Tolstoj: Shtator – nëntor 1897

Posted on by Kult Plus

Ditari në dy vëllime i Tolstojt i përgatitur nga R. F. Christian përfshin vitet (vëllim i parë)1847-1894 dhe (vëllimi i dytë) 1895-1910. Këto qindra faqe pasqyrojnë preokupimet e autorit si shkrimtar dhe zhvillimin e tij si person dhe mendimtar. Në to po ashtu gjejmë edhe qëndrimin e tij ndaj problemeve shoqërore, jetës rurale, industrializimit, edukimit dhe më vonë çështjeve religjioze dhe shpirtërore

SOT ËSHTË 22 SHTATOR, JASNAJA POLJANA.

I shkrova një letër Sonjës dje që t’i them se nuk mund të udhëhiqem në shkrimin tim nga opinionet e saj1. I shkrova nga zemra dhe me një loj ndjeshmerie. Edhe ajo e pranoi këtë me të njëjtën ndjeshmëri. Dhe e përfundova përkthimin me Langletin2. Sot kam qenë i zënë me artin, por s’mund të vazhdoj tutje me tërë këtë, pastaj u zhgënjeva me atë që tashmë kisha shkruar. Sonja erdhi sot. Gjatë natës vrava mendjen rreth ndarjes së epshit nga dashuria dhe rreth faktit se që të dyja janë nocione ekstra-sensoriale…

SOT ËSHTË 14 TETOR, JASNAJA POLJANA

Po bëhen tri ditë prej se ka ardhru Sonja. Jam vetëm me të. Ajo po merret me ca kopjime. Po më del krah bukur fort. Ende po shkruaj për artin. E rishikova kreun e dhjetë sot. Dhe e qartësova atë që ishte e paqartë. Më duhet ta kopjoj fletoren time të shënimeve, kam frikë se kam harruar shumë gjëra.

(1) Asgjë nuk e mbështet më shumë një jetë të qetë egoistike se sa të merresh me art për hir të artit. Despotët dhe zuzarët me siguri duhet ta duan artin. Kam bërë diku një shënim të tillë, por s’e mbaj mend tash…

(4) Hollësi nga Haxhi Murati: 1- Hija e një shqiponje sillet anës së një bjeshke; 2- ka gjurmë të kafshëve të egra, kuajsh dhe njerëzish në rërën anës lumit; 3- derisa ngarendin drejt maleve, kuajt hingëllijnë fort; 4- një cjap kërcen nga një shkurre ashe.

(5) Kur njerëzit jepen pas Shekspirit ose Bethovenit, ata jepen pas mendimeve dhe ëndrrave të veta të evokuara nga Shekspiri ose Bethoveni, ashtu siç njerëzit e dashuruar nuk e duan objektin e dashurisë së tyre, por atë që e evokon atë…

(7) … Folur në përgjithësi – nuk e di pse – nuk kam at ndjesinë religjioze që e kisha më parë kur e mbaja ditarin tim veç për veten time. Fakti se njerëzit e kanë lexuar atë dhe mund ta lexojnë në të ardhmen e shkatërron këtë ndjesi. Por ajo ndjesi ka qenë e çmueshme dhe më ka ndihmuar në jetën time. Duke u nisur nga sot, më 14, do të filloj të shkruaj përsëri si dikur – kështu që askush s’duhet ta lexoj gjatë jetës sime. Nëse do të ketë mendime që meritojnë të mbesin aty, do t’i kopjoj dhe do t’ia dërgoj Çertkovit…

(14) Zemërohesh me një grua, ngase ajo nuk kupton diçka, ose ajo kupton, por nuk bën atë që i thotë arsyeja. S’mund ta bëjë këtë. Ashtu siç vepron magneti në hekur dhe nuk vepron në dru, po ashtu konkluzionet e arsyes nuk janë penguese për të, nuk janë forca motivuese. Ndjenja dhe konkluzionet e arsyes janë penguese për të vetëm kur janë të transmetuara nga një autoritet, dmth ndjenja e një dëshire që duhet lënë mbrapa të tjerave. Dhe kështu ajo nuk do ta besojë ose ndjekë një nevojë të natyrshme të arsyes veç nëse është e konfirmuar nga një autoritet, por ajo do të besojë dhe ndjekë marrëzinë më të madhe përderisa çdonjëri e bën të njëjtën gjë. Nuk mund të bëjë ndryshe. Dhe ne tërbohemi. Ka shumë njerëz të tillë po ashtu – si gratë…

(18) Ngava mbrapa ndërtesave. Solla ndërmend netët që i kaloja aty dhe rininë dhe bukurinë e Dunjashës3 (S’kam pasur kurrë ndonjë lidhje dashurore me të), trupin e saj femëror të fortë. Ku është? Tashmë s’kanë mbetur veçse eshtrat e saj. Çka janë ato eshtra? Çfarë lidhjeje kanë ato me Dunjashën? Kishte një kohë kur ato eshtra përbënin pjesën e asaj qenie të pandarë që ishte Dunjasha. Por pastaj ajo qenie e ka zhvendosur qendrën e saj dhe ajo që ishte Dunjasha u bë pjesë e një qenieje tjetër, e pamatshme në masë dhe e paqashme prej meje, që unë e quaj toka. Ne s’e njohim jetën e tokës, kështu që e quajmë të vdekur, ashtu siç një insekt që jeton veç për një orë e konsideron trupin tim të vdekur, ngase nuk sheh lëvizjen e tij…

Letra drejtuar për në Stokholm4 është shtypur.

SOT ËSHTË 16 TETOR, JASNAJA POLJANA

Dje nuk shkrova në ditar. Shëndeti është përmirësuar bukur mirë. Sonja ende po punon goxha shumë me mua dhe po më del krah5. Një letër nga Olga Dieterich6 dhe një nga Çertkovi. Natyrisht ai – prandaj edhe të tjerët – ka kaluar një periudhë të vështirë. Dje mbrëma dhe sot desha të vazhdoja me Haxhi Muratin. Fillova diçka. Dukej goxha mirë, por nuk vazhdova ngase s’e kisha nën kontroll të plotë. S’duhet ta prish, duke e bërë me zor. Gazeta e Petersburgut ende s’e ka botuar letrën time7.

Shënime: (1) Kam vënë në letër shumë shqyrtime dhe rregulla që, po u mbajtën në mend, do të siguronin një jetë të mirë. Po, ka tepër rregulla dhe është e pamundshme të mbash në mend gjithmonë të gjitha. E njëjta gjë është me artin e sajuar. Tepër rregulla dhe e pamundshme të mbash në mend të gjitha ato. Arti duhet të vijë nga brenda dhe të udhëhiqet me ndjenjë…

SOT ËSHTË 21 TETOR, JASNAJA POLJANA

I mora bocat e artikullit të Zdrukthëtarit nga Lajmëtari verior dhe nisa të shkruaja një parathënie…

SOT ËSHTË 10 NËNTOR, JASNAJA POLJANA

Kam bërë goxha jetë këtyre dy javëve. Ende duke bërë të njëjtën punë. Mendoj se do ta mbaroj. Sot i shkrova ca letra dhe në mesin e tyre një për Grotin, ku i kërkova të bëjë radhitjen8. Sonja ka qenë këtu; u nis për në Moskë nga Pirogovo, ku ishim bashkë. Qe bukur aty. Prej se jam kthyer më dhemb shpina dhe kam ethe në mbrëmje.

Aleksander Petroviçi është këtu, duke shkruar. Shkova te Jasenki sot me Ljoven dhe ai zuri një muhabet të lezetshëm rreth kulturës. S’do të ishte shok i keq, sikur të mos ishte për atë emëruesin e paanë mbrapa një numëratori tejet të vogël.

Sot i shkrova nëntë letra. Vetëm edhe një më ka mbetur, ajo për Kilkovin. Biznesi dhe gjendja e tij janë të tmerrshme9. Mikajla Novikovi ishte këtu, edhe një fshatar nga Kazani, një poet.

Mendova: (1) Gjendja e njerëzve që janë të trullosur nga religjioni i rremë është po ajo tifozllëkut të njeriut të verbër: sytë e tij janë të fashuar, dikush i kap për krahu dhe i sill rrotull. Pastaj lirohen. Kështu është për këdo. Nuk lirohen derisa të jetë bërë e gjithë ajo…

Eca mespërmes fshatit, duke shikuar nëpër dritare. Varfëri dhe injorancë ngado dhe mendja me shkoi te skllaveria e dikurshme. Për atë të ishte dikur mund të gjesh shkakun, mund të shohësh vargonjtë që mbanin të lidhur njerëzit, por tash këtu s’ka kurrfarë vargonjsh – dhe në Evropë ka vetëm qime, por po aq sa ato që kishin lidhur Guliverin. Në vendin tonë ene mund të shohësh litarë,ose sidoqoftë spango, ndërsa andej tutje ka veç qime, por ato i mbajnë ata aq shtrëngueshëm se populli gjigant s’mund të lëvizë. Shpëtimi i vetëm është të mos shtrihen, të mos shkojnë të flenë. Mashtrimi është aq i madh dhe aq dinak shpesh i sheh njerëzit e vërtetë të cilëve ua kanë pirë gjakun dhe janë shkatërruar i mbrojnë gjithë pasion gjakthithësit e tyre dhe i sulmojnë ata që janë kundër tyre. Me ne është Cari.

12 NËNTOR, JASNAJA POLJANA

Pjotr Osipovi erdhi sot: ‘aty ku jetojmë ne kanë nisur të shesin indulgjenca’. Vladimiri i Virgjër ishte aty dhe plaku i katundit ishte urdhëruar të çonte njerëzit në kishë10. Ljova ka gjetur minerale dhe i duket krejt e natyrshme që njerëzit të jetojnë nëntokë, nga frika për jetët e tyre, derisa të gjejë të ardhurat11. Pardje kishte ardhur një telegram nga Tanja që thoshte se e kanë ndalur atje. Mezi po pres të kthehet. Gjëja më e rëndësishme është se kam ndarë mendjen të shkruaj Apelin: nuk mund ta shtyj për më vonë. Sot e rishikova artikullin shkencor. Tash është mbrëmje. Kam bërë dy versione të Apelit dhe më duhet të punoj në to.

Shënime:

1) Ajo e kishte kundërshtuar fuqishëm Tolstoin që t’i dërgonte letrën shtypit suedez, për shkak të abuzimit të shfrenuar të qeverisë ruse.

2) Përkthimi në suedisht i letrës së Tolstoit drejtuar shtypit suedez, i bërë nga një suedez që atokohë ishte në Jasnaja Poljana.

3) Në të vërtetë ekzistonin tri Dunjasha në mesin e banorëve të shtëpisë së Tolstoit. Mendohet se Tolstoi i referohet këtu Jevdokija Nikolajevna Orekovës, shërbyese pas së cilës ai ishte dhënë fort një kohë.

4) Letra e Tolstoit përkitazi me çimimin Nobel e botuar në Stockholms Dagblad në tetor.  

5) Pavarësisht marrëdhënieve të tyre të acaruara, Sonja po e ndihte të shoqin duke kopjuar artikullin Çka është arti?

6) Motra e vogël e gruas së çertkovit, që u martua me Andrej Tolstojn më 1899.

7) Letra e tij rreth kongresit misionar të Kazanit. Në të vërtetë ishte botuar një ditë më parë.

8)Të Çka është arti?, që duhej të shtypej në gazetën e Grotit, Probleme të filozofisë dhe psikologjisë.

9) Kopisti A. P. Ivanov.

10) referencë në prishjen e martesës së Kilkovit.

11) P. O. Zjabrevi, ish nxënës në shkollën e Tolstojt, i kishe treguar rreth një procesioni të murgjve që bartnin një ikonë të Vladimirit të Virgjër përmes famullive lokale dhe shisnin indulgjenca.

/Marrë nga ‘Tolstoy’s Diaries, Volume 2’, Charles Scribner’s Sons, 1985

/Gazeta Express

Zhan-Zhak Ruso: Fyerjet janë argumentet e përdorura nga ata që janë gabim

Posted on by Kult Plus

Jean-Jacques Rousseau (Zhan-Zhak Ruso) i quajtur “Filozofi i Gjenevës”, ishte dijetar dhe shkrimtar.

Ai lindi më 28 qershor 1712 në Zvicër dhe vdiq më 2 korrik 1778.

Filozofia e tij politike ndikoi në Revolucionin Francez, si dhe në zhvillimin e mendimit politik, sociologjik, dhe arsimor bashkëkohor.

Rousseau ishte gjithashtu kompozitor i suksesshëm; autor i 7 operave, si dhe muzikë zhanresh të tjera; ai dha ndihmesë në muzikë edhe si teoricien.

Gjatë periudhës së Revolucionit Francez, Ruso, me idetë e tij, ishte filozofi më popullor mes anëtarëve të Klubit Jakobin.

Shkrimet e tij autobiografike – përbëjnë fillimin e zhanrit të autobiografisë siç njihet sot.

Rousseau u varros si një hero kombëtar në Panteonin në Paris, në vitin 1794, 16 vjet pas vdekjes.

25 thenie nga Jean-Jacques Rousseau

1. “Personi i parë që rrethoi me gardh një copë tokë, pastaj u tha njerëzve se ishte e tija dhe ata e besuan, u bë themeluesi i vërtetë i shoqërisë civile.

Nga sa shumë krime, luftëra, vrasje, mizori raca njerëzore do të kishte shpëtuar sikur një person të kishte dalë e ta rrëzonte gardhin, dhe t’u thoshte të tjerëve: ‘Mos e besoni këtë mashtrues’.

Ju jeni të humbur nëse harroni se frutat e dheut u përkasin të gjithëve dhe toka asnjërit!” -“Social Contract”, Jean-Jacques Rousseau

2. Të gjitha fatkeqësitë e mia vijnë nga që kam pasur mendim tepër të mirë për miqtë e mi.

3. Edhe pse modestia është e natyrshme për njeriun, ajo nuk është e natyrshme për fëmijët.

Modestia fillon vetëm me njohjen e së keqes.

4. Durimi është i hidhur, por fryti i tij është i ëmbël.

5. Çdo njeri ka të drejtë të rrezikojë jetën e tij në mënyrë që ta mbrojë atë.

Është thënë ndonjëherë se një njeri që hidhet nga dritarja për të shpëtuar nga një zjarr është fajtor për vetëvrasje?

6. Fyerjet janë argumentet e përdorura nga ata që janë gabim.

7. Njerëzit të cilët dinë shumë pak janë zakonisht oratorë të mëdhenj, ndërsa njerëzit të cilët dinë shumë, flasin pak.

8. Mirënjohja është një detyrë që duhet të paguhet, por që askush nuk ka të drejtë ta presë këtë.

9. Gënjeshtra ka një pafundësi kombinimesh, por e vërteta ka vetëm një mënyrë për të qenë.

10. Është një mani e filozofëve të të gjitha moshave për të mohuar atë që ekziston dhe për të shpjeguar atë që nuk ekziston.

11. Ne kemi të lindur të dobët, ne kemi nevojë për forcë: të pafuqishëm, ne kemi nevojë për ndihmë; qesharakë, ne kemi nevojë arsye.

E gjitha që na mungon në lindje, e gjitha që ne kemi nevojë kur vjen puna te pasuria e njeriut, është dhuratë e arsimit.

12. Personi i cili ka jetuar më shumë nuk është ai me më shumë vite, por ai me përvojat më të pasura.

13. Unë i urrej librat; ata vetëm na mësojnë të flasim rreth gjërave për të cilat nuk dimë asgjë.

14. Unë mund të mos jem më i miri, por të paktën jam i ndryshëm.

15. Unë gjithmonë kam thënë dhe menduar se gëzimi i vërtetë nuk mund të përshkruhet.

16. Për të duruar, është gjëja e parë që një fëmijë duhet të mësojë, dhe atë që ai do të ketë më nevojë të dijë.

17. Natyra nuk na mashtron, jemi ne që e mashtrojmë veten.

18. Njeriu ka lindur i lirë, dhe ai është kudo në zinxhirë.

19. Ç’është lumturia? Një llogari bankare të mirë, një kuzhinier të mirë, dhe një tretje të mirë.

20. Është shumë e vështirë për të menduar fisnikërisht kur dikush mendon vetëm për të fituar jetesën.

21. Ne nuk e dimë se çfarë është me të vërtetë fat i mirë apo i keq.

22. Ata që janë më të ngadalshëm në marrjen e një premtimi janë më besnikë në kryerjen e tij.

23. Sado natyral talenti i njeriu mund të jetë, akti i të shkruarit nuk mund të mësohet i gjithi përnjëherë.

24. Unë mbeta për një kohë të gjatë fëmijë, dhe jam ende fëmijë në shumë aspekte.

25. Çfarë diturie mund të gjeni e cila të jetë më e madhe se sa mirësia? / KultPlus.com

Festa e grurit në Apoloni sjell gjithçka si dikur në lëmin e fshatit

Posted on by Kult Plus

Qyteti antik i Apolonisë u kthye këtë fundjavë në epiqendër të festës së grurit, një traditë e bashkisë së Fierit prej disa vitesh.

Në hapësirat e Apolonisë pranë fshatit Pojan, qindra qytetarë, por edhe turistë të huaj u bënë pjesë e kësaj feste bashkë me dhjetëra fermerë, kultivues gruri dhe prodhues buke.

Vajzat e reja të veshura me veshjet tradicionale dhe me kurora gruri në kokë i dhanë më shumë hijeshi kësaj feste. Tingujt e muzikës i shoqëruan të pranishmit teksa këndonin dhe kërcenin vallet popullore të zonës.

I pranishëm ishte edhe kryebashkiaku i Fierit, Armando Subashi i cili premtoi se tradita do të vijojë.

Fëmijët ishin pjesa më e gëzueshme e festës ndërsa prindërit ishin kujdesur t’i vishnin me veshje tradicionale popullore apo edhe me simbolet e ngjyrat e grurit. Aktivitetet për ta ishin të larmishme ndërsa nuk munguan fotot familjare për ta vendosur këtë ditë në albumin e kujtimeve.

Po aq e bukur dhe ndoshta me shumv nostalgji ishte festa e grurit për komunitetin fierak që jeton jashtë vendit. Të ardhur në vendlindje pvr pushime, shumë prej tyre u bashkuan me festimet.

Ky aktivitet unik solli në qendër të vëmendjes produktet e freskëta të zonës, traditat bujqësore dhe vlerat kulinare të trashëguara brez pas brezi.

Gjithashtu kjo festë promovon punën e fermerëve dhe pasurinë e produkteve vendase. Pjesë e festimeve ishin edhe panairet me produkte organike, aktivitetet kulturore dhe artistike, të cilat krijuan një atmosferë festive.

Festa e grurit, me një histori gati 50-vjeçare në Myzeqe i solli të gjitha si dikur bukën dhe grurin e ri, lëmin e fshatit dhe mekanikën, këngët dhe vallet, bibën në saç dhe dhallën e ftohtë.

Një banore nga Pojani shprehet se “për festën e grurit myzeqaret kanë krijuar prej vitesh, një nga recetat kulinare më autentike dhe më me shije: bibën në saç. Biba në saç shoqëron gjithë fushatën e korrjes dhe shirjes së grurit. Kjo recetë e trashëguar nga gjyshet dhe nënat tona gatuhet thuajse në çdo familje myzeqare që korr grurë”.

Një tjetër banor tha se “tashmë në zonën tonë kjo festë është kthyer në traditë dhe çdo vit festohet edhe më bukur. Festa sot në Apoloni i shërben jo vetëm promovimit të produkteve vendase, por edhe promovimit të turizmit”.

Një vend të veçantë në “Festën e grurit” zuri edhe parada e autokombajnave, mjeteve korrëse të grurit, me anë të të cilave fermerët e kësaj zone edhe duan të mbajnë gjallë traditën edhe të shtojnë sipërfaqet e tokave të mbjella me grurë.

“Festa e grurit” është një nga festat më të mëdha që organizon bashkia e Fierit në kuadër të promovimit të traditës myzeqare. E zhvilluar në muajin qershor të çdo viti dhe e shoqëruar me ritualet festive të krijuara gjatë shekujve, kjo festë vendore përbën tashmë një tjetër vlerë të shtuar të turizmit kulturor.

Themeluesi i “Telegram” ua lë pasurinë prej 17 miliardë dollarësh 106 fëmijëve të tij

Posted on by Kult Plus

Themeluesi i platformës më të madhe të mesazheve “Telegram”, Pavel Durov ka njoftuar se dëshiron ta ndajë pasurinë e tij të madhe – e cila vlerësohet në 17,1 miliardë dollarë – në mënyrë të barabartë midis 106 fëmijëve të tij.

Sipërmarrësi 40-vjeçar tha per gazetën franceze “Le Point” – se është babai biologjik i gjashtë fëmijëve dhe se ka dhuruar spermën e tij në mënyrë anonime për lindjen e mbi 100 fëmijëve në 12 vende të ndryshme.

Durov filloi të dhuronte për të ndihmuar një mik, por më pas zgjodhi të mos e zbulonte identitetin e tij në shumicën e rasteve.

“Dua ta bëj të qartë se për mua nuk ka dallim midis fëmijëve të ngjizur natyrshëm dhe atyre të lindur falë donacioneve të mia. Të gjithë janë fëmijët e mi dhe do të kenë të drejta të barabarta”, tha themeluesi i “Telegram”.

Durov tha që asnjë nga fëmijët e tij nuk do të jetë në gjendje të përfitojë nga trashëgimia e tij para 19 qershorit 2055.

“Dua që ata të rriten si njerëz të zakonshëm, të bëjnë rrugën e tyre, të zhvillojnë vetëbesimin, të mësojnë të krijojnë dhe të mos mbështeten te paratë”, tha Durov. /atsh/ KultPlus.com

Grace Paley: Dy tregime

Posted on by Kult Plus

Grace Paley (1922 – 2007), shkrimtare amerikane, mësimdhënëse dhe aktiviste politike.

NË KËTË QYTET, POR NË NJË GJUHË TJETËR, HALLA IME REFUZOI TË MERTOHEJ ME BURRIN TË CILIN TË GJITHË DONIN QË AJO TA MARTONTE

Gjyshja ime u ul në karrige. Ajo tha, Kur shtrihem natën nuk mund të pushoj, eshtrat e mia po e shtyjnë njëri-tjetrin. Kur zgjohem në mëngjes i them vetes, Çka? A kam fjetur? Zoti im, ende jam këtupari. Do të mbes në këtë botë përgjithmonë.

Tezja ime po e ndreqte shtratin. Shiko, gjyshja jote, ajpo nuk djersin. S’është nevoja të lahet asnjë gjë – çorapet, nënkëmishat, çarçafët e saj. Nuk mund të marrësh vesh nga kjo se çfarë jete ka pasur ajo. Nuk ka qenë jetë. Ka qenë torturë.

A nuk na do ajo neve? pyeta unë.

A ju do juve? bëri tezja ime. Çka vlen më shumë? ju fëmijët. Kushëriri juaj në Connecticut.

E pra. A s’e bën kjo të lumtur?

Tezja ime tha, Ah, çfarë ka parë ajo!

Çka? pyeta. Çfarë ka parë?

Do të ta them një ditë. Po një gjë do të ta them qysh tash. Mos e bart flamurin kryesor. Kur të rritesh, do të marrësh pjesë në ndonjë demonstratë, apo grevë, apo diçka tjetër. S’është nevoja ta bësh ti, lëre dikë tjetër ta bartë.

Ngase Russya e kishte bartur flamurin, a është kështu? pyeta.

Ngase ai ishte vetëm çunak, vetëm shtatëmbëdhjetë vjeç. Fikall vetëm, gjyshja jote e mori nga rruga – ishte i vdekur – e solli në shtëpi me qerre.

Çfarë tjetër? pyeta.

Babai im hyri në dhomë. Ai tha, Tekembrmja ajo ka jetuar,

A s’ke jetuar edhe ti, po ashtu?, pyeta tezen time.

Mandej gjyshja ime preku dorën e saj. Sonia. Një arsye pse s’mbyll sy natën është se mendoj për ty. Ti e di këtë. çka do të ndodhë? Ti s’ke jetë.

Gjyshe, pyeta, si do të bëhet me ne?

Tezja ime psherëtiu. Vajzë e vogël. Loçkë, hajde të ecim pak.

Në tryezën e bukës njeri s’foli. Kështu që e pyeta edhe njëherë: Sonia, më thuaj jo ose po. a ke jetë ti?

Ha! bëri ajo. Po deshe ta dish përnjëmend, lexoje Dostojevskin. Pas kësaj të gjithë qeshën me të madhe.

Mamaja ime solli çaj dhe reçel.

Gjyshja ime na e tha të gjithëve në surrat, Pse po qeshni?

Por tezja ime tha, Qesh!

NËNË

Një ditë po dëgjoja radion në valët Am. Dëgjova një këngë: ‘Oh, Po digjem nga malli të shoh time më në hyrje’. Për atë Zot! thashë, e kuptoj këtë këngë. Shpesh jam djegur nga malli të shihja mamanë time në derën e hyrjes. Thënë të vërtetën, ajo qëndronte shumë shpesh në dyer të ndryshme të hyrjes duke m’i ngulur sytë mua. Ajo u ndal një ditë, thjesht ashtu, para derës, me errësirën e hajatit mbrapa saj. Ishte Dita e Vitit të Ri. Ajo tha tritshëm, Nëse ti kthehesh në shtëpi në orën katër të mëngjesit kur je shtatëmbëdhjetë vjeçe, në çfarë kohe do të kthehesh kur të bëhesh njëzet vjeçe? Ma bëri këtë pyetje pa shaka, apo qëllim. Kishte nisur me përgatitjet merakosëse të vdekjes. S’do të ishte e pranishme, mendoi ajo, kur të bëhesha njëzet. Kështu që bëhej kureshtare.

Njëherë tjetër qëndroi në derën e hyrjes së dhomës sime. Sapo e kisha botuar një manifest politik ku sulmoja pozicionin e familjes në Bashkimin Sovjetik. Ajo tha, Shko fli për hatër të zotit, budallaçkë e dreqit, ti dhe idetë e tua komuniste. I kemi parë ata tashmë, babi dhe unë, më 1905. I kemi marrë me mend të gjitha.

Në derën e kuzhinës ajo tha, Kurrë s’e mbaron vaktin tënd. Sorollatesh pa pikë kuptimi. Çka do të bëhet me ty?

Pastaj vdiq.

Natyrisht gjithë pjesën tjetër të jetës sime digjesha nga malli ta shihja, jo vetëm në hyrje, në një numër të madhe vendesh – në dhomën e ngrënies me hallat e mia, në dritare duke parë lart e poshtë bllokut, në kopshtin e fshatit mes zinieve dhe tageteseve, në dhomën e ndejes me tim atë.

Uleshin në karrige të rehatshme të veshura me lëkurë. Dëgjonin Mozartin. Shikonin njëri-tjetrin të habitur. Atyre iu dukej se thjesht kishin hipur në barkë. Thjesht i kishin mësuar fjalët e para në anglisht. Atyre iu dukej se ai thjesht i kishte, në mënyrë krenare, dorëzuar një provim 100 për qind korrekt profesorit amerikan të Anatomisë. Dukej sikur ajo thjesht e kishte lënë dyqanin për kuzhinën. Do të doja ta shihja në hyrjen e dhomës së ndejes.

Ajo u ndal aty për një minutë. Pastaj u ul mbrapa tij. Zotëronin një gramafon të shtrenjtë. Po e dëgjonin Bachun. Ajo i tha atij, Fol me mua një çikëz. S’po flasim edhe aq më.

Jam i lodhur, tha ai. S’e sheh? Kam takuar të paktën tridhjetë veta sot. Të gjithë të sëmurë, të gjithë fol fol fol fol. Dëgjo muzikë, tha ai. Mendoj se një kohë ke pasur ton të mrekullueshëm. Jam i lodhur, tha ai.

Pastaj ajo vdiq.

/Marrë nga Grace Paley, ‘Collected Stories’, Ferrar, Straus and Giroux, 2007

/Gazeta Express

Li Po: Duke kujtuar Trevat e Lindjes

Posted on by Kult Plus

Li Po (19 maj 701 – 30 nëntor 762), poet kinez, konsiderohet ndër poetët më të mëdhenjtë e dinastisë Tang, bashkë me Tu Fu-në dhe Bai Juyi-n, e po ashtu edhe të tërë letërsisë kineze

1.

Kohë e gjatë prej se jam kthyer

te Trevat e mia të Lindjes:

Sa shumë herë

kanë çelur trëndafilat?

Tufat e tyre të bardha a janë

a janë rritur dhe fishkur

dhe hëna e tyre e ndritshme

a perëndon në mesin e të huajve?

2.

Po tash 

do t’i marr valltaret e dukës Hsieh:

Me një këngë të trishtë

do të lëmë turmën

dhe do ta thërrasim 

te Trevat e Lindjes,

të shkërmoqim portën e hyrjes,

të shkapërdajmë retë e bardha!

Trevat e Lindjes, ose Bjeshkët e Lindjes, ndodhen në provincën Chekiang, që në ato kohë quhej Yüeh; ku Duka i madh Hsieh An, 320-82 e.s. kishte jetuar në rininë e tij dhe të cilën e kishte dashur gjithmonë. Hsieh An, me dashurinë për fshatin e tij ashtu si edhe për studimet, por duke i dalë në ndihmë vendit kur ia kishte nevojën, ku ishte përgjegjës për një fitore vendimtare ndaj pushtëuesve barbarë, ishte tipi i favorizuar kinez i heroit. Një tregim karakteristik për të thotë se njëherë ai ishte duke luajtur shah (wei-ch’i, zakonisht i njohur në Perëndim me emrin e tij në japonisht, go) kur lajmi i fitores, e arritur nga vëllai i tij i vogël dhe një nip që komandonte në fushë nën drejtimin e tij, i ishte sjellë atij; ai e shikoi lajmëtarin dhe vazhdoi lojën. I pyetur se çfarë e kishte bërë të përmbahej, ai kishte thënë, ‘Fakti se djemtë e mi e kanë mposhtur armikun’; por iu gëzua asaj fitoreje pasi që mbaroi lojën.

Ka një legjendë, mbase e paregjistruar deri në kohën e poezisë së Li Po-së, që thotë se ky dukë i kisht erekrutuar vajzat e bukura valltare për banketin e tij nga një ‘shpellë trëndafili’, si të ishin njëmend përrallore, afër shtëpisë së tij në Trevat e Lindjes; por duket të jetë më e gjasshme që Li Po, më parë se t’i referohet kësaj legjende, legjenda mund të ketë lindur si një interpretim i kësaj poezie. ‘Trëndafilat’ nuk përmenden kurrë në poezinë kineze të asaj kohe e më herët, me aq sa kam mundur të vërej, madje jo deri te ndikimi i vonshëm perëndimor; por kjo është njëra prej katër herave kur Li Po iu referohet në poezitë e tij: dy prej të tjerave të rritura në një mur jashtë dritares dhe një tjetër e rritur në një shteg shkëmbor; të gjitha këto duken ngushtësisht perëndimore dhe jo-kineze – poezia kineze s’e posedon asnjë prej simboleve të trëndafilit në traditën e saj.  

Origjina e këtij simbolizmi, megjithëse shumë e vjetër në poezinë greke, duket të jetë persiane; emri grek për lulen, nga i cili ky i yni na vjen përmes latinishtes, sigurisht është persian në zanafillp po ashtu si edhe emrat e tjerë në gjuhët e tjera. (Emri kinez duket të jetë huazim, po ashtu, por nga cula gjuhë nuk mund ta di). Andaj duket se kjo poezi e Li Po-së dhe ato të tjerat ku përmenden trëndafilat, janë në mesin e shembujve të rrallë ku mund të themi se ka diçka jo-kineze nga origjina e kësaj familjeje dhe vendit të tij të lindjes, në Perëndimin e Largët.

Poezia ka shkatuar një mori problemesh në veprën e Li Po-së, si ai besimi i një kohe se vendi i tij i prejardhjes ishte Trevat e Lindjes (sado që ai në të vërtetë nuk thotë ‘mia’ në tekstin në origjinal, përveçse tërthorazi). Duka Hsieh, po ashtu, më i përmenduri në veprën e tij, nuk është ai për të cilin folën, por poeti i tij i preferuar dhe njëri prej pionerëve më të mëdhenj të ‘poezisë natyrore’ në Kinë – Duka Hsieh Ling-yün, që ka jetuar në shekujt katër dhe pesë dhe ka qenë një ekscentrik i njohur, po ashtu i asociuar me trevën Yüeh nga Li Po.

/Marrë nga Li Po and Tu Fu, “Poems”, (Selected and translated by Arthur Cooper), Penguin Books Ltd, 2013

/Përkthimi: Gazeta Express

Dita e Liqenit të Ohrit

Posted on by Kult Plus

21 qershori tradicionalisht shënon fillimin e sezonit të plotë turistik në tri bashkitë që rrethohen nga Liqeni i Ohrit – Struga, Ohri dhe Pogradeci.

Për herë të parë Dita e Liqenit të Ohrit është shënuar në vitin 2002, me qëllim kontribuimin në mbrojtjen e pasurisë natyrore dhe kulturore të rajonit, si dhe përafrimin e mëtejshëm të banorëve në të dyja anët e liqenit.

Vendi mikpritës i manifestimit qarkullon nga njëra bashki te tjetra, por mesazhi është gjithmonë i njëjtë: ngritja e vetëdijes të opinioni për bashkëpunim sa më të madh të qytetarëve dhe të pushtetit për mbrojtjen e basenit të liqenit të Ohrit, si pasuri e pazëvendësueshme natyrore.

Kur të më jesh e zemëruar

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Lasgush Poradeci

Ti m`u rrëfeve për sëpari shkrepëtimtare në stoli,
Un` ëndërrova se në zemër po më valon një mall i ri.
O, ç’ka që m`u venit qipalla me kaq të ngjethur të pafaj?
Haj!shkretëtirë-e-zemrës`s`ime! Dhe haj! e zeza jetë,haj!

Posi një yll i perënduar më pate humbur gjithë më larg…
Nga malli yt i thura fjalët gjith sërë-sërë-e-varg-e-varg;
E çdo mendim e pata tretur vetëm n`ërgjënd e në flori,
O,vashë-e lotit të zhuritur që vetëtin nër syt` e mi.-

Prej largësisë së pa anë kalon durimi mot-me-mot…
Pas kaqe kohë dhemshurije,ndaj vëndi-i lum as eja sot!
Në gjirin t`ënd të llaftaruar m`a lerë mëndjen t`a humbas,
Të ndjej si zemra më gatohet plot me dëshir` e plot me gas.
Ti buzëqesh-më-zilitare,e më çkëlqe si vetëtim,
E më vështro me sy pëllumbi drejt mun në fund të shpirtit t`im;
Se gazi-i-kthjellt` i lumtërisë, që çel si lulja në mëngjes,
Si lule-e pastër do më mbijë në krahruar mun në mes:
Kur të më jesh e zemëruar, më shpirt të vrarë-e varfnjak,
N`e mbajç në zemër zembëratën, prej helmit t`ënd s`do heq aspak;
S`do psherëti n`e lënc të vdesë,a në `m`a thënc,në mos m`a
thënc:
Mjafton një mvrejtje-e buzës s`ate,që të më bësh të prishem
menc./ KultPlus.com

Shtegu i Ngjyrave, 13 kilometra të paharrueshëm nga Shishtaveci, në Çajë

Posted on by Kult Plus

 Parku Natyror Korab-Koritnik, i shtrirë në një lartësi mbi 1300 metra mbi nivelin e detit, në çdo stinë të vitit vijon të vizitohet nga turistët.

Drejtori i Administratës së Zonave të Mbrojtura Kukës, Lefter Gjana, tha sot për ATSH-në se “gjatë periudhës janar-qershor 2025 ky park është vizituar nga rreth 10 250 vizitorë vendas e të huaj”.

Sipas tij, shtegu më i frekuentuar ka qenë Shtegu i Ngjyrave, që fillon nga Shishtaveci, deri në Çajë dhe është rreth 13 km, si dhe shtegu Brekije-Maja e Gjallicës.

Shtegu i Ngjyrave është pjesë e High Scardus Trail, shteg që kalon përgjatë kufirit të tre shteteve: Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoni, me gjatësi 495 km. Scardus është emri latin i shtegut, që do të thotë “shumëngjyrësh”, për faktin që përgjatë shtegut kalohet në kullotat alpine më të mëdha në Evropën juglindore, në të cilat gjatë periudhës së pranverës mund të gjesh lule të shumëllojshme.

Lulja më e veçantë që mund të hasësh gjatë këtij shtegu është Zambaku shqiptar (Lilium albanicium), një bimë endemike, e cila klasifikohet si bimë e llojit të rrezikuar.

Nga qershori, deri në fund të gushtit livadhet alpine janë të mbushura me lule të shumëllojshme, ku turistët fiksojnë në aparatet e tyre fotografikë momente të paharrueshme.

Emanuel Pjetri, guidë turistike në Pukë, tha për ATSH-në se ”muaji qershor ka shënuar një fluks të lartë të të pasionuarve pas ngjitjeve në mal, krahasuar me muajin qershor të vitit të kaluar. Këtë fundjavë shoqërova një grup të pasionuarish pas ngjitjeve në mal prej 65 personash, disa prej të cilëve e kishin për herë të parë ngjitjen në këtë shteg dhe mbetën të mahnitur pas bukurive të kësaj zone”.

Shumica e turistëve që ngjiten në Shtegun e Ngjyrave janë vendas, por edhe nga Kosova dhe vende të ndryshme të botës.

“Për të shkuar në këtë shteg nisja bëhet nga stani i Hoxhës në Novosejë për në majën e Kallabakut, 2174 m ku fillon dhe Shtegu i Ngjyrave, ku sidomos në këtë stinë ofron një pamje shumë mbresëlënëse. Kthimi pastaj bëhet në fshatin Çajë”, tha Pjetri.

Do të vij

Posted on by Kult Plus

Poezi e shkruar nga Drita Çomo

Do të jetë mëngjes dhe unë do të vij patjetër,
Pas avullit të xhamave ti më prit.
Do më ketë rënë pluhur mimozash në flokë,
Dhe pluhur dashurie në shpirt.

Do dalë dielli dhe do të jetë ngrohtë,
Avujt e ëndrrave do shkrijnë ngadalë.
Ne do të presim pranë tyre pa folur,
Gjersa të behen të qarta, të qarta si kristal.

Pastaj s’do ketë më as mëngjes, as botë,
Do jemi vetëm unë dhe ti.
Ti do më prekësh me gishta në flokë,
Në pluhur mimozash dhe dashurish. / KultPlus.com

Botohet libër për Ibrahim Rugovën në Itali

Posted on by Kult Plus

Një botim i ri kushtuar jetës dhe veprës së Presidentit historik të Kosovës, Ibrahim Rugova, është publikuar së fundmi në Itali, duke sjellë para lexuesve italianë figurën e liderit që udhëhoqi popullin e Kosovës drejt pavarësisë përmes rrugës së rezistencës paqësore.

Libri, i shkruar nga ambasadori Vehbi Miftari dhe përkthyer në italisht nga Giovanni Firera, vjen si një vlerësim i thellë për kontributin e Rugovës në ndërtimin e identitetit shtetëror të Kosovës. Ky botim është rezultat i një bashkëpunimi të frytshëm me shtëpinë botuese “Editrice Morrone” dhe intelektualin Carlo Morrone, të cilët ndihmuan në ndërtimin e një “ure kulturore” mes Italisë dhe Kosovës.

Ibrahim Rugova, i lindur në Cerrcë më 1944, ishte një intelektual, shkrimtar dhe kritik letrar që u bë një figurë qendrore në historinë e re të Kosovës. Në vitet ’90, ai udhëhoqi një lëvizje të gjerë popullore për pavarësi nga Jugosllavia, duke mbështetur fuqishëm rezistencën paqësore dhe duke u frymëzuar nga figurat botërore si Mahatma Gandhi dhe Martin Luther King. Megjithë kritikat që mori për qëndrimin e tij të moderuar, Rugova arriti të ndërkombëtarizojë çështjen kosovare dhe të sigurojë mbështetje të gjerë diplomatike për të drejtat e popullit të tij.

“Jam i nderuar që u përzgjodha për përkthimin dhe publikimin e këtij libri në Itali, për njeriun që ndihmoi të ndryshojë fatin e një kombi të lirë”, shkruan përkthyesi Giovanni Firera, duke theksuar rëndësinë e ruajtjes së kujtimit dhe vlerave që përfaqëson figura e Rugovës.

Ky botim vjen si një hap domethënës për promovimin e historisë dhe kulturës së Kosovës në Evropë, duke e prezantuar Ibrahim Rugovën jo vetëm si një udhëheqës politik, por si një simbol të dinjitetit dhe dialogut në përpjekjet për vetëvendosje./KultPlus.com

“Fëmijët tuaj nuk janë fëmijët tuaj”

Posted on by Kult Plus

Nga Khalil Gibran

Fëmijët tuaj nuk janë fëmijët tuaj.
Ata janë bijtë dhe bijat e mallit për jetën për veten e tyre.
Ata vijnë nga ju, por jo nga ju,
Dhe megjithëse janë me ju, nuk ju përkasin.
Ju mund t’u jepni atyre dashurinë tuaj, por jo mendimet tuaja,
Sepse, ata kanë mendimet e tyre.
Ju mund të mbërtheni trupat e tyre, por jo shpirtrat e tyre,
Sepse, shpirti i tyre nga nesër po qëndron në shtëpi, të cilën nuk mund ta vizitoni, as në kujtesat tuaja.
Ju mund të ngjiteni për të qenë si ata, por mos kërkoni që ata të jenë si ju.
Sepse jeta nuk shkon prapa dhe as mbetet pardje.
Ju jeni harqet nga të cilat fëmijët tuaj shkëputen si shigjeta të gjalla. / KultPlus.com

Gjuha shqipe hyn në komunikimet zyrtare të shkollave publike në Nju-Jork

Posted on by Kult Plus

Më 18 qershor 2025, Kancelarja e Arsimit në Nju-Jork, Melissa Avilés-Ramos, njoftoi se gjuha shqipe është shpallur zyrtarisht si një nga gjuhët e përdorura për komunikimet shkollore nga Departamenti i Arsimit të Qytetit.

Ky vendim përfaqëson një fitore të madhe dhe një epokë të re për familjet shqiptare në Shtetet e Bashkuara. Nga rreth 180 gjuhë që fliten në qytetin e Nju-Jorkut, deri më sot vetëm 10 gjuhë kanë qenë të përfshira në komunikimet zyrtare të shkollave publike. Me vendimin e fundit, shtohen edhe tri gjuhë të tjera, njëra prej të cilave është shqipja, duke e çuar numrin total në 13 (përfshirë këtu edhe anglishten).

Kjo do të thotë se çdo dokument, njoftim apo informacion i rëndësishëm që shkolla u dërgon prindërve, do të jetë i disponueshëm edhe në gjuhën shqipe. Ky zhvillim do të lehtësojë ndjeshëm përfshirjen e prindërve shqiptarë në jetën arsimore të fëmijëve të tyre.

Prej vitesh, shumë prindër shqiptarë kanë hasur vështirësi për të ndjekur nga afër jetën shkollore të fëmijëve për shkak të barrierës gjuhësore. Tani, me dokumentet në gjuhën amtare, ata ndihen të përfaqësuar dhe të respektuar. Ata mund të kuptojnë më lehtë çdo informacion, të reagojnë me më shumë vetëbesim dhe të marrin pjesë aktivisht në vendimmarrjet që ndikojnë në edukimin e fëmijëve të tyre.

Ky vendim ndihmon që edhe vetë nxënësit të ndihen të përfshirë dhe të përparojnë më mirë si në aspektin akademik, ashtu edhe në atë emocional. Fakti që shqipja është tashmë pjesë e dokumentacionit zyrtar të një sistemi arsimor si ai i Nju-Jorkut, është një mesazh i fuqishëm që ua shton vetëbesimin dhe krenarinë për prejardhjen, duke konfirmuar se identiteti nuk është pengesë, por pasuri.

Kujtojmë se këto zhvillime vijnë paralelisht me një tjetër ngjarje të rëndësishme të publikuar rreth dy muaj më parë: hapjen e klasës së parë dygjuhëshe shqip-anglisht në një shkollë publike të Nju-Jorkut. Ky model dygjuhësh u jep fëmijëve shqiptarë mundësinë të mësojnë paralelisht në të dyja gjuhët, duke ruajtur trashëgiminë kulturore dhe duke ndërtuar njohuri të thella akademike në të dy sistemet gjuhësore.

Me këto hapa të rëndësishëm, komuniteti shqiptar është më afër një arsimimi gjithëpërfshirës, ku fëmijët dhe të rinjtë mësojnë të jenë qytetarë të botës, pa harruar rrënjët e tyre. Për më tepër, këto janë një vlerësim për të gjithë komunitetin shqiptar, zëri dhe forca e të cilit po bëhen gjithnjë e më të dukshme në një prej qyteteve më të mëdha në botë. Janë pikërisht këto arritje që dëshmojnë se gjuha shqipe dhe ruajtja e identitetit nuk janë nostalgji, por strategji për të ardhmen.

Ky sukses i rëndësishëm nuk do të ishte i mundur pa angazhimin e vazhdueshëm dhe punën e palodhur të anëtarëve të Këshillit Koordinues të Diasporës (KKD): Mark Gjonaj (kryetar), Drita Gjongecaj dhe Emina Cunmulaj. Përmes lobimit strategjik, bashkëpunimit me Departamentin e Arsimit të Nju-Jorkut dhe organizimeve komunitare, ata kanë bërë të mundur që zëri i komunitetit shqiptar të dëgjohet dhe të pranohet në mënyrë institucionale.

Përpjekjet e tyre të përbashkëta kanë kontribuar drejtpërdrejt në pranimin e shqipes si gjuhë zyrtare për komunikimet shkollore dhe në hapjen e klasës së parë dygjuhëshe shqip-anglisht – hapa historikë që do të kenë ndikim pozitiv për brezat e ardhshëm të shqiptarëve në diasporë./Illyria.com/KultPlus.com

‘Jo domosdoshmërisht duhet të qëndrosh, në vende ku thahen lulet e tua’

Posted on by Kult Plus

Nga Manuela Toto

Jo domosdoshmërisht
duhet të japësh shpjegime,
për ata që nuk e kanë kuptuar atë, që krijon, o thua.
Mund të reagosh dhe të heshtësh për arsyet e tua.
Jo domosdoshmërisht
duhet të qëndrosh, në vende
ku thahen lulet e tua.
Nuk egziston vetëm një kopsht i vetëm,
dhe ti, për këtë duhet t’ja lejosh vetes privilegjin e Diellit më të mirë.
Nuk të duhet të jesh
i,e kënaqur në shoqërisë e kujtdo për domozdoshmëri.
Vetmia nuk është një dënim,
nëse e zgjedh për t’u gëzuar në paqen tënde.
Jo domosdoshmërisht
duhet të mbledhësh ç’do provokim, sepse jo ç’do gjë meriton vëmendjen dhe kohën tënde.
Jo domosdoshmërisht
duhet t’u mbash besimin premtimeve të vjetra, që të kanë lënë në pritje.
Premtimet, duhet të ushqehen çdo ditë,
dhe universi bekon atë që njeh fundin, duke i hapur portën.
Jo domosdoshmërisht
duhet të jesh shtëpi e qëndrueshme e fortë,
e ç’do emocioni.
Duhet lejuar dhe të kalojë tej e matanë, si të jesh prej ajri.
Jo domosdoshmërisht
duhet të konfirmosh pritshmëritë e të tjerëve.
Mund të mbetesh gjithashtu i(e)paparashikueshëm;
është për ty liri,
dhe mirënjohje e vetvetes.

Përktheu: Herman Çuka / KultPlus.com

Dashuria e parë

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Giuseppe Ungaretti

Natë qytetëse ish ajo,
E mekët, e trëndafilta drit’ e squfurt,
Prej së cilës një siluetë u luhat
M’e qartë përvijohej e saja trajtë.

Natë mbytëse ish
Kur befas çataj bojërozë pashë
Në një sqetull kinse të paqtë.

Ç’prej asaj nate rishtare e fatkeqe
e në thellësitë e gjakut tim të tëhuajtur
Rob tyrin fshehtësirat më bënë. / KultPlus.com

“Festa e liqenit”, Beci: Tri ditë festë në Shirokë

Posted on by Kult Plus

Për tri ditë me radhë “Festa e liqenit”, që organizohet në Shirokë, do të jetë kryefjala e aktiviteteve që po organizohen në Shkodër këtë fundjavë.

Kryetari i bashkisë së Shkodrës, Benet Beci e ka vlerësuar “Festën e liqenit”, si një ftesë treditore për festë në Shirokë, që ka nisur dje dhe do të vazhdojë deri në 21 qershor.

“Atmosferë magjike në brigjet e liqenit, ku ka nisur festa mbrëmë me performancën e veçantë të Cirkut Kombëtar që entuziazmoi të vegjël e të rritur”, tha Beci, në një postim në rrjetet sociale, ndërsa shtoi se sot në Shirokë është nata e ahengut shkodran.

Ky aktivitet kthen vëmendjen nga zona e Shirokës dhe Liqeni i Shkodrës, më i madhi në Ballkan, që për Shkodrën është një potencial turistik dhe çdo vit e më tepër po merr vëmendjen jo vetëm të investimeve të bashkisë Shkodër dhe Qeverisë shqiptare, por edhe për turistët e shumtë që e vizitojnë këtë atraksion turistik.

“Festa e liqenit”, është një nga një ngjarje unike që sjell gjallëri, kulturë dhe argëtim në brigjet e liqenit të Shkodrës, ndërsa do të organizohen panaire, sporte të ndryshme ujore, ekspozita dhe koncerte./atsh/KultPlus.com

20 qershor 1944, Gjergj Kokoshi ngarkohet zyrtarisht për të drejtuar arsimin në vend

Posted on by Kult Plus

Më 20 qershor 1944, Gjergj Kokoshi ngarkohet zyrtarisht për të drejtuar arsimin në vend.

Gjergj Kokoshi u lind në Shkodër më 1904, studimet i kreu në Itali dhe Francë për filozofi, më pas mori titullin doktor në Paris për letërsi. Në vitin 1930 ai u kthye për tu bërë pjesë e trupës akademike në gjimnazin shtetëror në Shkodër dhe në Tiranë.

Në vitin 1944 emërohet Ministër i Arsimit në qeverinë provizore të drejtuar nga Enver Hoxha, ku organizoi kongresin e arsimtarëve antifashistë dhe hartoi platformën për një arsim cilësor. Kokoshi pa kaluar shumë kohë jep dorëheqjen më 13 janar 1945.

Më pas ai dënohet me 30 vite burg dhe dërgohet në Burgun e Sigurisë së Lartë në Burrel aty ku edhe vdiq në vitin 1960.

Gjergj Kokoshi nuk u martua asnjëherë dhe nuk la pasardhës. / KultPlus.com

“Sot një këngë do këndoj, veç për ty, o gjyshja ime”

Posted on by Kult Plus

“Unë mund të them pa asnjë lëkundje se Vaçe Zela, si artiste e madhe, hapi një epokë të re në të kënduarin e këngës shqiptare dhe u bë nismëtare e një kulture moderne në këtë fushë”, thoshte Dritëro Agolli për Vaçe Zelën, artisten ikonë të skenës shqiptare, përcjell KultPlus.

Vaçe Zela e filloi karrierën e saj në moshë të re dhe në vitin 1962 ishte e para që fitoi Festivalin e Këngës. Me këngën Fëmija i parë, ajo dëshmoi se një idhull i muzikës po lindte atë mbrëmje të 26 dhjetorit të vitit 1962. Repertori i saj është shumë i pasur; numërohen me dhjetëra këngë popullore, të lehta, kantata, balada, etj. Ajo ka një kontribut të rëndësishëm edhe në muzikën e filmit, ku ka interpretuar shumë këngë si pjesë e muzikës së filmave.

Fituese 12 herë e festivalit, Vaçja fitoi famë gjatë epokës komuniste dhe iu dha titulli ‘Artist i Merituar’ në vitin 1973 dhe ‘Artist i Popullit’ në vitin 1977. Vaçe Zela është larguar përfundimisht prej skenës në vitin 1992.

Për nder të këngëtares, viti 2009 u shpall nga Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve si “Viti Vaçe Zela”. Së fundi, edhe një rrugë në Tiranë mban emrin e saj.

KultPlus, sot ju sjell në vëmendje një ndër këngët më të njohura të Vaçes, këngën dedikuar gjyshes, si njeriu më i dashur për fëmijët.

Kënga “Gjyshes” nga Vaçe Zela.

Sot një këngë do këndoj,
Veç për ty , o gjyshja ime.
E di mirë dhe s’e harroj
të shkaktova shumë trazime

Këngën time ta kushtoj
e të falur të dërgoj
për shumë faje e gabime ,
net pa gjumë edhe mundime.

Ti u zbardhe, gjyshja ime.
E çdo vit një rrudhë shton
sa kokëçarje shqetësime
sjellja ime të shkakton.

Por ti je gjithnjë e mirë
edhe fajin shpejt ma fal
T’ jem e urtë unë kam dëshirë,
por se vrullin dot s’e ndal.

Kur fëmijë kam qenë një herë
e pranë zjarrit me ty rrija.
Më tregoje ti atëherë
shumë gjëra që unë s’i dija.

Unë dëgjoja gjithë çudi ,
plot kureshtje, kënaqësi.
Dhe sa shumë nga ti mësoja.
Me sa vrull të përqafoja.

Shkuan vitet e tani
s’jam e vogël si atëherë.
Por gjyshe unë përsëri
ta prish qejfin nganjëherë.

Por se prapë edhe sot
për çdo gjë ti më del zot.
E shikimi yt i dlirë
më jep forcë të jem e mirë./ KultPlus.com

“Pikë Uji” premierë në dritën e projektorit – një histori e dhimbshme e turpit dhe drejtësisë së munguar

Posted on by Kult Plus

Era Berisha

“Pikë Uji” është një dramë sociale e realizuar me mjeshtëri nga regjisori shqiptar Robert Budina, që u dha mbrëmë premierë në Cineplexx në Prishtinë. Filmi sjell në qendër të tij historinë e Aidës, një gruaje të suksesshme në karrierë dhe nënë e përkushtuar, e cila përballet me një krizë të thellë kur i biri adoleshent akuzohet për një krim të rëndë. Ajo gjendet e përballur me një dilemë morale të madhe: a duhet të përdorë lidhjet e saj për ta shpëtuar të birin, apo të lejojë drejtësinë të ndjekë rrugën e saj? Filmi nuk është vetëm një histori personale, por një pasqyrë shqetësuese e shoqërisë shqiptare dhe ballkanike, ku fuqia, korrupsioni, privilegji dhe heshtja shpesh zëvendësojnë të vërtetën dhe drejtësinë.

Shqipëria e përzgjodhi “Pikë Uji”-n si përfaqësuesin e saj zyrtar në garën për Filmin më të Mirë Ndërkombëtar në Academy Awards 2025 (Oscars). Zgjedhja e tij si përfaqësuesi zyrtar i Shqipërisë në Oscars 2025 për kategorinë ‘Filmi më i mirë ndërkombëtar’, është më shumë se një nder – është një akt afirmimi për një kinematografi që po gjen zërin e saj, edhe në temat më të ndjeshme dhe më të errëta.

Në qendër të filmit është Aida, e interpretuar në mënyrë të jashtëzakonshme nga aktorja Gresa Pallaska. Roli i saj është i ngarkuar emocionalisht dhe i ndërlikuar: një grua e vendosur, e aftë dhe e zonja, që gradualisht rrëzohet nga pesha e ngjarjeve dhe nga përplasja mes dashurisë për fëmijën dhe parimeve të saj morale. Përmes saj, regjisori Budina sjell një narrativë të ndërtuar me kujdes, ku çdo zgjedhje që Aida bën ka pasoja – jo vetëm për të, por për një shoqëri të tërë që vazhdon të heshtë përballë padrejtësisë. Filmi eksploron tema si abuzimi me pushtetin, seksizmi institucional, dhe përçarja e një sistemi të kalbur që shpesh favorizon ata që kanë lidhje.

“Pikë Uji” është një vepër kinematografike që nuk ofron zgjidhje të thjeshta apo përfundime të mbyllura. Është një film që provokon, që të detyron të mendosh për vendin tënd, për sistemin ku jeton, dhe për çmimin që prindërit janë të gatshëm të paguajnë për të mbrojtur fëmijët e tyre. Me një mjeshtëri të hollë regjisoriale, një aktore protagoniste që mbart peshën e një shoqërie të tërë mbi supe, dhe një skenar që shkon thellë në psikologjinë individuale dhe kolektive, ky film përfaqëson një nga arritjet më të mëdha të kinemasë shqiptare të viteve të fundit. Ai është një thirrje për të mos heshtur më përballë padrejtësisë – një pikë uji që çan heshtjen.

Ky film nuk është thjesht një dramë sociale. Është një reflektim artistik, politik dhe psikologjik mbi shoqërinë ballkanike të sotme – mbi mënyrën se si lidhjet e gjakut, frika, turpi dhe korrupsioni bashkëveprojnë për të mbuluar krimet më të rënda. Një vepër që përdor gjuhën e kinemasë për të ndërtuar një poezi të zymtë, ku çdo imazh, objekt dhe heshtje ka një domethënie më të thellë.

Bashkëproducenti i filmit, Luan Kryeziu, bëri hapjen e kësaj premiere, duke sqaruar mungesën e aktorëve në rolet kryesore dhe duke falënderuar të pranishmit për pjesëmarrjen e tyre.

“Përshëndetje për të gjithë ju që jeni të pranishëm këtu sonte. Ju kërkoj ndjesë për mungesën e aktores Gresa Pallaska dhe Adem Karagës, të cilët janë duke u trajtuar në spital dhe, për fat të keq, nuk kanë mundur të jenë të pranishëm. Po ashtu, dua të falënderoj secilin prej jush për pjesëmarrjen dhe mbështetjen tuaj. E di që e doni filmin dhe artin, dhe në veçanti dua të falënderoj Kryeministrin e Kosovës për praninë e tij sonte këtu me ne. Dua ta përmbyll këtë fjalim me një fjali që e kam dëgjuar diku dhe që më ka mbetur në mendje: “Filmi është si ato xixat e vogla në errësirë që nuk ndriçojnë shumë, por gjithmonë të tregojnë rrugën. E nganjëherë, ato mund të ndizen aq shumë flakë, sa të djegin tërë malin ose të ndriçojnë tërë ambientin.” Kjo do të thotë se filmi gjithmonë ka vlerë. Dhe ju që keni durim dhe na përkrahni – ju faleminderit nga zemra.”

Filmi hapet me një skenë që është, në vetvete, një parathënie simbolike: një telefon celular bie në ujë. Ky akt i parë është më shumë se një moment aksidental – është një metaforë e qartë për zhdukjen e provave, për fundosjen e së vërtetës, për heshtjen që zë vendin e drejtësisë. Ky telefon do të kthehet më vonë si pjesë e një enigme tragjike: një provë vendimtare e mbytur, e paqasshme, e harruar nga sistemi që duhet të zbulojë të vërtetën.

Uji në film është gjithmonë i pranishëm – si element, si atmosferë dhe si simbol. Jo rastësisht, një prej vendeve ku zhvillohen ngjarjet është liqeni i Ohrit, i cili në mitologjinë vendase thuhet se “nuk mban trup të vdekur brenda”. Në film, kjo legjendë është transformuar në një deklaratë të hidhur metaforike: “asgjë nuk qëndron dot e fshehur përgjithmonë – edhe kur përpiqesh ta fundosësh”.

Në qendër të rrëfimit është Aida, e interpretuar me një intensitet emocional dhe tronditës nga Gresa Pallaska. Aida është një profesioniste e suksesshme, e zonja, një nënë e përkushtuar – por njëkohësisht një grua e vetmuar përballë sistemit dhe realitetit që kërcënon ta përpijë. Kur i biri i saj, Marku, akuzohet për përdhunimin e një vajze të re – dhe më vonë implikohet në vdekjen tragjike të saj – Aida gjendet përballë një dileme që shkund çdo prind: ta shpëtojë me çdo kusht djalin, apo ta lejojë drejtësinë të ndjekë rrugën e saj? Rrëfimi është i ndërtuar me shumë kujdes dhe pa shabllone melodramatike. Budina nuk kërkon të japë fajtorë të thjeshtë apo të pastrojë ndërgjegjen e askujt. Aida nuk është heroinë, por as e keqe – ajo është një pasqyrë e konfliktit të brendshëm që jeton çdo njeri në një sistem ku rregullat vlejnë vetëm për të dobëtit.

Arben Bajraktaraj në rolin e bashkëshortit të Aidës sjell një performancë të matur dhe emocionalisht të ngjeshur. Ai portretizon një burrë që, përkundër përpjekjes për të ruajtur qetësinë, ndjen peshën e fajit dhe pamundësisë për ta ndihmuar familjen në një moment kaq të errët. Në skenat me Gresa Pallaskën, ndjenja e tensionit midis tyre është e dukshme – Bajraktaraj i jep rolit një përzierje të frikës, dëshpërimit dhe heshtjes që flet më shumë se fjalët. Prania e tij krijon një ndjesi se nën sipërfaqe fshihet një histori më e thellë e fajit dhe e tradhtisë, duke forcuar atmosferën e errët dhe psikologjike të filmit.

Astrit Kabashi, në rolin e avokatit të familjes, e portretizon një figurë të dyfishtë – mbrojtës ligjor dhe njëkohësisht një individ që luan me kufijtë e moralit. Me një qasje të qetë por vendimtare, Kabashi jep një interpretim që rrëfen jo vetëm përkushtimin për çështjen, por edhe ambiguitetin e një sistemi të korruptuar ku ligji dhe drejtësia shpesh ndahen. Ai arrin ta mbajë shikuesin në një gjendje dyshimi: a është avokati një ndihmës i sinqertë, apo pjesë e mekanizmave që e çojnë Aiden drejt një rruge pa dalje? Loja e tij aktoriale është e përmbajtur, por e ngarkuar emocionalisht, duke krijuar një tension konstant në çdo paraqitje.

Një nga aspektet më origjinale dhe të sofistikuara të filmit është përdorimi i peshqve si metaforë për shoqërinë dhe pushtetin. Një nga skenat e personazheve në pushtet është filmuar përmes një akuariumi të vendosur para kamerës, duke bërë që peshqit të notojnë “sipër” tyre. Kjo krijon një efekt vizual të jashtëzakonshëm: njerëzit që flasin për drejtësi, para dhe manipulim, duken si në një botë të zymtë ujore, të shkujdesur, të huaj, sikur janë vetë peshq të mëdhenj në një sistem që ha më të vegjlit. Kjo simbolikë thellohet në mënyrë të shkëlqyer edhe përmes skenave të shumta në restorante, ku bisedat për drejtësinë dhe ndikimin bëhen ndërsa hahet peshk. Kamera ndalet mbi pjatat ku shpinat e peshqve zhbëhen ngadalë – një koment vizual mbi mënyrën sesi njerëzit në pushtet konsumojnë gjithçka rreth tyre, pa pendesë, pa ndjeshmëri – përfshirë edhe të vërtetën.

Filmi eksploron në mënyrë të drejtpërdrejtë raportin e kalbur midis pushtetit politik dhe sistemit të drejtësisë. Kryetari i Bashkisë – një figurë që ka gjithçka: kontroll, para dhe ndikim – është një nga motorët kryesorë të deformimit të drejtësisë. I biri i tij është përfshirë në përdhunim – por në vend që të përballet me pasojat, ai zhduk çdo pengesë që mund të rrezikojë imazhin dhe pozitën e tij.

Në një nga skenat më të ftohta dhe më ironike të filmit, kamera fokusohet mbi një frazë të njohur në murin e sallës së gjyqit: “Të gjithë janë të barabartë para ligjit.” Por ajo që shohim në ekran e rrëzon plotësisht këtë thënie. Ligji në film nuk është më një sistem i drejtësisë, por një mekanizëm që kontrollohet nga ata që kanë para dhe lidhje. Filmi nuk ka nevojë të bërtasë këtë mesazh. Ai e jep me qetësi, me kthjelltësi, dhe pikërisht për këtë është tronditës. Heshtja është më e fortë se britma.

Në pjesën e fundit të “Pikë Uji”, pas gjithë tensionit, hetimeve dhe ngarkesës emocionale, shohim që Marku lirohet. Procesi nuk vazhdon më. Prokurori i parë largohet, dhe një i ri, i kontrolluar nga kryebashkiaku, merr frenat. Të gjitha akuzat ndalen, gjithçka “qetësohet”, dhe pamjet filmike kthehen në ton të ftohtë dhe të heshtur. Shikuesi kupton se drejtësia nuk u arrit – ajo u ndal, u ble, u mbyt në ujë – si provat në fillim të filmit. Në këtë pikë, vjen një nga simbolet e filmit: Aida, në heshtje, i vendos sërish unazat në gishtërinjtë e saj. Në një nga skenat e para të filmit, unazat shfaqen për herë të parë: tre unaza të vendosura mbi tre mbajtëse si “kulla” në dhomën e Aidës. Por në një skenë afër fundit – pasi gjithçka është “mbyllur”, sistemi ka rikthyer heshtjen, dhe faji është larë me para – Aida i vendos sërish unazat. Skena nuk ka zëra të mëdhenj, as përballje të hapura. Aida nuk proteston. Ajo nuk gëzon, por as nuk qan. Ajo pranon, në heshtje, që sistemi ka fituar. Dhe për të mbijetuar, ajo duhet të rikthehet te rolet e saj, te “forma” e saj e jashtme.

Në fund, gjithçka duket se është kthyer në vend. Procesi ndalet, drejtësia hesht, pushteti fiton. “Pikë Uji” nuk mbyllet me ndriçim, por me një kthim në rutinë që fsheh thellësinë e dëshpërimit njerëzor dhe kolektiv. Një film që të ndjek jo sepse bërtet, por sepse të përshkon me heshtje – si një pikë uji që s’duket, por shpon gjithçka.

Në skenën e fundit të “Pikë Uji”, jemi sërish në tryezë – ashtu si shumë herë gjatë filmit, ku bisedat më të rënda zhvillohen nën aromën e peshkut dhe tingujt e lugëve në pjata. Por këtë herë, atmosfera është ndryshe: qetësi, harmoni e shtirur, një lloj lehtësimi i rremë. Të gjithë janë “mirë”. Nuk flitet për vajzën që humbi jetën. Nuk përmendet më drejtësia. Gjithçka ka kaluar – jo sepse është zgjidhur, por sepse është mbytur. Kjo darkë përfaqëson fitoren e hipokrizisë sociale, rikthimin e skemës së përditshme që mbulon të gjitha tragjeditë me napën e bardhë të një tavoline familjare. Budina nuk na jep mbyllje me konflikt, as me ndëshkim – na jep normalitetin si ndëshkim për ndërgjegjen.

Premiera kombëtare e filmit u mbajt më 12 shtator 2024 në Kinema Millennium në Tiranë, ku pati një pritje shumë të ngrohtë nga publiku dhe kritika. Më pas, dje u shfaq në Cineplexx Prishtina, ku gjithashtu u prit me interes të madh. Reagimet e para vlerësuan guximin e trajtimit tematik, regjinë e kontrolluar të Budinës dhe performancën e shkëlqyer të Gresa Pallaskës. Në një vend si Kosova, ku temat e drejtësisë, sistemit patriarkal dhe mosndëshkueshmërisë janë ende thellësisht të ndjeshme, “Pikë Uji” erdhi si një thirrje për reflektim dhe debat.

Pas suksesit në Shqipëri dhe Kosovë, “Pikë Uji” nisi udhëtimin e tij ndërkombëtar me pjesëmarrjen në Festivalin Ndërkombëtar të Filmit në Varshavë më 13 tetor 2024, ku u përfshi në garën kryesore. Filmi më pas u shfaq edhe në festivale të tjerë evropianë, si Sofia Film Festival dhe Festivalin e Filmit në Cottbus, Gjermani, ku konkurroi për çmimin e publikut dhe çmimin e madh të jurisë. Pritja ndërkombëtare ishte mjaft pozitive, dhe kritikët e quajtën filmin “një pasqyrim i kthjellët i një realiteti të heshtur”. Revista Variety e cilësoi si “një fabul moderne për korruptimin e ndërgjegjes njerëzore”, ndërsa Cineuropa vlerësoi “forcën psikologjike dhe ndërtimin e qëndrueshëm dramatik”.

“Pikë Uji” është një bashkëprodhim ndërkombëtar që bashkon Shqipërinë (EraFilm), Kosovën (Iliria Film), Italinë (Redibis Film) dhe Rumaninë (Avanpost Production). Filmi është realizuar me mbështetjen e institucioneve të rëndësishme si Creative Europe MEDIA, Qendra Kinematografike e Kosovës, MIBAC Italia dhe SEE Cinema Network. Kjo përfshirje ndërkombëtare i ka dhënë filmit një nivel të lartë teknik dhe estetik. Kinematografia është e kujdesshme, me një qasje të ftohtë dhe reale që përcjell tensionin psikologjik dhe izolimin emocional të protagonistes. Tingujt, heshtjet dhe muzika përdoren me elegancë për të krijuar një atmosferë të ngarkuar dhe të pasigurt, që e mban spektatorin gjithnjë në vigjilencë./ KultPlus.com

S’kam fuqi më as të trishtohem

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Fatos Arapi

S’kam fuqi më as të trishtohem
Jemi anije pa spirancë
Mes erërave të egra të kundërta.
Peshqit Ilafazanë shurdhojnë qiellin
Më jepni ju një copë ironie,
Se nuk e gjej dot në veten time,-
Një copëz ironie
Sa gjysmëz e krahut të zogut,-
Të mbrohem nga shirat e verdhë
Të predikimeve të apostujve të lajthitur.

Të gjithë na kanë faj dhe askush:
Deshëm të krijohemi në asgjësimin tonë
Tani gjithë dritaret e shpirtit
Janë hapur, bymyer e kalbur
Nga shirat e lotëve,-
Dhe s’mbyllen më dot.
Mund të hyjë kush të dojë./KultPlus.com

Poezia e Eqrem Çabej për djalin e tij të vdekur

Posted on by Kult Plus

ARTANIT 

Ti vazë e derdhur mjeshtërishte dore
Ti formë e hequr baltëje bujare:
Te mes’ i ditës sate re në fare
E shove gjurmën vet’ e vet’ u bore.
Të mblonte ditën ujët tat rrafshore
E derdhej natën detesh harrimtare.
Po ky i jetës qark t’u err: krenare
Ti theve shtatin në thermi mizore.
Kush pati et iu bëre ujë e krua
Kush pati gaz i dhe të bardhë verë
E vaj të butë plagash kush i pat.
Tani na re si ra një yll q’ u shua.
Krip-artat vasha derdhin vaj të gjerë
Me sy të lagur përmbi kurmit tat.

Mbi ty ku dergje te banesa jote
Të motit gjurmë ndjekin varg e varg.
Fryn er’ e malit, ndihet vera larg
E vesa shtrohet si një shtrojë e lote.
Mbi ty kalojnë muaj edhe mote
Me dit të rënda e me net të shkreta.
Mimoza frorit, pika shiu të qeta,
Nata e vitit pa një krismë gote.
Ti rri si rri një shenjt edhe një mbret.
Nuk ngrin prej dimri as nuk pret prëndverë;
Nuk pyet për shokë që ke tash përherë,
Për ç’le këndej, për vjet që po kalojnë,
Për sytë e errur, gjeth të mbulojnë,
Për qelq që pive, gjëmën që të gjet.

Fryn er’ e malit, bie bora larg
Fryn er’ e malit, hëna ndrit nga larg

15 dhjetor 1970…/KultPlus.com

‘Paraja njerin’ e mundon, e bije ndë balt’ e rrëzon’

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Hasan Zyko Kamberi

Për para njeriu hyn ndë rrusht
për para rrihetë me grusht
për para hapte edhe pusht
ja di kimenë parasë…

Për para njeriu çan denë,
për para ngre muhabenë,
për para e humb xhenenë,
ja di kimenë parasë…

Paraja të bën të rrihesh,
paraja të bën të fshihesh,
paraja t’ep sedrë e ngrihesh,
ja di kimenë parasë…

Paraja njerin’ e mundon,
e bije ndë balt’ e rrëzon,
e bën qeraxhi, e dërgon,
ja di kimenë parasë…

Po s’ka gjë të gjallë
që të mos ia ketë mallë,
turli ensaf’ e bakallë,
ja di kimenë parasë.

(Poezia nuk është në versionin e saj të plotë) / KultPlus.com

Presidentja Osmani nderon dëshmorët në Ditën e Çlirimit të Istogut

Posted on by Kult Plus

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka kujtuar me nderim dhe mirënjohje të thellë dëshmorët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës me rastin e Ditës së Çlirimit të Istogut.

Në një postim të publikuar, Osmani ka theksuar rëndësinë e sakrificës së bijve dhe bijave më të denjë të kombit, të cilët dhanë jetën për lirinë që sot e gëzojnë qytetarët e vendit. Ajo ka vizituar memorialin në Vrellë të Istogut, duke e cilësuar atë si vend kujtese dhe themel të shtetit të Kosovës.

“Ky memorial në Vrellë të Istogut është vend kujtese, por edhe themel i shtetit tonë dhe simbol i sakrificës që nuk harrohet kurrë”, ka shkruar Osmani./KultPlus.com

Histori e rrëfyer përmes monedhave, ekspozitë fotografike në parkun arkeologjik të Apolonisë

Posted on by Kult Plus

Parku Arkeologjik i Apolonisë, Muzeu i Bankës së Shqipërisë dhe Qendra Muzeore Durrës prezantuan ekspozitën fotografike mbi aspektet më të spikatura të zhvillimeve arkeologjike, tregtare dhe ekonomike të dy qyteteve antike, Apoloni dhe Dyrrah.

Kjo ekspozitë e hapur në mjediset e Parkut Arkeologjik të Apolonisë vjen si një histori e rrëfyer përmes monedhave, që nga antikiteti deri në ditët e sotme.

“Monedha në këtë qytet është e lidhur me financimin e veprimeve ushtarake, me luftën. Stateri pritej për të paguar mercenarët dhe për të financuar veprimet ushtarake. Më pas, drahmja u pre për tregtinë, sepse u zhvilluan edhe qytete të tjera ilire, tregje rajonale, dhe për këtë arsye priten më shumë monedha, u zhvillua më shumë tregtia dhe pati më shumë qarkullim monetar”, u shpreh Alba Selita, eksperte e numizmatikës.

Prerja e monedhave daton që në shekujt VII–VI para erës sonë, në Dyrrah dhe Apoloni, duke dëshmuar për një zhvillim të fortë ekonomik të këtyre vendeve në atë periudhë.

“Ishte një monedhë shumë e fortë dhe mendoj që vazhdon të mbetet e tillë. Edhe në periudhën kur i gjithë territori i Ilirisë kthehet në një domein të Perandorisë Romake, qyteti i Apolonisë mbetet i lirë dhe i pavarur, ndryshe nga qytetet e tjera që kthehen në koloni, dhe vazhdojnë akoma të përdorin monedhën e tyre brenda territorit me shkëmbimet që kishin, pavarësisht se monedha kryesore në atë kohë ishte ajo romake”, tha për mediet Ornela Dyrmishi, drejtore e Parkut Arkeologjik, Apoloni.

Çelja e një ekspozite të tillë në Parkun Arkeologjik të Apolonisë ka për synim tërheqjen e vizitorëve dhe njohjen e të huajve me zhvillimin në kohën ilire, monedhat e të cilëve janë gjetur edhe në vende të tjera, si në Maqedoninë e Lashtë, Itali, Greqi, Azi të Vogël dhe Egjipt, si rezultat i shkëmbimeve tregtare. /atsh/ KultPlus.com