Në seancën e KS të OKB-së, ku po raportohet mbi situatën e sigurisë në Kosovë në gjashtëmujorin e fundit, fjalë rasti mbajtën dy presidentët, Vjosa Osmani dhe ai i Serbisë, Alleksandar Vuçiq.
Ndërkaq, në një fotografi që ka siguruar nga kjo seancë, në kohën kur Osmani po mbante fjalimin e saj, ku rrëfente mbi krimet seksuale dhe krime tjera të luftës të kryera nga Serbia në Kosovë, Vuçiqi ishte vënë në siklet.
Osmani me vete kishte marrë katër heroina të Kosovës, Fahrije Hotin, Vasfije Krasniqin, Elhame Muçollin e Shyhrete Tahirin.
Pamje nga kjo skenë ka shpërndarë edhe këshilltarja e Presidentes Osmani, Egnesa Vitija, të cilat mund t’i shihni më poshtë:
Presidentja Vjosa Osmani, në fjalën e saj në KS të OKB-së, ka përmendur edhe rastet e Vasfije Krasniqi-Goodman dhe të Shyhrete Tahiri-Sylejmanit, të dyja këto gra të dhunuara gjatë luftës, si dhe rastin e Fahrije Hotit, të cilës forcat serbe ia zhdukën bashkëshortin, i cili ende rezulton i zhdukur.
Ajo tha se Vasfije Krasniqi Goodman ishte vetëm 16 vjeçe kur u përdhunua “jo një herë, por dy herë, nga forcat e Millosheviqit”.
“Ata donin ta shkatërronin dhe t’i vrisnin shpresën. Kjo është arsyeja pse ata zgjodhën pa mëshirë një nga mjetet më mizore të luftës – përdhunimin. ‘Do të vuash më shumë nëse të lëmë të jetosh’, i thanë, ndërsa ajo i lutej ta vrisnin”, tregoi Osmani rrëfimin e Vasfijes.
Megjithatë, Osmani tha se Vasfija, pavarësisht se e jetoi tmerrin, “lulëzoi për të nisur me entuziazëm misionin e saj për të rritur ndërgjegjësimin globalisht për krimin brutal të dhunës seksuale në luftë dhe për t’u bërë e dërguara ime speciale për dhunën seksuale gjatë luftës”.
Krasniqi-Goodman ka nisur një mision për të ndarë ekspertizën e saj mbi qasjet më të përshtatshme për të mbështetur të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës. Osmani tha se ajo është përkushtuar të jetë e pranishme për të mbijetuarit në mbarë botën dhe është kthyer në zërin e tyre derisa të vijë koha që ata të flasin vetë.
Në këtë mision fisnik, Presidentja Osmani tha se “asaj i bashkohet edhe Shyreteja jonë”.
“Shyhrete Tahiri Sylejmani, e cila është gjithashtu pjesë e delegacionit tim sot, është po ashtu një nga mijëra të mbijetuarat e dhunës seksuale nga lufta e fundit në Kosovë. Në vitin 1999, edhe ajo ishte shënjestër e këtij krimi lufte më çnjerëzor. Ajo u përdhunua në sy të vajzave të saj të vogla, përkatësisht tre dhe një vjeçe. Forcat e Millosheviqit i kryen këto akte mizore përpara fëmijëve të vegjël që donin të siguroheshin që lëndimi dhe dhimbja të përfshinin brezat – ata donin të vrisnin shpirtin e një populli që gjithmonë ngrihej për paqen, lirinë dhe demokracinë. Megjithatë, ata dështuan”, deklaroi presidentja Osmani.
E para e shtetit tha se ndërsa Vasfija, Shyretja dhe vajzat e saj ende përballen me traumën e luftës, ato janë të palëkundura në angazhimin e tyre për të mos lënë gur pa lëvizur për t’u siguruar që të tjerët të mos e përjetojnë kurrë atë që bënë dhe që drejtësia të vihet në vend.
“Lufta e tyre kundër stigmës dhe kërkimi i tyre për drejtësi janë shembullore. Unë do të vazhdoj të përsëris vazhdimisht, mbajtja e autorëve përgjegjës për këto akte të urryera është përgjegjësia jonë morale”.
“Por numri i rasteve që Serbia i ka vënë prapa grilave autorët e përdhunimit të kohës së luftës është ZERO”, tha Osmani në fjalën e saj.
Ndër të tjera, Presidentja tha se është e “përulur që sot më bashkohet edhe Fahrije Hoti”, teksa tregoi rrëfimin e saj kur në Krushë, ku Fahrija jeton edhe sot e kësaj dite, “pothuajse të gjithë burrat u vranë pa mëshirë, disa ende mbeten të zhdukur me forcë, përfshirë burrin e Fahrijes”.
Ajo tha se më shumë se 1600 persona nga e gjithë Kosova janë ende të zhdukur me forcë në varrezat masive në Serbi, teksa hodhi kritika ndaj Vuçiqit i cili tha se, pavarësisht se ka rënë dakord për hapjen e arkivave përmes një marrëveshjeje të arritur në Bruksel, vazhdimisht refuzon ta zbatojë atë.
“Zhdukja me forcë e qytetarëve tanë, shumë prej të cilëve ishin fëmijë, përfaqëson një nga krimet më monstruoze të regjimit gjenocidal të Millosheviqit. Ne kërkojmë edhe një herë kthimin e tyre dhe vazhdojmë të punojmë me vendosmëri për të ndjekur drejtësinë. Ky kërkim nuk ka të bëjë thjesht me gjetjen e përgjigjeve; ka të bëjë me afirmimin e përkushtimit tonë ndaj dinjitetit njerëzor, për të siguruar që mizori të tilla të mos përsëriten kurrë”.
Ndër të tjera, Osmani tregoi se si Fahrija drejton Kooperativën “Krusha”, një biznes që jo vetëm ringjalli ekonominë e fshatit të saj, por u bë një central elektrik për produktet e saj të njohura në të gjithë Evropën dhe Shtetet e Bashkuara gjithashtu.
“Ajo që Millosheviqi dhe ministri i tij i propagandës Vuçiq kërkonin ishte një popull i plagosur dhe i thyer, ajo që ata fituan është një popull që është rezilient, i dhembshur dhe i palëkundur në ambicien e tyre për ta bërë sloganin ‘Kurrë më’ realitet dhe jo thjesht një slogan, duke e vënë ndjekjen për drejtësi në qendër të vëmendjes. Ajo që ata morën është një popull që nuk kërkon kurrë hakmarrje, por kurrë nuk do të heqë dorë nga drejtësia”, potencoi presidentja Vjosa Osmani.
Në fund, Presidentja Osmani i giruoi të pranishmit se “në Republikën e lirë, të pavarur, sovrane dhe demokratike të Kosovës dhe në popullin e saj do të gjeni gjithmonë një partner dhe një aleat që nuk e merr për të mirëqenë lirinë dhe paqen e saj”.
“Ndërsa ne bëjmë hapa të mëdhenj përpara, asnjë përpjekje e vetme e Serbisë për të mohuar krimet e luftës ose për të rishikuar historinë nuk do të jetë kurrë e suksesshme për sa kohë që ne kemi ende një zë”, deklaroi e para e shtetit, Vjosa Osmani.
Presidentja Vjosa Osmani fjalimin e saj në seancën e rregullt raportuese për situatën e sigurisë në gjashtëmujorin e fundit në Kosovë e nisi duke përmendur ndërhyrjen e NATO-s 25 vjet më parë në vend.
Ajo tha se me këtë u shënua një moment historik në historinë moderne të njerëzimit dhe një kthesë për kosovarët që ishin në kërkim të lirisë.
“Sot, teksa qëndroj këtu duke përfaqësuar vendin tim, Republikën e Kosovës, më kujtohet ndikimi i thellë i bashkimit të demokracive për një qëllim të përbashkët. Ishte vetëm 25 vjet më parë, kur ndërhyrja e NATO-s së bashku me aspiratën e palëkundur të popullit tim për liri shënuan jo vetëm një kthesë vendimtare në historinë e vendit tonë, por edhe një moment historik vendimtar në historinë moderne të njerëzimit”.
“Ajo ndërhyrje nuk kishte të bënte vetëm me ndërtimin e paqes, ishte kryesisht dhe më e rëndësishmja, për mbrojtjen e shenjtërisë së jetës njerëzore dhe të drejtën e të gjithë njerëzve për të jetuar të lirë nga frika e shkatërrimit dhe persekutimit. Ai zhvillim theksoi domosdoshmërinë që kur njëri prej nesh kërcënohet nga tirania, kjo është një kërcënim për të gjithë. Na kujtoi domosdoshmërinë e të vepruarit si një forcë e bashkuar përballë padrejtësisë së rëndë, duke mbrojtur me çdo kusht jetë njerëzore”, ka thënë Osmani.
Osmani me vete sot në seancë mori edhe katër heroina të Kosovës: Elhame Muqollin, Vasfije Krasniqi-Goodmanin, Shyhrete Tahiri-Sylejmanin dhe Fahrije Hotin. E para e vendit përmendi Masakrën e Poklekut, pjesë e së cilës ishte Elhame Muqolli e që i shpëtoi kësaj masakre.
“Pesë ditë më parë, ne shënuam 25 vjetorin e njërës prej masakrave më mizore, më çnjerëzore të regjimit të Millosheviqit. Elhame Muqolli, që më shoqëron sot në takim, ishte vetëm 14 vjeçe kur shtëpia e saj u bastis nga forcat policore të Serbisë. Fillimisht u qëllua mbi 53 civilë, kryesisht fëmijë, pasi të gjithë ishin mbledhur në një dhomë. Ndërkohë që policia u largua për t’u furnizuar, Elhamja arriti të hidhej nga dritarja dhe të largohej me vrap, pavarësisht se ishte plagosur nga plumbat. Menjëherë pas kësaj, policia u kthye e pajisur me benzinë për t’i vënë flakën të gjithë 53 civilëve”, ka thënë Osmani.
“Elhamja nuk do të mund të harrojë kurrë ulërimat shurdhuese të disa prej fëmijëve që ishin ende gjallë teksa po digjeshin. Dhe si të mos mjaftonte kjo, policia i vuri flakën vazhdimisht. Fëmijët e vegjël 6 dhe 10 muajsh u dogjën në përpjekje për t’i zhdukur nga faqja e dheut vetëm se ishin shqiptarë; vetëm sepse i përkisnin një etnie të ndryshme nga ajo e policëve dhe ushtrisë”.
“Shkalla e djegies së trupave ishte aq e rëndë sa që anëtarëve të mbijetuar të familjes u mbeti aq pak nga më të dashurit e tyre sa të mund t’i vendosnin të gjitha 53 viktimat në një varr të vetëm”.
“Një memorial u ndërtua në përkujtim të viktimave afër vendit ku ndodhi gjithçka, por asnjë politikan serb – asnjë i vetëm, nuk u gjunjëzua para varrit të atyre fëmijëve të vegjël. Dhe kur mendon se masakra të këtyre përmasave ndodhën pothuajse në çdo cep të vendit, me fëmijë të vegjël, gra, duke përfshirë edhe shtatzëna, të vrarë pa mëshirë, për shkak të mendësisë luftënxitëse që është ende e gjallë dhe ka nisur në Beograd”, deklaroi presidentja mes tjerash.
E para e vendit tha se presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, asnjëherë nuk ka kërkuar falje për masakrat që janë bërë nga Serbia në Kosovë.
“Pra, zonja dhe zotërinj, ju mund të dëgjoni propagandën e Vuçiqit dhe ta lini atë të shtyjë revizionizmin e historisë së tij bazuar në librin e lojërave të Rusisë, por e vetmja e vërtetë për regjimin e Vuçiqit është ajo që është një mohim i vazhdueshëm dhe duke mos pranuar kurrë përgjegjësinë për këto krime të tmerrshme; duke mos kërkuar falje asnjëherë apo duke treguar një shenjë pendimi. Kurrë”.
“Masakra e Poklekut, si të gjitha masakrat nëpër Kosovë, tregoi se Millosheviqi dhe ministri i tij i atëhershëm i propagandës, sot ulur në karrigen e një presidenti, jo vetëm që kërkonin të fshinin të gjithë shqiptarët e Kosovës nga faqja e dheut, por edhe të shkatërronin provat në tërësi dhe të mos linin asnjë dëshmitar. Megjithatë, ata dështuan, pa pushim”, ka pohuar Osmani.
Osmani shtoi: “Derisa Elhamja ulet me mua sot këtu, duke kërkuar asgjë tjetër përveç drejtësisë, Vuçiqi, i ulur atje, ende ofron strehim, mbrojtje dhe promovim, për njësitë speciale të policisë dhe brigadën e ushtrisë që kreu krimet kundër familjes së Elhames”./Klankosova.tv/ KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka nënshkruar një marrëveshje bashkëpunimi me Olimpiadën Speciale të Kosovës, përmes së cilës Kosova bëhet pjesë e platformës “Koalicioni Global për Gjithëpërfshirje”.
MKRS ka njoftuar se kjo platformë synon të promovojë aktivitetin sportiv si mjet për integrimin e plotë të personave me aftësi të kufizuara intelektuale në shoqëri.
Në kuadër të nënshkrimit të kësaj marrëveshje, ministri Çeku dhe zëvendësministrja Osmani kanë pritur në takim një delegacion të lëvizjes globale “Olimpiada Speciale Inc. (SOI)” në përbërje të David Evangelista – president regjional i SOI-t për Evropë dhe Euroazi dhe Martha Jo Braycich, zëvendëspresidente për Evropë dhe Euroazi, po ashtu presidenten e Olmpiadës Speciale në Kosovë, Igballe Asllani Potera, drejtoreshën nacionale të OS, Drita Dushi e sportistin tonë, Florent Haziri.
Bashkë diskutuan për hapat e shpejtë që janë bërë nga vendi ynë për tu bërë pjesë e kësaj platforme dhe benefitet që do tu ofrohen sportistëve tanë nga ky anëtarësim./ KultPlus.com
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka deklaruar në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, se Kosova 25 vjet pas luftës është duke shkëlqyer në aspektin demokratik.
“Pas 25 vjetëve Kosova shkëlqen me suksese dhe është avokate për vlerat demokratike, që vë në pah diversitetin, duke promovuar multietnicitetin dhe përparimin e të drejtave njerëzore për të gjithë”, ka thënë presidentja.
E para e shtetit ka thënë se intervenimi i NATO-s për çlirimin e Kosovës nga regjimi serb jo veç që është shënuar në historinë e vendit, por është shndërruar në pikënisje për historinë e njerëzimit.
“Ky intervenim nga NATO jo veç që ishte për ndërtim të paqes, por parimisht dhe më me rëndësi ka qenë për mbrojtjen e jetëve të njerëzve dhe të drejtën për të jetuar të lirë nga persekutimet dhe vrasjes. Intervenimi ka vënë në pah se kur një nga ne është në rrezik është rrezik për të gjithë ne. Kjo na ka përkujtuar për veprimin si forcë e përbashkët për drejtësi dhe për mbrojtjen e jetës së njeriut”, ka thënë Osmani.
Forca e Sigurisë së Kosovës ka mirëpritur sot ushtarakët nga vendet partnere që do të jenë pjesë e garës ndërkombëtare të “Ushtarit më të mirë 2024”, që ka filluar sot dhe do të përmbyllet me 26.04.2024 në kazermën “Skënderbeu” në Ferizaj.
Lajmin e ka bërë të ditur Forca e Sigurisë së Kosovës në facebook.
Përveç pjesëtarëve të Forcës së Sigurisë së Kosovës pjesë e garës do të jenë edhe garuesit nga: Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Shqipëria, Kroacia, Maqedonia e veriut, Mali i zi, Jordania, Kanada dhe Latvia, të cilët do të sfidohen në disiplina të ndryshme ushtarake të organizuar nga Forca e Sigurisë së Kosovës./KultPlus.com
Në Këshillin e Sigurimit, Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, është ankuar se kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, po i shkakton regjim komunitetit serb në Kosovë.
Vuçiq ka shtuar se serbëve po iu mohohen të drejtat nga Kurti për një agjendë “drejt Shqipërisë së Madhe”, teksa ka shtuar se veprime të Kurtit “po shpërblehen nga bashkësia ndërkombëtare”.
“Komuniteti serb s’është në gjendje t’i pranojë pagat, mëditjet e pensionet… shtypja ndaj serbëve është përforcuar nga sesioni i fundit. 16 sulme të fundit, disa me armë në Graçanicë…”, ka deklaruar presidenti serb.
Immanuel Kant ishte filozof i madh gjerman dhe njëri ndër filozofët më të shquar të historisë së njerëzimit. Ai lindi më 22 prill 1724 në Konigsberg, shkruan KultPlus.
Vepra e tij Kritikë e Aryes së Kulluar shënon pikë-kthesën qendrore në historinë e filozofisë dhe fillimin e filozofisë moderne. Rëndësia e tij qëndron në ndihmesën që dha në metodologjinë e re të studimit të gonselogjsë, themeluar mbi kriticizmin.
Veprimtaria e tij u zhvillua kryesisht në dy periudha. Periudha e parë, e cila përkon me emërimin “Periudha Praktike” ka filluar që nga fillimet e punës së tij deri më 1770. mbas këtij viti fillon edhe periudha e dytë e veprimtarisë së tij e cila emërohet si “Periudha Kritike”. Kjo e fundit vazhdoi deri në fund të jetës së tij. Gjatë periudhës “praktike”, ai do të parashtronte ide dhe hipoteza të shumta. Engelsi këto varg idesh dhe hipotezash i quajti si “idetë që i dhanë idesë sundimin absolut të mënyrës metafizike të mendimit në shkencat e natyrës.
Si një filozof idealist , për Emanuel Kantit (flitet për periudhën e mbas vitit 1770) fillon “Periudha Kritike” solli risi të reja dhe deri më 1781 ai kishte arritur të botonte dy vepra të rëndësishme duke u përfshirë në përpunimin e Idealizmit Transcendental. Sipas këtyre mendimeve, Kanti predikonte se sendet në vetvete nuk mund të njihen prej njerëzve sepse konceptimi jonë shqisor nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë me këto të fundit (pra me sendet). Dijet teorike të sakta në limitin e të vërtetës (pra nënkupton se e vetmja ide e vërtetë), sipas tij mund ta pasqyrojnë vetëm shkenca të tilla si matematika dhe shkencat e natyrës sepse këto shkenca mbështeten në format apriori të arsyes
Ai ishte personi i cili hartoi për herë të parë prezumimin e pafajsisë për të gjithë njerëzit (e shprehur edhe në nenin 30 të kushtetutës së Repuplikës së Shqipërisë ku thuhet qartë se: “Kushdo quhet i pafajshëm përderisa nuk i është provuar fajësia me vendim gjyqësor të formës së prerë”). Imperativi Kategorik është gjithashtu parim i formuluar nga Kanti.
Në rininw e tij Kanti ishte një nxënës i mirë, megjithëse jo i shkëlqyer. Ai u rrit në një shtëpi pietiste, një Lëvizje pas Luteriane që dallohej për një përkushtim të fortë, perultesi vetjak, dhe një lexim të hollësishëm të Biblës. Për pasoje, Kanti mori një edukim të ashpër dhe të rreptë, ndëshkues dhe disiplinor gjë që e ndihmoi atë në mësimin fetar dhe të latinishtes rreth shkencave dhe matematikës.
Kanti ka ndikuar shumë në filozofinë botërore. Filozofia e tij është shprehur në vazhdim nga neokantistët, në idetë pozitiviste dhe mahizmi./KultPlus.com
Meta sjell funksionin e krijimit të imazheve me inteligjencë artificiale në kohë reale në WhatsApp.
Ky opsion i lejon përdoruesit të krijojnë imazhe bazuar në përshkrime të thjeshta teksti, dhe t’i ndajnë ato drejtpërdrejtë nga biseda.
Siç raporton The Verge, ky opsion është ende në fazën testuese beta, ku i gjithë procesi është i thjeshtë.
Mjafton të shkruani një përshkrim teksti të diçkaje në bisedë, dhe duke përdorur këtë opsion do t’ju krijohet një fotografi me ndihmën e inteligjencës artificiale.
Modeli i AI pas këtij gjenerimi të imazheve është programi Llama 3 i Meta-s, ai u prezantua në fillim të këtij muaji dhe shënon një kapërcim të madh në performancë mbi paraardhësit e tij.
Llama 3 jo vetëm që mund të bëjë fotografi dhe animacione, por gjithashtu mund t’u përgjigjet pyetjeve dhe të kryejë detyra të caktuara nëse e kërkoni./KultPlus.com
Asambleja e Përgjithshme e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë ka njoftuar se gjatë ditës së sotme ka zgjedhur anëtarë të jashtëm të akademisë Mira Muratin që është kryeshefe në OpenAI dhe poetin e njohur Lulzim Tafa.
Mira Murati, është një nga shqiptaret më me ndikim në fushën e teknologjisë, e cila u bë e njohur për publikun botëror për rolin e saj në inteligjencën artificiale (AI) dhe sukseset e arritura në fushën e teknologjisë, si kryeshefe në OpenAI.
Ndërsa, poeti Lulzim Tafa, është i njohur për artin e tij, si njëri ndër poetët shqiptarë më të përkthyer në botë, njëherësh laureat i shumë çmimeve ndërkombëtare. Ai ka fituar dhjetëra çmime prestigjioze ndërkombëtare për letërsi, ndërsa mban shumë tituj nderi në akademi e universitete botërore. Së fundmi, Lulzim Tafa, u dekorua edhe nga presidenti francez, Emanuel Macron, me dekoratën “Oficer i Urdhërit Kombëtar të Letrave dhe Arteve”, që është dekorata më e lartë të cilën shteti francez e ndan në fushën artit dhe letërsisë.
Krahas Mira Muratit e Lulzim Tafës, në Asamblenë e Përgjithshme të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, si anëtarë të saj u zgjodhën edhe Lea Ypi, Gëzim Alpio dhe Angjelin Perljucaj./KultPlus.com
Mos më thuaj që nuk të kam dashur, o lule e livadhit të virgjër! Thuamë që është shuar dielli, thuamë që toka është në flakë, thuamë që hëna është ngjethur, thuamë që qielli është në gjëmë, thuamë që s’ka më agshole, por mos më thuaj që nuk të kam dashur…
O NËNË
Nuk i ndiej më ledhatimet e tua të ëmbla ashtu si era e prillit që përkëdhel lulet, o nënë. Ku je fshehur? Nuk e shoh më buzëqeshjen tënde, sytë e tu, sytë e tu gjithë vëmendje, që asnjëherë nuk lodheshin së ndjekuri ecjen time të pasigurt. Ishe gjithçka për mua. Fytyra jote: më e bukura mes muzave. Dhe flokët e tu të gjatë e të zinj mbulonin faqet e gëzueshme, kur gjoksi ngjallte ngrohtësinë nëpër venat fëminore. Tani ku je fshehur? E freskët në kujtesën time, rikthehu, o nënë, të përkëdhelësh fytyrën time të lodhur.
(Sot është 106-vjetori i lindjes së piktorit Ibrahim Kodra. Ka pirë uiski me Heminguein, ka ndejtur me Kadarenë, të cilin e ka propozuar me shkrim për çmimin “Nobel” si akademik që është, madje dhe i Akademisë Franceze. Pak veta e dinë që Kodra ka shkruar dhe poezi. Në shqip, por më shumë në italisht. I janë botuar disa dikur në Prishtinë, ku dhe ka shkuar më shpesh e hapur ekspozita… )/ KultPlus.com
Ambasadori i Azerbajxhanit në vendin tonë, Anar Huseynov ndau me mediat të dhëna mbi instrumentet muzikore të folkut të cilat kanë ngjashmëri me ato të Shqipërisë, të cilat ambasadori i konsideron si pika të përbashkëta mes kulturës së të dyja vendeve.
Prania e imazheve të instrumenteve të ndryshme muzikore në objekte të zbuluara gjatë gërmimeve arkeologjike në rajonin e banuar nga Azerbajxhani, sugjeron se këto instrumente kanë një histori të lashtë.
Njihen rreth 90 instrumente muzikore që janë përdorur në Azerbajxhan. Sipas klasifikimit modern të tingullit, ato ndahen në katër grupe: tela, frymore, goditje dhe instrumente idiofonike.
Veglat muzikore popullore tradicionale të Azerbajxhanit janë shumë të ngjashme në pamje dhe kanë shumë të përbashkëta me instrumentet muzikore popullore të Shqipërisë, të cilat janë gjithashtu shumë të njohura në vend.
Instrumentet muzikore me tela më të përhapura aktualisht janë: Tar, të cilin Uzeir Gajibekov, një kompozitor i madh dhe themelues i artit të operës në Azerbajxhan, e konsideroi “të parën nga instrumentet për sa i përket shpeshtësisë së përdorimit dhe “më të vlefshmit dhe më të rëndësishmit nga instrumentet që mund të zgjerojnë edukimin muzikor oriental”, kamancha, e quajtur “më e bukura e instrumenteve melodike”, saz – “bashkëbiseduesi” i poetëve, i Ashugëve dhe oud që konsiderohej “shah”, d.m.th. “mbret” i të gjitha instrumenteve.
“Kufijtë mes vendeve nuk janë pengesë për komunikimin muzikor të popujve. Muzika është e vetmja gjuhë universale që është e njohur për çdo qenie njerëzore. Nëse politika ndonjëherë i ndan kombet, muzika dhe në përgjithësi kultura, i bashkon gjithmonë njerëzit”, është shprehur ambasadori Anar Huseynov.
Posta e Kosovës, gjatë ditës së sotme ka lansuar pullat postare kushtuar mbrojtjes së ambientit.
Sipas njoftimit, ky emision i pullave postare bartë mesazhet për rëndësinë e ambientit të pastër, rrezikun e ndotjes nga qeset plastike dhe formën edukative të përdorimit të materialeve të reciklueshme.
Pjesë përbërëse e këtij emisioni është edhe Zarfi i Ditës së Parë, i cili do të qëndrojë në qarkullim postar deri në konsumimin e plotë.
Posta e Kosovës, përmer Filatelisë së saj, vazhdon me përkrahjen e iniciativave për të mirën e qytetarëve, si dhe për promovimin e shtetit të Kosovës nëpër botë./KultPlus.com
Aleksadner Wurz dhe Franz Wurz të mërkurën do të jenë në Kosovë, të cilët do të bëjnë prezantimin e projektit ideor të “Qendrës Automobilistike Rajonale për Trajnimin, Sigurinë dhe Edukimin e Shoferëve”, qendër për të cilën do të investon familja Krasniqi, shkruan KultPlus.
Prezantimi i projektit që do të investohet në Studime të Komunës së Vushtrrisë do të bëhet në hotel Sirius prej orës 09:00, prezantim që po bëhet në bashkëpunim me Ambasadën e Austrisë në Kosovë.
Kjo qendër ka për qëllim aftësimin e ngasësve të motoçikletave dhe makinave me një orë shtesë, trajnim që ka të bëj evitimin e rreziqeve në rrugë, e me qëllim kryesor uljes së aksidenteve me fatalitet.
Nexhat Krasniqi përfaqësues i familjes Krasniqi ka thënë për KultPlus se këtë qendër e ka në planet e veta që nga viti 2003, dhe se sipas tij, ai tek në vitin 2021 ka arrit që ta sjell në Kosovë, Aleksadner Wurz, i cili edhe e ka realizuar tashmë projektin, e që për projekte të tilla është lider në botë, pasi që qendra të ngjashme i ka realizuar pothuajse në gjithë botën.
Aleksadner Wurz dhe Franz Wurz janë të njohur edhe për ngasjen në Formula 1, të cilët të dy në periudha të ndryshme kanë pas suksese të mëdha.
Për realizimin e kësaj qendre duhet të ketë edhe mbështetje institucionale, e që pas prezantimit të projektit ideor pritet që të ketë edhe hapa të mëtutjeshëm deri në realizimin e këtij projekti që synon të jetë më i madhi në rajon dhe më inovativi nga të gjitha qendrat ekzistuese./ KultPlus.com
Zëvendësministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Liza Gashi u prit sot nga U.d. Kryeshefi i Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK), Avni Kastrati, për të marrë pjesë në konferencën për media të organizuar nga ASK në kuadër të takimeve të rregullta javore sa i përket ecurisë së procesit të regjistrimit të popullsisë.
Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës (MPJD), në mbështetje të plotë procesit të Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave – ReKos 2024, dhe në mbështetje të Agjencisë së Statistikave të Kosovës që udhëheq më këtë proces, ka lansuar procesin e regjistrimin online të pjesëtarëve të Diasporës. Regjistrimi online i mërgatës sonë, po ndodh për herë të parë, dhe është proces i integruar në platformën e-Diaspora, që është iniciativë e MPJD-së për të mbështetur bashkatdhetarët tanë me shërbime të digjitalizuar, dhe njëherë për t’i afruar me vendin amë.
Zëvendësministrja Gashi derisa ka folur për rëndësinë e regjistrimit online të mërgatës, theksoi se pjesëmarrja e bashkatdhetarëve tanë në procesin e regjistrimit të popullsisë është jashtëzakonisht e rëndësishme ngase na ofron një pasqyrë të qartë të shpërndarjes së qytetarëve tanë nëpër botë, dhe përmes kësaj një mundësi më të madhe që të përfshijmë ata, përmes të dhënave që ofrojnë, në proceset e hartimit të politikave, strategjive e shërbimeve më të mira dhe përkitazi me nevojat e tyre.
“Përmes platformës eDiaspora, qytetarët tanë mund të regjistrohen nga cilido vend i botës, duke dëshmuar përmes këtij regjistrimi se ata janë pjesë e barabartë e shoqërisë tonë. Pjesëmarrja e mërgatës tonë në këtë proces është jashtëzakonisht e rëndësishme si për MPJD ashtu edhe për Republikën e Kosovës, ngase për herë të parë na ofron një pasqyrë të qartë për vendndodhjen e bashkatdhetarëve tanë si dhe kërkesa e tyre” tha zëvendësministrja Gashi.
Gashi theksoi se procesi i regjistrimit të popullsisë së Kosovës, është dhe mbetet një ndër proceset më të rëndësishme për vendin. Ajo bëri thirrje që të gjithë qytetarët dhe pjesëtarët e Diasporës sonë që të bëhen pjesë e këtij procesi dhe njëherit të adresojnë të gjitha paqartësitë që kanë në kuadër të kësaj platforme. Gashi bëri të ditur se deri tani janë regjistruar 180 mijë pjesëtarë të diasporës, nga të cilët afër 50 mijë janë regjistruar në kuadër të platformës eDiaspora.
Zëvendësministrja Gashi tha se nga ana e MPJD do të ketë aktivitetet të shtuara në kuadër të misioneve diplomatike dhe konsullore sa i përket informimit të drejtë dhe të saktë për procesin dhe mënyrën e regjistrimit përmes platformës eDiaspora, përfshirë numrat kontaktues dhe email adresën ku bashkatdhetarët tanë mund t’i drejtohen institucioneve tona për ndonjë paqartësi./ KultPlus.com
Agim Vinca poet dhe studiues i letërsisë shqipe mendon se shqiptarët nga një popull ksenofob, që e cilësonte diçka të jashtme rrezik për vendin, tashmë është kthyer në një vend ksenomaniak, që e do të huajën më shumë se të vetën. Ky është një fenomen shumë i rrezikshëm, thotë profesori, që po zbeh identitetin e shqiptarëve.
“Unë mendoj se emri është shumë i rëndësishëm. Ky problem shtrihet jo vetëm te emrat personalë të fëmijëve, pasardhësve, por edhe te emrat e kafeneve. Po ju tregoj edhe një rast tjetër. Isha në një lokal shumë luksoz në stadiumin Air Albania.
Kur erdhi kamerieri, numëroi 10 lloje birrash edhe japoneze madje, por kur e pyeta për birrë shqiptare rrotulloi sytë. Jo tha, asnjë birrë shqiptare nuk kemi. E vetmja birrë që njoha ishte Heineken. Por si mundet një lokal në mes të Tiranës të mos ketë një birrë shqiptare?
Kjo tregon se jo vetëm që nuk e duam prodhimin tonë, por po dëmtojmë edhe ekonominë tonë. Dëmtojmë edhe imazhin. Sepse turistët e huaj kur vijnë në Shqipëri nuk duan Heineken, sepse atë e pinë në Gjermani, por duan birrë shqiptare.
Jua përmenda këto shembuj për të provuar në një farë mënyrë tezën time, se shqiptarët nga një popull ksenofob, të mbyllur ndaj gjërave të huaja të cilat i quanin rrezik për vendin, tani, janë kthyer në një popull ksenomaniak, që e duan të huajën më shumë se të vetën. Dukuri të tilla e zbehin imazhin dhe identitetin e shqiptarëve si komb.
Nuk veprojnë kështu të tjerët. Ne si gazetarë, studiues, shqiptarë, si njerëz kemi për detyrë ta afrimojmë gjuhën tonë, identitetin tonë, t’i tregojmë botës kulturat tona. Dhe jo të kemi kompleksin e inferioritetit.”,- u shpreh profesor Vinca në një intevistë për Dritare TV/KultPlus.com
Teatri Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” vuri në skenë një performancë të veçantë, eksperimentale për skenën shqiptare e cila bëri bashkë elemente të baletit modern, shoqëruar nga një skenar i lexuar dhe i performuar gjatë shfaqjes, me muzikë dhe teatër.
Vepra e titulluar “Nga pafajësia në pafajësi” mban autorësinë e Julian Bulkut dhe erdhi me regji të Inis Gjonit.
Vepra trajton emigrimin, jo vetëm si një realitet normal për thuajse të gjithë shqiptarët, por edhe sepse ky largim nga vendi përkon edhe me dëbimin nga “Edeni” i pafajësisë apo dhe i fëmijërisë. Kthimi në pafajësi lidhet me zhvillimin shpirtëror të artistit, por dhe me kthimin në vendlindje pasi kjo është performanca e parë e balerinit pas kthimit nga emigrimi në Europë.
Një komponent i rëndësishëm i veprës, e cila u duartrokit nga publiku, ishte muzika e Alban Laros, një emër i njohur për publikun shqiptar që prej fillimit të viteve `90, kur së bashku me të tjerë artistë me emër themeluan grupin muzikor “Thunder way”. Alban Laro është i biri i ikonës së muzikës së filmit shqiptar, kompozitorit Kujtim Laro. Ashtu si dhe babai i tij, Alban Laro është angazhuar në kompozime në teatër e kinematografi në vepra si: “Burka e Medeas”, “At Sergi”, “Sophia”, “Foreigner” etj.
Performanca “Nga pafajësia në pafajësi” mbetet në thelb shqiptare, dhe mund të interpretohet edhe si një vepër dedikuar vendlindjes. Elementet e folklorit shqiptar, si fustanella dhe qeleshja, balerini i zotëroi në mënyrë profesionale, duke i përdorur jo vetëm si elemente estetikë, por edhe si një shpalosje e bukurisë së trashëgimisë kulturore shqiptare./atsh
Teatri Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” vuri në skenë një performancë të veçantë, eksperimentale për skenën shqiptare e cila bëri bashkë elemente të baletit modern, shoqëruar nga një skenar i lexuar dhe i performuar gjatë shfaqjes, me muzikë dhe teatër.
Vepra e titulluar “Nga pafajësia në pafajësi” mban autorësinë e Julian Bulkut dhe erdhi me regji të Inis Gjonit.
Vepra trajton emigrimin, jo vetëm si një realitet normal për thuajse të gjithë shqiptarët, por edhe sepse ky largim nga vendi përkon edhe me dëbimin nga “Edeni” i pafajësisë apo dhe i fëmijërisë. Kthimi në pafajësi lidhet me zhvillimin shpirtëror të artistit, por dhe me kthimin në vendlindje pasi kjo është performanca e parë e balerinit pas kthimit nga emigrimi në Europë.
Një komponent i rëndësishëm i veprës, e cila u duartrokit nga publiku, ishte muzika e Alban Laros, një emër i njohur për publikun shqiptar që prej fillimit të viteve `90, kur së bashku me të tjerë artistë me emër themeluan grupin muzikor “Thunder way”. Alban Laro është i biri i ikonës së muzikës së filmit shqiptar, kompozitorit Kujtim Laro. Ashtu si dhe babai i tij, Alban Laro është angazhuar në kompozime në teatër e kinematografi në vepra si: “Burka e Medeas”, “At Sergi”, “Sophia”, “Foreigner” etj.
Performanca “Nga pafajësia në pafajësi” mbetet në thelb shqiptare, dhe mund të interpretohet edhe si një vepër dedikuar vendlindjes. Elementet e folklorit shqiptar, si fustanella dhe qeleshja, balerini i zotëroi në mënyrë profesionale, duke i përdorur jo vetëm si elemente estetikë, por edhe si një shpalosje e bukurisë së trashëgimisë kulturore shqiptare./atsh/KultPlus.com
Kulla Veneciane në Durrës, e ndërtuar gjatë shekullit XV, pas restaurimit është shndërruar përmes teknologjisë, në një qendër fantastike informacioni për qytetin antik.
Kryeministri Edi Rama ka publikuar në rrjetet sociale pamje nga kjo kullë e cila pas dëmtimeve nga tërmeti i vitit 2019, u restaurua nga fondi evropian EUCulture.
“Kulla e rilindur Veneciane e Durrësit, pas restaurimit të thellë falë edhe mbështetjes nga fondi europian EU4Culture është instaluar një program teknologjik i rrugëtimit përmes thesareve të trashëgimisë sonë kulturore”, shprehet Rama.
Ky monument i mrekullueshëm i trashëgimisë tonë kulturore dhe pikë referimi i qytetit të Durrësit, iu nënshtrua restaurimit me mbështetjen e Projektit EU4Culture financuar nga BE dhe u ekzekutua nga UNOPS në bashkëpunim të ngushtë me Ministrinë e Kulturës.
Punimet restauruese, përfshinë pajisje multimediale me një buxhet prej 700,000 € dhe rreth 300,000 euro shtesë u investuan për zhvillimin e përmbajtjes multimediale.
Me mbështetjen e projektit, Kulla Veneciane është shndërruar në një Qendër të Interpretimit të trashëgimisë më moderne.
Kjo qendër u ofron vizitorëve mundësinë për të eksploruar ngjarje dhe vende historike përmes mjeteve të ndryshme digjitale dhe multimediale, si kufjet VR, periskopët digjitalë, projeksionet multimediale në kupolë dhe aktivitete të tjera që kombinojnë argëtimin me një vështrim më të thellë të historisë së lashtë të qytetit./atsh/KultPlus.com
Kori Siparantum ka njoftuar se do ta përfaqësojë Kosovën në “European Festival for Young People”, që është një nga garat më prestigjioze të muzikës për të rinj në Neerpelt.
Në njoftimin e tyre thuhet se në Kori Siparantum do të jetë pjesëmarrës nga data 26 deri më 29 prill dhe do të jenë bashkë me 93 kore nga 19 shtete të botës.
Korali do të prezantojë një repertor të pasur me vepra nga autorë të shquar:
“Me nji lule” (With a Flower) – Memli Kelmendi
“A Little in the Dream, A Little Awake” – Baki Jashari
“Ta na Solbici” – Samo Vovkhttps://zeri.info/inarticle.html
“Atsalums” (Coldness) – Jëkabs Janëevskis
“En ‘s Avonds” – Arr. Memli Kelmendi
Memli Kelmendi, dirigjent
Gara do të mbahet më 27 Prill, rreth orës 14:00 në CC Palethe Overpelt, ndërsa rezultatet e jurisë do të shpallën më 27 Prill në ora 17:30 në Sporthal Dommelhof.
Jack Nicholson është një nga aktorët më të shquar të filmit amerikan të gjeneratës së tij, i shënuar për portretizimet e tij të mrekullueshme dhe përshtatjen me çdo lloj karakteri.
Jack Nicholson u lind në Neptun, New Jersey, më 22 prill 1937 dhe u rrit në Manasquan, New Jersey, rreth 50 milje në jug të qytetit në Jersey Shore. Njerëzit që ai besonin se ishin prindërit e tij u quajtën John dhe Ethel May Nicholson. June Nicholson, e cila ai besonte se ishte motra e tij më e vjetër, ishte një aktore që pati nje karrierë të shquar
June vdiq nga kanceri në vitin 1963, kur Jack Nicholson ishte 26 vjeç. Më shumë se një dekadë pas vdekjes së saj, në vitin 1974, një reporter i revistës TIME që po hulumtonte mbi Nicholson zbuloi disa informacione tronditëse: June ishte në fakt nëna e Nicholsonit dhe John e Ethel May ishin gjyshërit e tij. “Do të thosha se ishte një ngjarje mjaft dramatike, por nuk ishte ajo që unë do ta quaja traumatizuese”, tha Nicholson për zbulimin e sekretit të familjes së tij.
“Në fund të fundit, deri në kohën kur kuptova se kush ishte nëna ime, unë isha mjaft i fortë psikologjikisht. Në të vërtetë, m’u bënë më të qarta disa gjëra.”
Në vitin 1954, Nicholson u zhvendos në Los Anxhelos, Kaliforni, ku June kishte një apartament. Deri në këtë kohë, Nicholson ishte rritur e ishte bërë një djalë i pashëm dhe tërheqës, prototipi i aktorëve kryesorë të filmave të Hollivudit në atë kohë. Një producent i MGM-së, Joe Pasternak, vuri re pamjen e Nicholson dhe i dha atij mundësinë të bëhej pesë e trupës së Jeff Corey.
Debutimi dhe performanca që e definuan si një nga më të mirët Jack Nicholson bëri debutimin e tij në filmin me buxhet të ulët të vitit 1958, Cry Baby Killer, duke luajtur një adoleshent, i cili gabimisht beson se ka kryer vrasje. Gjatë gjithë viteve 1960, ai vazhdoi të shfaqej në shumicën e filmave horror me buxhet të ulët. Pas një roli të vogël në komedinë e zezë të vitit 1960, “Little Shop of Horrors”, Nicholson u shfaq në The Terror (1963), Back Door to Hell (1964), Ride in the Ëhirlëind (1965) dhe The Shooting (1966).
Performanca e shkëlqyer e Nicholson erdhi si avokati George Hanson në filmin klasik Easy Rider (1969). Ai u nominua për një Academy Aëard si aktori më i mirë mbështetës për performancën e tij. Më pas, në vitin 1970, Nicholson luajti në filmin Five Easy Pieces, një hit i befasishëm në të cilin luajti një ish figurë muzikore të pakënaqur. Nicholson përsëri mori një nominim tnga Academy për performancën e tij, këtë herë për aktorin më të mirë kryesor. Performanca e tij e ardhshme fantastike ishte si një oficer i çmendur i Marinës së Uashingtonit në komedinë e zezë The Detail Last (1973), edhe një herë duke i dhënë atij një nominim për Oskar si aktori më i mirë.
Suksesi i vazhdueshëm
Nicholson u kthye në një nga performancat më të respektuara të karrierës së tij në filmin e Roman Polanskit të vitit 1974 Chinatown. Ai portretizoi spiun rivat, i quajtur Jake Gittes, i cili ishte ngarkuar me gjurmimin e një vrasësi në një ngarolet e tij më të mirë dhe më kompleks. Ai më në fund mori çmimin e tij të parë të Akademisë si aktori më i mirë në filmin e vitit 1975, “One Fleë Over the Cuckoo’s Nest”. Në vitin 1980, Nicholson dha një performancë të magjishme, ndoshta më të mirën, si një kujdestar në një hotel, film i përshtatur në romanin e Stephen King, The Shining.
Gjatë gjithë viteve 1980, Nicholson pati disa role të shkëlqyera : si Eugene O’Neill në Reds të vitit 1981, për të cilën ai fitoi një tjetër Oskar për Aktorin më të Mirë Mbështetës, si dhe në Terms of Endearment (1983) dhe si Joker në Batman (1989 ). Nicholson u kthye në formë të lartë në vitet 1990 me: A Feë Good Men (1992) dhe As Good As It Gets (1997), për të cilën ai fitoi Oskarin e tretë për aktorin më të mirë për portretizimin e një shkrimtari mizantrop.
Jack Nicholson është padyshim një nga aktorët më të mëdhenj të gjeneratës së tij. Përveç, roleve të shumta, Nicholson dallohen për mënyrën sesi ai ka portretizuar personazhe të ndryshëm. Larmia e gjerë e karaktereve të Nicholson e ka bërë atë një nga aktorët më misterioz të brezit të tij, pasi audiencat kanë tentuar që të kuptojnë se cilat nga personalitetet e ndryshme që ai ka portretizuar, i afrohet Nicholsonit të vërtetë./KultPlus.com
Marrëveshja është nënshkruar në përmbyllje të takimit të dytë të akademive të vendeve të rajonit, organizuar para dy ditësh në Stamboll, në mjediset e bibliotekës historike “Suleymaniye”.
Një tryezë bashkëbisedimi parapriu ceremoninë e nënshkrimit nga akad. Skënder Gjinushi, kryetar i ASHSH; dhe akad. Muzaffer Seker, kryetar i Akademisë së Shkencave të Turqisë.
Dy kryetarët theksuan traditat e bashkëpunimit shkencor-akademik, tradita të cilat kanë prirje të zgjerohen përtej fushave të historisë, gjuhës, trashëgimisë; duke përfshirë së fundmi sizmologjinë, nanoshkencën, bioteknologjinë etj.
Marrëveshja përmban drejtimet kryesore të bashkëpunimit të ndërsjellë, prioritetet, mënyrat e mbështetjes buxhetore, kalendarin e realizimit etj. Përveç shkëmbimit të informacionit, botimeve dhe specialistëve, parashihet organizimi i veprimtarive të përbashkëta./tema/KultPlus.com
Muzeu Historik Kombëtar kujtoi sot në 100-vjetorin e vdekjes, Heroin e Popullit, Avni Rustemin.
Avni Rustemi lindi në Libohovë. Në mars 1908 ndërpreu mësimet në Medresenë e Janinës dhe u bashkua me çetën e Çerçiz Topullit. Më pas ndoqi Shkollën Normale të Elbasanit (1909-1910) dhe kolegjin francez të Lozanës (1912-1913), ku themeloi shoqatën patriotike të studentëve shqiptarë “Burimi”. Në vitin 1914 mori pjesë në trupat vullnetare që luftuan kundër bandave të andartëve grekë.
Organizoi më 28 nëntor 1918 demostratën e popullit të Vlorës kundër trupave pushtuese italiane. Kreu kolegjin arbëresh të Shën Adrianit në Shën-Mitër të Kalabrisë dhe më pas studimet e larta për pedagogji në Universitetin e Romës (1919).
Avni Rustemi, më 13 qershor 1920 vrau me atentat në Paris Esat Toptanin. Në fund të vitit 1920 u kthye në Shqipëri dhe filloi menjëherë ngritjen e organizatave profesionale të arsimtarëve, duke bashkuar të gjitha shoqëritë demokratike të vendit në federatën “Atdheu” (1921).
Më pas themeloi shoqërinë “Bashkimi”. Avni Rustemi vdiq pas një atentati që iu bë në Tiranë më 22 prill 1924. Në varrimin e tij në Vlorë me një pjesëmarrje të madhe të popullit u mbajtën fjalime të zjarrta nga përfaqësuesit e forcave demokratike. Kjo ngjarje afroi shpërthimin e Lëvizjes së Qershorit (1924)./atsh/KultPlus.com
Si sot 106 vite më parë në Ishëm të Shqipërisë, lindi piktori i madh shqiptar emri i i të cilit thuhet me krenari nga shqiptarët Ibrahim Kodra, shkruan KultPlus.
Ibrahim Kodra lindi më 22 prill të vitit 1918 në Ishëm. Jeta e tij në Tiranë në konviktin e shkollës “Naim Frashëri”, u ndërpre kur mbushi 20 vjeç (1938). Asokohe ai largohet nga Shqipëria përgjithmonë me një bursë studimi nga oborri mbretëror për në Akademinë e Arteve të Bukura në Romë.
Në hulumtimin artistik të Kodrës, kubizmi i Pablo Pikasos do të ketë shumë ndikim, sidomos pas miqësisë së tyre në Romë më 1948, deri në atë pikë sa të njëjtat gazeta spanjolle që flasin për Pikason treguan Kodrën si “postkubisti i fundit në Evropë” si Picasso.
Ibrahim Kodra ka lënë pas rreth 6 mijë vepra, të shpërndara nga muze privatë, koleksionistë dhe vetëm 2 mijë prej tyre janë të regjistruara dhe të dokumentuara.
Ibrahim Kodra, vdiç më 7 shkurt të vitit 2006 në Milano.
Ai e lëshon Romën dhe përfundon në Milano, në Akademinë e Arteve të Bukura të Brerës. Ai ekspozon në Romë, Milano, Venecia, Paris, Beograd, Nju Jork, krijon krahasimet dhe raporte me piktorë të mëdhenj si Pikaso, Marc Chagall, Henry Matisse, Lucio Fontana, Renato Guttuso, me poetë, shkrimtarë, kritikë e regjisorë nga Eugenio Montale dhe Vittorio Sereni, nga Bertoni tek Bruno Munari, dhe Giuseppe Marotta. Në vitin 1948, Ibrahim Kodra u bë mik me Pablo Picasso, pikërisht në këtë temë në “Konferencën Ndërkombëtare për Paqen e Romës”, në të cilën të dy së bashku ata kryen një hulumtim të thellë artistik. / KultPlus.com
Hilë Mosi lindi me 22 Prill 1885 në Shkodër dhe vdiq në shkurt 1933 në Tiranë, biri i Mark Mosit, qe ndër atdhetarët më të vlefshmit, që nga mbarimi i shekullit të XIX luftuan për idénë kombëtare, duke dalur nepër male me pushkë në krah dhe duke shpërndárë në kohën e robërísë libra shqip dhe flamuj me rrezik gijotine. Vdiq në Tiranë në shkurt e vitit 1933 dhe u varros në Shkodër. Poet luftëtar e publicist, patriot dhe demokrat, figurë politike e njohur e periudhës para e pas Pavarësisë. Pjesë e brezit të dytë të Rilindasve Shqiptarë.
Në Shkodër i filloi mësimet në shkollën italjane, të cilat i vijoi në shkollën teknike tregtare dhe në Kolegjin Saverjan të Jezuitvet e më vonë ndoqi degën e mësuesísë në Shkollën Normale të Klagenfurtit. Duke ndjekur shembullin e prindit, që në moshë të ré, ìu kushtua propagandës kombëtare e duke u gjetur në Vjenë, në 1902 me shokë tjerë shqiptarë nën kryesínë e Gjergj Pekmezit bashkëpunoi në shoqërínë letrare “Dija”, e cila mot për mot botoi nji kalendár, dhe nxorri një fletore me emër “Vllaznija”. Qysh prej asokohe Hila filloi të shkruante me pseudonimin Sakoli proza dhe vjersha atdhetare. Mbasi u shpall Kushtetuta e Turqve të Rij në vjetin 1908, u kthye në Shkodër, ku themeloi shoqërínë “Gegnija” e më vonë qé përfaqsues i saj në Kongresin e Manastirit bashkë me Fishten, Mjeden, Gurakuqin dhe Logorecin. Ishte dhe anëtar veprimtar i Komitetit te Kryengritjes së Malësisë së Veriut (1909-1912), ku luftoi edhe me armë në dorë në krah me Risto Siliqin.
Gjatë pushtimit austriak në Shkodër (1916-1918) qé pjesë i Komisísë Letrare, të cilën detyrë e vijoi edhe më vonë kúr Shkodra u bashkua me qeverínë e Tiranës mbas lirimit të vet nga ushtrítë franceze. Në vitin 1919 me 16 Shkurt shoqërítë e Shkodrës “Mustafa Pasha” dhe “Vaso Pasha” u bashkuan dhe sajuan shoqërínë e vetme me emrin “Vllaznija”, e cila qé nji ndër shoqërítë më të organizuara të Shqipërísë dhe që me veprimtarínë e vet letrare, teatrore, muzikore dhe gjimnastike pati një meritë të madhe për zgjimin e rinísë shqiptare, sidomos me botimin për tre vjet me radhë të së përkohëshmes “Agimi”. Hilë Mosi qé kryetár i kësaj shoqërije për një kohë të gjatë dhe me artikujt e përkthimet e veta të ndryshme e zbukuroi organin e shoqërísë. Në këto përkthime është për t’u përmendë studimi historik mbí Vlorën e kohës së mesme, të nxjerrur nga vepra e historjanit Kostandin Jireçek-ut, i cili bashkë me Milan Šufflay dhe Tallotzi-n mblodhën dokumentat e historísë së Shqipërísë dhe i botuan në dý vëllime të mëdha me titull “Acta et Diplomata res Albaniæ Mediæ illustrantia”.
Jeta e Hilë Mosit është një shembull i gjallë atdhedashurije, zelli, veprimtarije dhe vetmohimi për qellime kombtare: e dëshmojnë shoqërítë e themeluara me nismërinë e tij, të përkohëshmet dhe fletoret që nxori ai vetë, ose që i përkrahi me bashkëpunimin e vet. Jeta e tij qé nji jetë ravgimi, dhe kudo që zuri vend, edhe për pak kohë, u pá menjëherë vepra e tij shoqërore dhe letrare, e frymzuar përherë prej një shpirti dinamik dhe prej dëshirës të zjarrtë për t’u liruar nga zgjedha e huaj. U përshkua nepër shum lëvizje politike duke përballuar trimërisht pengime dhe kundërshtime të mëdha. I shërbeu kombit edhe me veprimtarínë e vet të parreshtur si zyrtár shteti: si mis i Komisísë Letrare të Shkodrës, si deputet, prefekt, si Drejtor i Përgjithshëm i Sigurimit botues, si Ministër i Arsimit. Përfaqësoi vendlindjen e tij, Shkodrën, në Parlamentin Shqiptar nga viti 1920 ne 1924, dhe shërbeu gjithashtu si anëtar i delegacionit shqiptar në Lidhjen e Kombeve duke filluar nga nëntori, 1920. Senator i Senatit të Dhomës së Këshillit Kombëtar të Shqipërisë nga 27 mars 1920 deri më 20 dhjetor 1920. [1]. Gjatë qeverisë së Fan S. Nolit, 1924, ai ishte Prefekt i Korcës dhe Gjirokastrës. Në 1927, Mosi u kthye ne Shqipëri pas amnistisë së dhënë nga Ahmet Zogu dhe u bë Ministër i Punëve Publike. Në vitin 1930 bëhet Ministër i Arsimit gjatë kohës së cilës qeveritë shqiptare shfaqnin prirjet për shtetëzimin e shkollave, politikë kjo e cila ra ndesh me françeskanët në Shkoder që mbronin liceun “Illyricum”. Postin si ministër e mbajti deri në vdekje, më 1933. Gjatë asaj kohe njihet dhe me Petro Markon një ditë ku i thotë dhe shkruej poezi, poezia asht forma ma perfekte e artit[2] dhe e sistemon si mësues në Dhërmi. Në polemikat e shtypit të kohës, mes Hilë Mosit e Át Anton Harapit tek Hylli i Dritës, u dëtyrua Fishta t’i shkruante një polemikë klasike që në sintezë i thoshte “Gabove Hilë!”; siç mbante edhe titullin. Polemikë të cilën, bashkë me vepren “Bujari”, Mosi s’e kapërdiu.
Veprimtaria letrareThamë më përpara se Hilë Mosi duke qênë endè në moshën e ré nisi të shkruante nepër fletore shqipe vjersha dhe aty-këtu edhe proza; kështu, gjithnjë nxënës n’Austrí, bashkëveproi rregullisht n’ “Albania”-n e Konicës me pseudonimet Zog Sakoli, Sakoli, Zog Dushmani, Lirijasi, Speci etj. gjithashtu edhe ndër të përkohëshmet e kohës si “Drita” e Sofíes, “Kombi” i Bostonit, “Albania” e Beogradit, “L’Albania” e Dervish Himës, “Shpnesa e Shqypnís” e Raguzës, “Diturija” e Lumo Skëndos, “Lirija e Selanikut”, “Vllaznija” e Vjenës, “Lidhja Orthodokse” e Korçës, “Shqiptari” i Stambollit, i së cilës qe kryeredaktor, “Agimi” i Shkodrës etj. Në vjetin 1913 themeloi dhe drejtoi, bashkë me Karl Sumën dhe Risto Siliqin, fletoren e përdyjavëshme “Shqypnija e Ré”, e cila e vijoi botimin deri në plasjen e luftës botërore. Në vjetin 1913 botoi në Trieste një grumbull poezísh me emrin “Zâni i Atdheut”, vjersha atdhetare të përpiluara, më të shumtën, mbas frymës popullore, ku qëndron si faktor i parë malli për atdhé. Në ketë përmbledhje Mosi këndon Shqipërínë kúr kjo vuante, dhe kúr coptohej prej diplomacísë së pamëshirshme europjane, për të ngopuë lakmít e popujve fqînj. Vepërza “Lotët e Dashunís”, e botuar në vjetin 1916 përfshînë një tubë lirikash me lëndë të ndryshme dhe me masa vargu gjithfarësh; një pjesë e këtyre janë originale, të tjerat janë përkthime të lira shkërbime autorësh gjermanë si Goethe, Schiller, Heine, Koerner, Lessing etj. Këtij vëllimi i bëni një botim të dytë me titullin “Lule Prendvere” duke i shtuar vjersha dhe balada të reja dhe duke përmirsuar të parat.
Në një vëllim të vogël përmblodhi në 1924 në titullin “Kangët Shqipe” disá prej vjershave të veta dhe të shokëve të vet që këndoheshin prej kryengritasve nepër malet shqiptare në luftat kundra Turqisë, ndër të cilat mori pjesë edhe ai vetë në malet e Shkodrës dhe të Korçës. Edhe si përkthyes penda e këtij shkrimtari njihet nepër “Cubat” (1928) vepër e Frederik Schiller-it, të cilën e ká punuar lirisht duke ìa përshtatë gjendjes shqiptare; nepër “Filja” dramë trí aktesh nga Theodor Koerner-i, duke e sjellur ngjarjen në Kurbî rreth kullës së Kapitan Gjekajt; nepër komedítë e Goldonit: “Shërbëtori i dy zotnive” e “Dy Shërbëtorët”. Poezítë e Hilë Mosit me përmbajtje kombtare nuk kanë një vlerë aq të madhe artistike, por të gjitha janë të veshura me ndìesí të holla atdhetare, familjare e shoqnore, dhe meritojnë të çmohen për zgjedhjen e shprehjevet dhe për kumbimin melankolik e të thekshëm. Një meritim të veçantë për historínë e letërsís shqiptare ká Hila për poezínë prej 138 vargjesh me titullin “Natyra” (Albania, Vit X. nr. 10-11-12, 1906, fq. 188-1919 në të cilën takohet prova më e parë e përshtatjes së heksametrit në shqipen, provë e cila ká dhënë nji përfundim të pëlqyeshëm. /KultPlus.com
