Autor: KultPlus

45 organizata rinore me peticion kërkojnë mbështetje nga MKRS-ja

Posted on by KultPlus

45 organizata rinore, kanë nisur një peticion drejt Ministrisë të Kulturës Rinisë dhe Sportit, për mbështetjen e organizatave rinore gjatë dhe pas pandemisë por me theks të veçantë për Qendrat Rinore dhe Këshillat e Veprimit Rinor Lokal si dy mekanizmat që përfaqësojnë të rinjtë dhe organizatat rinore që janë pjesë e tyre.

“Ne jemi të preokopuar në mungesën e përkrahjes nga ju, duke marrë parasysh që tash më shumë se kurrë duhet të ndihmohet secili sektor, pa dallim, që ofron shërbime për qytetarët e Republikës së Kosovës e sidomos organizatat rinore të cilat pas masave të ndërmarra nuk po kanë mundësi të ofrojnë shërbimet e tyra për të rinjtë të cilët janë rreth 40% e popullates së Kosovës. Mbyllja e shkollave, mbyllja e bizneseve të ndryshme dhe masat preventive të marra, po ndikojnë në gjendjen e shëndetit mental të të rinjëve me mungesën e aktivizimit të tyre. Sikur institucionet e arsimit dhe institucionet tjera të cilat po i ofrojnë shërbimet e tyre përmes platformave të ndryshme online, poashtu edhe ne si organizata rinore kemi kapacitetet për t’i ofruar ato, por mungesa e financave po na e pamundëson atë, thuhet në shkrimin e këtyre organizatave.

Ata tutje shprehen të gatshëm të ofrojnë aktivitete për përmisimin e gjendjes të të rinjëve të cilët tash po përballen me një gjendje të paprecedentë sikur edhe të gjithë qytetarët tjerë. Duke qenë të informuar për përkrahjen e organizatave të profileve të ndryshme, ata besojnë që është shumë e rëndësishme që rinia të përkrahet poashtu nga subvencionet të cilat janë të parapara për ta.

Ato kërkojnë përkrahje financiare që t’i ofrojnë shërbimet për të rinjtë e Republikës së Kosovës.

“Shërbimet tona do te jenë falas për të gjithë të rinjtë e Republikës së Kosovës, por kjo nuk mund të arrihet pa përkrahjen tuaj. Ne deri tash me mundësitë minimale kemi ofruar shërbimet tona, por që tash e tutje duket se do të jetë e pamundshme për vazhdimin e tyre duke pasur parasysh që financat tona tashmë kanë rënë në zero (0). Shërbimet tona do të jenë shumë efektive për të rinjtë e Repbulikës së Kosovës, trajnime profesionale online falas, diskutime të ndryshme virtuale, emisione argëtuese të cilat do të mbushin orët e kohës së lirë, ofrimi i shërbimeve profesionale për përgatitjen e të rinjëve etj. Të gjitha këto shërbime organizatat rinore janë të gatshme t’i ofrojnë. Mbetja jashtë e financimit të Qendra rinoreve dhe KVRL-ve mund të vjen deri edhe në shuarjen e tyre, e poashtu edhe organizatave rinore të cilat janë pjesë e tyre”, thuhet tutje në kërkesën e tyre. / KultPlus.com

‘Kroni i qeverisë nuk e ka ujin e kulluem, mos të raftë me kenë etshëm se të len pa pi’

Posted on by KultPlus

KultPlus ju sjell disa fjalë të urta shqipe, të cilat i përkasin trevave të ndryshme shqiptare.

• Atdheu e nana nuk harrohen!

• Ai që le arën e vet, nget arën e huej!

• Bijë vendi pikë argjendi!

• Çdo hi në vatrën e tij!

• Derë e botës s’është strehë e kokës!

• Dy shaka bëjnë një të vërtetë!

• Foli plakës të dëgjojë nusja!

• Gënjeshtra është një plagë, dhe në u shëroftë të le nishan!

• Gjuha e ka rrënjën në zemër!

• Po nuk e njohe hidhërimin, nuk do të kuptosh dhe gëzimin!

• Hileqari nuk të shef në sy, po shef në tokë!

• Kur fjala del nga zemra, godet në zemër!

• Më mirë me të hidhurat më përpara e të ëmbëlat pas!

• Shtëpi pa fjalë, e peshk pa hale nuk ka!

• Po të lavi, të levi dhe bishtin t’a krevi, hap sytë se të gënjevi!

• Siç na dinë, qofshim, siç jemi, mos qofshim!

• Budallai shkon tek e ngasin!

• Ç’ke moj zemër që rënkon; koka bën, koka pëson!

• Çobani i mirë e njeh bagëtinë me blegërimë!

• Deti ka ujë boll, po me u pi s’pihet!

• Edhe kau ka gjuhë të mëdha, por nuk flet dot!

• E mirë edhe fuqia, por ca më mirë urtija!

• I varfëri di shumë, po nuk e pyet njeri!

• Sherrin e mbjellin gratë dhe e korrin burrat!

• Kroni i Qeverisë nuk e ka ujin të kulluem; mos të raftë me kenë etshëm se të len pa pi!

• Kur del Dielli, të gjithë e dinë nga bie Lindja!

• Kur ngordh gjarpri, ngordh dhe helmi i tij!

• Mos i hap dritaret e zemrës pa e pa motin!

• Nuk pritet pema se i ban hije kungullit!

• Po nuk e pate të ligun brenda, nuk të vjen nga jashtë!/ KultPlus.com

Pamje nga Venecia e zbrazët, qyteti që ishte magnet për turistët

Posted on by KultPlus

Italia ishte vendi më i goditur në Evropë kur filloi të përhapet coronavirusit në këtë kontinent. Megjithatë me kalimin e javëve, primatin e vendit më të goditur në Evropë ia rrëmbeu Spanja, që shënon një numër shumë të madh të vdekjeve dhe të prekurve me coronavirus.

E rajonet që konsiderohen si më të prekura në Itali janë Lombardia dhe në përgjithësi pjesa veriore e vendit. Pas masave të rrepta mbrojtëse të vëna nga qeveria italiane në krye me kryeministrin Guiseppe Conte, i tërë vendi u fut në karantinë duke bërë që rrugët, metrotë, stacionet e autobusëve, portet detare e madje edhe trafiku ajror të duken të “zbrazët”.

Një prej vendeve që më së shumti është vërejtur karantinimi është qyteti i Venedikut, që zakonisht në këtë periudhë kohore është i stërmbushur nga turistë nga e mbarë bota të cilët shijojnë lundrimin me gondola nëpër kanalet e qytetit.

Pamjet e filmuara nga ajri tregojnë se si destinacionet e preferuara turistike tashmë e dy muaj janë të zbrazëta dhe përpos ndonjë shpendi, zor kush se vërehet duke lëvizur kjo për shkak të masave mbrojtëse ku përfshihet lëvizja kufizuese, qëndrimi në shtëpi dhe ndalja e punimeve në sektorë të ndryshëm.

Nga sheshi St Mark e deri te ura Rialto, pamjet nga droni tregojnë se si gjatë natës por edhe ditës, nuk ka lëvizje të mëdha e ky izolim që konsiderohet si më i gjati në botë, pritet t’i vie fund gjatë javëve të ardhshme, për shkak se ka rënie të prekurve dhe vdekurve nga COVID-19.

Nënë Kurajë dhe fëmijët e saj, të vdekur gjatë luftës 1999

Posted on by KultPlus

Shkruan: Nerimane Kamberi


Foto: Hazir Reka

Nga libri “Hotel Grandi dhe reportazhe të tjera”, të Nerimane Kamberi, 2019

NËNË KURAJË DHE FËMIJËT E SAJ… TË VDEKUR GJATË LUFTËS 1999

 Ajo ka ndodhur para vetëm pesëmbëdhjetë vjetëve, më 27 mars 1999. Katër policë serbë kanë hyrë në shtëpinë e Ferdonije Çerkezit, kanë vënë maskat dhe i kanë marrë njëmbëdhjetë burrat e familjes. Asnjëri nuk u kthye. Vetëm trupat e dy prej bijve të saj sot pushojnë në paqe në një kodër të Gjakovës. Për t’i kujtuar ata, kjo Nënë Kurajë ka shëndrruar shtëpinë e saj në një muze.

                                                        30 mars 2014

Ferdonije Çerkezi më pret te dera e shtëpisë. Në mur, në të majtë, një pllakë e zezë prej mermeri. Më 27 mars 1999, vetëm pesëmbëdhjetë vjet më parë, policia serbe mori burrin dhe katër djemtë e saj, së bashku me disa fqinjë, miq dhe kushërinj. Krejt, njëmbëdhjetë burra që nuk u kthyen kurrë.

“Katër policë erdhën rreth orës 11 të mëngjesit. Na kanë gjetur në dhomën e ndenjes, burra, gra dhe dy vajza të vogla. E mbaj mend atë ditë, sikur të ishte dje. E kujtoj çdo moment. Ata u kthyen rreth orës 15. Të gjithëve ia kërkuan letërnjoftimet dhe na çuan në bodrum. Më është dashur ta zgjoj Edmondin, sugarin. Ata kërkuan raki, por nuk kishim, iu bëra kafe, një të ëmbël dhe një me më pak sheqer. Ata kishin sjell çokollatë për vajzat. Na kërkuan para, ari. Ia dhashë 500 marka. Pastaj i vunë maskat. I morën të gjithë burrat.” Njëmbëdhjetë burra, emrat e të cilëve figurojnë në pllakën e mermerit në hyrje të shtëpisë.

Shkoj pas nikoqires sime në katin e parë të kësaj shtëpie të cilën e ka shndërruar në një vend të kujtesës. “Doja të bëja një muze për t’i mbajtur kujtimet e tyre të gjalla. Dhe për t’u treguar të rinjve, gjeneratave të ardhshme se sa kemi vuajtur nga serbët.” Në korridor, ajo i ka renditur mbi një orman këpucët e Halimit, burrit të saj, këpucët e Artanit, Armendit, Ardianit dhe Edmondit, djemve të saj. “Artanit i pëlqente të mbathë çizme ushtarake. Ai thoshte se një ditë do të donte të shërbente në ushtrinë e Kosovës.”

Në anën e majtë, dhomat e të dy djemve, që ishin martuar të njëjtën ditë. Fotografitë e çifteve të rinj, kostumet e tyre dhe fustanet e nuseve janë të varura, thuajse kanë veshur trupat fantazmë. Në dhomat e këtij muzeu të pafajësisë gjithçka është e bardhë: muret, mbulesat e shtretërve dhe fustanet e nusëve, simbole të lumturisë dhe të jetës.

“Çka i kemi bërë? Pse i morën të gjithë? Ishim tetë, sot jam e vetme. Rejat e mia janë martuar, kanë fëmijë. Fëmijët që bijtë e mi nuk i patën”. Lotë të shumtë e mbulojnë fytyrën e saj, plot me dinjitet. Një djep prej druri gjindet në mes të dhomës. “I kam përkundur bijtë e mi me të.“ Sot, ajo do të kishte dashur t’i përkundë stërnipat e saj, “të cilëve do t’u kishte folur për baballarët e tyre”.


Ferdonija tani jeton me shpresën se do të gjenden eshtrat e më të dashurve të saj. Për momentin, vetëm dy prej tyre, Artani, më i madhi, dhe Edmondi, më i riu, pushojnë në kodrën e Çabratit, mbi Gjakovë, në kufirin me Shqipërinë. Një qytet me shumë viktima gjatë luftës së vitit 1999.

Në dhomën e ndenjës, në dy ormane prej xhami gjenden rrobat që kishin veshur djemtë kur u gjetën. Rroba të shpuara nga plumbat e forcave serbe që i ekzekutuan. “Pas marrjes së tyre nga Instituti i Mjekësisë Ligjore, i lava me duart e mia,” psherëtin. “Oh Zot, shpesh i shoh në ëndërr”. I fshin lotët me dorë dhe i kthen sytë kah fotografitë e tyre.

Ferdonija i falënderon të gjithë ata që i kanë shprehur mirësi, që e kanë mbështetur dhe që vazhdojnë të përpiqen t’ia lehtësojnë dhimbjen sado pak, veçanërisht ata që mendojnë ta vizitojnë atë në këtë datë përkujtimore, më 27 mars. “Djali im Artani e donte historinë. Sot historia është shkruar për të”. Ferdonija do të donte që historia moderne e Kosovës të flasë për bijtë e saj, për burrin e saj dhe për të gjithë ata që u flijuan për Kosovën.

Ajo më shoqëron deri te dera, në kokën e saj gjithnjë jehojnë fjalët e burrit të saj: “Duhet të jesh e fortë, lufta mund të na marrë të gjithëve, të na lërë disa ose të na kursejë të gjithëve. Por ti duhet të jesh e fortë”. Kjo sigurisht është e gjitha që dëgjohet në këtë shtëpi, ku nuk ka më zëra burrash ose klithma fëmijësh.

Tringë Smajli, heroina e malësisë që i kushtoi jetën atdheut

Posted on by KultPlus

Tringa ishte e bija e Smajl Martin Vuksanit, bajraktarit të Grudës. Kjo vajzë “me dy zemra”, e cila ia kalonte shumë burrave për pjekuri e trimëri, lindi në Grudë në vitin 1870.

Krahas me bajraktarin, Dedë Nika, gjendej në çdo mbledhje që organizonte paria e vendit. Gjatë luftimeve në Malësinë e Madhe, por sidomos ditën kur u bë mësymja në Deçiq, kjo vajzë fatose, me flamurin e Shqipërisë në dorë, i dha kushtrimin luftëtarëve, e në zë të sajë i madh e i vogël u turrën në Deçiq.

I ati i Tringës, si udhëheqës i forcave mbrojtëse të degës së Lidhjes së Prizrenit për Grudë dhe si udhëheqës që nuk lejonte, së bashku me shumë të tjerët, që të coptohen trojet shqiptare, me shumë trima lufte dhe krerë të Grudës, dënohet për çështje patriotike në vitin 1883 nga ana e Divani Harbit (Gjyqit ushtarak turk) dhe u transferua në vitin 1886 në Dinari Bekir, – Anadolli Lindore, ku edhe mbas disa vjetësh vdes.

Disa vite më parë, më 1880 gjatë luftës kundër armikut, të dy vëllezërit e Tringës Zefi dhe Gjoni, mbeten të vrarë. Në këtë mënyrë Smajl Martini mbet pa djalë, përkatësisht pa trashëgimtar të drejtpërdrejt. Atëherë Tringa vendosi të mos martohet. / KultPlus.com

Rumi: Duhet ta thyeni zemrën derisa të hapet

Posted on by KultPlus

Me siguri se deri tani keni dëgjuar për poetin e njohur persian Rumin. Mençuria e tij asnjëherë nuk kishte kufizuar nga barrierat nacionale apo kulturore.

Një këndvështrim i tillë si i Rumit është shumë i rëndësishëm për ne në këto kohëra të urrejtjes dhe luftërave.

Më poshtë, ju mund t’i gjeni të listuara disa prej thënieve më inspiruese të këtij poeti të mahnitshëm.

– “Detyra juaj nuk duhet të jetë të kërkoni dashurinë, por t’i kërkoni të gjitha barrierat që i keni ndërtuar brenda vetes kundër dashurisë”

– “Çfarë jeni duke kërkuar, është duke ju kërkuar juve”

– “Mos u pikëlloni. Çdo gjë që humbni vjen në një formë tjetër”

– “Dje kam qenë i zgjuar, kam dashur ta ndryshoj botën. Sot jam i mençur, andaj jam duke e ndryshuar vetveten”

– “Ju keni lindur me krah, përse preferoni të zvarriteni tërë jetën?”

– “Rritni fjalët, jo zërin. Është shiu ai që i rritë lulet, jo vetëtima”

– “Fjalët janë pretekst. Është lidhja e brendshme ajo që e tërheq një person te tjetri, jo fjalët”

 – “Lamtumirat janë vetëm për ata që dashurojnë me sy. Për ata që dashurojnë me zemër e shpirt nuk ka ndonjë gjë të tillë si ndarja”

– “Plaga është vendi nga ku drita futet në ju”

– “Kudo që jeni, dhe çfarëdo që bëni, qëndroni të dashuruar”

– “Duhet ta thyeni zemrën derisa të hapet”

– “Dua të këndoj siç këndojnë zogjtë, duke mos u brengosur kush më dëgjon ose çfarë mendojnë tjerët”

– “Dashuria është ura mes juve dhe çdo gjëje tjetër”

-“Përse vazhdoni të qëndroni në burg kur dera është krejtësisht e hapur?”

– “Mbyllni sytë, bini në dashuri, rrini aty”

– “E vetmja bukuri që zgjatë është bukuria e zemrës”. 

Notre Dame rifillon të marrë jetë

Posted on by KultPlus

Puna për riparimin e katedrales së Notre Dame, të dëmtuar keqazi, rifilloi sot, pasi ajo ishte pezulluar për shkak të kufizimeve të koronavirusit.

”Rindërtimi filloi siç ishte planifikuar, të hënën”, sipas ”Etablissement Public”, organit përgjegjës francez.

“Mos prisni që 150 punonjës të jenë duke punuar brenda katedrales”, i tha transmetuesit BFMTV drejtori i Notre Dame, Patrick Chauvet.

”Përkundrazi, vetëm një ekip i vogël arkitektësh dhe zyrtarësh do të lejohen. Ata duhet të përgatisin kthimin e punonjësve”, theksoi ai, transmeton KultPlus.

Riparimet e katedrales, që u dëmtua shumë nga një zjarr i madh më shumë se një vit më parë, u pezulluan në mes të marsit.

Pas zjarrit, presidenti francez, Emmanuel Macron premtoi se katedralja do të rindërtohej brenda pesë viteve, një premtim që ai riafirmoi më 1 janar. / KultPlus.com

Gandi: Ta quash femrën gjini e dobët është shpifje

Posted on by KultPlus

Pjesë nga fjalimi i famshëm i Gandit “To the women of India”.

“Ta quash femrën gjini e dobët është shpifje; është padrejtësia e mashkullit ndaj femrës. Nëse me forcë nënkuptojmë forcën brutale, atëherë po, është e vërtetë që femra është më pak brutale se mashkulli.

Por, nëse me forcë nënkuptojmë forcën morale, në këtë pikë gruaja është jashtëzakonisht më superiore se mashkulli. A nuk ka ajo intuitë më të madhe? A nuk është ajo më vet-sakrifikuese? A nuk ka ajo forcë më të madhe të rezistencës? A nuk ka ajo guxim më të madh?

Pa gruan, mashkulli nuk do të ishte. Nëse jo-dhuna do të ishte ligji i qënjes tonë, e ardhmja do të ishte me gruan. Kush mund ti bëjë më shumë thirrje zemrës se sa gruaja?

Mahatma Gandhi, pjesë e shkëputur nga fjalimi “To the Women of India”, d4 tetor, 1930.

Zhan-Zhak Ruso: Fyerjet janë argumentet e përdorura nga ata që janë gabim.

Posted on by KultPlus

Jean-Jacques Rousseau (Zhan-Zhak Ruso) i quajtur “Filozofi i Gjenevës”, ishte dijetar dhe shkrimtar.

Ai lindi më 28 qershor 1712 në Zvicër dhe vdiq më 2 korrik 1778.

Filozofia e tij politike ndikoi në Revolucionin Francez, si dhe në zhvillimin e mendimit politik, sociologjik, dhe arsimor bashkëkohor.

Rousseau ishte gjithashtu kompozitor i suksesshëm; autor i 7 operave, si dhe muzikë zhanresh të tjera; ai dha ndihmesë në muzikë edhe si teoricien.

Gjatë periudhës së Revolucionit Francez, Ruso, me idetë e tij, ishte filozofi më popullor mes anëtarëve të Klubit Jakobin.

Shkrimet e tij autobiografike – përbëjnë fillimin e zhanrit të autobiografisë siç njihet sot.

Rousseau u varros si një hero kombëtar në Panteonin në Paris, në vitin 1794, 16 vjet pas vdekjes.

25 thenie nga Jean-Jacques Rousseau

1. “Personi i parë që rrethoi me gardh një copë tokë, pastaj u tha njerëzve se ishte e tija dhe ata e besuan, u bë themeluesi i vërtetë i shoqërisë civile.

Nga sa shumë krime, luftëra, vrasje, mizori raca njerëzore do të kishte shpëtuar sikur një person të kishte dalë e ta rrëzonte gardhin, dhe t’u thoshte të tjerëve: ‘Mos e besoni këtë mashtrues’.

Ju jeni të humbur nëse harroni se frutat e dheut u përkasin të gjithëve dhe toka asnjërit!” -“Social Contract”, Jean-Jacques Rousseau

2. Të gjitha fatkeqësitë e mia vijnë nga që kam pasur mendim tepër të mirë për miqtë e mi.

3. Edhe pse modestia është e natyrshme për njeriun, ajo nuk është e natyrshme për fëmijët.

Modestia fillon vetëm me njohjen e së keqes.

4. Durimi është i hidhur, por fryti i tij është i ëmbël.

5. Çdo njeri ka të drejtë të rrezikojë jetën e tij në mënyrë që ta mbrojë atë.

Është thënë ndonjëherë se një njeri që hidhet nga dritarja për të shpëtuar nga një zjarr është fajtor për vetëvrasje?

6. Fyerjet janë argumentet e përdorura nga ata që janë gabim.

7. Njerëzit të cilët dinë shumë pak janë zakonisht oratorë të mëdhenj, ndërsa njerëzit të cilët dinë shumë, flasin pak.

8. Mirënjohja është një detyrë që duhet të paguhet, por që askush nuk ka të drejtë ta presë këtë.

9. Gënjeshtra ka një pafundësi kombinimesh, por e vërteta ka vetëm një mënyrë për të qenë.

10. Është një mani e filozofëve të të gjitha moshave për të mohuar atë që ekziston dhe për të shpjeguar atë që nuk ekziston.

11. Ne kemi të lindur të dobët, ne kemi nevojë për forcë: të pafuqishëm, ne kemi nevojë për ndihmë; qesharakë, ne kemi nevojë arsye.

E gjitha që na mungon në lindje, e gjitha që ne kemi nevojë kur vjen puna te pasuria e njeriut, është dhuratë e arsimit.

12. Personi i cili ka jetuar më shumë nuk është ai me më shumë vite, por ai me përvojat më të pasura.

13. Unë i urrej librat; ata vetëm na mësojnë të flasim rreth gjërave për të cilat nuk dimë asgjë.

14. Unë mund të mos jem më i miri, por të paktën jam i ndryshëm.

15. Unë gjithmonë kam thënë dhe menduar se gëzimi i vërtetë nuk mund të përshkruhet.

16. Për të duruar, është gjëja e parë që një fëmijë duhet të mësojë, dhe atë që ai do të ketë më nevojë të dijë.

17. Natyra nuk na mashtron, jemi ne që e mashtrojmë veten.

18. Njeriu ka lindur i lirë, dhe ai është kudo në zinxhirë.

19. Ç’është lumturia? Një llogari bankare të mirë, një kuzhinier të mirë, dhe një tretje të mirë.

20. Është shumë e vështirë për të menduar fisnikërisht kur dikush mendon vetëm për të fituar jetesën.

21. Ne nuk e dimë se çfarë është me të vërtetë fat i mirë apo i keq.

22. Ata që janë më të ngadalshëm në marrjen e një premtimi janë më besnikë në kryerjen e tij.

23. Sado natyral talenti i njeriu mund të jetë, akti i të shkruarit nuk mund të mësohet i gjithi përnjëherë.

24. Unë mbeta për një kohë të gjatë fëmijë, dhe jam ende fëmijë në shumë aspekte.

25. Çfarë diturie mund të gjeni e cila të jetë më e madhe se sa mirësia? / KultPlus.com

‘Libri i Karantinës’, rekomandimi nga KultPlus: Getsbi i madh

Posted on by KultPlus

Në këto ditë karantine, kur virusi Covid-19 është përhapur anembanë botës, qëndrimi brenda shtëpisë është mundësi e mirë për t’u rikthyer te leximi. Dhe kalimi i kohës duke lexuar libra është gjithmonë zgjedhje e mirë.

KultPlus-i vazhdon me rekomandimet për të gjithë juve që jeni të interesuar t’i rrekeni leximit dhe ta shfrytëzoni këtë kohë për t’i zgjeruar njohuritë tuaja.

Getsbi i madh është rekomandimi që KultPlus e sjell sonte për adhuruesit e letërsisë. Një novelë kjo të cilën autori amerikan e ka shkruar në vitin 1925, ku paraqitet jeta e disa karaktereve që jetojnë në një qytet joreal.

Aty shpaloset historia e Jay Gatsby, një i ri i pashëm dhe i pasur, dhe dashurisë së tij për bukuroshen Daisy, një dashuri që kalon shumë kufinj duke u transferuar në një obsesion që e përcjellë deri në fund të jetës së tij.

I konsideruar vepra më e madhe e Fitzgeraldit, ‘Getsbi i madh’ eksploron temën e dekadencës, idealizmit, rezistencës ndaj ndryshimit, rebelimit social, dhe teprimeve, duke krijuar një portret të Epokës së Xhazit apo viteve njëzetë të shekullit të kaluar, që është përshkruar si një rrëfim paralajmërues për Ëndrrën Amerikane.

‘Getsbi i madh” nuk ishte shumë i famshëm në fillimet e veta, ku shitjet ishin vetëm rreth 25,000 për 15 vjet. Por kur libri u ribotua në vitet 1945 dhe 1953, një audiencë e re lexuesish e kthyen atë në bestseller.

Kjo vepër i dha një hov të madh letërsisë amerikane, krijoi një epokë të re dhe solli për lexuesit dicka që do të jetojë përgjithmonë. ‘Getsbi i madh’ nuk bën të kaloj pa u lexuar në asnjë mënyrë. / KultPlus.com

Edhe një vit pa meçe të mëdha të boksit

Posted on by KultPlus

Meçet më të mëdha të boksit mund të jenë një vit larg për shkak të pandemisë, ka shkruar BBC të hënën.

Sporti është pezulluar thuajse në gjithë botën, ndërsa mundësia për zhvillimin e meçeve të boksit pa praninë e shikuesve kur masat të lehtësohen, tashmë po diskutohet nga disa promotorë.

Ka vlerësime të ndryshme nëse meçet pa shikues kanë kuptim në aspektin afarist, ndërsa ka drojë se mbrëmjet e boksit mund të rrisin presionin te shërbimet emergjente. Sipas BBC-së po diskutohet edhe për atë se si do të kalojnë boksierët kufijtë, derisa udhëtimet janë të kufizuara.

“Nuk pres që të shohim meçe të mëdha deri në prill, maj apo qershor të vitit të ardhshëm. Promotorët si Frank Warren, Bob Arum apo Eddie Hearn nuk do të organizojnë meçe të mëdha në këtë fazë. Ashtu si ka thënë Arum, kush do të kompensonte humbjet e parave nëse meçet organizohen pa shikues”, ka thënë analisti i BBC-së, Steve Bunce.

Disa luftëra të mëdha tashmë janë anuluar.

Promotori Arum ka theksuar se meçi i tretë në mes të Tyson Furyt dhe Deontay Wilderit, tani është në pritje. Ata është dashur të përballen në korrik, ndërsa tetori tani është synim. Koha.net / KultPlus.com

Ferdonije Qerkezi: Qysh me i falë kriminelët serbë, ma kanë humbë një shtëpi me njerëz

Posted on by KultPlus

Në ditën e të pagjeturve, Ferdonije Qerkezi që gjatë luftës ka humbur burrin me katër djemtë, ka folur në emisionin Frontal në T7 edhe për deklaratat e fundit lidhur me amnistinë e krimeve të luftës, shkruan Gazeta Express.

Qerkezi ka deklaruar se nuk mund të falë dikë që ja ka vrarë një shtëpi me njerëz.

“Unë nuk e ndëgjova direkt, po në rrjete sociale komentet. Unë si nanë, kur ai si ka fol ai e ka përly veten, pastaj edhe kombin shqiptar, na sjemi shku në Serbi me na mbytë, ata janë ardhë te na na kanë hy nëpër shpija, na kanë vjedhë na kanë djeg, qysh falet ai? Edhe pse nuk të ka ra ty duhesh me ma ditë. Një shpi ma ka hup qysh falet? Ai vjen apet vepron si para 21 vjetëve. Unë e kam ni veten të thyme, me i fol ato fjalë si një i shkolluar, jam habitur shumë. Zotit po ja lo atë punë”, ka deklaruar ajo.

E njëjta thotë se ata që ja vranë burrin e fëmijet janë të lirë, e se disa herë rrëfimin e saj e ka dhënë edhe para hetuesve ndërkombëtar.

“Janë të lirë, kerrin e bashkëshortit tem e kanë pa në veri të Mitrovicës, as kur ka qenë UNMIK’u ktu as EULEX’i.  Unë kam dëshmi, sa polici ndërkombëtar është ardhë në shpi te unë s’mundesh me marrë me mend”, shtoi ajo.

Qerkezi ka treguar edhe se si i kalon ditët, e për një gëzim që e ka pasur pas shumë vitesh.

“Një ditë e jemja është shumë  e vështirë, kur është një shpi me tetë anëtar e me mbetë vetëm, po tash unë i kam gratë e vëllezërve, kojshitë, mahallën, një ditë kur s’dal në oborr më marrin në telefon e më thirrin me pi kafe.

Mas 20 vjete kum pas një gëzim, në përvjetorin e të zhdukurve në shkollë të Gjimnazit e kishin pas përgatit një program të mirë, që i kanë përkujtu nxënësit që janë kanë në gjimnaz në 99”, ka thënë ajo në Frontal./GazetaExpress/ KultPlus.com

Liqeni ngjyrë rozë, një nga mrekullitë australiane (FOTO)

Posted on by KultPlus

Liqeni Rozë është një liqen me ujë të njelmët në rajonin Goldfields-Esperance të Australisë Perëndimore, njofton KultPlus.

Edhe pse historikisht uji në liqen ishte dukshëm rozë, që nga viti 2017 nuk kishte qenë rozë. Përqendrimi i kripës është jetik për ngjyrën rozë të Pink Lake, dhe Pink Lake mund të kthehet përsëri në të trëndafili pasi ndryshojnë kushtet.

Shtrihet rreth 3 kilometra në perëndim të Esperance dhe kufizohet në lindje me Autostradën e Bregut Jugor.

Dinamika se pse një liqen kthehet në rozë është mjaft komplekse. Ndryshimet e jashtme dhe kushtet e motit mund të ndikojnë në ngjyrën e liqenit.

Esperance’s Pink Lake ka humbur ngjyrën e tij rozë për shkak të ndryshimeve të kripës së shkaktuar nga aktiviteti njerëzor. / KultPlus.com

Muzeu i dhimtës

Posted on by KultPlus

Poezi nga Vlora Konushevci

Në tavolinën e bukës
dreka shtru
pesë karrika thatë
nji për mungesën
nji për dhimtën
nji për vuejtjen
nji për heshtjen
nji për t’voglin e nanës
Ferdonije
e ajo fillikall
në shtëpinë muze.

Dhimta nuk asht koncept abstrakt
në shtëpinë e nanës ajo
i ka sytë, gojën edhe trupin
por kambë nuk ka, me ikë s’mundet
çdo ditë rritet me të reshunat
e pikëllimit si det pa breg,
mbështjellë në celofan
i ka përpi krejt rrezet e diellit
tu e lanë shtëpinë e mbytun
n’shkreti e plagë.

Aty s’ka as edhe nji tingull
veç gjamës së nanës
në ditë t’ Bajramit
kur lutet e lutet
veç për nji trohë drejtësi,
strehë dhimtës i ka ba
për nji mijë vjet
e ata që dhimtën ia ngjitën
jetojnë lirshëm
kanë edhe adresë.
.
Photo: Artan Korenica / KultPlus.com

Për ata që s’janë

Posted on by KultPlus

Shkruan: Edona Reshitaj

Ende jetoj me të kaluarën
Humbem në kohën që lam pas
Mendimet më fluturojnë atje, dhe aty më ngecin.
E tashmja është verbuese për mua. Nuk e shoh. Nuk e ndjej… sepse nuk të përket Ty.
Kam ndaluar së jetuari, qysh prej asaj dite kur shkove. Më shtrengove fort, më njome faqen me lotin tënd, më buzëqeshe lehtë… dhe shkove.. për t’mos u kthyer më kurrë.
Koha ime ndaloi aty. Jeta ime ndaloi aty. Aty, në atë rrugicë qorre, mbuluar me gjethe vjeshte dhe me pak dritë. Mëngjeset u ngrysën. Pranvera nuk qeli më. Jeta ndaloi bashkë me ty.
Tash kur po e ndjej plakjen, kur rrudhat furishëm po zënë vend në fytyrën time, kur floket shtresë të bardhë kanë marrë, e kuptoj sa kohë e gjatë kaloi. Jetoja në një Botë imagjinare, aty ku perkisje edhe Ti.
Nuk ka të tashme për mua, sepse tash, nuk je më Ti

Edona Reshitaj
Tetor 2015

‘Bota kishte probleme serioze para virusit, një shoqëri më e mirë mund të dalë nga pandemia’

Posted on by KultPlus

Nga Amartya Sen

“Do të takohemi përsëri,” tha Mbretëresha Elizabetë pak ditë më parë, duke kujtuar një këngë të  vitit 1939. Ishte një mendim pozitiv dhe pikërisht ajo që duhej. Por çfarë lloj bote mund të presim pas pandemisë ? A do të përfitojmë diçka nga përvoja e rezistencës ndaj krizës?

Bota ishte plot probleme serioze para koronavirusit. Pabarazia ishte e përhapur, si ndërmjet vendeve ashtu edhe brenda tyre. Në SHBA, vendi më i pasur në botë, miliona njerëz kanë mungesë të aksesit mjekësor. Masat shtrënguese dobësuan aftësinë e BE-së për të ofruar mbështetje për njerëzit në nevojë. Politika antidemokratike ishte në rritje, nga Brazili dhe Bolivia në Poloni dhe Hungari.

A është e mundur që përvoja e përbashkët e pandemisë të ndihmojë në zbutjen e problemeve të tilla ekzistuese? Lufta e Dytë Botërore, për shembull, i bëri njerëzit të kuptojnë më mirë rëndësinë e bashkëpunimit ndërkombëtar. Kombet e Bashkuara, FMN dhe Banka Botërore kanë lindur në vitet 1944-45.

Sidoqoftë, a kishte ndonjë përmirësim afatgjatë brenda një vendi nga përvoja e krizës? Ne i kemi parë disa prej tyre.

Kishte një ulje të madhe të shkallë së mos ushqimit në Britani në vitet e vështira të mungesës së ushqimit gjatë Luftës së Dytë Botërore. Përballë një ulje të madhe të disponueshmërisë së ushqimit, Britania organizoi ndarje më të barabartë të ushqimit, përmes racionimit dhe mbështetjes sociale. Një gjë e ngjashme ndodhi dhe me kujdesin mjekësor.

Rezultatet ishin befasuese. Gjatë dekadës së luftës së viteve 1940, jetë gjatësia në Angli dhe Uells u rrit me 6.5 vjet për burrat, krahasuar me 1.2 vjet në një  dekadë më  herët dhe për gratë u rrit me 7 vjet. Mësimet pozitive që  u morën nga respektimi i barazisë dhe vëmendja më e madhe ndaj të skamurve, ndihmuan në shfaqjen e atij që u njoh si shtet social.

A mund të ndodhë diçka pozitive në sajë të krizës aktuale? Mësimet që duhet të dalin nga një krizë  varen me siguri se si ajo trajtohet, dhe cilat shqetësime dalin në pah.

Politika është e rëndësishme këtu, përfshirë lidhjen midis qeverive dhe qytetarëve. Gjatë viteve të luftës, në kontrast me Britaninë  e Madhe, uria e tmerrshme e Bengalit në vitin 1943, në Indinë Britanike, vrau gati 3 milionë njerëz dhe Raj bëri pak për ta parandaluar.

Në politikat kundër kësaj pandemie, barazia nuk ka qenë një përparësi veçanërisht e dukshme. Në SHBAm afrikano-amerikanët po vdesin me një normë jashtëzakonisht më të lartë nga Covid-19, sesa njerëzit e bardhë. Në Çikago, më shumë se 70 përqind e vdekjeve nga pandemia kanë qenë  Afrikano-Amerikanë që përbëjnë vetëm një të  tretën e popullsisë .

Pabarazitë e brendshme duket se nuk kanë qenë më pak në shumë vende të tjera, nga Brazili dhe Hungaria deri në Indi.
India është një rast i veçantë. Pabarazitë janë shumë të mëdha. Diskutimi i hapur publik – i cili e bën gjendjen e të privuarve të dëgjohet dhe mbron të rrezikuarit – përballet me rritjen e kufizimit qeveritar, duke përfshirë zvogëlimin e lirisë së mediave me mjete të drejtpërdrejta dhe indirekte. Kontrasti midis të pasurve dhe të varfërve në aksesin mjekësor është shumë i madh.

Fokusi ka qenë tek kontrolli drastik dhe izolimet e papritura (përfshirë trenat dhe autobusët) me vëmendje të madhe për punëtorët që humbasin punën, ose punëtorët e shumtë migrantë, më të varfërit e të varfërve, të cilët që ndrojnë  qindra milje larg shtëpive të tyre .

Sigurisht, distanca sociale kufizon përhapjen e virusit (ky përfitim i rëndësishëm as nuk vihet në diskutim). Por duhet të kombinohet me masa kompensuese – për të ardhurat, ushqimin, aksesin dhe kujdesin mjekësor. India, si shumë vende, ka nevojë për diçka si një NHS (Shërbim Kombëtar Mjekësor). Por asnjë mësim në atë drejtim nuk do të dalë, pa marrë parasysh pabarazitë e mëdha.

Fatkeqësisht, është mjaft e mundur që kur të takohemi përsëri nuk do të jemi më të vendosur për t’u përballur me botën e pabarabartë në të cilën jetojmë. Megjithatë nuk ka nevojë të shkojë në atë mënyrë. Një shqetësim për barazinë në menaxhimin e krizave do të zvogëlojë vuajtjet në shumë vende, dhe do të ofrojë ide të reja për të na frymëzuar, për të ndërtuar një botë më pak të pabarabartë në të ardhmen. /bota.al/ KultPlus.com

Bertrand Russell mbi zilinë – fragment nga “Pushtimi i lumturisë”

Posted on by KultPlus

“Pos brengave të mundshme, një nga shkaqet më njohura të palumturisë, është zilia. Zilia, do të thosha, është njëra ndër pasionet më të përgjithshme dhe më të thella të njeriut.

Ajo mund të hetohet lehtë te fëmijët para se të mbushin një vit dhe çdo pedagog kësaj duhet t’i kushtojë kujdesin më të hollë. Në shfaqjen më të vogël të afrisë ndaj një fëmije në dëm të tjetrit, hetohet menjëherë dhe nuk durohet. Kushdo që ka punë me fëmijë, duhet domosdo që kur ndan, të jetë i drejtë deri në fund, i përkryer, i ashpër dhe i pandryshueshëm.

Mirëpo fëmijët vetëm pak më tepër e zbulojnë lakminë dhe xhelozinë e tyre se sa të rriturit. Ky emocion është njësoj mbizotërues midis fëmijëve dhe të rriturve.

Midis damave mesatare të çmuara, zilia luan një rol jashtëzakonisht të madh. Nëse uleni në metro dhe ndodh që pranë vagonit të kalojë ndonjë grua e bukur e veshur mirë, shikojini sytë e grave të tjera. Do ta vëreni se secila prej tyre, me përjashtim të mundshëm të atyre që janë të veshura më mirë, e vështrojnë atë grua me shikim smirëzi dhe do të përpiqen të gjejnë diçka që është nënçmuese për të.

Dëshira për skandale është shprehje e kësaj smire të përgjithshme: edhe çfarëdo tregimi kundër gruas tjetër besohet menjëherë pa fakt bindës. Moralizimi i shumëfishtë i shërben po këtij qëllimi: u’a kanë zili atyre që bëjnë mëkat, kurse në të njejtën kohë e konsiderojnë se është virtyt të dënohen ato për mëkatet e tyre. Ky lloj i veçantë i virtytit është sigurisht shpërblim i vetvetes.

Saktësisht po kjo gjë, ndërkaq, mund të vëheret plotësisht edhe ndër burra, me përjashtim se gratë i konsiderojnë rivale të gjitha gratë e tjera, kurse burrat si rregull e kanë këtë ndjenjë vetëm ndaj burrave të profesionit të njejtë.”/filozofia.al

– Bertrand Russell, “Pushtimi i lumturisë”

Isa Boletini dhe Ismail Qemali per gazetën vieneze: Kosova dhe Mitrovica duhet t’i bashkohen Shqipërisë

Posted on by KultPlus

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 27 Prill 2020

“Le Soir” ka botuar, të shtunën e 12 prillit 1913, në ballinë, një shkrim në lidhje me deklaratën e Ismail Qemalit dhe Isa Boletinit bërë askokohe një gazetari të medias së njohur austriake “Neue Freie Presse” në Vjenë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Çështja shqiptare

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Vjenë, 11 prill.

Ismail Qemali dhe Isa Boletini mbërritën mbrëmë në Vjenë. Ata i bënë deklaratën e mëposhtme një redaktori të Neue Freie Presse :

“Kosova dhe Mitrovica duhet t’i kthehen Shqipërisë. Përndryshe, shqiptarët do të privoheshin nga pjesa më pjellore e vendit dhe ata kurrë nuk do ta pranonin atë.

Paqja në Ballkan do të jetë e pamundur nëse ruhet demarkacioni aktual i Shqipërisë.” / KultPlus.com

https://www.darsiani.com/la-gazette/ismail-qemali-dhe-isa-boletini-redaktorit-te-neue-freie-presse-ne-vjene-1913-kosova-dhe-mitrovica-duhet-t-i-rikthehen-shqiperise-perndryshe-me-kete-demarkacion/?fbclid=IwAR2Y_ivJHIcSGhhppTrwTRbjC6IDgzbqEHYQYFK1tEvh3gQaJfkZFDA3gVU

Albert Kamy, babai im

Posted on by KultPlus

E rrethuar nga qen dhe mace, e ulur në një dhomë të vogël të tejmbushur me libra dhe letra, Catherine Camus tregon për marrëdhënien me babain e saj, si zbuloi se Camus kishte një të dashur e megjithatë nuk u nda kurrë nga bashkëshortja, takimi me María Casarès dhe dyshimet për vrasjen e tij.

Vendi ku prehet Albert Camus, pranë bashkëshortes së tij Francine, ndodhet në fund të varrezës së vogël në Lourmarin. Është një masiv prej guri të ashpër, me një oleandër në qendër dhe disa mesazhe nga adhuruesit e tij, ku i fundit është shkruar nga këngëtarja Patti Smith e cila pak kohë më parë i bëri homazhe intelektualit francez.

“Na vizitoi edhe në shtëpi, ku u mbyll në studio duke shfletuar dorëshkrimin e “Njeriu i parë”. Kur doli, qante”, tregon Catherine Camus, e bija 74-vjeçare e Albert Camus. Prej 30 vitesh ajo kujdeset për veprën e të atit. E rrethuar nga qen dhe mace, e ulur në një dhomë të vogël të tejmbushur me libra dhe letra, Catherine tregon për marrëdhënien me babain e saj, si zbuloi se Camus kishte një të dashur e megjithatë nuk u nda kurrë nga bashkëshortja, takimi me María Casarès dhe dyshimet për vrasjen e tij.

Pas disa ditëve do të përkujtohet gjashtëdhjetë vjetori i vdekjes së babait tuaj. Ç’kuptim ka për ju?

Përkujtimoret më mërzisin. Deri në korrik, madje as që i mendoja. Më pas filluan telefonatat, ftesat, propozimet për intervista. Ju gazetarët i adhuroni përvjetorët. Çfarë doni t’ju them? Për mua, babai im ka vdekur çdo ditë.

Jetoni ende me këtë mendim të pandryshuar?

Duhet ta tregoj zinë? Çfarë shprehjeje qesharake. Unë jetoj me zinë çdo ditë, domosdoshmërisht.

Ju mungon shumë?

Nuk është një gjë e trishtë, madje përkundrazi, qeshim shumë së bashku. Disa ditë më parë takova një historian sartrian që dukej sikur kishte dalë nga një frigorifer i viteve ’60. Mendova, ose ndoshta ishte babai që ma solli ndër mend: shih çfarë lythi qelbëzues. Gjithsesi, nuk pres ndonjë ceremoni të madhe.

Pse?

Institucionet franceze më parë injoruan njëqind vjetorin e lindjes së babait tim. Mbaj mend që atëherë më telefonuan nga Gallimard dhe ishin të shqetësuar ngaqë po afronte data. I thashë se harxhonin kohë, se nuk do të bëhej asgjë. Dhe kisha të drejtë.

Si shpjegohet sipas jush?

Babai im nuk e dontë pushtetin, edhe sot asnjë nuk mund ta përvetësojë veprën e tij. Jam shumë krenare. Kjo tregon se edhe i vdekur, arrin t’u shkaktojë shqetësime disave.

“I huaji” është një ndër librat fracezë më të shitur në botë.

Mund ta kem gabim, por besoj se kjo i detyrohet faktit se Camus flet për lartësinë e njeriut. Nuk kishte paragjykime dhe as ideologji. Thoshte: Nëse do të mendoja se e djathta ka të drejtë, do të isha i majtë. Ishte një macronist i orëve të para.

Ju e mbështesni presidentin Macron?

Duke parë liderët e tjerë si Trump, Johnson apo Salvini, besoj se jemi me fat që kemi Macron. Është i kulturuar, ka cituar disa herë babain tim dhe ndryshe nga politikanët e tjerë, gjatë jetës ka bërë edhe gjëra të tjera.

Presidenti është shumë i kritikuar, fillimisht nga lëvizja e jelekverdhëve dhe tani nga protesta e sindikatave.

Faktikisht shtypi e ka prezantuar si president të të pasurve, ndaj mendoj se është i pashpresë. Francezët janë ziliqarë, kjo është e tmerrshme. Gjyshja ime nga babai ishte shumë e varfër dhe pastronte shtëpi. Nëse do të kishte lindur sot, me siguri që do të kishte një jetë akoma më të vështirë.

Dhjetë vite më parë, ish-presidenti Sarkozy kërkoi që t’i zhvendosje eshtrat e babait tuaj në Pantheon.

E pagoi shtrenjtë, edhe unë bashkë me të.

Në ç’kuptim?

Sarkozy është kritikuar shumë dhe unë humba shumë miq nga e majta. Nuk e duruan idenë që shkova në një drekë me Sarkozy për të biseduar.

Në fund pranuat.

Mora qindra letra nga francezë që kishin lindur të varfër, si babai im. Ata më bindën. Të kishin Albert Camus në Pantheon, për ta do të ishte një shenjë shprese. Edhe gjyshja ime do të thoshte të njëjtën gjë.

Transferimi i eshtrave në Pantheon nuk u bë sepse vëllai juaj ishte kundër?

Jean nuk donte. Duke bërë shaka më tha se “për një herë të vetme, të bëra nder”. Marrëdhëniet tona nuk janë të lehta. Ka momente që më urren dhe momente të tjera që bën paqe. Vëllai im ka vuajtur gjithmonë nga çrregullime. Pas shtatë vitesh, tani nisëm të flisnim përsëri.

Jeni binjakë. Camus ju thërriste me dashamirësi “Murtaja dhe Kolera”. Kush ishte Murtaja?

Unë isha Murtaja, Jean ishte Kolera. Për ne babai ishte “Le Rassurant”, siguruesi. E shihnim si dikë të drejtë dhe të fortë. Preferoja shuplakat e mamasë se sa qortimet e babait. Ishte e pamundur ta gënjeje atë. Na edukoi me ndjenjën e ndershmërisë, të respektit për të tjerët. Kjo më shpëtoi pas vdekjes së tij.

Si e morët vesh aksidentin?

Mamaja na dërgoi në shtëpinë e disa miqve pa na thënë asgjë. E zbuluam duke dëgjuar bisedat e të tjerëve. Na u shemb toka. Mbaj mend vetëm frikën e madhe që kisha.

E keni lexuar librin e Giovanni Catelli që ngre hipotezën se ka qenë një komplot nga KGB?

Nuk e kam lexuar. Nuk dua të bëj pyetje të tjera mbi aksidentin, mjaft e rëndë është edhe kështu. Shpjegimi më logjik është një problem mekanik me makinën Facel Vega, është një makinë që ka shkaktuar edhe aksidente të tjera. Gjithsesi ka edhe njerëz që janë të bindur se ishte një komplot i OAS (organizata klandestine ushtarake kundër pavarësisë së Algjerisë). Është folur edhe për CIA-n. Duhet thënë se në skedat e CIA-s dhe KGB-së, babai im kishte të njëjtin përkufizim: trockist. Të paktën arriti që t’i dakortësonte.

Përse pritët deri në vitin 1994 për të botuar dorëshkrimin e gjetur në makinën e Camus, “Njeriu i parë”?

U konsultova gjatë përpara se ta bëja. Në fund vendimi u përshpejtua pasi mora vesh se ekzistonin kopje pirate të tij. Nuk doja që të botohej me gabime apo modifikime.

Është një vepër që flet për familjen tuaj. Nuk u ndjetë pjesë e kësaj gjëje?

Nëse do të mendoja kështu, nuk do të publikoja korrespondencën mes Camus dhe María Casarès.

Sa e rëndësishme ishte për ju që të botoheshin letrat e tyre?

Është botuar më parë një libër mbi marrëdhënien e babait tim me Marían. M’u duk më e drejtë që të ishin direkt ata të dy që ta tregonin historinë e tyre dhe kështu ndodhi.

Kur ishit e vogël, e dinit që babai juaj kishte një të dashur?

Për mua ishte diçka normale. Kur shkoja në shtëpitë e shoqeve dhe shihja që prindërit e tyre flinin në të njëjtin shtrat, më dukej e çuditshme. Nuk e di se si më erdhi, por një ditë shkova te mamaja ime dhe e pyeta: Si është María? M’u përgjigj: Është si ty. Nuk kuptova kurrë nëse për të ishte diçka e mirë, apo e keqe. Ose ndoshta të dyja bashkë. Vite më vonë binda veten që ishte një compliment.

E keni njohur Casarès?

Pas vdekjes së mamasë sime, në vitin 1980, i lashë një pusullë në një teatër në Nice ku ajo po jepte një shfaqje. Më telefonoi më vonë duke më ftuar në hotelin ku qëndronte. Shkova në kohën e drekës dhe kemi folur për rreth pesë orë të shtrira në shtrat duke ngrënë çokollata. Jemi takuar edhe herë të tjera më vonë, ishte një grua me shumë jetë.

A e vuante mamaja juaj këtë mungesë besnikërie?

Ishte e brishtë, shpesh herë nën depresion dhe me siguri që pabesitë nuk e ndihmonin. Babai im nuk e gënjeu kurrë, i kishte thënë se ishte i paaftë t’i qëndronte martesës. Në të njëjtën kohë nuk e la kurrë për shkak të betimit të bërë. Kam nisur të punoj duke sistemuar korrespondencën e tyre dhe më duhet të them se është një lloj psikanalize. Ndoshta një ditë do t’i botoj, që të kuptohet se sa kanë vuajtur të dy, sidomos gjatë periudhës së luftës.

Cili libër i Camus ju pëlqen më shumë?

“Rënia” dhe gjithashtu, edhe pse nuk është një vepër letrare, fjalimi i mbajtur në Stockholm me rastin e çmimit Nobel, kur thotë për shembull: “Jam i pasur me dyshimet e mia”. Sot të gjithë kanë opinione të prera, përfundimtare.

Mendoni ndonjëherë se ç’do të thoshte babai juaj sot, përpara gjithë kësaj rrëmuje botërore?

Mjafton të lexohet sërish vepra e tij. Thoshte se slogani do të zëvendësonte dialogun. Dhe ja ku ndodhi. Në shumë këndvështrime, ka qenë profetik.

*Albert Camus lindi në Algjeri nga prindër francezë, teksa u rrit në një lagje të varfër. Fitues i çmimit Nobel në letërsi në vitin 1957, u nda nga jeta më 4 janar 1960 pas një aksidenti automobilistik. Në romanet dhe veprat e tij filozofike ai shkroi për absurdin dhe nuk pranoi të konsiderohej si ekzistencialist. Intervista u përkthye në shqip nga Erjon Uka.

Shëmbylltyra e Princit Arbër Andrea Muzakës në kishën e Shën Thanasit në Kostur

Posted on by KultPlus

Kisha e Shën Athanasit në Kostur është një nga monumentet më të vjetra bizantine në krahinë.

Sipas shënimit të ktitorit(ndërtuesit) që ka ardhur deri në ditët e sotme në murin perëndimor të saj, kisha u ndërtua në vitet 1383-1384 nga vëllezërit Stoia dhe Theodhor Muzaka, sëbashku me murgun Dionisi. Të dy vëllezërit ishin pjesëtarë të familjes fisnike Muzaka e cila sundonte Kosturin në ato kohë para pushtimit otoman. Mbishkrimi i stilizuar gjendet mbi portën në anën perëndimore të saj. Në të shkruhet:

Άνηγέρθη και ήνεκαινίσθη εκ βάθρου κ(αί) κόπου και μόχθου ό θείος // και πάνσεπτος ναός οΰτος του έν άγίοις π(ατ)ρ(ός) ήμ(ών) Αθανασίου τοϋ Μεγάλου // κ(αί) άνιστορήθη παρά τους κτιτόρους ήγου(ν) τους παν[ευγ]ενεστάτους κυ(ρ) Στώ // ϊα κ(αί) Θεοδώρου τοϋ Μουζάκη . κ(αί) τοϋ έν Ίερο(μον)άχ(οις) Διονυσίου . αϋφθεν // τευόντ(ων) δέ τ(ών) αύτ(ών) αϋταδέλφ(ων) πα[ν]ευγενεστάτους κυ(ρ) Στώϊα. και κυ(ρ) // Θεοδώρου τοϋ Μουζάκη. άρχιερατ[εύ]οντος δέ τοϋ πανιεριοτάτου έπισκό[που] // κυ(ρ) Γαβριήλ κ(αί) πρωτ[οθρόνου] εν [ετει ςω]^Β’.

U ngrit dhe u rinovua nga themeli, me mund dhe me vuajtje, ky tempull i atit tonë të shenjtë mes shënjtorëve , Thanasit të madh,si dhe u pikturua nga murgu Dionis të zgjedhur prej ktitorëve , zotërve shumë fisnikë Stoja dhe Teodor Muzaka, kur kryepeshkop i Kosturit ishte shumë i ndrituri zot Gavril, në vitin 1383/1384.(Mbishkrimi është përkthyer nga Pr.Dr. Pëllumb Xhufi)

Shkronjat e mbrishkrimit janë të mëdha, të shkruara bukur dhe të një madhësie, me përdorim paralel të gërmave të vogla.  Ja vlen të veçohet përdorimi i llojit ou. Shkronjat e mbishkrimit duken se janë shkruar nga e njëjta dorë. Shën Athanasi, të cilit i është kushtuar ndërtimi i kishës, paraqitet i gjithi në këmbë, më i madh se shenjtorët e tjerë , në krah të hyrjes kryesore, brenda kishës.(Eugenia Dhrakopulo. Qyteti i Kastorias gjatë epokës Bizantine dhe Post Bizantine(shekulli i XII-XVI). Historia-Arti-Mbishkrimet. Kristianiki Arkeologji Shoqëria, Athinë;1997, fq 96-97).

Zakonisht në mesjetë familjet e mëdha feudale ndërtonin kishat e shenjtorëve që i konsideronin dhe si shenjtorët mbrojtës të familjeve të tyre. Në këtë rast edhe familja Muzaka nuk mund të bënte përjashtim, prandaj ka shumë gjasa që Shën Thanasi të ketë qenë shenjtori mbrojtës i kësaj familje feudale arbëre. Kisha e Shën Athanasit mbetet një momument shumë i rëndësishëm i kulturës arbëre jo vetëm për arsyen se dëshmon shtrirjen e pushtetit administrativ të familjes Muzaka në lindje të territoreve arbëre, por edhe sepse në afresket e saj mund të jetë shëmbylltyra e Princit Arbër Andrea Muzakës. Sipas Prof. Pëllumb Xhufi në librin “Nga Paleologët te Muzakajt”, në afresket e Kishës së Shën Athanasit të Kosturit gjendet i pikturuar dhe Shën Gjergji i cili në mënyrë krejt të pazakontë për ikonografinë bizantine mban një mantel që ka për dizenjo shqiponjën dykrenore, me yll në mes. Kujtojmë vazhdon Prof. Xhufi, që pas fitores mbi Vukashinin në Perister, Perandori Bizantin Joan V Paleologu i blatoi fitimtarit Andrea Muzakës, stemën perandorake, shqiponjën me krerë dhe me yll në mes. Të jetë shqiponja në mantelin e Shën Gjergjit një jehonë e këtij episodi dhe pra të jetë figura e Shën Gjergjit, hyut luftëtar aq të dashur e të adhuruar ndër shqiptarët, një shëmbëlltyrë e Despotit Andrea Muzaka? Do t’i përgjigjeshim pozitivisht kësaj pyetje edhe për faktin se që të njëjtën shqiponjë në mantelin e figurës së Shën Gjergjit në Kishën e Shën Athanasit në Kostur, e ndeshim në emblemën e Muzakajve , të egzekutuar në basoreliev në altarin e kishës së Shën Mërisë së Mezanjës edhe ajo një fondacion i Muzakajve të emigruar në Itali pas rënies së Krujës.

(Pëllumb Xhufi. Nga Paleologët te Muzakajt. Tiranë: 2009, Shtëpia Botuese 55, fq 278-279) / KultPlus.com

“CNN” me kontribut për personalitetet që vdiqën nga koronavirusi

Posted on by KultPlus

Në një artikull të fundit, “CNN” ka vendosur t’i nderojë disa prej personaliteteve publike, që kanë vdekur si pasojë e COVID-19.

Përmes një artikulli të postuar në uebfaqen e tyre zyrtare, “CNN” e ka nderuar jetën dhe karrierën e tyre, duke ia kujtuar fansave trashëgiminë që ata e kanë lënë pas.

Në listën e personaliteteve të cilët vdiqën gjatë këtij viti nga koronavirusi janë përfshirë: aktori Mark Blum, i cili vdiq në moshën 69-vjeçare, shefi i njohur i kuzhinës Floyd Cardoz, i cili ishte vetëm 59-vjeçar, dramaturgu Terrence McNally, që ishte 81-vjeçar, autorja 86-vjeçare, Patricia Bosworth, producenti muzikor Hal Willner, i cili vdiq në moshën 64-vjeçare, aktori Lee Fierro, 91-vjeçar, aktori Jay Benedict, i cili vdiq në moshën 68-vjeçare nga komplikimet e shkaktuara nga koronavirusi, ylli i muzikës jazz, Manu Dibango, vdiq në moshën 86-vjeçare, aktori dhe trajneri i dialektit 76-vjeçar, Andrew Jack dhe muzikantët, Ellis Marsalis, i cili vdiq në moshën 85-vjeçare, Adam Schlesinger, 52-vjeçar dhe John Prine, që ishte 73-vjeçar.

“Stardust”, filmi biografik për muzikantin David Bowie

Posted on by KultPlus

Tashmë janë publikuar pamjet e para të filmit biografik të ikonës së muzikës David Bowie.

Filmi me titull “Stadust” e sjell historinë e Bowiet, i personifikuar në film nga Johnny Flynn, në udhëtimin e tij të parë në Amerikë, në vitin 1971, vizitë kjo e cila thuhet se e ka inspiruar në krijimin e personalitetit të njohur si Ziggy Stardust.

Klipin e parë të filmit e ka publikuar portali “Variety” dhe në të e shohim Bowien duke i ndarë brengat rreth albumit të tij me publicistin Ron Oberman, i cili në film portretizohet nga aktori Marc Maron.

Në filmin “Stardust” luan edhe aktorja e njohur e filmave “The Hunger Games”, Jena Malone, e cila e portretizon gruan e parë të muzikantit, Angie. Regjinë e këtij projekti biografik e ka bërë regjisori i shpërblyer me çmim “Emmy”, Gabriel Range, ndërsa skenari është punuar nga Christopher Bell.

Familja e Bowie e kishte distancuar veten tërësisht nga ky film. Djali i tij regjisor, Duncan Jones, e kishte konfirmuar se nuk e kanë autorizuar realizimin e filmit “Stardust”, dhe muzika e babait të tij nuk do të përfshihej në këtë projekt.

Filmi ishte planifikuar të lansohej në kuadër të festivalit të filmit “Tribeca”, por kjo ngjarje është shtyrë për shkak të pandemisë së koronavisurit. Prandaj “Stardust” do të transmetohet përmes një portali online, ndërsa nëpër kinema do të filllojë së shfaquri në fund të këtij viti. / KultPlus.com

Kurse Online dhe falas për fëmijë në Programim, Animacion dhe Robotikë

Posted on by KultPlus


Teknologjia po ecën me një ritëm shumë të shpejt dhe ekspozimi i hershëm i fëmijëve ndaj teknologjisë mund ti përgatisë ata për karrierat e ardhshme në fusha të lidhura me teknologjinë, ose vende pune që kërkojnë zotërim të teknologjisë si çelës kryesor për sukses.   

Shkolla Universum në bashkëpunim me Universum Digital Academy në këto ditë izolimi ofrojnë – Kurse Online dhe FALAS për fëmijë 7-15 vjeç. Kurset do të organizohen në fushën e Programimit, Animacionit dhe Robotikës.

Me moton #RriNshpi mëso online & pa pagese Shkolla Universum i fton të gjithë fëmijët të bëhen pjesë e kurseve më atraktive të programimit, animacionit dhe robotikës. 

Regjistrimi bëhet përmes këtij aplikacioni https://bit.ly/356sIXc
Për info shtese rreth kurseve na kontaktoni në [email protected] apo na ndiqni në rrjete sociale facebook apo instagram.

(Shkrim i sponsorizuar nga Kolegji Universum)