Më 25 mars do të mbahet Dita Evropiane e Autorëve, që është një iniciativë e nisur në vitin 2023 nga Komisioni Evropian, ku do të marrin pjesë 120 autorë në shkolla të ndryshme dhe përkthyes nga 40 vende të ndryshme të Evropës, në mesin e të cilëve janë pesë shqiptarë.
Turneu i shkrimtarëve dhe përkthyesve evropianë, është organizuar bashkë me Komisionin Evropian dhe organizatat anëtare, bashkë me EUPL, në mënyrë që brezat e rinj të lidhen më shumë me leximin.
Sipas njoftimit në faqen zyrtare të Këshillit të Shkrimtarëve Evropianë, në mesin e shkrimtarëve pjesëmarrës do të jenë pesë shqiptarë, tre prej të cilëve janë nga Kosova dhe dy të tjerë nga Shqipëria.
Shkrimtari Ag Apolloni do të mbajë prezantimin e tij në gjimnazin “Xhevdet Doda” në Prishtinë, me librin e tij “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”.
Autorja tjetër, Vlora Konushevci, do të jetë e pranishme në gjimnazin “Aleksandër Xhuvani” në Podujevë, me librin e saj “Lavdi Vetës”.
Kurse, autori Shpëtim Selmani, do të jetë në shkollën “Ali Asllani” në Doganaj të Kosovës, me librin e tij me poezi “Në kohën e gjakut dhe zhgënjimit”.
Ndërkaq, autori nga Shqipëria, Arian Leka, do të marrë pjesë në gjimnazin “Sami Frashëri” në Tiranë me librin “Hartë Memece për të mbyturit”, dhe Entela Kasi do të paraqitet në bibliotekën “Thimi Mitko” në Korçë me veprën e saj “Rikthimi”./ KultPlus.com
Poetja nga Kosova, Vlora Konushevci, ka njoftuar së fundmi se 10 poetë dhe 10 poezi të përkthyera nga ajo janë botuar në revistën letrare, “The AutoEthnographer“, shkruan KultPlus.
Konushevci, njoftoi për këtë lajm përmes një postimi në “Facebook”.
“Përpjekjet për promovimin e poetëve tanë në botën anglishtfolëse nuk shkojnë huq. 10 poetë dhe 10 poezi të përkthyme prej meje botohen në revistën letrare “The AutoEthongrapher”! Poetët: Halil Matoshi, Dije Demiri Frangu, Ilire Zajmi, Blerina Rogova Gaxha, Ardita Jatru, Enkeleida Ristani, Manjola Brahaj, Nora Prekazi, Ardiana Prishtina & Vlora Ademi. Urime poetëve!”, shkroi ajo mes tjerash.
“The AutoEthnographer”, është revistë letrare dhe artistike amerikane e vlerësuar me shumë çmime letrare, e cila i kushtohet paraqitjes së anës krijuese të autoetnografisë, një metodë e kërkimit cilësor që bashkon autobiografinë dhe etnografinë duke përdorur përvojën e jetuar si dëshmi për t`i eksploruar dukuritë kulturore.
Është anëtare e shumë shoqatave ndër tjera edhe e CLUMP (Komuniteti i revistave letrare dhe shtypit letrar), komunitet i qindra botuesve letrar, dhe krijimet e saj janë nominuar ndër të tjera për “Pen America” dhe “Pushcart Prize”. /KultPlus.com
U çova prej gjumit me njifarë ndjesie të çuditshme, nji diçka që asht problem me emnu, që e sfidon përkufizimin e thjeshtë. Nji mall i pakapshëm, nji dëshirë e pangopun për ve dhe speca. Kjo asht e pazakontë se unë rralë çohem untë, s’jam prej atyne që besojnë se mëngjesi asht vakti kryesor i ditës. Megjithatë nuk ishte ushqimi si nevoj bazike që më kishte kaplu por ndoshta thelbi i specave, njifarë nevoje urgjente për aromën e specave të pjekun. Jo jo s’jam shtatzane.
Teksa u çova më randoi edhe njifarë dhimte e lehtë e kresë, asi dhimte që e pason natën plotë dëfrim. Por nata ime ishte e zakonshme, pa dehje apo arratisje prej realitetit.
Tue qëndru para furrës, me kafen e dytë në dorë vendosa me ju dorëzu këtij malli të veçantë. E lëshova furrën i qita specat e gjallë në tepsi dhe i lash me fërgëllu e këndu prej nxehtësisë. Aroma e specave të pjekun mi pushtoi pothujse tana shqisat, e përjetova njifarë dehje shqisore.
Dhe pastaj, sikur më pëshpëriti tymi dhe avulli i specave, më kthjelli, nuk ishte ky mall për speca të pjekun e as për ushqim. Ishte nji mall që e kapërcente të prekshmen dhe të zakonshmen, ishtë nji mall që e prekte temelin e shpirtit tem. Ishte malli për nanën! / KultPlus.com
Shfaqja e filmit “Oppenheimer”, në kinematë e Kosovës krahas me kinematë në tërë botën, përveç Japonisë, krijon ndjesinë e të qenit i barabartë me qytetarët e globit, të paktën në këtë segment. Kjo ndjesi është tejet e rëndësishme kur dihet fare mirë se në vendet si Kosova qytetari ballafaqohet me shumë sfida dhe pabarazi. Prandaj, për mua, fakti se edhe ne tash kemi mundësi ta shohim këtë film paralelisht me qytetarët e botës është jo vetëm lajm i mirë por edhe përparim.
Entuziazmi për ta parë filmin “Oppenheimer”, është i lartë, duke marr parasysh se është projekt ambicioz i regjisorit Christopher Nolan dhe njëherësh, një prej filmave më të pritur të këtij viti.
Filmi paraqet një vështrim biografik të një prej personazheve më të diskutueshme dhe më interesantë në historinë amerikane. I bazuar në biografinë e vitit 2004 “Prometheu Amerikan: Triumfi dhe Tragjedia e J. Robert Oppenheimer” të fizikanit teorik J. Robert Oppenheimer, udhëheqësit të Projektit Manhattan që prodhoi armët e para bërthamore, shkruar nga Kai Bird dhe Martin J. Sherwin për një periudhë njëzet e pesë vjetësh. Këtu, Nolan trajton një nga trashëgimitë më të kontestuara të shekullit të 20-të – atë të J Robert Oppenheimer, “babai i bombës atomike” si një enigmë matematikore që duhet zgjidhur.
Filmi nis me mitin e Prometheut, me fjalët: “Prometheu e vodhi zjarrin prej perëndive dhe ia fali njeriut, për këtë ai u lidh në një shkëmb dhe u torturua përjetësisht.” Ndryshe nga Prometheu shprehet Oppenheimer pas testit të parë të bombës atomike Trinity duke cituar një rresht nga një shkrim i shenjtë hindu “Tani unë jam bërë Vdekja, shkatërruesi i botëve”, i vetëdijshëm për fuqinë e jashtëzakonshme dhe të tmerrshme të bombës atomike që ai kishte krijuar.
Rrëfimi nuk është linear, ngjarjet shfaqen paralelisht duke kapërcyer nga fundi në mes dhe fillimi në fund. Pra historia nuk ndërtohet gradualisht; përkundrazi, Nolan të hedh papritur në vorbullën e jetës së Oppenheimer me skena të gjalla të tij gjatë periudhave të ndryshme dhe sfidave të cilat e përcjellin. Në Oppenheimer, jeta private, e brendshme dhe politike e njeriut është një, secila komponent e këtij ekuacioni të madh e përcakton shpirtin e një njeriu. Duket se motivi për t’iu përveshur punës në krijimin e bombës atomike, gjatë luftës së dytë botërore ishte që Amerika ta ketë një armë të tillë e para Gjermanisë, duke pas parasysh përparimin e nazizmit dhe siç shprehet Oppenheimer “t’i jepet fund të gjitha luftërave” por siç duket ai ishte tepër naiv për të kuptuar se krijimi i bombës atomike edhe mund të ndihmoj në përfundimin e luftës por me çfarë çmimi për njerëzimin!
Periudha të ndryshme të jetës së tij shfaqen në film, duke nisur nga koha e tij në Gjermani si doktorant, deri në pozitën e profesorit në UC Berkeley ku edhe bënë emër si studiues i fizikës kuantike. Por në thelb ai është më shumë se kaq, aty e shohim se ai u dërgon para antifashistëve që luftojnë në Luftën Civile në Spanjë, se nxit sindikalizimin e punëtorëve dhe profesorëve të laboratorit dhe mbështet komunistët vendas por asnjëherë nuk bëhet anëtarë i partisë komuniste megjithëse inkurajohet nga vëllai i tij. Në një grupim komunistësh ai e takon gruan e tij të ardhshme e cila po ashtu ishte komuniste.
Fillimi i filmit nis me seancën dëgjimore të vitit 1954 të Komisionit të Energjisë Atomike të SHBA-së e cila rezulton me akuzën se Oppenheimer (ndër të tjera) kishte fshehur lidhjet e tij me komunizmin. Kjo si duket ishte mënyra e qeverisë për ta heshtur atë, pasi që në periudhën e pasluftës qëndrimet e tij për çështjen e armëve bërthamore ndërrojnë dhe nuk përputhen me qëndrimet e Amerikës në Luftën e Ftohtë. Seanca dëgjimore ishte kapitulli më i errët i jetës së Oppenheimer.
Në fund të filmit, Oppenheimer më në fund kupton atë që shumë nga kolegët e tij e kanë thënë që në fillim. Asgjë nuk do të jetë e njëjtë për shkak të tij. Nuk ka paqe tani, ka vetëm frikë nga asgjësimi bërthamor.
Përfundimisht filmi e bënë atë që edhe duhet ta bëjë, e dramatizon jetën e Oppenheimer dhe njerëzve të tjerë historikisht të rëndësishëm në orbitën e tij në mënyrë estetikisht të guximshme. Pothuajse të gjitha personazhet dhe të gjitha ngjarjet përdoren në mënyrë metaforike dhe simbolike, duke plotësuar mozaikun e misterit të ndikimit të këtij shkencëtari që sajoi shpikjen më të tmerrshme të të gjitha kohërave. / KultPlus.com
Në nderim të pesëmbëdhjetë vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës, dje u mbajt Festivali i Poezisë “Republika”, i cili bëri bashkë 15 poetë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Gjermania, Zvicra, Maroku dhe ShBA. Në këtë edicion të pestë me radhë, në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës frymuan vargje, zëra, tinguj e kërcime, të cilat u jetësuan në gjuhë të ndryshme, shkruan KultPlus.
Me pjesëmarrjen e poetëve si Curtis Bauer nga SHBA, Anna Hoffmann nga Gjermania, Dalila Hiaoui nga Maroku, Luccila Trapazzo nga Zvicra, Adem Gashi, Primo Shllaku nga Shqipëria, Nerimane Kamberi, Timo Flloko nga Shqipëria, Vlora Konushevci, Ahmet Selmani nga Maqedonia e Veriut, Blerina Rogova Gaxha, Halil Matoshi, Emin Z. Emini, Ndue Ukaj dhe Xhevat Latifi, “Republika” hyri në secilin shpirt të pranishëm.
Ky edicion ka sjell pranë vetes edhe gërshetimin e poezisë me interpretimin e aktores Melihate Qena dhe Avni Dalipit, të cilët dhuruan emocione të jashtëzakonshme që u përcollën nën tingujt e instrumentistit Astrit Stafai. Në anën tjetër, mbrëmja gjeti nisjen fillimisht nga kënga e Vlora Ademit nën interpretimin e Qenës, dhe pjesëmarrjen e balerinës Altina Basha me një kërcim tejet të veçantë nën koreografinë e Robert Nuhës, që i dha hijeshi unike këtij edicioni.
Me fillim nga ora 19:00, BKK u shndërrua në shtëpinë e dytë të poetëve e jo vetëm. Ishin fotografitë abstrakte nga fotografi Fahredin Spahija, ato që këndshëm në prapavijë zunë vend. Gjithsej 45 fotografitë nëpërmjet ekspozitës virtuale së quajtur “odin 45”, e bënë atmosferën akoma më të ngrohtë.
Organizatorja, Vlora Ademi fillimisht falënderoi të pranishmit për pjesëmarrjen e tyre, duke ia lënë hapësirën poezisë që të jehojë.
“Faleminderit shumë që keni ardhur dhe po e nderoni edicionin e pestë të Republikës. Sonte si zakonisht, vetë Republika do të flasë nëpërmjet poezisë, andaj unë po ia jap fjalën poezisë. Uroj që ta shijoni këtë mbrëmje”, tha Ademi.
Ndërkaq, moderatorja Fitore Rexhepi në nderim të figurës së njohur Edi Shkuriu, tregoi se do të interpretohet poezia “Në qiell”, në shenjë respekti.
“Këtë vit e kemi humbur një figurë të rëndësishme të kulturës, Edi Shukriun e cila jo vetëm që ka dhënë kontributin e saj në fushën e arkeologjisë por ajo ka kontribuar shumë edhe në çështje kombëtare, andaj në shenjë respekti dhe nderimi për të, ju ftoj ta dëgjojmë poezinë e saj “Në qiell”, nën interpretimin e aktores Melihate Qena.”
Tutje, poezitë si: “Putini gri”, “Dita e parë dhe e fundit” nga Adem Gashi, “Shën Valentini”, “Fleta e bardhë” nga Primo Shllaku, “Duhet kërkuar dashurinë”, “Ne vajzat, bijat, motrat” nga Nerimane Kamberi, ““Nekrologji”, “Lutja e mbrëmjes” nga Curtis Bauer, “Shën Valentini”, “Kushtetuta” nga Dalila Hiaoui, “Xhelozi e detit”, “Rob i manive” nga Timo Flloko, “Amulli”, “Veprimtare e pabesë” nga Vlora Konushevci, , “Rrno vetëm për me tregue (Pëshpëritja e At Zef Pllumit) nga Ahmet Selmani, “Bota rrotullohet”, “Kasandra në shërbimin tuaj” nga Anna Hoffmann, “Gruaja e dëshmorit”, “Ende harku” nga Emin Z. Emini, “Rekuiem 20/22”, “Në rrethin e hënës” nga Luccila Trapazzo, “Ikja e kalorësit të fundit”, “Pikë tamël në sy” nga Xhevat Latifi, “Listë personale” nga Blerina Rogova Gaxha, “Biletat”, “Ne jemi duke u dënuar për mëkatet tona” nga Ndue Ukaj, “Njeriu mes mjegulle” nga Halil Matoshi, rrumbullakuan këtë natë përgjatë dy orëve, me ç’rast u dëshmua se poezia është e pakrahasueshme në artin e saj, andaj jo rastësisht cilësohet si “mbretëresha e arteve”.
Edicioni i pestë i Festivalit të Poezisë “Republika”, këtë vit u mbështet nga Komuna e Prishtinës dhe Instituti Goethe në Prishtinë. Ndërsa sponsor medial është gazeta online për art dhe kulturë, KultPlus.
Mos i beso zanit tem S’di gja për rolin që luej Kjo shfaqje prova s’pati Skenari ndërron orë e çast Jam veç nji rrëfimtare Që besë s’duhet me i zanë Nisi me i mbledh fjalët nëpër tokë Nji “durim” këtu, nji “veç edhe pak” aty Si çorapet e ndyta që mshefen skutave Ku shpirti tkurret si fëmija pa nanë Mshefet sikur dreqi n’thyesa E fati shtegëton tue kërku njerëz Ma t’ngrohtë e mendje ma t’shëndosha Se jam publik i fjetun Për kujtesën e çakërdisun Në salla t’kirurgjisë Edhe andrrat janë nemit Veç ndoj i dekun kalimthi ndalet Se nxitojnë edhe ata Pa e ditë se janë personazhe Të shpikuna të nji imagjinate T’bujshme që asht tu e lyp Nji dalje, dalje n’dritë Dritën e madhe t’mashtrimit. / KultPlus.com
Përkthimet e Vlora Konushevcit të tri poezive nga gjuha shqipe në gjuhën angleze, të poeteve shqiptare, janë botuar në revistën prestigjioze amerikane “The Common”. Poezia e Donika Dabishevcit “Dashnisë së nji nate”, Blerina Rogova Gaxhas “Thasë” dhe Vlora Konushevcit “Produktet Ballkanike” flet anglisht në këtë numër të revistës.
“The Common”, është revistë letrare, e cila botohet në formën e shtypur dhe në versionin digjital dy herë në vit. Publikimet e revistës janë e vlerësuar me shumë çmime prestigjioze siç janë: The Pushcart Prize; O. Henry Prize 2022; PEN/AmericaRobert J. Dau; PEN Translation Prize 2017 dhe të tjera. Revista ”The Common”, boton tregime të shkurtra, ese, poezi dhe imazhe që mishërojnë ndjenjën e fuqishme të përkatësisë ndaj një vendi. Common Online publikon përmbajtje origjinale katër herë në javë, duke përfshirë vlerësime librash, intervista, ese personale, tregime të shkurtra, poezi, podkaste, regjistrime të kontribuuesve dhe prodhime të veçanta multimediale.
“The Common”, ka një histori të pasur letrare dhe mbështet një larmi të bollshme krijuesish. Me bazë në kolegjin Amherst, i cili sipas revistës Forbes zë vendin e 24 në renditjen e top 500 kolegjeve kryesore në SHBA, “The Common”, nxit frymën krijuese rajonale duke bashkuar komunitetin kombëtar dhe ndërkombëtar përmes botimit të letërsisë dhe artit nga e gjithë bota, duke i sjellë kështu lexuesit në një hapësirë të përbashkët.
Vlora Konushevci në Shënimin e përkthyesit thotë se qëllimi i përkthimit letrar, përveç ruajtjes së misterit poetik dhe pasurisë figurative, është që të funksionojë në gjuhën e synuar, të tingëllojë natyrshëm dhe ta ruajë tonin dhe ndjesinë.
“Është shumë më e lehtë nëse përkthyesi është i dashuruar me të dyja gjuhët – me fjalë të tjera logofil, pasi akti i përkthimit letrar është thjesht një akt dashurie. Dhe është fat kur përkthyesja letrare është edhe vet poete”, shprehet Konushevci. Poetja dhe përkthyesja Konushevci thotë se është përpjekur t’i ofroj lexuesit atë që gjermanët e quajnë zeitgeist(shpirt).
“Ky përkthim tenton t’i kapërcejë boshllëqet gjuhësore dhe kulturore, duke qenë e vetëdijshme se fryma e poezisë qëndron në përdorimin e gjuhës figurative, në një hapësirë metaforike që i kapërcen kufizimet tradicionale të gjuhës”, ka theksuar Konushevci. /KultPlus.com
Poetja Vlora Konushevci ka bërë të ditur se ka dalur në shtyp antologjia me titull “Alternative War” nga shtëpia botuese “B Cubed Press” në Shtetet e Bshkuara të Amerikës, ku prezantohet ajo dhe poezia e saj për luftën në Kosovë, shkruan KultPlus.
Konushevci ka bërë të ditur lajmin përmes një postimi në llogarinë zyrtare “Facebook”, ku edhe ka treguar emocionet që i ndjeu në publikimin e poezisë së saj.
“Ndoshta s`mund të bëjmë shumë, por mund të bëjmë çdo ditë ngapak që shtetin dhe historinë tonë ta vendosim në harta ndërkombëtare për të mirë”, shkroi ajo.
Kosova përmendet edhe në njoftimin e botuesit ku ndër tjera thuhet: “Alternative War” është një përzierje e fantashkencës dhe ngjarjeve aktuale. Lufta dhe pasojat e saj i lidhin fort këto histori në një vëllim të përpiluar me shumë kujdes. Autorët që janë luftëtarë, diplomatë, politikanë, mësues e shumë çka tjetër, këtu rrëfejnë copëza të historisë së tyre.
Linkun në Amazon për blerje të librit është në vijim si dhe poezia e autores në anglisht mund ta shihni duke klikuar KËTU./KultPlus.com
Unë, bija jote Kosovë t’i njoh tokat djerrë, t’i njoh shtëpitë e zbrazuna, shpresat shtjerrë, t’i njoh britmat e krimbat që dheun kalb ta kanë, t’i njoh gratë që shpirtin gjallë ta mbajnë; ta di lemerinë e nanave që errësu e ka diellin, dhimtat që rrafshu e kanë bregun, varret ku lulëkuqet çelin ma mirë se kushdo tjetër të njoh, Kosovë. Unë bija jote. / KultPlus.com
Poezitë e dy autorëve të njohur nga Kosova, Arbër Selmanit dhe Vlora Konushevcit, janë botuar në revistën e njohur amerikane “Songs of Eretz Poetry Review”, misioni i të cilës është të sjellin pak më shumë poezi dhe art të mirë në botë, shkruan KultPlus.
Vlora Konushevci është bërë pjesë e revistës përmes tri poezive të saj në gjuhën angleze: “Fllanzat”, “Kokrra rrushi” dhe “Letër nga karantina”, ndërsa Arbër Selmani me poezinë “Kur vdiq baba”, një poezi e cila po pëlqehet jashtëzakonisht shumë nga lexuesit.
Ajo që i bën poezitë e kësaj reviste unike është se e paraqesin poetin po aq sa poezinë. Secila poezi paraqitet me mendime, çiftëzohet me vepra arti (me përjashtime të rralla si për poezitë konkrete), dhe shoqërohet me bio të poetit, shënime të poetit (nëse poeti dëshiron), nganjëherë edhe një shënim të një redaktuesi.
Revista Letrare “Songs of Eretz Poetry Review”, është krijuar në vitin 2014 në SHBA. Ajo ka publikuar poetë dhe autorë me letra kredenciale mbresëlënëse, duke përfshirë: Poetin Laureat aktual të Shtetit, tre ish-poetë laureat të shtetit, dy ish- poetë laureat lokal, fitues të Çmimit Brams Stoker, fitues të Çmimit Emerson, fitues të Çmimit Pushcart, fitues të Çmimit të Poezisë William Stafford etj.
Shumica e poetëve të botuar në këtë revistë letrare kanë publikuar botime në revista të tjera prestigjioze. Shumë prej tyre gjithashtu janë poetë tashmë me një bagazh të pasur letrar. Ndërkaq të tjerët janë poetë dhe shkrimtarë të ardhshëm, zëri i të cilëve sapo ka filluar të dëgjohet. Kjo revistë letrare përfshinë poetë dhe shkrimtarë nga të gjitha shtetet e ShBA-ve, ndërkaq nga arena ndërkombëtare poetë që kanë kontribuar në “Songs of Eretz Poetry Review”, janë nga: Australia, Kanada, Kina, Anglia, Franca, Greqia, India, Irlanda, Izraeli, Italia, Holanda, Zelanda e Re, Pakistani, Filipinet, Rusia, Skocia, Spanja, Turqia, Vietnami dhe tashmë edhe Kosova. / KultPlus.com
Kam mësue prej nanës qysh me i dashtë të gjallët, me pasë gjithnji vazo afër nëse duhet nxitue për n’spital me lule bozhuri t’freskëta prej lendine milingonat të ngjituna ende për sythe. Kam mësue me i ruejt qypat e thellë që mbajnë sallata frutash për nji shpi të tanë në zi, me i coptue dardhat e pjeshkat e reçelit, me hjek lëkurën e rrushit e me teh thike farat e çiftimit me i nxjerr.
Kam mësue me shku në të pame edhe kur të ndjerin njoftë se kam, me i shtrëngue duert e djersituna të gjallëve, me i shikue në sy e me ofru ngushëllim, sikur atëherë me e pasë kuptue dhimtën.
Kam mësue se çkado që flasim s’ka randësi, njerëzit mbajnë mend se jemi kanë aty. Mësova me besu se e kam fuqinë me lehtësu dhimtë të trishta fizikisht si nji engjull. Si nji mjek, mësova me kriju dobi prej vuejtjes së tjetrit, e kur t’ arrini njiherë me e ba këtë punë kurrë ma me refuzu s’keni me mujt.
Secilës shpi që ja kaloni pragun duhet me i ofru shërim; nji ambëlsinë çokollate që e gatuni vet, bekimin e zanit tuej, prekjen tuej të çiltër./ KultPlus.com
‘Lavdi vetes’, një vëllim poetik i ndarë në katër cikle e që për herë të parë vjen nga Vlora Konushevci si një thirrje e përkrahje për të gjitha gratë, në shenjë mirënjohjeje ndaj sakrificës e punës shekullore të tyre, të cilat rrallë kush i duartroket. Një vëllim poetik që qysh në poezinë e parë të merr pas vetes e nuk të lëshon për asnjë moment. Konushevci për KultPlus ka shpalosur më detajisht raportin e saj me poezinë e me letërsinë në përgjithësi.
KultPlus: Ky është libri juaj i parë, na flisni më shumë rreth temës që trajtohet në, pse pikërisht ndahet në katër cikle dhe sa kohë ju ka marrur realizimi i tij?
Libri ndahet në katër cikle: Lavdi Vetes, Lavdi Dashnisë, Lavdi Mësimeve dhe Lavdi Jetës, ngase kujtoj që këto janë katër shtyllat kryesore të cilat përthekojnë gjithçka që jeta merr dhe jep për këto katër dekada të jetës sime.
Realizimi teknik ka marr pak më shumë kohë se sa që unë kisha dashur, por janë gjëra që eventualisht marrin një epilog dhe e rëndësishme është që përfundimisht e pa dritën ky libër dhe tani do ta bëjë rrugëtimin e vet.
KultPlus: Sa e konsideroni të rëndësishëm botimin e këtij vëllimi poetik?
Unë me krijimtari dhe me përkthim merrem prej dy dekadash. Përkthimin letrar e bëjë me dashurinë më të madhe.
Për secilin krijues, botimi i një libri është rëndësishëm, sepse paraqet rezultatin e një tundimi artistik që merr formë me poezinë. Gjithsesi, rëndësinë e përcakton edhe më shumë lexuesi. Libri duhet ta bëj rrugën e vetë në komunikim me lexuesin, të cilit unë së paku nga ana ime jam përpjekur t’i dalë hakut. Këto poezi nuk janë vetëm përjetim i imi, gjithsesi që ka universalizëm në to, ndaj lexuesit në mos krejt, mund ta gjejnë një copë vete aty.
KultPlus: Si e shihni zhvillimin e letërsisë dhe artit në përgjithësi në Kosovë, a ka shkrimtarë që premtojnë, cilët janë ata sipas jush?
Si një vend në i dalë nga lufta e në tranzicion maratonik, si një vend qe sapo ka hyrë në adoleshencë, mendoj se janë: muzika, filmi, letërsia e sporti, ato të cilat ia kanë përmirësu dhr afirmu imazhin vendit tonë në arenën ndërkombëtare. Sa i përket artit letrar në veçanti besoj se Kosova ka shumë krijues nga brezi i vjetër, e sidomos nga brezi i ri që janë në nivel me krijuesit e vendeve që kanë një traditë letrare. Një mangësi që duhet përmendur me këtë rast është fakti se Kosovës i mungon Fondi i Përkthimit Letrar, i cili kishte ndihmuar përkthimin e shkrimtarëve e poetëve tanë në mënyra që bota të njihet me shpirtin e madh krijues të këtij vendi.
KultPlus: Na flisni për dallimin në mes grave dhe burrave që bëjnë letërsi, nëse konsideroni se ekziston një dallim i tillë?
Letërsia, cilado gjini e saj është më mirë të shijohet, duke e abstahuar autorin apo autoren e në veçanti gjininë. Nga ana tjetër do të thoja se ndjeshmëria e narracionit, bota shpirtërore dhe stili i komunikimit i grave krijuese për mua si lexuese grua është më i bukur në kuptim të bashkëndjesisë dhe empatisë me të ngjashmen
KultPlus: Secili shkrimtar/e ka muzën e vet, në momente bllokimi ku e gjeni ju inspirimin, në çështje sociale, apo personale?
Arti i krijimit letrar është akt vetmitar dhe nuk bëhet dhunshëm. Poezia të vjen vet dhe natyrshëm ndoshta në momentet më të papërshtatshme p.sh. teksa pret te dentisti, ose në radhë për të paguar faturat. Mbase, krijuesit janë më të vëmendshëm ndaj fenomeneve që i rrethojnë, qoftë ngjarjet e ditës, qoftë një aromë e njohur apo nje bërthame molle në tokë të cilat pastaj ta ndezin një shkëndijë që shpesh herë lidhet edhe me ndonjë përvojë personale.
KultPlus: Cili është mesazhi që tentoni të përçoni përmes ‘Lavdi vetes’ dhe sa mendoni se do të arrini të përçoni këtë mesazh?
Këtu dua ta sqaroj pak veç titullin i cili është ngucakeq me qëllim. Fjala “lavdi”, përdoret kur shpreh mirënjohje ndaj ndonjë akti të lartë. Tek ne kryesisht përdoret për të nderuar heronjtë, por në këtë rast me “vetes”, lavdinë ia dedikoj jo Vlorës, por gjinisë sime në shenjë mirënjohjeje ndaj sakrificës e punës shekullore të grave, të cilës rrallë kush i duartroket. Në libër është edhe poezia me të njëjtin titull që i referohet verzioneve të vetvetes, të cilat nuk ekzistojnë më tutje, pra lavdi edhe për to. E poezinë secili e shijon, e përjeton dhe e interpreton në mënyrën e vet, këtë ua lë lexuesve pa dashur t’ua imponoj një mendim të caktuar e specifik.
KultPlus: Çfarë konsideroni ju të jetë roli i letërsisë në Kosovë dhe cili mendoni se do të duhej të ishte roli i një shkrimtari/e?
Roli i letërsisë dhe lëvruesve të saj është i madh në kultivimin e vlerave letrare, kulturore dhe atyre historike. Një shkrimtar/e reflekton mbi shoqërinë dhe botën e tij/saj, por në të njëjtën kohë frymëzon dhe udhëzon lexuesin. Ndikimi i letërsisë në shoqëri është i pamohueshëm sepse paraqet një lloj pasqyre për atë shoqëri dhe i mundëson lexuesit ta njoh më mirë botën. Në anën tjetër i mundëson lexuesit të shoh se si funksionon shoqëria në një periudhë të caktuar apo vend të caktuar, konstruktet shoqërore, politike etj. E në fund të ditës letërsia është ajo që e ruan gjuhën e çdo civilizimi.
Lavdi vetes
Arkitektura e vetes asht plot hije e maska që i lamë mbas, simbas Jungut. Për të rilind në prill si perëndeshë e pranverës me Pashkët.
Hijen e parë e kam lanë në albumin e fotografive të shkollës së mesme, bashkë me dashninë e zhgënjimin e nji çike të përhumbun.
Lavdi!
Hija e dytë më ka ra shpejt, kohë sakrilegjesh kur çdo gja e shejtë u kthy përmbys, shkollat u banë shtëpi e shtëpia nën tytën e automatikëve mbeti shkret.
Lavdi!
Hija e tretë ishte ma kambëngulëse e fortë guaskë me sy fantazme të nji lufte civile. E provoi shijen e mashtrimit të Trojës e kuptoi që dashnia asht ma e fortë se deka shpërtheu si flutur krahëhapun.
Lavdi!
Nuk lindim tabula rasa, trashëgojmë instikte e modele të paraardhësve tanë, simbas Jungut. Vargu i gjatë i grave të fisit më buzëqesh n’secilin hap!
Tana paraardhëseve, tana hijeve të vetes rilindjeve, rilidhjeve, shtëpisë së tanësisë së qenies lavdi!
KultPlus: Cila është vepra apo periudha letrare tek e cila e gjeni veten më shumë, apo që ka pasur më shumë ndikim në formimin tuaj si shkrimtare?
Veten e gjej në periudhën aktuale, ngase i përkas këtij brezi por frymëzimin më të madh e kam pasur në vazhdimësi nga Rilindasit tanë dhe nga periudha e romantizmit në Britani të madhe. Si e bija e një shkrimtari, padyshim që ka diçka në poezitë e mija nga babi. Mbase, delli krijues edhe mund të bartet!
KultPlus: Na flisni për rolin që gruaja ka apo do të duhej të kishte në artin apo më saktësisht në letërsinë që zhvillohet në Kosovë?
Viteve të fundit kur fillova të interesohem për shtëpitë botuese shpejt e kuptova që shumica e tyre preferojnë të botojnë autorë të mëdhenj, kryesisht burra, ndërkaq për një poete të re që aspiron të zhvillohet tutje, ambienti është mjaft dekurajues. Prandaj e krijova platformën “Poetetshqiptare”, si përgjigje ndaj kësaj qasje tradicionale në kontekstin e kulturës kosovare.
Unë besoj se është thelbësore për shoqërinë tonë që të ripërcaktojë rolet gjinore, ngase duke e njohur anën shpirtërore dhe krijuese të grave, duke i parë ato si subjekte thelbësore që kontribuojnë në këtë shoqëri do ta krijojmë shoqëri më humane. Vargjet e poeteve shqiptare janë thirrje e fuqishme për ndryshime shoqërore, duke pasur gratë në qendër, në të gjitha dimensionet e saj. Ato mishërojnë guximin dhe dëshirën për ndryshime në mënyrë që ta forcojnë shoqërinë. Prandaj, besoj që sa më shumë t’i njohim vlerat e grave dhe vajzave, aq më shumë shoqëri konkurruese do të kemi. Thjesht, ngase barazia gjinore përbën kodin kulturor të shoqërisë bashkëkohore.
KultPlus; A do të presim libra të tjerë nga ju, nëse po, a mendoni të debutoni edhe në prozë apo vetëm në poezi?
Poezia është shtëpia ime, pas kësaj edhe përkthimi letrar. Këtë vit besoj se do të publikohet edhe një antologji me poetët e Ballkanit, përfshirë Kosovën të cilat i kam përkthyer, e pastaj siç thoshte babi jem i ndjerë: “Tu pa tu ba”.
KultPlus: Cili është mesazhi juaj për ata që pretendojnë të krijojnë letërsi?
Ata që pretendojnë të krijojnë letërsi dua të besoj që nuk ka forcë që i ndal, sepse është një thirrje e brendshme, e cila s’mund të heshtet. Në anën tjetër “fati është perëndi e egër”, prandaj uroj që të mos ndalen as para pengesave të vogla e as atyre të mëdha, sepse letërsia ka vend për të gjithë e kurrë nuk bëhet tepër! / KultPlus.com
Sa dëshira të heshtuna i ke? Sa të shtypuna a të shkëmbyeme si salvetat dikur në kuti bonbonjerash! Sa prej tyne as vetes s’guxon me ja tregu, ato që i sheh në andërr e çohesh tue u përfalë, zotin lutë me t’ruejt!
Sa herë e ke sabotu lumturinë tande, je rrudhë si livore lisi e ke mashtru fëmijën se ajo lodër s’asht në shitje burrin se je e dërmume për seks veten se dëshirat tua presin si deka!
Në zanin tand ndigjoj dyert që mbyllen e dashtun, peshimin milimetrik të dëshirave por ashtu peshohen veç shpenzimet në fund të janarit. Dinjiteti copëtohet edhe tue ja ndal zanin lumturisë*.
Nuk je perëndi, je veç njeri prej mishi e gjaku Olimpi asht i rezervuem për legjenda të çmenduna edhe ato, veç mite kot.
Nuk çohet jeta teheve, e dashtun, asht ditë e bukur me u çmend sot! Me i vu cak qiellit e me çjerrë në dysh currik përpjetë prej gazit, jo prej vajit, atdheu jonë asht gjuha e dashtun, idenë e pritjes me nda n’midis si bukën, e të përhiturën sundimtare me ba!
*Mos qesh shumë se të del idhnim, urtësi popullore , në mjekësi nihet si fobi prej lumturisë, tregues i çrregullimit mendor – ankthit. / KultPlus.com
Në tavolinën e bukës dreka shtru pesë karrika thatë nji për mungesën nji për dhimtën nji për vuejtjen nji për heshtjen nji për t’voglin e nanës Ferdonije e ajo fillikall në shtëpinë muze.
Dhimta nuk asht koncept abstrakt në shtëpinë e nanës ajo i ka sytë, gojën edhe trupin por kambë nuk ka, me ikë s’mundet çdo ditë rritet me të reshunat e pikëllimit si det pa breg, mbështjellë në celofan i ka përpi krejt rrezet e diellit tu e lanë shtëpinë e mbytun n’shkreti e plagë.
Aty s’ka as edhe nji tingull veç gjamës së nanës në ditë t’ Bajramit kur lutet e lutet veç për nji trohë drejtësi, strehë dhimtës i ka ba për nji mijë vjet e ata që dhimtën ia ngjitën jetojnë lirshëm kanë edhe adresë. . Photo: Artan Korenica / KultPlus.com
S’po muj me i duru ma teshat e ngushta nanë, as mendjet e ngushta, e kam kalu mëngjesin tu i heq pluhnat me nji leckë që binte erë mjalte. T’kish qenë e dielë kisha dalë n’Gërmi, e kisha kry edhe pazarin por asht ditë pune, n’muzeun e andrrave t’ngrime. Qyteti po lahet n’klithmat e plogështa të qeverisë për mos me u përpjekë me njani-tjetrin, me nejt përskunroj e me dalë jo pa nevojë. Sot pranvera ka ardhë, dita ma e gjatë e vitit asht. Bota po përballet me murtajë, tragjedi taman në kuptimin Grek.
Tezja Emine ish dekë s’kam mujt as me shku me pa. Po të ikin copat nanë plotë shkëlqim si me kanë t’filigranume. Asht veç nji ditë pune sot, e enjte mas nji përvjetori të zymtë. Breza të tanë që i mbijetuen luftës, kampeve, urisë, gjenocidit shpëtuen për t’u përball sot jo veç me pandeminë por edhe me veten, me monstruozitetin e prodhuem përmes lirisë së zgjedhjes. Asnji të mirë tokësore s’ja falëm botës! I falëm veç vaj, heshtje dhe ikje si fund i terruem prej hinit t’flakëve që ja vumë vetes.
Me një angazhim vullnetar, poetja Vlora Konushevci për t’i dalë në krahë poeteve shqiptare, zgjodhi datën 8 Mars për të lansuar platformë online të poeteve shqiptare, shkruan KultPlus.
“Poetet shqiptare” është platformë online kushtuar krijimtarisë letrare të grave si rrjedhojë e mungesës së diversitetit në peizazhin letrar të hapësirës shqiptare.
Pabarazia
gjinore është e theksuar edhe në fushën e botimeve, ndaj kjo platformë do të
shërbejë për publikim online të krijimtarisë letrare të grave shqiptare.
Platforma përbëhet
nga disa rubrika si: Muzat, Bulëzat dhe Yllëzat. Sipas bagazhit që ka poetja
ashtu edhe ndahen në rubrika.
Në këtë
platformë, aktualisht janë të përfshira 55 poete. Natyrisht, kjo në vazhdimësi
do të plotësohet me autore të reja. Secila nga to janë të prezantuarave nga 4
poezi dhe nga një biografi të shkurtër.
Poetet që janë përfshirë në këtë platformë, po ndihen
të nderuara që tashmë ju është krijuar kjo hapësirë e munguar deri më tani.
Ndërsa
themeluesja e kësaj platforme, Vlora Konushevci ka treguar për KultPlus se
platforma është konceptuar si një përgjigje ndaj qasjes tradicionale në
kontekstin kulturor kosovar, sipas të cilës hapësira e botimeve në njëfarë
mënyrë i favorizon burrat.
“Ky raport
duhet ndryshuar. Shoqërisë kosovare i duhet një ridefinim i marrëdhënieve
ndërgjinore. Ajo duhet ta njohë më shumë anën shpirtërore të grave, duke mos i
konceptuar ato si objekt, por si subjekt përmbajtësor. Gratë kanë çfarë t`i
ofrojnë kontekstit kulturor tonit, ndaj e vetmja që duhet është ta kenë
hapësirën për veprim. Kjo platformë është në këtë frymë. Është një dritare e
hapur ku secila nga krijueset, pavarësisht moshës e ka mundësinë të prezantohet
me krijimtarinë e vet. Puna e secilës i nënshtrohet vlerësimit të publikut, i
cili ka mundësi pastaj të lexojë poezitë e grave e vajzave krijuese”, ka thënë
Konushevci për KultPlus duke treguar tutje se kjo do të ndihmojë edhe në
njohjen më esenciale të botës së grave e vajzave kosovare.
“Sa më shumë
që i njohim vlerat e grave e vajzave do ta kemi një shoqëri më konkurrente ku
barazia gjinore nënkupton edhe përpjekjen për rritjen e nivelit kulturor.”
Krijimtaria
e poeteve shqiptare, tashmë mund të gjendet online (www.poetetshqiptare.com) , e qasshme
për të gjithë, përmbledhur në një vend, në një adresë.
Platforma për poetet shqiptare mirëpret paraqitjet nga gratë krijuese, qofshin ato me përvojë apo në fillet e karrierës. Kjo platformë ka për qëllim të shërbej si strehë e vargjeve të tyre. / KultPlus.com
Poezia fituese e konkursit ‘Poezi për Paqe’ organizuar nga KultPlus dhe UNWomen. Poezia është shkruar nga Vlora Konushevci, e cila mbrëmë e pranoi çmimin nga juria në natën finale të konkursit e cila u mbajt në KultPlus Caffe Gallery.
Në pranverën e vitit ’99 behari pat harru me çel, tjerat mjegullueshëm i kujtoj veç territ, shiut, ftohtit e autobombave që natën shpërthenin n’ Tophane, podrumin e Rakovicëve në fund të sokaxhikut, sytë e nanës hamall për lugatët dhe tankun matanë rrugës.
Në nji çantë shpine pata tregëtu copa paqeje në fotografitë që i pata mbledh si guacat në bregdet, me ma kujtu veten se lufta thojshin të banë me harru kush je. Bluzës që e mbaja vesh nana ja pat qepë dy jastëk të vegjël brenda tyne numrat e telefonit të lirisë, me u gjetë se lufta thojshin t’i humbë gjurmët.
Çanta jem, mbretnesha e paqes, e kunorëzume me buzqëshjet në albumin e fotografive, shtypej, tërhiqej e shtrydhej vagonëve të trenit për Bllacë, buklore si nji lule e egër plotë jetë, dimnake e ngulitun pas meje, sfidonte ngufatjen në vagona si mburojë beteje, si streha e Rakovicëve, si dielli flakërues në ledinën fëtyrënamët t’kufinit.
Si lahuria që u këndon trimave gjallshëm mbretnesha jem u hap pasi e pritëm paqen n’kufi copat e saj i shpuplova tek ata që copat e paqes jau kishin djeg, i ndava siç i ndan nana kuleçtë e bukës për t’vegjlit e vet.
Rruga e shkurtë prej parkingut deri tek zyra ime është e shtruar me kalldrëm siç ka qenë prej se mbaj mend. Muzeu etnologjik ende e ka një tabelë informuese përpara pa ndonjë joshje nga jashtë. Eci rrugës teksa dëgjoj pazarxhinjtë t’i rrëfejnë njëri tjetrit për natën e kaluar siç bëjmë rëndom edhe ne me të njohurit tanë. Bie erë e rëndë vende- vende, nga pemët e perimet e kalbura. Rrugica tjetër e ngushtë e po ashtu me kalldrëm është po ajo e njëjta. Objekti i RTK-së është në anën e djathtë ndërkaq në të majtë janë “dyqanet e nuseve”. Para se të filloj vargu prej hiq më pak se katërmbëdhjetë dyqaneve të nuseve është një kafene e vogël ku kryesisht pinë kafen e mëngjesit shoferët e taksive bashkë me pazarxhinjtë.
Diskutimet e tyre që mi zë veshi janë nga më të ndryshmet por sot ishte ndryshe. Sot ata diskutonin mbi kandidimin e Vjosa Osmanit por me vetëpërmbajtje e një entuziazëm tjetër, çuditërisht, nga ai që e shpërfaqin kur flasin për gratë. Më kujtohet kur javën e kaluar kështu kalimthi i dëgjoja po të njëjtit duke diskutuar për çmendurinë e grave në një dasmë diku në Suharekë, apo para dy javësh për rastin tragjik në Gjermani kur një kosovar kishte vrarë ish gruan dhe të dashurin e saj. Ky i fundit përcillej me një entuziazëm shtazor e miratim se ende paska burra “trima” që ua tregojnë grave vendin. Por, sot ishte ndryshe!
Nominimi i Vjosa Osmani tregon demokratizim të LDK-së dhe plotësim të një ideali bashkëkohor për çka duhet të përgëzohet. Kosova ka disa Vjosa edhe në partitë tjera, por LDK është partia e parë në historinë e Kosovës që nominon një grua për kryeministre dhe ky është një hap i madh, në sytë e mi, për Kosovën ku nën-përfaqësimi i grave, nën-përfaqësimi i gjysmës së popullatës së saj është evident në të gjitha strukturat vendimmarrëse. Duke qenë se ne nuk kemi ndonjë histori të bujshme të grave në pozitat udhëheqëse na mungojnë edhe studimet për të bërë krahasime. Por, studimet dhe hulumtimet në Evropë dhe më tej kanë treguar se pjesëmarrja më e madhe e grave në politike sjell rezultate të dobishme dhe politika më të favorshme për vet gratë dhe shoqërinë. Veç kësaj studimet kanë treguar se fuqizimi i grave në arenën politike dhe vendimmarrëse çon në përfitime edhe më të gjera shoqërore siç është ulja e mortalitetit të foshnjave, arsimim më cilësor dhe gjithëpërfshirës dhe shkallë të ulët të korrupsionit, kancerit që e ka kapluar këtë vend.
Ish presidentja, edhe pse e dalë nga zarfi ka shërbyer larg më mirë se të gjithë presidentët e pasluftës në Kosovë. Por, Vjosa nuk ka dalë nga zarfi dhe nuk i ka dajtë e fortë, pra është një tjetër model i gruas prej asaj që kryesisht (me disa përjashtime) i është servuar elektoratit nga partitë për të përmbushur kuotën gjinore. Vjosa e ka barrën dhe përgjegjësinë si gruaja më e votuar në zgjedhjet e kaluara të Kosovës edhe të besimit dhe shpresës së elektoratit që e ka votuar. Ka dëshmuar se i qëndron besnike parimeve të saj pavarësisht fiskulturave politike ditore.
Efekti “Vjosë” po arrin t’i ulë paragjykimet gjinore edhe në kafenetë e vogla të pazarit të madh të shtruar me kalldrëm. Nëse Vjosa arrin ta mobilizoj elektoratin dhe të qeverisë vendin ajo do ta ketë barrën jo vetëm të udhëheqë si model, por edhe përgjegjësinë ta modifikoj dhe rikrijoj rolin e gruas në politikë rrjedhimisht edhe të rrisë pritshmërinë e popullit dhe të vet grave për gratë që duan të jenë pjesë e qeverisjes së vendit. / KultPlus.com
Atdheun kemi vendos me e vra, tue hangër për s’gjalli. Me ikë, me ikë, s’ka jetë këtu kori gazmor refreni i shekullit. Liria ma pelim se robnia Me ikë, me ikë, s’ka jetë këtu Liria s’hahet, e zaptume bijon armatë lypsarësh. Atdheu vrahet tu ja përzanë andrrat, tu ja vu lakun n`valvula të zemrës, shtrëngue fort, astmën trashëgu e ka. Tue ba pacient kronik e të përgjumun, zbehun, shpresën amulli e ka. Tu i ba bashkë sarhosha, katila, kusarë e rezila përditë përnatë gjakun e bajrakut me pambuk tu ja pi. Kqyreni shqiponjën qysh e ka ulë kryet, krahët vetes ja ka shkulë tu e nxjerr gjakun me e ly flamurin si Nositi që ushqen t`voglit e vet. Shqiponja ka me jau hangër kryet sa t’forcohet edhe najditë, zullumi veç prej s’trashit kputet!
Për neve që jetojmë brigjeve që luhatemi n’teh të vendimeve të vendosun e të vetmuem për neve që s’mundemi me u qefleis mas andrrave kalimtare të lirisë që dashunojmë korridoreve ku vijnë dhe shkojnë në orët ndërmjet agimeve tue shiku brenda dhe jashtë përnjiherë përpara e përmbas tue kërku nji të tashme që mbarështon nji të ardhme si buka në gojën e fëmijëve njajt andrrat e tyne nuk do t’reflektojnë vdekjen tonë;
Për neve që na asht shtypë frika brenda si nji vijë e zbehtë në tepe të ballit tue u mësu me pas frikë edhe prej gjinit t’nanës sepse me këtë armë këtë iluzion të njifarë sigurije të gjetun t’fortit kanë shpresu me na e mshel gojën Për të gjithë neve këtë dakik e këtë triumf Nuk o kanë e shkrume me mbijetu.
Edhe dielli kur lindë tutemi Se nuk ka me mbet aty kur dielli perëndon tutemi se s’ka me lindë në mëngjes kur barkun e kemi plotë tutemi që s’ka me u tretë kur barkun e kemi thatë tutemi që kurrë ma s’kemi me hangër kur t’na dashunojnë tutemi që dashnija ka me u shu kur jemi vet tutemi që dashnija s’ka me u kthy ma kurrë edhe kur flasim tutemi që fjalët tona s’kanë me u ndigju as me u mirëpritë edhe kur jemi të heshtun ne vazhdojmë më u tutë
Pra, asht ma mirë me fol tue kujtu që nuk o kanë e shkrume me mbijetu.
Më kujtohet që e kam pas pyet mamin cila ka qenë gjëja e parë që ke menduar kur të kanë thënë se ke lindë një vajzë, “Ah moj nanë që edhe ti këtu paske me ardhë” – me pati thënë. Natyrisht se atëherë s’ më është dukur ndonjë gjë e madhe mbase edhe nuk e kam kuptuar drejt. Përkundër faktit që lindja e vajzave nuk festohej e gazmohej, lindja ime është festuar tri javë, kështu më kanë thënë, ngaqë gjyshja ime, rahmet pastë, s’kishte pasur vajza dhe unë isha vajza e parë në familje. Por ama “pushkë nuk kanë qit” as për mua dhe dyshoj të ketë ndodhur për lindjen e ndonjë vajze tjetër, siç rëndom ka ndodhur për lindje të djemve, ngase vajzat konsideroheshin e vazhdojnë të konsiderohen gjinia e dobët.
Më kujtohet kur gjyshja mllefosej shumë, më bijtë e saj, thoshte: “Kudër u bafsh e nanë mos u bafsh”, as këtë nuk e kuptoja atëherë. Duhet të keni parasysh se nuk ka qenë gjyshe e zakonshme, por një grua me vullnet të hekurt me energji të pashtershme, një punëtore e jashtëzakonshme, një tregtare e vet formuar, pa shkollë, që kishte shëtitur siç thoshte ajo “shtatë dërzhava” për të siguruar mirëqenien e familjes e shkollimin e bijve përderisa fliste pothuajse të gjitha gjuhët e rajonit. Ajo pra, gjinia e dobët!
*******
Unë, gjinia e dobët, shkova në spital diku rreth orës pesë të mëngjesit… Gjatë natës isha bërë qull pak nga djersët pak ngaqë më kishte shpërthyer uji për të cilin unë mendoja se është urinë, ndërkaq dy tre ditët e fundit, meqë termini i lindjes afrohej, isha kujdesur, si një grua e mirë, që perdet të jenë të pastra bashkë me xhamat, dyshemeja, mobilet dhe gjithçka të shkëlqej. Në spitalin e gjinekologjisë, QKUK, mjeku im më takoi për një kontrolle të shpejtë sepse ndërrimi i tij po përfundonte duke më siguruar se gjithçka është ok, dhe se do të më fus në sallën e lindjes prej nga do të dal shumë shpejtë, pasi të më japi induksion për dhimbje, për tu hapur pra dhjetë centimetra….
Pas diku tridhjetë e më shumë orë dhimbje, tri induksioneve, i fundit me dozë të dyfishtë, pas një kolapsi fizik, mendor e shpirtëror, e pasi Malit iu ngadalësuan të rrahurat e zemrës stafi vendosi të më fuste në operacion ngaqë foshnja ishte në rrezik e kanali im i lindjes tregohej fort kryeneç, nuk po hapej pra.
Më kujtohet që më lidhën duart e këmbët, dhimbja më zinte frymën e anesteziologu duke më shpuar me gisht këmbët e duart që më ishin bërë brumë nga edema (ënjtja) thoshte: “S’guxoj unë kësaj me i jap anestezion, kjo nuk çohet ma”, ani që unë nuk kisha tension të lartë, por mungesë proteinash, askush s’ma vente veshin.
Më kujtohet që në kujdesin intensiv, një vend i ftoftë e pa pikë drite, diku gjysme ore pas lindjes, ende pa u kthjellur, një motër më dha Malin në duar dhe tha: “jepi djalit gji”. Kaq sa i përket para-përgatitjes; kaq sa i përket momentit magjik kur ti e sheh fëmijën tënd për herë të parë dhe dashurohesh që për mua është koncept i panjohur; kaq sa i përket udhëzimeve për gjidhënie; motra iku. Desha ta thërras prapa por e pash se nuk kisha zë, mbeta fillikat vetëm, ethe, temperaturë, edhe frymëmarrjen e kisha sfidë, gjakderdhja më kishte dal mbi mbuloja e shihja tek vizatoheshin lloj lloj figura mbi to, e në anën tjetër edhe lëvizjet më të vogla ishin tmerrësisht të dhimbshme.
Më kujtohet që gjatë kohë pas lindjes kam qenë në depresion pa e ditur që jam në depresion, me të qara të përditshme, ankth e frikë. Gjatë kohë pa gjumë, në një lloj gjendje paniku që nuk më ka lënë të shijoj periudhën e foshnjërisë së Malit as edhe një pikë. Më kujtohet që jetoja me frikën se Mali do të vdes nëse unë shkoj qoftë edhe në WC…dhe i detyroja njerëzit që i kisha afër t’i rrinë te goja për të parë në merr frymë deri të kthehem unë.
Më kujtohet kur unë dhe Mali u mësuam të navigojmë përfundimisht fushë betejën, gjinjtë dhe gjidhënien, lehtësimin dhe shkarkimin, shija bitter-sweet – si shwepsi – që të mbetet pasi foshnja të ngopet e ti me padurim pret me e pa ngjyrën e “kakës” për të kuptuar gjendjen e brendshme;
ndjenja e përgjegjësisë…..
veç unë mundem me ia ndal vajin veç unë….
veç unë mundem me ia falë qetësinë veç unë…
veç unë mundem me e fut në gjumë veç unë….
Unë vdes për ty, jetoj për ty, jam në gjendje me vra për ty, me vjedh për ty, me rrotullu botën për ty, me u izolu, me
ikë në fund të botës për ty, unë, gjinia e dobët!
Më kujtohet ndjenja e fajit, e marrës… Çka kam që nuk jam e lumtur? Pse po qaj? Çka s’është në rregull me mua. Njerëzit vinin, shkonin, kisha përshtypjen që të gjithë gëzoheshin veç meje. Marre me qajtë, sshhht – qesh, duku normal, duku bukur e lumtur, fshihe dhimbjen, fshihe frikën… S’ka lidhje që hormonet i ke të tërbuara e nuk i kontrollon dot emocionet, s’ka lidhje që ende po gjakderdhë, që po të kullojnë gjinjtë e mban erë fermentimi, s’ka lidhje që je me varrë e penjtë ende si ke heq… shuj mos e bë të madhe, s’je as e para as e fundit, kujtoje gjyshën, mamin, shuj….
Unë gjinia e dobët!!!!
Pirdhu – që kishin me thënë vëllezërit tonë matanë Drinit.
Duhet me pas mënyra ma t’ mira të jetesës. Tek seriali “Sex and the City” personazhi kryesor në nji moment konfuziteti e pyet veten: “Në nji botë ku mundesh me pas lidhje pa pas seks, ku mundesh me pas seks pa pas lidhje, e në fund edhe pasi seksi të përfundon me i mbajt shumicën e partnerëve seksual si shokë, çka në fakt e definon nji lidhje?”
Kanë jetu njerëzit edhe ma herët, kanë punu e janë shkollu e besa besa kanë çu dashni e kanë ba qef edhe në kohëra shumë ma t’ errëta. Mundet me qenë kjo veç nji nostalgji, përmallim për kohërat e shkuara ashtu qysh veç ato që kanë ikë dijnë me na rrëmby, veç pse s’janë ma se jo për tjetër! Mundet me qenë kjo veç nji dëshirë për pak njerëzi, fisnikëri e dashni mes njerëzve!
Kanë jetu njerëzit edhe ma herët por s’di që kanë qenë najhere të rrethum me kaq shumë hije t’ mashtrimeve, t’ iluzioneve e vet-kënaqësisë. Me çfarë lehtësie heqim dorë nga çdo gja që nuk na jep kënaqësi të atypëratyshme, aq lehtë i zëvendësojmë njerëzit aq lehtë luajmë me veten si me pas qenë figura në nji lojë shahu, por që në nji lojë të tillë e sigurt jam që ishim mendu ma shumë.
Me e pas dijtë Krishti që vijmë në këtë pikë jo që nuk ish gozhdu me i la gjynahet tona por dyshoj që edhe kish ece mesh nesh. S’ka mbet asgja e shenjtë veç dashnisë së nanës për fëmijë të saj…
Në nji kohë kur asht aq e lehtë me heq dorë prej njani tjetrit, kur asht aq e lehtë me gjet kënaqësi të atypëratyshme në diçka apo dikë tjetër, çka në fakt e definon nji marrëdhanie të shëndosh shoqërore, kolegiale, familjare e dashurie?
Përkushtimi, angazhimi e qëndrueshmëria duhet me ju kthy kësaj shoqnie. Duhet me pas mënyra ma t’ mira qysh mundemi me e torturu njani tjetrin, për shembull me ja nxan frymën njani tjetrit me përkushtim e dashni, kjo kujtoj që asht nji prej mënyrave ma t’mira të jetesës. Se jeta t’ shkel pa pardon, nji herë, e dy e tri e katër e veç njerëzit e njerëzishëm, ata për të cilët asht gozhdue Krishti, munden me t’çue prapë në kambë!/KultPlus.com
Poezi nga Željko Krznarić. Përktheu Vlora Konushevci.
Prej cilës botë je ti
emrin e cilës lule e mban,
pse nuk je sikur gratë tjera
që kalojnë sikur era
emrin e të cilave as nuk e kujton,
puthjet e të cilave i harron
me mëngjesin e parë?
Prej cilës dashuri je ti,
prej cilit libër,
prej cilit roman
kur kështu, pa asnji plan,
e pa mend
zemrën në copa ma ndanë
e netët në ditë mi kthen?
Çfarë gruaje je ti
kur gjysma e jetës në ty më rri,
që më banë me vuajt
pse e gjithë kjo shumë shpejtë po shkon,
e vjeshta po afron
e lotët po më shihen për herë të parë?
Ti veç prej qiellit ke mujt me ardhë
se udhët e tjera unë i di
e me tjerat aty kam qenë n’vetmi.
Prej cilës botë je ti,
prej cilës lule e ke marrë atë temjan
që unë me të dashtë
e kurrë mos me të lanë?
