Po, përtej njerëzve të kërkoj. Nuk të kërkoj në emrin tënd, po ta thërrasin, as në imazhin tënd, po ta pikturojnë. Më larg, më tutje, përtej të kërkoj.
Përtej vetes tënde të kërkoj. Nuk të kërkoj në pasqyrën tënde, as në shkrimin tënd dhe madje as në shpirtin tënd. Më tutje, më larg, përtej të kërkoj.
Më tutje, më larg përtej vetes time të kërkoj. Ti nuk je veçse ajo çka ndiej. Nuk je veçse ajo çka rreh bashkë me gjakun në venat e mia. Nuk je brenda meje.
Dhe për të të gjetur duhet të mos jetoj më brenda teje, brenda vetes time dhe brenda njerëzve. Duhet të jetoj përtej gjithçkaje, në bregun tjetër të gjithçkasë, për të të gjetur ty njëlloj sikur të vdisja./ KultPlus.com
André Gide ishte një autor francez dhe fitues i Çmimit Nobel në Letërsi (në 1947).
Ai është autor i më shumë se pesëdhjetë librave. Gazeta “The New York Times” e kishte përshkruar atë si “njeriu më i madh bashkëkohor i Francës në letra”.
Për lexuesit tanë sjellim këtë koleksion me thëniet më të bukura të tij:
Të dish të lirosh veten nuk është asgjë; gjëja e mundimshme është të dish çfarë të bësh me lirinë e dikujt.
Njeriu nuk mund të zbulojë oqeane të reja, nëse nuk ka guximin të harrojë bregun.|
Besojuni atyre që kërkojnë të vërtetën. Dyshoni tek ata që e gjejnë.
Ji besnik ndaj asaj që ekziston brenda vetes.
Gjithçka është thënë tashmë, por meqenëse askush nuk po dëgjonte, ne duhet të fillojmë përsëri.
Ngjyra e së vërtetës është gri.
Vetëm ato gjëra janë të bukura të cilat janë të frymëzuara nga çmenduria dhe të shkruara nga arsyeja.
Hipokriti i vërtetë është ai që pushon së perceptuari mashtrimin e tij, ai që gënjen me sinqeritet.
Ju lutem mos më kuptoni shumë shpejt.
Të kesh zili për lumturinë e një njeriu tjetër është çmenduri; nuk do të dinit çfarë të bënit me të nëse do ta kishit.
Ai që dëshiron një trëndafil duhet ta respektojë gjembin e tij.
Vetëm budallenjtë nuk e kundërshtojnë vetveten.
Ka shumë gjëra që duken të pamundura për aq kohë që dikush nuk i provon ato.
Frika nga tallja lind frikacakun më të keq.
Guxo të jesh vetvetja.
Atëherë ju mendoni se dikush mund të mbajë një dashuri të pashpresë në zemrën e tij për aq kohë sa? … Dhe se jeta mund të marrë frymë mbi të çdo ditë, pa e shuar atë?
Ji besnik ndaj asaj që ekziston askund tjetër veç te vetja jote – dhe kështu bëhu i domosdoshëm.
Urtësia nuk vjen nga arsyeja por nga dashuria.
Eshtë më mirë të të urrejnë për atë që je sesa të të duan për atë që nuk je.
Si do të ishte një rrëfim i lumturisë? E tëra që mund të përshkruhet është se çfarë e përgatit atë, dhe pastaj çfarë e shkatërron atë.
Veprimet më vendimtare të jetës sonë – dua të them ato që ka më shumë të ngjarë të vendosin gjithë rrjedhën e së ardhmes sonë – janë, më shpesh , të pamenduara.
Ne duhet ta shijojmë këtë verë, lule më lule, sikur të ishte e fundit që do të shohim.
Të lexosh një shkrimtar është për mua jo thjesht të marr një ide se çfarë thotë ai, por të shkoj me të dhe të udhëtoj në shoqërinë e tij.
Çdo çast i jetës sonë është në thelb i pazëvendësueshëm: duhet ta dini këtë në mënyrë që të përqendroheni në jetë.
Unë nuk dëshiroja asgjë përtej buzëqeshjes së saj dhe të ecja me të kështu, dorë për dore, përgjatë një dielli të ngrohur, në shtegun e luleve.
Trishtimi nuk është pothuajse kurrë asgjë, por një formë e lodhjes.
Kapaciteti për të fituar falas nuk është asgjë; aftësia për të qenë i lirë është detyra.
Gjërat më të rëndësishme për të thënë janë ato që shpesh nuk i mendoja të nevojshme t’i thosha – sepse ishin shumë të dukshme.
Mirëpriteni gjithçka që ju vjen, por mos dëshironi për asgjë tjetër.
Arti fillon me rezistencën – në pikën ku rezistenca kapërcehet. Asnjë kryevepër njerëzore nuk është krijuar kurrë pa punë të madhe.
Arti është një bashkëpunim midis Zotit dhe artistit, dhe sa më pak që bën artisti, aq më mirë.
Në mënyrë që të jem plotësisht i lumtur, e vetmja gjë e nevojshme është të përmbahem nga krahasimi i këtij momenti me momentet e tjera në të kaluarën, të cilat shpesh nuk i shijoja plotësisht, sepse i krahasoja me momentet e tjera të së ardhmes.
Më shpesh njerëzit kërkojnë situata të jetës për të këmbëngulur në mendimet e tyre sesa për të arsimuar veten e tyre.
Rrugët më të rrahura janë sigurisht më të sigurtat, por mos shpresoni të fitoni shumë me to.
Kam ndërmend t’ju sjell forcë, gëzim, guxim, zgjuarsi, sfidë.
Novelisti nuk ka shumë dëshirë ta shohë luanin duke ngrënë bar. Ai e kupton që i njëjti Zot krijoi ujkun dhe qengjin, pastaj buzëqeshi, “duke parë që puna e tij ishte e mirë”.
Ata krijojnë dallime dhe rezerva të cilat unë nuk mund t’i zbatoj për vete, sepse ekzistoj vetëm si një i tërë; I vetmi pretendim im është të jem i natyrshëm dhe kënaqësinë që ndiej gjatë një veprimi, e marr si shenjë se duhet ta bëj.
Vetë gjërat që më ndanin dhe më dallonin nga njerëzit e tjerë ishin ato që kishin rëndësi; gjërat që askush tjetër nuk do të donte dhe nuk mund të thoshte, këto ishin gjërat që unë kisha për të thënë.
Krijimet më të bukura të burrave janë vazhdimisht të dhimbshme. Cili do të ishte përshkrimi i lumturisë?./KultPlus.com
Të gjitha fjalët që mbledh, Të gjitha fjalët që shkruaj, Ato duhet të hapin pa u lodhur krahët e tyre, dhe mos ndalojnë kurrë në fluturimin e tyre, derisa të arrij atje ku është zemra jote e trishtuar, e trishtuar, dhe natën t’këndoj për ty veç për ty…
Ansambli Kombëtar i Këngëve dhe Valleve “Shota” po përfaqëson Kosovën në Festivalin Ndërkombëtar të Folklorit, Kulturës dhe Artit (FIFCA) 2025 në Almeirim, Portugali.
Kosova është pjesë e festivalit bashkë me shtetet e tjera si Portugalia, Meksika, Argjentina, Kili, Kolumbia, Lituania, Bullgaria e Polonia.
Lajmin e ka bërë të ditur ambasadorja e Kosovës në Portugali, Edona Maloku. Më poshtë gjeni postimin e plotë:
E nderuar që bashkë me Kryetarin e Komunës së Almeirim Pedro Miguel Ribeiro dhe Kryetarin e Festivalit Ricardo Casebre të bëjmë hapjen zyrtare të Festivalit Ndërkombëtar të Folklorit, Kulturës dhe Artit (FIFCA) 2025 në Almeirim, Portugali.
Në edicionin e sivjetmë, krenari të pafund na dhanë artistët e Ansamblit Kombëtar të Këngëve dhe Valleve “Shota”, që me performancat e tyre po përfaqësojnë denjësisht kulturën e Kosovës krahas shteteve të tjera si Portugalia, Meksika, Argjentina, Kili, Kolumbia, Lituania, Bullgaria e Polonia. Ndërmjet datave 24 prill – 1 maj ansamblet gjegjëse, artdashësit e spektatorët e 7 komunave në Portugali do të kenë mundësi të njihen me vlerat e kulturave të ndryshme dhe të shijojnë diversitetin që secila nga to sjellë në mozaikun botëror të trashëgimive kulturore e folklorike.
Falenderim i veçantë shkon për gjithë ekipën e Ansamblit “Shota” që na bënë zemrën mal me performancat e tyre, sidomos për përfaqësuesit e Ansamblit, z. Agron Syla – Drejtues, z. Besnik H. Grajcevci – Solist i Parë, znj. Artiola Shala – Valltare, të cilët morën pjesë edhe në ceremoninë e hapjes në komunën Almeirim dhe me të cilët bashkë bëmë nderimin e flamurit të Kosovës në sheshin kryesor./ KultPlus.com
Kardinalët qëndrojnë në rreshta në funeralin e Papës. Ata janë të veshur me pelerinë të kuqe dhe një kapele në kokë.
Sipas mediave të huaja, në 15 deri në 20 ditë pas varrimit të Papa Françeskut, Kolegji i Kardinalëve do të thërrasë kardinalët në Romë për të zgjedhur Papën e ardhshëm.
Ata do të mblidhen në Kapelën Sistine të Vatikanit. Pasi të kenë hyrë kardinalët, ata nuk mund të komunikojnë me botën e jashtme derisa të zgjidhet një Papë i ri.
Kardinalët duhet të jenë nën 80 vjeç për të votuar, që do të thotë se vetëm 135 nga 252 kardinalët do të kenë të drejtë vote.
Një Papë i ri kërkon dy të tretat e shumicës, por kjo mund të marrë kohë, shkruan A2 CNN.
Një raund votimi bëhet në pasditen e parë të konklavës (mbledhja) dhe më pas votimi do të bëhet deri në katër herë çdo ditë më pas.
Nëse konklava (mbledhja) përfundon ditën e tretë pa marrë një vendim, kardinalët mund të ndalojnë për një ditë lutjeje përpara se të rifillojnë votimin.
Nëse nuk merret vendim pas 33 raundeve, do të ketë një balotazh midis dy kandidatëve më të votuar, por njëri prej tyre do të duhet të marrë dy të tretat e votave për t’u zgjedhur Papë./ KultPlus.com
Në qytetin e Shkodrës, në galerinë ODA, u hap ekspozita personale e artistit të ri nga Kaçaniku, Fetah Shehu. Për herë të parë në Shkodër, Shehu prezanton punën e tij të ndjeshme dhe të fuqishme përmes ekspozitës me titull “Bashkëbisedim me nënloken”.
Punimet e tij, të përqendruara në portrete dhe shikime të mbushura me emocione të thella, sjellin para publikut kujtesën e dhimbshme të luftës në Kosovë. Çdo vështrim i kapur nga dora e artistit është një rrëfim pa fjalë, një dëshmi e fuqishme e dhimbjes, forcës dhe qëndresës.
Artëdashës të shumtë, turistë dhe miq të artistit u mblodhën në hapjen e ekspozitës, duke përjetuar emocionet që përcjellin mjeshtërisht punimet e tij. Fetah Shehu, i lindur pas përfundimit të luftës, shprehet se përmes artit të tij dëshiron t’i tregojë botës këtë faqe të rëndë të historisë së Kosovës, të rrëfyer nga vetë nënlokja e tij, si një kujtesë e gjallë dhe e përjetshme.
Galeria ODA, me magjinë e saj për të sjellë në Shkodër artistë nga mbarë bota, edhe këtë herë dëshmon rolin e saj si një hapësirë e gjallë e kulturës. Në historikun e saj, dhjetëra artistë kanë sjellë artin e tyre këtu, por njëkohësisht kanë marrë me vete një copë Shkodër — histori, traditë dhe shpirt.
Ekspozita “Bashkëbisedim me nënlokën” do të qëndrojë e hapur për 10 ditë, duke ftuar publikun të njohë përmes artit një nga faqet më të ndjeshme të historisë shqiptare./ KultPlus.com
KFOR ka njoftuar se një stërvitje për kontrollin e turmave dhe menaxhimin e trazirave është kryer nga batalioni Taktik Rezervë i KFOR-it dhe Njësia Shumëkombëshe Speciale.
Në njoftim është shtuar edhe se, trajnimi është bërë për të ruajtur gatishmërinë e tyre të lartë operacionale.
Njoftimi:
Batalioni Taktik Rezervë i KFOR-it (KTRBN) dhe Njësia Shumëkombëshe e Specializuar (MSU) e misionit KFOR të udhëhequr nga NATO zhvilluan trajnim për Kontrollin e Turmave dhe Trazirave në Kampin Novo Selo për të ruajtur gatishmërinë e tyre të lartë operacionale. Një fazë aktiviteti u zhvillua në koordinim të ngushtë me Detashmentin e Mbështetjes së Lëvizshmërisë (MSD) dhe me Ekipin Taktik të Psikopëve (TPT). Gjatë ushtrimit, u vendos edhe një top uji si pjesë e trajnimit.
KFOR-i vazhdon të zbatojë mandatin e tij – bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së të vitit 1999 – për të kontribuar në një mjedis të sigurt për të gjithë njerëzit dhe komunitetet që jetojnë në Kosovë dhe lirinë e lëvizjes, në çdo kohë dhe në mënyrë të paanshme. KFOR-i punon në koordinim të ngushtë me Policinë e Kosovës dhe Misionin e Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit në Kosovë (EULEX) në rolet e tyre përkatëse si reagues të sigurisë./ KultPlus.com
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, kërcënoi të vendosë sanksione ndaj Rusisë pas takimit të së shtunës me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky.
Nuk ka asnjë arsye pse presidenti rus Vladimir Putin “ka lëshuar raketa në zona civile, qytete dhe qyteza ditët e fundit”, shkroi Trump në platformën e tij Truth Social.
“Më bën të mendoj se ndoshta ai nuk do ta ndalojë luftën, thjesht po tallet me mua dhe se duhet të trajtohet ndryshe, nëpërmjet ‘sanksioneve dytësore?. Shumë njerëz po vdesin!!!” vazhdoi ai.
Komentet e tij vijnë ndërsa Uashingtoni ushtron presion mbi Ukrainën që të pranojë një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës që do të përfshinte lëshime të mëdha, si financiare ashtu edhe territoriale, dhe ndërsa Moska vazhdon të bombardojë fqinjin e saj pavarësisht kërkesave të saj të deklaruara për paqe./ KultPlus.com
Presidenti Bajram Begaj mori pjesë sot në Meshën e Shenjtë për Papa Françeskun. Shërbesa u mbajt përpara Bazilikës në Sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan.
Presidenti Begaj iu bashkua ceremonisë krahas udhëheqësve botërorë së bashku me delegacionin shtetëror që kryeson, të përbërë nga ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme, Igli Hasani, ministrja e Shtetit për Administratën Publike dhe Kundër Korrupsionit, Adea Pirdeni dhe Ambasadorja e Republikës së Shqipërisë në Vatikan, Majlinda Frangaj.
Në respekt të ditës së zisë të shpallur nga qeveria shqiptare për Atin e Shenjtë, flamuri është vendosur gjysmë shtizë këtë të shtunë në Institucionin e Presidentit të Republikës në Tiranë.
Papa Françesku e vizitoi Shqipërinë në shtator të vitit 2014, ndërsa dy vite më vonë, më 4 shtator 2016, shpalli Shenjtore Nënë Terezën. Gjithashtu, Papa Françesku ka nënshkruar dekretin për lumnimin e 38 martirëve të parë shqiptarë të komunizmit më 5 nëntor të po atij viti, duke shtuar edhe dy të tjerë më 16 nëntor 2024.
Ndërkohë, Presidenti Bajram Begaj, është pritur në dy audienca të veçanta në Selinë e Shenjtë, Vatikan, nga Shenjtëria e Tij, Papa Françesku. Herën e parë, Presidenti Begaj u takua me Atin e Shenjtë në dhjetor të vitit 2022, disa muaj pasi kishte marrë detyrën e Kreut të Shtetit në Shqipëri. Takimin e dytë me Papa Françeskun Presidenti Begaj e zhvilloi në maj të vitit të shkuar./ KultPlus.com
Presidentja Osmani dënon ashpër dhunën fizike dhe verbale ndaj futbollistit të ri, Belgin Jashari.
Reagimi i plotë i Presidentes së Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani:
Sporti, urë që lidh njerëzit, jo mur që i ndan!
Dhuna dhe diskriminimi në sport janë sulm i drejtpërdrejtë ndaj vlerave tona më të shtrenjta: respektit, barazisë dhe dinjitetit njerëzor. Dënoj ashpër dhunën fizike dhe verbale ndaj futbollistit të ri, Belgin Jashari. Ky është akt i papranueshëm dhe i patolerueshëm në shoqërinë tonë.
Çdo i ri duhet të ndjehet i sigurt, i respektuar dhe i barabartë, pa dallim prejardhjeje apo identiteti.
Akte të tilla nuk mund dhe nuk duhet të mbeten pa përgjegjësi. Institucionet përkatëse duhet të ndërmarrin të gjitha masat e nevojshme për ta hetuar rastin dhe për t’i ndëshkuar të përfshirët në dhunë dhe fyerje.
Kosova është vend i lirë e demokratik. Dhuna dhe urrejtja nuk do të kenë vend në fushat tona të sportit, as në shoqërinë tonë. Askush nuk mund të qëndrojë mbi ligjin kur cenon dinjitetin dhe sigurinë e të rinjve tanë.
Belgin, ti je pjesë e të tashmes dhe të ardhmes sonë! Kosova është krenare me ty!/ KultPlus.com
Papa Françesku është varrosur në Bazilikën e Santa Maria Maggiore në Romë, tha Vatikani të shtunën.
“Riti i Varrimit të Papës Romak” filloi në orën 13:00 sipas kohës lokale, në një ceremoni të kryesuar nga Kardinali Kevin Farrell, i cili ishte ngarkuar me përgatitjet për funeralin e Françeskut dhe i cili së shpejti do të ndihmojë në organizimin e një konklavi për të zgjedhur pasardhësin e Françeskut, raporton CNN, transmeton Klankosova.tv.
Ceremonia përfundoi në orën 13:30, shtoi Vatikani.
Mbi 250,000 besimtarë, figura fetare dhe politike u rreshtuan në Sheshin e Shën Pjetrit, në Vatikan, të shtunën për t’i bërë homazhe të ndjerit Papa Françesku, i cili vdiq këtë javë në moshën 88 vjeçe.
Shërbesa filloi në Bazilikën e Shën Pjetrit pak pas orës 10:00 të mëngjesit sipas orës lokale, duke zgjatur pak më shumë se dy orë.
Kardinali Giovanni Battista Re, një nga figurat më të larta në Kishën Katolike, udhëhoqi ceremoninë e thjeshtuar, në një seri ritualesh e himnesh fetare, një predikim emocional dhe një lamtumirë të fundit për Papën, i cili ishte Papa i parë latino-amerikan.
Arkivoli modest i Françeskut u transportua më pas në papamobilin e bardhë mbi lumin Tiber për t’u varrosur në Bazilikën e Santa Maria Maggiore të Romës – një bazilikë e ndriçuar që ndodhet në majë të pikës më të lartë në kryeqytetin italian. /Klankosova.tv/ KultPlus.com
Cardinal Dean Giovanni Battista Re, right, incenses the coffin containing the body of late Pope Francis during his solemn funeral in St. Peter’s Square at the Vatican Saturday, April 26, 2025. (Vatican Media via AP)
Muzeu “Muza ime”, një memorial kushtuar disidentes Musine Kokalari në qytetin e Gjirokastrës, është kthyer në një qendër kulturore shumëdimensionale.
Përveçse ofron mundësinë për të njohur jetën, kujtimet, objektet personale dhe dorëshkrimet e saj, ky muze po shndërrohet gjithashtu në një hapësirë ku vepra e Musine Kokalari ndërvepron në mënyrë kreative me publikun e të gjitha moshave.
Familjarët e Musine Kokalari shprehin dëshirën se ajo kishte një vullnet të fortë për të ndarë njohuritë e saj dhe për të parë shoqërinë shqiptare të përqafojë progresin dhe të renë.
“Qëllimi parësor i ngritjes së këtij memoriali është që të bëhet një qendër takimi e brezave të rinj, një qendër sociale, një qendër edukative dhe mendoj se me këto aktivitete ne realizojmë qëllimin. Tek Musineja kemi gjithmonë shumë për të mësuar, sepse ajo ishte shumë e parakohshme për kohën e saj, por mendoj se edhe për kohën tonë. Ajo nuk është vetëm një personazh historik, Musine Kokalari është një personalitet i shumanshëm që ka dhënë kontribut në shumë fusha, si të kulturës ashtu edhe shoqërisë.” – tha Arjeta Kokalari, familjare e Musine Kokalari.
Muzeu është duke komunikuar në forma të ndryshme me publikun përmes dimensioneve të shumta që mishëronte vetë Musineja në jetën dhe veprën e saj.
“Vetë personaliteti i Musine Kokalari është mjaft interesant dhe ngjall kuriozitet, jo vetëm tek ne shqiptarët, por edhe tek të huajt, të cilët befasohen nga ekzistenca e një intelektualeje të tillë në një shoqëri jo shumë të zhvilluar, siç ishte ajo e Shqipërisë së viteve 30-të, veçanërisht nga qasja e saj emancipuese për rolin e gruas.” – tha Arjeta Kokalari.
Musine Kokalari, shkrimtarja e parë shqiptare dhe themeluese e Partisë Social-Demokrate, lindi në Gjirokastër më 10 shkurt 1917 dhe vdiq në vetmi në Rrëshen në gusht të vitit 1983. Ajo përjetoi mbi 37 vite burgime dhe internime nga regjimi komunist, por mbeti deri në fund simbol i lirisë së mendimit dhe qëndresës intelektuale./euronews/ KultPlus.com
Teatri dhe kinemaja, poezia dhe akademia, nuk janë vetëm caqet ku Timo Flloko shpërfaq matshmërinë e përmasave, ku ai e ngërtheu shpirtjen e tij të denjë për blatime sublimiteti, por ato janë edhe kolonat ku kjo përkatësia artmëtuese ka ngritur panteonin e vlerave të njëmendta.
Ai është një identitet unik i artit tonë skenik, i atyre vlerave dhe asaj tradite që përmes një aradhe të gjatë dishepujsh, e shndërruan skenën në altar, në më të lartën kreshtë të vetëdijes artistike, asaj magjie që na argëtoi dhe u rrek të na emanciponte. Do të ishte e pamundur të mos e gjesh atë, Timo Fllokon gjithnjë në apogje, atje lart, lart ku ai e ngjiti dhe e ngjizi, jo famën se sa të mundshmen e caqeve ku talenti dhe përkushtimi i qasen ballafaqimit, komunikimit me adhuruesit, ata që u dashuruan me shumësinë e identiteteve ku ai mishëroi përjetimin.
Timo Flloko është një nga personalitetet më të vlerësuar të kinematografisë shqiptare dhe skenës teatrore, por edhe asaj akademike, për të mos lënë mënjanë poezinë, magmën e shpërthimeve të thella shpirtërore. Rolet e shumta në kinematografi dhe teatër, i kanë dhënë një vend të rëndësishëm në artin dhe kulturën shqiptare, duke e plazmuar atë si figurë që sinjifikon vlerën si njësi përfaqësimi.
Teatri dhe kinemaja, më shumë se dhanë, morën prej tij fuqinë për ti transformuar emocionet në energji, në kimi, në krijimin e asaj fushe magnetike që i bashkëlidh qasjet tona për joshje skenike dhe përjetim të botëve njerëzore, të ardhura prej origjinaliteti veprues dhe natyrshmërisë depërtuese nën çdo lëkurë dhe thellë çdo epje. Flloko hyri te prania dhe përjetimi ynë për t’u bërë vërshim në vena dhe e bëri këtë me atyshmërinë e një afrie përmes lojës dhe së shpirtshmes, që ai i mëkoi rimishërimeve skenike.
Ndoshta ishte ai, si pakkush në artin tonë skenik që drithëroi çaste që ju blatuan atyre ngulmimeve që ai i mbushi me zë dhe frymë, me timbër dhe nerv, puls dhe prekje.
Koha kur ai u ngjit në skenë ishte ai moment kur shpirtrat tanë fluturuan me krahë për të pushtuar qiellin e asaj lirie, ku ai la si sakrificë një shpirt të madh, një zemër të gjëmimshme që kumbon ende.
Timo Flloko është prej atyre aktorëve që i dha jo vetëm brezit tonë, por edhe gjeneratave që do të vijnë modelin e një figure emblem të artit skenik, duke sendërgjuar këtë gjithëprani krejtkund atij ju desh të ishte aty, për të thënë, për të bërë, për të dëshmuar se deri ku mund ta lartësojë shpirti talentin dhe në çfarë solemniteti ta purifikojë botën në përballje dhe përjetim.
Ndoshta i privilegjuar me karakteristikat e një stature imponuese, një force ndikuese të personalitetit, ai mishëroi, personazhe dhe karaktere, tipa dhe identitete, të cilëve u mëkoi atë lëndë që rolet i shndërroi në etapa të shkallares që e ngjitën atë në apogje.
Galeria e tij është e pasur, ndoshta jo dhe aq sa e “shenjtorëve” të artit të madh shqiptar, por madhështinë Timo Flloko si në teatër ashtu edhe në kinema, për të mbetur e tillë edhe në poezi, ku ai hyri vërshimshëm.
Vitet që numëron sot, nuk është një kohë që ai e përfill, është matshmëri e ambicies për të qenë dhe për të dhënë ende.
Timo Flloko u lind më 26 prill 1948 në Pejë, Kosovë. Përfundon studimet e larta për aktor në Institutin e Lartë të Arteve në vitin 1970. Më pas u emërua pedagog i mjeshtërisë së aktorit në degën e dramës deri në vitin 1996, kur emigroi për një kohë në SHBA. U rikthye në Shqipëri në vitin 2002.
Për ta përshkuar me një fill inkandeshent gjithë rrugëtimin e deritashëm të Timo Fllokos më është dashur të huajt radhët në vijim, të cilat e kanë shtjelluar me korrektësi dhe dinamizëm një gamë të gjerë kumtimi. “Karriera e tij nisi me filmin “Ngadhënjim mbi vdekjen”, 1967, në rolin e Fatosit, ku u dallua për sensin realist, thjeshtësinë dhe dhuntitë psikofizike me prirje drejt tipit të heroit. Në vitin 1971 luajti rolin e Çimit në dramën “Një shok i klasës sonë” (1972) e Kujtim Spahivoglit, ku ra në sy prirja për një lojë që orientohej kah zhbirilimi psikik, tonet e buta, një sjellje sa më e natyrshme, pa zhurma, jo rrallë me përdorimin efikas të heshtjes emocionale. Orfeu në dramën “Orfeu zbret në ferr” (1972) e Tenesi Uilliamsit ishte një vështrim poetiko-psikologjik, ku alegoria dhe simbolet e ardhura nga teksti, si dhe koncepti regjisorial i Mihal Luarasit u shprehën nga një interpretim i ngrohtë dhe inteligjent. Në vitin 2002 mishëroi figurën poetiko-filozofike të Prometeut në dramën “Stinë e mërzitshme në Olimp”, të Ismail Kadaresë.
Përmes një loje të bukur, të hijshme e me theksa dramatike, ai dha vuajtjen e heroit mitik të qëndresës e të rebelimit ndaj pushtetit abuziv, sikundër edhe vuajtjen nga harresa, snobizmi, mosmirënjohja dhe keqadministrimi i ligjeve hyjnore, i dijes dhe i energjisë prej lakmisë dhe mendjengushtësisë së njerëzve. Me rolin e B-së në diadramën “Për një fjalë goje” të Natali Sarrot (2006), rishtazi konfirmoi talentin e tij, kësaj here me pranë lojës psikologjike, me denduri nëntekstesh, dyzimesh e planesh të dyta, duke përcjellë te publiku një shpirt të brishtë njerëzor, të ngërthyer nga keqkuptimet, mungesa e komunikimit, komplekset. Edi Karbone në dramën e Artur Milerit “Pamje nga ura”, 2007, shënon një pike kulmore të aktrimit te tij.
Ai thuajse e ndryshoi formatin e vet aktorial të parapëlqyer, duke ngulmuar më fort në një lojë pasionale, me përvuajtje të thuketa, klithma, vrullime dhe energji të ndrydhura psikike, që çlirohen në formë shpërthimesh të befta, për të bërë më të rrokshme kësisoj shpeshtjellimin e personazhit, skrupujt e tij morale, fatalitetin, zgripin ekzistencial të qenies prej dokeri dhe emigranti, si dhe mungesën e vetëpërmbajtjes. Timo Flloko u bë i njohur dhe i dashur për spektatorin veçanërisht në kinematografi, ku u dallua për thjeshtësinë, sinqeritetin dhe natyrshmërinë e interpretimit, për hirin e tij, për pamjen dhe sjelljen prej heroi e njeriu të virtytshëm, që vendoset në situata dramatike dhe i kapërcen pa “bujë” ato.
Spikati me rolin e Meços në filmin “Kur zbardhi një ditë”, 1972, me të cilin paraqiti bariun patriot, trim e zemërbardhë, vetjakësia e të cilit shpërfaqej nga aktori sajë nuancimeve, poetike e dramatike, si dhe një veprimi fizik energjjk një karakter njerëzor që të joshte, i thjeshtë e pa zhurmë që veteflijohet me bindje për jetën e shokut të plagosur duke realizuar artistikisht një vdekje sa tragjike po aq mallëngjyese e të madhërishme. Në po këtë prerje, veçse me kompleks si karakter dhe me një botë shpirtërore të trazuar e të përnxitur nga hakëmarrja, luajti rolin e Mato Grudës në filmin “Njeriu me top”,1977. Vështrimi i tij përcjell delirësi, ashtu sikundër humbullon nga flukset psikike dhe pështjellimet e brendshme. Përgjithësisht, T. Flloko ka krijuar një portret të endshëm aktorial, prej njeriu fisnik nga buron besim, dashuri, mirësi e simpati.
Aktoret Timo Flloko dhe Elia Zaharia, duke interpretuar ne dramen “Shtrigat e Salemit” e Arthur Miller, me regji te Spiro Dunit, ne Teatrin Kombetar. Credits by: LSA / FRANC ZHURDA Category: Kulture Date: E Enjte, 24 Mars 2011
I tillë qe edhe në rolin e mesuesit në filmin “Lulekuqe mbi mure”, 1976, me të cilin u nderua me Medaljon. Tonet psikologjike e dramatike që përshkojnë interpretimin e tij, posaçërisht recitimi i vargjeve të poezisë Maratonomaku të F. S. Nolit, krijonin në film një tension të fortë psikik. T. Flloko është i vërtetë në përjetimin e figurës, në sjellje, në gjeste, në veprime e në interpretimin e fjalës.
Karakteret e tij në kinematografi janë të ndryshme: luftëtarë të lirisë dhe tipat e lidhur fort me luftën çlirimtare, jetën dhe njerëzit, si: Kanani te “Shtigje të luftës”, 1975; komandanti te “Malet me blerim mbuluar”, 1970, tek i cili bie në sy zhdërvjelltësia fizike e veprimit dhe ndjenja e drejtpërdrejtë; Visari te “Militanti”, nderuar me Kupën e Festivalit, 1984, tek i cili frymon madhështia në thjeshtësi, tragjikja te poetikja dhe e jashtëzakonshmja tek e zakonshmja etj.
Por ai ka luajtur me ndjeshmëri dhe sens të fortë realist, gjithashtu, edhe figura që shëmbëllehen prej kategorisë së njerëzve të rëndomtë, si Çeçemi te “Nata e parë e lirisë”, nderuar me Kupën e Festivalit, 1984; ose drejtues të lartë të pushtetit, si kryetari te filmi “Rrethimi i vogël”, nderuar me kupën e Festivalit VII, 1986, ku humania, e përkora dhe e besueshmja fitojnë përparësi dhe shndërrohen në premisë të vërtetësisë së lojës së tij. Gjithashtu, ai ka interpretuar personazhe të njohur historike, si Çerçiz Topulli te filmi “Liri a vdekje”, 1979, ku vepron po e njëjta metodologji aktrimi, ajo e harmonisë midis sublimes dhe të përkores.
Tipologjia e krijimeve të tij pasurohet më tutje me personazhe epike e tragjike, të fortë e qëndrestare, që vijnë nga historia dhe baladat, si Gurgejm Dreni te filmi “Balada e Kurbinit”, 1990, nderuar me çmim, falë të cilit ai i dha sharmë aktorial arketipit mitologjik shqiptar si sintezë poetike etnopsikologjike, sikundër edhe një trajtë të hijshme nga pikëpamja e imazhit filmik peripecive tragjike, ripërtëritjes dhe sfidës së mbijetesës.
Në vitin 1991, fill pas ndryshimeve politike rrënjësore në Shqipëri, luajti me një ndjesi të dukshme dramatike, me vertetësi dhe emocion rolin e Agronit në filmin “Vdekja e kalit” – një ushtarak i pafajshëm, i ndëshkuar padrejtësisht nga diktatura, porse pa ndjenjën e hakmarrjes e të revanshit; filmi u nderua me Kupën e Festivalit X, si dhe me Çmimin e Parë të Euro-Festivalit të Saint Etienit, 1997, në Francë përkushtuar në Akademinë e Arteve, me kontribut të shtrirë përgjatë shumë viteve. Mban titullin Artist i merituar.”
Ndoshta në një përpjeke për t’i thënë të gjitha për gjithë këtë rrugëtim që Timo Flloka ka bërë, u përpoqa të mos mënjani faktet as shpirtjet që më thërrasin në këtë përçapje për të dëshmuar çfarë ai është, çfarë ai solli me përkushtim dhe pasion, devocion dhe urdhëresë talenti./ KultPlus.com
Një shpatë që i përkiste Napoleon Bonapartit, e porositur për përdorim personal në vitin 1802 dhe e mbajtur gjatë mbretërimit të tij, do të jetë në qendër të një ankandi më 22 maj në Paris.
Vlera e kësaj vepre, e ofruar nga shtëpia e ankandeve ”Giquello”, vlerësohet midis 700 000 dhe një milion euro.
“Bonaparti, atëherë Konsulli i Parë, e porositi këtë shpatë midis viteve 1802 dhe 1803 nga Nicolas-Noël Boutet, drejtor i një fabrike në Versajë”, shpjegoi në një njoftim për shtyp të premten ”Hôtel Drouot”, ku do të zhvillohet shitja.
”Pasi u bë perandor, Napoleoni I e mbajti atë deri në fund të mbretërimit të tij përpara se t’ia ofronte Emmanuel de Grouchyt, njërit prej ndjekësve të tij besnikë, të cilin më vonë do ta ngrinte në pozicionin e marshallit të fundit të Perandorisë”, tha burimi.
“I ruajtur që nga viti 1815 nga pasardhësit e marshallit, ajo do të vihet në shitje publike për herë të parë”, shtoi ai.
Një kopje e dytë, identike me këtë dhe gjithashtu e porositur nga Napoleoni, mbahet në muzeun ”Hermitage”, në Shën Petërburg.
Ankandet napoleonike po lulëzojnë, më shumë se dy shekuj pas vdekjes së “Perandorit të francezëve”, i cili vdiq në mërgim në vitin 1821, në moshën 51-vjeçare, pasi kishte dominuar Evropën.
Në mars, vëllimi i Kodit Civil që i përkiste Napoleonit, i cili këmbënguli që Franca të miratonte këtë grup ligjesh që standardizonin rregullat e jetës në fillim të shekullit XIX, gjeti një blerës për 395 000 euro./ atsh/ KultPlus.com
Të paktën 250 000 persona, sipas të dhënave nga Vatikani, përcollën sot për në banesën e fundit papa Françeskun.
Arkëmorti i papës, i nxjerrë nga bazilika përmes Derës së Lutjes, u vendos në makinën papale.
Procesioni do të kalojë nëpër qendër të Romës për të shoqëruar trupin e papa Françeskut në Santa Maria Maggiore, ku ai do të varroset.
Një lumë njerëzish shoqërojnë makinën papale me arkivolin e papa Françeskut.
Mijëra njerëz u mblodhën përgjatë rrugës nga Vatikani në Santa Maria Maggiore, ku do të varroset Bergoglio.
Duartrokitje dhe foto ndërsa kalonte makina papale, për një lamtumirë të fundit Papës.
“Pavarësisht brishtësisë dhe vuajtjeve të tij të fundit, papa Françesku zgjodhi të ndiqte këtë rrugë deri në ditën e fundit të jetës së tij tokësore. Ai ndoqi gjurmët e Zotit të tij, Bariut të Mirë, i cili i deshi delet e tij deri në atë pikë sa dha jetën e tij për to. Dhe e bëri këtë me forcë dhe qetësi, pranë kopesë së tij, Kishës së Zotit”, tha kardinali Giovanni Battista Re në homelinë e tij në meshën mortore.
Duartrokitje nga turma, në Santa Maria Maggiore dhe në Shën Pjetër, kur dekani kujtoi angazhimin e Françeskut për paqen.
Qindra mijëra besimtarë nxorën në pah fragmentet më domethënëse të fjalimit, kur kardinali kujtoi vlerat kryesore të papatit të Bergoglios, nga thirrjet kundër luftës deri te mendimi ndaj migrantëve dhe atyre në nevojë.
“Në bashkim shpirtëror me të gjithë Krishtërimin, jemi këtu në numër të madh për t’u lutur për papa Françeskun, në mënyrë që Zoti ta mirëpresë atë në pafundësinë e dashurisë së tij. Papa Françesku i mbyllte fjalimet dhe takimet e tij personale duke thënë ‘Mos harroni të luteni për mua’. Tani, i dashur papa Françesku, ju kërkojmë të luteni për ne dhe ju kërkojmë që nga qielli ta bekoni Kishën, ta bekoni Romën, ta bekoni të gjithë botën, siç bëtë të dielën e kaluar nga ballkoni i kësaj bazilike, në një përqafim të fundit me të gjithë popullin e Zotit, por idealisht edhe me njerëzimin që kërkon të vërtetën me zemër të sinqertë dhe mban lart pishtarin e shpresës”, tha kardinali Giovanni Battista Re./atsh/ KultPlus.com
Në ambientet e Konsullatës së Republikës së Kosovës në Cyrih, është promovuar libri i autores Blerina Rogova Gaxha “Memorie dhe traumë: Kujtesa e luftës 1998–99 në letërsinë shqipe në Kosovë”.
Ky promovim është organizuar në kuadër të shënimit të Ditës së Personave të Zhdukur me Dhunë gjatë luftës në Kosovë, në bashkëpunim me Lidhjen e Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë.
“Në këtë mbrëmje reflektimi dhe nderimi, përmes fjalës së shkruar u rikthye në vëmendje dhimbja e pashuar e atyre që ende mungojnë dhe nevoja për drejtësi e kujtesë kolektive.
Falënderoj të gjithë pjesëmarrësit për solidaritetin dhe përkushtimin ndaj kësaj çështjeje të ndjeshme dhe jetike për shoqërinë tonë”, ka shkruar Vigan Berisha në rrjetin social Facebook.
Libri ‘Memorie dhe Traumë: Kujtesa e luftës 1998-99 në letërsinë shqipe në Kosovë’ – është studim letrar-interdisiplinar që e trajton reprezentimin e luftës në letërsinë aktuale në Kosovë. Është vepra e parë e kësaj natyre, e cila dokumenton ruajtjen e memories kolektive të luftës nëpërmjet letërsisë./ KultPlus.com
Në Bazilikën Shën Pjetri në Vatikan po mbahet funerali i Papa Françeskut me 200 mijë persona që po marrin pjesë.
Në këtë ngjarje po marrin pjesë edhe shumë figura të njohur politike nga mbarë bota.
Përveç Donal Trump, Biden e Zelenksy, në Vatikan u pa edhe princi William.
Princi i Uellsit foli shkurtimisht me Presidentin e SHBA, Donald Trump dhe Zonjën e Parë Melania Trump gjatë rrugës për në shërbim, thotë Kensington Palace, transmeton Klankosova..tv
William u takua dhe foli gjithashtu me presidentin francez Emmanuel Macron dhe gruan e tij Brigitte Macron përpara se të zinte vendin e tij për meshën funerale. /Klankosova.tv/ KultPlus.com
Presidenti amerikan, Donald Trump nuk do të ketë një vend në rreshtin e parë dhe do të ulet larg homologut të tij ukrainas, Volodymyr Zelensky në funeralin e Papa Françeskut, sipas protokollit të Vatikanit, bën të ditur tabloidi britanik ”The Sun”.
Udhëheqësit kryesorë botërorë janë sot në Romë për t’u bashkuar me dhjetëra mijëra katolikë që vajtojnë në funeralin e orkestruar me kujdes.
Italia po vendos një ”unazë çeliku” rreth Vatikanit për të ndihmuar në mbrojtjen e turmave deri në 200 000 persona dhe pothuajse 200 vizitorëve të huaj të profilit të lartë.
Këtu përfshihen presidenti Trump dhe gruaja e tij, Melania, dhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, të cilët njoftuan se do të merrnin pjesë në funeralin e papës.
Nr.10 tha se kryeministri Keir Starmer do të marrë pjesë gjithashtu në funeral, së bashku me presidentin francez Emmanuel Macron dhe kryeministren italiane Giorgia Meloni.
”Princi William do të jetë gjithashtu i pranishëm në funeralin e papës në emër të Mbretit”, njoftoi Pallati Kensington.
Mbreti Charles dhe mbretëresha Camilla i kanë bërë homazhe Papës në një deklaratë prekëse.
Protokollet e Vatikanit sugjerojnë që Trump mund të mos jetë në rreshtin e dytë të dinjitarëve të ulur përballë mbretërorëve dhe pleqësisë së kishës në pozicionin kryesor në Bazilikën e Shën Pjetrit.
Në vend të kësaj, ai do të ulet në rreshtin e tretë së bashku me homologët e tij.
Funerali do të shënojë gjithashtu herën e parë që Trump dhe Zelensky takohen me njëri-tjetrin pas grindjes së tyre historike – dhe të shëmtuar – në Zyrën Ovale.
Por, të dy do të ulen larg njëri-tjetrit.
Kjo për shkak të protokollit të Vatikanit për të rregulluar vendet për dinjitarët e huaj në rend alfabetik.
Udhëheqësit amerikan, të cilit i pëlqen vëmendja, do të jetë më i zhgënjyer nga mbërritja e armikut politik dhe ish-presidentit Joe Biden, i cili do të ulet pranë tij në sheshin e Shën Pjetrit.
Trump – i cili u përplas me papa Françeskun për imigracionin – mbërriti në Romë në bordin e ”Air Force One” me një enturazh të madh sigurie.
Ndërsa Vatikani nuk ka publikuar ende asnjë detaj zyrtar mbi ulëset, funeralet e mëparshme papnore na japin një pamje të asaj se si do të dukej rregullimi i ulëseve.
Ata do të jenë midis delegacioneve nga më shumë se 130 vende – duke përfshirë 50 krerë shtetesh dhe 10 monarkë në fuqi, pozicionet e të cilëve do të dekretohen nga protokollet e lashta të kishës.
Rregullat e Vatikanit diktojnë që emrat e tyre të renditen nga organizatorët e funeraleve në frëngjisht – gjuha diplomatike ndërkombëtare.
Kjo do të thotë që Shtetet e Bashkuara – États-Unis në frëngjisht – do të jenë midis Etiopisë dhe Esvatinit, i njohur më parë si Svaziland, sipas protokollit të vendosur të ulëseve.
Mbretëria e Bashkuar përkthehet si Royaume-Uni në frëngjisht – duke e vendosur Keir Starmer në një kurs përplasjeje me një vend afër – ose ndoshta pranë – Rusisë.
Por, Starmer do të kursehet nga një takim i sikletshëm me Vladimir Putinin, i cili përfaqësohet në Romë nga ministrja e Kulturës Olga Lyubimova.
Kryepeshkopë, peshkopë dhe kardinalë të fuqishëm – të njohur si “princat” e kishës katolike – do t’u jepen vendet më të mira në ngjarjen spektakolare.
Ndërsa anëtarët e familjes mbretërore katolike do të zënë vendet e para.
Mbretërorët jokatolikë – përfshirë princin e Uellsit, mbretin dhe mbretëreshën e Suedisë dhe princin e Kurorës – do të jenë më pas, duke zënë vendet në rreshtin e dytë.
Një numër i madh i të pranishmëve do të mbërrijnë së bashku me dinjitarë të huaj, mbretërorë dhe disa nga figurat më me ndikim në botë.
Kjo rritje e vizitorëve të famshëm në vendin e vogël prej 0,44 km² ka nxitur një nga operacionet më komplekse të sigurisë që është nisur ndonjëherë.
Një njësi ushtarake e fshehtë me bazë në Itali po udhëheq detyrën ”sizmike” dhe do të përdorë teknologji anti dronë, snajpera, avionë luftarakë dhe madje edhe anije luftarake për të mbrojtur elitën botërore.
Trupat e specializuara që rrethuan Sheshin e Shën Pjetrit sot u panë duke mbajtur “bazuka dronësh” të epokës hapësinore të aftë për të çaktivizuar mjetet terroriste me një shpërthim valësh radioje.
Shefat e sigurisë besojnë se dronët përbëjnë kërcënimin më të madh për ceremoninë mortore.
Një nga specialistët e dronëve – i quajtur Giovanni – i tha dje gazetës ”The Sun” se ”pajisja ime mund të çaktivizojë dhe rrëzojë një dron pasi ta kem në shënjestër”.
”Teknologjia është shumë efektive dhe na mundëson të vëmë dronët nën kontroll dhe të zvogëlojmë kërcënimin. E kuptojmë se kemi një punë të rëndësishme për të bërë”, shtoi ai.
Snajperë me pushkë u panë gjithashtu të pozicionuar në çatitë me pamje nga Sheshi i Shën Pjetrit.
Avionët mbikëqyrës AWACS të NATO-s do të ndihmojnë gjithashtu në sigurimin e qiellit, si dhe në stacionet e sofistikuara kundër bllokimit të dronëve.
Shefi i policisë së Romës, Marcello Fulvi, tha se rreth 8 000 personel sigurie do të mbrojnë procesionin e varrimit.
Kjo do të përfshijë 2 000 xhandarë me uniformë të Vatikanit që patrullojnë rreth Sheshit të Shën Pjetrit dhe 1 400 oficerë të tjerë me rroba civile të vendosur në rrugë.
Diku tjetër, Garda Zvicerane do të jetë në dispozicion për të ndihmuar me rrjetin e mbikëqyrjes në funeral.
Ata njihen si një nga njësitë më të vjetra ushtarake në planet, si dhe më të voglat, dhe e kanë mbrojtur Papën që nga viti 1506.
Siguria tani ka filluar të rritet në vend, ndërsa mijëra njerëz i thonë lamtumirën e fundit papës.
Zyrtarët publikuan foto të Françeskut të veshur me rroba të kuqe, ndërsa mbante një rruzare brenda një arkivoli në Bazilikën e Shën Pjetrit.
Papa 88-vjeçar vdiq të hënën e Pashkëve pasi pësoi një hemorragji cerebrale.
Funerali do të drejtohet nga dekani i Kolegjit të Kardinalëve, Giovanni Battista Re.
Pas funeralit, trupi i papës do të zhvendoset në vendin e varrimit jashtë Vatikanit.
Françesku do të jetë Papa i parë në më shumë se 100 vjet që do të varroset jashtë mureve të Vatikanit./ a.jor./atsh/ KultPlus.com
Presidentja Vjosa Osmani tashmë ka arritur në bazilikën “Shën Pjetri” në Vatikan.
E para e shtetit të Kosovës para fillimit të ceremonisë së varrimit të Papa Françeskut është përshëndetur me presidentin amerikan Donald Trump dhe Zonjën e Parë Melania Trump, para fillimit të ceremonisë së varrimit të Papës.
Papa Françesku vdiq në moshën 88 vjeç pasi pësoi një goditje në tru të hënën e Pashkëve, vetëm një ditë pasi u shfaq në të njëjtin shesh për t’u ofruar një bekim besimtarëve në pikën kulmore të kalendarit të krishterë.
Filloi, mes 140 000 të pranishmëve, ceremonia e varrimit të papa Françeskut.
Ndodhen në ceremoni edhe 160 delegacione nga e gjithë bota, liderë botërorë, familje mbretërore si edhe përfaqësues të besimeve të tjera fetare.
Arkivoli i papa Françeskut do të përshkohet nëpër Romë me një makinë të ashtuquajtur papamobile të konvertuar.
”Automjeti, të cilin papa e përdori gjatë njërit prej udhëtimeve të tij jashtë vendit, do t’u lejojë kalimtarëve ta shohin papën e ndjerë nga rruga”, thanë raportet.
Pas shërbimit mortor në sheshin e Shën Pjetrit, arkivoli i papa Françeskut do të përshkohet nëpër Romë përgjatë një rruge prej gjashtë kilometrash deri në Bazilikën e Shën Marisë së Madhe, ku papa do të prehet./ atsh/ KultPlus.com
Sot në të gjithë botën shënohet Dita e Pronësisë Intelektuale, me aktivitete të ndryshme që kanë për qëllim promovimin e të drejtës së pronësisë intelektuale dhe mbrojtjen e kësaj pronësie. Ndërsa, institucionet e Kosovës nuk kanë paralajmëruar ndonjë organizim për nder të kësaj dite.
Pronësia intelektuale që përfshinë pronësinë industriale dhe të drejtat e autorit, në Kosovë është e garantuar me ligj.
Ndërsa, që nga viti 2000 më 26 prill të çdo viti të gjitha vendet anëtare të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB) kremtojnë Ditën Botërore të Pronësisë Intelektuale, e cila organizohet nën juridiksionin e Organizatës Botërore të Pronësisë Intelektuale (OBPI).
Organizata Botërore e Pronësisë Intelektuale (WIPO), në shënim të Ditës Botërore të Pronësisë Intelektuale përzgjedh një slogan për të frymëzuar komunitetin global të krijuesve, mbrojtësve të pasurisë intelektuale, por edhe për të evidentuar një aspekt të sistemit unik të bashkëpunimit ndërplanetar, sigurimit të vijimësisë së krijimtarisë.
Ndryshe për shënimin e Ditëve të Pronësisë Intelektuale dhe Ditës Botërore të Inovacionit dhe Kreativitetit, Ministria e Industrisë, në bashkëpunim me Ministrinë e Kulturës, sot, do të mbajnë një konferencë vjetore./rtk/ KultPlus.com
Shumë liderë botërorë dhe anëtarë të familjeve mbretërore do të marrin pjesë sot në funeralin e papa Françeskut.
Presidenti i SHBA-së Donald Trump, sekretari i përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres, presidenti francez Emmanuel Macron, presidenti gjerman Frank-Walter Steinmeier dhe kancelari Olaf Scholz, kryeministrja italiane Giorgia Meloni dhe presidenti Sergio Mattarella, kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer, princi William, mbreti Felipe VI i Spanjës dhe mbretëresha Letizia si dhe presidentja e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen kanë konfirmuar të gjithë pjesëmarrjen e tyre në funeral.
Udhëheqës të tjerë dhe anëtarë të familjeve mbretërore që do të marrin pjesë në funeralin e papa Françeskut janë edhe presidenti brazilian, Luiz Inacio Lula da Silva, presidenti argjentinas, Javier Gerardo Milei, presidenti ekuadorian, Daniel Noboa, presidenti filipinas Ferdinand Marcos Jr., presidenti polak Andrzej Duda, kryeministri irlandez Micheal Martin, presidenti kroat Zoran Milanoviq, presidentja moldave Maia Sandu, mbreti belg Philippe dhe mbretëresha Mathilde, princi i Kurorës i Norvegjisë Haakon dhe princesha e Kurorës Mette-Mar.
Udhëheqësi i Kishës Katolike u lind në Buenos Aires më 17 dhjetor 1936 nga prindër emigrantë italianë.
Ai studioi në Argjentinë dhe më vonë në Gjermani përpara se të shugurohej si prift jezuit në vitin 1969.
Pas më shumë se një dekade në papatin e tij, papa Françesku mbeti një figurë e admiruar, por edhe polemike.
Ai kërkoi të reformonte burokracinë e Vatikanit, të luftonte korrupsionin dhe të adresonte disa nga sfidat më urgjente të kishës.
Papa u shtrua në një spital në Romë në shkurt me bronkit, i cili u zhvillua në pneumoni bilaterale.
Ai doli pas 38 ditësh për të vazhduar shërimin e tij në rezidencën në Vatikan.
Papa Françesku vdiq të hënën në moshën 88-vjeçare./ atsh/ KultPlus.com
Në mesin e fushatave brutale kundër popujve gjermanikë të Danubit, perandori Marcus Aurelius shkroi një sërë reflektimesh, që e vendosën atë në mesin e mendimtarëve më me ndikim të lashtësisë.
Në shekullin e dytë pas Krishtit, bota e perandorit Marcus Aurelius ishte në rrënim. Një murtajë e madhe shkatërroi Evropën perëndimore, ndërsa ai filloi një luftë të gjatë dhe të përgjakshme kundër fiseve gjermane përgjatë kufirit të Danubit. Përballë këtyre fatkeqësive, bashkë me pleqërinë dhe mendimet për vdekjen, perandori kërkoi ngushëllim tek filozofia.
Gjatë gjithë jetës së tij, veçanërisht në momente të çuditshme gjatë fushatës ushtarake, ai hodhi në letër betejat e tij personale, bindjet filozofike dhe njohuritë për të qenë një sundimtar dhe një person më i mirë. Nga kjo shprehje e sinqertë e introspeksionit dolën 12 libra që merren me jetën dhe gjendjen njerëzore. Në total ky koleksion quhet Meditimet.
Filozofi Perandor
I lindur në vitin 121 në një familje aristokrate në Romë, Marcus Aurelius mori një arsimim të shkëlqyer në retorikë dhe filozofi. Ai studioi greqisht dhe sidomos Homerin dhe Euripidin. Ndoshta kjo është arsyeja pse ai i shkroi Meditimet në greqisht dhe jo në latinisht, gjuha zyrtare e Perandorisë Romake.
Në moshë të re, ai u interesua gjithashtu për filozofinë, veçanërisht stoicizmin, një shkollë mendimi që lulëzoi në antikitet. Një nga parimet kryesore të tij thekson zhvillimin e forcës së brendshme dhe pranimin e atyre gjërave që janë jashtë kontrollit tënjeriut. E themeluar në Athinë nga Zeno i Citiumit, rreth vitit 300 p.e.s., stoicizmi u rrit për t’u bërë një nga filozofitë kryesore të botës së lashtë.
Ai lulëzoi në Romën e lashtë, me Ciceronin ndër studiuesit e tij kryesorë (dhe një burim i mirë informacioni mbi stoicizmin në Romë). Epikteti, një grek i skllavëruar më parë, u bë filozof stoik me shumë ndikim i studiuar nga Marcus Aureliusi. Në fakt, Meditimet kanë disa ngjashmëri me koleksionin e parimeve morale të Epiktetit, të quajtura Enchiridioni (Manual).
Por vepra e Marcus Aurelius-it i shton zërin e tij origjinal traditës filozofike të stoicizmit. Ai i shtoi peshë kësaj shkolle të mendimit dhe arriti të besojë se perceptimi është baza e njohurive të vërteta. Lumturia mund të gjendet nëpërmjet praktikës së virtytit dhe të udhëhequrit në çdo kohë nga arsyeja, përballë peripecive të jetës.
Besohet se Marcus Aureliusi i shkroi Meditimet si një formë introspeksioni dhe jo për konsum më të madh publik. Ato variojnë nga maksimat e hapura deri te disertacionet bindëse dhe nuk ka një organizim definitiv të veprës – megjithëse disa modele janë identifikuar, me tema të organizuara rreth filozofisë stoike.
Me mirënjohje
Vepra nis si një lloj rrëfimi, në të cilin Marcus Aureliusi falënderon të gjithë ata që ndikuan pozitivisht gjatë gjithë jetës së tij. Për shembull, ai vlerëson mësuesit e tij që e mbajtën larg nga besëtytnitë dhe veset dhe e kthyen drejt një jete më të mirë e të virtytshme. Më i rëndësishmi nga këta mësues, kujton ai, ishte Quintus Junius Rusticus, i cili korrigjoi karakterin e tij të vrullshëm dhe e prezantoi me filozofët stoikë.
Marcus Aurelius kujton gjithashtu jetën e tij në oborrin e Romës, ku mbërriti në moshën 17-vjeçare. Babai i tij birësues, perandori Antoninus Pius, kishte një mënyrë jetese modeste, dhe kështu i riu Marcus Aurelius nuk hyri në një botë veshjesh dhe jetese luksoze; ai nuk kishte as roje personale. Perandori i ardhshëm admiroi përkushtimin me të cilin babai i tij birësues drejtoi perandorinë dhe personalitetin e tij të qetë, por të vendosur.
Marcus Aurelius u ngjit në fron në vitin 161, duke bashkëqeverisur me vëllanë e tij birësues Lucius Verus deri sa vdiq Luciusi, në vitin 169. Ndërsa Marcus Aurelius nuk reflekton drejtpërdrejt për jetën e tij si perandor, ai prek tema të rëndësishme të lidhura me të, duke përfshirë peshën e përgjegjësive dhe nevojën për të respektuar drejtësinë. Ai pranon se duhet të marrë vendime në interesin më të mirë të njerëzve që qeveris. Ai shkruan: “Filloni çdo ditë duke i thënë vetes: Sot do të ndeshem me ndërhyrje, mosmirënjohje, pafytyrësi, pabesi, keqdashje dhe egoizëm… Asnjë nga këto gjëra nuk mund të më lëndojë, sepse askush nuk mund të më implikojë në atë që është poshtëruese”.
Ai pranon se pushteti mund të jetë një barrë dhe një tundim, duke theksuar rëndësinë e shmangies së arrogancës dhe ruajtjes së përunjësisë përballë autoritetit. Ai gjithashtu ofron njohuri se si të përballeni me situata të vështira, të ruani qetësinë e brendshme dhe të qëndroni të fokusuar në qëllimin tuaj, përballë pengesave.
Ndër vëzhgimet e tij më personale janë gjërat që duket se e shqetësojnë. Ai e pranon se e urren atë që shumica e qenieve njerëzore duket se e duan. Lojërat e gladiatorëve, për shembull, e neverisin; seksi reduktohet në “një kënaqësi të shkurtër”. Dhe ai nuk e kupton pse njerëzve u bëjnë përshtypje rrobat e purpurta të veshura nga senatorët dhe perandorët, kur këto janë thjesht “lesh delesh i lyer me gjak butaku”.
Ai përpiqet të qëndrojë i qetë në çdo moment dhe të mos shqetësohet me atë që fqinji i tij do të thotë, ose do të mendojë për të. Siç i kujton vetes: “Gjithmonë habitem: Ne të gjithë e duam veten më shumë se njerëzit e tjerë, por na bëhet vonë më shumë për mendimin e tyre, sesa për tonin.”
Familja luan një rol të vogël në shkrimet e tij, megjithëse ai është jashtëzakonisht mirënjohës për gruan, Faustinën e Vogël, vajzën e Antonius Pius. Ai e përshkruan atë si “aq të bindur, kaq të dashur dhe kaq të thjeshtë”. Burimet e tjera bashkëkohore nuk ishin aq të sjellshme me Faustinën. Historianë si Cassius Dio e kanë akuzuar për tradhti bashkëshortore me ushtarë dhe gladiatorë të pashëm. Megjithatë, në shkrimet e tij, Marcus Aurelius ka vetëm fjalë të mira për të. Të dy kishin 13 fëmijë së bashku, por vetëm gjashtë jetuan pas fëmijërisë. Kur Faustina vdiq, në vitin 175, perandori u pikëllua për humbjen e saj. Ai varrosi gruan e tij në Mauzoleumin e Hadrianit në Romë.
Lufta dhe Vdekja
Duke shkruar natë pas nate nga kampi i tij ushtarak përgjatë Danubit, Marcus Aurelius kthehet në tema më të errëta, duke përfshirë natyrën e luftës. Në pika të ndryshme, ai vë në dukje realitetin e tmerrshëm të luftimit: “A keni parë ndonjëherë një dorë ose këmbë të prerë, ose një kokë të prerë, të shtrirë diku larg trupit të cilit dikur i përkiste …?”
Por kur dita mbaron, ato përsiatje zbehen dhe mbizotëron realiteti. Filozofi i natës, duhet të jetë një udhëheqës ushtarak ditën. Ai e pranon se nuk është gjithmonë e lehtë. “Në agim, kur e ke të vështirë të ngrihesh nga shtrati, thuaji vetes: ‘Duhet të shkoj në punë—si qenie njerëzore’, edhe pse preferon që «të mblidhesh nën batanije».
Përgjatë Meditimeve, Marcus Aurelius përsërit, pothuajse deri në obsesion, idenë se të gjithë ndajnë përfundimisht të njëjtin fat në këtë jetë të shkurtër: vdekjen. “Jetët e njerëzve janë të shkurtra dhe të parëndësishme,” shkruan ai.
Ka reflektime mbi gjeneralët e mëdhenj të së kaluarës, si Aleksandri i Madh, Çezari dhe Pompei, dhe se si, pavarësisht nga triumfet e tyre, “edhe ata u larguan nga kjo jetë”. Gjithashtu përmenden edhe banorët anonimë të Pompeit dhe Herkulaneumit, që u mbytën nën hirin e malit Vezuv.
Mbi të gjitha, kërkimi më i madh i perandorit është të gjejë paqen e mendjes, ndërsa mediton se sa shpejt kalon jeta: “Ekzistenca na kalon si një lumë: “çfarë” është në rrjedhë të vazhdueshme, “pse” ka një mijë variacione.” Ai thotë se rruga më e mirë është të “bëni gjithçka sikur të ishte gjëja e fundit që po bënit në jetën tuaj”.
E megjithatë, vdekja i ofron Marcus Aureliusit një lloj çlirimi, një shans për t’u shkëputur nga një botë ku shumë injorojnë të vetmet vlera që ai njeh – ato të virtytit racional dhe të së mirës morale. Drama e vërtetë e filozofit-perandor është se ai përpiqet t’i dojë njerëzit e tjerë: “Gjërat e paracaktuara për ju – mësoni veten të jeni njësh me to. Dhe njerëzit që i ndajnë ato me ju – trajtojini me dashuri. Me dashuri të vërtetë.”
Të gjitha këto Marcus Aurelius ia thotë vetes pa ankth apo dëshpërim. Edhe vdekja duhet pranuar me mirënjohje: “Mos e shikoni vdekjen me përçmim, por mirëpriteni atë”. Vdekja është pjesë e skemës natyrore të gjërave, mendon ai, duke e krahasuar atë me “një ulli që piqet dhe bie. Duke lavdëruar nënën, duke falënderuar pemën ku u rrit.” Ai thotë të pranosh vdekjen “me gëzim dhe vërtetësi, mirënjohës ndaj perëndive nga thellësia e zemrës”.
Kur Marcus Aureliusi vdiq më 17 mars 180, në moshën 58-vjeçare, viktimë e murtajës, ai la pas një gjurmë të pashlyeshme. Shkrimet e tij kanë intriguar krerët e shteteve që nga Frederiku i Madh i Prusisë e deri te presidenti i SHBA Bill Clinton. Kur Wen Jiabao, kryeministri i Kinës midis 2003 dhe 2013, pretendoi se kishte lexuar Meditimet më shumë se njëqind herë, vepra u bë një nga klasikët grekë më të botuar në vend. /bota.al/ KultPluscom
