Autor: KultPlus

Përktheu: Ejup Ramadani

Botues: Buzuku, Prishtinë, 2019

Recension nga Fahredin Shehu

Pakkush kishte mundur të pres nga një njeri i trajnuar në inxhinieri nga Clarkson University dhe gazetar që të krijoj beletristikë, përkatësisht roman që do të bëhet bestseller i të gjitha kohërave, i botuar nga një autor nga Katari. Abdul Aziz Al Mahmoud ka punuar edhe si redaktor përgjegjës për mediumin më të fuqishëm në Lindjen e mesme, Al Jazeera. Pas suksesit të jashtëzakonshëm si autor i këtij romani që sot po promovohet edhe ne gjuhën shqipe ai ka udhehequr edhe punëtori për shkrim kreativ, më saktësisht për shkrimin e romanit. Në Intervistën e tij të dhënë për Time of Doha, intervistuar nga Jessica Davey Quantick autori thotë:

“Mendoj se është më lehtë t’i mësosh njerëzit që të bëhen dentist se sa të jenë shkrimtarë, qëllimi im ishte që të jap udhëzim se si të flasësh për njerëzit, si të përshkruash vendet, si të kalosh nga përshkrimi në dialog si ta tërheqësh vëmendjen se si të shtosh informacion në secilin kapitull me qëllim që njerëzit të jenë të tërhequr në lexim, se si ta bësh me reale etj…”[1]

Falë përkthyesit Prof. Ejup Ramadani dhe Botuesit më të njohur për ne, Buzuku, romani Kusari nga Abdul Aziz Al Mahmoud, i ofrohet edhe lexuesit shqiptar si një dritare për ta parë dhe kuptuar më mirë një pjesë të gjeografisë së globit, e cila pothuaj asnjëherë nuk ishte pa ndikime të jashtme dhe pa trazira.

Ideja që të shkruhet një roman për një kusar dhe një periudhë plotë trazira në shekullit XIX, e shtyu autorin që të hulumtoj në dokumentat arkivore të Anglisë koloniale, pas interesimit të tij për historinë  dhe situatave politike në Gjirin persik dhe gjetjen e dorëshkrimeve të vjetra dhe librit nga shekulli XIX,  “Ishulli i piratëve”, në bibliotekën e Lincolnshire të Mbretërisë së Bashkuar e cyti që me urgjencë të filloj të hulumtoj historinë e Gjirit persik dhe e tërë puna e shkrimit të romanit Kusari i mori plotë 11 muaj.

Në atë territor dhe atë kohë puqeshin interesat e ndryshme tregëtare të Perandorisë Angleze, betejat për dominim përzërja e Portugezve, më pas edhe e Holandëzëve, tregëtia me Indinë dhe Kinën, betejat mes fuqive lokale për dominim në Gjirin Persik dhe Pirateria e ndërsjellë në vecanti pirati legjendar nga ajo zonë i njohur si Erhame ibn Xhabir e bëjnë romanin shumë interesant.

Anglia dërgon një ushtarak me origjinë aristokratike që të shkatërroj kusarinë dhe në të njejtën kohë aktivizoj Persianet the Omanin në luftën kundër Vahabizmit Saudik, i cili po gllabëronte fshat më fshat në këtë mënyrë duke e rritur ndikimin e vet, nderkaq Kusari legjendar Erhame Bin Xhabir kishte agjendën e vet, e luftonte kushëririn e vetë dhe e hedh pamëshirshëm Bishrin, të birin e tij në det sepse e preu në besë të jatin për shkak të një shjpate tepër të cmuar nga sundimtari Anglez i Indisë e që duhej t’i dorëzohej Ibrahim Pashës si dhuratë në mënyrë që të bindej në luftën kundër Vahabive.

Po ashtu edhe sfida e të birit të Kusarit, Bishrit për t’u martuar me Selvën dhe ndalesa për arritjen e sajë, një dashuri e ndaluar, nga ana e të jatit tek lexuesi shkakton melankoli, por njëkohësisht zbulon zakonin e Erhames, Kusarit dhe vendimet e tij të prera, si në rastin se asnjëherë nuk theu marrveshjet dhe asnjëhere nuk sulmoi anije me flamurin anglez.

Interesim dhe kërshëri të madhe te unë zgjoi një kapitull, kapitulli 38, i cili flet për Mehmed Ali pashën sundimtarin dhe themeluesin e Egjiptit modern si dhe delegimi i të birit të tij Ibrahim Pasha për t’i luftuar Vahabitët në territorin e Nexhdit, në Sujdhesën e Arabisë. Ibrahim Pasha kishte kalorës Shqiptarë, Arnaut (të cilët e kishin edhe slloganin qe nuk guxojnë të kthehen si humbës (këtu autori artikulon trimërinë e shqiptareve dhe njëkohësisht si autor serioz nuk tregon anshmëri për asnjë pale, por thjeshtë e shkruan një roman, i cili lexohet me lehtësi dhe me një realizëm të shquar e bindës pavarësisht se romani është fiksion epik, historik. Si dhe personazhet janë karaktere reale, gjë që, e bën romanin më interesant për ata, të cilët duan të kuptojnë pjesë nga historia faktike, për interesat e perandorisë angleze dhe zhvillimi rapid i ndikimit në jetën e njerëzve në Gji.

Editorët e Festivalit të Librit në Edinburg shkruajnë: njëra nga fuqitë e mëdha të  Al-Mahmoud si autor qëndron në aftësinë e tij që të artikuloj ndeshjen e kulturave me të njejtën simpati për të dyja palët[2].

Në roman është vështir të vecohet një protagonist, kush hero e kush patriot, sepse mbi të gjithat dominon lufta për pushtet, namë dhe pasuri. Ngritja e fuqisë Vahabiste në Arabine Saudike dhe jeta e njerëzve në një shoqëri të ndarë.

 Kapërcimi i lehtë dhe mjeshtror nga naracioni në dialog duke përshkruar skena dhe detaje realiste lexuesin e lën të mësoj për jetën, traditën, betejat, tregëtinë, dominimin, zakonet, luftën për pushtet etj.

Një roman i këtillë lehtë me një skenar të bukur mund të shndrrohet edhe në film në mënyrë që edhe vizualisht të komunikojë me audiencën.

Përgëzoj autorin dhe ne vecanti përkthyesin dhe botuesin dhe të gjithë ata që kontribuan që ky libër të komunikoj edhe Shqip.

 

Shkrimtarja Flutura Açka shprehet se gjëja që e trishton më shumë është dëshira e shqiptarëve për tu larguar nga vendi.

E ftuar në emisionin “Tempora” në RTV Ora, tha se duhet një reflektim i thellë se përse po ndodh ky fenomen.

Ndërsa u bëri thirrje shqiptarëve për të mos ia lënë Shqipërinë horrave.

Sonila Meço: Cila është dhimbja e Fluturës grua në këtë vend?

Flutura Açka: Të mendosh se kanë ikur 300 mijë dhe çdo ditë bëjnë valixhet gati, ku do shkojnë këta njerëz? Kush i pret këta njerëz? Nuk është më e bukur edhe ajo botë, ka koncesione të mëdha edhe ajo botë. Nuk është bulevard, kërkon sakrifica të jashtëzakonshme të kalosh kufirin. Kjo është gjëja që më trishton më shumë, që këta njerëz duan vetëm të ikin. Është kthyer Shqipëria në gogol. Nuk duhet të ishte kështu. Kush i çoi? Na duhet reflektim i thellë, përse ndodh?

Sonila Meço: Dëshirën për tu bërë më mirë e kemi të gjithë. Problemi është që në gjithë këtë diskutim që bëmë e dashur Flutura rrekem ta gjej të drejtën dhe se gjej dot

Flutura Açka: Ka vetëm një gjë, ne nuk mund t’ja lënë Shqipërinë horrave. Absolutisht. Çdo familje duhet të mendojë që do vijë një moment, po të ikim të gjithë kujt do t’i mbesë Shqipëria. Do thuash gjithsecili për vete. Jo, nuk mendohet kështu. Duhet të mendohet edhe për nesër. Dhe ata të viteve ’30 kanë menduar kështu siç mendoj unë tani/Faktor.al

Kur Ernest Hemingway ka qenë i ri është gjendur në shoqërinë e kolegëve shkrimtarë, dhe ka deklaruar se si ai mundet të shkruaj tregim me gjashtë fjalë.

Shkrimtarët e tjerë nuk i kanë besuar dhe kanë vendosur që situatën ta bëjnë edhe më interesante, duke vënë bast me nga 10 dollarë, që është e pamundur.

Ernest Hemingway ka marrë një pecetë nga tavolina dhe ka filluar ti shkruaj gjashtë fjalët.
Nuk ka pasur dëshirë ti lexoj me zë por pecetën ia ka dhënë koleges së parë në krah, dhe ashtu e kanë përcjellë deri te i fundit dhe kanë vërtetuar që gjashtë fjalë janë të mjaftueshme të shkruash një tregim.
Normal, tregimi ka mundur të ketë më shumë fjalë, por ky tregim na lejon neve të kuptojmë, po edhe të mund të shtojmë ndonjë gjë.

NË SHITJE, KËPUCË PËR BEBE, T’PAMBATHURA.
Ernest Hemingway është padyshim një ndër personat më interesant në historinë e njerëzimit.
Se sa i rëndësishëm është Hemingway për njerëzimin e dëshmojnë edhe garat të cilat zhvillohen çdo vit në Florida në qytetin Key West për “kopjen” e tij./KultPlus.com