipërisë, prandaj përshkruan kostumin popullor jugor Shqiptar – shën. përkth.).

Ky popull rron në formën prindërore, domethënë plaku i shtëpisë nderohet dhe shquhet përmbi të tjerët dhe të gjithë e dëgjojnë. Vajzat nderojnë dhe ndigjojnë nanën. Iu mbarohet më parë çdo dëshirë prindëve e pastaj të tjerëve.

Tek ky popull nderimi për moshën është një tipar i veçantë. Janë shumë zemër mirë për njëri tjetrin, ndihmojnë shoqi shoqin në rast rreziku apo nevoje, kanë respekt për eprorët e tyre dhe e mbajnë besën me drejtësi e me ndërgjegje të pastër.

Në mes të tyre flasin një gjuhë të zbukuruar, përdorin shprehje të pastra dhe të prishurit e gojës shpaguhet pa vonesë e ngadonjëherë shumë rëndë. As me qeshje nuk përdoret gjuhë përdhosëse.

Mikpritja është në kulmin e saj në Shqipëri. Një sulm po t’i bëhet mikut në çdo mënyrë qoftë, është një çnderim i madh për të zotin e shtëpisë e për gjithë fisin e tij. Ai që grabit ose vjedh mikun, sipas zakonit të vendit dënohet shumë rëndë, ose me vdekje ose nxirret jashtë fisit.

Burrat janë të gjatë, Gegët në Veri janë më të gjatë se Toskët në Jugë; gjithashtu më të fortë dhe më të rreptë. Një shkrimtar e përshkruan lëvizjen e malësorëve të Veriut si të dhive të egra që i ngjiten majave e shkëmbinjëve më të mprehtë dhe zbresin pa pikë frike nga këto vende, që kur i sheh thua se asgjë e gjalle s’mund të shpëtoje nga ato.

Besa është tradita më e shenjtë; kur njëri ka besën e një personi të mirë të njërit fis, çnderimi më i madh e pret thyesin e saj prej personit të atij fisi.

Besa e Shqiptarit jo vetëm që mbahet dhe mbrohet me vullnetin më të mirë, por Shqiptari po të jetë nevoja jep edhe jetën për të mbajtur besën e dhënë.

Një udhëtar nën fjalën e besës është nën mbrojtje të shenjtë.

Bebe Rexha publikon albumin ‘Expectations’

Posted on by KultPlus

Këngëtarja shqiptare Bebe Rexha tashmë ka publikuar albumin e saj “Expectations”, shkruan KultPlus. Këngëtarja 28 vjeçare ka publikuar albumin e saj “Expectations”, album ky i cili është edhe albumi debutues i saj dhe të gjithë tashmë kanë mundësi që ta blejnë apo shkarkojnë atë.

Albumi përfshinë disa nga këngët të cilat kohë më parë këngëtarja i publikoi si “Ferrari”, “I’m a Mess”, “2 souls on Fire”, “Meant to Be”, “I Got You”.

Këngëtarja ishte shprehur për albumin se përmban këngët të cilat janë të sinqerta dhe në të janë gërshetuar të gjitha gjërat që e frymëzojnë atë dhe që ajo i do./KultPlus.com

Shqipja dhe kujtimi për Skënderbeun, dy shenjat më kryesore të identitetit të shqiptarëve

Posted on by KultPlus

Qemal Murati

Në hapësirën shqipfolëse Gjergj Kastrioti- Skënderbeu nderohet lart si hero kombëtar. Figura e Skënderbeut edhe sot, 550 vjet pas vdekjes së tij, nuk perceptohet dot pa emocione, kjo sepse shoqëritë kanë nevojë për heronj (Jens Oliver Schmitt). Por derisa te disa popujt e tjerë janë krijuar edhe heronj kombëtarë fiktivë, që nuk kanë ekzistuar, më shumë sipas dëshirës së tyre, te figura e Skënderbeut kemi një hero real historik kombëtar shqiptar të përmasave evropiane e botërore, që sa më shumë kalojnë shekujt emri i tij nuk venitet por rritet, dhe, për famën e tij, një hero që kanë synuar ta përvetësojnë edhe të tjerët. Popuj të ndryshëm të Ballkanit kanë bërë përpjekje për ta përvetësuar këtë figurë madhështore të historisë shqiptare, sidomos serbët, maqedonasit etj.

Të rralla janë figurat historike kombëtare, si Gjergj Kastrioti Skënderbeu, që me bëmat e tyre i kanë krijuar vetes një aureolë të tillë sa të identifikohen me gjithçka që është kombëtare dhe universale: me epokën historike (Epoka e Skënderbeut 1443), me simbolet nacionale (Flamuri i Skënderbeut), me armët (Shpata e Skënderbeut), me kohën (shekullin XV: Shqiponja dykrenore ka zënë vend që nga koha e Skënderbeut); me Skënderbeun matet dhe koha: thuhet para kohës së Skënderbeut, pas kohës së Skënderbeut, në kohën e Skënderbeut; me të drejtën zakonore (Kanuni i Skënderbeut); me gjuhën (gjuha e Skënderbeut). Kështu, deri dhe gjuha shqipe është ngritur në shenjë identiteti dhe është bërë sinonim i emrit të tij. Kur flitet për arbëreshët e Italisë, thuhet: “Flasin me gjuhën e Skënderbeut.
Dhe kjo sigurisht jo pa ndonjë arsye, sepse gjuha e të parëve tanë, e quajtur në mesjetë arbnishte/ arbërishte, ka mundur të mbijetojë përballë stuhive e rrebeshe asimiluese të pushtuesve në radhë të parë edhe falë shpatës së kryeheroit tonë Skënderbeut. Shpata e Skënderbeut i dha fuqi edhe penës së shkrimtarëve që ta ruanin e ta kultivonin këtë gjuhë me shkrim. Prandaj edhe poetët do ta vinte në spikamë këtë:

“Atë që bëri Skënderbeu me shpatë/ Ti e bëre me penë, o i madhi De Radë”.

Me Skënderbeun ka qenë e lidhur ekzistencialisht edhe jeta (bota) arbëreshe. Arbëreshët e konsideronin veten si ”Populli i Skënderbeut”. Në fshatrat e arbëreshëve ekzistojnë akoma emra njerëzish që quhen Skanderbeg, siç janë gjetur në regjistrat e vjetër të formularëve të pagëzimeve një numër shumë i madh që kishin emrin e heroit kombëtar. Komunitetet arbëreshe në Itali për ta ruajtur të gjallë mitin e Skënderbeut i kthyen edhe Pashkët si festa kombëtare të arbëreshëve dhe kjo festë nisi të mbahej në emër të kujtimit të Gjergj Kastriot Skënderbeut.” (Françesko Altimari).

Skënderbeu sa është hero kombëtar i shqiptarëve po aq është bërë hero edhe i civilizimit botëror. Monumenti i Skënderbeut ka zënë vend në sheshet e kryeqyteteve ballkanike, evropiane dhe botërore: në Tiranë, në Shkup, në Prishtinë, në Romë, në Gjenevë, në New York. Edhe në Beograd një rrugë mban emrin e Skënderbeut.

Skënderbeu si figurë historike ka kaluar edhe në legjenda, që ka frymëzuar edhe poetë të mëdhenj si Grigor Përliçev (1830-1893) të ekzaltohej e frymëzohej aq shumë, sa të shkruante poemën “Skënderbeu” në greqisht me 3000 vargje. Në të poeti i këndon me ton të ngritur patetik heroizmit të luftëtarëve shqiptarë dhe të prijësit të tyre, Skënderbeu është dhënë si mbrojtës i popujve të tjerë të Evropës (vepra është përkthyer dhe botuar shqip më 1967 prej S. Çomorës). Se ai e dinte që Skënderbeu ishte një figurë e tillë universale, që në thelb ka bashkimin, jo ndarjen.

Skënderbeu është edhe vetë gjuha shqipe. Ai me gjuhën arbneshe i dha kësaj gjuhe forcë si forca e Anteut që ishte e lidhur për toke. Bëri që kjo gjuhë të jetë edhe më e dashur ngaqë lidhet edhe me një emër të tillë të madh dhe t’u shërbejë shqiptarëve si mburrje para të tjerëve.
Gjuha shqipe e Kryezotit të Arbërit, Skënderbeut, injektonte krenarinë tek shqiptarët.
Për Skënderbeun, si për asnjë gjeni tjetër të artit luftarak, është shkruar shumë dhe në shumë gjuhë të botës. Janë shkruar histori, romane, poema, drama, poezi; janë thurur legjenda pa fund. Edhe në fushën e terminologjisë janë krijuar mjaft terma dhe shprehje terminologjike që lidhen me figurën e Skënderbeut, si:

Skënderbeolog: “Kristo Frashëri, nderohet Skënderbeologu (titull, Shekulli, 10.11.2005); Ai konsiderohej si një nga “Skënderbeologët” më të rëndësishëm…” (Gazeta “Shekulli”).
Skënderbegian: Epoka skënderbegiane; Bibliografia skënderbegiane, etj.
Edhe gjeografia shqiptare është plot me toponime e legjenda që lidhen me emrin e heroit, që flasin për gjurmët e këtij vigani:
Shkall’e Skënderbeut – shkallë ku sipas legjendës do të ketë luftuar Skënderbeu – mbi Ladorisht të Strugës.
Shkalla e Skënderbeut – në veri të fshatit Rrajcë.
Shpella e Skënderbeut – në jugperëndim të Bërzeshtës.
Kalaja e Skënderbeut – në Kepin e Rodonit.
Kalaja e Skënderbeut (ose dhe Kalaja e Varoshit) – ndodhet në skajin verilindor të luginës së Matit.
Kalaja e Skëndërbeut – te kjo kala dallohet si në pëllëmbë të dorës gjithë lugina e Bulqizës, e Grykës së Madhe dhe deri edhe Dibra dhe gryka e Radikës.
Gurët e Skënderbeut – një vend që ndodhet në lindje të fshatit Vajkal në kufi me Dragunin në të cilin ndodhen disa gurë shumë të mëdhenj si të ngulur në dhe që duket se janë hedhur në sipërfaqen e një vendi të sheshtë me bar në formë livadhesh.
Kepit i Skënderbeut – në fshatin Sinë të rrethit të Dibrës. Sot dibranët festojnë festën e “Shën Gjergjit”, në kujtim të ditëlindjes së Skënderbeut në datën 6 maj, duke shtruar darka në shtëpitë e tyre.
Kungullari – një grumbull gurësh e dheu me perimetër 90 metra në qendër të fshatit Malishevë, që gjendet në kryqëzimin e rrugëve Rahovec-Prishtinë-Dulë e Klinë . Sipas një legjende, në Kungullar Gjergj Kastrioti Skënderbeu ka mbajtur një fjalim para ushtarëve të tij.
Sofra e Skënderbeut (ose Guri i Pishkashit) – shkëmb monumental i natyrës, një pllakë e madhe gëlqerorësh me formë pak a shumë të rrumbullakët e vendosur mbi shkëmbinj në skajin juglindor të rrethit të Librazhdit, në veri të Përrenjasit (ku është dhe fshati Pishkash), rrëzë malit të Skurës.
Figura historike e Skënderbeut në mendësinë popullore në toponimi është identifikuar a njësuar me legjendën mitike të Dragoit, si te topiku Gjurma e Kalit të Skenderbegut. Në shpjegimet popullore thuhet se Skenderbeu ka qenë Dragua dhe kërcente nga mali në mal gjatë luftimeve dhe se aty ku ka rënë ka mbetur gjurma e kalit të tij.
Veki i Kaurreshës – toponim në grykën e Deçanit. Sipas legjendës, aty ka ardhur gruaja e Skënderbeut, e ka ngritur vekun dhe ka bërë pëlhurë për ushtarët.
Në Shqipëri janë evidentuar 73 toponime që lidhen me emrin e Skënderbeut, me kujtimin, bëmat, legjendat dhe imazhin e Skënderbeut: në Krujë (11 toponime), Mat (20), Dibër (12), Kukës (5), Elbasan (7), Kurbin (3), Librazhd (8), Vlorë (2), dhe në vende të tjera (4).
Toponimet apo emërtimet e kësaj natyre, pavarësisht strukturës gjuhësore dhe formimit me kalimin e kohës kanë marrë funksione simbolike, d.m.th. kanë përfituar natyrën valorizuese të komunikimit. Gjetja e këtij areali në këtë hapësirë, si një prerje kohore e rëndësishme që nga shekulli XV apo dhe më vonë është i rëndësishëm për shumë çështje etnogjuhësore, historike dhe dije të tjera./KultPlus.com

Dua Lipa dhe Dukagjin Lipa me fotografi të veçanta (FOTO)

Posted on by Kult Plus

Dukagjin Lipa, babai i yllit të famëshëm botëror, Dua Lipës ka publikuar disa fotografi të pazbuluara me këngëtaren, Dua Lipa, shkruan KultPlus.

Të veshur me të zeza dhe me format bardh dhe zi ngjyrash, ata shfaqen të hareshëm pranë njëri-tjetrit. Dukagjin Lipa ka publikuar sot këto tri fotografi ndërsa ka falënderuar fotografin e njohur Clinch.

“Kur legjenda Danny Clinch të kërkon të qëndrosh para kamerave. Faleminderit për këto shkrepje të mrekullueshme”, ka shkruar Dukagjin Lipa në profilin e tij në Instagram. / KultPlus.com

Ura

Posted on by KultPlus

Poezia “Ura” nga Manjola Nasi

Këtu ka një urë dhe unë e shoh veten
duke u lëkundur mbi të.
Uji, qielli, drita e pasdites, pemët,
të çarat mes gurëve, të errëta e të myshkëta,
pilivesat, puhia e vockël që krijojnë me krahë.
Buzës së lumit nuk ndihet frymë njeriu.
Ura është këtu dhe unë lëkundem brenda saj
si një fëmijë në djep, që shpreson se do të rritet.
Por jam prerja tërthore mes ish-it dhe asgjësë,
e kaluar e paleverdishme
ku zihet ngushtë e tashmja.
Premtimet e nënkuptuara vlejnë më pak se të thënat.
Ura është vetë unë dhe vetë unë jam ura.
Ajo që nisi si një vepër e zakonshme
murimi, që ura të mos shembej
më dha lirinë e ngurtë
që po desha, të mos shembem as unë
tani që kam veç gurë për të mbajtur.
Këtej s’kalon më asnjeri, po mbetet ura./KultPlus.com

Imazhi që kemi për veten është i kotë, mendjemadh-10 thënie nga Philip Roth

Posted on by KultPlus

Kur ende është i freskët lajmi për vdekjen e Tom Wolf-it ka ndodhur edhe ajo e 85 vjeçarit, Philip Roth, një prej romancierëve më të mëdhenj amerikanë të gjysmës së dytë të shek XX. Le ta kujtojmë me disa nga thëniet e tij të paharrueshme.

Të shkruash të shndrron në dikë që gjithmonë gabohet. Iluzioni, se një ditë mund ta bësh si duhet, është këmbëngulja që të bën të ecësh përpara.Pastoral americana (1997).

Duhet të qëndrosh mbi ndjenjat. Nuk jam unë ai që po ta kërkon: është jeta. Në të kundërt ndjenjat do të ngërthejnë, do të tërheqin në det dhe do të zhdukesh për gjithmonë. “Indinjatë”

Imazhi që kemi për veten është i kotë, mendjemadh, plotësisht mendjemadh, por vazhdojmë ta menaxhojmë këtë imazh.

Rivaliteti, konkurrenca, zilia, xhelozia të gjitha të këqijat e karakterit njerëzor i ushqen sistemi; të mirat, paraja, pronësia….Me kritere të tilla të korruptueshme maten lumturia dhe suksesi. “Ankimi i Portnoit”

Pse duhet të kërkoj kaq justifikime për të qenë dikush që më përpara i përgjigjej figurës së ndershme “beqar”? Nxjerrë nga “E keqja e Portnoit”

Mendjemadhësia e pacipë e budallenjve mund të përcaktojë plotësisht fatin e të tjerëve.

Dobësia e të tjerëve mund të të shkatërrojë po aq sa edhe forca. Të dobëtit nuk janë të padëmshëm. Dobësia e tyre mund të jetë forca e tyre.

Mos ji armiku i vetes. Ka kaq shumë mizori në botë, po aq sa edhe gjërat janë. Mos i përkeqëso duke u shndrruar në një kokë turku.

Në sport gjithçka kërkon vendosmëri, përkushtim dhe disiplinë dhe praktikisht ia keni dalë.

Nuk kam asgjë për të rrëfyer. T’i etiketoj librat e mi me përkufizime autobiografike ose rrëfime është të falsifikoj natyrën. Këto fjalë ngrenë një pengesë tjetër mes lexuesit dhe veprës, forcojnë tundimin e banalizimit të rrëfimit duke e shndrruar në një thashethemnajë. / bota.al

Qosja e Kadare dhe trajtimi i figurës së Skënderbeut

Posted on by KultPlus

Ismail Kadare dhe Rexhep Qosja nuk e trajtojnë Skënderbeun siç është trajtuar pothuajse te të gjithë, si personazh i pranishëm, por ata e trajtojnë si personazh në mungesë apo personazh statujë, trajtim ky i cili i ka lënë mbresa studiuesit Ag Apolloni, i cili në kuadër të “Javës së Albanologjisë” solli punimin “Hija e Skënderbeut te Kadare dhe Qosja”.

Alberina Haxhijaj

Letërsia shqipe ka një zhvillim atipik, problemi i saj nuk është vetëm shkrimi shqip që daton vonë apo statusi religjioz e propagandistik i librave të parë, por sidomos mungesa e romanit deri në shek. XX dhe sidomos mungesa e romanit të mirëfilltë deri në gjysmën e dytë të shekullit XX. Por edhe romanet e gjysmës së parë të shekullit të kaluar janë romane të papjekura, herë romanca të mirëfillta, herë romane sentimentale dhe herë edukative, sqaron Apolloni duke theksuar se vetëm pas Luftës së Dytë Botërore shfaqen autorët me vetëdije të konsoliduar për zhanrin e romanit dhe kështu romani kthehet në dominant kulturor edhe në letërsinë shqipe.

Nuk është rastësi që pikërisht me roman arritën suksesin më të madh dy shkrimtarët më të njohur bashkëkohorë, Ismail Kadare dhe Rexhep Qosja, Kadare me “Gjeneralin e ushtrisë së vdekur” dhe Qosja me “Vdekja më vjen prej syve të tillë”. “Këta dy romancierë të kohës sonë tashmë janë autorë klasikë, jo në kuptimin e poetikës por të vlerës. Janë autorë të mëdhenj të cilët janë marrë edhe më figurën më të madhe të historisë shqiptare – Skënderbeun. Njëri shkruan një roman ‘Kështjella’ ndërsa tjetri një novelë ‘I ringjalluri i penduar’”, theksoi Ag Apolloni.

Sipas tij, që të dy veprat kanë pasur një pretekst kontekstual, okazional. Romani u shkrua me rastin e 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut, ndërsa novela me rastin e sjelljes së statujës së Skënderbeut në Prishtinë. “Ismail Kadare njihet si autor i cili nuk eksperimenton me poetika, në veprat e tij gjithmonë qëllim ka qenë ideja jo forma. Romanet e tij janë të mbushura me referenca nga mitet antike e deri te ngjarjet aktuale politike, por nuk provojnë teknikën e kolazhit, eksperimentet funksionale, irritimin e fabulës e të tjera. Në planin formal ai lidhet fortë me zhanrin e romanit duke ruajtur elementet bazike të romanit realist që edhe sot konsiderohet model i përkryer zhanror”, tha ai duke shtuar se në këtë kuptim edhe Kadare është shumë i lidhur me esencën, shkruan KultPlus.

Sipas tij “Kështjella” ruan esencën e romanit historik dhe përvishet me elemente të tjera që e largojnë nga ai tip i romanit siç është rasti i mos paraqitjes së heroit që edhe në mungesë është më i dukshëm se të tjerët. “Romani i Kadaresë nuk i qëndron besnik një poetike por e mbron zhanrin, krejt të kundërtën e bën Qosja i cili i qëndron besnik poetikës por e tradhton zhanrin. Ky konstatim nuk ka lidhje me aksiologjinë por vetëm me tipologjinë”, tha ai. “I ringjalluri i penduar” nis me një lutje për ringjalljen e Skënderbeut dhe gjithë pjesa tjetër e saj përshkruan itinerarin e të ringjallurit. Fillimi i saj shkon kah gjeneza e letërsisë fantastike, mesi artikulohet si satirë, fundi shfaqet si revoltë e trefishtë e heroit, narratorit dhe e autorit.

“Këtu autori e nxjerrë heroin nga e kaluara për ta sulmuar të tashmen, pra ai pozicionohet në krahun e heroit dhe i sulmon të tjerët rreth tij”, theksoi Apolloni duke shtuar se ironia që lexohet në mes të rreshtave të novelës qëndron në faktin se nuk dihet nëse prurja e Skënderbeut në Prishtinë bëhet në shenjë nderimi për heroin apo me qëllime të përfitimeve të organizatorëve. Leximet e kumtesave në kuadër të “Javës së Albanologjisë” përfunduan sot duke shënuar kështu edhe mbylljen e edicionit të nëntë të ngjarjes letrare. / KultPlus.com

Marigona Qerkezi me rol debutues si Gilda në Teatrin e Operës në Cagliari

Posted on by KultPlus

Sopranoja Marigona Qerkezi nuk ka të ndalur me interpretimet e saja nëpër teatrot ndërkombëtar. Roli i saj i radhës debutues do të jetë Gilda në operën Rigoletto tëGiuseppe Verdi në Teatrin e Operës në Cagliari, Itali, shkruan KultPlus.

Opera Rigoletto bazohet në molodramën me tri akte “Le rois’amuse” nga VictorHugo ndërsa muzika nga kompozitori italian GiuseppeVerdi. Sopranoja Marigona Qerkezi e cila e ka bërë të ditur këtë lajm përmes një njoftimi në Facebook e ka konsideruar këtë debutim një debutim të mrekullueshëm.

“Një tjetër debutim i mrekullueshëm po më pret !!! Do të jem GILDA në operanRigoletto nga GiuseppeVerdi në Teatrin e Operas në Cagliari – Itali. Jam jashtëzakonisht e lumtur”, ka shkruar ajo. Qerkezi në këtë operë do të luajë krahas interpretuesve si Alessandro Scottoof Luzio, Devid Cecconi, LucaDall’Amico, Sarah M Punga, LeonoraSofia, EnricoRinaldo, NicolaEbau e të tjerë. Dirigjent do të jetë ElioBoncompagni ndërsa regjisor PierFrancesco Maestrini./KultPlus.com

Nis ristrukturimi muzeal i shtëpisë së vëllezërve Frashëri (VIDEO)

Posted on by KultPlus

Në një postim në rrjetet sociale, kryeministri Edi Rama ka njoftuar se ka nisur fillimi i punimeve për rikonstruksionin e shtëpisë muzeale të vëllezërve Frashëri.

Me një video të publikuar në Facebook, kreu i qeverisë ka uruar të gjithë ndjekësit e tij.

“Mirëmëngjes dhe me fillimin e punimeve për rimëkëmbjen muzeale të Shtëpisë së vëllezërve Frashëri dhe gjallërimin e një rajoni zemrek të historisë sonë kombëtare, ju uroj një ditë të bukur”, shkruan Rama.

Gazeta zvicerane Blick: Sonte humbja është e ndaluar, sonte duhet të jeni 11 Behrama (FOTO)

Posted on by KultPlus

Loja mes Zvicrës dhe Serbisë, që do të zhvillohet sonte në kuadër të Kampionatit Botëror ka zgjuar një vëmendje të madhe në shumë vende, e sidomos në vendet të cilat edhe do të përballen me këtë lojë futbolli, ku pa dyshim përfshihen edhe Kosova dhe Shqipëria, shkruan KultPlus.

Gazeta zvicerane Blick ka shkruar se sonte humbja është e ndaluar dhe se sonte lojtarët e ekipit të Zvicrës duhet të jenë 11 Behrama.

Po ashtu kjo gazetë të gjithë lojtarët ka paraqitë me frizurë të Behramit./KultPlus.com

William Shakespeare: Ferri është i zbrazët, të gjithë djajt janë këtu

Posted on by KultPlus

“Mos keni frikë nga madhështia. Disa lindin të mëdhenjë, e disa e arrijnë, ndërsa të tjerët e kanë madhështin të ngulur mes tyre.”

“Ferri është i zbrazët. Të gjithë djajt janë këtu.”

“Ne e dim çka jemi, por nuk e dim çka mund të bëhemi.”

“Frikacakët vdesin mijëra herë para vdekjes; guximtari vdekjen e shijon vetëm njëherë.”

“Mos e humb dashurinë tënde aty ku ajo nuk vlerësohet.”

“Nuk dashurojnë atë që nuk e shfaqin dashurinë e tyre.”

– William Shakespeare

Fondacioni i Dua Lipës do të ndajë mbi 100 mijë euro për fëmijët e Kosovës

Posted on by KultPlus

Dukagjin Lipa, babai i këngëtares të famshme Dua Lipa ka njoftuar se nuk kanë mbetur edhe pak javë kur edhe do të ndahen publikisht mbi 100 mijë euro për organizatat e ndryshme që merren me fëmijë dhe komunitete të nën-përfaqësuara, shkruan KultPlus.

Këtë e ka bërë të ditur nëpërmjet rrjetit social facebook, pasi që njëra nga mediet e Kosovës ka publikuar një shkrim, se fondacioni i Dua Lipës nuk ka ndihmuar ashtu sikurse ishte paralajmëruar me rastin e mbajtjes së koncertit të fundit në Prishtinë, ku edhe ishte premtuar se të hyrat nga ky koncert do të shkojnë për bamirësi.

“Nëse jo e vetmja, atëherë jemi njëra ndër iniciativat e pakta private e cila e bën një donacion në këtë vlerë. Dhe përpos fondeve direkte, për më pak se një javë, ne e kemi promovu Kosovën në disa nga mediat më të mëdha botërore. Fondacioni i ka mbajtur mjetet e ngrira, pikërisht sepse nuk ka dashur që ato t’i ndajë në kohë zgjedhjesh, kur Dua Lipa e ka pasur mundësinë e vetme për të ardhë në Kosovë. Të gjitha pohimet tona kemi me i dokumentu me detaje”, ka shkruar Lipa./KultPlus.com

“Don’t Cry for Me Argentina” (VIDEO)

Posted on by KultPlus

“Don’t Cry for Me Argentina” është një ndër këngët më hit të këngëtares me famë botërore, Madonna, shkruan KultPlus.

Një këngë e tillë ishte lansuar qysh në vitet e 70-ta dhe ishte dedikuar për Zonjën e Parë të Aegjentinës, Evita.

KultPlus ju sjellë versionin e këngëtares Madonna./KultPlus.com

Bebe Rexha nesër publikon albumin debutues

Posted on by KultPlus

Këngëtarja Bebe Rexha nesër do të publikojë albumin e saj “Expectations” mirëpo një ditë më parë në intervistën e dhënë për West Hollywood ajo ka zbuluar më shumë rreth mënyrës se si i lindin idetë për tekstet e këngëve.

Diçka shumë e rëndësishme për këngëtaren është të mos menduarit disa herë për të njëjtën gjë. Herën e fundit kur ajo mendoi shumë nëse kënga ishte mirë apo jo, ishte fare pranë ndalimit të publikimit të këngës “Meant To Be”. Mirëpo, të nesërmen këngëtarja kishte shkuar te producentët për ti bindur që ta publikojnë versionin final të saj.

“Nuk brengosem sa i dobët është incizimi, refuzoj që ta bëj një incizim përsëri pasi që ajo ka lidhshmëri me ndjenjat që kemi gjatë atij interpretimi dhe nuk është matematikë”, është shprehur ajo.

Tutje këngëtarja ka treguar se gjatë kohës sa është duke bërë dush i lindin tekstet e saj. Në këtë mënyrë kanë lindur edhe shumë këngë nga albumi i saj, duke përfshirë këtu edhe këngën “Grace” .

Kënga e saj e fundit “I’m A Mess” ka ardhur gjatë takimit të saj të parë me tekstshkruesin Justin Traintor.

“Isha duke hyrë në studio duke qarë dhe me grim të shkatërruar dhe i thashë: Më vjen keq që jam vonë, jam një katastrofë. Justin më tha: S’ka përse të të vije keq, posa më dhe titullin e këngës, vazhdo tutje”, ka treguar ajo.
Detaji tjetër të cilin e ka zbuluar këngëtarja është fakti se nuk duhet të mendosh një emër gjersa shkruan këngët.

“Nëse jeni duke menduar për Britney, ju do të rishkruanit këngën Toxic. Përse ta rishkruanit një hit? Kështu që shkruani dhe pasi që kënga të ketë përfunduar ju do të gjeni se kujt i përket. Kur kam shkruar tekstin për këngën “Monster” e kam ditur menjëherë që ajo është për Eminemin”, ka treguar këngëtarja.

Albumi debutues i këngëtares Bebe Rexha, ‘Expectations’, do të publikohet nesër më 22 qershor. / KultPlus.com

‘Gardhi’ nga Lendita Zeqiraj prezantohet në Palm Springs International Short Film Festival

Posted on by KultPlus

Filmi ‘Gardhi’ nga Lendita Zeqiraj, është përzgjedhur të jetë pjesë e garës zyrtare të edicionit të 24-të të Palm Springs International Short Film Festival & Film Market.

Palm Springs International ShortFest & Film Market mbahet prej 19 – 25 qershor në Palm Springs, ndërsa shfaqja e parë e filmit ‘Gardhi’ me prezencë të një pjese të ekipit të filmit ka ndodhur sonte.

Palm Springs International ShortFest është festivali më i madh dhe më i rëndësishëm i filmit të shkurtër në Amerikën Veriore, me më shumë se 5000 aplikime çdo vit.

Festivali poashtu organizon të ashtuquajturin ShortFest Forum, me një varg panelesh, punëtori dhe diskutime të dizajnuara për filmbërës që t’ju ofrojnë njohuri të reja nga industria e filmit botëror.

‘Gardhi’ është bashkëprodhim i shtëpisë filmike kosovare N’art, Sacrebleu Productions nga Franca dhe Woof Films nga Kroacia, dhe është përkrahur financiarisht nga Qendra Kinematografike e Kosovës, Cinema Fondacioni – Region Ile De France, dhe me mbështetje nga Komuna e Prishtinës.

Në këtë film luajnë: Arti Lokaj, Ilire Vinca, Adriana Matoshi, Rozafa Celaj, Melihate Qena, Xhejlane Godanci, Kumrije Hoxha, Arta Selimi, Alketa Sylaj, Edita Dula, Timur Urqan, Norik Xhemajli dhe qenushja Nina. / KultPlus.com

The Guardian: Kosovarët e Zvicrës mund t’ia japin dy goditje Serbisë

Posted on by KultPlus

Tradita kosovare e Xherdan Shaqirit, Granit Xhakës e Valon Behramit, do të thotë se mund të ketë “një gjilëpër” shtesë për takimin shumë të rëndësishëm ndërmjet Zvicrës dhe Serbisë.
Kështu e nis artikullin e saj The Guardian, për ndeshjen ndërmjet Zvicrës dhe Serbisë e cila do të zhvillohet nesër me fillim nga ora 20:00.

Pas mediave zvicerane e serbe, kjo ndeshje ka bërë jehonë edhe në mediat e tjera ndërkombëtare. Kjo për shkak se te Zvicra janë katër shqiptarë që do të ballafaqohen me Serbinë.

E gjithë buja nisi nga fotografia të cilën Xherdan Shaqiri e publikoi në Instagram, e ku shihej edhe flamuri i Kosovës. Kjo shkaktoi një reagim të madh sidomos te serbët.

“Kur Xherdan Shaqiri do të ecë nëpër Kaliningrad, ai nuk do të ketë mbathur vetëm një këpucë sportive. Në anën e djathtë të këpucës, ai do ta ketë edhe flamurin e Kosovës”, nis shkrimi i prestigjozes britanike.

Këpucët e Shaqirit kishin nxitur reagimin e sulmuesit serb, Aleksandar Mitroviq.

“Nëse ai e do aq shumë Kosovën, pse refuzoi të luajë për shtetin e tij”, kishte thënë lojtari serb.

“Shaqiri ka bërë publike ndjenjat e tij duke postuar një foto në Instagram. Kjo shkaktoi reagim në rrjete sociale duke e quajtur si provokim. Dhe duke ndezur edhe më shumë ndeshjen”, vazhdon artikulli i The Guardian.

Tutje gazeta e njohur tregon detaje nga prejardhja e tre lojtarëve të Kosovës, që si pasojë e luftës ikën në Zvicër.

“Granit Xhaka, Valon Behrami dhe të tjerët nga Kosova janë larguar me familjet e tyre para se të shkatërroheshin nga lufta me Serbinë. Dhe rezultatai solli një konfiguracion modern të futbllit. Para se Kosova të njihej në UEFA dhe FIFA, këta djem ishin zëri më i zjarrtë në skenën ndërkombëtare. Zvicra me rreth 200 mijë banorë të Kosovës, gjetën mbështetje edhe te ekipi kombëtar”, shkruan The Guardian.

Ndeshja zhvillohet nesër me fillim nga ora 20:00. Për Zvicrën fitorja është e domosdoshme pas barazimit në ndeshjen e parë me Brazilin.

Filharmonia e Kosovës, me koncert në Prizren

Posted on by KultPlus

Koncerti i radhës i Filharmonisë së Kosovës “Nga bota (e vjetër) e re” do të jetë në Prizren në Kino Lumbardhi, më 29 qershor, shkruan KultPlus.

Gjatë këtij koncerti do të interpretohen vepra të kompozitorëve si R. Mulliqi, F. Beqiri, K. Aliçkaj,
G.Rossini, M.Mussorgsky, A.Dvorak.

Koncerti do të dirigjohet nga Baki Jashari dhe Hajrullah Syla. / KultPlus.com

Serbia të paditet për helmimin e nxënësve dhe punëtorëve në pranverën e vitit 1990

Posted on by KultPlus

Nazmi Bajra edhe pas gati 30 vjetwsh e ka të freskët ngjarjen tragjike të helmimit të nxënësve kosovarë në pranverën e vitit 1990, pjesë e së cilës ishte edhe vetë ai.

Ai kujton momentin kur uji kishte mbuluar këtë hapësirë të shkollës së mesme profesionale “Fan Noli” në Podujevë, raporton KTV.

kohës kur bashkë me nxënës të tjerë u urdhëruan ta pastronin dyshemenë e mbuluar me ujë, që kishte arritur deri në 12 centimetra, atyre kishin nisur t’u shfaqeshin simptomat e para si: shtrëngim muskujsh, vjellje, alivanosje e çrregullim ndjenjash, që atë dhe shumë të tjerë i la me pasoja.

Bajra tregon se si në spitalin e Prishtinës, pas analizave që i ishin bërë, mjekët kishin konstatuar se bëhej fjalë për helmim me një lloj helmi toksik.

I helmuar kishte mbetur edhe Avdi Seta, i cili në atë kohë ishte maturant.

Ai thotë se pas trajtimit në spital, për të shpëtuar, ishte detyruar të kërkonte shërim edhe në Gjermani, ku qëndroi dhe u trajtua atje për një periudhë të gjatë.

Pikërisht për faktin se ky akt i sigurimit sekret serb nuk u ndëshkua kurrë, të prekurit nga helmimi në atë kohë, nga Podujeva kanë vendosur që ta padisin Serbinë në Gjykatën e Strasburgut.

Tashmë është formuar Këshilli Organizativ, i cili ka angazhuar një avokat ndërkombëtar për t’u marrë me këtë çështje.

Ndërkaq, ka nisur të mblidhet dokumentacioni i nevojshëm i secilit të helmuar të asaj kohe, në mënyrë që të merren si dëshmi për këtë rast.

Podujeva nuk ishte e vetmja komunë që pësoi nga helmimi.

Një helmim masiv i nxënësve nëpër shkolla ku kryesisht mësonin shqiptarët, filluan në mars dhe vazhduan gjatë gjithë muajve të pranverës së vitit 1990. Numri i të prekurve nga helmimi toksik arriti në rreth 8000.