Një grua e bukur që skuqet kur flet, Të shoqin e varfër e bën si një mbret. Si mbreti ti jetën kaloje mbi dhe, Se shoqe si do vetë në gjit më ke!
Pse brenga heq ditën, hiç brengë mos ki, Se natën ke shoqen, balsam mu në gji. Ke shoqen besnike dhe çerdhen të ngritur, Urata e Zotit mbi ty paska zbritur.
Amvisa e bukur pa ndot e pa faj, Është vet’ parajsa për shokun e saj. Qëllimin e zemrës arrin veç ai, Që zemër e së shoqes lufton si e tij.
A është e dlirtë dhe gojësheqer? Shih dritën e bardhë dhe hijet i ler! Një grua e mirë, të pashmes ia shkon, Se rrojtja pa grindë shëmtinë e mbulon.
Kurbatka i ka marrë të folmen si mjaltë, Perisë që është përbrenda si baltë. Si qumësht pi hirrën që burri ia sjell, Xanxarja qumështin si hirrë e vjell.
Një grua e mirë jeton si manare, Por Zoti të ruajt prej gruas xanxare! Bilbili që pranë ka galën maraz, S’ka tjetër veç t’ikë nga burgu kafaz.
Prandaj nepër botë ti bridh si mjerush! Po z’bëre si thash, rri digju në prush! Më mirë je zbathur se çizmet burgji, Më mirë udhëtimi se grinda në shtëpi.
Në burg të kadiut më mirë më je, Se pranë shtëpisë në mjegull dhe re. Në odat e tua gëzimi s’ka vend, Kur zër’i sat shoqe e mbyt zërin tënd.
Bajram ngjan mërgimi për t’urtin njeri, Që grua me xhinde na ka në shtëpi. Kur fjalën e burrit s’e futka në vesh, Ahere i shoqi çitjanet pse s’vesh.
Kur zuskën budalle si grua ke pranë, Mos thuaj u martova, thuaj: gjeta belanë. Kur kilen e elbit s’ta mban amanet, Hambarin e grurit ma qaj me lezet.
I lumtur kush gruan e ka deli femër, Të dlirë nga dora, të dlirë në zemër. Një zuske që niset për trimin jaran, I thuaj: “Tët shoq moj na nxi me tigan!”
Kur kjo i buzëqesh dikujt që s’e njeh, Ahere mos thuaj: “jam burrë” se je pleh. Kur sheh se ajo dridhet si gjethja në pleh, Mendim të patundëshem mos prit, se s’të jep!
Shpëto nga kjo grua në Nil shko e bjer! Më mirë i vdekur se gjall’ e pa nder.
Sokrati ishte një filozof i lashtë grek, i cili konsiderohet themeluesi i filozofisë perëndimore. Burimi më i rëndësishëm i informacionit për Sokratin është Platoni.
Dialogët e Planonit e portretizojnë Sokratin si një mësues që mohon të ketë dishepuj, si një njeri i arsyes, i cili i bindet zërit hyjnor në kokën e tij, si një besimtar që ka përmbushur detyrimet qytetare të vendit të tij. Ai besonte se filozofia duhet të arrijë rezultate praktike në mirëqenien më të madhe të shoqërisë. Ai besonte gjithashtu se zgjedhja e njeriut është e motivuar nga dëshira për lumturi, dhe se kjo mund të arrihet vetëm me njohuri të drejtë të vetes – kjo është më shumë mundësi për të bërë zgjedhje që do të na sjellin lumturi të përjetshme që ne e dëshirojmë. Dënimi me vdekje Në vitin 399 para erës sonë, Sokrati dënohet me vdekje nga qeveria e Athinës nën akuzat se mohonte perënditë dhe kishte korruptuar të rinjtë me mësimet e tij. Trupi gjykues i ofroi Sokratit dy zgjedhje; 1) të hiqte dorë nga bindjet e tij; 2) të vdiste duke pirë helm – filozofi zgjodhi të dytën. Nxënësi i tij, Platoni, ishte i pranishëm në vdekjen e Sokratit dhe e përshkroi ngjarjen: “Pasi piu kupën me helm, Sokrati filloi të ecte nëpër dhomë për të ndihmuar përhapjen e helmit në organizëm, derisa këmbët iu mpinë. Mpirja iu përhap më lart, arriti në zemër, rrahjet e saj u ndalën dhe Sokrati vdiq”. Sokrati ishte 70 vjeç. Në shekullin XVIII, artisti francez Jacques Louis-David realizoi një pikturë nga kjo skenë duke u mbështetur në përshkrimet e Platonit dhe të një sërë autorësh të periudhës klasike.
Piktura ndodhet e ekspozuar në Muzeun e Artit Metropolitan të Nju Jorkut. Njih vetveten: Jeta e pashqyrtuar është më mirë të mos jetohet Besimi i Sokratit se duhet të reflektojmë për jetën që jetojmë, është jetojmë është frymëzuar pjesërisht nga shprehja e famshme e gdhendur në vendin e shenjtë të orakullit në Delfi, “Njih vetveten”. Sekreti i vlerës në profecitë e orakullit është vetë-njohuria, dhe jo unaza e deshifrimit. Sokrati ishte kaq pasionant për vlerën e vetë-hetimit, sa e shqyrtoi imtësisht jo vetëm jetën dhe besimet e tij, por dhe ato të të tjerëve. Përmes pyetjeve të shumta, ai i detyroi njerëzit të hetonin besimet personale. Ai i pa banorët e Athinës së tij të dashur të ecnin përgjumësh përmes jetës, të jetonin vetëm për para, pushtet dhe famë, kështu që u bë i famshëm në përpjekjen e tij për t’i ndihmuar. THËNIET MË TË BUKUA NGA SOKRATI (Përzgjedhur nga Tirana Observer) 1- Urtësia fillon në mrekulli. 2- Jam më i dituri ndër të gjallët, se e di një gjë, e di se nuk di asgjë. 3- Ka vetëm një të mirë: dituria. Dhe vetëm një të keqe: padituria. 4- Mos u ngut të zësh miq, por, kur t’i zësh, mos i braktis 5- Ai që dëshiron ta ndryshoje botën, fillimisht duhet të ndryshojë veten e tij. 6- Për ta gjetur vetveten, mendoni për vetveten. 7- Nuk jam as athinas, as grek, jam qytetar i botës. 8- Ruaje emrin si thesarin tënd më të shtrenjtë, sepse besueshmëria është si zjarri; po ta kesh ndezur, e ke të lehtë ta ruash, por, po ta shuash, të bie barra e rëndë ta ndezësh prapë. 9- Fitimi i emrit përkthehet në përpjekjet për të qenë çka dëshiron. 10- Gjithë shpirtrat e njerëzve janë të pavdekshëm, por shpirtrat e të drejtëve janë edhe të pavdekshëm, edhe hyjnorë. 11- Lëviz vetë, përpara se të lëvizësh botën. 12- Për sa i përket martesës ose beqarisë, vendos vetë, o njeri, por ta dish mirë se ke për t’u penduar. 13- Martohu, patjetër. Por të ra gruaja e mirë, do të jesh i lumtur; po të ra e keqe, do të bëhesh filozof. 14- Arrita në përfundimin se nuk ishte mençuria ajo që u dha mundësi poetëve të shkruanin poezi, por një lloj instinkti apo frymëzimi, si ai që hasim tek orakujt dhe profetët, të cilët i përcjellin mesazhet e tyre të larta pa e ditur fare kuptimin e tyre. 15- Ruaju nga shterpësia e jetës së ngarkuar me punë. 16 -Kur përfundon rrahja e mendimeve, shpifja bëhet vegël në duart e humbësit. 17- Mos harro se vepra dhe fjala të bëjnë dhe të zhbëjnë njëlloj. 18- Kush lëndohet nuk duhet të hakmerret duke lënduar, sepse kurrë nuk është e drejtë të bësh padrejtësi; dhe nuk është e drejtë të hakmerresh duke lënduar, as t’i bësh keq tjetrit, sado të të ketë munduar. 19- Të këqijtë jetojnë për të ngrënë dhe për të pirë, ndërsa të mirët hanë dhe pinë për të jetuar. 20- Mos i quaj besnikë ata që të lëvdojnë fjalët dhe veprat, por ata që me përzemërsi të qortojnë për gabimet. 21- I ndershmi mbetet gjithmonë fëmijë. 22- Sot fëmijët janë tiranë. Ata kundërshtojnë prindërit, luajnë me bukën e gojës dhe u marrin shpirtin mësuesve të tyre. 23- Lehtë mund të falim një fëmijë që ka frikë nga errësira. Tragjedia e vërtetë e jetës është kur njerëzit kanë frikë nga drita. 24- Shikoni, sekreti i lumturisë nuk mund të gjenden në të kërkuarit shumë e më shumë por në zhvillimin e kapaciteteve për t’u kënaqur më pak. 25- Vërtetë, isha aq i ndershëm, sa nuk pranova të bëhesha politikan dhe të jetoja njëherësh. 26- Mençuria fillon nga habia. 27- Nuk është me rëndësi vetëm të jetuarit, por edhe rregullat se si jeton. 28- Mos harro se asgjë nuk është e qëndrueshme në marrëdhëniet njerëzore; prandaj shmang ngazëllimin e pavend që vjen nga begatia, ose brengën e pavend që vjen nga mjerimi. 29- Mos i zër miqtë me lajka, por duke u dhënë dhurata të prekshme dashurie. 30- Kur njerëzit mashtrohen dhe mbrujnë mendime që e tejkalojnë të vërtetën, atëherë kuptohet se gabimi ka hyrë në kokën e tyre përmes një lënde të ngjashme me të vërtetën. 31- Ora e ndarjes arriti, secili nga ne duhet të ndjekë udhën e vet – unë duhet të vdes, kurse ju duhet të jetoni. Vetëm Zoti e di cila nga këto udhë është më e mira. 32- Nëse njeriu krenohet me pasurinë e tij, nuk duhet të lëvdohet, deri sa të merret vesh se si e shfrytëzon atë. 33- Vdekja mund të jetë bekimi më i madhërishëm njerëzor. /KultPlus.com
Në qytetin e Gjilanit është inauguruar shtatorja e heroit Abdullah Tahiri.
Aty para shumë qytetarëve u çmua veprimtaria atdhetare e heroit Tahiri.
Kryetari i Komunës së Gjilanit, Lutfi Haziri tha se Abdullah Tahiri ishte njeri i guximit që ka dhënë gjithçka për atdheun.
“Si njëri, si protestues si veprimtar, si kryengritës e i burgosur i luftës, e në fund edhe si dëshmor dhe hero”.
Fjalë të mëdha për Abdullah Tahirin shprehu edhe kryetari i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, Ramush Haradinaj.
“Si student ka pasur mospajtime, duke vazhduar si kryengritës deri në fillimet e luftës. Por, po ashtu duke e përmbyllur kapitullin e tij për liri me rënien e tij”.
E ndërkaq ish-komandanti i Zonës Operative të Karadakut, Ahmet Isufi tha se Abdullah Tahiri ishte i pari në demonstrata dhe lëvizje politike.
“Tregoi që Kosova po merrte një pamje tjetër të angazhimit për liri dhe pavarësi të vendit. Abdullahu nuk ishte njëri nga ata, por ishte i pari. I pari në demonstrata i pari në lëvizje politike”.
E, djali i Abdullahit, Iliri kërkoi unitet për t’i tejkaluar sfidat që i ka Kosova.
“Sfidat që i kemi përpara janë sfida që vetëm të bashkuar dhe unik mund t’i kapërcejmë”.
Pjesë e kësaj ceremonie ishin qytetarë të shumtë, përkundër pandemisë Covid-19, distanca sociale dhe bartja e maskave nuk u respektua.
Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit shkruan sot se ka marrë një përgjigje për letrën drejtuar presidentit te Parlamentit Evropian.
Përgjigja është kthyer nga Kryetarja e Nënkomisionit të Parlamentit Evropian për të Drejtat e Njeriut, Maria Arena, e cila shkruan se beson fuqimisht në ruajtjen e parimeve demokratike dhe të drejtave të njeriut, përfshirë këtu të drejtat kulturore përfshin ruajtjen e trashëgimisë kulturore.
Sipas saj Nënkomisioni për të Drejtat e Njeriut do të vazhdojë të ndjekë procedurat ligjore dhe hetimet në lidhje me çështjen e ndërtesave të Teatrit Kombëtar, me qëllimin për të kontribuar në forcimin e shtetit të së drejtës dhe të të drejtave të njeriut në Shqipëri.
Letra e plotë
I nderuar Zotëri,
Faleminderit për emailin tuaj të 3 Qershorit 2020 drejtuar Presidentit të Parlamentit Europian në lidhje me shembjen e ndërtesave të Teatrit Kombëtar në Tiranë. Unë po ju përgjigjem në cilësinë time si Kryetare e Nënkomisionit të Parlamentit Europian për të Drejtat e Njeriut.
Besoj fuqimisht se ruajtja e parimeve demokratike dhe të drejtave të njeriut, përfshirë këtu të drejtat kulturore përfshin ruajtjen e trashëgimisë kulturore dhe si pasojë, zbatimin e plotë të Konventës së UNESCO-së, pjesë e së cilës është edhe Shqipëria.
Organet parlamentare përkatëse të Parlamentit Europian, përfshirë Nënkomisionin për të Drejtat e Njeriut, po monitorojnë progresin në këto fusha. Kjo veçanërisht përfshin forcimin e institucioneve dhe praktikave demokratike në vend. Në këtë drejtim, ne jemi të përkushtuar të sigurojmë që të gjitha hapat e nevojshme nga Shqipëria po merren seriozisht në kontekstin e procesit të negociatave të një vendi për t’u anëtarësuar në BE. Rekomandimet tuaja në këtë drejtim janë të mirëseardhura dhe të vlerësuara vërtet.
Aktualisht, dhe si pjesë e masave të Parlamentit Europian për të penguar përhapjen e pandemisë COVID-19, seancat dëgjimore të Komisionit janë ende të kufizuara. Prandaj, unë kam marrë lirinë e transmetimit të emailit tuaj te eurodeputetja Znjsh. Isabel Santos, Raportuese e Përhershme për Shqipërinë, Komisioni i Parlamentit Europian për Punë të Jashtme dhe Z. Manolis Kefalogiannis, Bashkëkryetari i Komisionit Parlamentar të Stabilizim-Asociimit BE-Shqipëri, të cilët i monitorojnë nga afër të gjitha çështjet që lidhen me vendin tuaj.
Më lejoni t’ju siguroj se Nënkomisioni për të Drejtat e Njeriut do të vazhdojë të ndjekë procedurat ligjore dhe hetimet në lidhje me çështjen e ndërtesave të Teatrit Kombëtar, me qëllimin për të kontribuar në forcimin e shtetit të së drejtës dhe të të drejtave të njeriut në Shqipëri.
E juaja sinqerisht,
Maria Arena
Cc:
– Znjsh Isabel Santos, Raportuese e Përhershme për Shqipërinë, Komiteti për Punët e Jashtme
– Z Manolis Kefalogiannis, Bashkëdrejtues i Komisionit Parlamentar të Stabilizim dhe Asociimit BE-Shqipëri”
“Edhe nëse ky qe fati im, unë pajtohem me të, pavarësisht nga çmimi që mund ta paguaj, sepse fëmijët e mi dhe jo unë vetë, janë kuptimi i jetës sime. Atdheu e fiton kuptimin me ta dhe jo pa ta, pasi që për atdheun mund të luftohet vetëm në emër të njerëzores dhe kurrsesi ndryshe.”
“Historia e shqiptarëve nuk duhet të bëhet nga të tjerët, por duhet njohur nga të tjerët.”
“Populli duhet të jetë i kujdesshëm, të mos zgjedh për udhëheqje persona që sillen para të tjerëve në mënyrë inferiore, inferioriteti i liderëve i jep imazh inferior edhe vendit, shtetit e shoqërisë. Shtetet e liderët e fortë nuk i duan afër vetes lider e shtete që sillen në mënyrë inferiore.”
“Një Serbi që e mban të pushtuar Kosovën nuk është as vetë e lirë. Liria e vërtetë e Kosovës është një premisë themelore edhe për lirinë e vërtetë të Serbisë. Kosova për Serbinë është kulti i robërisë së vetvetes, nëse nuk bëhet shans i lirisë dhe i evropianizimit të saj të ardhshëm.”
Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi, ka realizuar një takim me Përfaqësuesen Rezidente të UNDP-së në Kosovë, znj. Maria Suokko, shkruan KultPlus
“Ministrja Dumoshi e njoftoi znj. Suokko për prioritetet e MKRS-së dhe sfidat me të cilat është përballur ministria për shkak të situatës me Covid-19”, thuhet ndër të tjera në njoftim.
Këtu keni njoftimin e plotë:
“Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit znj.Vlora Dumoshi ka pritur në takim Përfaqësuesen Rezidente të UNDP-së në Kosovë, znj. Maria Suokko.
Ministrja Dumoshi e njoftoi znj. Suokko për prioritetet e MKRS-së dhe sfidat me të cilat është përballur ministria për shkak të situatës me Covid-19. Po ashtu, ajo diskutoi për projektet e ministrisë në të gjitha dikasteret, në veçanti për rininë dhe trashëgiminë kulturore.
Ndërsa, znj. Suokko rikonfirmoi mbështetjen e plotë të UNDP-së për MKRS-në, duke theksuar vendosmërinë për të thelluar bashkëpunimin e shkëlqyeshëm ndër-institucional”.
Këshilli Shtetëror i Cilësisë (KSHC), ka marrë vendim në mbledhjen e mbajtur më 25 qershor 2020 për riakreditim institucional të Universitetit të Mitrovicës “Isa Boletini” (UMIB) për 3 vjet, sipas rekomandimeve të ekspertëve ndërkombëtarë. Sipas informacioneve të publikuara në medie, në këtë mbledhje gjithashtu është marrë vendim edhe për riakreditimin institucional të Universitetit të Pejës dhe të Prizrenit.
Rektori i UMIB-it, prof.dr.Alush Musaj, tha se ende nuk kanë marrë njoftim zyrtar nga KSHC-ja, mirëpo nga mediet është mësuar për vendimet që janë marrë sa i përket riakreditimit të universiteteve. Më këtë rast ai ka përgëzuar studentët, stafin akademik dhe administratën e universitetit. “Dëshiroj t’i falënderoi të gjithë ata që kanë kontribuar në plotësimin e kritereve për riakreditim, dukë pasur parasysh se është bërë një punë jashtëzakonisht e madhe”.
Ai vlerësoi përkushtimin dhe korrektësinë e Agjencisë së Kosovës për Akreditim (AKA), që ka organizuar procesin e akreditimit në rrethana të vështira të krijuara si pasojë e pandemisë Covid-19. “Standardet e vendosura janë tepër të larta sa i përket akreditimit institucional, por edhe korrektësia e institucioneve përgjegjëse ka qenë në nivel”, tha ai.
Rektori Musaj, theksoi se UMIB-i ka krijuar lehtësi të mëdha për të rinjtë që duan të studiojnë në një kampus modern. “Janë 20 programe të akredituara në UMIB, ku të rinjtë mund të orientohen për të ardhmen e tyre. Janë programe atraktive që sigurojnë perspektivë dhe ne i mirëpresim studentët e rinj në vitin akademik 2020/21”.
Sipas tij, janë bërë të gjitha përgatitjet edhe për vitin e ri akademik, dhe sapo të pranohet vendimi edhe zyrtarisht nga KSHC-ja do të vazhdohet me angazhimet tjera. “Ky është një lajm i mirë jo vetëm për UMIB-in, por edhe për rajonin dhe të rinjtë që duan të studiojnë”.
Universitetit te Prishtinës “Hasan Prishtina” i është vazhduar akreditimi institucional dhe për 5 vite.
Kështu ka vendosur sot, Këshilli Shtetëror i Cilësisë (KShC) në favor të raporteve të ekspertëve ndërkombëtarë, të cilët rekomanduan që UP të ketë akreditim institucional edhe për 5 vite.
Për këtë u pajtuan të gjithë anëtarët e KShC-së që votuan në mënyrë unanime.
KShC po ashtu në mbledhjen e sotme ua riktheu akreditimin tri universiteteve publike të Pejës, Prizrenit dhe Mitrovicës, të cilët kishin humbur akreditimin vitin e kaluar.
Një lloj telefoni i jashtëzakonshëm 2.137 vjeçar është gërmuar nga një varr i një gruaje të re në një Atlantis në Rusi. E pasionuara pas modës e lashtësisë të epokës, Xiongnu është quajtur Natasha nga arkeologët dhe varri i saj u gjet gjatë një kullimi të të një rezervuari të gjerë të bërë nga njerëzit në Siberi.
Në fakt, siç transmeton G.Sh, telefoni celular është bërë nga lloje të ndryshme gurësh të çmuar disa ngjyrësh. Arkeologu Dr. Pavel Leus tha: “Varrimi i Natashës me një telefon celular të epokës Hunnu (Xiongnu) mbetet një nga zbulimet më interesantet në këtë vend varrosjeje.
Gjetja është nga nekropoli Ala-Tey në të ashtuquajturin detin Sayan, një rezervuar gjigant në rrjedhën e sipërme të Digës Sayano-Shushenskaya, termocentrali më i madh i Rusisë, në republikën malore ruse të Tuvas.
Në fakt, gruaja e lashtë që jetoi para lindjes së Krishtit këtë objekt me pamjen e një telefoni modern e përdorte për togzë për rripin.
Politikani dhe personaliteti i njohur italian, njëherësh kritiku i artit, Vittorio Sgarbi është nxjerrë me forcë nga parlamenti italian.
“Ai nuk mund të ofendojë kolegët e tij, nuk mund të flasë me fjalë të pista në parlament”, ka thënë zëvendëspresidentja, Mara Carfagna fjala e së cilës u prit me ovacione në sallë.
Pas një fjalimi me fjalë të rënda dhe ofenduese atij i është thënë të dalë nga salla gjë që nuk është bërë prej tij.
Më pas është dashur ndërhyrja e forcave të sigurisë të cilët e kanë kapur nga këmbët për ta tërhequr zvarrë jashtë.
“Turp, Turp”- dëgjohet të bërtasin disa deputetë në sallë.
Sgarbi është një nga kritikët më të ashpër italian dhe njihet për karakterin e tij të vështirë.
Madje ai ka thënë coronavirusi nuk ekziston.
Ky, sipas tij, është një rrezik i shpikur dhe që vendimet e qeverisë janë një marrëzi.
Ai është tallur edhe me presidentin e Republikës që ka thënë se duhet ruajtur qetësia, por nga ana tjetër duhen marrë masa të rrepta.
Sa për virologët që kanë dhënë alarmi, Sgarbi nuk përmbahet: Po tallen me ne dhe kanë zbuluar virusin e by”””. Asgjë nuk ka sipas tij.
Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi ka realizuar një takim me Koordinatoren për Zhvillim të OKB-së në Kosovë, Ulirka Richardson, shkruan KultPlus.
“Në përfundim të takimit u dakorduan për bashkërendimin e aktiviteteve ndër institucionale”, thuhet ndër të tjera në njoftimi.
Këtu keni njoftimin e plotë:
“Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit znj.Vlora Dumoshi priti në takim Koordinatoren për Zhvillim të OKB-së në Kosovë znj. Ulrika Richardson.
Ministrja Dumoshi e njoftoi znj. Richardson për ballafaqimin e MKRS-së me sfidat e vazhdueshme të shkaktuara nga pandemia, Covid-19, si dhe për projektet që janë në zhvillim e sipër me fokus të veçantë për sektorin e rinisë.
Znj. Richardson e ftoi ministren Dumoshi për pjesëmarrje në takimin me RYCO si dhe ofroi mbështetjen e saj në fushat të cilat i përfshin MKRS në veçanti dikasterin e rinisë.
Në përfundim të takimit u dakorduan për bashkërendimin e aktiviteteve ndër institucionale”.
Dy ikonat e këngës shqiptare kanë qenë bashkë në Moskë.
Një foto e rrallë e Anita Takes dhe Vaçe Zelës në Moskë gjatë viteve 50-të është publikuar së fundi në rrjete dhe mban firmën e djalit të Anita Takes, Kujtim Prodani. Nëpërmjet kësaj fotografie konfirmohet shoqëria e vjetër e dy këngëtarëve edhe pse nuk është bërë asnjëherë publike.
Ajo çfarë vihet re është fakti se Anita Take është e veshur me kostum popullor ndërsa Vaçe Zela vjen në këtë fotografi me një pamje krejt të panjohur nga mosha e saj kur ishte mjaft e re. Të dyja janë një befasi për syrin. / Konica.al / KultPlus.com
Më 25 janar 1925, lindi Eleni Qirici, balerina e parë, aktorja dhe akrobatja shqiptare, e cila debutoi me sukses të madh në skenat e Evropës, Australisë dhe Shteteve të Bashkuara te Amerikës, shkruan KultPlus.
Karriera e saj filloi në një moshë mjaft të re. Gjatë turit të saj të parë në Itali ajo bëri disa shfaqje sensacionale ku morën pjesë personalitetet më të larta dhe familja mbretërore. Fama që ajo fitoi gjatë këtij turneu, i dha asaj kontratën e dytë në Francë, që u konsiderua si qendër e artit botëror.
Eleni Qirici është personi i parë që shkoi dhe shkëlqeu në Hollywood, duke u bërë e njohur në mbarë Shtetet e Bashkuara. Në vitin 1938, së bashku me prindërit e saj, ajo erdhi në Shqipëri ku dha disa shfaqje në Korçë, Tiranë dhe vende të tjera. Për më tepër ajo është koreografja e parë që organizoi trupën e parë shqiptare të baletit.
Nuk kish si të ndodhte ndryshe, Elena Qirici bijë e dy bashkëshortëve artistë, domosdoshmërish do të ecte në rrugën e prindërve, aq më tepër që ende foshnje, ishte përkundur në gjumë, qe zgjuar mëngjeseve e lodruar gjatë ditës nën tingujt e kitarës e të këngëve, që aq mrekullisht i luanin dhe i këndonin enkas për të bijën, çifti Vasil e Rudi Qirici. Fill pas këtij suksesi, prindërit e saj menduan, që në këtë rast shkollimi për vajzën e tyre ishte më se i domosdoshëm. Dhe kështu një vit më pas më 1936, Elena nis studimet në Vjenë. / KultPlus.com
Sot në Institutin e Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve – Shkup ishte për vizitë drejtori i institucionit kulturor “Vardar Film”, Naser Curri, i cili u prit nga drejtori i Institutit, Skender Asani.
Ky takim u realizua në kuadër të manifestimeve për shënimin e 40-vjetorit të shpalljes së Nënës Terezë për ‘Qytetare Nderi të Shkupit’. Me këtë rast drejtori Curri ia dhuroi ITSHKSH-së, përkatësisht Departamentit për Trashëgiminë e Gonxhe Bojaxhiut – Nënës Terezë një film dokumentar të realizuar para 40 vjetëve, që deri tash ka fjetur në arkivin e IN “Vardar Film”.
Duke e falënderuar për këtë dhuratë, drejtori Skender Asani tha: “Në këtë mënyrë Instituti po e mbledh trashëgiminë e Gonxhe Bojaxhiut dhe ngadalë po i tubon të gjitha elementet më të rëndësishme të jetës së Nënës Terezë në Shkup, për ta plotësuar mozaikun e fragmentuar të jetës së kësaj nobeliste që është nder për kombin tonë, për qytetin tonë, për shtetin tonë, por edhe për gjithë botën”.
Pas kësaj në sallën “W Wilson” të ITSHKSH-së nga të pranishmit u ndoq video-materiali i këtij dokumentari.
Gjithë kjo vjen si fryt i bashkëpunimit të mirë që ITSHKSH ka ngritur me IN “Vardar Film” dhe memorandumit për bashkëpunim që është nënshkruar qysh më herët ndërmjet dy institucioneve. / KultPlus.com
I lindur në Elbasan më 8 Mars 1881 Isuf Myzyri është një artist i rëndësishëm në historinë tonë, Artist i Popullit pas vdekjes.
Mjeshtër popullor i njohur gjithandej me emrin Usta. Krijues, këngëtar-tenor dhe interpret i shquar popullor në veglën e violinës i gjysmës së parë të shek. XX.
Në fëmijëri Isuf Myzyri punoi në zanate të ndryshme. Martohet në moshë të re dhe ndahet pas disa vitesh. Tërë jetën e tij e kaloi së bashku me të motrën e tij, dhe nuk u martua përsëri. Origjina e nënës së tij ishte nga Përmeti. Më 1905 formon formacionin e tij me vegla popullore të përbërë nga Simon Vela me çyr, Mahmut Ashiku me llahutë, Arif Çerma-Topalli me dajre, Thoma Priftin e gërnetë, Mehmet Gurra me ud, Ibrahim Zaimin me çyr bishtëgjatë, Myrteza Gracenin dhe Riza Beratin me violinë.
Megjithëse veprimtarinë e tij si krijues “Usta Isufi” e filloi në moshë të madhe rreth viteve 1927-1928, me autorësinë e Usta Isufit njihen rreth 30 këngë popullore elbasanase. Ndër këngët e kompozuara dhe përpunuara prej tij përmendim: “Në zabel të gjeta”, “Iku nata, agun malet”, “Dashunija si rrufe”, “Një lulishte me trandafila”, “Midis vetllash më ke një pikë”, “Ma mirë në pyll se në qytet”, “Si bilbili në pranverë”, “Ç’u dëshirush për me të pa”, “Spaske pasë pikë mëshire” etj. Usta Isufit i njihet merita e ndërtimit të një repertori me këngë popullore elbasanase ku spikatin bukuria e frazës muzikore si dhe orientimi për nga vlerat e vërteta të kulturës muzikore të Elbasanit. Në vitin 1950 i jepet titulli “Dervish nderi”, nga ana e Kryegjyshatës Botërore Bektashiane. Këngët e tij kanë kaluar gojë më gojë dhe nga njeri këngëtar në tjetrin jo vetëm në Elbasan por në gjithë Shqipërinë, në Kosovë dhe tek shqiptarët e Maqedonisë.
Në vitin 1950, në qytetin e Elbasanit, formacioni muzikor i Usta Isufit ka regjistruar disa disqe me këngë popullore në një shtëpi diskografike të ish Bashkimit Sovjetik. Ndër këngëtarët e tjerë popullorë të qytetit të Elbasanit që kanë kënduar këngë popullore me formacionin e tij me vegla përmendim edhe Mitat Stringën, Leksi Vinin, Mustafa Bodinin, Rustem Sericën, Mahmut Ashikun, Arif Topallin, Met Balashin, Demir Shoren, Ali Zenën etj. Më 31.08.1978 (pas vdekjes) i jepet titulli i lartë “Artist i Popullit” me motivacionin: “Si këngëtar popullor, ka dhënë një ndihmë të shquar në pasurimin dhe zhvillimin e këngëve folklorike…”./ KultPlus.com
Gratë moderne përpiqen – fizikisht, mendërisht, emocionalisht dhe shpirtërisht.
Në një botë ku kemi më shumë mundësi se kurdoherë më parë, gratë moderne duket sikur po mbyten nën peshën e gjithçkaje që kemi në “pjatat e jetës” – që na zbarkojnë në një vend të dhimbjes, joharmonisë hormonale, rraskapitjes dhe çlidhjes.
Atëherë, pse është kështu? Kam përpiluar një listë me 15 arsye pse besoj se gratë moderne po luftojnë e mundohen. I kam vështruar këto arsye kohë pas kohe edhe te vetja, te klientet e mia dhe te gra tjera në jetën time.
Shpresoj ta gjeni veten në këto pika dhe të frymëzoheni për të bërë ndryshime në jetën tuaj, që të shndritni në versionin tuaj më të mirë dhe vërtet të plotësuar.
1. Japim energj që as nuk e kemi pasur fillimisht.
Jetojmë në një kohë kur në çdo moment është dikush apo diçka që ka nevojë për ne. Çdoherë. Për shkak se kërkesat për energjinë tonë janë të vazhdueshme, duhet të mësojmë të jemi përzgjedhës për gjërat që vërtet kanë rëndësi. Aq shumë gra funksionojnë thuajse të zbrazta nga energjia, dhe megjithatë ato vazhdojnë të japin. Rezultati është zbrazje serioze e energjisë dhe kjo mund të kërkojë muaj apo edhe vite për t’u rekuperuar.
2. Besojmë se duhet të jemi gjithçka për çdokënd.
Gratë marrin kënaqësi dhe gëzim të madh nga të ndihmuarit, shërbimi, dhe rregullimi i gjërave. Ne, natyrshëm, jemi sjellës të kënaqësisë për njerëz. Nuk na pëlqen t’i shohim të tjerët në dhimbje, kështu që e përkulim dhe thyejmë veten, në përpjeke për të shëruar konfliktin dhe për t’i zgjidhur sfidat e të tjerëve. Por, unë vërtet besoj se nuk jemi këtu për të qenë gjithçka për çdokënd, me çmimin e mirëqenies tonë. Si përkujdesëse, ne kemi nevojë të ndihemi mirë vet fillimisht! Më së pari, shërbejini vetes, jepini vetes çfarë keni nevojë – dhe pastaj shikoni sa e lehtë është t’i ndihmoni të tjerët të lulëzojnë, kur ju vet jeni duke lulëzuar!
3. Dominimi i sistemit nervor simpatik.
Aktiviteti i tepër i degës “lufto/ik” të sistemit nervor njihet si dominim i sistemit nervor simpatik. Në këtë gjendje, trupi thjesht ndihet sikur është në rrezik – vazhdimisht. Në këtë gjendje, trupi prodhon në sasi të tepruara hormonet e stresit, veprimet biologjike të të cilave çojnë në prishje të barazpeshës hormonale, tretjes, imunitetit, gjumit dhe më shumë. Në këtë gjendje, është e pamndur të shërojmë, ndreçim e riprodhojmë. Stresi kronik nuk është diçka që fshihet – është, në fakt, rrënja e arsyes pse gratë moderne po copëtohen.
4. Flijimi i gjumit për “t’i kryer punët”.
Më habit numri i klientëve të mi që flejnë pas mesnatës çdo natë (edhe kur vdesin për gjumë gjatë ditës). Ne e sakrifikojmë gjumin – aktivitetin më të çmuar, vital, dhe shërues, diçka pa të cilën nuk mund të mbijetojmë – për “t’i kryer punët”. Kjo nuk është në rregull. Duhet t’i ndryshojmë prioritetet. Gjumi duhet të jetë më i rëndësishëm se punët dhe çdo gjë tjetër që na bën të rrijmë zgjuar deri vonë (përveç fëmijëve apo të tjerë që varen prej nesh). Nëse je duke u munduar t’i shërosh hormonet, tretjen, imunitetin, apo çfarëdo tjetër – thjesht nuk do të mund ta bësh pa gjumë!
5. Mundohemi të dukemi sikur i kemi të gjitha nën kontroll (kur në fakt jetojmë brenda një kaosi).
Besoj se shumë gra janë të lodhura duke e mbajtur fasadën e “po më shkon shumë mirë”, kur në fakt nuk i kanë punët mirë fare. Gratë moderne po përpiqen nën peshën e gjithçkaje që kanë në pjatën e tyre. Jeta është më dinamike se kurdoherë, dhe ne vazhdojmë të themi, po, po, po! Në një pikë, diçka do të prishet, dhe në të shumtën e rasteve kjo diçka është shëndeti ynë hormonal, që për pasojë na shndërron në versionin e tërbuar (ose vajtues) të vetes sonë, na bën të mbijetojmë me sheqer dhe kafe, me çrregullime gjatë ciklit (kërko: premenstrual dysphoric disorder; PMDD) dhe lodhje. Të ndihesh sikur po mbytesh nuk është normale – është shenjë se ke nevojë për më shumë përkrahje. Fol me miqtë! Gjej dikë që mund të të ndihmojë. Hiqe maskën, dhe jepi leje vetes të jesh e vërtetë!
6. Besojmë se çdokush tjetër është më i rëndësishëm se ne.
Për gratë moderne, tingëllon si koncept i panjohur fakti se ato mund të lulëzojnë, në vend që thjesht të mbijetojnë? Çkaaaa?!! Ne duam që çdokush tjetër në jetën tonë vërtetë të lulëzojë, apo? Kënaqemi kur shohim se familjes apo miqve tanë po u ecën vërtetë mirë, apo? Atëherë pse nuk e bëjmë këtë edhe për veten? Pse niveli i lulëzimin të të tjerëve është aq më i rëndësishëm se i yni? Duhet thellësisht ta njohim faktin se edhe ne, si të tjerët, jemi të denja për gjërat e mrekullueshme që ua dëshirojmë të tjerëve.
Ju lutem, mbani mend: për çdo grua që është mjaftueshëm e guximshme të thojë çfarë i nevojitet, e pastaj t’ia japë vetes atë, pafund gra të tjera do të ndjejnë se kanë leje ta bëjnë të njejtën.
7. Zhonglimi me një punë me orar të plotë, shtëpinë dhe fëmijët.
Më duket e më se qesharake se sa shumë gra që i takoj zhonglojnë me një punë me orar të plot, plus 90% të punëve të shtëpisë, dhe kujdesin për fëmijët. Po – e kuptoj se për disa gra që janë përkujdesëset e vetme të familjes, kjo s’ka si të jetë ndryshe. Por shumë më shpesh, gratë marrin mbi shpatulla gjithçka, edhe atëherë kur kanë njerëz që mund t’u ndihmojnë. Duhet të mësojmë t’u delegojmë përgjegjësi edhe të tjerëve. Të mësojmë të tërhiqemi, të kërkojmë që e gjithë barra të mos bie mbi ne. Në fund të fundit, ne jemi përgjegjëse për çfarë zgjedhim të marrim përsipër. Mund të gjejmë mënyrë tjetër. Atëherë, pse nuk e bëjmë?
8. Mungesë e vetmisë, qetësisë dhe heshtjes.
Unë besoj se vetmia, qetësia dhe heshtja janë shpëtimi i gruas modere, kundërhelmi i jetëve me angazhime që jetojmë. E di se nëse nuk marr mjaftueshëm prej këtyre tri ilaçeve, unë bëhem e iritueshme, nervoz dhe e shqetësuar. Kjo varet edhe nga ajo se sa jeni introvert – gratë introverte KANË NEVOJË për këto gjëra secilën ditë, që të mund të lulëzojnë vërtetë.
Është aq e lehtë shkëputemi plotësisht nga shpirti, nga vetja jonë më e lartë, dhe mund tërësisht të harrojmë për të vërtetën tonë, qëllimin dhe misionin tonë. Vetmia, qetësia dhe heshtja na lejojnë të lidhemi përsëri, na kujtojnë kush jemi, për çfarë kemi nevojë dhe çfarë shpirti ynë kërkon për ne!
9. E kemi normalizuar lodhjen, rraskapitjen dhe mungesën e harmonisë hormonale.
A mund të ndalojmë së menduari se është “normale” që gratë të përjetojnë: çrregullime cikli, cikël të dhembshëm, endometrozë, lodhje adrenale (kërko: adrenal fatigue), dominim të sistemit nervor simpatik, rraskapitje, ankth, pagjumësi e të tjera? Pse e pranojmë këtë si normale?
Ju lutem, të mos i themi më vetes se pushimi dhe kujdesi për veten është “humbje kohe”. Nëse ke nevojë për pushim, pusho. Nëse ke nevojë për ndihmë, kërkoje. Bota ka nevojë të dëshpërueshme për më shumë gra që nuk po ndahen në copa, përderisa ruajnë një buzëqeshje të guximshme. Gratë duhet të jenë të vendosura për mirëqenien e tyre, sepse askush tjetër nuk do t’ua sjellë atë.
10. Ne i qortojmë trupat tanë kur shfaqin ndonjë shenjë a simtpom, pa i shikuar se çfarë në të vërtetë janë ato.
Garojmë në jetë të hutuar, duke i injoruar simptomat në trup dhe duke mos e kuptuar se e gjitha që ato kanë dashur është të na kthejnë të e vërteta jonë. Shenjat dhe simptomat (sëmundjet, plogështitë) janë bekim, sepse përpiqen të na mësojnë se çfarë duhet të ndryshojmë.
Kur marrim përgjegjësinë për çfarëdo që është duke ndodhur me shëndetin tonë, ne fuqizohemi. Por kur mendojmë se jemi në mëshirën e sëmundjes, atëherë fuqia na ikën duarsh. Pas intuitës, trupi jot është sistemi më i fuqishëm i informatave. Ai vazhdimisht përpiqet të punojë për të mirën tënde. A e dëgjon çfarë të thotë?
11. Brengosja e tepërt për atë çfarë mendojnë të tjerët.
Është shumë e lodhshme të jetosh duke u brengosur se çfarë mendojnë të tjerët. Është humbje e energjisë dhe jetës së çmuar. Mjaft kemi kërkuar vlerësim jashtë vetes. Vlerësoje veten vet! Dije se je e mjaftueshme. Kur të vdesësh, a mendon se do të brengosesh për njerëzit rreth teje, të cilët nuk pajtohen me zgjedhjet e tua dhe e humbin kohën dhe energjinë e tyre duke të qortuar? Assesi. E vetmja gjë që do ta mendosh është se a i ke bërë zgjedhjet që kanë qenë të duhura për ty.
12. Mendimi se lodhja e tepër është parakush për sukses.
Në vitet e para kur kisha hapur biznesin tim, isha tërësisht e rraskapitur. Aq, aq e harxhuar, derisa në fund arrita në një pikë ku kuptova se më duhet t’i jepja më shumë rëndësi vetes sesa punës – sepse, nëse unë harxhohem, thjesht, nuk mund të bëj asnjë të mirë për botën.
Tani rrefuzoj që rraskapitja të jetë pjesë e “nevojshme” e “suksesit” tim. E di se mund ta rris biznesin tim në mënyrë të qëndrueshme, dhe të ndihem vërtetë mirë. Mbi të gjitha, çka është “suksesi” nëse nuk je mirë për t’u kënaqur me të? 13. Paaftësia për të deleguar.
Unë jam shumë fajtore për këtë pikë! Mendoj se mund të bëj gjithçka vet – por e di që nuk mundem. Jam shumë më mirë kur delegoj përgjegjësi, dhe liroj hapësirë për gjëratë që i bëj vërtetë mirë. Kur u delegojmë, u japim mundësi njerëzve të na ndihmojnë. Mbajeni mend, nëse nuk mund të bësh diçka, atëherë duhet ta kërkosh nga dikush tjetër, dhe kjo është në rregull!
14. Jemi të rrethuara me njerëz dhe gjëra, por ndihemi të vetmuara.
Mund të jemi të rrethuara me gjëra që na tërheqin vëmendjen, e përsëri të ndihemi të izoluara dhe të vetme. Shpesh, ky lloj i vetmisë është simptom i shkëputjes nga vetja, ajo çfarë vërtet jemi në nivel shpirtëror. Sepse bota vazhdimisht na tërheq në mijëra drejtime, dhe duhet të jesh e kujdesshme, të mos shkëputesg nga personi më i rëndësishëm në jetën tënde – ti!
17. Nuk e dimë kur është mjaft më.d
Sa herë në jetë je ndjerë që ke arritur fundin? Sa herë e ke injoruar veten, intuitën tënde, dhe ke përfunduar duke paguar një çmim të lartë për këtë? Duhet të mësojmë ta dëgjojmë veten – që të mund shpejt ta kuptojmë kur teprohet, kur jeta bëhet e rëndë, shumë zënë.. dhe të bëjmë ndryshime. Nëse dëgjojmë me kohë, atëherë mund ta shmangim alarmin kozmik që patjetër na dërgohet për të na shkundur e për të na ndryshuar. / Burimi: bethbridges.com / KultPlus.com
Akademiku Beqir Meta e quan korrekte njohjen e gjuhës së pakicave, por në një intervistë për “ReportTv” ai analizon një tjetër projektvendim të qeverisë, atë për ngritjen e një komisioni ad-hoc, që të njohë një pakicë kombëtare. Sipas tij, në Shqipëri s’ka më vend për aplikime të tilla, pasi çështja e pakicave është e mbyllur.
Anëtarësimi i Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve, një shekull më parë do të shënonte edhe njohjen e tre pakicave kombëtare, greke, bullgare dhe sllave-malazeze. Ndërkohë, pas një shekulli vendi ynë njeh të drejtat e 9 pakicave kombëtare. Por, ligji i miratuar në vitin 2017 për “Pakicat kombëtare” është pasuar dhe me të tjera risi. Një projektvendim i këtij viti parashikon njohjen formale të një pakice, që të bëhet nëpërmjet paraqitjes së kërkesës pranë Ministrisë së Brendshme nga grupi i shtetasve të përbërë nga jo më pak se 300 persona, por edhe të shqyrtohet nga komisioni ad-hoc, që ngrihet për këtë qëllim. Drejtori i Institutit të Historisë, Beqir Meta, e konsideron këtë iniciativë jo vetëm të pa vend, por edhe të dëmshme për Shqipërinë.
“Unë mendoj se çështja e pakicave kombëtare është e mbyllur, nuk ka vend as për aplikime dhe as për shqyrtime. Para disa vitesh, kur ministër i Brendshëm ishte Fatmir Xhafaj, ai më drejtoi një shkresë zyrtare. Unë asokohe i kam dhënë të gjitha argumentet, që ngritja e një komisioni të tillë është e pabazuar, e panevojshme dhe e dëmshme, sepse minoritete s’mund të bëhen me aplikime”.
Por, a është domosdoshmëri për të aderuar Shqipëria në Bashkimin Europian ky projektligj?
“Për të aderuar në BE ka një kategori normash të caktuara, detyrimet themelore janë ato që përcaktojnë që kjo shoqëri edhe ky shtet të aderojë në këto norma. Institucionet politike edhe jopolitike duhet që të jenë të tilla, që të kenë performancë evropiane. Shqipëria çalon në ndërtimin e institucioneve, sepse elita politike shqiptare, se ka bërë të vetën, këtë si domosdoshmëri të zhvillimit të Shqipërisë, përkundrazi për ata është kryesore pushteti edhe interesat e pushtetit, që shkojnë në përfitim me BE-n. Për ta kompensuar këtë evropianeve u shiten, si kampion tek njohja e minoriteteve. Këtu cenohen interesa të shtetit, por jo interesat e tyre pushtetmbajtëse. Kanë bërë lëshime të rënda, që janë të palogjikshme, ne si intelektualë jemi në zbatim të të drejtave të minoriteve, por jo të bëhemi qesharakë. Pasi kjo mund të sjellë një kakofoni brenda shtetit, që mund të krijohen edhe probleme politike edhe në marrëdhënie ndërkombëtare. Këtë se ka asnjë shtet shqiptar. Këto iniciativa janë për shou edhe është e dëmshme për shtetin”.
Një tjetër projektligj i qeverisë është dhe njohja e gjuhës së minoriteteve, kur ato përbëjnë 20 për qind të popullsisë në një njësi administrative.
“Kjo është korrekte, nuk ka asnjë problem. Nëse në një njësi administrative një minoritet përbën 20 për qind të popullsisë, kjo është korrekte, pasi është legjislacion që ka funksionuar, por të bësh minoritete me 300 firma është absurditet”, thotë Meta.
Akademiku edhe historiani Beqir Meta bën ftesë iniciatorëve të këtij projektligji që të organizojnë një tryezë të përbashkët me historianët edhe sociologët shqiptarë, për të dhënë argumentet e tyre mbi këtë iniciativë/Shqiptarja / KultPlus.com
Gazeta ‘Rilindja’ ka lënë gjurmë të pashlyeshme në kulturën mbarëshqiptare, e sidomos në letërsi e gazetari.
Sot KultPlus ju sjell disa fotografi dhe një shkrim të shkurtër të njërit nga rradhitësistë e parë manual të ‘Rilindjes’, të publikuar nga Arkivi Rilindja.
Abdurrahman Abdullahu qysh në moshën 16 vjeçare u inkuadrua si praktikant për tu bërë më vonë shef i radhitjes me dorë.
Ai drejtoi kurset e para në kuadër të ‘Rilindjes’ për aftësimin e punëtorëve të rinj për radhitje. Babai i tij, Rexhep Remzi Efendija – Yulema Reisi i parë i Kosovës, ishte mësimdhënës në Medresenë e madhe të Shkupit -Medreseja e Isa Begut, prandaj Abdurrahman Abdullahu një pjesë të jetës së tij e kishte kaluar edhe në Shkup.
Ai ishte pensionuar me pension invalidor në vitin 1985, pas aktivititetit të tij intensiv në shtypshkronjë. Ka ndërruar jetë më 17.09.2003 nga kanceri në laring. / KultPlus.com
Ndërsa infeksionet masive godasin edhe në vendet që dukeshin se e kishin zbutur koronavirusin, zyrtarët po kthehen drejt qasje të targetuara dhe të shpejta por fleksibël, për të ndaluar valët e treta ose të katërta.
Kina po teston punonjësit e restoranteve dhe shoferët shpërndarës të ushqimeve, bllok pas blloku pallatesh. Koreja e Jugut u thotë njerëzve të mbajnë dy lloje maskash për situata të ndryshme sociale me risk. Gjermania kërkon që komunitetet të mbyllen kur numri i infeksioneve kalon pragje të caktuara. Britania do të ketë në shënjestër shpërthimet lokale.
Në të gjithë botën, qeveritë që dukej se e kishin zbutur koronavirusin po përshtaten me realitetin e ri, dhe mendimin se sëmundja është këtu për të qëndruar. Por duke u larguar nga izolimet e dëmshme mbarëkombëtare, ato po kërkojnë mënyra të targetuara, për të gjetur dhe ndalur shpërthimet para se të bëhen valë të treta ose të katërta.
Ndërsa detajet ndryshojnë, strategjitë synojnë t’u japin qeverive fleksibilitet, që të shtrëngojnë ose lehtësojnë masat, sipas nevojës. Ato synojnë një përzierje të testimit dhe monitorimit intensiv, kohë të shpejtë të reagimit nga autoritetet, menaxhim strikt të kufijve dhe kujtesa të vazhdueshme për qytetarët, mbi rreziqet e kontaktit të shpeshtë njerëzor.
Strategjitë shpesh i detyrojnë qeveritë qendrore dhe zyrtarët lokalë të ndajnë të dhëna dhe të punojnë ngushtë së bashku, duke kapërcyer sistemet kompjuterike të papajtueshme, luftërat e egove dhe rivalitetet e tjera burokratike. Tashmë, në Britani, disa zyrtarë lokalë thonë se përpjekjet e tyre nuk janë të koordinuara sa duhet.
Ndryshimi i strategjive është një konfirmim që edhe vendet më të suksesshme nuk mund të shpallin fitoren, derisa të gjendet një vaksinë. Ato gjithashtu nxjerrin në pah sfidën e përballuar nga vende si Shtetet e Bashkuara, Brazili dhe India, ku autoritetet kurrë nuk frenuan plotësisht shpërthimet fillestare, dhe nga ku koronavirusi do të rrezikojë të përhapet.
“Gjithmonë do të jetë me ne,” thotë Simon James Thornley, epidemiolog nga Universiteti i Auckland në Zelandën e Re. “Unë nuk mendoj se mund ta eliminojmë virusin. Ne do të duhet të mësojmë të jetojmë me virusin”.
Edhe në vendet ku koronavirusi dukej se ishte nën kontroll, shpërthimet masive mbeten një rrezik i madh. Në Tokio, ka pasur 253 infeksione të reja javën e kaluar, 83 nga një lagje me klube nate. Në Gütersloh në Gjermaninë perëndimore, më shumë se 1.500 punëtorë nga një fabrikë për përpunimin e mishit dolën pozitivë, duke bërë që autoritetet të mbyllnin dy qarqe. Koreja e Jugut, një tjetër shtet që u lëvdua për reagim të shpejtë, ka njoftuar dhjetëra infeksione të reja ditët e fundit.
Në Romë, e cila kohët e fundit doli nga një prej izolimeve më të rrepta në Evropë, 122 persona janë pozitivë, të lidhur me një rast vatre në një spital, Instituti San Raffaele Pisana. Disa ditë më vonë, 18 njerëz që jetojnë në një ndërtesë me banjë të përbashkët dolën pozitivë me virusin. “Sapo ne ulëm vigjilencën”, thotë Paolo La Pietra, që zotëron një dyqan duhani në këtë lagje, “na goditi”.
Koreja e Jugut e quan strategjinë e saj “karantinë të jetës së përditshme”. Vendi kurrë nuk zbatoi masat e rrepta që u panë në vende të tjera, dhe masat për distancimin shoqëror, megjithëse inkurajohen fuqimisht, mbeten udhëzime. Megjithatë, ajo ka vendosur një objektiv të një maksimumi rreth 50 infeksioneve të reja në ditë – një objektiv që thotë se sistemi i vet shëndetësor publik, duke përfshirë edhe testimin dhe aftësinë për gjurmim, mund t’i përballojë.
Zyrtarët zhvendosin rregullat sipas nevojës. Pas një vale të dytë të infeksioneve që shpërtheu në Seul, zyrtarët e qytetit i detyruan njerëzit të mbajnë maska në transportin publik dhe ambiente të mbyllura publike për dy javë.
Qeveria e Koresë së Jugut ka shtuar udhëzime të reja pasi ka mësuar më shumë rreth shpërthimeve. Këshillon kompanitë që punonjësit të ulen në një mënyrë zigzage. Kondicionerët duhet të fiken çdo dy orë dhe dritaret duhet të hapen për të rritur ajrosjen, thotë ai.
Ajo gjithashtu ka këshilluar njerëzit që të mbajnë dy lloje maskash gjatë verës – një maskë kirurgjikale dhe një maskë të rëndë, të ngjashme me maskat e frymëmarrjes N95, që mbajnë punonjësit e kujdesit shëndetësor, për t’u përdorur në ambiente të mbushura me njerëz.
Japonia, e cila pati vetëm izolime të kufizuara, dëshiron gjithashtu t’i mbajë të lehta kufizimet, për të ndihmuar në rimëkëmbjen e ekonomisë. Ajo po mendon të lejojë udhëtarët nga Australia, Zelanda e Re, Tajlanda dhe Vietnami. Si shtet ishull, Japonia nuk mund të përballojë mbajtjen më gjatë mbyllur të kufijve, tha Shinzo Abe, kryeministri i vendit.
Të premten e kaluar, Japonia krijoi një aplikacion të gjurmimit të kontakteve, që do të paralajmëronte përdoruesit nëse ata kanë qenë në kontakt me një person që ka dalë pozitiv në 14 ditët e fundit. Operatorët hekurudhorë kanë krijuar një aplikacion dhe faqe interneti, ku u thonë udhëtarëve se sa trenat janë të mbushur, në çdo kohë.
Zyrtarët gjithashtu po paralajmërojnë njerëzit që të ndryshojnë mënyrën e të jetuarit. Megjithëse baret dhe klubet po rihapen, bujtësve u është thënë që të përmbahen nga të qenit pranë klientëve, kur këndojnë karaoke dhe vallëzojnë. Klubet e natës duhet të minimizojnë muzikën dhe vëllimet e turmave për të zvogëluar përhapjen e pikave të frymëmarrjes. Qytetarët këshillohen që të vazhdojnë të shmangin aktivitetet e mbyllura, të mbushura me njerëz dhe kontakte të afërta.
“Ne kemi nevojë të forcojmë ekonominë duke kontrolluar rreziqet e infeksionit me masa më pak kufizuese, si dhe të ndërmarrim masa të cilat vënë më shumë theksin në mbrojtjen e vendeve të punës dhe të jetës,” tha Abe. Disa vende, si Kina, po mësojnë të lehtësojnë metodat e tyre më drakoniane. Qeveria kineze praktikisht izoloi dhjetëra miliona njerëz në qytetin e Vuhanit dhe rrethinat e Provincës Hubei kur filloi shpërthimi.
Të vetëdijshëm për dëmin ekonomik, udhëheqësit kinezë kanë miratuar kufizime më të lehta. Në Pekin, zyrtarët u thanë banorëve se mund të hiqnin maskat në rrugë. Kontrolli i temperaturës në qytet u bë më pak i përhapur.
Pastaj, më 12 qershor, zyrtarët e Pekinit njoftuan se 53 persona kishin rezultuar pozitivë për koronavirusin. Në vend që të mbyllnin kryeqytetin, zyrtarët mbyllën menjëherë një treg dhe izoluan komunitetet e banimit përreth tij, si dhe mobilizuan afro 100,000 punonjës të komunitetit për të testuar afro 2.3 milion banorë në një javë.
Një qytet aq i madh sa Pekini nuk mund të jetë në një gjendje lufte përgjithmonë”, tha Mao Shoulong, profesor i politikave publike në Universitetin Renmin të Pekinit. “Sa kohë mund ta durojmë këtë?”
Në dallim nga Vuhani, përpjekja ishte e targetuar. Lagjet e tjera të Pekinit qëndruan të hapura si zakonisht. Qeveria kineze ka tendencë të favorizojë një qasje të testimit masiv të përqendruar në grupe specifike – përveç njerëzve të lidhur me tregun, ajo tha se do të testojë gjithashtu banorët që jetojnë në lagje me rrezik të lartë dhe të mesëm, restorante dhe punonjës shitjesh me pakicë, studentë dhe mësues, si dhe punonjësit e kujdesit shëndetësor.
Strategjia e Kinës nuk është që infeksionet të shkojnë në zero, tha Zhang Venhong, këshilltar i qeverisë së Shanghait për pandeminë. Në vend të kësaj, në një intervistë me revistën Caixin të Kinës, ai përshkroi planin e Kinës si “afrim sa më shumë tek zero raste”. “Parandalimi dhe kontrolli me përpikëri, shoqëruar me trajtim të shpejtë mjekësor,” tha Dr. Zhang.
“Kjo strategji do të jetë e zbatueshme për Kinën për një kohë të gjatë”.
Qeveritë evropiane po mësojnë gjithashtu të jenë më fleksibël pas reagimeve të para të forta, megjithëse procesi mund të jetë i ngadaltë. Në Gjermani, zyrtarët kanë përcaktuar që rajone ose bashki që regjistrojnë më shumë se 50 infeksione të reja për 100,000 njerëz brenda shtatë ditësh, duhet të reagojnë shpejt për të ndalur shpërthimin, duke përdorur mjete si mbylljet e shkollave, karantinat e plota dhe testimet masive.
Megjithëse shumë nga këto përpjekje janë tejet lokale, ato kërkojnë një koordinim të ngushtë me zyrtarët qendrorë dhe juridiksionet fqinje. Për shembull, Anglia po eksploron izolime të kufizuara, rreth vatrave të infeksioneve, por zyrtarët vendas paralajmërojnë se sistemi është plot me të meta.
Zyrtarët e shëndetësisë në Angli, Uells, Skoci dhe Irlandën Veriore janë kryesisht përgjegjës për strategjitë e tyre. Në Angli, ku zyrtarët lokalë janë ankuar për mungesën e të dhënave të testimit nga qeveria qendrore, punëdhënësit ose menaxherët e ndërtesave kanë marrë përsipër përpjekjen, duke ndjekur infeksionet dhe duke iu përgjigjur shpërthimeve. Disa, si zyrat qendrore të një shitësi me pakicë në lindje të Lancashire, janë vlerësuar nga zyrtarët e shëndetit publik për veprimet e shpejta.
Por kontrolli i virusit do të kërkonte një kuptim të mirë se ku ndodhet, ku është duke inkubuar, gjë kjo veçanërisht e vështirë për një sëmundje, në të cilën 80 përqind e rasteve kanë simptoma të buta. Disa drejtues lokalë të shëndetit publik thanë në intervista se kanë mësuar për shpërthime nga lajmet. Niveli i detajeve që zyrtarët duhet të japin për mbylljet e lokalizuara – kodet postare të njerëzve që dalin pozitivë, për shembull – mbetet i pakapshëm.
“Cdo pandemi fillon si një shpërthim lokal,” thotë Lincoln Sargeant, drejtori i shëndetit publik në North Yorkshire. “Eshtë informacion kokrrizor që na nevojitet në kohën e duhur.”
Kryeministri Johnson ka pohuar se mbylljet lokale janë të mjaftueshme për të kontrolluar valët e reja të virusit. Në fillim, qeveria “kishte shumë pak instrumente në dispozicion “, tha ai të premten. Tani, tha ai, zyrtarët mund të “identifikojnë shpërthimet atje ku ndodhin”.
Në Romë, shpërthimi në Institutin San Raffaele Pisana testoi aftësinë e autoriteteve lokale për të gjetur dhe ndaluar shpërthimet.
Zyrtarët lokalë të shëndetit testuan pacientët dhe stafin në spital, zbrazën tre reparte dhe mbyllën ndërtesën. Ish pacientët dhe kontaktet e tyre u vunë në radhë, në makinat e tyre, në stacionet e lëvizshme të testimit. Prokurorët e Romës hapën një hetim mbi origjinën e vatrës.
Një nga personat që u sëmurën ishte një pulmonolog, Vittorio Bisogni. Ai zbriti me pak ethe, pasi vizitoi një pacient i cili kishte dalë nga spitali. Dr. Bisogni u diagnostikua me virusin më 9 qershor. Pacienti i tij vdiq disa ditë më vonë. “U zemërova,” tha Dr. Bisogni, “Pasi u goditëm kaq rëndë, ne nuk mund të lejojmë që të jemi kaq naivë”. / The New York Times/ KultPlus.com
Të gjithë po jetojmë në një xhungël financiare. Kjo seri ilustron llojet e botës sonë të parave.
Artisti filloi këtë seri kur një klient i kërkoi t’i sugjeronte disa vepra arti për të dekoruar një seli të re për një institucion financiar. Krijimi i një seri me portrete kafshësh dukej si ide e zgjuar ngase subjektet tregtare pëlqejnë të shoqërohen me kafshët dhe karakteristikat e tyre. Njerëzit duan t’i shohin kafshët si ndryshime të egos dhe burimeve të frymëzimit.
Pra, kjo është kopshti zoologjik i parave, Ferma ose xhungla e parave. Një seri mozaikësh kafshësh të bëra nga kartëmonedha nga shumë vende dhe kohë. Kafshët e krijuara nga copa të dollarëve, eurove, pesos, rublave, paundve dhe elemente të tjera financiare të kohës sonë. Janë përdorur gjithashtu legjenda të vjetra si dhrahmi, lira, franga, dhe dinarë, apo edhe kuponë dhe vërtetime nga periudha delikate të historisë sonë.
Restaurimi i Xhamisë së Et’hem Beut, monument kulture i kategorisë së parë, ka nisur vitin e shkuar, me qëllim konsolidimin e pjesëve të dëmtuara nga koha. Grupi i specialistëve po punon me kujdes deri në detajet më të imëta.
“Problem ishte shkëputja e pikturës nga suporti. Vumë mbrojtje me letër japoneze dhe e ngjitëm. Teknika është me dorë të lirë, ka mjeshtëri” – thekson Adrian Cene, restaurues.
Puna ka zgjatur edhe për shkak të situatave që ka kaluar vendi.
“Pati deme nga dy tërmetet, në shtator dhe nëntor. U detyruam te nderhynim serish pas tronditjeve” – shton Cene.
E ndërtuar nga fundi i vitit 1700, ndërhyrja e fundit ka nxjerrë në dritë pjesë të fshehura nën struktura të mbivendsoura gjatë kohës.
“Zbuluam se kishte fragmente të reja. Ishte në formë stukoja, doli piktura origjianle. “Fshehja” mund të jetë bërë pas viteve 1970” – deklaron restauratori.
Xhamia e Et’hem Beut, ka qenë pjesë e qendrës historike të Tiranës, nga e cila ka shpëtuar vetëm ajo dhe Sahati. / KultPlus.com
Sot, Rexhep Qosja feston 84 vjetorin e lindjes, ndërkaq pikërisht në këtë 84 vjetor ai ka publikuar romanin e tij të pestë që mban titullin ‘Të fshehtat e treguara’.
Akoma nuk është bërë e ditur se çfarë saktësisht trajtohet në roman, mirëpo Rexhep Qosja njihet si një shkrimtar i shquar i letërsisë shqipe, veprat e të cilit gjithmonë kanë rezultuar tejet të suksesshme.
‘Fol shkurt, sa më shkurt Kudo e kurdo në dritë e në terr është mirë të flasësh shkurt! sa më shkurt sidomos me prokurorët e rinj sa më shkurt me gjykatësit e vjetër shkurt me priftërinjtë e çdo feje shkurt me profesorët e zgjuar shkurt me mjekët e çmuar dhe me gratë e hirta mëse u flet gjatë ta kthejnë shkurt shumë shkurt dhe bosh bosh bo sh!’, thuhet në pasthënien e romanit.
Vlen të ceket se Rexhep Qosja është autor i mbi tridhjetë librave me studime për letërsinë dhe kritikë letrare, prozë artistike, tregime, romane dhe drama, publicistikë e shkrime polemike Ka botuar recensione, vështrime, artikuj, sprova, trajtesa e studime në revista shkencore e letrare, duke trajtuar në to çështje të veçanta të letërsisë shqipe dhe të krijimtarisë letrare në përgjithësi. Disa punime dhe vepra të tij janë përkthyer në gjuhë të tjera. / KultPlus.com
