Pikë së pari, të uroj dashuri. Dhe duke dashur, uroj të të duan.
Por nëse kjo nuk ndodh, atëherë tregohu i shkathët për të harruar. Dhe pasi të kesh harruar, uroj të mos pendohesh. Uroj vërtetë që kjo mos të të ndodhë, por nëse ndodh dhe ti harron, shpresoj të mos zhytesh në dëshpërim. Të uroj të kesh shumë miq. Edhe nëse ata janë të këqinj ose të parëndësishëm.
Uroj të kesh miq të guximshëm dhe të vërtetë. Dhe uroj që një prej tyre të jetë më i besueshmi. Por sepse jeta është në këtë mënyrë që është, të uroj armiq. As shumë, por as pak. Një numër i ndërmjetëm, që të të bëjë të pyesësh veten për të vërtetat dhe siguritë e tua. Dhe le të jetë mes tyre njëri që do jetë i drejtë, që të mos ndihesh kurrë i sigurtë në idetë e tua.
Uroj të jesh i dobishëm, por jo i pazëvendësueshëm. Dhe në momentet e tua më të këqija, kur të mos kesh asgjë, ajo dobishmëri të të mbajë në këmbë. Në proporcion me të, të uroj të jesh tolerant. Jo me ata që bëjnë gabime të vogla, sepse kjo është shumë e thjeshtë, por me ata që bëjnë gabime të mëdha, të cilat nuk mund të zhbëhen.
Përdore mirë tolerancën tënde që të bëhesh shembull për të tjerët. Uroj që kur të jesh i ri, të mos rritesh shpejt. Dhe atëherë kur të jesh rritur, mos këmbëngul të jesh sërish i vogël. Dhe kur të plakesh, mos u dëshpëro. Sepse çdo moshë ka kënaqësitë dhe dhembjet e veta, dhe ne kemi nevojë për të dyja këto në jetë. Gjithashtu, uroj të jesh i mërzitur, të paktën një ditë. Kështu në atë ditë do kuptosh se të qeshësh çdo ditë është mirë, të qeshësh shpesh është e mërzitshme dhe të qeshësh vazhdimisht është çmenduri.
Uroj që të zbulosh me shumë shpejtësi nga ajo që thashë më sipër, se në botë ka njerëz të palumtur, të depresionuar dhe të patrajtuar mirë. Të uroj të përkëdhelësh një qen, të ushqesh një zog e të dëgjosh cicërimën e tij, që dëgjohet në mënyrë triumfuese çdo mëngjes. Sepse në këtë mënyrë, do ndihesh mirë, pa arsye.
Dhe pastaj, uroj të ujisësh një farë, sado e vogël qoftë ajo. Dhe të jesh dëshmitar i rritjes së saj, që të shohësh se sa jetë jeton një pemë. Të uroj gjithashtu, të kesh pará, sepse duhet të jemi praktikë. Dhe të paktën, një herë në vit, t’i vendosësh përpara teje e të thuash “Këto janë të miat.”. Kështu, do kuptohet se kush zotëron kë. Uroj që asnjë nga të dashurit e tu të mos vdesë. Por nëse disa prej tyre vdesin, uroj të qash pa pendesë dhe pa u ndjerë në faj për fjalët që kurrë nuk ua the apo gjërat që kurrë nuk i bëre për ta.
Së fundmi, nëse je mashkull, të uroj një femër të mirë përkrah, e nëse je femër, të uroj një mashkull të mirë. Dhe ta doni njëri – tjetrin nesër, dhe ditën pas të nesërmes. Dhe kur të dy të jeni të lodhur e të buzëqeshur, uroj të keni sërish dashuri për t’ja nisur ditës tjetër nga e para. Nëse të ndodhin të gjitha këto, atëherë nuk të uroj asgjë më tepër se kaq. /KultPlus.com
Muzeu Historik Kombëtar krahas objekteve të shumta, mbart brenda vetes edhe një koleksion të pasur artefaktesh arkeologjike.
Ambientet e ekspozimit strehojnë koleksionet e përhershme më të rëndësishme ku përmendim: koleksionin e objekteve prehistorike; koleksionin e skulpturave; enët prej qeramike; monedhat ilire, greke e romake; objekte të shumta të zejtarëve vendas në qeramikë e metal etj., me një shtrirje të gjerë në kohë nga prehistoria, antikiteti greko–romak, periudha antike e vonë e deri në mesjetë.
Në një video të publikuar nga Muzeu Historik Kombëtar janë përzgjedhur eksponatet më të spikatura të Antikitetit (rreth 14 objekte), të cilat përfaqësojnë objekte me vlera artistike, estetike dhe historike, e njëkohësisht përbëjnë kryevepra të artit antik të kohës, duke treguar për nivelin e lartë të zhvillimit ekonomik e kulturor që arritën qytetet ilire gjatë shek. IV–II p. Kr.
Pjesën më të madhe të objekteve të përzgjedhura e përbën skulptura në reliev dhe e rrumbullakët, stelat e varreve si dëshmi e nivelit të lartë artistik që arritën mjeshtrit vendas të punimit të gurit por edhe si dëshmi epigrafike, si dhe mjeshtërinë e përpunimit të metaleve, ku veçojmë këmbën e një vazoje bronzi në formë sfinksi, të prodhuar në punishtet e farkëtarëve të qytetit antik të Antigonesë.
Objektet e përzgjedhura tregojnë njëkohësisht dinamikën e lidhjeve ekonomike të territorit tonë përgjatë këtyre shekujve me qytetet si Korinti, Athina apo me ato të Magna Grecia–s dhe njëkohësisht zbulojnë edhe shkallën e urbanizimit të qyteteve ilire nëpërmjet gjallërimit të prodhimit vendas, të cilat jo vetëm ishin aktive në këtë sektor, por kishin arritur në shek. III–II p. Kr., një nivel të lartë të specializimit të degëve ekonomike, siç dëshmojnë eksponatet me prejardhje nga Apolonia, Dyrrahu, Antigone, etj.
Rëndësia e prodhimeve lokale në tregun ndërkrahinor ilir do të vazhdojë edhe me ardhjen e Romës. /KultPlus.com
U jam falënderues atyre që më thanë jo. Për shkak të tyre po e bëj vetë.
Ashtu siç zgjerohet rrethi i diturisë sonë njashtu edhe perimetri i errësirës që rrethon atë.
Dituria e çka është nuk e hapë derën drejtë çfarë duhet të jetë.
Dhurata e fantazisë ka pasur më shumë domethënie për mua se sa talenti im për të thithur dituri pozitive.
Është arti suprem i mësuesit të ngjallë kënaqësi në shprehjen kreative dhe dituri.
Imagjinata është më e rëndësishme se dituria.
Imagjinata është më e rëndësishme se dituria. Dituria është e kufizuar. Imagjinata rrethon botën.
Ndryshimi teknologjik është sikur sëpata në duart e kriminelit patologjik.
I vetmi burim i diturisë është përvoja.
Idetë e mëdha shpesh pranojnë kundërshtime të dhunshme nga mendje të mesme.
Informata nuk është dituri.
Ndjenja e vërtetë e inteligjencës nuk është dituria, por imagjinata.
Ne mund të kuptojmë thuajse gjithçka, por nuk mund të e kuptojmë se si mund të kuptojmë.
Njeriu duhet të shohë çka është dhe çka duhet të jetë.
Vije një kohë kur mendja merr plan më të lartë të diturisë, por asnjëherë s’mund të e dëshmojë se si ka arritur aty.
Përsosja e mjeteve dhe ngatërrimi i qëllimeve, duket të jetë problemi ynë kryesor.
Personi i cili asnjëherë nuk ka gabuar, asnjëherë s’ka tentuar diç të re.
Pyetja që ndonjëherë më mjegullon: Jam unë apo të tjerët të çmendur?
Tavolinë, ulëse, sahan me fryte dhe një violinë; i duhet tjetër send që njeriu të jetë i kënaqur?
Të gjitha religjionet, artet dhe shkencat janë degë të një trungu.
Barku i zbrazët nuk është këshilltar i mirë politik.
Zemërimi banon vetëm në gji të budallenjve.
Nëse një budalla inteligjent i bënë gjërat më të mëdha dhe komplekse… Duhet prekja e një gjeniu dhe shumë kuraje për ti drejtuar në drejtim të kundërt.
Cilido burrë i cili mund të i grah makinës kujdesshëm duke puthur një vajzë, thjesht nuk i jep puthjes kujdesin e merituar.
Cilido burrë i cili lexon shumë dhe e shfrytëzon trurin e tij shumë pakë, bie në veset përtace të të menduarit.
Cilido që nuk e merr të vërtetën seriozisht në çështje të vogla, nuk mund t’i besohet as në çështje të mëdha.
Para Zotit ne jemi njëjtë të mençur dhe njëjtë teveqelë.
Edukata është ajo që mbetet kur njeriu harron atë që ka mësuar në shkollë.
Secili duhet respektuar si individ, por asnjëri të mos idolizohet.
Çdo gjë duhet të jetë e thjeshtë aq sa është, por jo më e thjeshtë.
Të pakët janë ata që shohin me sytë e vetë dhe ndjejnë me zemrat e veta.
Forca gjithnjë i tërheq njerëzit me moral të ulët.
Zoti gjithnjë përzgjedh rrugën më të thjeshtë.
Unë jam paqësor, por paqësor ushtarak. Dua të luftoj për paqe. Asgjë nuk do të përfundojë luftën përderisa vetë njerëzit refuzojnë të shkojnë në luftë.
Nuk kam talent special. Unë jam vetëm kurioz i apasionuar.
Nuk e di me çfarë armë do të zhvillohet Lufta e Tretë Botërore, por Lufta e Katër Botërore do të zhvillohet me shkopinj dhe gurë.
Çmenduri: Përsëritja e veprimit të njëjtë pa ndarë dhe pritja e rezultateve të ndryshme.
Intelektualët zgjidhin problemet, gjenitë i parandalojnë ata.
Gjëja kryesore është të mos ndaloni së pyeturi.
Logjika do të të shpie nga A tek B. Imagjinata të shpie kudo.
Dashuria është mësues më i mirë se detyra.
Kur ne i pranojmë kufijtë tanë, ne i tejkalojmë ato.
Vetëm jeta e jetuar për të tjerët është me vlerë.
Vetëm dy gjëra janë të pa kufij, universi dhe budallallëku njerëzor, nuk jam i sigurt rreth universit.
Dallimi mes budallait dhe gjeniut është se gjeniu ka kufijtë e tij.
Ambienti është çdo gjë që nuk jam unë.
Sa më shpejt që shkon aq më i shkurtër je.
E vetmja arsye e kohës është që çdo gjë të mos ndodhë përnjëherë.
Sekreti i kreativitetit është të dish si ti fshehësh burimet.
Shenja e vërtetë e inteligjencës nuk është dituria, por imagjinata.
Mos tento të jesh njeri i suksesit, por njeri i vlerës.
Ne nuk mund t’i zgjedhim problemet duke i përdorur mjetet e njëjta të cilët i përdorëm për t’i krijuar ato.
Nuk mund të dëshpërohemi nga njerëzimi sepse vetë jemi njerëz.
Personi fillon të jetojë kur jeton jashtë vetes së tij.
Jam i bindur se Ai (Zoti) nuk luan zare. /KultPlus.com
Ezra Pound gjatë periudhës në të cilën u internua në azil, i burgosur në spitalin “St. Elizabeths”, i rrethuar nga një park i madh, Pound u vizitua rregullisht nga gruaja e tij dhe miqtë e vjetër dhe të rinj artistë: Eliot, Cummings, William Carlos Williams, Marianne Moore dhe, midis të rinjve: Robert Lowell, James Laughlin (i cili, me “New Directions”, ishte botuesi i tij), Sheri Martinelli dhe shumë të tjerë. Midis këtyre, një Piero Sanavio shumë i ri (autor i një teze mbi të, absolutisht e para, së paku në Itali, e paraqitur në Universitetin Ca ‘Foscari të Venecias), i cili tani erdhi ta vizitojë atë nga Harvard. Pound gjeti edhe prozelitë për idetë e tij shoqërore dhe frymëzoi botimin e veprave të rralla nga Louis Agassiz, Alexander Del Mar, Edward Coke, etj.
Të njëjtët autorë u bënë, ndërkohë, protagonistë të këngëve që ai vazhdoi të shkruante dhe botojë. Sidoqoftë, miqësia e tij me John Kasper, një aktivist i ekstremit të djathtë dhe anëtar i Ku Klux Klan ishte i dëmshëm për reputacionin e tij. Kasper kishte filluar të admironte Pound gjatë kurseve të letërsisë universitare, dhe pasi i shkruante Poundit më 1950, ai shpesh e vizitonte atë në një azil, dhe në një kohë të shkurtër të dy u bënë miq. Kasper hapi një librari në Greenwich Village në 1953 me titullin “Make it New” “Bëni atë të re”, duke pasqyruar angazhimin e tij për idetë e Poundit; dyqani i specializuar në materiale të ekstremit të djathtë, përfshirë letërsinë naziste, dhe poemat dhe përkthimet e Pound u shfaqën në pragun e dritares, duke kontribuar në mendësinë popullore që e lidhte Poundin me Fashizmin dhe Nacional Socializmin.
Më 1948 Këngët Pisan mori çmimin Bollingen për poezi nga Biblioteka e Kongresit, duke shkaktuar mjaft polemika, duke pasur parasysh që Pound ishte në të njëjtën kohë “mysafir i pavullnetshëm” i qeverisë amerikane në një azil kriminal. Juria përfshiu T.S. Eliot dhe W.H. Auden, i cili në këtë mënyrë mendoi se ata do të tërhiqnin vëmendjen për situatën e mëshirshme të poetit jo më të ri. Por polemika përfundoi duke dëmtuar sesa të përfitonte dhe, për shumë vite, çështja Pound nuk u diskutua më. Në vitin 1957 një grup miqsh, shkrimtarësh dhe poetë, përfshirë Ernest Hemingway (ish luftëtar antifashist), Robert Frost, Archibald MacLeish dhe gjithashtu botuesin e ri Vanni Scheiwiller, punuan shumë për të gjetur një zgjidhje. MacLeish mori përsipër avokatin prestigjoz Thurman Arnold, një ish-ndihmës i Prokurorit të Përgjithshëm gjatë presidencës së Roosevelt, i cili prezantoi para të njëjtit gjyqtar që kishte burgosur Pound-in në një spital mendor për jetë, një lëvizje që ishte terapeutikisht e dëmshme për shëndetin e poetit për tu kufizuar gjithnjë larg shoqërisë, dhe që nga ana tjetër ishte e pashërueshme, por jo e rrezikshme. Prokurori publik, pasi kishte verifikuar që Pound as nuk mund të gjykohej, sepse një gjykim ishte i papajtueshëm me sëmundjen e tij të pretenduar mendore, tërhoqi akuzat, nuk e kundërshtoi mocionin dhe poeti u kthye në liri më 18 prll 1958, duke lënë Amerikën dhe duke u nisur për në Itali. /KultPlus.com
Në 21-vjetorin e vrasjes dhe djegjes së gjyshit e gjyshes time
(Gjyshi Fehmi dhe Gjyshja Hyrë)
Poza e tyre e preferume, edhe të paktën 5 foto tjera i mbaj në mend me po të njejtën pozitë. Duken sikur e kanë marrë me shumë seriozitet dhe përgjegjësi detyrën që dikush ua ka dhënë për me dalë në foto.
Gjyshi, nuk ka thënë shumë fjalë, veq nëse ka thënë diçka ajo edhe u bë. “Abës i pat bërtit nihere shumë” thonin nana dhe tezet e mia, e krejt gjeneratat e ardhëshme janë eduku’ mbi këtë shprehje, tu’ pasë shumë kujdes mos po qaraveshen pa nevojë para gjyshit si Aba, kusherina ime. Është e vërtetë që nga jasht dukej si një ari i rrezikshëm dhe autoritativ, i cili nuk e ndalte cigaren kaqak, asnjë moment, mirëpo unë e mbaj në mend po të njejtin gjysh me një personalitet të butë si pambuk me ngjyrë kaltër qielli. Gjyshi, me shumë dashuri e rrihte një të kuq të vesë me një lugë sheqer dhe pastaj i hedhte qumësht të ftoht’, pije freskuese që e përdornim si ‘snack’ mes shujtave të mrekullueshme që i përgatiste gjyshja. Po po, gjyshi ma përgatiste këtë pije, dhe jo vetëm mua, por nganjëherë të njejtën ua përgatiste edhe 15 ose 20 fëmijëve të tjerë që vinin për vizitë vikendeve duke i përfshi të gjithë kusherirët e mij të rrethit të ngushtë dhe të gjerë. Nuk e kuptoj si dy të moshuar na menaxhonin aq bukur dhe pa stres të gjithë neve. Sot, më duket goxha punë ti përgatis atë lloj ‘snack’-u dy fëmijëve të mij’, e as nuk dua ta imagjinoj si është ti kesh 20 fëmijë për vizitë gjatë një vikendi të zakonshëm, jam e bindur se ashtu ndihen të gjithë kusherirët e mij’ që tashmë janë të rritur dhe kanë fëmijët e tyre.
Gjyshja, ka qenë si një makinë e përgjithshme gjermane, ka prodhu plot sende t’bukura edhe me shumë kualitet. Ka qepë fustane, ka bë punë dore me tentene ose me lomsh, ka rritë lule të shumëllojshme, dhe bashkë me gjyshin kanë kultivu pemë e perime të ndryshme. Dredhëzat=sheqer, arrat=karamel, ftojt=sherbet, manat=mjaltë. Mos të flasim për ushqimet që gjyshja i ka përgatit, shije që më kthehen shpesh. Gjyshja ime ka qenë grua pedante dhe e organizume. I mbaj në mend këmishat e bluzat e saj si i paloste të gjitha në një vijë… edhe pasi i vranë, e i djegën, e i shkrumuan, gjyshin e gjyshen aty brenda në shtëpi, këmishat e bluzat ashtu të djegura kishin mbetur të palosura në një vijë. Vetëm se tash, nëse e prekje një cep, të gjitha këmishat bijnin poshtë në formë të hirit, duke i humb të gjitha gjurmët që gjyshi edhe gjyshja ime i krijuan me vite e vite.
Sot po i mendoj prindërit e mij’, dhe sa shumë ata kanë dashuri për dy të vegjëlit e mij’, dhe energji, që zakonisht nuk e kanë, e ende nuk e kuptoj se si e gjejnë atë energji për ta.
Sot po mallëngjehem për gjyshin e gjyshen time. Bile edhe disa lot më rrjedhën.
Por sot, jam e lumtur që kam mundësi të kthehem prapa në kujtime e të hulumtoj në to, e të gjej sa shumë momente të mrekullueshme që ma mbushin zemrën me dashuri dhe motivim. Sot, qofsha më e ndjekura në instagram, ose yll në tik tok, ose ‘millennial’ që më pasionon elektromuzika ose super qika me flokë shumëngjyrëshe, ndjenja e humbjes së gjyshit e gjyshes është e njejtë, ajo therr dhe nuk njeh se kush jam unë sot, por shpirti im e njeh triumfin e tyre përjetësisht.
Për gjyshin e gjyshen time sot po e pij një gotë. Për të gjithë gjyshet e gjyshat e botës.
Ky shkrim le të jetë si një udhëzim për gjeneratat e tashme, dhe të ardhëshme, që të mos i harrojnë sakrificat e gjyshërve tanë, e sidomos të atyre që i vranë gjatë luftës.
Edhe pse Los Anxhelosi është në karantinë, çifti mbretëror Harry dhe Meghan janë fotografuar teksa nxjerrin shëtitje qentë e tyre. Ndërsa një ditë më parë, ata janë filmuar teksa shpërndajnë ushqim për njerëzit që janë prekur nga pandemia e koronavirusit.
Princi Harry dhe Meghan Markle të cilët prej një muaji janë shpërngulur në Los Anxheles nuk kanë mundur tu shpëtojnë paparacëve. Çifti është fotografuar teksa dalin nga shtëpia për të nxjerrë shëtitje dy qentë e tyre. Ata mbajnë kapele dhe maska, ndërsa në dorën e 38-vjeçares dallohet një dezifektant, teksa janë parë të hipin në makinën e tyre të tipit Porsche.
Një ditë më parë, çifti që kanë qendruar larg vemendjes së mediave që kur u shpërngulën nga Kanadaja në SHBA, janë filmuar teksa shpërndajnë ushqim për njerëzit që janë prekur nga pandemia e koronavirusit. Me sa duket Harry dhe Meghan do ta vazhdojnë misionin e tyre për të ndihmuar njërëzit në nevojë. Siç duket edhe nga pamjet, ata mbajnë kapele, maska dhe doreza. /KultPlus.com
Koncerti recital me solistët e vokalit dhe me arie nga kryeveprat botërore është shfaqja e tretë e sezonit artistik të Teatrit të Operës dhe Baletit. Sezoni artistik online po sjell para artdashësve artistët e TOB, ku pas baletit të tjerë solistë të vokalit janë pjesë e shfaqjeve që po zhvillon institucioni gjatë kësaj kohe, kur janë pezulluar aktivitetet në skenë. Artistët në institucionet e artit gjatë kësaj kohe po prezantohen me materiale të ndryshme artistike për artdashësit, që i ndjekin në Yotube dhe Facebook, ku Teatri i Operës dhe Baletit më herët ka pohuar se po zhvillon një sezon artistik online.
Me ariet më të bukura nga kryeveprat operistike “Tosca” dhe “La Boheme” nga komozitori Giacomo Puccini, si dhe “Një ballo me maska” e kompozitorit Giuseppe Verdi pjesë e koncertit recital janë solistët e njohur të operës Renisa Lacka, Ylber Gjini, Dorina Selimaj dhe Ingrid Pulizo, Bledar Domi, Eva Golemi, Denis Skura dhe pjesë për piano nga pianistja e njohur Etrita Ibrahimi. Solistët e këtij koncerti janë të njohur më parë për publikun. Me pjesëmarrje në shfaqje të ndryshme operistike, solistët e TOB për këtë koncert online janë përgatitur në shtëpitë e tyre. Institucioni i Teatrit të Operës dhe Baletit pas këtij koncerti me solistë e operës do të vijojë me pjesë të tjera të programit artistik online, ku është bërë një përzgjedhje e krijimtarisë nga autorët më të njohur botërorë.
Dy kompozitorët italianë
Kryeveprat operistike “La Boheme”, “Tosca” dhe “Një ballo me maska” janë luajtur në skena të ndryshme të teatrove në botë, por me interesin e publikut janë përcjellë edhe në skenën shqiptare të Teatrit të Operës dhe Baletit. Dy kompozitorët Giusepe Verdi dhe Giacomo Puccini në krijimtarinë e tyre rëndisin dhe të tjera vepra të njohura operistike, që janë luajtur në skena të ndryshme për publikun ndër vite. Giuseppe Verdi (1813-1901) është kompozitori me njohur i operës italiane, jo vetëm i shekullit XIX. Ai mbetet si njëri ndër kompozitorët më të njohur të botës në historinë e operës. Verdi kompozoi 26 opera dhe një rekuiem të njohur. Në fillim dhe në mbarim të jetës së tij kompozoi opera komike, ndërsa pjesa tjetër (shumica absolute) kanë një përmbajtje serioze dhe disa janë edhe tragjedi. Operat më të njohura, të cilat radhiten ndër kryeveprat e muzikës operistike të botës janë: “Nabukodonozor”, “Rigoleto”, “Trubaduret”, “Traviata”, “Një ballo me maska”, “Aida”, “Othello” dhe “Falstaf” opera komike. Në historinë e gjatë të operës sipas kritikës Verdi zë vend të nderit, sepse arriti të bashkojë traditat më të bukura të operës italiane, të mbetet thellësisht kombëtar, tu shmanget elementëve negative të operës italiane, të absorboj elementet pozitive, që ishin shfaqur në artin e operës në shekullin e XIX, madje edhe disa elemente të reformës së Vagnerit dhe të realizimit të letërsisë së kohës. Giacomo Puccini (22 dhjetor 1858 – 29 nëntor 1924) ishte një kompozitor i operës italiane, i cili mori emrin “Kompozitori më i mirë pas Verdit”. Si fillim, Puccini punoi në operan italiane, më vonë ai shpalosi punën e tij në verizëm. Veprat më të rëndësishme të tij janë “La Boheme”, “Tosca”, “Madama Butterfly”, “Turandot”. /KultPlus.com
Albert Ajnshtajn u lind në Ulmi të Gjermanisë në 14 mars 1879, në një familje hebrenjsh.
Kur mbushi pesë vjeç, i ati i dha një busull, që menjëherë i krijoi Albertit një interes për gjilpërën magnetike dhe fenomenet natyrore që shkaktonin lëvizjen e saj në të njëjtin drejtim. I ati i shpjegoi se kjo shkaktohej nga fusha magnetike dhe forca e rëndesës.
Për jetën e tij në vitet e fëmijërisë, Albert Ajnshtajn tregonte se nuk e kishte me qejf shkollimin. Metoda mësimore, ku nxënësve nuk u lejohej të bënin pyetje e bënte atë të ndihej si i burgosur.
Teoria më e rëndësishme e tij është ajo e relativitetit, ku Ajnshtajni shpjegon se drita lëviz gjithmonë me të njëjtën shpejtësi, pavarësisht nga burimi i saj. Ai shtoi se koha dhe masa mund të ndryshojnë dhe varen nga vend ndodhja e një njeriu ne raport me një objekt apo një ngjarje.
Ajnshtajn botoi në vitin 1905 veprën e tij më të rëndësishme, dhe një nga dokumentet më të rëndësishme shkencore në histori të titulluar “Teoria e Relativitetit”. Dhjetë vjet më pas ai botoi një vëllim të zgjeruar të kësaj vepre me titullin “Teoria e Përgjithshme e Relativitetit”, që përfshin ide themelore që përdoren për të përshkruar fenomene natyrore lidhur me kohën, hapësirën, masën, lëvizjen dhe forcën e rëndesës.
Çmimin Nobel në Fizikë për zbulimin e ligjit të efektit fotoelektrik. Ky ligj shkencor shpjegon përse disa metale emetojnë elektrone pasi mbi sipërfaqen e tyre bie drita. Ky zbulim çoi në zhvillimin e elektronikës, përfshirë edhe radion apo televizionin.
Albert Ajnshtajn vdiq në moshën 76 vjeçare më 18 prill 1955 në SHBA./ KultPlus.com
“Let’s Do It” bën të ditur se ka nisur fushatën “Dita e Pastrimit Digjital” që do të zgjasë deri më 22 prill, në Ditën Ndërkombëtare të Tokës.
Përmes një komunikate për media bëhet e ditur se në vazhdën e aktiviteteve që organizata realizon për çdo vit në këtë datë, për shkak të pandemisë, këtë vit Ditën Ndërkombëtare të Tokës po e shënojnë më ndryshe.
Për herë të parë në historinë e festimit të Ditës Ndërkombëtare të Tokës, Let’s Do It sjell “Ditën e Pastrimit Digjital” që do të shënohet pikërisht më 22 Prill – 50 vjetorin e Ditës Ndërkombëtare të Tokës.
“Dita e Pastrimit Digjital” synon të sjell vëmendjen e botës tek mbeturinat virtuale – digjitale, për të cilat rrallë herë na shkon mendja se janë “mbeturina”, e që edhe ky lloj mbeturinash ka ndikim në mjedis dhe në jetën tonë të përditshme përmes konsumit të energjisë dhe emetimit të gazrave serrë. Fjala është për aplikacionet e ndryshme, skedarët, fotografitë, videot, etj., që zënë vend në pajisjet tona digjitale (smartphones, laptopë, kompjuterë, etj.) si të papërdorura, të vjetruara apo të papërditësuara.
“Gjurmët e karbonit që lë interneti dhe sistemet që e mbështesin atë përbëjnë rreth 3.7% të emetimeve globale të gazrave serrë, sasi kjo e ngjashme me atë që prodhohet globalisht nga industria e linjave ajrore. Duke pastruar mbeturinat tona digjitale, ne ndihmojmë në uljen e konsumit të energjisë dhe emetimit të gazrave serrë, si dhe krijojmë shprehi më të mira të menaxhimit të të dhënave tona digjitale”, thuhet në komunikatë.
“Let’s Do It” fton të gjithë individët, bizneset e organizatat e ndryshme që t’i bashkohen kësaj fushate, dhe më 22 Prill të shënojmë 50 – vjetorin e Ditës Ndërkombëtare të Tokës duke pastruar mbeturinat tona digjitale.
“Let’s Do It” është organizatë joqeveritare që merret me ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit në Kosovë. Së fundmi, organizata ka themeluar edhe grupin e vullnetarëve që po ndihmojnë në luftën kundër pandemisë COVID-19, të njohur si “Vullnetarët kundër Coronavirusit në Kosovë”./ KultPlus.com
Gazetarja dhe këngëtarja e njohur kosovare, e cila ndërroi jetë pak ditë më parë, sot u përcjell për në banesën e saj të fundit, shkruan KultPlus.
Si pasojë e pandemisë që ka kapluar edhe shtetin tonë, u pamundësua që këngëtarja të përcillej nga shumë njerëz.
Lajmin e bëri të ditur Ministrja e Kulturës Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi përmes një statusi në llogarinë e saj në Facebook, e cila përpos familjarëve të së ndjerës, ishte e vetmja e pranishme.
Më poshtë mund të lexoni statusin e plotë të Dumoshit.
‘Sapo i dhamë lamtumirën e fundit Violeta Rexhepagiqit. Të pranishëm në ceremoninë e varrimit ishte familja e ngushtë e saj dhe unë si Ministre e Kulturës, Rinisë dhe Sportit. Violetën do ta kujtojmë përherë, të dashur, të qeshur e përjetë të gjallë në kujtimet tona. U prehsh në dritën tënde, Violetë!” / KultPlus.com
Në vitin 1982, ICOMOS (Këshilli Ndërkombëtar i Monumenteve dhe Siteve) vendosi datën 18 Prill si Ditën Ndërkombëtare për Monumentet dhe Sitet, datë e cila u miratua si e tillë në Konferencën e 22-të të Përgjithshme të UNESCO-s të mbajtur në vitin 1983.
Që nga kjo periudhë, 18 Prill ka shënuar ditën e kremtimit dhe promovimit të trashëgiminë kulturore dhe është vlerësuar si një mundësi për të rritur ndërgjegjësimin për diversitetin, rëndësinë, nevojën dhe përfitimet e konservimit dhe mbrojtjes të saj.
Çdo vit, ICOMOS propozon një temë të caktuar për kremtimet dhe aktivitetet që do të organizohen në këtë datë nga komitetet kombëtare dhe ndërkombëtare të ICOMOS dhe organizata të tjera që dëshirojnë të bëhen pjesë e kremtimeve.
Dita Ndërkombëtare e Monumente dhe Siteve e këtij viti ofron mundësinë për të rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e peizazheve rurale, sfidat që përfshijnë ruajtjen e tyre, përfitimet që ofrojnë këto përpjekje dhe se si peizazhet rurale janë të lidhur ngushtë me zhvillimin e qëndrueshëm. Ajo gjithashtu ofron një mundësi për të nxitur komunikimin dhe për të ndërtuar lidhje me komunitetet, duke pranuar përfshirjen e tyre në krijimin, ekzistencën, evolucionin dhe pasurinë e këtyre peizazheve rurale dhe pa dyshim edhe në ruajtjen e tyre. /KultPlus.com
Në dekadat e fundit, fatkeqësitë natyrore me të cilat përballet njerëzimi, sa vijnë dhe shtohen duke marrë qindra-mijëra jetë njerëzore si pasojë e forcës shkatërrimtare të natyrës.
Por, a është Covid-19 një armik natyror i njerëzimit apo është vetëm një bumerang i sjelljes njerëzore ndaj natyrës?
Këto foto të shkrepura japin përgjigjen e duhur të kësaj pyetje!
Nga shifrat e publikuara thuhet se është ajri i ndotur që vret në mënyrë “të heshtur” rreth 4,2 milion jetë çdo vit në shkallë globale.
Por, siç dhe shihet kjo pandemi ka sjellë një të mirë, atë të pastrimit të “mjegullës vdekjeprurëse”. /tch/ KultPlus.com
Në këto ditë pandemie po ju sjellim disa vargje të shkëputura nga poezia e Nolit, ‘Anës lumenjve’, vargje këto që ngjallin shpresë për një të ardhme më të mirë.
”Se pas dimrit vjen një verë, që do kthehemi njëherë, pranë vatrës, pranë punës, anës Vjosës, anës Bunës”
Poezi nga Fan Noli
Anës lumenjve
Arratisur, syrgjynosur, rraskapitur dhe katosur po vajtonj pa funt, pa shpresë, anës elbë-s, anës spree-së. ku e lam’ e ku na mbeti, vaj-vatani e mjer mileti, anës detit i palarë, anës dritës i paparë, pranë sofrës i pangrënë, pranë dijes i panxënë, lakuriq dhe i dregosur, trup e shpirt i sakatosur.
se ç’e shempnë derbederët, mercenarët dhe bejlerët, se ç’e shtypnë jabanxhinjtë, se ç’e shtrythnë fajdexhinjtë, se ç’e pren’ e se ç’e vranë, Ç’e shkretuan anembanë, nënë thundrën e përdhunës anës vjosës, anës bunës.
Çirem, digjem i vrerosur, sakatosur, çarmatosur, as i gjall’, as i varrosur, pres një shenj’ e pres një dritë, pres me vjet’ e pres me ditë, se ç’u tera, se ç’u mpaka, se ç’u çora, se ç’u mplaka, lark prej vatrës dhe prej punës, anës rinit, anës tunës. Çakërdisur, batërdisur, përpëlitur dhe zalisur, ËndËronj pa funt, pa shpresë, anës elbë-s, anës spree-së.
dhe një zë vengon nga lumi, më buçet, më zgjon nga gjumi, se mileti po gatitet, se tirani lebetitet, se pëlcet, kërcet furtuna, fryhet vjosa, derdhet buna, skuqet semani dhe drini, dridhet beu dhe zengjini, se pas vdekjes ndriti jeta dhe kudo gjëmon trumbeta. ngrehuni dhe bjeruni, korini dhe shtypini, katundar’ e punëtorë, që nga shkodra gjer në vlorë!
ky ilaç e ky kushtrim më bën djal’ e më bën trim, më jep forc’ e më jep shpresë, anës elbë-s, anës spree-së. se pas dimrit vjen një verë, që do kthehemi njëherë, pranë vatrës, pranë punës, anës vjosës, anës bunës.
arratisur, syrgjynosur, raskapitur e katosur, brohoras me bes’ e shpresë, anës elbë-s, anës spree-së. / KultPlus.com
Vivien apo jeta jeton me Prishtinën e Kosovën dje e nesër rrinë zgjuar në andrrat e dashnive tona rrugëve me kalldërme e autostradave të reja proteston rebele flokëve e syve të heroinave të braktisura me pahir Mileniumit të ri në Ballkan e gjetiu kurrë e braktisi njeriun e thjesht një shtatore boheme në çdo skutë të shpirtit rock and roll shqip e Vivien Violeta na fal për ikjen pa fjalë…/ KultPlus.com
Facebook do të shtojë edhe një emotikon te butoni për pëlqime dhe reagimet e tjera që aktualisht ekzistojnë.
Bëhet fjalë për emotikonin “Hug (përqafime)”, shkruan The Next Web, transmeton KultPlus.
Ky emotikon do të thotë se ju mund të “tregoni mbështetjen tuaj” për miqtë dhe familjarët gjatë kësaj periudhe të pandemisë.
Deri më tani është përdorur emotikoni “Love (dashuri)” për këtë, porse “përqafimi” është më direkt dhe i tregoni se kujdeseni për atë person më tepër se sa për postimin.
E në Messenger, Facebooku nuk është duke e përdorur të njëjtin emotikon, porse aty po e përdor një zemër të purpurt. / KultPlus.com
Vota mund të jetë edhe “tirani e gishtave” thotë Karl Poper, mjet që përherë, në situata të krizave, është shfrytëzuar dhe shfrytëzohet nga populistët për pushtet. Ky fenomen, ma mirë se kudo, kuptohet nga “Ferma e kafshëve” e Orvellit dhe gatishëmria e grixhës që duke i shkuar pas Oskarit, “zgjidhjen” e kthen në “problem”! / KultPlus.com
Shkaku i pandemisë Covid-19 që e ka kapluar gjithë globin tokësor, Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis informon se festivali FemArt 8 do të shtyhet për datat 15 – 20 tetor, 2020.
Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt për të 8-ën herë radhazi në Prishtinë, Kosovë nga data 15 – 20 Tetor, 2020 ( 6 ditë) me moton “Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!”. FemArt është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh edhe më i madhi në rajonin e Ballkanit që vazhdon të bashkojë artistë dhe aktivistë nga e gjithë bota në zemër të Kosovës për tetë vite, thuhet në komunikatën për media.
Për çdo vit FemArt angazhon mbi dyqind gra artiste dhe aktiviste nga e gjithë bota që shfaqin punën e tyre kreative përmes shfaqjeve teatrale, filmave, dokumentarëve, leximeve skenike, arteve vizuale, ekspozitave, performancave në rrugë, koncerteve, promovime librash, ligjëratave, poezive, punëtorive, panele diskutimesh, konferenca dhe prezantime, murale dhe shumë forma të tjera arti.
FemArt – Festivali Ndërkombëtar për Artiste dhe Aktiviste është një platformë për inicimin dhe prezantimin e ideve dhe krijimeve që sjellin përpara konceptet feministe dhe zhvillimet e tyre në Kosovë duke u angazhuar për të drejtat e barabarta të grave si dhe urë lidhëse për ndërtimin e paqes në rajon. Programi do të përzgjidhet nga një grup i artisteve dhe aktivisteve të cilat kanë përvojë në fusha të ndryshme të artit dhe të drejtave të njeriut.
Për hapjen e thirrjes zyrtare, për aplikimin e pjesëmarrëseve, artisteve dhe aktivisteve nga vendi dhe nga mbarë bota, me punët e tyre artistike, ne do t’ju informojmë me kohë. / KultPlus.com
Pas një trajnimi të shpejtë prej tri ditësh, princeshë Sofia e Suedisë iu bashkua radhëve të ekipeve mjekësore suedeze, në krizë të plotë shëndetësore në lidhje me koronavirusin e ri, njofton Oborri Mbretëror, transmeton KultPlus.
Prej ditës së enjte, princesha 35-vjeçare është asistente vullnetare e personelit shëndetësor në Spitalin “Sophiahemmet” në Stokholm.
“Si presidente nderi e “Sophiahemmet”-it, ajo dëshiron të ndihmojë në këtë krizë në Suedi”, tha Margareta Thorgren, zëdhënëse e Oborrit Mbretëror.
Princeshë Sofia i është bashkuar familjes mbretërore pasi u martua me Princin Carl Philip, në vitin 2015.
Suedia ka zgjedhur një qasje origjinale ndaj COVID-19 duke mos e kufizuar popullsinë e saj.
Autoritetet shëndetësore kanë bërë thirrje për përgjegjësi qytetare, distancim shoqëror, zbatim të rreptë të rregullave të higjenës, izolim në rast simptomash.
Ndër masat më të rrepta të marra deri tani janë ndalimi i tubimeve të më shumë se 50 personave dhe ai i vizitave në azilet e pleqve.
Sot, mbretëria skandinave regjistroi 13 226 raste të konfirmuara me COVID-19, përfshirë 1 400 vdekje. / KultPlus.com
Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës dhe Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit në Shqipëri paraqiten me një qëndrim të përbashkët për vëmendjen ndaj shkencës, kulturës dhe arteve në kushtet e distancimit social për shkak të pandemisë COVID-19.
Në një njoftim për shtyp, Akademia e Shkencave (ASH) bën të ditur se, “Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës dhe Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit në Shqipëri janë duke ndjekur me vëmendje situatën e krijuar nga pandemia e COVID-19 në gjithë botën. Shoqëria e sotme, e kërcënuar nga një rrezik që kurrë nuk është njohur më parë, po e kupton më mirë se sa të rëndësishme janë për fatet e saj, sot dhe në të ardhmen, shkenca, kultura, artet dhe ndërkomunikimi”.
Sipas ASH-së, meritojnë mirënjohjen dhe mbështetjen tonë në mënyrë të veçantë të gjithë ata njerëz të dijes që gjenden në vijën e parë të rrezikut, ballë për ballë me pandeminë, duke luftuar ditë për ditë me të keqen: mjekët dhe infermierët, të cilët po bëjnë gjithçka për të shpëtuar jetë njerëzore. Shkenca dhe bota intelektuale po qëndrojnë me dinjitet përballë fatkeqësisë botërore, duke kërkuar rrugë e zgjidhje për t’u kthyer sa më parë në normalitet.“Jemi të detyruar të zgjedhim të keqen më të vogël: të pranojmë distancimin shoqëror për të zvogëluar dhe mbajtur nën kontroll përhapjen e pandemisë, me qëllimin parësor mbrojtjen e jetës, megjithëse e dimë mirë se kjo ka rrezikuar dhe do të rrezikojë përkohësisht ndërkomunikimin në shkencë, kulturë dhe art”.
“Shqipëria dhe Kosova, si gjithë të tjerët në botë, janë vënë përballë një rendi dhe forme të re komunikimi intelektual, ku të rrezikuara nuk janë vetëm jetët e njerëzve apo ekonomitë, por edhe shkenca, kultura dhe arti me gjithë përbërëset e tyre. Në një mënyrë gati të padukshme dhe larg vëmendjes së opinionit, çdo vlerë shkencore e kulturore po relativizohet, po humb peshën e vet, po humb funksionin shoqëror dhe emancipues, duke u shtyrë gjithnjë e më shumë në periferi të zhvillimeve shoqërore; po bëhet e pavërejtur dhe e panevojshme, duke u kthyer në veprimtari sekondare”, theksohet në njoftim.
“Duke e ditur dhe duke e parandier se pasojat e kësaj pandemie do të jenë afatgjata; synojmë të tërheqim vëmendjen e opinionit kulturor që të qëndrojë i përbashkuar dhe të angazhohet për të mos lejuar një erozion të pritshëm intelektual. Qëndrimi ynë është që, ashtu siç nuk duhen pritur fatkeqësitë dhe traumat e mëdha natyrore për të kuptuar rëndësinë e shkencës, kulturës dhe ndërkomunikimit, ashtu nuk duhet lejuar që në një të ardhme të afërme ato të gjenden sërish të rrezikuara nga harrimi. Shkenca, arti dhe kultura jonë kombëtare tashmë kanë krijuar një fond veprash me vlerë identitare, të cilat duhen ruajtur dhe kultivuar.
Ne gjithashtu tërheqim vëmendjen se bashkëpunimi e komunikimi ndërkulturor e ndërshkencor nuk duhet të pësojë siç kanë pësuar gjithnjë në rrethana krizash, por duhet të intensifikohen, me idenë se një njësi monolite intelektuale është më e qëndrueshme dhe më e përgatitur për sfidat e ardhshme, duke përfshirë edhe përballjen me ndryshimet globale, të cilat janë të pritshme në rrethanat e krijuara.Ne nuk do të reshtim së kërkuari emancipim kulturor të vazhdueshëm, hapësirë për vlerat e reja në të gjitha fushat e krijimtarisë shkencore dhe artistike, bashkëpunim institucional në mbarë hapësirën kulturore shqiptare, bashkëpunim dhe njohje me kulturat e tjera, vlerësim të merituar të arritjeve fondamentale kulturore dhe shkencore dhe përsosje më të madhe të përbërësve themelorë të identitetit tonë, siç është gjuha, historia dhe trashëgimia.
Ne kërkojmë që, edhe në këtë rrethanë, kur na duhet frymëzim për këtë betejë të pashembullt dhe na duhet ta gjejmë forcën e fitores, t’u kthehemi vlerave tona themelore identitare, traditës tonë më të mirë dhe idealizmit tonë kulturor dhe kombëtar”, thuhet në njoftimin për shtyp të Akademisë së Shkencave. /atsh/ KultPlus.com
18 prilli njihet si Dita Evropiane për të Drejtat e Pacientit, ku në këtë ditë synohet të sensibilizohen pacientët, institucionet shëndetësore dhe ligjvënëse, në respektimin e të drejtave bazë të pacientëve.
Të drejtat bazë të pacientëve të njohura ndërkombëtarisht afirmojnë dhe garantojnë ushtrim efektiv të tyre nga individët për mjekësinë parandaluese, aksesin në shërbime, informacionin, pëlqimin, zgjedhjen e lirë, jetën private dhe konfidencialitetin, respektin për kohën e pacientëve, të drejtën për t’u ankuar dhe për të marrë dëmshpërblim, etj.
Kremtimi i kësaj dite ka për qëllim vetëdijesimin e qytetarëve se kanë të drejta në kujdesin shëndetësorë, por edhe përçimin e mesazhit tek institucionet se duhet të respektohen të drejtat e garantuara me legjislacion, transmeton kp.
Por këtë vit kremtimi i kësaj dite ka një kuptim tjetër, pasi që e tërë Evropa po përballet me pandeminë COVID-19. / KultPlus.com
KultPlus ju sjell një këngë shumë të njohur, e cila është kënduar nga shumë këngëtar të ndryshëm ndër vite.
‘Hala s’të ra ndër mend’ është një këngë që i këndohet dashurisë, ndërkaq sonte këtë këngë mund ta dëgjoni nën interpretimin e mahnitshëm të Mazllom Mejzinit.
Mazllom Mejzini njihet si kantautorë i afro 80 këngëve popullore dhe atyre të lehta, instrumentiste, dhe këngëtar i njohur jo vetëm ne Kosovë dhe viset gjithë Shqiptare por edhe më tej.
Mazllom Mejzini ishte anëtarë i shoqërisë muzikore “Bajram Curri” e themeluar në vitin 1949 ne krye me Ibrahim Zherken.
Bashkangjitur gjeni videon dhe tekstin e këngës.
https://www.youtube.com/watch?v=Ovnck4ld9_A
Hala s’të ra ndër mend Dashninë moj që kem pasë. :I I: T’kërkova gemb mbi gemb Shumë hoqa për me t’pa! :I O i lumi un-o për ty, Ore zambaku i bardhë! I: Sa fort më ke pëlqy’ Si ma mirë lulja në rrem. :! Ref.: I: Oj vjollcë me pika Je për dashni. Se n’zemër u fika N’kujtim po rri. :I Kur t’bojsh me u mërzitë Moj zemër moj e ngratë. Për vajzën pa u rritë Ashiku kjanë ditë e natë. Dashnia m’ka molisë Kund malli yt o s’po m’len. Pse je moj tuj m’braktisë? Vendi s’po m’zihet vend! Ref.: Oj vjollcë me pika Je për dashni’. Se zemër u fika N’kujtim po rri. / KultPlus.com
Së fundi Komuna e Gjilanit ka premtuar internet falas për qytetarët, duke bërë kështu që për këtë dukuri të reagoj edhe ministrja e arsimit, shkruan KultPlus.
Hykmete Bajrami ka reaguar përmes një statusi në Facebook, ku ka potencuar se të gjithë duhet të ndjekin shembullin e qytetit të Gjilanit.
Më poshtë mund të lexoni statusin e plotë të Bajramit.
”Të ndiqet shembulli i Gjilanit
Komuna e Gjilanit ka vendosur të ofrojë internet falas për gjithë qytetarët e saj. Ky projekt përveç tjerash siguron qasje në mësimin në distancë pothuaj për të gjithë, një hap i jashtëzakonshëm, për të rritur edhe më shumë pjesëmarrjen në mësimin online, sidomos për pjesën e shoqërisë në kushte të rënda financiare. Presim që edhe komunat tjera të ndjekin shembullin e Gjilanit dhe të ofrojnë internet pa pagesë në këtë kohë pandemie. Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovavcinit do të qëndrojë afër secilit nxënës, studentë, prind, mësues, arsimtar e profesor. Do të ndihmojë edhe komunat me aq sa ka mundësi buxhetore. S’do të kursejmë asgjë për të kaluar sa më lehtë COVID-19.” / KultPlus.com
I dekoruar, në vitin 1917 me Kryqin e Artë të Kurorës nga Madhërija e Tij Perandori Karl, për punën e tij shëmbullore si mësues e aktivist në Vjenë dhe Koloninë Shqiptare në Zarë.
Nga Pjeter Logoreci
Ndër ditët e tetorit të vjetit 2010, ndërsa isha i angazhuar me nxjerrjen dhe riatdhesimin e eshtrave të Imzot Nikollë Kaçorrit, nga varreza qëndrore e Vjenës në kishën e Shën Luçisë në Durrës, rashë në kontakt me disa dokumenta që i shihja për herë të parë, të cilat me ngjallën kureshtjen për ti analizuar dhe për tu informuar më shumë rreth tyre.
Për të përfunduar dokumentacionin e transferimit të eshtrave jashtë Austrisë, duheshin kryer disa formalitete e proçedura shtetërore të veçanta nga administrata austriake. Së pari duhej që të kontrolloheshin regjistrat e inventarit të varrezës qëndrore (sipas datlindjes apo ditës së vdekjes së Kaçorrit), e në mënyrë të veçantë, libri i inventarit të bllokut ku gjindej varri i shqiptarit, ndër faqet e të cilit u gjend një dokument (vertëtim / mandat pagesë) që vërtetonte pagesen e taksës për jetë, të asaj copë tokë ku ishte varrosur atdhetari Nikollë Kaçorri.
Sipas ligjit austriak, për çdo copë tokë të përdorur si varr, administratës së varrezave, i duhej paguar taksa e truallit, përndryshe ky truall i jepej në përdorim përsonave të tjerë për varrime. Për këtë arsye, gjë që vërtetohej nga dokumenti origjinal që kisha përpara, këtë taksë të dëtyrueshme për varrin e atdhetarit shqiptar Nikollë Kaçorri, e kishte paguar me datën 31 Maj 1917, Z. Nikolaus Rotta me profesion mësues i gjuhës shqipe në Vjenë, i cili kishte nënshkruar kontratën për të paguar shumën mujore prej 100 Krone-sh. Ky akt i pashoq njerëzor e atdhetar, më nxiti të bëj kërkime të matejshme për të mësuar se kush ishte Nikolaus Rotta, për tu informuar mbi jeten e tij. Sipas dokumenteve dhe informacioneve të bashkohësve, Kola pat shumë kontakte dhe kujdesej për Imzot Nikollë Kaçorrin gjatë qëndrimit të tij për kurim në Sanatorium në Vjenë si dhe ndihmoj shumë në organizimin e ceremonisë funebre të ish nënkryetarit të qeverisë së parë Shqiptare, Kaçorrit.
Nikolaus Rotta ose Kolë Rrota, i lindur në qytetin e Shkodres me 22 gusht 1880, ishte djali i parë i familjes me tradita qytetare e atdhetare të Gjush Rrotës. Shtëpia prindore, ku u lind Kola, ndodhej asokohe në rrugicën e Gurakuqëve, mu përballë shtëpisë ku jetonte Luigj Gurakuqi, me të cilin Kola e vëllezërit e tij kaluan fëmijërinë e patën miqësi vëllazërore. Nëna e Kolës, Marie Vjerdha, bijë nga një familje e njohur shkodrane, ndikoj shumë në edukimin atdhetar të 4 vllezërve. Kola ishte ma i madhi ndër vëllezërit. Mbas Kolës erdhën në jetë Simoni, Ndoci (At Justini) e Gjoni, të cilët Gjushi si burrë arsimdashës i shkolloj. Kolën e dërgoj së pari në Kolegjin Françeskan të Shkodres, e më pas në Kolegjin Jezuit të Shën Françesk Saverit të këtij qyteti. Sipas shënimeve që ka lënë nipi i tij, i ndjeri Rafael Rrota, prindët e dërguan Kolen, në fillim të shekullit të 20, në Klagenfurt të Austrisë ku ai kreu studimet e larta.
Vitet mbas studimeve e gjejnë Kolën mësues ndihmës të gjuhës shqipe në shkollën e Mati Logorecit në Prizren (1905) e më vonë, me kërkesën e Ministrisë së Jashtme të Austrisë, vëndoset si mësues në mes arbëreshëve të Zarës (Dalmaci), ku kishin punuar më parë Pashkë Bardhi dhe Ndue Paluca. Nga viti 1913, Kola punoj si ndihmës i Gjergj Pekmezit, i cili ishte asokohe këshilltar në Ministrinë e Jashtme të Austrisë për çështjet shqiptare, si dhe këshilltar e kujdestar i shqiptarëve që studionin në Austri apo që vinin në Vjenë për nëvoja të ndryshme shëndetësore.
Në Austri, Kola kishte mjaft njohje dhe kontakte me studiuesit gjermanishtfolës të gjuhës shqipe si M. Lambertz, A. Stotz, F. Manek. Ai ishte shumë aktiv në jetën politike, kulturore e sociale të komunitetit studentor si dhe ishte një ndër bashkëpunëtorët e ngushtë të shoqërisë “Dija” që u krijua me 27 dhjetor të vitit 1904 në Vjenë nga Gjergj Pekmezi e Hilë Mosi. Kola shkruante në “Kalendarin e Shoqërisë” nën inicialet K.R. Ai ishte i apasionuar mbas folklorit shqiptarë dhe mblidhte thënie të urta e fjalë të reja nga krahinat e ndryshme të Ballkanit ku banonin shqiptarë etnike. Në maj të vjetit 1913, gjatë kohës që ndodhej në Borgo Erizzo, Kola përfundoj së punuari librin e tij “Albanische Sprüche und Redensarten” i cili përmban 800 fjalë të urta, si dhe shprehje popullore shqipe. Libri që ishte frut i nji pune shumë vjeçare, ka 56 faqe, është punuar në gjuhën shqipe e gjermane dhe u botua në Vjenë në vitin 1914.
Në fundin e vitit 1917, Kolë Rrota dekorohet nga Madhërija e Tij Perandori e Mbreti Karl me Kryqin e Artë të Kurorës, për aktivitetin e tij si mësues e aktivist i dalluar në Vjenë si dhe në Koloninë Shqiptare në Zarë. Gazeta “Vllaznija” e Vjenës e datës 2 dhjetor 1917 shkruan me këtë rast: “Madhnija e Ti Perandori e Mbreti Karl e nderoj bashkëpuntorin t´onë Professor Kolë Rroten me Kryq t´artë të meritimit me Kunorë. Jo vetëm tash në Vjenë si profesor i gjuhës shqipe n´Institut të Gjuhëve të lemit të Lindjes, por edhe ma përpara si mësues i Kolonisë Shqiptare n´Arbëreshë afër Zadre (Zara) ku Rrota u përpoq kurdoherë për të mirën e popullit të vet, qi e ka aq fort për zemër. Po e përgëzojmë pra zemërsisht bashkëpuntorin t´onë për këtë nishan (medalje) të bukur e me ne kanë me u gzue për të saktë të gjithë ata që kanë nderin me e njoftë mikun e bashkëpuntorin tonë”.
Mbas këtij lajmi, po në këtë gazetë, vjen falenderimi që Kola shkruan për bashkëatdhetarët me 8 dhjetor e që u botua me 11 dhjetor 1917:… Mbassi mjerisht s´po jam i zoti me u falë nderi veçanërisht gjithë atyne miqve, dashamirëve e nxansave, qi patnë mirësinë me m´përgëzue në rasë të nderimit t´em, po u lutem me i pelqye në ktë mënyrë falnderjet e mija ma të nxehtat e ma të përzemërtat për kujtim të dashtun qi kanë për mue. Nji falenderje të veçantë drejtimit të “Vëllaznisë” e “Postës së Shqipnisë”.
Me angazhimin e Gjergj Pekmezit në Komisinë Letrare të Shkodres, Kola zuri vendin e tij duke dhënë mësimin e gjuhës shqipe në Institutin Diplomatik të Vjenës, deri mbas luftës së parë botërore. Në vitin 1922, me hapjen e konsullatës së parë shqiptare në Vjenë, Kola u emrua Sekretar i Konsullatës ndërsa Konsull ishte Gjergj Pekmezi, i cili qëndroi në këtë detyrë deri në vjetin 1924, kur u zëvendësue nga Konsulli i ri Nush Bushati. Aktiviteti i Kolës në Konsullatë vazhdoj deri me 1926. Mbas këtij viti, ai vendos të kthehet në atdhe për të ju kushtuar jetës private e familjes. Mbas emrimit të Gjergj Pekmezit si Profesor për gjuhën shqipe në Institutin për gjuhët Indogjermane në Universitetin e Vjenës në 1928-të, Kolë Rrota kthehet përsëri në Austri, por kësaj rradhe me detyrën e Konsullit të Shqipnisë në Vjenë, si edhe merr përsipër kujdesjen ndaj shqiptarëve që studionin e kuroheshin në Austri.
Me vdekjen e Gjergj Pekmezit në 1938-ten, Kolë Rrota ngarkohet me drejtimin e Katedrës së Gjuhës Shqipe në Institutin e gjuhëve Indogjermane në Universitetin e Vjenës deri sa doli në pension, mbas mbarimit të luftës së dytë botërore. Edhe mbas daljes në pension ai vazhdoj të ishte aktiv duke shkruar artikuj e studime mbi gjuhën shqipe. Kola ka vazhduar të mbajë kontakte të rregullta me familjen e tij në Shkodër me anë të letërkëmbimit, që nga viti 1960. Nipi i tij Rafaeli, i biri i piktorit të shquar Simon Rrota ka shkruar: “Unë Rafaeli kam vazhdue me pasë letërkëmbim me axhën Kolë, tue fillue nga mesi i vitit 1960, mbasi në atë periudhë baba Simon nuk ishte në gjendje me i shkrue. Në letrat qi unë i dërgojshe atij, e vejshe në dijeni mbi ecurinë e smundjes së babës Simon, e ma vonë me 1964-en e informojshe edhe për axhën, Pater Justinin. Në përgjigje të letrave, ai më falenderonte gjithmonë e më porosiste qi mos me e harrue atë, mbasi ishte në moshë të madhe. Letra e fundit e axhës Kolë mban datën 10.02.1965, vetëm 5 ditë para se të vdiste.
Gjatë qëndrimit të përhershëm në Austri, Kola udhëtoj vetëm 4 herë për në Shqipëri. Të parën herë në qeshor të 1905-sës, për të vizituar familjarët mbas tërmetit katastrofal që ra në Shkodër. Në vitet 1929 e 1932, ai erdhi me shërbime në Tiranë, si punonjës i Ministrisë së Jashtme, e të katertën herë më 28 nëntor 1937, i ftuar nga shteti shqiptar në funksionin e Konsullit në Austri për kremtimin e 25 vjetorit të shpalljes së Pavarsisë së Shqipërisë. Kola ishte martuar dy herë. Gruaja e tij e parë Maria Jiriczek vdiq në vjetin 1940 e dëshprueme nga humbja aksidentale e djalit të vetëm që e pat me burrin e parë. Ai kaloj disa vjet në vetmi deri sa vendosi të martohej për së dyti me Marianne-n, e cila ka vdekë 3 vjet mbas tij. Kola nga të dy martesat nuk ka pasur fëmijë. Ai vdiq në Vjenë me 15 shkurt 1965 në moshën 85 vjeçare. U varros në varrin e familjes së bashkëshortes Maria Jiriczek.
Madhështia, personaliteti e atdhetarizmi i Kolës Rrotës me zgjuan dëshirën për të lokalizuar dhe vizituar varrin e tij, një ndërmarrje shumë e vështirë që më kushtoj përpjekje disa vjeçare. Por këmbëngulja më shpërbleu dhe pas shumë pengesash, me orientimin e administratës qëndrore të varrezave të Vjenës, në vitin 2011 gjeta dhe isha i pari shqiptar që vizitoj varrin e atdhetarit Kolë Rrota. Varri ndodhet në varrezën e famëshme në Grinzing, në Gruppin 8, Radhën 1, Numërin 5.
Vjenë, me 16.04.2020 / KultPlus.com
Përshkrimi i fotove:
Kolë Rrota me gruan e parë Marien dhe të birin e saj.
Anëtarë të shoqërisë “Dija” në Vjenë. Në mes Gjergj Pekmezi, nga e majta e tij Anton Paluca, nga e djathta e tij në këmbë Kolë Rrota
Pjeter Logoreci pranë varrit të Kolë Rrotës ne Vjenë.
Në këto ditë karantine, kur virusi Covid-19 është përhapur anembanë botës, qëndrimi brenda shtëpisë është mundësi e mirë për t’u rikthyer te leximi.
Dhe kalimi i kohës duke lexuar libra është gjithmonë zgjedhje e mirë.
KultPlus-i vazhdon me rekomandimet për të gjithë juve që jeni të interesuar t’i rrekeni leximit dhe ta shfrytëzoni këtë kohë për t’i zgjeruar njohuritë tuaja.
Sot, KultPlus e rekomandon njërin nga romanet më të njohura të letërsisë gjermane, autor i të cilit është Patrick Süskind.
Romani mban titullin ‘Parfumi’ dhe është romani i parë i shkrimtarit, roman ky i cili gëzoi një sukses të madh gjatë rrugëtimit të tij në botë.
Në këtë vepër trajtohet historia e Xhovani–Batista Grenuijit, e një vrasësi serial që do të vrasë njëzet e pesë vajza të reja. Por shkaku i këtyre vrasjeve nuk është as shthurja dhe as sadizmi. Në të vërtetë, Grenuiji “nxjerr” parfum nga këto vajza të reja, për të përpunuar pak e nga pak parfumin absolut, atë të cilit nuk do t’i bëjë dot ballë asnjë, por edhe që do ta bëjë mbajtësin e tij zot të të gjithë njerëzve që do t’i afrohen. Grenuiji i urren njerëzit dhe do që t’i ketë të gjithë në dorë. Për këtë i duhet një parfum, që do ta krijojë nga erërat e mbledhura nëpërmjet lyerjes me parfum të vajzave të reja të vrara.
Ky roman eksploron shqisën e të nuhaturit dhe lidhjet e saj me kuptimet emocionale që barten nga aroma.
Ky roman nuk është dosido, nuk është një histori e zakonshme e ndonjë personazhi psikopat, ky roman shpalos një histori komunikimi, identiteti dhe morali të shpirtit njerëzor.
“Një nga zbulimet më magjepsëse të këtyre viteve të fundit. I mrekullueshëm! Një kryevepër”, thuhej në kritikën e San Francisco Chronicle. / KultPlus.com
Imagjinata është më e rëndësishme se dituria. Dituria është e kufizuar. Imagjinata rrethon botën.
