Një afresk në të cilin shfaqet Herkuli, u kthye në Itali të hënën, së bashku me 59 pjesë të tjera të lashta të trafikuara ilegalisht në Shtetet e Bashkuara.
Verën e kaluar, autoritetet amerikane njoftuan se afresku dhe dhjetëra objekte të tjera të trafikuara, të cilat përfunduan në koleksione private në Shtetet e Bashkuara, do të ktheheshin në Itali.
Ndër pjesët më të çmuara që zyrtarët italianë dhe amerikanë u ekspozuan gazetarëve në Romë është një enë me dy doreza, rreth 2600 vjet e vjetër. Gjithashtu është kthyer një kokë e skalitur prej mermeri, e shekullit II para Krishtit, që paraqet perëndeshën Athena.
Italia tha se veprat e kthyera vlejnë më shumë se 20 milionë dollarë (18 milionë euro) në përgjithësi. Afresku, i bërë në stilin klasik të artit Pompeiian, përshkruan Herkulin si një fëmijë duke mbytur një gjarpër.
Sipas një ligji italian të vitit 1909, objektet arkeologjike të gërmuara në Itali nuk mund të largohen nga vendi pa leje nëse nuk janë marrë jashtë shtetit përpara se të miratohej ligji./abcnews.al/ KultPlus.com
Me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Përkujtimit të Holokaustit “Israeli House Albania” organizoi sot në Teatrin e Operas dhe Baletit aktivitetin me temë “Besa e përjetshme”.
Qindra të ftuar, personalitete të larta të shtetit shqiptar, ministra, deputetë, akademikë, familje të shpëtuesve të hebrenjve gjatë Luftës, personalitete hebraike, nga rajoni u mblodhën në një mbrëmje gala që ndërthuri histori e muzikë.
Në fjalën e tij, presidenti i nderit i “Israeli House Albania”, Yehiel Hilik Bar, si nip i të mbijetuarve të gjenocidit nazist ndaj hebrenjëve, e stërnip i viktimave të kësaj lufte, u shpreh se “ne sot flasim për 6 milionë hebrenj të vrarë, e madje shpesh thuhet se ata u vranë nga makinerai naziste, por në fakt nuk ishte makineria naziste ajo që vrau”.
“Ishin qeniet njerëzore që i vranë duke krijuar një kasaphanë. Një nga masakrat dhe gjenocidit më të mëdha që ka njohur historia. Dhe ne duhet të mos e harrojmë kurrë atë që ka ndodhur, ndaj jemi sot këtu, që kjo të mos harrohet. Që 2/3-tat e hebrenjve u vranë në këtë gjenocid. Mirëpo edhe sot, edhe 8 dekada pas Holokaustit ka nga ata që duan ta mohojnë, por ne nuk do ta lejojmë këtë. Edhe sot ne shohim të shfaqen forma urrejtje ndaj hebrenjve apo myslimanëve dhe ne duhet ta frenojmë këtë. Sepse lufta ndaj një feje, është luftë ndaj të gjitha feve, është luftë ndaj njerëzimit”, u shpreh Yehiel Hilik Bar.
Ai vlerësoi Shqipërinë si vend që ka tolerancë zero ndaj antisemitizmit, e që i ka mirëpritur dhe mbrojtur gjithmonë hebrenjtë që erdhën nga jashtë këtij vendi.
“Për fat të keq, gjyshi im nuk erdhi këtu në Shqipëri… Ne do të vazhdojmë gjithmonë t’i ruajmë këto raporte, sepse nuk do të harrojmë kurrë se si populli juaj na mirëpriti, duke na ofruar një strehë të sigurt, mbrojtje nga nazistët. Ne nuk do të harrojmë kurrë se si Shqipëria ishte vendi që strehoi më shumë hebrenj, pas luftës sesa para saj. Dhe do të jemi mirënjohës që kombi juaj është angazhuar që t’u mësoj brezit të ri se ç’ishte Holokausti. Falë asaj që ju keni bërë për ne, ne do jemi gjithmonë motra e vëllezër. Ndaj ne nesër do të mbajmë zi bashkë, do të qajmë bashkë, por mbi të gjitha s’do të harrojmë se çfarë ndodhi”, shtoi ai më tej.
Anëtar Nderi i Bordit të projektit ‘Israeli House Albania’, ish-presidenti Alfred Moisiu bëri thirrje që t’i mëshohet kujtesës e vlerave të humanizmit që e kaluara të mos përsëritet, duke sjellë në vëmendje sakrificën e shqiptarëve për të mbrojtur hebrenjtë gjatë Luftës.
“Ne shqiptarët dhe izraelitët jemi dy kombe që historikisht jemi luftuar padrejtësisht nga të tjerët. Kjo na jep të drejtën të themi se afrimi ynë historik, duhet të përforcohet edhe më shumë në kohën e sotme, që në fat të keq është mbarsur me fenomene e ngjarje që mund ta shkaktojnë një katastrofë dhe më të madhe se në të kaluarën”, u shpreh ish-presidenti Moisiu.
Fjalën në emër të kryeministrit Edi Rama, në nder të kësaj dite, e mbajti ministrja e Shtetit për Marrëdhëniet me Parlamentin, Elisa Spiropali.
Spiropali vlerësoi se “Shqipëria dhe Izraeli, shqiptarët dhe hebrenjtë kanë patur pikat e tyre të kontaktit shumë hershëm, si një shenjë e fatit që bashkon”.
“Një prej tyre, që është dhe pjesë e krenarisë sonë kombëtare, është sjellja e shqiptarëve të cilët ofruan strehë e morën në mbrojtje mijëra hebrenj në prag dhe gjatë Luftës së Dytë Botërore”, vlerësoi ajo./atsh/ KultPlus.com
Sot shënohet Dita Ndërkombëtare e Përkujtimit të viktimave të Holokaustit, përcjell KultPlus.
Duke përkujtuar viktimat e Holokaustit, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky tha se indiferenca dhe urrejtja vazhdojnë të vrasin.
“Sot, si çdo herë, Ukraina përkujton miliona viktima të Holokaustit. Ne e dimë se indiferenca dhe urrejtja së bashku vrasin”, tha Volodymyr Zelensky, vetë një hebre vetë, në një video të postuar në mediat sociale.
Today Ukraine honors the memory of millions of victims of the Holocaust.
We know and remember that indifference kills along with hatred.
That is why it is so important that everyone who values life should show determination.
Të jetoje vetëm me muzikë pa të ardhura të tjera të tërthorta, për gjeniun e muzikës klasike do të thoshte varfëri. Po, varfëri në kuptimin më të pamëshirshëm të shprehjes.
Gruaja e sëmurë, një fëmijë për të rritur, ishte për të një sfidë e vështirë, një plagë që e mundonte mizorisht shpirtin e tij të drobitur nga vështirësitë. Ngado dyer të mbyllura për mjeshtrin e madh. Kompozitori i oborrit, i emëruar me urdhër perandorak, nuk i siguronte të ardhurat që i duheshin për të shlyer doktorin, farmacistin, kreditorët, jetesën. I kishin shteruar të gjithë mundësitë dhe miqtë.
I vetmi që do ti gjendej gjithnjë pranë ishte miku i tij Johann Michael von Puchberg (21 shtator 1741- 21 janar 1822, Vienna ), një tregtar i thjeshtë vjenez tekstilesh, të cilit më 12 korrik 1789 ai i shkruan një letër mbushur me tragjizëm të thellë dhe brengë, ku citohet:
“Zot, jam në një gjendje të vështirë, të cilën s’do t’ia uroja as armiqve të mi më të këqij, dhe në qoftë se ju vëllai dhe miku im më i mirë, do të më braktisni, unë fatkeqi do të dënohem pa faj bashkë me të mjerën grua time të sëmurë dhe djalin.
Që herën e fundit kur isha te ju, desha t’ju hap zemrën, por me mungoi vendosmëria!
Dhe a do ta kem vallë tani që po ju shkruaj?!
Vetëm duke u dridhur guxoj të hedh këto fjalë në këtë letër. Nuk do të kisha kurajë tu drejtohesha as me shkrim po të mos isha i sigurt se ju më njihni, se ju i dini fort mirë rrethanat e mia, se ju jeni absolutisht i bindur që unë jam pa asnjë faj, që fatkeqësisht kam rënë në këtë gjendje kaq tragjike.
O perëndi!
Në vend të falënderimeve unë do tu mërzis me lutje të reja, me përgjërime mjeruese. Në vend të pagesës që kam të të bëj për borxhin që të kam, po të shkruaj për një borxh tëe ri, kërkesa të reja.”
Galeria Kombëtare e Kosovës organizon edicionin e 14 të ekspozitës ndërkombëtare Çmimi “Muslim Mulliqi” 2022, me koncept kuratorial nga Christian Mosar dhe Raimund Stecker, përcjell KultPlus.
Artistët pjesëmarrës janë: Bianca Baierl, Artan Balaj, Heinz Baumüller. Ralf Fritz Berger, Ben Greber & Bram Kuypers, Jojo Gronostay, Clegg & Guttmann, Avdi Hajdari, Driton Hajredini, Bardh-I (rafet) Jonuzi-T, Majlinda Kelmendi, Filip Markiewicz, Faton Mazreku, Agron Mulliqi, Pasha Rafiy, Yvonne Roeb, Titus Schade, Eric Schumacher, Junior Toscanelli, Gan Erdene Tsend, Laureta Vogliqi, Kristin Wenzel, QazimXhylani, Alket Zeqiri, dhe Lulzim Zeqiri.
Artisti/ja fitues/e i Çmimit “Muslim Mulliqi” do të përzgjidhet në hapje të ekspozitës më 01 shkurt, në oren 19.00.
Ndërkaq, ekspozita do të qëndrojë e hapur deri më 26 shkurt 2023.
Klikoni KËTU për të lexuar njoftimin e plotë./ KultPlus.com
Albumi i Aushvicit, një koleksion fotografish të marra nga nazistët në kampin e shfarosjes të Aushvic-Birkenaut, u botua edhe në frëngjisht, i shoqëruar me shpjegime të përzgjedhura nga historianët që e kanë shqyrtuar atë.
“Albumi i Aushvicit: si i fotografuan nazistët krimet e tyre” është një libër i francezit Tal Bruttmann dhe gjermanëve Stefan Hordler dhe Christoph Kreutzmuller.
Botimi gjerman i librit doli në vitin 2019. Në frëngjisht ai është përkthyer nga Olivier Mannoni, gjithashtu përkthyes i librit të Hitlerit “Mein Kampf”.
Botimi i librit programor të Adolf Hitlerit, në vitet 1924-1925, dhe më pas nga ”Fayard” në vitin 2021 në frëngjisht, pas versionit gjerman në 2016, kishte treguar se si veprimet e nazistëve mund të shndërroheshin në një mbështetje për historinë e funksionimit gjenocidal të nazizmit.
Albumi u bë në vitin 1944 nga dy fotografë esesë.
Edhe historianët nisin nga e njëjta ambicie, nga ajo për të zbërthyer atë që fillimisht synonte të lartësonte projektin nacionalsocialist për Evropën.
“Këto janë imazhe, një objekt krejtësisht i ndryshëm nga teksti. Dhe ndërsa ‘Mein Kampf’ është komentuar gjerësisht, askush para nesh nuk i ka parë këto fotografi. Në përgjithësi, analiza e fotove rrallëherë integrohet në punën e historianëve”, tha Tal Bruttmann.
– Fotot e famshme –
Në rastin e Aushvic-Birkenaut, një kamp shfarosjeje i vendosur në Poloninë Jugore, ku u vranë 1,1 milionë njerëz, esesët dokumentonin punën e pritjes së të dëbuarve hebrenj nga Hungaria.
Zyrtarisht, bëhej fjalë për lëvizjen e popullatave të cilësuara si të padëshirueshme dhe për përzgjedhjen e individëve të aftë për të punuar.
Në fakt, fotografët e dinin që po fiksonin momentet e fundit të të dënuarve në dhomat e gazit.
Sipas historianit “këto foto janë të famshme. Po të kërkosh imazhe të Aushvicit, i has. Ato janë në dokumentarë, në libra, në të gjithë muzetë që flasin për Holokaustin. Ato kanë vaditur kulturën popullore”.
”Por, nëse i keni parë veç e veç, ndoshta nuk e dini se ato vijnë nga ky album me 197 foto të bëra nga esesët. Kjo është ajo që kemi gjetur”, shton Tal Bruttmann.
– Nga Aushvici në Miami –
Avokati dhe historiani i dëbimeve, Serge Klarsfeld kishte sqaruar historinë e këtij albumi pas zbulimit të tij.
E marrë nga pronari i saj i parë, një gjerman, në kampin Dora, albumi u gjet rastësisht nga një e dëbuar 19-vjeçare, Lili Jacob, në komodinën e një dhome të ish-esesit.
Ajo në foto sheh shumë njerëz që ka njohur, përfshirë edhe prindërit e saj. Ajo e merr albumin dhe e ruan edhe gjatë emigrimit në Miami, pas luftës.
Serge Klarsfeld do ta gjente Lilin dhe do ta bindte që ta linte trashëgim albumin, në memorialin ”Yad Vashem” në Jerusalem.
”Për këtë u deshën 35 vjet (…) 40 vjet ishin ende të nevojshme që ky libër-album të jepte një përgjigje për shumicën e pyetjeve që mbetën pa përgjigje”, thotë Klarsfeld.
Ajo që tre historianët, të cilët kombinojnë “fusha shumë të ndryshme ekspertize”, hedhin dritë janë kushtet e këtyre fotove dhe ato që na mësojnë për Aushvicin.
”Ka shumë për të mësuar”, nënvizon Tal Bruttmann.
”Ndërsa maskojnë procesin e vrasjes, fotot pasqyrojnë përpjekjen për të fiksuar procesin e mbërritjes (…) si një zinxhir vlerash të vendosura mirë”, përmbledhin autorët në përfundim./atsh/KultPlus.com
Një kinema gjermane theu dy rekorde botërore Guinness me një ekran IMAX me një sipërfaqe të madhe 8770.43 metra katrorë.
Traumplast Leonberg, një zinxhir multipleksi në Baden-Württemberg, instaloi një ekran IMAX me përmasa 39 m 21 cm, duke vendosur Rekordet Botërore Guinness për ekranin më të madh të përhershëm IMAX dhe ekranin më të madh të përhershëm të kinemasë në përgjithësi.
“Për ta parë këtë në perspektivë, ekrani është më i gjerë se një aeroplan Boeing 737,” tha Guinness World Records në shpalljen e rekordeve.
GWR tha se ekrani u mat nga një kompani e specializuar duke përdorur teknologjinë e sensorëve lazer, e cila i lejoi ata të konfirmonin madhësinë e ekranit me saktësi milimetrike./KultPlus.com
Në tetorin e vitit 2013, përmbledhja me poezi të zgjedhura “Më jepni një emër” e poetit Fatos Arapi, botohej në gjuhën polake nga shtëpia botuese “Komograf” në Varshavë. Poezitë u përkthyen nga Mazllum Saneja dhe Eva Smietanska, ndërsa libri u shoqërua me një parathënie të Andrzej Zaniewskit, poet, prozator dhe kritik shumë i njohur në Poloni e përtej saj. Përveç faktit kuptimplotë se ky vëllim i tij në polonisht përbën një njohje të poezisë sonë elitare në një tjetër gjuhë evropiane; përtej rastësisë fatlume se vjen i botuar në tetor, muaj të cilit poeti i këndoi si rrallëkush në poezinë shqipe dhe në të cilin biri i Akrokerauneve nisi fluturimin e tij qiellor; ky vëllim me poezi, përmban një nga studimet më të përkora dhe të thella që i është bërë ndonjëherë poetikës arapiane nga kritika e huaj dhe ajo shqiptare. Në parathënien e librit, me titullin intrigues “Emra të shkëmbinjve që shkëlqejnë në gji”, Zaniewski e vë theksin në shumë aspekte të krijimtarisë së poetit shqiptar, por ne do të ndalemi në dy prej tyre: së pari, në përfundimin se: “… nga poezitë e Fatos Arapit aq shumë kam mësuar për Shqipërinë dhe shqiptarët” dhe së dyti (por, jo nga rëndësia) në përcaktimin shterues se: “… dy forca, dy vektorë të qartë etikë vigjiluakan mbi djaloshin nga Deti Jon, duke e shpënë atë në thellësirat e fatit. Kjo një energji e pashtershme e jetës dhe një nevojë e pamposhtur e lirisë”.
Që të mësosh nga një poet apo shkrimtar i përkthyer në një gjuhë të caktuar, për fatin e kombit të tij, është padyshim privilegj, jo vetëm i talentit të përveçëm poetik (truall letrar ku shumë janë të thirrurit dhe fare pak të zgjedhurit), por edhe një mision i shenjtë shpirtëror për ta mbartur atdheun kudo me vete, si Atlasi qiellin e tij. Është padyshim kjo lloj mbartjeje e atdheut dhe nevoja e pamposhtur e lirisë, një ndër shumë arsyet që do ta kenë shpënë kolegun tjetër ballkanas të Fatosit tonë, pikërisht poetin dhe studiuesin maqedonas Anté Popovski, që të arrijë në gjykimin se: “Poezia e Fatos Arapit është vertikalja estetike dhe morale e poezisë bashkëkohore shqiptare të gjysmës së dytë të shekullit XX”. Vertikalja morale e poezisë së Arapit, vjen me faktin se poeti nuk i këndoi vetëm lirisë dhe jolirisë së atdheut të tij në epoka të ndryshme, por se nocionin liri ai e pa në shumë dimensione, ku njëra prej tyre ishte liria e popujve. Gjatë krijimtarisë së shtrirë në gjashtë dekada, poeti eci dorë për dore me tragjeditë e shumë popujve, u këndoi himne lirie tiranive të qytetërimeve të lashta dhe atyre moderne. Qe si një lloj ushtari i rrëzuar në fushën e betejave të pakohshme për liri, ku hordhitë e çmendura të bijve të errësirës ngjishnin hapat e tyre të komanduar prej frymës së ndotur të tiranëve.
o unë vij e mbledh rrënojat. dhe me duar të dhimbjes sime asgjësimin ngre në këmbë. Mu në zemër të njeriut ngrita shtatoren e dhimbjes. (Exegi monumentum)
Poeti i ngre një shtatore dhimbje edhe holokaustit nazist në vende të ndryshme të Evropës. Pjesa dërrmuese e poezive për tragjedinë e popullit hebre dhe popujve të tjerë janë përfshirë në përmbledhjen poetike në gjuhën polake. Janë poezi të mrekullueshme si nga ana estetike, ashtu dhe nga intensiteti i pikëllimës pa cak e zanafillë përpara rrënojave të humanizmit njerëzor. Përmendim poezitë “Dahau” dhe “Dedikim në ditarin e Ana Frankut” në vëllimin “Drejt qindra shekujsh shkojmë” (1977), “Më duhet të takoj Robert Desno-n” në vëllimin “Më duhet një gjysmë ëndrre” (1999), “Përse të shkosh në Mat’hausen?” në vëllimin “Shëtitje pa veten” (2005) etj. Shohim se dy poezitë e para vijnë të botuara gjatë viteve të diktaturës, ndërsa dy të tjerat në kohën e pluralizmit politik në Shqipëri.
Nga të dhënat historike, mësojmë se Dahau ishte i pari kamp përqendrimi i hapur nga udhëheqja naziste në mars të vitit 1933 dhe shërbeu si model për ndërtimin kampeve të tjera të përqendrimit në Gjermani. Sipas të dhënave të kampit, puna në Dahau ishte aq rraskapitëse, sa viktimat e para humbën jetën tragjikisht në tri javët e para, ndërsa deri në përfundimin e luftës, aty gjetën vdekjen rreth 32 000 të burgosur. Kampi i Dahaut është pra i pari varr masiv i holokaustit hebre të kohëve moderne. E keqja e parë, që do të mbillte të tjerë varre apo varri mëmë. Prandaj dhe Arapi e përfytyron Dahaun si një varr shëtitës.
Nga dita në ditë, nga viti në vit. Varr që ecën udhëton, Dahau. (Dahau)
Çfarë e pikëllon poetin tonë përtej ndodhisë së tmerrshme? Padyshim se e keqja që ka zënë rrënjë dhe papritmas nuk vjen në përfytyrimin e një varri të ngulitur në një tokë, por si një varr shtegtar që mund të shfaqet papritur në horizontet e një tjetër populli. Ecën e udhëton njeriu, por jo varri i tij. Një varr udhëtar papritur do të ngjallet dikur diku dhe do të gëlltisë të tjerë njerëz. Një varr udhëtar tregon se apeli për humanizëm nuk ka nevojë vetëm për fjalë, por për veprime që e çrrënjosin të keqen me themel. A nuk u shfaq ky varr shëtitës në Ukrainën e sotme, ku mijëra jetë të pafajshme u gllabëruan prej ditës në ditë? Poezitë që Arapi i thur holokaustit hebre marrin vlerë edhe për holokaustet e tjerë që kemi përpara syve. A nuk tingëllon poezia “Dedikim në ditarin e Ana Frankut” si një vaj për një vajzë të vogël ukrainase nëse do ta hiqnim emrin e Anës dhe do ta zëvendësonim me emrat Alona, Antonina, Maryna, Mikhaila? Tek emri i Anës fundosen gjithë tragjeditë njerëzore, të kohëve të shkuara dhe të kohëve të tashme, të kohëve të lashta dhe të kohëve moderne. Edhe poeti shqiptar që i shkruan këto vargje ka gjithashtu një varr ende të pazbuluar në makthet dhe në shpirtin e tij: varrin e të vëllait, Vllasit, kujtimi i të cilit dhe i mijëra të vrarëve të tjerë, i të zhdukurve pa nam e nishan apo i të burgosurve politikë në burgjet e atdheut, e bën që ta ndiejë dhimbjen e popullit hebre, njësoj si dhimbjen e tij. Ndaj flet për varre të gjalla që enden në kujtesën e njeriut si fantazma ndjellakeqe.
Ka një emër të thjeshtë gjer në dhimbje … E merr në duar, e kundron … e së largu ndjen se si tek ty gjithë tragjeditë njerëzore fundosen e kridhen … Një emër njeriu – Ana Franku (Dedikim në ditarin e Ana Frankut).
Në qytetin e dashurisë, në Paris, Arapi nuk mundet ta gjejë dot udhën për te dashuria e tij, pa iu përfalur së pari Robert Desnos. Robert Desnos (1900-1945) është poet i shquar surrealist francez. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Desnos ishte anëtar i Rrjetit Francez të Rezistencës dhe botonte shkrime me pseudonime të ndryshme, derisa ra në sy të Gestapos dhe u arrestua më 22 shkurt 1944. Vuajti dënimin në kampet gjermane të përqendrimit në Aushvic, Buchenwald dhe në fund në Terezín, ku edhe vdiq nga ethet e tifos një muaj pas çlirimit të kampit. U shua në Malá pevnost, pjesë e brendshme e Terezínit, e cila përdorej vetëm për të burgosurit politikë. Si mundet dikush të mos humbasë një Paris të tërë, një dashuri të tërë në Paris, nëse i shmanget takimit me poetin profet të Lirisë dhe dashurisë? Si mundet Arapi të jetë i lirë për të shijuar Parisin dhe dashurinë, nëse më parë nuk bekohet prej këngëtarit të dritës Robert Desno, i cili u përpoq për një Paris pa pranga tiranie, për një qytet pa hije vdekjeje nëpër shpirtrat e njerëzve. Prandaj shpirti i poetit shqiptar është i paqetë në qytetin e dritave, i paplotë derisa ende s’ka takuar Prometeun e Lirisë.
Më duhet të takoj Robert Desno-n, në Paris. Ai është i vdekur, as unë s’jam i gjallë.
…
Ai është hije, as unë s’jam i vërtetë.
…
Tani më duhet prej territ tim, të krijoj e ta ndez diellin. Dhe me diellin tim në dorë, të hyj në jetën e Saj. (Më duhet të takoj Robert Desnon)
Ky takim i një poeti të gjallë e rrugëhumbur në kryeqytetin e dashurisë (Sepse i humba të gjitha rrugët), me një poet të vdekur, kryqëzuar e torturuar nga tiranët e lirive, që deri në çastet e mbrame të jetës e mbrojti me guxim të paepur të dashurën e vet, shndërrohet në alegorinë e lirisë së trashëguar nga një brez në tjetrin, nga një popull në tjetrin. Liria si kusht ekzistence, liria si mirënjohje ndaj shpirtrave të ndritur të heronjve që dhanë jetën për të. Liria si testament drite nga ati te bijtë. Robert Desno është poeti at i dritës. Arapi është biri poet i po kësaj drite. Me shkëndijën e diellit të Desnos, poeti shqiptar do të ndezë diellin e territ të tij të dashurisë. Për të qenë i gjallë, për të qenë i vërtetë dhe pikërisht kjo e vërtetë do ta bëjë të lirë në kërkimin e tij në qytetin e dritave.
Poezia “Përse të shkosh në Mat’hausen” trajton çështjen e holokaustit shqiptar nën pushtimin nazist. Holokausti në Shqipëri përbëhej nga vrasje, dëbime dhe krime kundër njerëzimit përkushtuar hebrenjve, sllavëve, romëve dhe minoriteteve tjera në Shqipërinë e Madhe nga gjermanët, italianët dhe forcat bashkëpunëtore shqiptare në kohën kur shteti ishte nën pushtim italian dhe gjerman gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kampi i Mauthausen-it ishte një kamp përqendrimi nazist i vendosur pranë fshatrave të Mauthausen-it dhe Gusen-it në Austri. Ky kamp quhej “mulliri i kockave”, pasi Hitleri e shfrytëzonte për të dërguar aty drejt vdekjes armiqtë e tij më të përbetuar politikë. Në mesnatën e 15 marsit 1943, krahas shumë të arrestuarve në vendlindjen e poetit do të ishte dhe mësuesja e Fatosit, zonjushë Zina.
Përse, përse sot në Mat’hausen? Por, çështja është, se Zonjushë Zina, pret atje … Dhe nga pllaka e gurtë tani zgjatet një dorë: një trëndafil, kësaj here, jo i kuq, – i verdhë … (Përse të shkosh në Mat’hausen?)
Poezia mban si datë krijimi 1 qershorin 2004 dhe është shkruar në Vjenë, plot 61 vjet pas arrestimit të mësueses së poetit. Vetë Fatosi ishte 10 vjeç kur nisi lufta më 1939 dhe në vitin 1943, në moshën 14-vjeçare doli partizan, ndërkohë që ishte aktivizuar dhe më parë me lëvizjen çlirimtare. Në mars të vitit 1943, kur mësuesja e tij do të ishte në rrugëtimin drejt kampit shfarosës të përqendrimit, nxënësi i saj luftonte për lirinë e atdheut si partizan. Po ky nxënës, tashmë poet dhe një burrë i thinjur 75-vjeçar ndodhet para Memorialit të Holokaustit shqiptar në Mat’hausen. Trëndafilat e kuq të dashurisë për mësuesen, dhuruar dikur nga kopshtari, i vijnë në kujtesë si trëndafila të verdhë e të zbehtë vdekje. Poezia ka një dramacitet shumë të ngjeshur, sidomos përmes përsëritjes së pyetjes kuptimplote: “Përse, përse sot në Mat’hausen?”. Ajo nuk është pyetje që uni lirik ia drejton vetes, por një pyetje që ia bën lexuesit. Vetëm duke mos e harruar të kaluarën dhe tiraninë e së djeshmes, do të dimë t’i ndërtojmë më mirë udhët e Lirisë. Duke shkuar sot dhe përherë sot në vendet e krimit, përforcohet kujtesa për të mos harruar të keqen. Arapi bën apel, sepse “njeriu s’harron”. Harresa është varr i hapur, ndërsa kujtesa është etje për Jetë dhe Liri! / Epoka e Re/ KultPlus.com
Giuseppe Verdi ishte dhe mbeti i plazmuar si një prej dy majave që rrokaqiellin me famë dhe madhështi eterin operistik të shekullit XIX. Viti 2013 ishte një vit kujtese për atë që do të skaliste në memorien e brezave shtatoren më të lartë të kumtimit mjeshtëror të një shekulli. 200 vjet në të ikur e naltësuan në apogje këtë figurë emblematike. Gjunjëzohemi sot, besimplotë para kujtesës për këtë gjeni tokësor të operas italiane dhe botërore. Përbashkohemi krejt tok në këtë mbamëndje. Se kjo magji ngas në vetëdijen tonë artistike nderim të njëzëshëm, për Giuseppe Verdin, ateistin romantik, patriotin garibaldin, ngadhnjyesin vagnerian.
Ngadhnjimtari i Apenineve
Giuseppe Verdi, italian kryekëput ishte ai. Qëndroi besnik deri në fund dhe mori meritimin e mirënjohjes të gjeneratave për krejtçfarë bëri dhe la trashëgim. Kjo botë perëndishë antike dhe rilindase, e cila vinte prej një mbamëndje të pashoqe, e ngjizur në havanin 2000-vjeçar të kohërave, s’kishte sesi të ndalte vërshimin e saj uturitës në historinë e Evropës plakë. Ky shpirt Apenin do të gufonte prej humusit të brezave. Do të rilindtte një vazhdues i lavdisë dhe memories artistike që ngasi dhe dalldisi shekuj dhe breza të tërë. Ngadhnjeu mes britmash dhe harrimit, mes paradoksit dhe groteskut. Erdhi si një gurë meteotiti që do të plotësonte atë pjesë mozaiku të mrekullisë italiane. Ai, Giuseppe Verdi, fshatari që i dha frymëmarrje metropolitane operas së një shekulli. Sizifi që nuk reshti së përpjekuri. Vegjelia e mjeshtrit, hekakeqe dhe rurale, e pamundur dhe nënshtruese e përndoqi gjatë. Hera-herësh i’a përfundi shtatin. Hendeqe të thella e barriera të larta i zunë rrugën në rëndien e tij të hovshme përgjatë Golgotës së ngjizjes së talentit, atij univers që do të shpërthente përdhunshëm si një shkreptimë eterne, për të mbetur atëherë e sot një dritim shndritës, në një prej ngulmeve artistike dhe estetike më të garrametshme të kohës. Për asnjë moment, përkundër asnjë rrethane dhe vështirësie, deri dhe në kushtet e mbijetesës, Giuseppe Verdi, nuk dredhoi. Ai u përball, u kacafyt me thonj e me dhëmbë dhe triumfoi. Fitoi vetveten dhe mëtoi përbotërisht talentin dhe vitalitetin e tij shpirtëror, duke e skalitur emrin dhe veprën në memorin e kohës, në mbamëndjen e gjenialiteteve që tokësoren e tyre e ngjitën në qiejt e lavdisë.
Emblematiku i skenave operistike
Pa emrin e Giuseppe Verdit, galeria e kryeveprave operistike botërore do të ishte e mangët. I zbrazët do të ishte qielli i bruztë i shekullit XIX pa Giuseppe Verdin dhe Richard wagnerin, emrat e të cilëve nuk na lidhin vetëm me operan, por me botkuptimin dhe filozofinë e përjetimeve dhe shijeve estetike të një shekulli. Bota Apenine pa Verdin nuk do të kishte kreshtë të krenarisë prejnga do të mësynte gjeneratave dhe botkuptimeve me një shëmbëllim të kësisojtë. Sot 200 vjet më parë lindi ai, ai dhe ato; “Rigoletto”, “Traviata”, “Trovatore”, “Nabuko”, “Makbeth”, “Aida”, “Don Carlo”, “Otello”. Pa këto kryevepra të memories operistike, pa këto kumte lirike do të mbyllnin dyert ata që sot mbahen sallat e shugurimit të shenjtorëve të artit. Saora do të shterronte forca e përceptimeve ndjesore, marrëdhënia e shënjtë e njeriut me muzikën dhe densitetin emocional që shpërthente nëpër këto salla, për tu kthyer më pas në energji dhe vitalitet vërshimi ndryshues dhe përqafës.
Viti 2013, viti “Viva Verdi”
Viti 2013 është viti verdian. Dyqindëvjetori i lindjes së Giuseppe Verdit u përkujtua dhe vazhdon të mbush sallat koncertore dhe operistike me shpirtin e kredhur në kryeveprat e tij. Në çdo cep të globit, ai do të rivijë në të tashmen e këtij brezi, mbamëndje dhe trashëgimi universale e njerëzimit. Në Italinë mëmë, “Viva Verdi” përciku me aktivitetet përkujtuese pëllëmbë për pëllëmbë Gadishullin Apenin. Nga Parma, vendlindja e kompozitorit më 12 janar, me një ballo me maska startoi ky vit festiv, për tu përmbyllur me Traviatën që do t’i besohet Daniele Gatti, në La Scala më 7 dhjetor 2013.
Giuseppe Verdi (1813-1901) është kompozitori me njohur i operës italiane dhe asaj botërore. Ai mbetet i tillë jo vetëm në kufinjtë shpirtëror dhe kalendarik të shekullit të XIX. Kapërceu me sharmin dhe kumtin e tij shekuj dhe gjenerata. Shkroi me shpirt dhe pasion ata që do të jenë sot e në përjetësi pjesë të fondit të artë të historisë së operas.
Vegjelia e mjeshtrit të madh
Giuseppe Verdi u lind me 10 tetor 1813 në fshatin La Ronkole të Italisë Veriore, në një familje të varfër. Prirja dhe dashuria e tij për muzikën u shfaqen qysh heret. Shkollimi i këtij vullneti ngashërues u vu përballë pamundësishë dhe vështirësishë. Paradoksale por jo e panjohur, kjo ngase ai kishte origjinë nga fshati. Në moshën 18-vjeçare dëshiron të regjistrohet në konservatorin e Milanos, por u refuzua për shkak se e kishte kaluar moshën e paraparë dhe se nuk zotëronte mirë pianon. Për këtë arsye Verdi u detyrua që muzikën ta mësoj privatisht dhe njëkohësisht të punojë që të sigurojë mbijetesën. Në saj të talentit të rrallë dhe zellit të madh, Verdi arriti të kompenzonte mësimet që do t’i bënte në konservator. Meqë punonte si instrumentist në qytetzën Buseto, arriti të krijonte operat e para që do të shfaqeshin në Milano. Veç punës për ngritjen profesionale, lexonte veprat e Hygos, Sherlit, Dymas, Shekspirit etj, kryevepra të letërsisë botërore që do të bëheshin mbështetje për krijimin e libreteve të operave të tij të njohura.
Kompozitori revolucionar dhe patriot
Veç origjinës që e torturoi, paradoksalisht rrugëtimin e tij promovues do ta tensiononte, por edhe do ta lartësonte pozita historike e Italisë. Verdi jetoj në kohën kur populli i tij po luftonte për çlirimin dhe bashkimin e atdheut. Ndaj kjo e bëri atë dëshmimtar dhe pjesëmarrës të zedhshëm në këto përpjekje dhe përleshje. Faza e parë e krijtarisë së Verdit frymëzohet nga këto ngjarje, ngjizej sakaq në flakadanin e kësaj “kacafytje”. Kësisoj kjo etapë mund të quhet si etapa revolucionare e Verdit. Asokohe ai arrin suksesin e vet të parë me operën “Nabuko”, e cila me përmbajtjen e saj alegorike aludonte lëvizjen revolucionare të Rilindjes. Nga kjo kryevepër operistike, emri i Verdit u be siombol i kësaj levizje që shprehej me “VIVA Vitori Emannuel”, mbreti i Italisë. Pra i brohorisnin mbretit të Italisë, në vend të atij të Austrisë, nën sundimin e të cilit osohere ishte Italia. Korali nga opera Nabuko këndohej si kënge patriotike nga masat italiane, duke e vendosur sakaq shpirtin verdian në vijën e parë të frontit patriotik.
Kapërthimi në kreshtën e lavdisë
Pas suksesit të parë të madh radhiten operat e tjera të Verdit, i cili u bë i njohur dhe i popullarizuar, jo vetëm në Itali por në të gjithë Evropën. Mjeshtri dallon nga bashkatdhetaret e vet, kompozitorët, të cilët vite të tëra jetonin dhe krijonin larg atdheut. Ai tërë jetën e tij e kaloi në atdhe, Itali, lidhur ngusht me popullin si një patriot i vërtetë. Ai u përkushtua sakaq në njohje me historinë e vendit të tij mbi te gjitha muzikën popullore dhe artistike të traditës, prej së cilës hoqi disa mangësi eventuale që vëreheshin, veçanërisht në operat seri. Ai bëri sintezën e vetive pozitive të operës italiane, veçmas duke ruajtur traditën e bel kantos, jo për qellim në vetvete, por për shërbim të përmbajtjes.
Meloditë e operave të Verdit ishin të çliruara nga virtuoziteti dhe koloraturat e tepruara dhe të dominimit të muzikës mbi përmbajtjen. Këto dy komponent njësues ishin të mishëruara mesvedi, ndaj ai me vëmendje zgjodhi tekstet që do t’i kompozonte, dhe bashkëpunoi ngusht me libretistin Piave dhe me shkrimtarin dhe kompozitorin Arigo Boito. Thelloi njëkohësisht anën dramatike dhe psikologjike të karaktereve të protagonistëve të operave të tij. Muzika e Verdit mbështetej veçmas në burimoren e traditës. Kësisoj ai erdhi për të mbetur një faktor i rëndësishëm i afrisë me njerëzit e thjeshtë. Kujtojmë kushtet dhe rrethanoren e asokohëshme, kur opera ishte një art vetmitar i ngushëllimit të tragjikes së një brezi.
Verdi kompozitori patriot
Origjina e tij do ta mbante shpirtërisht dhe artistikisht të lidhur me Italinë dhe popullin italian, historinë dhe traditën e kombit. Edhe vetë Verdi është kompozitor nacional me vlera polinacionale. Qysh gjate jetës se tij ai u bë i njohur dhe i popullarizuar si një ndër fytyrat më të njohura të Italisë dhe të Evropës. Pleqërinë e thellë e priti të qetë dhe pa trazira. Vdiq në moshë të shtyrë më 1901. Ai kompozoi 26 opera dhe një rekuiem të njohur. Të gjitha operat nuk kanë përmbajtje të përhershme. Në fillim dhe në mbarim të jetës së tij kompozoi opera komike ndërsa pjesa tjetër (shumica absolute) kane një përmbajtje serioze dhe disa sosh janë edhe tragjedi. Operat me të njohura të cilat radhiten ndër kryeveprat e muzikës operistike të botës janë: Nabuko, Rigoleto, Trubaduret, Traviata, ballo me maska, Aida, Othello Falstaf opere komike.
Në historinë e gjate të operës, Verdi zë vend të nderit, sepse arriti të bashkojë traditat me të bukura të operës Italiane, të mbetet thellësisht kombëtar, t’u shmanget elementeve negative të operës Italiane, të absorbojë elementet pozitive që ishin shfaqur ne artin e operës në shekullin e XIX, madje edhe disa elemente te reformës se Vagnerit dhe të realizimit të letërsisë së kohës.
Verdi dhe Wagneri polet e universit operistik
Ata ishin dhe mbetën më të mëdhenjt e një shekulli. Shkruesit me të zellshëm të historisë së operas evropiane dhe botërore. Ata jetuan si një binom paradoksal. Verdi dhe Wagneri, ishin udhëheqësit e shkollave të tyre përkatëse të muzikës. Dukshëm ata nuk e durojnë njëri-tjetrin në masë të madhe, edhe pse kurrë nuk u takuan. Komentet e Verdit mbi Wagner dhe muzikën e tij janë të pakta dhe aspak mirëdashëse “Ai gjithmonë zgjedh, të panevojshmen, rrugën e braktisjes, duke u përpjekur për të fluturuar ku një person racional do të ecte me rezultate më të mira, shkruan Verdi. Me të mësuar ndarjen nga jeta të Wagner, Verdi e derdhi brendinë: “Sad, i trishtuar, i trishtuar! Një emër që do të lërë një përshtypje të fuqishme në historinë e artit.” Prej komenteve të Wagner-së mbi Verdi, vetëm një është e mirënjohur. Pas dëgjimit të Requiem të Verdit, gjermanisht, pjellor dhe elokuent, në komentet e tij me disa kompozitorë të tjera deklaroi, “Ajo do të jetë e mirë për të mos thënë asgjë.”. I tillë ishte Wagner, sepse sintesë e këtij shpirti ishte dhe “Tristani dhe Izolta”, tragjik.
Verdi më shumë se një kujtesë
Sot kur njëzëshëm dhe vullnetlirë thërrasim dhe pranojmë atë, Giuseppe Verdi, si një korife i operas italiane dhe botërore, kujtesa do të ishte një prekje e përciptë e ngulmit që rreket të rrok të tashmën e një gjenerate. Ne i jemi më së shumti mirënjohës. Italia do t’i jetë borxhli, Giuseppe Verdit, atij që nuk i’a ktheu shpinën kurrë, atij që e ngriti me pasion dhe përkushtim vendlindjen e tij në pjedestalin e universit operistik. Mirënjohje dhe respekt për mjeshtrin, lirikun dhe romantikun ngadhnjimtar të shekullit XIX. /Albert Vataj /KultPlus.com
Wolfgang Amadeus Mozart u lind më 27 janar 1756. Të dhënat e pagëzimit japin emrin e tij si “Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart”. Ai në përgjithësi e quajti veten “Wolfgang Amadè Mozart” si një i rritur , por emri i tij nuk kishte shumë variante, shkruan KultPlus.com
Moxart tregoi aftësi të jashtezakonshme nga fëmijëria e tij e hershme. Ai kompozoi nga mosha pesë vjeçare dhe performoi para familjes mbretërore Evropiane. Në moshën 17 vjeçare, ai ishte angazhuar si një muzikant i gjykatës në Salzburg, por u rrit i shqetësuar dhe udhëtoi në kërkim të një pozitë më të mirë, gjithmonë kompozonte me bollëk.
Ndërsa duke vizituar Vjenën në 1781, ai u shkarkua nga posti i tij Salzburgut. Ai zgjodhi për të qëndruar në kryeqytet, ku ka arritur famë, por pak siguri financiare. Gjatë viteve të tij të fundit në Vjenë, ai i kompozoi shumë nga simfonitë e tij më të njohura, koncerte dhe opera, dhe pjesë të Requiem, e cila ishte në masë të madhe e papërfunduar në kohën e vdekjes së tij. Rrethanat e vdekjes së tij të hershme kanë qenë shumë më të mitologjizuara. Ai e la pas gruan dhe dy bijtë e Constanze.
Ai kompozoi mbi 600 vepra , shumica pranuan si kulme simfonike , koncertante , operës dhe muzikës korale . Ai është ndër më të popullarizuarit të kompozitorëve klasikë, dhe ndikimi i tij mbi të mëvonshëm muzikë artit perëndimor është i thellë; Beethoven i kompozoi veprat e tij të hershme në hijen e Mozart , dhe Joseph Haydn shkroi se ” Pasardhësit nuk do të shihnin një talent të tillë përsëri në 100 vjet”.
Ndër 19 operat me te njohura i dallojmë: ”Rrembimi nga Saraji”,”Dasma e Figaros”,”Don Zhuani”,”Keshtu bëjnë të gjitha”.
Mozart vdiq në shtëpinë e tij më, 5 dhjetor 1791./ KultPlus.com
Në vitin 2005 Asambleja e Përgjithshme e OKB-së miratoi një rezolutë që shpallte 27 janarin si ”Ditën Ndërkombëtare të Përkujtimit në nderim të viktimave të Holokaustit”.
Kjo ditë përkujton miliona viktima të politikave të gjenocidit të Gjermanisë naziste që u kryen gjatë Luftës së Dytë Botërore, si dhe përqendrohet në përpjekjet bashkëkohore për të luftuar urrejtjen dhe anti-semitizmin.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore rreth gjashtë milionë njerëz u vranë, në përpjekjen sistematike naziste për shfarosjen e hebrenjve. Hebrenj nga e gjithë Gjermania dhe vendet europiane të pushtuara prej saj, u grumbulluan në kampe përqendrimi, ku u helmuan me gaz, u qëlluan, u lanë të vdisnin urie.
Në kampin Auschwitz vdiqën më shumë se një milion njerëz, të vrarë në dhomën e gazit, të rraskapitur nga kushtet e pamundura të punës, ekzekutimet e shumta, rrahjet dhe torturat nga agjentët. Viktimat ishin kryesisht hebrenj, rusë, polakë dhe rom. Kampet e vdekjes, vendet e terrorit u çliruan më 27 janar 1945. Momentet e shpresës, në të cilën u gjetën rreth 7 mijë të burgosur ende gjallë, njerëzimi i kujton ende sot, pas 76 vitesh, në ditën e përkujtimit të Holokaustit.
Roli i Shqipërisë për të shpëtuar hebrenjtë nga tmerret e holokaustit është i ditur botërisht. Shqipëria është një prej vendeve të rralla në botë ku gjatë Luftës së Dytë Botërore, u strehuan e gjetën shpëtim, jo vetëm hebrenjtë që jetonin në Shqipëri, por edhe disa mijëra hebrenj të vendeve të Ballkanit dhe të Europës Qendrore. Muzeu Historik Kombëtar në Shqipëri i ka kushtuar një kënd të veçantë popullit hebre dhe mbështetjes së shqiptarëve ndaj tyre. / KultPlus.com
Aleksandër Gjoka është një këngëtar dhe autor këngësh shumë i njohur.
Është këngëtar i mirënjohur shqiptar dhe deri më tani ai ka të incizuara disa këngë por më e njohura ndër to është “Kuturu” një këngë shumë e bukur e cila dëgjohet edhe sot.
Poashtu ai është pjesëmarrës i disa edicioneve të festivalit “Kënga Magjike”.
Sot, KultPlus ua risjell tekstin dhe videon e këngës ‘Dashurisë së shkuar’:
Sytë e tu i ndesha këtë natë, Tek eci vetëm në mërzi, Vallë a do më flisje prapë, E me veten time ndjej çudi.
Koha pa ne mbeti e ngratë, Une i pafat në dashuri, Sa kujtime kthehen pas, A më sjell në mendje ti tani.
Jo s’i harroj unë ata sy, Që më ndiqnin në çdo çast, E çdo moment, Skam harruar puthjet mjaltë, Dhe pse fshehur ne i lamë diku atje.
Hej të thërras e të mendoj, Ndaj të lutem, Sot afrohu të takoj, Ndonëse vitet ikin shpejt, Përse na ndanë.
Sytë e tu i ndesha këtë natë, Tek eci vetëm në mërzi, Vallë a do më flisje prapë, E me veten time ndjej çudi.
Koha pa ne mbeti e ngratë, Une i pafat në dashuri, Sa kujtime kthehen pas, A më sjell në mendje ti tani.
Jo s’i harroj unë ata sy, Që më ndiqnin në çdo çast, E çdo moment, Skam harruar puthjet mjaltë, Dhe pse fshehur ne i lamë diku atje.
Hej të thërras e të mendoj, Ndaj të lutem, Sot afrohu të takoj, Ndonëse vitet ikin shpejt, Përse na ndanë.
Hej të thërras e të mendoj, Ndaj të lutem, Sot afrohu të takoj, Ndonëse vitet ikin shpejt.
Për një orë janë mbledhur 147 mijë euro vetëm nga telefonatat e qytetarëve e bizneseve, që janë bërë pjesë e iniciativës për t’i ndihmuar familjet që pësuan nga vërshimet, raporton televizioni publik.
Shumë artistë e figura publike, i janë bashkuar mbrëmjes humanitare, “Bashkë ia dalim”.
Ky organizim po transmetohet drejtpërdrejt në T7, RTK dhe Klan Kosova. / KultPlus.com
Dielli mbi Pashtrik i Zjarrtë përgjak qiellin e dridhmuar
Qytet i ndriçuar i udhëkryqeve ç’festë feston?
Mirë e di se fitorja s’vjen pa gjak e gjakderdhje – thellë në tokë janë nisma që s’u harrua kurrë e vajtimet e nemitjet që s’i zunë dot arkivat
Sa foshnje i ke gurthemel Qyteti im
Sa nëna i ke varrosur në flijim
Sa palë sy t’u mbyllën duke jermuar ujin e Shatërvanit që robëron shpirtin kudo e kahdo që të jesh
Mbi çdo rrugë e rrugicë u rrijnë mbi kokë frymët e frymëmarrjet e kohërave që shtrihen të shtrira me Urti mbi supet të gjumit të shkëmbinjve e flauron mbi lerana
Qetë shfletohet libri i kohës se monumentet janë guri dhe buka djersa dhe shpresa e banorëve të qytetit tim
Sunduesit, po, i merr furtuna
Dielli shikon në perëndim se si vdekjen e mashtron
Është e lehtë të robërohesh nga mendësia se paraja është thesari më imperativ në shoqëri. Paratë janë gjithmonë kalimtare, ashtu si shumica e gjërave në jetë. Paraja vjen dhe shkon, por sa jeni të gatshëm të paguani për kënaqësinë kalimtare? Pasojat e mentalitetit të parasë janë shumë më të dëmshme sesa vetë vlera e parasë. A je gati të vësh në rrezik mirëqenien mendore, emocionale dhe fizike? Ka gjëra më të çmuara se paratë. Ja disa prej tyre:
-Eksperienca
– Lidhjet e vërteta
– Ndjenja e qëllimit
– Meraku i vërtetë për të ndihmuar të tjerët
– Autori Eddie Jaku thotë se, “ka shumë gjëra në këtë botë që asnjë shumë parash nuk do mund t’i blejë, dhe disa gjëra janë të paçmueshme përtej çdo mase.”
Dobësia mund të shndërrohet në urrejtje
Njerëzve të dobët u mungon aftësia për të ruajtur një farë niveli të inteligjencës emocionale. Njerëzit të cilëve u mungon inteligjenca emocionale dhe një ndjenjë e fortë për veten, ndikohen lehtësisht që të urrejnë. Vlerat dhe bindjet e tyre nuk ngrihen mbi themele të forta; përkundrazi, ata janë ithtarë të kauzave radikale. Urrejtja është një sëmundje që konsumon mendjen e njeriut deri në pikën pa kthim, duke shkaktuar dëme të konsiderueshme për veten dhe të tjerët.
“Nëse shumë njerëz do të ishin ngritur në këmbë në Kristallnacht (nata kur nazistët nisën terrorin) dhe të thoshin ‘mjaft, çfarë po bën? A je në rregull?’ atëherë rrjedha e historisë do të kishte qenë ndryshe. Por ata nuk e bënë. Kishin frikë sepse ishin të dobët dhe dobësia e tyre i lejoi të manipuloheshin deri në urrejtje” – Eddie Jaku.
E nesërmja do të vijë nëse mbijeton. Hap pas hapi
Shumica e njerëzve heqin dorë sepse mendojnë se vuajtja nuk do të marrë fund kurrë. Ata heqin dorë nga kontrolli sepse vizioni i tyre është i turbullt nga shqetësime të vogla dhe jo nga tabloja më e gjerë.
“Sa më shumë t’i afrohesh diçkaje, aq më e turbullt bëhet”, thotë një shprehje. Jini të logjikshëm dhe largpamës. Asgjë nuk ka të skalitur fjalën “përgjithmonë”.
Mund të gjesh mirësi kudo, edhe tek të huajt
Nëse bëni një hap dhe del nga bota jote qoftë edhe për një moment, do të vësh re se nuk je vetëm. Problemi më serioz është se ne nuk mund të flasim lirshëm për veten, jetën tonë dhe problemet tona. Ju nuk jeni vetëm në univers. Ka njerëz që do t’ju ndihmojnë me kënaqësi nëse do të ishit të gatshëm të dëgjonit.
Një mik i mirë
“Gjëja më e madhe që do të bësh ndonjëherë është të të dojë një person tjetër” – përsërisni këtë fjali derisa të kuptoni se dashuria dhe miqësia janë ilaçi më i mirë.
Duhet ta dëgjojnë mirë, sidomos të rinjtë. Pa miqësi, njeriu humbet. Një mik është dikush që të kujton të ndihesh i gjallë.
Edukimi është shpëtim
Nuk kam parasysh arsimin formal kur përdor fjalën “edukim”. Po, arsimi formal është fantastik dhe sjell mundësi të mëdha, por edukimi jetësor është shumë më kritik. Të kuptosh ligjet e natyrës njerëzore, të jesh i ndërgjegjshëm për botëkuptimet dhe të dish se si të lidhesh në mënyrë që zëri yt të dëgjohet, këto janë të gjitha shembuj të edukimit jetësor. Të mos varesh nga të tjerët për një jetë të mirë.
Mund të mos jesh në gjendje ta ndryshosh botën sepse është përtej fuqisë tënde, por mund të ndryshosh veten. Ndryshimi është i mundur, pavarësisht asaj që mund të besosh, por duhet disiplinë./bota.al/ KultPlus.com
Megjithëse u zhduk ‘efektivisht’ nga muzika, këngëtarja Rihanna, u rikthye për të kryesuar listën e nominimeve për “Oscars 2023”.
Ajo shënoi një rikthim madhështor me këngën “Lift me up”, e krijuar për Black Panther.
“Lift Me Up”, është nominuar për këngën më të mirë origjinale në Oscars 2023.
Rihanna do të përballet me Lady Gaga, e cila është nominuar për këngën “Hold My Hand” nga filmi “Top Gun: Maverick”, Diane Warren me këngen “Applause” nga filmi “Tell It Like a Woman”, M.M. Keeravaani dhe Chandrabose me këngën “Naatu Naatu” nga filmi “RRR”, Ryan Lott, David Byrne, si dhe Mitski me këngën “This Is a Life” nga filmi “Everything, Everywhere All At Once”.
Ndarja e çmimeve “Oscar” do të bëhet më 12 mars në teatrin “Dolby” në Hollywood. / KultPlus.com
Reperi i famshëm amerikan Kendrick Lamar e pati publikuar këngën “The Heart Part 5” më 11 maj të vitit të kaluar. Videoklipi i këngës është i veçantë, pasi në të ai e ka përdorur metodën “deep fake”, duke e vendosur fytyrën e basketbollistit të ndjerë Kobe Bryant në të tijën, teksa i këndon vargjet e këngës.
Përpos Bryantit, ai i ka vendosur edhe fytyrat e ish-futbollistit amerikan, O.J. Simpson, i njohur po aq për akuzat se kishte vrarë bashkëshorten e tij, por që ishte shpallur i pafajshëm në një gjykim tejet kontradiktor.
Pastaj, me “deep fake” në fytyrën e tij janë vënë edhe Kanye West, Jussie Smollett, Nipsey Hussle.
Prej fytyrave të përdorura në këtë klip, Hussle dhe Bryant tashmë nuk janë gjallë./ KultPlus.com
Meta Inc. do të duhet të paguajë gjobën prej 4 milionë eurosh të vendosur në Facebook nga Autoriteti i Mbrojtjes së të Dhënave Personale të Republikës së San Marinos në vitin 2019 për shpërndarjen, të cilësuar si të paligjshme, të të dhënave personale të rreth 12,700 qytetarëve të San Marinos.
ANSA raporton se Kompania e Mark Zuckerberg kishte apeluar në Gjykatë dhe më pas në Gjykatën e Apelit të San Marinos duke besuar në anulimin e dispozitës së Garantuesit të Privatësisë “Titan”.
“Nëse gjoba prej 4 milionë euro e vendosur nga San Marino (që sigurisht nuk shqetëson buxhetin e Facebook-ut) zbatohet proporcionalisht në shtetet e tjera, shuma totale e gjobës për totalin prej 533 milionë eurove të prekura arrin aritmetikisht në 166 miliardë euro,”-tha Umberto Rapetto, presidenti i Garantuesit të Privatësisë së Republikës së vogël, që ka pak më shumë se 33.000 banorë./ KultPlus.com
Një ndër shkrimtarët më të dalluar të letërsisë sonë bashkëkohore, Ibrahim Kadriu në shenjë të 77 vjetorit të lindjes dhe 60 vjetorit të krijimtarisë, sjell kompletin me dhjetë vepra të botuar nga Shtëpia Botuese “Faik Konica”, me ç’rast mbrëmë është mbajtur edhe një mbrëmje letrare në KultPlus Caffe Gallery, kushtuar këtij kompleti që me patjetër zë vend të merituar në sfondin e letërsisë shqipe, shkruan KultPlus.
“Kohë e varur në litar”, “Kroi i ilaçit”, “Kalorësi i Karadakut”, “Në vajhall”, “Kapërcimi i ujit të madh”, “Misioni rus”, “Pjella e dreqit”, “Përtej binarëve”, “Varri i shitur në Damask” dhe “Ata dy të burgjeve”, janë titujt e librave për të cilat kanë diskutuar: studiuesi dhe profesori Anton Nikë Berisha, shkrimtari Nazmi Rrahmani, përkthyesi shumëgjuhësh Elvi Sidheri si dhe vetë shkrimtari Ibrahim Kadriu.
Kjo mbrëmje e veçantë letrare që u shoqërua nga të pranishmit që zunë vendin e tyre qysh me fillim në orën 19:00, u karakterizua nga diskutime që morën kahje të ndryshme por me plot mallëngjim.
Fillimisht, qe shkrimtari Nazmi Rrahmani ai i cili e nisi mbrëmjen duke kujtuar kohën kur Rilindja qe në një kohë të vështirë si dhe rreth romanit të parë të Kadriut, “Kroi i ilaçit”.
“Romanin e parë që e ka botuar Ibrahimi, ka kaluar nga unë vetë. ‘Kroi i ilaçit’ ka kaluar nëpër redaksinë e botimeve të Rilindjes. Romani është më karakteristik si fillim i veprimtarisë së autorit por edhe si moment që mban edhe një vulë të kohës për arsye se romani është dorëzuar në Rilindje në një kohë politikisht të vështirë e të rëndë kur edhe Rilindja si shumë institucione tjera të kulturës, akuzohej për ngjalljen e irredentizmit në vitin 1981, pra qe një kohë kur Kosova përjetoi vështirësi të veçantë. Romani u botua një vit më vonë dhe u vlerësua nga shumë. Romani e ka bërë rrugëtimin e vetë”, thotë ai.
Tutje, studiuesi dhe profesori Anton Nikë Berisha vuri fokusin tek poezitë e Kadriut, të cilat sipas tij kanë qenë të nevojshme që të jenë pjesë e këtij kompleti.
“Ballafaqimi im i parë me romanin e parë të tij ka qenë si njëfarë lloj çelësi për hyrjen në krijimtarinë e tij. Dua të them se libri ndonjëherë na jep atë për të cilën nuk jemi të vetëdijshëm për rolin që ka dhe kjo pasuri e librit nuk shprehet asnjëherë në të njëjtën mënyrë. Një komplet ndonjëherë edhe mund të hap një rrugë e të bëj një kthesë. Ibrahimi qysh nga fillimi është përcaktuar për letërsi dhe tash vazhdon ende të merret me të. Në romanet e tij të këtij kompleti e gjejmë një shpalosje të plagëve herë të fshehura e herë të drejtpërdrejta, por gjithmonë të shprehura përmes një rrëfimi. Unë kam këmbëngulë që vëllimi i parë i këtij kompleti të filloj me poezi sepse me ‘Netët e Karadakut’ që botohet në vitin 1968, kemi një botë poetike që vazhdon e pasurohet. E unë këtë e kam përcjell më shumë”, shpalos Berisha.
Sipas tij, do të ishte një mangësi, nëse në atë komplet të mos kishte diçka nga poezia e tij. Dhe pikërisht tek poezia, për të, ka diçka që përkujton mendime të autorëve të huaj dhe njerëzve tanë.
“Poezia ‘Të jesh shkrimtar’ nga Ibrahimi të fut në botën e artit të fjalës, letërsisë dhe misterit. Letërsia e ka një gjë të rëndësishme sepse është një lloj zinxhiri që krijon diçka dhe i hap dyert ndaj diçkaje tjetër dhe ndryshe nuk do të mund të kuptoheshin këto romane që i ka shkruar Ibrahimi por mund të kuptohen kur mbaron njërën e pastaj vazhdon tjetrën dhe hyn në një botë tjetër ku ballafaqohesh me vetveten. Kompleti është një fat i realitetit dhe kështu jemi përbrenda një letërsie që banë jetë intensive dhe kjo ka peshë te lexuesi”, përfundon ai.
Ndërkohë, përkthyesi shumëgjuhësh Elvi Sidheri tregoi për përkthimet e romaneve të Kadriut në gjuhën frënge, e që sipas tij, janë tejet cilësore.
“Ibrahimi është tejet i lexuar dhe dyshoj të ketë shkrimtar më të lexuar se ai. “Misioni rus” më ka nxitur të bëj vetë kërkime për të hulumtuar historinë e manastirit. E shoh krijimtarinë e Ibrahimit dhe mendoj se botimet e librave të tij në frëngjisht janë të një cilësie që është aktualisht e rrallë për letërsinë shqiptare të botuar jashtë trojeve tona sepse ato janë botuar në Francë nga shtëpi botuese serioze”, thotë Sidheri.
Krejt në fund, qe shkrimtari Ibrahim Kadriu ai i cili i falënderoi të pranishmit për pjesëmarrjen, duke falënderuar fillimisht gazetën KultPlus për iniciativën që të takohen mbrëmë me rastin e botimit të kompletit, pastaj Nazmi Rrahmanin, redaktorin e tij të përhershëm, Anton Berishën që ka qenë krahu i tij i djathtë i tij, Elvi Sidherin për moderimin si dhe djalin e tij që e ka krijuar dizajnin e mrekullueshëm të kompletit.
“Jam përpjek që zgjedhjen e romaneve ta bëj të tillë që të përfshijë ato që më së shumti kanë lënë përshtypje, ato që më së shumti janë lexuar dhe për të cilat është shkruar më së shumti. Kujtoj që është bë një përzgjedhje e bukur, jo që e kam bërë vetë, por kështu më është thënë edhe nga të tjerët”, përfundon Kadriu.
Të pranishmit, të emocionuar nga kujtimet dhe mendimet e shaplosura vazhduan bisedat rreth letërsisë nën shoqërimin e melodive shqipe brenda hapësirës së KultPlus Caffe Gallery.
Kjo mbrëmje është mbështetur nga Ministria për Kulturë, Rini dhe Sporte. / KultPlus.com
E mban mend, moj Marë, dashurin’ e parë? Njeri nuk e gjegji, se jeshmë te vegji. Unë pa ty s’rroj, vij’ e të kërkoj; tl pa mua s’rroje, vij’ e me kërkoje. Në lule me erë putheshim ngahere, dhe si burr’ e grua losnim nënë ftua. Një ditë, të dyza losnim mbylla-syza: U fshyem pa dukur Cinë të besoj taninë, perëndin’ a dashurinë? Perëndi në këte jetë është dashuria vetë. —— Bukuria jote, leshërat e tua posi pëndë korbi, të gjata mbi thua,ballëtë si diell, faqetë si mollë,qafa jot’ e gjatë, mesi yt i hollë,sisëtë si shegë, dhëmbët si thëlpënjë,buzët si burbuqe, sytë si gështënjë, dora si dëborë, fjala jote mjaltë, kurmi yt i derdhur, shtati yt i naltë; gjithë më kënaqin, të tëra t’i dua, po zëmëra jote u bë gur për mua! —– Pika-pika bie shiu dhe dëbora flokë-flokë, vetëtin e fryn veriu, breshëri kërcet mi tokë! Le të fryjë er’ e ftohtë, s’ka ç’më bën dimëri mua: Dashuria më mban ngrohtë, se pushtoj atë që dua. Kur fryn era me tallas, kur bie dëbor’ e shi, sa flë njeriu me gas, kur ka mikenë në gji!/ KultPlus.com
Tre persona morën trajtim mjekësor gjatë xhirimeve të një reality show “Squid Game”, ka konfirmuar Netflix, por tha se “pretendimet për lëndime të rënda janë të pavërteta” pasi një garues pretendoi se njerëzit ishin larguar me barelë.
Loja Squid: The Challenge do të shohë 456 garues që konkurrojnë për një çmim të madh në para, ashtu si në dramën imagjinare të Koresë së Jugut. Reality show aktualisht është duke u filmuar në Cardington Studios, një ish-bazë e RAF në Bedfordshire në Mbretërinë e Bashkuar.
Tabloidi në Mbretërinë e Bashkuar, The Sun foli me një konkurrent të paidentifikuar, i cili pretendoi se shumë njerëz kishin kërkuar kujdes mjekësor për shkak të temperaturave të ftohta në studio ndërsa konkurronin në lojën e parë, Red Light, Green Light.
“Edhe nëse hipotermia fillonte, atëherë njerëzit ishin të gatshëm të qëndronin për aq kohë sa të ishte e mundur, sepse shumë para ishin në lojë,” tha garuesi anonim për Sun. “Shumë ishin të vendosur të mos lëviznin, kështu që qëndruan atje për një kohë të gjatë. “Kishte njerëz që erdhën duke menduar se do të bëheshin milionerë, por ata u larguan me lot.”
Loja Red Light, Green Light përfshin vrapimin e shpejtë në një dritë jeshile dhe qëndrimin krejtësisht të qetë dhe të heshtur kur drita ndryshon në të kuqe. “Ishte si një zonë lufte,” tha garuesi për Sun. “Njerëzit po transportoheshin nga mjekët, por ne nuk mund të thoshim asgjë. Nëse flisni, atëherë jeni jashtë … Mund të dëgjoni dikë të thërrasë ‘mjek’ dhe ekuipazhi do të nxitonte.
Pasi dolën raportet, Netflix tha se tre persona u trajtuan në “kushte të lehta mjekësore”.
Një zëdhënës i tha BBC-së se mjekët ishin në set gjatë gjithë kohës dhe se kishte “investuar në të gjitha procedurat e duhura të sigurisë”.
“Ndërsa ishte shumë ftohtë në set – dhe pjesëmarrësit ishin të përgatitur për këtë – çdo pretendim për lëndim të rëndë është i pavërtetë,” thanë ata.
Në dramën origjinale, 456 garues konkurrojnë në versione vdekjeprurëse të lojërave për fëmijë për një çmim të madh në para. Ajo u pa gjerësisht si një kritikë e kapitalizmit dhe krizës personale të borxhit të Koresë së Jugut. Nëntë muaj pasi u lançua, Netflix njoftoi se do të ftonte
456 njerëz të luftonin për 4.56 milionë dollarë amerikanë (6.4 milionë dollarë australianë, 3.7 miliardë £) në një version reality show. Brandon Riegg, nënkryetari i Netflix-it për serialet e pascript dhe dokumentarë, e ka quajtur reality show një “eksperiment social”.
Squid Game ishte programi më i shikuar i Netflix në vitin 2021 dhe u vlerësua në mënyrë të vetme me tërheqjen e 4.4 milionë abonentëve të rinj në shërbimin e transmetimit dhe rritjen e fitimeve të kompanisë në 1.45 miliardë dollarë amerikanë ./21Media/ KultPlus.com
Flamuri i Kosovës do të ngritet në mënyrë ceremoniale në Philadelphia (qytet në Pennsylvania, ShBA) me rastin e 15 vjetorit të Pavarësisë së Kosovës.
Kështu ka bërë të ditur shoqata “Bijtë e Shqipes”, e cila ka potencuar se autoritetet e Bashkisë Philadelphia e kanë miratuar kërkesën e tyre.
Ceremonia do të zhvillohet më 17 shkurt, nga ora 11:00, dhe do të zgjasë deri në orën 13:00.
“Para fillimit të ceremonise zyrtare, muzika e vallet shqiptare do të ndezin sheshin e Bashkisë, Philadelphia”, është bërë e ditur ndër të tjera në njoftim. / KultPlus.com
Shkretëtira e Saharasë në Algjerinë jugperëndimore është mbuluar me dëborë për herë të parë pas 11 vitesh.
Pas një thatësire dymujore në rajonin Bashar të Algjerisë, pranë kufirit me Marokun, temperaturat e ftohta që goditën këtë pjesë të Afrikës në mënyrë krejtësisht të papritur sollën borë.
Këtë herë banorët e zonës u veshën ngrohtësisht me pallto dhe shalle dhe u ngjitën në dunat e rërës të mbuluara me borë. Megjithatë, pas disa orësh bora filloi të shkrihej.
Disa, megjithatë, arritën të regjistrojnë me celularët e tyre këtë fenomen të pazakontë dimëror në shkretëtirë.
E famshme si “Porta e Shkretëtirës”, për shkak të vendndodhjes së saj buzë Saharasë, e strehuar në malet e Atlasit, e rrethuar nga kodra dhe duna të larta, u mbulua plotësisht nga dëbora. Sipas Shërbimit Meteorologjik Algjerian, dëbora pritet edhe në zona të tjera të shkretëtirës së vendit.
