Është përkthyer edhe në gjuhën shqipe libri “Shitësi i këpucëve” që shpalosë kujtimet e krijuesit të kompanisë “Nike” Phil Knight.
I ri në moshë, kureshtar, dhe i sapo diplomuar në biznes, Phil Knight mori pesëdhjetë dollarë borxh nga babai dhe themeloi një kompani me një mision të thjeshtë: të importonte këpucë sportive me cilësi të lartë dhe kosto të ulët nga Japonia.
Knight i shiti këpucët nga bagazhi i makinës së tij Plymouth Valiant, dhe në vitin e parë, në 1964-ën, arriti të ardhura bruto prej tetëmijë dollarësh. Sot, shitjet e kompanisë Nike e kalojnë vlerën $30 miliard. Në këtë epokë start-up-esh, kompania Nike e Knight-it është standardi i artë, dhe logoja e saj është simbol i elegantes dhe madhështisë, një nga ikonat e pakta që njihen menjëherë në çdo cep të botës.
Por Knight ka qenë gjithnjë misterioz. Tani, në këtë autobiografi të habitshme, modeste, pa filtra, me humor, dhe të gdhendur bukur, ai tregon më në fund historinë e tij. Gjithçka nis me një moment tipik udhëkryqi.
Njëzetekatër vjeç, duke udhëtuar me një çantë shpine përmes Azisë, Europës dhe Afrikës, në luftë me Pyetjet e Mëdha të jetës, Knight vendos se rruga e pashkelur është e duhura për të. Në vend që të punojë për një korporatë të madhe, ai do të krijojë diçka të tijën, diçka të re, dinamike, dhe ndryshe. Knight tregon në detaj rreziqet tmerruese me të cilat është përballur përgjatë rrugëtimit, vështirësitë dërrmuese, konkurrentët e pamëshirshëm, ata që hidhnin hije dyshimi dhe e kritikonin, bankierët armiqësorë, si dhe triumfet emocionuese.
Mbi të gjitha, ai kujton marrëdhëniet themelore që krijuan zemrën dhe shpirtin e kompanisë Nike, me ish-tranjerin e tij gjaknxehtë dhe karizmatik, Bill Boëerman, dhe me punonjësit e tij të parë, një grup i çorganizuar jokonformistësh dhe intelektualësh, që shpejt u kthyen në vëllezër të çmendur pas kompanisë.
Së bashku, duke shfrytëzuar fuqinë elektrizuese të një vizioni guximtar dhe besimin e përbashkët te fuqia shpëtuse dhe transformuese e sporteve, krijuan një band dhe një kulturë, që ndryshoi gjithçka./ Insajderi/ KultPlus.com
Kritiku i filmit Mark Kermode, ka përpiluar një listë të filmave më të mirë për fëmijë. “Zgjedhjet e mia janë nga animacionet e metrazhit të shkurt e deri te filmat aksion të metrazhit të gjatë; nga filmat pa zë te klasikët e huaj. Këtu janë edhe disa tituj që dikush mund të mos i quaj filma për fëmijë. Por, janë filma që fëmijët do të donin t’i shihnin. Lista është përpiluar jo sipas meritave po sipas datës”, thotë ai.
Sonte nën tingujt e muzikes Jazz te grupit Arthur Posing Quartet, argetohen artistet pjesemarres te Autostrada Biennale, përcjell KultPlus
Nën mbështetjën e Ambasadës së Luksemburgut. Koncerti po mbahet ne urën Topokli të rrugës Vatrat Shqiptare në Prizren, dhe kjo nuk është e rastesishme, pasiqe edhe ky event është titulluar “Singing to the River”.
“Singing to the River” konsiderohet të jetë një metaforë dhe një fillim i ri i një koncepti që ka të bëjë me njerëzit e profileve të ndryshme që mblidhen sëbashku. Ky event pritet të mbahet edhe në vitet e ardhshme, duke u bërë kështu një traditë.KultPlus.com
Në një vit dhe në një botë të dominuar nga histeria e lajmeve të rreme, DokuFest i bashkohet diskutimit mbi atë se çfarë është e vërtetë dhe çfarë është e rreme dhe mënyrën se si kjo na ndikon të gjithëve, duke zgjedhur të VËRTETËN si temë të edicionit të sivjetmë të festivalit.
“Me ngjarje për të gjitha moshat, edicioni i 18 i DokuFest vjen me një program fantastik dhe të guximshëm të filmave që do të shfaqen në kinematë e hapura dhe tanimë legjendare të festivalit, performanca muzikore që shtrihen në tri skena dhe mbulojnë akte nga muzika elektronike eksperimentale e deri te iso-polifonia, ekspozitë holografike të fotografisë dhe përvoja RV, punëtori dhe masterklasa, të ndërthurura në nëntë ditët të preferuara tona të vitit.” e përshkruan për albinfo.ch, 2 javë para hapjes drejtoresha e festivalit, Nita Deda. “Dua të falënderoj për punën e palodhshme të ekipit dhe vullnetareve të festivalit, të cilët cdo vit na bëjnë krenarë.”
Në atë që premton të jetë një program i filmave radikalë, me një numër folësish që do të diskutojnë nocionin e së VËRTETËS, si në kinema ashtu edhe në botë dhe përmes një programi të ekspozitave të hapura, ligjëratave nga artistë të ndryshëm, punëtori bashkëpunuese si dhe performanca muzikore të larmishme, ne ju ftojmë t’i bashkoheni këtij udhëtimi shumëngjyrësh mes realitetit dhe fantazisë, gënjeshtrave subjektive dhe të vërtetave objektive – politikës në një botë të globalizuar dhe peisazhit dixhital të së post-vërtetës.
Nga 280 filma që do të shfaqen gjatë 9 ditëve të festivalit, mbi 100 filma do të jenë pjesë e programit garues përmes dokumentarëve të mrekullueshëm si dhe filmave të shkurtë dhe të kinemasë eksperimentale që vinë nga 40 shtete të ndryshme është ajo që e karakterizon programin e këtij edicioni.
Ajo që e shquan këtë vit është edhe numri i madh i regjisorëve, filmat e të cilëve do të debutojnë për herë të parë nëpër seksionet e ndryshme garuese të festivalit si dhe regjisorë që marrin pjesë për të disatën herë me radhë.
“Të guximshëm dhe inovativë, të kohës dhe të rëndësishëm, kështu do t’i përshkruaja shumë nga filmat e programit garues të sivjetmë”, tha për albinfo.ch Veton Nurkollari, Drejtor Artistik i festivalit.“DokuFest vazhdon misionin e tij për të sjellë më të mirën nga fusha e filmit në Kosovë dhe për këtë jemi jashtëzakonisht të lumtur që këtë vit mirëpresim një numër të filmbërësve të rinj si dhe të atyre që rikthehen prapë për këtë edicion të festivalit.”
Përmes programeve speciale DokuFest i ka dedikuar një moment të veçantë kontributeve filmike jo-fiktive të edicionit të sivjetmë, duke ndarë një moment zie për vdekjet e tyre. Që kur filloi ky vit katër heronj avangardë ndërruan jetë – filmbërësja eksperimentale feministe Barbara Hammer, kuratori, poeti dhe artisti Jonas Mekas, nismëtari Jugosllav i ‘Black Wave’ Dusan Makavejev si dhe nëna e ‘French New Wave’, Agnes Varda. “Shpresojmë që do të na bashkoheni në nderimin që do ju bëjmë këtyre radikalëve të pazëvendësueshëm, Makavejev, Mekas, Hammer dhe Varda, filmbërës që kanë lënë gjurmë të thella në të gjitha imazhet që kemi parë dhe ato që do i shohim” thotë Nurkollari. “Nuk kemi arsye të ndjejmë pikëllim për ta — por vetëm për mungesën që shkaktuan në ne.”
Festivali edhe në këtë edicion do të ofrojë një program të begatshëm përmes performansave audiovizuale dhe koncerteve në kuadër të programit të DokuNights. Një nga eksperiencat e veçanta vjen përmes performancës së Caterina Barbieri, që është kompozitore italiane e cila eksploron tema që ndërlidhen me inteligjencën artificiale dhe perceptimin e zërit të orientuar në objekte – me fokus të veçantë në minimalizëm. Caterina eksploron efektet psiko-fizike të përsëritjes si dhe të funksioneve të bazuara në modele të caktuara duke hetuar potencialin polifonik dhe poli-ritmik të pajisjeve sintetizuese me anë të së cilave nxjerr gjeometri të ashpra dhe komplekse në hapësirë dhe kohë.
Nita Deda tregon për albinfo.ch për shaqjet speciale të edicionit të sivjemë të DokuFest. “Jemi jashtëzakonisht të gëzuar t’ju njoftojmë se filmi Shkrepëtima i Petrit Halilajt do të ketë një shfaqje speciale në DokuFest. Filmi ndjek projektin artistik me po të njëjtin emër i cili ndezi një dritë në komunitetin e fshatit të artistit Halilaj, në Runik.”
Filmi do të ketë premierën kombëtare në Lumbardh, me datën 08 Gusht dhe do të përcillet me një diskutim mes Petrit Halilaj dhe kuratorit Leonardo Bigazzi.
Znj. Deda po ashtu tregon për programet të cilat do ti japin një hapësirë të veçantë edhe shfaqjeve speciale ku artistët shqipëtarë kanë kontribuar në forma të ndryshme. Shfaqja speciale e dokumentarit të BBC-së ‘Forgiving the Blood’ në regji të Melissa Lleëelyn Davis dhe me Lala Meredith-Vulën si hulumtuese kryesore ndjek lëvizjen masive për faljen e gjakmarrjes që zuri fill në mesin e popullatës shqiptare në vitet e 90a. Nita Deda shprehet krenare që festivali e shfaqja e parë publike e këtij filmi në Kosovë, ndodh në DokuFest me datën 7 Gusht, tek Kino Lumbardhi duke filluar prej orës 20.00. Melissa Lleëelyn Davis, Lala Meredith Vula dhe Neriman Kamberi do të jenë prezentë dhe do të marrin pjesë në një diskutim pas shfaqjes së filmit.
“Pas rrugëtimit filmik të tij nëpër Evropë, jemi tejet të lumtur të ju njoftojmë se filmi Në Mes/In Between do të ketë një shfaqje speciale në edicionin e tetëmbëdhjetë të DokuFest. Filmi prezanton debutimin e parë të regjisorit tonë Samir Karahoda si dhe pjesëmarrjen e parë të shtetit të Kosovës në Berlinale Shorts dhe vjen në DokuFest si premierë vendore.
Ekipi dhe disa nga protagonistët e filmit do të jenë pjesëmarrës gjatë shfaqjes së filmit të Premtën më 9 gusht në Kino Lumbardhi duke filluar nga ora 20:15.
Përveç programit të filmave dhe muzikës, edhe për këtë vit, kemi kuruar një program special për më të veçantit tanë të DokuKids, me plot filma, punëtori të animacionit, vallëzime, lojëra e dëfrim!
DOKU.TECH sjell një përzgjedhje diverse të folësve nga gjithë bota, aftësia e të cilëve për të parë gjërat më ndryshe, për të shfrytëzuar teknologjinë si avantazh, për të përfytyruar botë të reja dhe testuar po atë vizion kundër realitetit aktual u mundëson atyre të bëjnë ndryshime të vërteta në kryqëzimin teknologjik, shoqëror, kulturor, mediatik dhe ekonomik.
Puna jonë përgjatë vitit do të kulminojë me prezantimn e 18 filmave të prodhuar përmes programeve edukuese të departamentit tonë DokuLab. “Asnjëherë nuk kemi dyshuar në potencialin e rinisë sonë.” u shpreh për albinfo.ch kreu i DokuLab, Eroll Bilibani, i cili është i angazhuar për ta zgjeruar këtë program edukimi si dhe programin e kinemasë udhëtuese. “ E vërteta është se, jemi jashtëzakonisht krenarë nga arritjet e këtyre talentëve të rinj të cilat ndodhën në mes të dy edicioneve të festivalit dhe ne mezi presim ta festojmë së bashku këtë sukses me partnerët dhe audiencën tonë të veçantë.”
E një nga të veçantat e këtij edicioni është shtrirja e programit të festivalit edhe në lagjet e ndryshme të Prizrenit përmes programit “Kino Mahalla”. Filmat në këto lagje që ndodhen në periferitë e qytetit do të vijnë përmes Kinemasë Solare që është një koncept i ri në krijimin e programeve kualitative për lokacionet ku mungojnë hapësira kulturore për komunitetin që jeton aty.
Program i veçantë për diasporën
Eroll Bilibani po ashtu tregon për një iniciativë shumë të veçantë që ka për qëllim krijimin e programeve të dedikuara për diasporë. “Ne e dimë që shumë bashkatdhetarë që jetojnë kryesisht në shtetet europiane i planifikojnë pushimet e tyre me datat e festivalit dhe e ndiejmë një përgjegjësi për t’iu ofruar një program që ndërthur jo vetëm filmin, muzikën, trashëgiminë kulturore, por edhe një eksperiencë gastronomike dhe potencialin turistik që ofrojnë bukuritë natyrore përreth Prizrenit.” Ai po ashtu tregon që DokuFest do të përpiqet të krijojë mundësi interaksioni me diasporën në mënyrë që të sigurojë informata të sakta për interesimet e bashkatdhetarëve që vizitojnë Prizrenin gjatë DokuFest, në mënyrë që të krijohen pako permanente që mund të aplikohen edhe në periudha tjera të vitit.
Pakoja për edicionin e sivjemë të DokuFest mund ta gjeni në faqen e fundit të numrit më të ri të Magazinës albinfo.ch, shprehet Eroll Bilibani, Head of DokuLab/ Albinfo/ KultPlus.com
Dikur simboli i një regjimi totalitar shtypës, godinës që i ngjan një piramide në qendër të kryeqytetit shqiptar, Tiranë, është duke iu dhënë një jetë e re si qendër e teknologjisë, shkruan ZDNet, faqja e njohur amerikane e informimit për teknologjinë e biznesit, që botohet nga CBS Interactive dhe ka të paktën 36 milionë klikime në muaj.
”Historia e Piramidës së Tiranës fillon në vitin 1980 kur godina u dizajnua për të kujtuar jetën e diktatorit shqiptar, Enver Hoxha. Lideri komunist drejtoi vendin nga viti 1944 deri në vdekjen e tij në vitin 1985 duke futur vendin në një izolim të thellë nga pjesa tjetër e botës. Shumë shpejt, pas vdekjes së tij, një grup arkitektësh, të drejtuar nga vajza e Hoxhës, Pranvera dhe bashkëshorti i saj Klement Kolaneci, dizajnuan strukturën e Piramidës.
Godina u hap në vitin 1988 si muzeu ”Enver Hoxha”. Në atë kohë përshkruhej si struktura më e shtrenjtë e ndërtuar ndonjëherë në Shqipëri. Megjithatë, qëllimi i saj për të nderuar diktatorin e Shqipërisë pati një jetë të shkurtër. Pas rënies së komunizmit në Shqipëri në vitin 1991, Piramida u shndërrua në një qendër kulturore duke nderuar Pjetër Arbnorin, një i mbijetuar nga kampet shqiptare dhe viktimë e regjimit. Gjatë viteve ’90, Piramida u bë gjithashtu pika më e nxehtë në Tiranë për jetën e natës dhe një vend ku të rinjtë shqiptarë mblidheshin dhe luanin gjatë verës.
”Ajo është një godinë ikonike në Tiranë, që më kujton fëmijërinë. Ngjiteshim dhe luanim atje”, thotë Oliana Sula, studiuese në universitetin ”Aleksandër Moisiu” në Durrës. ”Dikur atje kishte disa klube nate gjithashtu, veçanërisht kur isha adoleshente. Ekziston një farë nostalgjie për këtë godinë dhe kjo nuk vjen domosdoshmërish për shkak të qëllimeve të saj origjinale”, vazhdon ajo. Në vitin 2011, qeveria shqiptare, që në atë kohë drejtohej nga ish-kryeministri Sali Berisha, donte ta shkatërronte godinën dhe të ngrinte godinën e re të Parlamentit.
Megjithatë, plani i Berishës dështoi në vitin 2013, kur nuk mori miratimin nga qeveria e re, e drejtuar nga kryeministri aktual Edi Rama. Gjatë 11 viteve si kryebashkiak i Tiranës, Rama, që ka gjithashtu një formim në arte, rigjallëroi fasadat e qytet me punime artistike dhe duke pikturuar godinat gri të epokës komuniste. Tani, Rama dhe kryebashkiaku aktual i Tiranës, Erion Veliaj, janë mbështetësit kryesorë të transformimit të Piramidës, që do të shndërrohet në një qendër të teknologjisë dixhitale dhe informatikës. Projekti zbatohet nga kompania me seli në Holandë, MVRDV, që parashikon të përfundojë transformimin e ndërtesës këtë vit. “Projekti ka për qëllim t’ia kthejë ndërtesën publikut. Kati i parë është hapur në të gjitha anët duke ftuar publikun të marrë pjesë në programet e tij të ndryshme arsimore”, thotë kompania në përshkrimin për projektin.
Me funksionin e saj të ri, Piramida gjithashtu mishëron tranzicionin që shoqëria shqiptare ka kaluar që nga rënia e komunizmit. Me zhvillimin e teknologjisë së informacionit dhe arsimit në këtë fushë autoritetet shqiptare janë fokusuar në zhvillimin e vërtetë ekonomik dhe social. “Ndoshta Piramida është një simbol i tranzicionit. Fillimisht, ajo lartësoi një diktator, më pas u shndërrua në një vend për aktivitete gjatë kohës së lire. Tani, po ecim drejt zhvillimit real, ekonomik dhe social”, thotë Sula. Piramida gjithashtu do të ketë një qendër për teknologjitë krijuese (TUMO), e cila do të ofrojë një lloj të ri të arsimit falas për rininë shqiptare bazuar në teknologjinë dhe dizajnin. Sipas TUMO-s, një qendër edukative për median dixhitale me qendër në Armeni, dega e saj në Tiranë synon të ofrojë për mijëra fëmijë shqiptarë kurse dhe leksione në fusha të ndryshme digjitale, si zhvillimi i lojërave dhe web design./kohajone/ KultPlus.com
Për vitin e 69-të me radhë është mbajtur gjatë ditës sotme gara tradicionale e kërcimit tek Ura e Fshejt në qytetin e Gjakovës.
Me muzikë dhe nën rrezet e diellit shumë qytetarë kanë shijuar kërcimet e garuesve nga dhjetëra metra lartësi.
Garën e hapi kryetari i komunës së Gjakovës, Ardian Gjini, i cili e konsideroi këtë si një ngjarje shumë të rëndësishme për qytetin që ai e udhëheq dhe tërë Kosovën.
“Meqenëse vitin tjetër do t’i kemi shtatë dekada të këtij sporti nuk ka asgjë tjetër që mundet me tregu më shumë traditë, më shumë vazhdimësi dhe pasion për këtë sport. Dikur ka qenë vetëm i Gjakovës tani është bërë i gjithë Kosovës”, tha ai.
Pjesë e hapjes së kësaj gare ishte dhe zëvendësministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Burbuqe Deva Bakija, e cila tha se kjo garë është më atraktive në Kosovë dhe se do të vazhdojnë ta përkrahin financiarisht.
“Ministria e Kulturës ka dy vite me radhë që është duke e përkrahur këtë garë dhe do të jetë e gatshme që kjo garë të përkrahen dhe vitin e ardhshme dhe njëkohësisht të bëhet dhe tradicionale”, u shpreh ajo.
Ndërkaq, organizatori i kësaj gare Avdyl Osmani tha se për këtë vit nuk ka ndonjë favorit për të fituar garën.
“Ky është një aktivitet që mbahet prej viteve të 40-ta ky është edicioni i 69 që po mbahet këtë vit për kërcimet nga Ura e Fshenjt. Asnjë gjë nuk ka risi, kjo është një garë tradicionale që marrin pjesë garues nga Gjakova dhe jo vetëm”, tha ai.
Garuesi, njëherësh fituesi i vitit të kaluar Florid Gashi u shpreh se nuk kanë pasur mundësi shumë që ushtrohen për t’u përgatitur, por pavarësisht kësaj ai u shpreh optimist se do të fitojë.
“Jemi përgatitur shumë pak, pasi koha ma ka marrë e ftoftë, se kemi pas kohën shumë të mirë. Sivjet besoj se do të ketë konkurrencë. Besoj që po, pasi dhe garat do t’i hapim me një akrobacion”, tha ai.
Gara dhe për këtë vit ka qenë e ndarë në dy kategori në kërcim me këmbë dhe në formë dallëndyshe./ Koha.net/ KultPlus.com
Kanë kaluar 33 vjet që nga kult-aksioni “Top Gun”, nga i cili Tom Cruise mbahet mend si piloti i ri i marinës, ndërsa aktori i njohur tani po kthehet në avionin e tij në vazhdimin e filmit të titulluar “Top Gun Maverick”.
Është publikuar traileri i parë i këtij filmi të zhanrit dramë-aksion, i cili paralajmërohej prej kohësh, ndërsa qysh në pamjet e para Cruise sërish e pushton qiellin si Mavericku.
“Nuk mund të përparosh, nuk dëshiron të pensionohesh dhe pavarësisht nga të gjitha përpjekjet tua më të mira, refuzon të vdesësh. Deri më tani është dashur të ishe të paktën admiral me dy yje, ndërsa ti je ende kapiten. Ku është problemi?”, e pyet në trailer Ed Harris tani 57-vjeçarin Cruise.
Ngjarja e vazhdimit Top Gun ende nuk është e njohur plotësisht, por dihet se në film, përveç Cruise dhe Harris, do ta shohim edhe Jennifer Connelly, Jon Hamm, Val Kilmer, Miles Teller, Glen Powell dhe shumë të tjerë.
“Do të vazhdojmë në tonin e pjesës së parë të filmit. Aviatorët kthehen, ashtu si edhe nevoja për shpejtësi. Do të kemi fluturake të shpejta. Do të jetë ky një film garues”, zbuloi Cruise vitin e kaluar në një intervistë me televizionin amerikan Access.
Premiera e filmit “Top Gun: Maverick” është planifikuar për 26 qershor 2020./ Koha/ KultPlus.com
Pamje nga vendi ku i gjet i vrarë presidenti i vetshpallur i Çamërisë Festim Lato
Mediat holandeze kanë shkruar për vrasjen e presidentit të vetshpallur të Çamërisë Festim Lato.
Siç shkruan “omroepgelderland.nl”, Lato është gjetur i vdekur të shtunën pasdite në Nieuwe Ubbergseëeg në Nijmegen.
“Njeriu i lindur në Shqipëri kishte pas vetes një ushtri kreditorësh. Festim Lato u raportua i humbur nga familja e tij javën e kaluar. Trupi i tij u gjet në rrugë në Nijmegen të shtunën pasdite. Policia ende po heton për të zbardhur rastin”, shkruan media holandeze.
Festim Lato
“Gjatë viteve të fundit, Lato ka qëndruar në një shtëpi të largët në Afferden, në komunën e Betuwe. Në shtëpinë ku jetonte ai, fluturojnë flamujt e Holandës, Shteteve të Bashkuara dhe Çamërisë, një rajon në kufirin e Shqipërisë dhe Greqisë që po përpiqet për pavarësi. Lato e kishte shpallur veten president të këtij rajoni”, shkruan më tej media.
Në shtëpinë ky jetonte Lato, valviten flamujt e Holandës, SHBA-ve dhe Çamërisë
Zandberg është i tronditur nga vdekja e shqiptarit. “Ishte një njeri simpatik me një bisedë të qetë”, thotë ai.
Si një president i vetëshpallur, Lato rregullisht kishte paraqitje publike, siç ishte në Parlamentin Europian në Bruksel dhe në demonstrata të ndryshme për pavarësi më të madhe.
“Ai e kishte marr shembull Kosovën në një intervistë me Elsevier Weekblad vitin e kaluar. “Në vitin 2008, Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia”, shkruan më tej media holandeze.
Pamje nga vendi ku i gjet i vrarë presidenti i vetshpallur i Çamërisë Festim LatoFOTO GALERI
“Përveçse ishte president, Lato ishte gjithashtu trajner i kombëtares së futbollit të Çamërisë. Në vitin 2017, ajo skuadër në Hagë fitoi finalen e turneut për Kupën Botërore të UNPO, një turne për vendet dhe rajonet jo të njohura”, përfundon shkrimin “omroepgelderland. /BotaSot/ KultPlus.com
Pa mëdyshje, ideshmëria e lartë kreative dhe shpërfaqja e saj sensitive e krijuesit, varet përherë nga përkushtimi dhe ndiesimi i ideshmërisë së kreativitetit të tij artistik. Zatën, ky kreativitet shpërfaqjes do të jetë i mirëpritur, nëse në te vërehet idealizmi dhe realizimi i mirëfilltë i komunikimit të lartë artistik.
S’do mend, se kjo krijimtari e lartë rezonuese, vërehet qartas edhe në pikturën e piktorit Ndoc Martinit. Krijimtaria e tij, mbeti përherë, një krijimtari e qartë dhe e formësuar me idealizmin e lartë sensitive dhe fare ndiesor. Ky ndijim, zatën, u shpërfaq bukur me rezonancën më të lartë kreative.
Krijimtaria e Ndoc Martinit, është tejet e vlefshme dhe mjaft domethënëse. Ajo rrëfehet përherë me ndijimin më të lartë realist. Andaj, për këtë, krijimtaria e tij, është pa dyshim, sensitive, e formësuar, idealiste dhe me një ndjesi të lartë dhe të qartë kreative. Këtë rrëfim, piktori Martini, e përjetoi dhe e realizoi me ndijimin më të lartë komunikativ, artistik dhe estetik. Ishte pa dyshim, gjithnjë shpërfaqës i denj i kohës dhe pa dyshim shpërfaqës i kombëtarës shqiptare.
Piktori, Ndoc Martini lindi në Shkodër më 1880. Shkodra përshkuhet si një qytet i artit, i jetës dhe i ngjyrës. Aty u linden edhe shumë krijues të tjerë, si; Kol Idromendo, Andrea Kushi, Simon Rrota… Martini rrjedhë nga një familje e respektuar e zones Grudë. Dhe, që nga mosha e hershme, kur ishte nxënës, vërehej kjartas talenti tejet i lartë për arte figurative.
Andaj, që nga rinia, ai shpërfaqi idejshmëri të lartë për vizatim. E, në mjediset e shkollës ia mundësojnë që të hapi një ekspozit me punimet e tij të nduarnduarta.Me këtë zgjuarësi të jashtëzakonshme për artin, vendosi që të bëhej piktor, gjithsesi duke hezituar që të pasurohet me njohuri të reja për artin.Dhe, nga kjo kohë e hershme, ka mbetur vetëm një punim i quajtur ”Portret fëmije” që është ruajtur në Galerinë e Shkodres. Ai në vitin 1902 shkoi në Itali [Romë] për të studjuar në një nga shkollat e artit. Këtu krijoi një mori veprash, por si më e rëndësishmja cilësohet kompozimi, ”Dy malësorët”
Eshtë tejet e kuptueshme, se të gjithë piktorët e Rilindjes, rëndësi të konsiderueshme i kanë kushtuar portreteve. Edhe piktori Ndoc Martini, iu kushtoi rëndësi të madhe portreteve. Pra, këto portrete të tij u realizuan me një vëmendje të posaçme, por edhe me një ndjesi shumë të lartë kreative.
Zatën, ky kreativitet ishte shumë i sensibilizuar dhe tejet i formësuar. Ky formësim, ishte një shpërfaqje e detajuar për mrekulli. Ai, gjithsesi, këto portrete, i kishte studjuar në detaje dhe, ato s’do mend, rezononin me një shprehje tejet analitike. Pa dyshim ky analizim, i mrekullueshëm, dendur u shpërfaq me një invencion të lartë dhe tejet konkretizues.Rrjedhimisht, ky konkretizim, u tregua bukur. Dhe, kjo bukuri rrezatuese, përherë u tregua në të gjitha tablotë e tij sensitive dhe kreative.
Zatën, piktori Ndoc Martini, bëri një mori portretesh, duke u përqendruar në një analizim kreativ, fare të formësuar dhe në një kreativitet tejet të sensibilizuar. Mu këtu, piktori u përqendrua dhe pati të drejt dhe pati shumë sukses.
Ai, pa dyshim, u përcaktua, sidomos për disa njerëz të shquar, si; Rafaeli, Dante, Galileu, Verdi, Mikelanxhelo e ndonjë figurë tjetër madhore. Megjithatë, nga të gjitha portretet e realizuara, pa dyshim për invencion të lartë kreativ dallohet portreti ”Doktor Prelë Martini” [46 x 52], 1914.
Kjo vepër tejet sensitive, e ruan atmosferën e kohës. Zatën, mënyra e paraqitjes, tregon dendur për një frymë romantike e melankolike të pikturës shqiptare të asaj periudhe.
S’do mend se atmosfera e punimit rrëfen një shprehje të një zymtësie, që gjithsesi shkaktohej nga zymtësia e jetës shqiptare në përgjithësi dhe e autorit në veçanti. Pa mëdyshje, ky portret radhitet në mesin e portreteve më të realizuara të asaj kohe. Dhe, sigurisht konsiderohet si një portret tejet cilësor i periudhës së Rilindjes shqiptare.
Ky portret, gjithsesi na krijon përfytyrime më të qarta për kohën e realizimit, duke na dhënë psikologjinë e intekektualit shqiptar. Andaj, pas portretit të Idromenos [Motra Tone] ky portret i piktorit Martini është pa dyshim portreti më i realizuar.
Gjithsesi, piktori Martini, interesim të shtuar tregoi edhe në shpërfaqjen e peizazhit. S’do mend se edhe në këto peizazhe, piktori pati ndjesi shumë të lartë të rrëfimit përmbajtësor. Ai, në tablotë e tij, me përpikëri tregoi dashuri dhe pamje nga disa qytete si; Shkodra, Napoli, Roma, Venecia dhe ndonjë qytet tjetër.
Ndoc Martini, ky piktor i talentuar dhe me një rezonancë tejet të theksuar, interesim tejet të dukshëm tregoi edhe për grafikë. Shqetësimet e veta, ai arriti t’i shpërfaq nëpërmjet të shumë gravurave, të cilat u botuan në vitin 1907 nga shoqëritë shqiptare të Amerikës.
Gjithsesi, shpërfaqja e subjekteve të grafikave, përfshijnë kompozime të shumëllojta për figurën e Skënderbeut, tevona pamje nga Shkodra, Rozafa, Buna, luftëtar shqiptar dhe figura të shumëllojta të arbëreshëve dhe valltarësh të veshur me kostume kombëtare shqiptare.
Supozohet se piktori Martini, është larguar nga Italia për në Francë rreth vitit 1913. Dihet mirëfilli se gjatë kësaj periudhe, piktori punoi pranë një piktori francez i quatur Pensi.Ai, këtu krijoi një numër të konsiderueshëm veprash të cilat u mirëpritën bukur.
Megjithatë, në këtë kohë sëmundja e tuberkulozit e rëndoi shumë. Dhe, pas një kohe të shurtër në sanatorjumin antituberkular të Parisit, u shua jeta e tij në moshën 36 vjeçare duke na lënë një opus të vlefshëm sensitive e kreativ. Një pjesë e veprave ka mbetur jashta atëdheut, e një pjesë tjetër është zhdukur.
Andaj, krijimtaria e Ndoc Martinit është e vlefshme dhe tejet domethënëse. Ajo, rrëfehet pëherë me ndijimin më të lartë të artit realist. Krijimtaria e tij, s’do mend është sensitive, e formësuar dhe e idealizuar me një ndjesi të lartë e të qartë kreative. Këtë rrëfim, piktori Martini, e përjetoi dhe e realizoi me një ndijim të lartë komunikativ, artistik dhe estetik.
Ai, pati dëshirë, angazhim dhe përkushtim të lartë në kreativitetin e tij , ndiesor, sensitive dhe fare përmbajtësor. Ishte shpërfaqës i kohës dhe realizues i ndijimit të lartë të Rilindjes kombëtare e shqiptare. Dhe për këtë do të mbahet në mend me kreativitetin e tij ndjesor dhe tejet sensitivë. /BotaSot/ KultPlus.com
Shkrimtari Adil Olluri, ka publikuar botimin e dytë të romanit “Bartësi i shpirtrave të përzënë”
Botimi është bërë nga Shtëpia Botuese “Artini” në Prishtinë ndërsa recensente e librit është Meliza Krasniqi.
Për këtë roman kanë ardhur vlerësime të shumta, ku ndër to veçojmë:
“Ky roman nuk është sprovë pikënisjeje, por një arritje e madhe, një fakt letrar e kulturor jo vetëm në jetën e autorin, por edhe në letërsinë bashkëkohore shqipe”, Virion Graçi, shkrimtar.
“”Olluri e trajton një fragment tragjik të luftës, shpërnguljen me dhunë, duke e vendosur një “hero frikacak” në qendër të romanit. Ai me romanin e tij të parë jep shenjat e një pjekurie estetike e rrëfimtare”, Gëzim Aliu, shkrimtar.
Piktura në ballinën e romanit është realizuar nga Anton Krasniqi. /Insjaderi/ KultPlus.com
Autostrada Bienale, në ambientin e Hamamit të vjetër të Prizrenit ka mbajtur konferencën me temë “Revolucioni jemi ne” ku u fol për revolucionin si art, e poashtu edhe për revolucionin në art, përcjell KultPlus.
Konferencën e hapi organizatori i festivalit, për t’ia dhënë fjalën më pas disa prej artistëve panelistë. Sot u fol për revolucionin si art, e poashtu edhe për revolucionin në art.
Artistët shprehën mendimet e tyre se cka është revolucioni për ta, si e shprehin ata revolucionin në art dhe si duhet të realizohet ai në jetë.
I pari qe mori fjalën ishte kuratori i festivalit, Giacinto Di Pietrantonio, sipas të cilit revolucioni funksionin atëherë kur ne vendosim t’i shohim gjërat në aspekte apo këndvështrime tjera. Sislej Xhafa, revulucionin e shihte si vetë ekzistencë të qenies. Yehuda Safran, artin në përgjithësi e konsideronte si dicka që na falë çlirim nga konsporacioni dhe na lejon të lidhemi me atë që është përtej nesh. Secili është i lindur të flas një gjuhë që askush nuk e kupton, detyra e cdo artisti është që ta paraqesë gjuhën e vetë para të tjerëve.
Dhe si çdoherë kur mbledhen artistat, edhe për diskutime serioze, prapë se prapë arti zë vend. Klod Dedja mori fjalën me nja cantë të vendosur mbi kokë dhe duke përsëritur disa herë radhazi “Revolucioni jam unë. Revolucioni je ti. Revolucioni është ai. Revolucioni jemi ne. Revoulcioni jeni ju. Revolucioni janë ata”. Klod Dedja e shihte revolucionin si mbijetesë. Deklaroi se “Pa revolucion jemi asgjë”. Dhe në fund për Tomasso Pincio-n, revolucioni fillon nga vetja. “Kapeni karrigen apo ulësen që gjendet në shtëpine e juaj, dilni në rrugë. Revoltohuni me gjërat e juaja./ KultPlus.com
Pikërisht me 20 korrik të vitit 1995, urrejtja e politikanëve të Serbisë vazhdoi me eskalimin e radhës.
“Vrisni 1 serb dhe do ti vrasim 100 myslimanë” ishte thënie
e famshme dhe e tmerrshme e Aleksandar Vučić, asokohe sekretar i Partisë
Radikale ndërsa sot President i Serbisë.
Dje nëpër rrjete sociale ka qarkulluar videoja kur Vučić e
thotë këtë fjali në një kohë kur në Bosnje nisi lufta e inicuar pikërisht prej
Serbisë.
8372 persona janë vrarë vetëm gjatë disa ditëve të korrikut të vitit 1995 në Srebrenicë! Numri i viktimave në Bosnje ka qenë shumë më i madh- mbi 100.000 të vrarë. Ky fjalim e tregon se deri ku shkoi urrejtja e serbëve për boshnjakët dhe për ata që ishin myslimanë. Fjalimi u mbajt në Parlamentin e Serbisë.
Vučić asnjëherë nuk ka kërkuar falje për këtë fjalim apo
edhe për krimet që shteti serb i ka kryer në Bosnje.
Në Prijedor, dje u varrosën edhe viktimat e pafajshme të luftës së vitit 1992, duke u hapur kësisoj plagë nënave dhe familjarëve të Bosnjës që humbën më të dashurit e tyre në Srebrenicë, por edhe në Sarajevë dhe në tërë Bosnjën. / KultPlus.com
Ermonela Jaho të shpërthen imagjinatën, në interpretimin e një ndër mbretëreshave më të famshme të historisë shkruan specialistja e letërsisë angleze Stephanie Russo.
Anne Boleyn, bashkëshortja e dytë dhe më famëkeqe e Henrit të VIII është subjekti ideal për një opera. Historia dramatike e Anne Boleyn ka kënaqur imagjinatën e publikut për pesë shekuj.
Ky produksion i 2019 i Operas së Australisë, pasqyron apelin dhe sidomos magjepsjen që tregimi i Ana Bolenës (në versionin italisht) ka ushtruar mbi gratë.
Në skenografi paraqiten imazhet e horizontit modern të Londrës. Një lule në skenë është duke kujtuar ende lulet që mbetën në varrin e Ana Bolenës në përvjetorin e ekzeutimit të saj, më 19 maj, çdo vit.
Në një moment, Ana Bolena (e luajtur nga Ermonela Jaho) shfaqet si një nga grupet e grave që duket se po vizitojnë Londrën në të ardhmen. Në këtë prodhim të vetëdijshëm dhe reflektues, ajo duket se e njeh aftësinë e saj për të duruar.
Anna Bolena e Donizetti ishte suksesi i tij i parë ndërkombëtar dhe ai i shkroi bashkëshortes së tij pas premierës së tij në dhjetor 1830, se audienca dukej e çmendur. Publiku që merrte pjesë në produksion e 13 korrikut në Shtëpinë e Operës së Sidneit dukej se pajtohej: duartrokitja ishte e gjatë dhe e shthurur, sidomos për performancën impresionuese Jahos si Bolena, shkruan Stephanie Russo.
Inkorporimi i imazheve dixhitale është veçanërisht efektiv në skenë përfundimtare, me një dritë të zbehtë të bardhë duke e bërë edhe më të dukshme dhunën e papritur me goditjen me shpata ndaj Anes.
Ndërsa shënimet përfundimtare të operës po këndohen nga një Anna pas vdekjes, vetë firmosja e Anne Boleyn – “Anne the queen” shfaqet në shkronjën e kuqe në skenë.
Është një kujtesë që këta njerëz kanë jetuar dhe kanë vdekur. Përtej aftësisë së saj për të frymëzuar fluturimet e mëdha të imagjinatës operistike, Anne ishte një grua e vërtetë, e ekzekutuar në dëshminë më të zjarrtë, nga burri që u martua.
Martin Camaj, u lind më 21 korrik 1925 në një zonë malore, në Temal të Shllakut. Ky mjedis i egër malor do të lërë mbresa dhe do të ndikojë te shkrimtari dhe gjuhëtari i ardhshëm. Që në fëmijëri u dallua për një zgjuarsi të veçantë, gjë që u ra në sy prindërve të Camajt. Kështu atyre u lindi dëshira që Martini të mos ndiqte rrugën e disa bashkëmoshatarëve për t‘u bërë çoban në ato zona, por të arsimohej më tej. La Temalin e largët dhe erdhi në Shkodër për të ndjekur mësimet në kolegjin Saverian, një kolegj me emër në të cilin kishin studiuar patriotë, shkrimtarë, gjuhëtarë dhe mësues të afirmuar në profesionin e tyre. Pasi mbaroi studimet në këtë kolegj, filloi të ushtrojë detyrën e mësuesit në fshatin Prekal të zonës ku lindi, 25 km larg Shkodrës. Bindjet e tij nuk pajtoheshin me regjimin e kohës, prandaj në vitin 1948, në moshën 23-vjeçare arratiset për në Jugosllavi. Pas disa peripecish, ai filloi studimet e larta në Universitetin e Beogradit, në degën Gjuhë-Letërsi Sllave dhe latine, pranë profesorit të dëgjuar kroat, Henrik Bariç. Menjëherë prirjet e tij letrare i konkretizoi me botimin e dy vëllimeve poetike “Nji fyell ndër male” (Prishtinë, 1953) dhe “Kanga e vërrinit” (Prishtinë, 1954). Nuk i dimë rrethanat se si u krijuan, por Martin Camaj, 8 vjet pasi ishte arratisur dhe pasi kishte mbaruar Universitetin e Beogradit, në vitin 1956, posa i kishte mbushur 31 vjetët, shkoi për studime pasuniversitare në Romë, duke lënë përfundimisht Beogradin dhe duke u bashkuar me shokët e një ideali E. Koliqin, K. Gurakuqin, M. Krujën etj. Në Universitetin e Romës u specializua për gjuhësi, duke konsoliduar gjithnjë e më shumë formimin e tij filologjik. Ai zgjodhi si temë disertacioni veprën e parë të gjuhës shqipe “Mesharin” e Gjon Buzukut, një studim mjaft interesant dhe i rëndësishëm për kohën kur u shkrua. Fillimisht Martin Camaj do të jetë lektor në Universitetin e Romës pranë katedrës së gjuhës dhe të letërsisë shqipe që drejtohej nga shkrimtari E. Koliqi, por njëkohësisht që për disa vjet qe edhe kryeredaktor i revistës prestigjioze “Shêjzat”(Le Pleiadi) (1957-1978) që dilte në Romë.
Por jeta e këtij intelektuali ishte në lëvizje. Pas një qëndrimi prej afro 10 vjetësh në Romë, do të lerë kryeqytetin italian dhe do të vendoset në Mynih të Gjermanisë, ku do të merret kryesisht me studime gjuhësore. Në Universitetin e atij qyteti do të mbrojë me sukses një temë nga fusha e formimit të fjalëve të shqipes, të titulluar “Fjalëformimi i shqipes. Mënyrat e formimit të emrave të vjetër.” Në Mynih jo vetëm do të mbajë leksione për studimet albanologjike, por pas disa vjetësh do të themelojë katedrën e gjuhës shqipe në atë universitet që do ta drejtojë gjatë 20 vjetëve, prej vitit 1971-1990, vit në të cilin doli në pension.
Veprimtaria Gjuhësore
Dyzet vjet më parë Martin Camaj botoi në gjermanisht “Libri i mësimit të gjuhës shqipe”(Lehrbuch der albanischen Sprache, Otto Wiesbaden, 1969, 136 f.) (ribotuar, më 1991 dhe1997). Ky botim do t‘u shërbente të huajve për të mësuar gjuhën shqipe, krahas edhe të librave të tjerë të botuar në atë kohë me të njëjtin qëllim. 15 vjet nga botimi i parë, më 1984 Martin Camaj doli me një botim tjetër me titull “Gramatika shqipe” (Albanian Grammar with eksercises, chrestomathy and glossaries, Wiesbaden, 337 f.) Botimi në anglisht është më i plotë, më i hollësishëm e më i gjerë si vëllim se “Libri i mësimit të gjuhës shqipe”. Me të drejtë mund ta konsiderojmë vepër të re të autorit. Botimi i vitit 1984 njohu edhe një ribotim të saj, të përkthyer në italisht nga studiuesi Ardian Vehbiu dhe të botuar në Kozencë, më 1995. Këtë vepër përkthyesi e shoqëron me një parathënie të shkurtër, ku vlerëson punën e veçantë të autorit në rrafshin gjuhësor, por njëkohësisht Martin Camaj vlerësohet si një nga personalitetet më të shquara të kulturës shqiptare të pasluftës.
Martin Camaj ka një veprimtari të pasur shkencore dhe botuese. Janë me dhjetëra studimet dhe veprat me karakter gjuhësor nga fusha të ndryshme të gjuhës shqipe që përgjithësisht i përkasin historisë së gjuhës shqipe, veçanërisht studimit të autorëve të vjetër, dialektologjisë, përqendruar te të folmet arbëreshe të Italisë, hartimit të teksteve etj., të cilat autori i botoi, përveç Romës dhe Mynihut, edhe në Firencë, Palermo, Sofie, Wiesbaden, Dysendolf, Gutemberg, Nju York etj. Ata u botuan në disa gjuhë, si në italisht, gjermanisht, anglisht, serbo-kroatisht etj. Duke qenë se krijimtaria e tij gjuhësore është në gjuhë të huaj, lind nevoja e përkthimit në gjuhën amtare të veprës gjuhësore të Camajt, gjë që do të ishte një shërbim i mirë për studiuesit e lexuesit.
Studimet për fjalëformimin
Një ndër shkrimet e para me karakter gjuhësor është artikulli prej 9 faqesh, shkruar në serbokroatisht me titull “Kontribut për njohjen e grafisë së Gjon Buzukut”. Është një punim i shkurtër, por me interes për shpjegimet që ka dhënë Martin Camaj për disa shkronja të veprës së Gjon Buzukut. Por monografia e parë gjuhësore, që ka qenë tezë e doktoraturës, ka si titull “Meshari” i Gjon Buzukut. Kontribute linguistike me një studim për origjinën e tyre”, shkruar në italisht. Ky studim i M.Camajt do të botohej në revistën “Shejzat” në vitin 1960. Nuk është një botim i gjatë, ka rreth 89 faqe. Ka vlerë për historinë e gjuhës shqipe dhe veçanti për disa probleme të diskutueshme për veprën dhe autorin e “Mesharit” në atë vit dhe më vonë. Në veçanti kontributet për studimet buzukjane të M.Camajt i ka analizuar akademiku kosovar, Rexhep Ismajli. Që në fi llim të veprimtarisë së tij shkencore M.Camajn e kanë tërhequr autorët e vjetër. Kështu, duke punuar edhe me studiuesin gjerman, Rudolf Trofenikun, i cili në vitin 1977 botoi veprën e Pjetër Bogdanit “Cuneus prophetarum” të shoqëruar me një parathënie nga vetë Trofeniku dhe me një paraqitje të shkurtër nga Zef Valentini në italisht, Martin Camaj në pesë faqe në shqip jep një pasqyrë të hollësishme të alfabetit të P.Bogdanit që e titullon “Çelës për leximin e veprës”. Interesi për veprën e Pjetër Bogdanit vazhdoi edhe më pas, kur në vitin 1990, në prag të daljes në pension botoi një artikull për këtë autor në revistën “Albania”, nr.1 që dilte në ShBA. Të gjitha planet e tij nuk u realizuan, pasi vdekja e rrëmbeu shumë shpejt. Ai së bashku me studiuesin Valter Braun dhe dr. Elvira Graser kishin piketuar platformën e një botimi të plotë për veprën “Çeta e profetëve”, në tri vëllime, që do t‘u kushtoheshin veçorive gjuhësore të veprës, si: grafia, fonologjia, morfologjia, sintaksa dhe fjalori. Në vitin 1966, Martin Camaj botoi monografi në gjermanisht “Fjalëformimi i shqipes. Mënyrat e formimit të emrave të vjetër.” 1966, 175 f.) Është një vepër që paraqet interes edhe sot në disa çështje të fonetikës historike dhe të studimeve etimologjike, ndonëse disa probleme të trajtuara këtu janë kapërcyer nga gjuhësia jonë gjatë 40 vjetëve nga koha e botimit. Sidoqoftë, në disa anë ruan edhe sot vlerat e saj.
Studimet dialektore
Autori, duke jetuar larg atdheut-mëmë, në disa raste, duke mos u njohur edhe me të gjitha botimet dialektore, të kryera në Shqipëri, edhe nga vetë mundësitë që kishte, u mor me studimet dialektore arbëreshe të provincës së Avelinos, të Falkonares, të Bariles, të Vila Badesës etj. Camaj nuk kishte si qëllim më vete që të paraqiste vetëm veçoritë gjuhësore të këtyre të folmeve. Në mënyrë të veçantë, duke ndjekur metodat bashkëkohore, donte të paraqiste edhe historinë e tyre, por edhe aftësinë që kanë pasur këto të folme për të ruajtur traditën, duke pasqyruar përmes gjuhës, zakoneve, riteve identitetin, ndonëse kishte disa shekuj që kishin lënë atdheun e të parëve. Dy dialektologë të afirmuar, J.Gjinari e Gj.Shkurtaj kanë vërejtur se Martin Camaj që nga fillimi i viteve ‘60 të shekullit të kaluar deri në fund të viteve ‘80 kreu një hetim sistematik rreth të folmeve të ndryshme arbëreshe dhe arriti të përshkruante tipin më përfaqësimtar të zonave të ndryshme dialektore, sidomos të atyre më anësore (periferike) dhe më të ekspozuara ndaj ndikimit asimilues të italishtes. Me interes janë tri monografitë e hartuara nga Martin Camaj me karakter dialektologjik, si: “E folmja shqipe e Grecit në krahinën e Avelinos”, Firenze, 1971, 120 f. italisht. Është një ndër monografitë e para të shkruara për një të folme arbëreshe. Gjashtë vjet më vonë botoi në gjermanisht monografinë e dytë me karakter dialektologjik të titulluar” “E folmja shqipe e Falkonares në krahinën e Kozencës”, në gjermanisht 1977, 148 f. dhe më 1991 botoi monografinë e tretë “E folmja arbëreshe e Shën Kostandinit në krahinën e Potenzës”, në italisht. Gjithashtu, Camaj ka shkruar edhe artikuj të tjerë me karakter dialektologjik. Gjithashtu, nga kjo fushë janë me interes shkrimet për probleme të bilinguizmit dhe të plurilinguizmit gjuhësor.
Kostumet popullore janë veshja që na dallon ne shqiptarët për kulturën dhe traditën tonë. Në Pazarin e Krujës teksa shëtit në kalldrëm i cili të jep ndjesinë e kthimit mbrapa në kohë ajo që të bie në sy janë kostumet popullore të trevave shqiptare të punuara nga duarartat krutane.
Këto kostume të cilat qëndrojnë të varura në dyqanet karakteristike të pazarit nuk mund t’i shpëtojnë dhe syrit të turistëve, të cilët mahniten nga punimi i tyre, detajet dhe ngjyrat.
Në Pazarin e Krujës ka një larmi kostumesh popullore dhe shumica e tyre janë të punuara me dorë me fije ari nga gratë krutane të cilat vazhdojnë ende pasionin e të punuarit të tyre në mënyrë tradicionale.
Elida Çela një kostumografe krutane ka ndarë pasionin e saj 20-vjeçar të punimit të kostumeve popullore të gjithë trevave shqiptare në mënyrë tradicionale për Agjencinë Telegrafike Shqiptare.
“E kam pasur pasion qëndisjen që në moshë të vogël, pasi jam rritur me një gjyshe e cila ka endur boçat e gjithë grave krutane. Në fëmijërinë time e kam nisur duke qëndisur për kukullat dhe sot kam biznesin tim me kostume popullore tradicionale”, tha Çela.
Çela u shpreh se, “këtu vijnë turistë nga gjithë bota dhe ajo që atyre i binte në sy është teksa më shikonin mua kur qëndisja veshje të ndryshme popullore. Fillimet e mia i kam nisur duke bërë 4 ose 5 kostume në vit. Duke parë që kërkesa për to ishte në rritje qoftë nga turistët e huaj por dhe nga vizitorët vendas tani unë kam arritur të realizojë me punim dore gjithë kostumet e trevave shqiptare”.
“Kjo trashëgimi e të punuarit të kostumeve popullore në mënyrë tradicionale duhet të trashëgohet dhe në breza pasi është një vlerë e madhe për ne. Duhet të futet madje dhe si lëndë në shkolla puna e dorës ”, tha Çela.
“Një jelek do gati 1 muaj punë të përfundoj pasi punohet me fije ari dhe është një punë mjaft delikate e cila kërkon passion por ka gjithashtu dhe fitim”, u shpreh Elida Çela kostumografia krutane.
Veshje me fustanellë apo xhubletë, këpucë me apo pa xhufka, veshje me tirq apo çitjane, versionet e ndryshme të kostumeve popullore të trashëguara ndër breza apo të punuara së fundmi do e bëjnë eksplorimin e veshjeve në Pazar një eksperiencë më vete.
Hulku i madh, një Fredi Mercuri fëmijë, Khaleesi dhe Lordi Varys nga “Froni i Shpatave”; të gjithë këto personazhe mund ti shohësh në San Diego, për përvjetorin e 50 të “comic con”, një nga eventet më të mëdha të kulturës pop në botë.
Fansat janë veshur si super heronjtë dhe karakteret e preferuara të tyre me shpresën që edhe do të takojnë disa nga aktorët që i luajnë ato.
“Është e jashtëzakonshme. Nuk munda të hyja vitin e kaluar dhe më në fund u regjistrova këtë vit. Dhe ja ku jam. Është e pabesueshme. Është diçka shumë e bukur që ky festival vazhdon prej kaq shumë kohësh. Dhe vazhdon madje të rritet. Respekti për këtë kulturë vazhdon të rritet”, shprehen fansat.
Eventi është argëtues edhe për familjet. Duket sikur bën aktivitete në grup, njerëzit bëjnë foto dhe fëmijët janë ata që gëzohen më shumë.
Ka nga ata që presin me padurim panelet ku diskutohet për “Fronin e Shpatave”, “Walking Dead” etj. Atje mund edhe të takojnë ndonjë prej heronjve të tyre.
Në kuadër të ciklit “Sekrete mjeshtërie”, Ministria e Kulturës ka publikuar sot historinë e veçantë të 81-vjeçarit Muhedin Makri, që bën gurin të “flasë” në Gjirokastër.
Muhedin Makrin e gjejmë të ulur te sofati. Është 81 vjeç. Nuk është duke numëruar tespihet, siç do bënte çdo moshatar i tij. Me daltë dhe çekiç gdhend pllaka guri. “Po gdhend ‘lulen e jetës’”, thotë ai, ndërsa i mëshon daltës dhe grimcat e gurit i ngjiten në fytyrë.
Pas ndërrimit të sistemeve, pasi kishte prodhuar për 4 dekada lugë e thika, iu kthye një pasioni të hershëm, atij të gurgdhendësit.
E tanimë u bënë 27 vjet, që në rrasa guri, që qyteti i hirtë i ka me shumicë, gdhend konturet e Kalasë shekullore, portrete figurash historike, që nga Skënderbeu, Ismail Qemali, Naim Frashëri, Musine Kokalari, Çerçiz Topulli e deri te shkrimtari i madh, Ismail Kadare, që i ka dhënë qytetit, po aq sa edhe i ka marrë. Por nuk mungon as imazhi i diktarorit Enver Hoxha.
Turistët i kërkojnë dhe Muhedini nuk përton t’i mëshojë daltës. Të huajt i pëlqejnë shumë punët e tij, por shpesh kufizohen për shkak të peshës së rëndë të gurit.
Por Muhedini nuk mërzitet. Në dyqanin e tij në Pazar, në rrugicën që të nxjerr për te Kalaja gjen vepra të të gjitha përmasave.
Teksa shohin këtë burrë të moshuar, duke punuar i përqendruar mbi pllakën e gurit, nuk do të kishte turist, që nuk do të ndalte këmbët për ta ndjekur nga afër. Ai të fton me një buzëqeshje dhe të tregon se sa orë punë mund t’i duhen për të realizuar një figurë apo si i nxjerr modelet, format. Për të përfunduar “Lulen e jetës” i duhen 4 orë punë.
Nuk është shumë nxehtë dhe preferon të punojë jashtë, ndërsa që brenda dëgjohet goditja daltës. Janë tre breza që punojnë gurin. “Ia kam mësuar zanatin edhe fëmijëve”, thotë ai, “mend për shkollë s’kishin, por kanë talent, librat i mbushnin me vizatime”. Një dozë krenarie fshihet në zërin e tij. Ndryshe nga shumë të tjerë që tradita e zanati po u shuhet bashkë me jetën sepse nuk kanë se kujt t’ua trashëgojnë, Muhedini e ka shtëpinë dhe zemrën plot.
Dyqani është mbushur me punë të përfunduara: shenja horoskopi, simbole automjetesh, kafshë e shpendë të gdhendura apo motive ornamentale. Ka edhe simbole politike, por i moshuari thotë se i gdhend se kërkohen nga klientët, jo se merret me politikë.
“Unë jam i vetmi njeri që nuk merret me politikë. Nderoj vetëm njerëzit e punës. Kam qenë i ndershëm në atë kohë dhe i ndershëm do vdes”.
Kur dëgjon të birin të ankohet apo të kërkojë diçka nga shteti, ai çohet vrik dhe thotë: “Kam punuar gjithnjë me djersën e ballit dhe kurrë nuk i kam kërkuar dikujt diçka. Unë nuk dorëzohem!”, thotë ai dhe i kthehet fletëve të “Lules së jetës”.
Matt Taylor, i lindur në Ohio në vitin 1983, ishte rritur në Amerikën e kohës e cila për fëmijët e kësaj gjenerate njihet si epoka e filmave të animuar. Që atëherë ka qenë i dhënë pas vizatimeve dhe animacionit.
Sot vepron në Los Angeles, është në mesin e yjeve të botës së pafundme të animacionit, ka punuar në serialet me të njohura të filmit të animuar si “Rick and Morty Exquisite Corpse” e “King Star King” që ka fituar çmimin “Emmy”, shkruan sot “Koha Ditore”.
Aktualisht bashkëpunon me rrjetin e njohur “Cartoon Network”. Lista e veprave të Taylorit – mysafir special i “Anibarit” të sivjetmë bashkë me Bryan Newtonin – është e gjatë. Ashtu sikurse edhe rrëfimi i tij.
Kur si fëmijë Taylor kishte parë për herë të parë “Lion King”, ishte mahnitur nga realizimi. Pasi që kishte shikuar filmin kishte marrë një letër të bardhë dhe në të kishte vizatuar “Timon” dhe kishte shkruar se sa shumë i kishte pëlqyer filmi. Të njëjtën ia kishte dërguar kompanisë “Disney”.
Për të, në atë moshë “Disney” ishte një ëndërr. Edhe pse nuk e kishte pritur që ata do t’i përgjigjeshin, Taylor kishte pranuar po ashtu një letër nga “Disney” në të cilën ishte shkruar: “Jemi të lumtur që je i interesuar për animacionin. Këtu keni disa rregulla të animacionit”.
Ishte një mesazh ky më shumë teknik që u dërgohet njerëzve të shumtë që në atë kohë dëshironin të kishin një kontakt me këtë kompani. “Disney” ishte një ëndërr sikurse edhe pranimi i një letre prej këtij gjiganti. Mirëpo, me kohë Taylor do ta kuptonte se animacioni është shumë më shumë sesa “Disney”.
“Le Matin” ka botuar, të hënën e 7 majit 1900, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me kërkesat e Ismail Qemalit ndaj regjimit turk, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Qemal Beu
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Urimet e Mahmud pashës – Reformat në Turqi.
Athinë, 6 maj.
Mahmud pasha i telegrafoi nga Gjeneva Qemal beut, për ta uruar atë për largimin e tij nga Konstandinopoja.
Qemal beu është në favor të reformave serioze në Shqipëri, duke thënë se ndryshe situata në atë zonë mund të çojë në komplikime serioze.
Shkurtimisht, ai bën thirrje për njohjen e gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare, përdorimin e taksave të paguara nga populli shqiptar për Shqipërinë dhe krijimin e një sistemi gjyqësor të paanshëm.
Si rezultat i shkresave të shpeshta që ai mori nga Yildiz-Kiosk, ministri turk ka pasur shkëmbime të shumta me Qemal beun; ai përpiqet ta bindë këtë të fundit që të kthehet në Turqi, por Qemali refuzon kategorikisht këto këshilla.
Poeti Ali Podrimja, më 21 korrik të vitit 2012, u gjet pa shenja jete në qytetit Lodve të Francës, ku kishte udhëtuar për të marrë pjesë në një festival ndërkombëtar të poezisë.
Ali Podrimja u denoncua i zhdukur nga familjarët dhe të afërmit e tij të cilët thanë se kishin humbur kontaktet më të që prej datës 18 korrik.
Denoncimi që alarmoi diplomacinë kosovare u bë më 20 korrik. Një ditë më vonë, policia franceze gjeti trupin e pajetë të poetit në afërsi të qytetit Lodve ku ai kishte udhëtuar për të marrë pjesë në një festival ndërkombëtar të poezisë.
Sipas raportit të hetuesve francezë, mbi trupin e të ndjerit nuk janë gjetur shenja dhune dhe përjashtohet mundësia e vetëvrasjes. Për autoritetet franceze, Podrimja ka humbur orientimin gjatë një shëtitjeje në pyll dhe pas orësh të tëra lëvizjeje është dehidruar.
Ali Podrimja u lind më 28 gusht, 1942 në Gjakovë, Kosovë, në kohë lufte e rrethanash aspak të volitshme dhe pati një fëmijëri mjaft të vështirë. Ali Podrimja është autor i më shumë se dhjetë vëllimeve me poezi dhe mbahet sot nga kritika si përfaqësuesi më tipik i poezisë së sotme shqiptare dhe si një poet me emër dhe në shkallë ndërkombëtare.
Ndër veprat më të njohura të tij janë: “Thirrje” 1961 , “Dhimbë e bukur” 1967 , “Sampo” 1969 , “Torzo” 1971 , “Folja” 1973 , “Credo” 1976 , “Sampo 2” 1980 , “Drejtpeshimi” 1981 , “Lum Lumi” 1982 ,”Fundi i Gëzuar” 1988 , “Zari” 1990 , “Në bisht të sorrës” 1994 , “Buzëqeshje në kafaz” 1995 , “Ishulli Albania” , “Pikë e zezë në blu” 2005.
Nga sot deri më 26 korrik në qytetin e Mitrovicës, për vitin e nëntë me radhë organizohet Festivali Green.
Ky edicion organizohet nën temën “Për nënën natyrë” duke vënë në spikamë rolin e gruas dhe nënës në raport me mjedisin dhe burimet natyrore, duke synuar rritjen e ndërgjegjësimit dhe sensibilizimit të qytetarëve mbi zhvillimin e qëndrueshëm.
Gjatë këtyre ditëve të festivalit do të ketë shfaqje të filmave, muzikë, punëtori artistike, murale, debate, si dhe aksione mjedisore.
Të dielën në hapësirën e 7 Arte do performojnë dyshja latino-amerikane Helado Infinito dhe në vijim për tre net me radhë do shfaqen tre filma dokumentar si: “Solar Mama”, “Permakultura si rrugë drejt paqes” dhe “Ferdonija”.
Derisa në anën tjetër organizata holandeze Hope Box do të organizojë dialog artistik nën temën “Çfarë po ndodhë me Nënën Natyrë” që do fasilitohet nga artistja me renome ndërkombëtare Rienke Enghardt.
Me datën 26 korrik, parashihet të mbyllen aktivitetet përmes natës muzikore ku do të performojnë bende dhe artistë të ndryshëm si Mr Rez (DJ reggae), Sytë, Flaka Krelani, Gima & Band dhe Elton Deda.
Këtij edicioni i ka paraprirë ekspozita e fotografive nën titullin “Në mbrojtje të Faunës” me autor Arian Mavriqi, si dhe punëtoria “Code 4 Green” e organizuar nga Girls Coding Kosova me qëllim të zhvillimit të ideve e aplikacioneve që do ndihmonin gjendjen e mjedisit tonë.
Nesër, (21. 07.2019) në ora 12:00 deri në ora 21:00, në një atele private në Ulpianë, do të hapet ekspozita kolektive “Kuarti i artistëve”, përmes veprave artistike të 12 artistëve të ndryshëm.
Këta janë emrat që do të paraqiten në këtë ekspozitë kolektive me punimet e tyre janë: Merita Maloku, Bardha Buza, Festim Matoshi, Mina Krasniqi, Shqipe Berisha, Agron Mulliqi, Anton Krasniqi, Gent Kadriu, Linda Suhodolli,Leonoid Palushaj, Mentor Avdili dhe Shpëtim Mehmeti.
Stacioni i autobusëve, muzeu arkeologjik, ish-burgu, gjimnazi Gjon Buzuku dhe Kalaja ishin këto vendet ku zënë pjesë ekspozitat e këtij edicioni te festivalit Autostrada Biennale, i cili po mbahet në Prizren, shkruan KultPlus.
Si pikë nisje për pjesëmarrësit e këtij edicioni ishte stacioni i autobusëve që të ekspozuara kishte vepra të artistëve shqiptarë e të huaj. Në këtë lokacion kryesisht ishin vepra që shprehnin revoltë, ose vepra që para publikut mund të vinin në jetë vetëm përmes krijuesit të tyre.
Në muzeun
arkeologjik pjesëmarrësit, disa prej tyre për herë të parë, përpos veprave
artistike të cilat kishin ardhur të i shihnin, ata u njoftuan edhe me
materialet arkeologjike të zonës së Prizrenit e vendeve përreth.
Veprat e artit që zinin vend në muze ishin kryesisht piktura dhe fotografi.
Pas vizitës së muzeut, pjesëmarrësit vazhduan drejt gjimnazit “Gjon Buzuku”, brenda të cilit ekspozita ndodhej në një vend mjaft interesant, në tavanin e gjimnazit. Kësaj radhe, artistët përmes videos shpalosën artin e tyre para publikut.
Ish-burgu i qytetit ishte destinacioni i radhës. Vepra e artit që gjindej aty ishte si një top i rrumbullakët që funksiononte përmes elektricitetit. E në fund të vizitës së burgut, artistët u ndanë të kënaqur, pasiqë edhe një vend të frikshëm si burgu, arti arrin të fshehë aromën e frikës që normalisht do të mbizotëronte në një vend të tillë.
Destinacioni i fundit për ditën e parë të këtij edicioni, ishte kalaja e qytetit. Disa prej veprave u ekspozuan në televizorë, e disa në ekrane të mëdha. Veprat gjendeshin nëpër skutat e bukura të kalasë. Skuta këto, që kur bashkoheshin me bukurinë e kalasë, krijonin një atmosferë të këndshmë artistikë. / KultPlus.com
Klesta Qehaja është një nder talentet e veçanta e cila që nga fillimet e saj ka mahnitur publikun me zërin e saj. Disa vite më parë ishte fituesja e edicionit të 52-të të Festivalit për Fëmijë dhe përfaqësoi Shqipërinë në Junior Eurovision Song Contest 2016 në Maltë, shkruan KultPlus.
Ndërsa tani u shpall fituesja e çmimit të dytë në festivalin botëror të këngës dhe interpretimit (WCOPA – World Championchip of Performing Arts) në Los Angeles të Amerikës.
Këngëtarja e re, Klesta Qehaja në ketë festival ka qenë garuese në mesin e 2000 pjesëmarrësve nga e gjithë bota dhe triumfoi me medalje të argjendit. / KultPlus.com
