Dhjetor 2017 - KultPlus

Urime viti i ri 2018-të nga gazeta online për art dhe kulturë KultPlus

Posted on 31 Dhjetor, 20172 Janar, 2018 by Kult Plus

Viti 2017-të, ishte një vit shumë i suksesshëm për gazetën online për art dhe kulturë KultPlus.

Ky vit, numëroi disa të reja që erdhën përmes kësaj gazete e themeluar katër vite më parë si e vetmja në Kosovë dhe rajon, nga kryeredaktorja Ardianë Pajaziti. KultPlus, në vitin 2017-të bëri një ri-brendim të sajtit duke sjellë të reja për lexuesit e tij, të cilët vazhdojnë të motivojnë stafin e kësaj gazete përmes komenteve, kritikave dhe dashnisë që shprehin për KultPlus.

Përveq kësaj, KultPlus, në vitin 2017-të solli edhe ciklin e parë të rrëfimeve ‘Ta zbardhi ftyrën’, me dy artistë kosovarë me karrierë tashmë ndërkombëtare si Sislej Xhafa dhe Imer Kutllovci.

KultPlus, në vitin 2018-të premton se do të vazhdoj të sjellë intervista, rrëfime, ngjyrime nga ngjarjet e ndryshme në Kosovë dhe jo vetëm, video e padyshim edhe poezi të ndryshme. Kur jemi te poezia, KultPlus, shumë shpejtë sjellë edicionin e dytë të festivalit të poezisë “KultStrofa”.

Me gjithë këto të reja, e më këmbë të mbarë, KultPlus u uron të gjithë lexuesve të vetë, vitin 2018-të. Urojmë që ky vit të ju sjellë shëndet, suksese e mbi të gjitha më shumë dashni për artin dhe kulturën.

Me shumë dashni nga stafi i KultPlus: Ardianë Pajaziti, Arbër Selmani, Sarandë Selimi, Jeta Zymberi, Liridona Spahiu dhe Gili Hoxhaj./ KultPlus.com

Luan Jaha: “Kukumi” është dashuria ime e parë

Posted on 31 Dhjetor, 20172 Janar, 2018 by KultPlus

I njohur e i dashur jo vetëm për publikun por edhe për kolegët e tij, aktori kosovar Luan Jaha vjen në intervistën e Viti të Ri për KultPlus, në një dimension më ndryshe. Ai rrëfen fillimin e karrierës së tij që nga shfaqja e parë “Profesor jam talent se jo mahi” e deri te shfaqja e fundit e inskenuar në Teatrin Kombëtar të Kosovës “I ligu për mend” poashtu në këtë rrafsh Luan Jaha na sjellë kujtimet e filmit të parë “Rruga pa kthim” e deri tek filmi i fundit që u xhirua në vitin 2017-të “A month”. Aktori kosovar i cili që nga vitin 1992 është me publikun shqipfolës, përmes kësaj interviste tregon edhe për punën e tij si profesor në Fakultetin e Arteve dhe flet për brezat e rinj. Luan Jaha flet edhe për filmat e njohur për publikun ku ishte pjesë e tyre dhe për kinematografinë shqiptare, krejt në fund, ai ka edhe një urim për vitin që po vjen.

Sarandë Selimi

KultPlus: Prej vitit 1992 jeni në skenë dhe nuk është periudhë e paktë. Nëse flasim vetëm për shfaqjet, mund të numëroni se në sa shfaqje keni luajtur?
Luan Jaha: Po, prej vitit 92 deri 99 kam luajtur në mëse 30 shfaqje. Edhe pse kohë të vështira për çdo gjë, në aspektin teatral, falë teatrit Dodona kemi pas realizime të mira dhe të shkëlqyeshme. Aty edhe fituam përvojë, u formuam si aktorë, jo vetëm unë por edhe shumë kolegë që sot janë emra të rëndësishëm të skenës flmike dhe teatrale në vend.

KultPlus: Cili është roli që të ka marrë më shumë me vete?
Luan Jaha: Secili rol në kohën e vet ka qenë i lezetshëm, rol i mirë, i pranueshëm, role që më kane bërë të ndihem mirë por edhe shkëlqyeshëm edhe pse kur i shikoj sot, nga kjo perspektivë, shohë se ka pas mangësi, zbrastësirë, herë herë tepri. Asnjë rol nuk më ka marrë me vete, të gjithë janë në mua. Por, më vjen mirë që kam mësuar shumë edhe nga gabimet e mia.

KultPlus: E keni fjalën edhe për filmin në këtë rast?
Luan Jaha: Po flas për vete në film dhe teatër. Loja në teatër është në dorë të aktorit, ndërsa në film jo. Në film t’i mund të bësh mrekulli dhe të mos i përdorë regjisori për njëmijë arsye ose e kundërta, mund të bësh marrëzira dhe mund ti përdorë për të mirë, sa që mrekullohesh edhe vet kur e sheh premierën. Filmi është art i fotografisë, montazhit, regjisë, por më së paku i aktorit. Për mua vlen thënia: beso në regjisorin, nëse jo, mos luaj.

KultPlus: Dhe ngjitja në dërrasat e Teatrit Kombëtar të Kosovës mund të vlerësohet edhe si një aprovim për një aktor profesionist, cila ishte shfaqja që të solli këtë emocion?
Luan Jaha: E para ka qenë komedia “Profesor, jam talent se jo mahi” nga prof. Faruk Begolli. Rolin e pata realizuar në kuadër të provimit të vitit të dytë, karakteret. Luaja një plak, Kadri Abazin. Kjo ndoshta ka qenë përvoja ime më e bukur në teatër. Salla mbushej plot, biletat shiteshin e stërshiteshin një ditë para shfaqjes. Përveç organizimeve jashtë, në Dodonë luanim tre- katër herë në javë. Ka aktor që e kanë përfunduar karrierën e tij e nuk ka përjetuar atë ndjenjë.
I luajta dy role, dy ekstreme, njërin një grua Sofia dhe këtë tjetrin Kadri Abazin. Më erdhi mirë që rolet nuk kishin ngjashmëri me njëri tjetrin, suksesi u arrit edhe më shumë. Kemi pas realizuar rreth 400 repriza. Përveç se në krejt Kosovën, poashtu kemi qenë në Preshevë, Tetovë, Strugë, Ulqin, Tiranë…me këtë shfaqje kemi qenë edhe në Austri, Driton Sahitaj na pati organizuar katër shfaqje për publikun shqiptarë atje.
Falë kësaj shfaqjeje, mbeta në Kosovë. Ishte viti 93’, njerëzit kalonin nëpër kriza të thella, shumë shqiptarë ishin larguar nga puna, nuk merrnin rroga, shumica e kolegëve dolën në shtete të perëndimit. Ne na u mundësua të merreshim me shfaqje dhe fitonim para, kjo më ka bërë të ndjehem pak më mirë, të studioj me para të mija, me një fjalë ta kem lekun tim.

KultPlus:Po pagat, si ishin pagat në atë kohë?
Luan Jaha: Ka qenë kohë e inflacionit dhe papunësisë, rroga maksimale ka qene diku rreth 25-35 DM (Deutsche Mark).Mirëpo, ne me këtë shfaqje, me qenë se shëtisnim, vizitonim qytete të ndryshme të vendit, fitonim diku rreth 20-25 DM, dhe nëse kemi qenë aktiv tërë muajin, na dilte një rrogë serioze.

KultPlus: Në vitin 2014-të në Teatrin Kombëtar të Kosovës erdhe përmes shfaqjes “Shooping and Fucking”, në vitin 2016-të pikërisht në skenën e këtij teatri erdhe me rol kryesor në shfaqjen “Tregtari i Venedikut” ndërsa në vitin 2017-të në TKK erdhe përmes shfaqjes “I ligu për mend”, duke sjellë një rol të mrekullueshëm. Në të tri këto shfaqje ke sjellë atmosferë të bukur në skenë, por duam ta dimë nga pikëpamja jote se cili ka qenë roli më i vështirë dhe si jeni ndjerë duke interpretuar këto role ku tekstet kanë përkuar mjaft shumë me një realitet të hidhur që po kalon populli shqiptar në përgjithësi?
Luan Jaha: Më vjen mirë që shfaqjet ku marrë pjesë përkojnë me realitetin dhe mirëpriten nga shikuesit. Është meritë e regjisoreve që me idetë dhe konceptet e tyre ua ofrojnë publikut vepra të huaja sikur të ishin tonat.
Shfaqja “Shooping and fucking”, ka qenë një realizim i bukur, shfaqje shumë e mirë, e realizuar mirë, e punuar nga Fatos Berisha, me të cilin kam pas rastin të punoj edhe shumë herë tjera, dhe sa herë kam punuar me të kam realizuar role të mira. E konsideroj ndër regjisoret më të mirë. Më njeh shumë mirë, mi njeh mundësitë e mija, veset dhe virtytet. Gjithmonë vjen me koncepte të qarta, nuk e mundon aktorin.
Te “Tregtari i Venedikut” kam punuar me skocezin Matheë Lenton, një regjisor i shkëlqyer dhe asistenti i tij, aktori Peter Kelly, i cili me përvojën e tij më ka ndihmuar mjaft për jetësimin e Shillokut, i jam shumë mirënjohës. Ajo që më bëri përshtypje te Matheë ishte se qysh në provën e parë na tha: “Miq, unë kam ardhë ta punojë këtë shfaqje, por nuk kam ende koncept, nuk kam ide prandaj do të doja që këtë vepër t’a jetësojmë bashkë”. Ishte sinqeriteti i tij që më bëri të pajtohem me “konceptin” e shfaqjes, jam angazhuar me tërë qenien, jam përpjekur të jap maksimumin. E vlerësoj si shfaqje të bukur por edhe shkollë në vete punën me Matheë.
Pas kësaj vjen shfaqja “I ligu për mend” nga Gjergj Fishta, me regji të Altin Bashës. Këtë shfaqje e konsideroj si një ndër shfaqjet më të vështira në përvojën time prej aktori. Ndoshta për faktin se, fillimisht veprën e kisha të njohur që më parë, e nënvlerësoja si pjesë të lehtë të cilën pa ndonjë mund të madh do ta vejmë në skenë, mirëpo, qysh në leximin e parë me kolegë e kuptuam si diçka shumë të rrezikshme, të cilën nëse nuk e punojmë seriozisht do ta kemi vështirë për ta jetësuar. Tekst i vështirë i artikulueshëm, për shkak të gjuhës së vjetër gege, struktura e fjalive, shprehjet allaturka të cilat nuk mund t’i hasësh më as në Prizren e Vushtrri. Po e kujtoj rastin kur Altini na dëgjoi për herë të parë duke lexuar dhe na tha; “Hë djem, çfarë jeni duke bërë, po provoni të flisni frëngjisht?!”
Shfaqjen përveç në Prishtinë (tridhjetë herë), e kemi luajtur edhe në Tiranë dhe Korçë, të gjitha me salla të mbushura plot me shikues. Do të isha njeriu më i lumtur sikur ta luanim edhe në Shkodër. Është një ndër shfaqjet e rralla ku përveç publikut kënaqemi edhe ne. Po përfitoj nga rasti që përmes KultPlus, ta falënderoj publikisht Altinin për punën që ka bërë. Kam mësuar shumë nga ai dhe jam kënaqur në proces, punonim 12 orë në ditë, thjeshtë na u bë mënyrë e jetës.

KultPlus: Shfajqa “I ligu për mend” u dha në Shqipëri dy herë, pikërisht kur kemi parasysh dialektin gege që është arma e fortë e kësaj shfaqje, si e pritën atje?
Luan Jaha: E bukura e kësaj shfaqje është se personazhet e flasin një gegërishte arkaike, me shprehje e fjali të cilat edhe ne kosovarët vështirë i kuptojmë. Në Korçë ishim pjesëmarrës në festivalin mbarëkombëtarë të komedisë “KOKOFEST” ku dhe mora çmimin “aktori më i mirë”. Poashtu edhe në Tiranë jam mrekulluar nga pritja që na është bërë, në sallë ishin kryesisht aktorë të cilët na përgëzuan për punën që kemi bërë. Ishte një përjetim i mrekullueshëm. Kishte edhe studentë nga Shkodra, morëm lëvdata edhe prej tyre dhe kjo me kënaqi dhe na inkurajojë që të gjejmë mundësinë ta dërgojmë shfaqjen atje.

KultPlus: Të shkojmë pak tek filmi, e përmendëm që keni shumë role edhe në film që nga viti 1992. Cili ishte filmi i parë që e nxorri Luan Jahën në sheshxhirim?
Luan Jaha: Filmi i parë ka qenë te prof. Ekrem Kryeziu “Rruga pa kthim”. Aty luaj një fshatar, në një fshat shqiptarë, pas luftës së dytë botërore fillon reforma agrare, partizanet vijnë t’ia marrin pronën dhe t’ia konfiskojnë kalin, të cilin unë e kam mjet jetese dhe nuk e jap me asnjë çmim, ata me tërheqin zvarre por unë nuk dorëzohem deri sa…, është një skenë komike, e bukur, është pranuar mirë në atë kohë. Ai film ka qenë privat, në vitin 1992-1993.

KultPlus: Kurse filmi i fundit që keni marrë pjesë është filmi i metrazhit të shkurtër “A month” me regji të Zgjim Terziqit. Si ishte eksperienca në këtë film?
Luan Jaha: Po, herë herë punoj edhe në film, e dua filmin. Kam pas fatin të punoj më shumë në filma të huaj se sa vendore. Përveç “Tri dritare dhe një varje” i cili ka qenë projekti i fundit filmik vendor, kam qenë pjesë e filmit “Burrnesha” që e kanë punuar italianët, me të cilin morëm pjesë në Berlinale. Aty luaj një rol goxha të rëndësishëm, i cili konsideroj që është realizuar mjaft mirë.
Sivjet mora pjesë te Zgjim Terziqi në filmin e shkurtër “Një muaj”. Filmi trajton një temë aktuale, mjaft të ndjeshme. Edhe pse në fillim kisha pak dyshim mos po na del patetik, Zgjimi e ka trajtuar në mënyrë bashkëkohore, të bukur dhe origjinale.

KultPlus: Filmat “Kukumi”, “Koha e Kometës” dhe “Tri dritare dhe një varje”, janë tre filma që keni luajtur dhe që të tre janë realizuar në periudhën e pasluftës, cfarë përvoje ishte përfshirja në këta tre filma?
Luan Jaha: “Kukumi” ka qenë një film i punuar katër vjet pas luftës. Ishim plot entuziazëm. E prekëm lirinë, nuk dinim si ta shprehnim. Ftesën e prof, Ise Qosja, për të qenë pjesë e filmit e pata përjetuar si kurorëzim të asaj lirie, si ngjarjen me emocionale në karrierë.
“Kukumi” është një film të cilin e kanë vlerësuar dhe çmuar shumë nëpër festivale të ndryshme, film i cili ka më shumë së 27 çmime ndërkombëtare të kategorive superiore, një film i bukur me plotë kuptimin e fjalës, i fuqishëm, i guximshëm, i hareshëm dhe i pikëllueshëm. Nuk kisha me fol për rolin, nuk ka pas kërkesa të mëdha, ka qenë një punë e lehtë, përveç angazhimit fizik. “Kukumi” është dashuria ime e parë.
Kurse te “Koha e kometës” (viti i mbrapshtë) sipas Ismail Kadare, me regji të Fatmir Kocit, me Blerim Destanin në rol kryesor, luaj Doskë Mokrarit, njërin nga pesë luftëtarët, të cilët nisen për luftë e luftën nuk e gjejnë kund. Është ndër filmat që i dua, e dua koloritin, figurat, peizazhin, dialogun gati absurd, atë komedi të nëmur, është film që e shikoj me kënaqësi.
E filmi “Tri dritare dhe një varje” ka qenë një projekt ndoshta më i vështiri, pasi që, nuk kanë pasur mjete të mjaftueshme të realizohej ky skenar. Mirëpo prof. Isë dhe producenti Shkumbin Istrefi ishin këmbëngulës që projekti të realizohej, përndryshe mjetet do të ktheheshin në QKK. Megjithatë filmi u realizua, e pati një jetë të mirë, fitoi disa çmime. Dhe mendoj që si film e ka arrit qëllimin e vet, qoftë vendorë qoftë ndërkombëtarë.

KultPlus: “Familja moderne” dhe “Kombinati”, ju sollën në dy role krejtësisht të ndryshme njëri me tjetrin. Daja Skender dhe Fahria. Si jeni ndjerë asokohe kur ishit pjesë e serialeve?
Luan Jaha: Në serial njeri hyn për tri arsye, 1) Për lek, 2) Për famë dhe 3) Për të I-në ose për të ll-në.
Më vjen mirë që “Familja moderne” ka jetuar aq gjatë sa që kur vinin njerëzit me shitë nëpër banesa tona private, mendonin që vërtetë këtu jetojnë: Dini, Drita, Gjyshja… Suksesi i familjes vjen jo nga një njeri por nga një dyzinë që kanë qenë të angazhuar, që episodit të mos i mungoj as edhe një “lugë”. Ka pas tema atraktive, aktuale, ambient të përshtatshëm, komoditet, trupë të mirë të aktorëve, regjisorë, skenografë, kameraman, ndriçues, tonist e një ekip njerëzish të profileve të ndryshme. Kushti i vetëm që këta njerëz të angazhohen maksimalisht dhe të jenë produktiv është të paguhen mirë. Kushton por garanton sukses. E vlerësoj si punë, për mua është me rëndësi kush është prapa projektit, ajo çka nuk shihet nga publiku. Në zanatin tonë ka dy lloj njerëzish: Ata që punojnë dhe ata që marrin merita.
“Kombinati” nuk pati fare fat. Nuk pati fat me producentë dhe u zbeh, i humbi vrulli, edhe pse është pritur tepër mirë, mirëpo jo të gjithë kanë mundur ta përcjellin.

KultPlus: A do të hynte ndonjëherë Luan Jaha në rolin e regjisorit?
Luan Jaha: Jo, më shumë më pëlqen të luaj.

KultPlus: Në të njëjtën kohë ju punoni edhe si profesor, në Fakultetin e Arteve, si është të rrisësh brezat e rinj të aktorëve?
Luan Jaha: Po,është punë me përgjegjësi, kërkon angazhim, përkujdes. Meqenëse jam edhe vet aktor, jam shumë i kujdesshëm, përpiqem të jem i saktë në vlerësime, vërejtje dhe propozime. Përpiqem ta ndihmoj studentin që gjatë studimeve ta shpalos, ta njoh dhe ta zbuloj vetën. Të mos ketë paragjykime, të fitoj vetëbesim, të jetë produktiv dhe qysh në vitin e tretë të filloj të krijojë vetë, në mënyrë të pavarur.

KultPlus: Sa kemi emra premtues tash?
Luan Jaha: Kemi shumë studentë të talentuar, në klasën time jo një i mirë por ka shumë të mirë. Kemi në përgjithësi shumë fëmijë të talentuar por, iu mungon informata bazë mbi teatrin . Kishte me qenë mirë që në shkollat fillore, të mesme në kuadrin e tyre të formojnë grupe dramatike, të futet edhe lënda e artit dramatik (si lëndë zgjedhore) sikurse lënda e muzikës, vizatimit, kulturës fizike…, e jo të vijnë studentet në fakultet pa njohuri elementare mbi teatrin.

KultPlus: Nëse do të zgjedhësh mes asaj të jesh aktor rezident në Teatrin Kombëtar të Kosovës dhe profesorit në Fakultetin e Arteve, cilën do e zgjedhje?
Luan Jaha: Sikur të më pyesje para dy vitesh, pa hezitim do të thosha teatrin, por sot nuk mendoj ashtu. Nuk e di, ndoshta rrethanat e kanë bërë të vetën, ndoshta pas dy vitesh ndërroj mendje, por tash për tash do të qëndroja këtu, sepse mendoj që jam më produktiv.

KultPlus: Po për kinematografinë shqipfolëse, në cfarë rruge jeni duke e parë?
Luan Jaha: Jemi në rrugë të mirë, por në anën tjetër duhet të kemi durim. Kjo punë kërkon mjete, ky është çelësi i suksesit. Kinematografia është “sport” i shtrenjtë. Jemi në rrugë të mirë dhe pres që të bëjmë mrekulli në të ardhmen, si në Shqipëri ashtu dhe në Kosovë.

KultPlus: Krejt në fund, ndonjë plan për vitin e ardhshëm dhe cili është mesazhi i Luan Jahës për vitin 2018-të?
Luan Jaha: Aktori është “argat” ne nuk e dimë se çfarë na pret, duhet t’i pyesim producentët, regjisoret, ata e kanë fatin tonë në dorë, na presim dhe në pritje …qeshim
Uroj të kemi punë, e kur ka punë, ka dashni, gëzim, gjallëri. Për vitin e ri uroj nga zemra ti lëmë të këqijat në 2017-të dhe të futemi në 2018-të me plot dashni sa mund të çoj zemra. GËZUAR! / KultPlus.com

Ermonela Jaho: Dramën shqiptare “Halili dhe Hajria” dua t’ia tregoj botës

Posted on 31 Dhjetor, 20172 Janar, 2018 by KultPlus

Agjenda e sopranos shqiptare Ermonela Jaho është e rezervuar deri në vitin 2022. E kërkuar në shumë skena prestigjioze të botës, ajo nga viti në vit po shndërrohet si njëra nga artistet më të adhuruara të botës. Në një intervistë për KultPlus, Ermonela Jaho tregon për dhënien e shpirtit të saj në personazhin e Violetës për 240 herë, sikurse edhe në rolin e Cio-Cio- San, role që i ka tashmë shumë për zemër. Duke përfshirë edhe paraqitjen e saj me kolegë shqiptarë nëpër skena të mëdha të huaja, Ermonela Jaho ka shpalosë edhe një ëndërr. Që dramën e njohur shqiptare “Halili dhe Hajrija” t’ia tregojë botës.
Adianë Pajaziti

KultPlus: Ju po vazhdoni të mbërtheni audiencën me “Violetën” e me “Cio-Cio-San” performanca këto që po mirëpriten nëpër teatro të ndryshme prestigjioze, nëse mund të kujtoni performancën e parë të këtyre dy roleve, dhe tashti me gjithë këtë bagazh artistik, çfarë mund të na thoni?
Ermonela Jaho: Janë dy role që kam kënduar më shumë deri tani. Më kujtohet shumë mirë hera e parë e të dyja roleve. Mund tu them që pasioni ka mbetur ai, por me një bagazh profesional dhe eksperiencë humane që i ka pasuruar akoma më shumë. Njohja dhe përgjegjshmëria teknike së bashku me atë jetësore i mban te freskëta ashtu siç është jeta jonë e përditshme, çdo ditë ndryshe nga njëra tjetra.

KultPlus: Duke pas parasysh që me Traviatën jeni prezantuar më shumë se sa me shfaqje tjera, sa herë jeni ngjitur në skenë me rolin e Violetës?
Ermonela Jaho: Violeten e kam kënduar mbi 240 herë.

KultPlus: Vazhdoni të hulumtoni edhe më në karakterin e saj? Pse gjithë kjo dashuri me karakterin e saj, duke pas parasysh se performancat e tua me këtë rol kanë pasë edhe vëmendjen e medieve më prestigjioze në botë?
Ermonela Jaho: Violeta është një figurë me plotë emocione për shpirtin, emocione të një gruaje dhe në të njëjtën kohë një ndër rolet më të vështira teknikisht. Unë këtë rol vazhdoj dhe do vazhdoj ta këndoj, sepse është një barometër vokal teknik për çdo këngëtar dhe nga ana emocionale është shumë pranë shpirtit të një gruaje ballkanase dhe mesdhetare. Është shpirti i torturuar i një femre që dashuron pa kushte dhe mendoj se ky përjetim me kaq pasion është diçka që e ndjej deri në palcë dhe rritet me mua në çdo etapë të rrugëtimit tim si artiste dhe qenie humane.

KultPlus: Pastaj,përgjatë performancave tua ka pasur raste kur ka reaguar edhe autoambulanca, për tu dalë ndihmë audiencës ku prej emocioneve kanë pasë edhe komplikime shëndetësore, për një artist një ngjarje e tillë do të thotë shumë?
Ermonela Jaho: Fenomeni i ambulancës ka qenë në Londër me operën “Suor Angelica” të Puccinit. Historia e kësaj opere ka ekzistuar në të kaluarën dhe përjetimi im i këtij roli zgjoi atë dhimbje shpirtërore të personave qe e kanë jetuar këtë torturë dhe kanë qenë prezent në teatër. Kjo ka bërë qe emocioni i një dhimbjeje shpirtërore të jetuar u ka hapur një plagë të cilën nuk e kanë kontrolluar dot. Një reagim i tillë për mua si artiste me jep konfirmimin se jam duke punuar ne drejtimin e duhur.

KultPlus: Ermonelë, po ashtu janë shumë të veçanta performancat e tua të cilat po lidhen edhe me rrjetin e kinemave, shfaqje që po ndiqen në të njëjtën kohë në disa sheshe, lokacione dhe hapësira të tjera, një gjë e tillë ndodhi në Spanjë, çfarë emocioni keni nga këto performanca?
Ermonela Jaho: Teknologjia ndihmon të sjellë këtë gjini muzikore kudo dhe konfirmon se Opera është për të gjithë dhe jo vetëm për një shtresë elitare të shoqërisë. Kur hyj në skenë nuk mendoj fare për jehonën që është duke ndodhur në momentin që unë jam duke kënduar direkt, sepse do me merrte energjinë e natyrshmërisë dhe të besueshmërisë. Kur mbaron shfaqja atëherë aty shohë nëse emocioni dhe vërtetësia kanë arritur apo jo në publikun mediatik. Përgjegjësia është e madhe, sepse janë miliona njerëz qe të ndjekin dhe fatkeqësisht lajmi i keq udhëton gjithmonë më shpejt dhe më lehtë se lajmi i mirë.

KultPlus: Ndërkohë, pikërisht mediet spanjolle ju krahasuan edhe me Maria Kallas, çfarë emocioni të ka përshkuar kur keni lexuar këtë krahasim?
Ermonela Jaho: Krahasimin me Maria Kallas e kanë bërë edhe mediat e tjera dhe sinqerisht kjo gjë me ka pëlqyer edhe pse unë jap personalitetin e Ermonelës në skenë dhe nuk kam dashur asnjëherë të imitoj askënd qoftë edhe Maria Kallasin, pasi imitimi është një kopje e shëmtuar.

KultPlus: E kishit ëndërruar ndonjëherë një krahasim me atë artiste të madhe, apo as nuk keni guxuar të mendoni?
Ermonela Jaho: Krahasimi me të bëhet për mënyrën pasionale e të përjetuarit të rolit në skenë. Nuk është krahasim zëri apo personaliteti. Është ekspresioni pasional me të cilin pellgu ballkanas karakterizohet,dhe mendoj se kjo është e përbashkëta. Kallas ka qenë ajo këngëtare qe ka ndryshuar këndimin e Operës, jo vetëm thjesht vokal por edhe atë interpretativ.

KultPlus: Para se të jeni kjo që jeni, kishit dëgjuar në rininë e hershme për Maria Kallas?
Ermonela Jaho: Unë në të kaluarën kam dëgjuar patjetër për Maria Kallasin dhe pikërisht ajo qe më ka goditur nga dëgjimi i kësaj artisteje ishte përcjellja e emocionit përmes këndimit.

KultPlus: Tashmë keni përjetuar emocionin e audiencave të ndryshme, mund të bëni ndonjë krahasim të emocionit që të japin audiencat prej vendit në vend?
Ermonela Jaho: Çdo audiencë ka karakteristiken e saj në mënyrën se si reagon. Në momentin që ti je e sinqertë dhe e vërtetë në skenë, emocioni godet çdo publik, sepse në fund të fundit po flet me gjuhën e shpirtit dhe në skenë shpirti yt është lakuriq dhe publiku ketë e percepton menjëherë.

KultPlus: Cilën audiencë e konsideroni si audiencë më kritike?
Ermonela Jaho: Dua shume publikun francez , sepse janë objektiv me ty që në dëgjimin e parë. Për ta nuk ka shumë rëndësi nëse je emër i madh apo i vogël, në qoftë se i prek nga ana shpirtërore do të ta bëjnë të ditur.

KultPlus: Jeni aq të angazhuar me projekte të vazhdueshme, por megjithatë duhet të jetë ndonjë shfaqje që do të dëshironit ta rishikoni edhe nëpërmjet ndonjë incizimi, cilin prezantim tuajin e shikoni, apo do të dëshironit ta shikoni?
Ermonela Jaho: Çdo shfaqje është ndryshe, sa herë ngjitem në skenë për mua është e para dhe e fundit ne atë moment. Asnjëherë nuk do mundesh të këndosh dy herë njësoj. Kjo është edhe e bukura e këtij profesioni. Njeriu përmirësohet gjithnjë. Për mua çdo shfaqje është unike dhe përsëritja e tyre është si përditshmëria jonë, rritet me ty.

KultPlus: Pothuajse i gjithë viti është i mbushur me shfaqje operistike në të cilat keni rolet kryesore, dhe shumë e vështirë që të ndaheni prej roleve edhe në jetën reale, sa je brenda personazheve edhe atëherë kur nuk je në skenë?
Ermonela Jaho: Artisti është qenie që në skenë transmeton shumë ndjenja humane të idealizuara dhe pikërisht këto ndjenja na prekin, sepse duam t’i jetojmë edhe në përditshmërinë tonë dhe është e pamundur që të shkëputesh totalisht prej tyre. Shkëputesh fizikisht, sepse shtëpia nuk është skenë por ndjenjat humane qëndrojnë me ne dhe kjo të bën edhe më reflektues dhe më mirënjohës për atë që jeta na ka dhënë dhe na surprizon për ditë.

KultPlus: Është viti që bëri bashkë dy artistë shqiptarë në një skenë prestigjioze ndërkombëtare, sikurse ishte me atë të Argjentinës, e habitshme, dy artistë shqiptarë në rolet kryesore në një vend kaq të largët, sikurse ishte rasti me Saimir Pirgun?
Ermonela Jaho: Viti 2017 na bëri bashkë në Madrid me Enkelejda Shkozën , një mexosoprano e mrekullueshme në operën Madama Butterfly , dhe në Argjentinë me Sajmir Pirgun në operën Traviata. Eksperienca me kolegët nga Mëmëdheu është gjithmonë e veçante, sepse duket sikur bën një rrugëtim aty në skenë përdore me një copë nga shpirti i vendit tënd. Është diçka shumë e bukur dhe tepër e veçantë.

KultPlus: Gjithë kjo artiste me përmasa ndërkombëtare, sikurse që keni edhe kolegë të tjerë shqiptarë, nëse jemi te kombi, cilin rrëfim do ta shndërronit në një shfaqje operistike që t’ia ofronit të huajve, që nëpërmjet atij rrëfimi të njohin më shumë kulturën tonë.
Ermonela Jaho: Me modestinë e njohjes se rrëfimeve qe kam akoma në memorie mund të them rrëfimin e Rozafës, Argjiros, ose Halili dhe Hajrija etj…Mendoj se këto rrëfime karakterizojnë në mënyre tepër te sintetizuar atë çka ne shqiptarëve na bën të veçantë.

KultPlus: Tashme keni te siguruar edhe agjendën e vitit 2018, çfarë rrugëtimi e pret Ermonela Jahon?
Ermonela Jaho: Agjenda ime është e plotësuar deri në vitin 2022 por për 2018-ën mund ta bëjë këtë renditje: 1 Janari 2018 më gjen në një skenë me Suor Angelica në Mynih Gjermani , më pas Thais në Kinë me Placido Domingon, shkurt -mars në Metropolitan Neë York me Madama Butterfly, Amsterdam me rrolin e Antonias në Tregimet e Hoffmann, Koncert në festen e muzikës për TV5 ne France, Thais përsëri në Madrid dhe Perelada (Spanjë )me Placido Domingon,Greqi – Athine koncert për përvjetorin e Maria Kallas me TVFrance dhe Eurovision si e ftuar speciale, në Paris hap sezonin me operën Les Hugonotes e cila transmetohet neper kinema dhe televizione, një rregjistrim me London Symphony Orchestra të operes Le Villi te Puccinit dhe e mbylli vitin me Violeten në Paris përsëri dhe e hap 2019-ën po me Traviaten në Londër. Këto sa për kronologji por siç thotë një proverb, njerëzit bëjnë plane Zoti qesh… Përpiqem të jetoj dhe shijoj çdo moment si të jetë i fundit, pa shumë pritshmëri.

KultPlus: Dhe krejt për fund, cilin projekt e synoni si projekt të plotësimit të ëndrrës?
Ermonela Jaho: Çdo ngjitje në skenë është përjetimi dhe plotësimi i ëndrrës sime në kohë. Ai që nuk arrin dot të vlerësojë ato gjëra që ka, nuk do të arrijë të vlerësojë kurrë asgjë që do ti vijë në të ardhmen. /KultPlus.com

Barcelona 28 de junio de 2017 Ermonela Jaho soprano que interpreta a Cio-Cio-San Madama Butterfly en Peralada En el Hotel Petit Palace Boqueria Foto Ricard Fadrique

Petrit Halilaj: Kafshët sjellin diçka të vërtetë, krijojnë momente të thjeshta

Posted on 31 Dhjetor, 20172 Janar, 2018 by KultPlus

Arbër Selmani

KultPlus: Për fillim, ndoshta mundesh me na tregu rreth këtij viti, sa ishte i rëndësishëm ky vit për Petritin dhe artin e tij?
Petrit Halilaj: Këtë vit e fillova me udhëtime në mes të Prishtinës dhe Los Angelosit të Kalifornisë. Në Prishtinë për disa muaj po bisedonim e formësonim “fluturat e natës” me nanën, Shkurte Halilajn, ndoshta puna me më shumë ngjyra që kam bërë ndonjëherë, paralelisht në Los Angelos po bëja kërkime në rezidencën artistike në Mak Center, Schindler House së bashku me artistin Alvaro Urbano, që është edhe i dashuri im.
Mak është rezidencë fantastike dhe përveç rrugëtimeve nëpër peizazhet e pabesueshme e shkretëtirave përreth, si Joshua Tree, ne i njoftuam e rikrijuam në mënyrën tonë krijesat urbane Raccoons dhe u njoftuam mjaft mirë me qytetin e Los Angeles.
Nga atje u ktheva ne Berlin me entuziazëm e ide të qartë rreth zgjerimit të strukturës e studios që e kemi hapur së bashku me Alvaron. Ky strukturim e funksionalizim i studios time në Berlin ishte hap të cilit iu frikësova në fillim, por tani mendoj se ka qenë një vendim mjaft i duhur pasi më mundësoi të punoj me më shumë njerëz, të sjell aty kërkime të reja e bashkëpunime e poashtu të njoftohem me materiale të reja e të krijoj punë të reja që rezultuan në përgatitjen e projektit RU, projekti më i madh që kam realizuar ketë viti i cili u prezantua më vonë në New Museum, NewYork.
Përveç RU, gjatë këtij viti poashtu prezantova projektin “A e kupton se ylberi ekziston edhe nëse është natë?” në Bienalen e Venecias dhe punën me Fondacionin Merz me Torino të Italisë, duke shtuar këtu edhe dy ekspozitat në këto dy muajt e fundit në Galerinë Kamel Mennour, ajo në Londër dhe në Paris me “Abetaren”. Kështu, edhe pse me shumë punë e angazhime, 2017 për mua ka qenë vit me të vërtetë magjik.

KultPlus: Qysh në fillim të vitit more mirënjohje në Bienalen e Venecias, më pas edhe çmimin Mario Merz? Sa ishin të rëndësishme këto çmime?
Petrit Halilaj: Jam jashtëzakonisht i lumtur për mirënjohjen e ndarë nga juria e Bienales së Venedikut. Ishte një ndjenjë e papërshkrueshme dhe e rëndësisë së veçantë. Dua edhe njëherë përmes kësaj interviste atë çmim të ia dedikoj Shkurte Halilajt, nanës time, e cila ka bërë një punë të mrekullueshme e më të cilën është kënaqësi të bashkëpunoj. Ndërsa, çmimin Mario Merz ia dedikoj fëmijëve të shkollës “Shotë Galica” nga Runiku e të gjithë fëmijëve të botës. Unë besoj se edukimi është i shenjtë, kështu që këtë çmim ia dedikoj edhe të drejtës për të zgjedhë që të kemi edukim sa më të mirë e po ashtu që të jemi të vetëdijshëm e mos të harrojmë asnjëherë ëndërrat e dëshirat për liri personale e kolektive.

KultPlus: Petriti dhe kafshët… pse ky inspirim kaq i madh prej kafshëve?
Petrit Halilaj: Jam i interesuar në diçka që nuk është teatrale dhe e përgatitur paraprakisht. Jam i interesuar të sjellë në muze apo kontekst të artit bashkëkohor diçka që është vetja dhe që jeton në atë moment, diçka që nuk është ë përgatitur apo e kontrollueshme. Për këtë, preferoj pulat që pata sjellë në Bienalen e Berlinit në KW, më shumë sesa performancën apo diçka tjetër. Ato ishin aty dhe po mundoheshin të jetonin jetën e tyre rreth të tjerëve. Më duket sikur pa vetëdije, kafshët sjellin diçka të vërtetë, situata që nuk i pret, krijojnë momente të thjeshta, po që kjo thjeshtësi është çka më bën mua të lumtur.

KultPlus: Pak jashtë artit… ishe i pranishëm në Paradën e parë të Krenarisë në Prishtinë. A e ndien se shoqëria kosovare ka ndryshuar sadopak, me mbajtjen e kësaj Parade të komunitetit LGBT?
Petrit Halilaj: Më kujtohet që sapo kam dëgjuar për këtë paradë unë erdha nga Berlini. Në paradën e ardhshme shpresoj të vij edhe me më shumë shokë ë familjarë, pasi që për mua ajo ngjarje është një tregues që në Kosovë kemi filluar të ndihemi të lirshëm në hapësirat publike sikurse në shtëpitë tona, sikur në ato private dhe ato të natës. Fakti se hapësira duhet t`ju përkasë të gjithëve, në Kosovë nuk është bërë ende realitet. Hapësirat dhe diskutimet publike janë diçka që na takojnë të gjithëve, le të vazhdojmë t’i ndjejmë si të tilla. Për mua prapë hapësira ma intime është ajo që unë ë preferoj. Prapë jam në kërkim të vazhdueshëm të hapësirave ku jo gjithçka shihet, e ku imagjinata fluturon. Hapësira ku dëshira shfaqet në formën më të lirë e fantazia fluturon edhe ndriçon çka ajo don!
Askush nuk duhet ta ndjejë që sheshi apo rruga janë personale e nuk ju takojnë të gjithëve. Për të arritur në këtë pikë është punë e gjatë dhe kërkon shumë guxim nga të gjithë ne në Kosovë. Edhe unë ndihem dhe jam pjesë e asaj ecje e rrugëtimi, të gjatë e të bukur. S’ka ecje që më pëlqen më shumë e që më bënë më të lumtur sesa kjo e sidomos kur çdo hap bëhet në drejtimin e duhur. Unë ndjej pas çdo here që vij se në Kosovë, ani pse ngadalë, gjërat po shkojnë në drejtim të mirë.

KultPlus: I kthehemi artit. Në Kosovë mungon një Muze i Natyrës dhe ti ke qenë ndër zërat më të fuqishëm për krijimin e një Muzeu të tillë.. Na trego më shumë, sa është e rëndësishme të krijohet një Muze i tillë dhe a do të bësh ti diçka në këtë drejtim?
Petrit Halilaj: Për mua, gjetja e mbetjeve të ish muzeut, që ndodhi krejt rastësisht në vitin 2009, është bërë pjesë ë hapave të mi për gjetjen e vetës time si dhe fillimin e të kuptuarit të shoqërisë sonë. Besoj së krijimi i vendeve dhe konteksteve ku përmbajtja e tyre i ndihmon njerëzit të gjejnë natyrën e vet e poashtu i ndihmon njerëzit të gjejnë elemente që na bashkojnë e jo vetëm atyre që na tregojnë dallimet është urgjente dhe e rëndësishme. Mendoj së është ë nevojshme që paralel Muzeut Etnologjik ku ne shfaqim atë që na bënë etnikisht të veçantë, Muzeu i Natyrës na bashkon në këtë aspekt me natyrën me veten tonë si njerëz e me të tjerët. Jam në dijeni për punën dhe procesin për rindërtimin e Muzeut, por kam marr pak kohë të mendoj se çka mund të jetë kontributi im pasi që puna ime deri më tani rreth ish muzeut të natyrës, dhe puna ime nga këtu e andej për përfshirjen në krijimin e muzeut të ri janë dy gjëra që lidhen por janë edhe shumë të ndryshme.

KultPlus: Po i afrohemi fundit të intervistës. Qove Runikun në Nju Jork. Si e priti Nju Jorku historinë tënde personale dhe prejardhjen tënde, me anë të artit?
Petrit Halilaj: Pikënisja e këtij projekti ishte disa vite më parë kur u ndesha me një arkeologji që ishte në lëvizje dhe shumë e ndryshme nga mënyra se si ndeshem me tjera civilizime, nëpër muze të botës, që zakonisht është më statike dhe e definuar.
Në Runik, jeta e përditshme e qytetareve aty është e lidhur ngushtë me atë qytetërim
neolitik që e kemi nën shtëpitë e oborret tona, dhe mënyra se si ky qytetërim na e ka zgjeruar e
pasuruar imagjinatën edhe idenë rreth krijimit të botës dhe fillimin e njerëzimit është e mahnitshme! Megjithatë krejt kjo ekziston në një dimension shumë intim dhe nuk shihet, këto rrëfime vijnë pas shumë kohe që kam kaluar aty dhe pasi që jemi njohur mirë me njëri tjetrin.

Prandaj kjo situatë që mua më duket utopike dhe unike, besoj se duhet të ruhet e të trajtohet me kujdes. Do të doja që Runiku të ketë një hapësirë ku këto dy realitete prezantohen së bashku, kombinimi i të super-sotshmes dhe super arkaikes, ku ne jemi në kontakt vetëm përmes mbetjeve dhe objekteve apo varrezave të atij civilizimi e ku në mungesë të informatave nga institucionet, imagjinata jona ka hapësirë të zhvillohet! Imagjinoj që një ditë Runiku të ketë një hapësire që prezanton diçka bashkëkohore dhe arkeologjike në të njëjtën kohë si një realitet i ri. Këto mendime e dëshira janë motivi i ekspozitës në New York.
Në njërën pjesë kam prezantuar një film me intervista e bashkëbisedime të miat me qytetarët e Runikut, kurse në pjesën tjetër të hapësirës, në formë të zogjve migrues, rikrijova 505 objekte të gjetura në Runik, në pozita të ndryshme, me pamje, gjysmë zogj, gjysmë objekte që po qëndronin në hapësirë. Ato objekte arkeologjike me pamje të zogjve i kam krijuar në bazë të të gjeturave nga arkivat, librat, fotografitë e videot e ndryshme e në bazë të objekteve të Runikut që qytetarët i kanë gjetur në oborret e tyre e i mbajnë aty. Ato objekte tani vazhdojnë të qëndrojnë pezull në New Museum, ku të japin ndjenjën se janë ndalë për një moment para se të fluturojnë përsëri diku tjetër.

KultPlus: Sipas teje, ku është sot arti i Kosovës? Disa emra, përfshirë ty, kanë bërë bujë, por a është sot i rëndësishëm për Evropën, dhe a është i fuqishëm arti që del nga Kosova?
Petrit Halilaj: Unë e shoh kontekstin e artit si një rast për ne artistet me punu me realitetin dhe imagjinatën, e në të njëjtën kohë ku edhe provokojmë kufijtë që kemi rreth nesh. Me iu ik e me ju afru pyetjeve e preokupimeve që i kemi bashkë me dëshirat dhe ëndrrat. Jemi të lirë me qenë pjesë e realitetit nga afër apo larg me pikëpamje personale e më e gjerë. Për mua arti është mënyrë për me gjetë një vizion ma të gjerë se si ne si vend mundemi me qenë pjesë e botës dhe si bota mundet me qenë pjesë e një konteksti të vogël si Kosova apo rajoni ynë.

KultPlus: Për fund, Petriti dhe viti 2018-të, çka ke në plan?
Petrit Halilaj: Mezi pres që vitin ta filloj me një vizite të shkurtër në Kosovë para se të shkoj në Smithsonian Institute, Washington ku do të bëj hulumtime për dy muaj dhe ku mundem të vazhdoj kërkimet për Runikun si civilizim e ta krahasoj atë me rastet tjera në botë. Dua të shoh se si arkivohen dhe transmetohen këto gjetje në vende të tjera dhe po ashtu do të vazhdoj hulumtimet në repartin e zogjve migrues. Pastaj gjatë këtij viti do të realizoj tri ekspozita të mëdha personale në Pauls Klee Center, Bern, në Torino ku kthehem me një projekt të ri, dhe në Hammer Museum, Los Angeles. Një ngjarje shume speciale për mua është edhe ekspozita personale me rastin e 10 vjetorit të galerisë time të parë Chertlüdde, në Berlin, në muajin nëntor.
Gjatë këtij viti po ëndërroj ta vazhdoj bisedën me bashkëqytetarët e Runikut që bashkë të krijojmë një aktivitet të veçantë, një ditë që iu dedikohet zërit e ku instrumentet muzikore takohen me performancën dhe muzikën, po shpresojmë me e shndërruar Runikun në një vend ku për një ditë e një natë ne nga rajoni do t’i takojmë të ftuarit nga gjithë bota që sjellin muzikën e tyre, kompozimet e tyre dhe instrumentet e tyre.
Ka shumë punë e po dua ta mendoj krejt këtë ëndërr gjatë qëndrimit tim në Washington.D.C së bashku me departamentet edhe profesorët e mi atje.
Ju uroj të gjithëve mbarësi e vazhdimësi të punës dhe ëndrrave tona.

Petrit Çeku: Nëse Beogradi zyrtar kërkon falje për krimet në Kosovë, unë do ta organizoj një koncert gratis në atë qytet

Posted on 31 Dhjetor, 20172 Janar, 2018 by KultPlus

Edhe për nga fiziku i tij duket se është bërë për kitarë. Performancat e tij në skenë duken sikur shkrijnë trupin e tij bashkë me muzikën që sjellë, pasi që, të rrallë sikur Petrit Çeku përjetojnë me çdo lëvizje tingujt që sjellë nëpërmjet kitarës së tij. Në intervistën e dhënë për KultPlus, mu për festat e fundvitit ai shpalosë ngjitjen e tij në karrierë, prej fëmijërisë e deri më tashti. Çeku i cili ka lindur në Prizren, por që përfaqësohet si kitarist i Kroacisë ka prekur shumë shtete me performancën e tij, por për një koncert të mundshëm në Beograd, ai ka treguar për një kusht.

Ardianë Pajaziti
Fotografia në ballinë: Atdhe Mulla

KultPlus: Keni tash e sa vite epitetin e kitaristit më të kërkuar të brezit të ri në nivel botëror dhe një epitet i tillë arrihet vetëm me punë dhe përkushtim të madh, e kishit ëndërruar ndonjëherë se do të jeni kaq i adhuruar nga audienca?
Petrit Çeku: Gjithmonë e kam konsideruar punën time si diçka delikate, disi private dhe aspak prestigjioze. Më vonë, gjatë zhvillimit tim profesional, fillova të kuptoj që të qenit interpretues i muzikës klasike shoqërohet me një prestigj të konsiderueshëm. Kjo gjë, natyrisht është e mirëseardhur, sidomos duke pasur parasysh qe përmasat e suksesit në botën e kitarës klasike nuk janë marramendëse. Numri i njerëzve që përcjellin dhe e çmojnë punën time mund të konsiderohet i vogël, por cilësia dhe pasioni i tyre është i pashoq. Megjithatë, burimi më i madh i kënaqësisë mbetet ajo që më bëri ta zgjedh këtë profesion në rend të parë – vet muzika.

KultPlus: Kur e ktheni kokën pas, cila pikë qëndron më shumë për arritjen tuaj në karrierë, talenti, puna dhe përkushtimi, apo fati që ju si i ri performuat para Xhevdet Sahatçiut?
Petrit Çeku: Janë shumë faktorë që e mundësojnë krijimin e një karriere, por momenti kur prof. Sahatçiu më ftoi ta vazhdoj shkollimin në klasën e tij në Zagreb është kthesa më e rëndësishme në jetën time.

KultPlus: Guxoni të mendoni se çfarë do të ndodhte nëse nuk do ta takoje Xhevdet Sahatçiun?
Petrit Çeku: Është e pamundshme ta imagjinoj atë skenar. Influenca e Xhevdet Sahatçiut shtrihet përtej bartjes sime në Zagreb. Ajo mund të detektohet në të gjitha elementet e identitetit tim artistik dhe personal.

KultPlus: Që sa kohë keni kitarën që tashmë e përdorni?
Petrit Çeku: Luaj në instrumentet e lutajos Ross Gutmeier qe nga viti 2010. Për kuriozitet do t’ju tregoj një detaj: termin në gjuhën shqipe për ndërtues instrumentesh – lutajo, ma mësoi verën e kaluar kitaristi i madh, idhull i shumë kitaristëve e njëkohësisht intelektual me humor unik – Ehat Musa.

KultPlus: Sa kitara keni ndërruar deri më tashti, dhe cilat arsye janë që ju bëjnë të ndërroni një kitarë?
Petrit Çeku: Më bëtë të numëroj (qesh). Nëse nuk gaboj i kam pasur 9 deri më tash. Kitara ime e parë ishte dhuratë për ditëlindje nga axha im, Luani. Unë, natyrisht si edhe shumë instrumentistë tjerë, jam në kërkim të një kualiteti në instrumentin tim, që është në përputhje me kriteret e mia muzikore. Por, nuk kam qejf ta ndërroj shpesh instrumentin dhe luaj vetëm në njërën kitarë, derisa vjen koha e ndërrimit.

KultPlus: Keni diçka speciale në kitarë (ndonjë mbishkrim, nëse po çfarë është)?
Petrit Çeku: Kitara ime shpeshherë u duket kurioze njerëzve për shkak të vrimave që i ka në pjesën anësore të trupit. Kjo është një gjë relativisht e pazakontë, por përveç kësaj, çdo gjë është e zakonshme në kitarën time, përveç tingullit brilant dhe depërtues.

KultPlus: Ke provuar ndonjëherë ti biesh çiftelisë apo sharkisë?
Petrit Çeku: Kam provuar çiftelinë dy a tri herë.

KultPlus: Si e shihni zhvillimin e kitarës klasike në Kosovë?
Petrit Çeku: Shumëkush nuk është i vetëdijshëm që në vitet e fundit kitaristët kosovarë arrijnë suksese në nivel evropian. Këto suksese janë përsëri rezultat i pasionit, dijenisë dhe metodës çudibërëse të prof. Xhevdet Sahatçiut, i cili para 15 vitesh hapi katedrën e kitarës në Akademinë e arteve në Prishtinë. Kështu brenda një kohe të shkurtër, jo vetëm se në standardin më të lartë u edukua një numër i madh i kitaristëve, por u krijuan kuadro profesionale për edukimin e mëtejmë të kitaristëve të rijnë. Si rezultat, sot kemi një numër serioz të kitaristëve kosovarë që fitojnë çmime të larta në konkurse ndërkombëtare, si dhe studentë që u pranuan në klasat e profesorëve më të kërkuar në Evropë, në të cilat pranimi është shumë i vështirë. Xhevdet Sahatçiu gjithashtu themeloi Festivalin ndërkombëtar kitaristik në Pejë, ku deri më tash kanë ardhur të performojnë dhe ligjërojnë disa nga emrat më të mëdha të botës së kitarës. Duke qenë se edhe unë jam rritur në Kosovë, unë nuk mund t’ju përshkruaj rëndësinë e kësaj për gjeneratat e reja. Prandaj, mund të them se jam shumë krenar me kitarizmin në Kosovë. Duhet përmendur gjithsesi rëndësinë e Ehat Muses, si nukleus i gjithë këtij mikrokozmosi (siç e ka quajtur ai njëherë në një intervistë) kitaristik, si dhe Luan Sapunxhiun, i cili na ka përçuar dhe e ka mbajtur gjallë pasionin për kitarën përgjatë viteve 90 dhe ende vazhdon me të njëjtin intensitet.

KultPlus: Ndërkohë, ju keni marrë pjesë në shumë koncerte në vende të ndryshme të botës, cila audiencë mendoni se e ka shijuar më së miri performancën tuaj?
Petrit Çeku: Niveli i kënaqësisë që mund ta shijojë audienca e muzikës klasike varet prej nivelit të edukimit muzikor. Kjo e fundit ndryshon nga vendi në vend, madje edhe brenda të njëjtit shtet. Muzika klasike, sidomos e luajtur në një instrument introvert sikur kitara, nuk e ka vetinë e “uzurpimit” të të gjitha shqisave dhe ndjesive të njeriut, siç e kanë disa zhanre tjera muzikore, ku dëgjuesi me apo pa vullnet kyçet në ritmin e muzikës së lëshuar me volum të lartë ose në melodinë e thjeshtë por të kapshme të hitit sezonal që përsëritet me volum të ulët, por në të gjitha radiot, televizionet dhe mediet tjera që na rrethojnë, duke na u implantuar pa vullnetin tonë në mendje. Muzika klasike është ndryshe. Ajo nuk imponohet madje as kur publiku vjen fare pranë saj, në sallën koncertale. Audienca duhet të japë krejt vëmendjen në përcjelljen e lëvizjeve të jashtëzakonshme që e bëjnë tingujt, shpeshherë disa prej tyre në të njëjtën kohë, në një koreografi jashtëzakonisht komplekse dhe të nënshtruar një morie rregullash që ne quajmë kontrapunkt. Kjo vëmendje ndoshta nuk e shpërblen dëgjuesin me një kënaqësi momentale, sikur në disa zhanre tjera, por i jep dëgjuesit një kthjelltësi mentale që me ngadalësi konzistente e përmirëson kualitetin e përgjithshëm e të të qenurit. Natyrisht, dikush që ka hyre në botën e kësaj muzike e di shumë mirë qe nuk ka kënaqësi më të madhe sa ajo qe e ofron dëgjimi i muzikës që përmban kontrapunkt ose ndonjë strukturë komplekse, por për këtë duhet durim.

KultPlus: Po për dallim prej shteteve të tjera, çfarë emocioni të sjellë paraqitja në Kosovë?
Petrit Çeku: Duke iu falënderuar shkollave të muzikës, një traditë e trashëguar nga socializmi, audienca e muzikës klasike në Kosovë ka afinitet që ta kuptojë atë. Përveç kësaj, organizatorët e festivaleve të muzikës klasike si: Kamerfest, Remusica e DamFest, si edhe Filharmonia e Kosovës, bënë një punë të jashtëzakonshme në riformimin e publikut të rregullt në Kosovë, pas një mungese të jetës normale përgjatë viteve ’90. Konsideroj të rëndësishme të theksoj që këta organizatorë, në mesin e të cilëve kemi kompozitorët e interpretët tanë më të rëndësishëm, edhe pas 19 viteve ende e mbajnë jetën muzikore në Kosovë, në mungesë të një strukture shtetërore që e mirëmban atë. Çdo paraqitje e imja në kuadër të këtyre platformave ka qenë e veçantë për mua dhe publiku ka qenë i mrekullueshëm. Më duhet megjithatë të them një gjë që konsideroj që është e rëndësishme ta them, përkundër rrezikut që të hasi në keqkuptim: duartrokitjet më të shkurta për nga kohëzgjatja që i kam pasur ndonjëherë në jetë i kam pasur në Kosovë! Mos keqkuptoni, kjo nuk ka ndodhur ngase publiku kosovar nuk me çmon ose respekton. Përkundrazi, shpeshherë njerëzit që kanë qenë në publik, miqtë e familjarët, më kanë thënë gjëra si “sa shumë i ramë shuplakave”, “na u lodhen duart”, “sa shumë zgjati apllauzi”, etj. Madje, publiku kosovar e ka një veti që të ngrihet në këmbë dhe aplaudoje deri sa artisti kthehet një herë, por me kaq përfundojnë duartrokitjet, pothuajse përplasja e shuplakave është një aktivitet i zorshëm. Kam parë shumë koncerte tepër të mira në Prishtinë, të cilat përfundonin me një duartrokitje të tillë, që zgjat më pak se 1 minutë. Mendoj që kjo jep një reflektim jo real të publikut kosovar, i cili dikujt që nuk e njeh atë mund ti duket si injorant ndaj muzikës klasike. Më lejoni të them që duartrokitja optimale në një koncert ta zëmë të Filharmonisë së Kosovës do të duhej të zgjaste 5 deri 10 minuta. Dirigjenti dhe solisti të kthehen së paku nga 3 herë, pa marr parasysh se sa atraktive apo e pëlqyeshme mund të ketë qenë vepra. Do të kthehem në një gjë që desha të them në pyetjen e kaluar – publiku i muzikës klasike është pjesë aktive e interpretimit të saj dhe rrjedhimisht pjesë aktive e mirëmbajtjes së kësaj kulture që përcillet nga gjenerata në gjeneratë ndër shekuj. Prandaj, nëse jepni më shumë duartrokitje edhe interpretimi do të jetë më i pasionuar, sepse personi qe interpreton do ta ketë informatën e qartë qe publiku po e dëgjon dhe që mijëra orët e kaluara me instrument në dorë nuk kanë shkuar huq.

KultPlus: Në anën tjetër, paraqitja e juaj mund të krahasohet me një hipnotizim për audiencën, pasi që koncertet e juaja konsiderohen si koncerte me shpirt, çfarë emocioni të sjellë gjithë kjo vëmendje e audiencës?
Petrit Çeku: Puna ime si interpret kërkon një balancim mjaft kompleks të disa mjeshtërive dhe diturive. Është esenciale që bazamenti i interpretimit të jetë i shtruar me dituri të thellë teorike të veprës. Kjo nënkupton leximin, kuptimin dhe deshifrimin e elementeve muzikore, zhvillimeve harmonike, formës muzikore, frazimit, e shumë gjëra tjera që kanë të bëjnë me vet materialin muzikor. Interpreti gjithashtu duhet bërë kërkime rreth kompozitorit të veprës, jetës së tij, sidomos rreth periudhës kur e ka shkruar veprën në fjalë. Të gjitha këto ndodhin paralelisht me “leximin” e veprës me instrument. Ky është një proces i ngadalshëm psiko-fizik, që duhet bërë me shumë kujdes, sepse gabimet e bëra në këtë fazë mund të lënë pasoja në zhvillimin e mëtejmë të interpretimit. Në këtë faze behet edhe ajo që ne quajmë gishtërim, me ç’rast caktohet se cili gisht e luan cilën notë. Të kthehen në pyetjen tuaj – shpeshherë, jo gjithmonë, muzika ka një dimension spiritual. Meqenëse nuk ekziston një metodë e establishuar për trajtimin e këtij dimensioni, unë e kam një metodë timen: mundohem që në këto raste të arrij njëlloj thjeshtëzimi të ekzistencës në elemente esenciale – tingulli, një tingull tjetër dhe ajo qetësia në mes. Rezultati i këtij trajtimi të muzikës shpeshherë është përshkruar si hipnotizues, gjë që është natyrisht hiperbolë, por unë jam shumë falënderues që interpretimi im ndonjëherë ka një efekt të jo përditshëm.

KultPlus: Ndërkohë, keni një emër më specifik për ndërkombëtarët- Petrit. Të pyesin për përmbajtjen e emrit?
Petrit Çeku: Shumica e njerëzve mendojnë që emri im ka kuptimin e emrave Peter, Petar, Piotr, etj. Çuditen kur u them që është emër shpendi.

KultPlus: Ju tash e sa vite jeni edhe shtetas i Kroacisë dhe jeni deklaruar se ndiheni si kitarist kroat, po Kosova ku është në ndjenjat e Petritit?
Petrit Çeku: Shkolla kitaristike e Zagrebit ka kualitet të veçantë dhe gëzon reputacion të madh në gjithë botën e kitarës. Unë, ashtu si edhe Xhevdet Sahatçiu që është njëri ndër krijuesit e saj, jam pjesë e kësaj shkolle dhe jam shumë krenar për këtë. Kosova është vendlindja ime së cilës i kthehem aq shpesh sa mund të thuhet që pjesërisht jetoj aty. Realiteti i saj, që është i njohur për të gjithë kosovarët, është edhe i imi.

KultPlus: Shumë shpesh keni përmendur vuajtjet që ju ka sjellë lufta, a keni performuar deri më tash në Beograd?
Petrit Çeku: Kam miq të mirë në Beograd dhe gjatë një vizite e kam parë që është një qytet shumë interesant, por unë ende nuk kam pranuar që të performoj atje. Në qoftë se gjatë jetës sime Beogradi zyrtar kërkon falje për krimet në Kosovë, unë planifikoj ta organizoj një koncert gratis në atë qytet. Shpresoj që kjo do të ndodhë shpejt.

KultPlus: Nëse do të rrumbullakoje vitin 2017 me pak fjalë, çfarë solli ky vit tek ju?
Petrit Çeku: Viti 2017 ishte viti i dashurisë pa kusht.

KultPlus: Dhe për fund, ju përgjatë muajit dhjetor u prezantuat me një koncert në Rjekë, kurse jemi në fillim të vitit 2018, çfarë do të sjellë Petrit Çeku brenda këtij viti?
Petrit Çeku: Është interesante që koncerti im i fundit në vitin 2017 dhe i pari në vitin 2018 janë në Rjekë, ku nuk jam paraqitur asnjëherë më herët. Përveç kësaj, çdo gjë tjetër është e zakonshme – më pret një numër i konsiderueshëm i koncerteve, që dmth një numër edhe më i madh i orëve të kaluara më kitarë përballë mizave, si i thotë gjyshja ime, e që në fakt janë nota muzikore./ KultPlus.com

Viti i shqiptares Dua Lipa, nga himni i saj “New Rules” e deri tek gatimi i pites në Amerikë (VIDEO)

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by Kult Plus

Këngëtarja shqiptare, Dua Lipa brenda një kohë të shkurtër, ka arritur të jetë një nga emrat më të njohur në mbarë botën. Dua duket sikur është krijuar për muzikën, të cilën e ka përcjellë me pasion që nga fëmijëria e saj, e duke e vazhduar më intensitet më të shtuar në moshën 14 vjeçare, kur ajo filloi të publikoi “cover”-et e parë, me këngë të artistëve të tjerë në YouTube. Sot, jo shumë vite pas, ajo ka arritur që të lë prapa shumë nga emrat e njohur, duke u bërë këngëtarja më e dëgjuar e këtij viti, sipas Spotify, shkruan KultPlus.

KultPlus, në këtë fundvit ju sjellë rrugëtimin e saj të spikatur përgjatë këtij viti, që e ngjiti atë drejt majave të toplistave muzikore. The Guardian shkruan se këngëtarja, Dua Lipa me hitin e saj muzikor “New Rules” duket sikur dha një mesazh inspirues për një ushtri të tërë të grave të reja. Ajo gjatë këtij viti me këtë popullaritet, arriti të lë nën hije edhe emra tashmë të ngulitur thellë në muzikën ndërkombëtare. Ajo la prapa Beyoncén dhe Rihannan, Ariana Grande e Taylor Swift, e shumë emra të tjerë të njohur. Mbi të gjitha Dua Lipa, në këtë vit që po lëmë pas, mori edhe çmimin “Artistja më e mirë e re” në ceremoninë e çmimeve të MTV EMAs. Ajo edhe pse nuk ishte e pranishme në këtë ceremoni gjeti mënyrën ideale që përmes një video të falënderoj të gjithë fansat e saj, të cilët nuk i kursyen fjalët e madhe për vajzën nga Prishtinë, Dua Lipa.

Shqiptaren tashmë e njohur si ylli britanik i pop-it, shifrat e fundvitit të Spotify, e nxorën si këngëtaren më të dëgjuar gjatë vitit 2017 në Britani. Edhe këngëtare të cilat tashmë janë ndërtuar në skenën muzikor, kanë dhënë mjaft nga puna e tyre këtë vit, por Lipa, me vetëm 22 vite mbi supet e saj, tashmë është duke u parë si një zë i vërtetë i gruas së re britanike: e pavarur, e ftohtë dhe në komandën e seksualitetit të saj.

Dua, e rritur në Britani të Madhe, ajo në moshën 13 vjeçare u zhvendos me prindërit e saj shqiptarë në shtëpinë e tyre të mëparshme në Prishtinë. Pak kohë më vonë, ajo u kthye përsëri në Londër për të ndjekur ëndrrën e saj për muzikë, ku dhe filloi të postonte “cover”-et e saj përmes platformës së YouTube. Pas kontratës së saj me Warner Bros, erdhën edhe këngët e saj origjinale, të cilët depërtuan më shumë shpejtësi. Debutimi i Duas me “Be The One” e renditi emrin e saj në pozitën e 9-të para dy vitesh, mirëpo me këtë vit ajo shënoi kulmin e suksesit.

“Dukej sikur këngëtarja ishte në kërkim të momentit,” thotë eksperti i toplistave, James Masterton. “Nuk është rastësi që kënga e radhës u bë hiti i saj më i madh”.

Në korrik të këtij viti ajo solli “New Rules”, duke shijuar suksesin më të madh të saj, të debutimit si këngëtare.

Dua, gjithmonë ka folur me guxim për feminizmin dhe rëndësinë e inkurajimit të fanseve të saj, pikëpamje të cilat edhe i ka shkrirë edhe në këngët e saj. “New Rules”, është himni i saj muzikor, përmes të cilit ajo ofron një plan veprimi për këdo që përpiqet të rindez gjërat me një ish të dyshimtë. Ajo arrin kulminacionin e këngës gjatë interpretimit të pjesës: “If you’re under him, you ain’t getting over him”. Publikimi i videos e çoi më tutje idenë e solidaritetit femëror, duke u shfaqur me një grup vajzash të renditura njëra pas tjetrës, dhe duke ua larguar telefonat secilës që do ta kontaktoj ish-in e saj.

Kompletimi i kësaj kënge, u duk shumë elegant dhe aspak artificial, prandaj arriti të bëhet një ‘bombë’ virale. Deri më tani, videoja ka arritur 843 milion shikime, duke u renditur në mesin e videove më të mira në YouTube të vitit 2017.

Albumet e muzikës pop shpesh mund të shihet si një mendim jo i duhur, dhe fakti që debutimi i Lipës u shty për tri herë, dukej një shenjë e keqe. Megjithatë, shitjet mbeten të qëndrueshme, duke arritur në 1.2 milion shitje në mbarë botën, një shifër jashtëzakonisht e lartë. Martin Talbot, kreu i Official Charts Company, theksoi se rreth gjysma e këtyre shitjeve ishin shitje të bëra në mënyrë fizike, “duke e gdhendur atë si më shumë se vetëm një njeri i famshëm”.

Pritet që Dua Lipa, në vitin që po vjen do të sjellë edhe këngën e saj të shtatë, e cila tashmë do të depërtoj edhe më suksesshëm nga këngëtarja shqiptare.

“Nuk ka qenë kurrë një problem për të motivuar Duan”, insiston menaxheri i saj Ben Mawson.

“Ajo është shumë e lumtur me suksesin e saj, por edhe më e etur për sukseset të reja në vitin 2018”, shkruan “The Guardian”, përcjellë KultPlus.

Baza që ka shtruar Dua Lipa në këtë vit të suksesshëm, nuk mund të ekzagjerohet. Nëse janë dashur dy vite që Lipa të vijë këtu, kolegët e saj që kanë disa vite në skenë, në çdo vit ecin me përpjekjet e tyre për të arritur kulmin e karrierës. Dua tashmë ka shtruar rrugën e saj të suksesit, drejt të cilës po ecën me hapa gjithnjë e më të fuqishëm. Mbi të gjitha Dua Lipa, në këtë vit dëshmoi se edhe “rregullat e reja” janë bërë që të thyhen.

E për ta përmbyllur këtë vit ashtu siç është më së miri e mrekullueshmja Dua Lipa, ishte e pranishme në emisionin e gatimit të bashkëkombasit të saj Action Bronson. Aty Dua Lipa, foli shqip, vallëzoi me këngë shqipe e poashtu gatoi pite, midis Amerike. / KultPlus.com

https://www.youtube.com/watch?v=e7uvaLvYoVo

Ramë Lahaj: Bolshoi i Moskës është gjiganti i operës botërore për mua, më bën te ndihem sikur po jetoj në kohën e divave

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

E nisi karrierën në moshë të madhe, por suksesi i erdhi në paketë. Vetëm për gjashtë vjet, qysh nga ngjitja e parë në njërën nga teatrot ndërkombëtare ka bërë që emri i tenorit Ramë Lahaj të kërkohet gjithandej nëpër teatro prestigjoze të botës. Ai tashmë ka të rezervuar agjendën deri në vitin 2021, kurse viti 2018 shënon një ngjitje tepër të rëndësishme, pasi që edhe tre shfaqje të rëndësishme do të marin formë pikërisht nga Ramë Lahaj, por që do të prezantohen në Bolshoi të Moskës, ku Ramë Lahaj në intervistën e dhënë për KultPlus ka treguar se këtë Shtëpi Operistike e vlerëson si gjigant botëror të operave.

Tenori Lahaj ka treguar edhe për përvojën e tij me të famshmin Domingo, sikurse që ka treguar edhe për një ngjarje të madhe me artistë shqiptarë, që do të ndodhë pasi që do të rinovohet Shtëpia e Operas në Tiranë.

Ardianë Pajaziti

KultPlus: Akoma nuk janë mbushur dhjetë vite nga diplomimi i juaj në Akademinë e Arteve në Tiranë, por nëse i referohemi suksesit tuaj nëpër botë, duket sikur një jetë e tërë. E keni edhe ju këtë ndjesi për ngjitjen e juaj kaq të shpejtë në karrierë, apo keni përshtypjen se tek tash ka filluar puna e madhe?
Ramë Lahaj: Në fakt, plot herë surprizohem edhe vet se sa shpejt kanë ecur gjërat për një periudhë ma pak se 6 vjeçare. Ajo që më bën shumë krenar është se mundi im i madh dhe lufta ndaj ëndrrës time u realizuar për një kohë kaq të shkurtër. Realisht ky është vetëm fillimi, konsideroj fillim sepse këto ishin vitet e mija të para ku unë kisha mundësi te bindja teatrot e mëdha që më kishin besuar produksionet e para për të më rikthyer me produksione të tjera në të ardhmen.

KultPlus: Tek në vitin 2012 rrugët e tua u hapën me një shpejtësi marramendëse dhe ofertat tashmë për role të ndryshme nëpër skena prestigjioze nuk kanë të ndalur, cilën ofertë e konsideroni si një shans që bindët profesionistët se jeni njeriu i duhur për skena të mëdha?
Ramë Lahaj: Është një paketë e madhe që unë nuk mund ta veçoj asnjë, sepse çdo produksion ka pasur rëndësinë e vet dhe kudo kam dhënë diçka ndryshe, kështu që të gjitha së bashku kanë dhënë frytin që unë të jem i rezervuar edhe për sezonin 2021…

KultPlus: Shumë herë keni deklaruar nëpër medie se rrugën prej një tenori e nisët në një moshë të madhe, në moshën 21 vjeçare, por para kësaj, keni ndjerë që ju jeni bërë për këtë profesion?
Ramë Lahaj: Po, qysh në vitin e dytë të Akademisë së Arteve e kam ndjerë se kjo është me e mira që mund të bëj , ndaj edhe nuk i jam ndarë kurrë.

KultPlus: Nëse kërkon në internet, përshkruhet se ju vini nga Istogu, nga një vend që nuk ka pas as shkollë të muzikës. Besoni se jeni një shembull për të tjerët se një ëndërr duhet ndjekur, pavarësisht rrethanave?
Ramë Lahaj: Unë jam i bindur se prejardhja se nga vjen nuk ka hiç rëndësi, përkundrazi mund të shihet si pozitive në rastin tonë, sepse nervi, temperamenti, bagazhi jetësor, vuajtja e një jete të rënd se nga kalojmë ne dhe te paret tanë, na bëjnë shumë të veçantë në skenë, janë emocione që i duhen skenës dhe që neve na ka bekuar me to.

KultPlus: Kur jemi të ëndrrat, ju e ndoqët ëndrrën apo fati ishte i tillë që të jeni këtu ku jeni?
Ramë Lahaj: Nëse presim fatin nuk bëhemi artist kurrë e as nuk realizojmë ndonjë nga ëndrrat tona, unë besoj që fryt i suksesit është vetëm puna e madhe dhe lufta për ta realizuar atë.

KultPlus: Paraqitjet e tua në shfaqje të mëdha prestigjioze deri në Sidney u vlerësuan shumë të suksesshme, por për karrierën tuaj të mëtutjeshme duhej edhe një vulë më madhe që të konsideroheshit si një tenor big, gjë që erdhi në vitin 2016, çmimi i Operalis, çmim që e ëndërrojnë shumë artistë, si ndikoi ky çmim për rrugëtimin e mëtutjeshëm?
Ramë Lahaj: Në kohën kur jam vlerësuar me çmimin Operalia unë tanimë vetëm kisha në kalendar teatro te mëdha, gjë që e ka bërë akoma më të komplikueshme konkurrimin për mua, por fati deshi të vlerësohesha nga vet Maestro Domingo që për mua ka qenë një ëndërr, është privilegj që vjen vetëm një herë në jetë.

KultPlus: Dhe pikërisht ky çmim ka bërë që ju të keni paraqitje të shpeshta me artistin e madh Placido Domingon, kur jeni në skenë me të, të besohet akoma se me të vërtetë jeni duke e përjetuar një paraqitje kaq të madhe, ndarjen e skenës me të madhin Domingo?
Ramë Lahaj: Paraqitja me Maestron, ka qenë një nga ëndrrat dhe synimet e mija. Jam tejet i lumtur që pata fatin ta takoj, te vlerësohem nga ai dhe njëkohësisht të më bëhet mentor i karrierës time.

KultPlus: Kurse viti 2018 është një vit i ngjeshur me shumë paraqitje duke përfshirë edhe atë në Teatrin e Moskës, po ashtu një teatër shumë prestigjioz, çfarë ndjesie keni për këtë rol që do ta paraqitni para audiencës ruse?
Ramë Lahaj: Me Moskën kam gjithsejtë katër produksione , një e kam bërë këtë nëntor e ndërsa tri të tjera vijnë sezonet e ardhshme, Bolshoi i Moskës është gjiganti i operës botërore për mua , teatër që më bën te ndihem sikur po jetoj në kohën e divave kur opera ka qenë në piedestalin më të lart, kënaqësi që nuk përshkruhet.

KultPlus: Ndërkohë, me rolet që je paraqitur deri tashti, cili është ai që të ka mbërthyer më shumë?
Ramë Lahaj: Faust nga Gounod që unë e debutova në fillim të këtij viti në Tel Aviv me një prej dirigjenteve më të talentuar të gjeneratës së re Dan Ettiger.

KultPlus: Po rolin që do të doje?
Ramë Lahaj: L’elisir d’amore nga Donizetti që do ta debutoj në një nga teatrot më prestigjioz te Spanjës.

KultPlus: Gjithë këta artistë shqiptarë nëpër botë, ëndërron për një shfaqje të madhe operistike me nivel ndërkombëtarë që do të kishte krejt trupën me artistë shqiptarë?
Ramë Lahaj: Kjo do ishte një nga gjërat që do ta bëja me shuuumë qejf, do te ndodhë së shpejti sapo teatri në Tiranë të rinovohet.

KultPlus: Megjithatë, kur ktheheni në Kosovë, ju nuk keni mundësi të shfaqni talentin e juaj para audiencës kosovare, si pasojë e mungesës së shfaqjeve operistike por edhe të një shtëpie operistike, sa të dhemb ky fakt?
Ramë Lahaj: Hmmmm ,më dhemb më shumë fakti se nuk po bëhet as edhe një gjë me e vogël në këtë drejtim që të paktën të kemi shpresë për të ardhmen… jam shumë i zhgënjyer në këtë aspekt me ata që janë përgjegjës për këtë fushë.

KultPlus: Kosova është e privuar nga këto kushte, megjithatë Shqipëria qëndron më mirë në këtë drejtim, keni ndonjë ofertë që mund të paraqiteni para audiencës shqiptare atje?
Ramë Lahaj: Kam pasur oferta të vazhdueshme, kam pasur shuumë më shumë oferta nga Tirana se sa nga Prishtina, por agjenda ime e ngjeshur nuk më ka dhënë shumë mundësi që të rikthehem në Tiranë apo Prishtinë edhe pse më me shumë qejf do të vija.
Dhe për fund, me cilin artist shqiptar më me dëshirë do të bashkëpunoje për një shfaqje operistike?
Janë shumë, nuk është vetëm një./ KultPlus.com

Shfaqja “Profesor jam talent se jo mahi” vulosi të ardhmen e Astrit Kabashit

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Në vitet e 90-ta, Faruk Begolli kishte dërguar shfaqjen “Profesor jam talent se jo mahi”, në Istog, në mënyrë që qytetarët e asaj ane të jenë më afër teatrit. Por lërë që audienca e atjeshme e shijoi këtë shfaqje, por pikërisht kjo shfaqje vulosi të ardhmen e Astrit Kabashit. Ai deri më atëherë nuk e kishte ditur se kishte degë të aktrimit në Prishtinë, dhe me të parë këtë shfaqje atij i lindën shkëndijat e se ardhmes.
Tashmë, me shumë role prapa vetës: në teatër, film e seriale, Astrit Kabashi të len përshtypjen se gjithnjë luan në ato projekte me shije të hollë.
Në intervistën e fundvitit të dhënë për KultPlus, ai ka treguar se me fanatizëm ruan mendimin për filmin “Babai”, si filmi më i mirë i realizuar deri më tashti në Kosovë, sikurse që ka folur edhe për projektin e ardhshëm “Zana”, të cilin po e pret me të njëjtën dashuri.
Kabashi në këtë intervistë ka folur edhe për shfaqjen “Eshtrat që vijnë vonë”, ku mund të lexoni se pse mendon që kjo shfaqje mbetet si eksperienca më e vecantë për të.

Sarandë Selimi

KultPlus: Jeni një prej aktorëve më të dashur për audiencën shqipfolëse, dhe pikërisht kjo ka ardhur si sukses i roleve tua jo vetëm në teatër e film por edhe në seriale. E kishe ëndrruar këtë profesion apo ndodhi ndonjë rastësi që të rrëmbeu drejt këtij profesioni?
Astrit Kabashi: Çdo gjë filloi në vitin 1990-1991, kur aktori dhe profesori ynë i madh Faruk Begolli, tashmë i ndjerë, vizitoi qytezën e Istogut me shfaqjen “Profesor jam talent se jo mahi”, aty të them të vërtetën u mahnita me profesorin, e para, sepse kisha mundësi ta shihja nga afër, dhe e dyta, gëzimi i madh që e mora vesh se brenda Fakultetit të Arteve ekzistonte dega e Aktrimit. Aty filloi gjithçka.

KultPlus: Dhe magjia e Faruk Begollit të bëri për vete që të ndjekësh këtë profesion, më pas, kur ndodhi që ju personalisht të ngjiteni në dërrasat e teatrit?
Astrit Kabashi: Menjëherë pasi që u regjistrova në Fakultetin e Arteve, në degën e Aktrimit te Prof. Faruk Begolli, qysh në vitin e parë kam filluar në teatër. Shfaqja ime e parë ka qenë “Shtatë ngjyra lamtumire” në regji të Orhan Kerkezit dhe gjithmonë nën mbikëqyrjen e profesor Begollit, pastaj me shfaqjen “Tit Androniku” në regji të Florent Mehmetit, “Maturantët” në regji të profesorit Faruk Begollit e shumë shfaqje të tjera. Të gjitha këto në teatrin Dodona, i vetmi institucion kulturor që funksiononte në Prishtinë dhe jo vetëm në Prishtinë.

KultPlus: Por nga ajo kohë ju rrugëtuat edhe në shumë role të tjera, që tashmë Astrit Kabashin e kanë shndërruar në një figurë tejet komplekse për teatrin dhe filmin. “Bordel Ballkan”, është shfaqja e fundit në të cilën të kemi parë në skenën e Teatrit Kombëtar të Kosovës, shfaqje kjo që edhe krijoi një ‘rrëmujë’, sa je ndjerë i ngarkuar në rolin e komandantit, rol kryesor në këtë shfaqje?
Astrit Kabashi: Jo vetëm roli i komandantit, por çdo rol e ka peshën e vet, mendoj që një aktor profesionist përderisa punon shfaqjen nuk ka pse të merret me rrëmujat ditore të politikës, ne jemi aty të kryejmë punën tonë për çka edhe jemi të thirrur. Të them të drejtën asnjë shqetësim nuk kam pasur përgjatë asaj “rrëmuje” përveç shqetësimit artistik se si do të pritet shfaqja dhe roli im.

KultPlus: Ju erdhët në rolin e komandantit nëpërmjet kësaj shfaqje në TKK, rol që natyrshëm sjellë pushtetin e komandantëve, përmes këtij roli sa mendoni që shpalosët komandantët e luftës?
Astrit Kabashi: Në këtë pyetje përgjigjen më të mirë dhe më të saktë mund t’ua jap autori i veprës Jeton Neziraj, edhe pse mendoj se komandantin që unë e luaj nuk përcaktohet në atë se cilit rajon dhe etnitet i përket. Shumë lehtë ky tekst do të mund të vihej në skenë edhe në Timorin Lindor, apo Sudanin Jugor, apo kudo që ka pasur luftë.

KultPlus: Ndërkohë, emrin e Astrit Kabashit gjithmonë e gjejmë në shfaqje të mëdha, në shfaqje të suksesshme. Me shumë sukses është përcjellë edhe shfaqja “Eshtrat që vijnë vonë”, cfarë emocioni apo përvoje të solli kjo shfaqje?
Astrit Kabashi: “Eshtrat qe vijnë vonë” ndoshta është njëra prej eksperiencave më të çuditshme që kam pasur në teatër deri më tash, e në veçanti me regjisorin Martin Koçovski. Një shfaqje komplet regjisoriale në plan të parë, aktori në plan të dytë e teksti në plan të tretë, apo fare i rëndësishëm, por që me shume mjeshtri arriti të bëjë një shfaqje të suksesshme dhe shumë të pranuar nga publiku, jo vetëm në Kosovë por edhe jashtë shtetit, ku edhe u shpërblye me shumë çmime ndërkombëtare. Sa i përket eksperiencës me koleget gjithmonë është një kënaqësi, e që nuk është hera e parë qe luajmë se bashku në skenën e TKK-se.

KultPlus: Dhe viti 2018 do të gjejë në sheshxhirim të filmit “Zana”, me regji të Antoneta Kastratit, është herët të flasim për pritjet nga ky film, por nga leximi i skenarit, cfarë të rrëmbeu në këtë projekt?
Astrit Kabashi: Filmi “Zana” është në përgatitje e sipër për të filluar me xhirime, jam shumë i lumtur qe jam pjesë e këtij projekti, duke u nisur nga skenari, regjisorja, kasta e aktorëve, shpresoj që gjithçka do të shkojë mirë. T’iu them të drejtën, nëse nuk do t’më kishte pëlqyer skenari nuk do të kisha pranuar të luaj, qysh nuk kam luajtur në shumë e shumë filma të tjerë, për mua nuk mjafton të luaj edhe në një film, mjaftohem vetëm atëherë kur luaj në një film të mirë.

KultPlus: Atëherë, nëse bazohemi te kjo se çfarë u tha më lartë, si e vlerësoni filmin “Babai”, të cilin Kosova e pat propozuar edhe për çmimin Oscar?
Astrit Kabashi: Filmi “Babai” ka qenë eksperienca më e mirë për mua deri më tani në film, mendoj që ka qenë dhe ende mbetet filmi më i mirë që është punuar ndonjëherë në Kosovë, por edhe në Shqipëri apo kudo që ka shqiptarë. Më vjen keq që po dal jashtë modestisë time, sepse jam pjesë e këtij filmi, por të njëjtën gjë e tregojnë edhe prezantimet e këtij filmi, çmimet e shumta ndërkombëtare dhe mendoj që është film që ka vënë standarde në kinematografinë tonë.

KultPlus: Filmi “Babai”, ishte filmi të cilin Kosova e nominoi për Oscar, ndërsa tashti, për filmin “Zana” ka pasë disa opinione që e kanë quajtur si filmin më gjigant të Kosovës, sa je i përgatitur për një rol gjigant në këtë film?
Astrit Kabashi: Kjo fjala gjigant me frikëson pak… hahahaha… Unë shpresoj që filmi “Zana” ta ketë fatin e filmit “Babai”, e pse jo fat edhe më të mire. Sa i përket rolit do të mundohem ta jap më të mirën, gjithmonë në bashkëpunim me regjisoren Antoneta Kastrati- Cooper.

KultPlus: Mirëpo, një pjesë e madhe e qytetarëve të Kosovës të njohin nga roli i Bekimit, tek seriali “Kafeneja Jonë”. Sa ka qenë e vështirë realizimi i atij roli dhe si ndjehesh kur njerëzit të referohen me emrin Bekim?
Astrit Kabashi: Po, “Kafeneja jonë” ka qenë prezentë një kohë të gjatë në televizionet tona, e sidomos në televizionin publik, pothuajse për 10 vite me radhë. Nuk çuditem që shumica e njerëzve me thërrasin shpesh në këtë emër, edhe pse këtë emër ja kam vu vetvetes, sepse kam qenë edhe skenarist. Sa i përket realizimit të rolit, ndihmën më të madhe e kam pasur nga kolegët e mi të mrekullueshëm të atij seriali. Mendoj që më shumë e kanë “luajtur” ata Bekim Qorrin se sa unë.

KultPlus: Ju keni edhe një detyrë tjetër, atë të profesorit në Fakultetin e Arteve-Dega Arteve Dramatike, sa premtues është brezi i ri i aktorëve?
Astrit Kabashi: Kam pas nderin të jem asistent i profesor Faruk Begollit, me ikjen e tij ne tani mundohemi ta mbulojmë atë zbrazëtirë që e ka lënë pas. Tash jam profesor i assocuar dhe është gjenerata e tretë që unë e përcjell, mendoj që duhet të ndihemi krenarë me aktorët që dalin nga ai fakultet, por është e dhimbshme perspektiva e tyre, kur në krejt Kosovën funksionon vetëm një teatër dhe brenda vitit bëhën dy ose tre filma.

KultPlus: Nëse do detyroheshe të zgjidhje mes teatrit dhe filmit, cilën do e merrje përpara, ku i fle shpirti më shumë Astrit Kabashit?
Astrit Kabashi: Në mes teatrit dhe filmit do të zgjidhja Teatrin dhe Filmin.

KultPlus: Krejt në fund, cilat janë planet e juaja për vitin 2018-të dhe çfarë urimi do kishit për adhuruesit e juaj?
Astrit Kabashi: Po, për vitin 2018 normalisht që do vazhdoj punën në fakultet, gjithashtu priten edhe dy ose tri projekte filmike për të cilat momentalisht nuk mund të flas, por që shpresoj që do realizohen. E sa i përket teatrit të shohim se a do të ketë ndonjë ofertë. Jo vetëm adhuruesve të mi, por të gjithë qytetarëve të Kosovës ju uroj së pari shëndet për vitin 2018, ta duan njëri-tjetrin dhe ta vizitojnë Teatrin./ KultPlus.com

“Desha t`ju uroja sonte gjithë të mirat…”

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

“Desha t`ju uroja sonte gjithë të mirat
Juve të dashurve ,
Juve të mirëve .
T`u uroja maleve pleqëri të mbarë
Fushave dhe deleve – pjellori;
Oxhakeve -tym tëzi ,
Nënave – qumsht të bardhë ,
Rrugëve -zhurma kalamajsh .
Të rënëve – qetësi.”

E shkruar me 31 Dhjetor – Ismail Kadare
Gëzuar 2018-ta!

Uta Ibrahimi: Të ngjitesh në majën e botës është një ndjesi sikurse po të prekë Zoti me dorë

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Flutura. E fuqishmja Flutur. Flutura e Kosovës, e njohur si Uta, zbardhi zemrat e qytetarëve të vendit të saj ashtu siç është e bardhë Maja e Himalajës. Flamujt nuk i munguan, kuq e zi ishte ai me të cilin është rritur, ndërsa bardhë, kaltër e verdhë është flamuri me të cilin e prezanton shtetin. Uta Ibrahimi, gruaja e parë shqiptare që pushtoi Majën më të lartë në botë Everest (8848m), vjen me një rrëfim ndryshe për KultPlus. Uta me plotë dashni, në intervistën e fundvitit për KultPlus, shpalosi emocionet e ngjitjes së majës së Everesiti, që nga entuziazmi, vdekja e deri te dashuria që ka ndjerë kur ka pushtuar këtë majë. Uta, me flokët e bardhë, sytë e kaltër e buzëqeshje që nuk i ndahet asnjëherë nga fytyra, tregoi për të rejat që do sjellë në vitin 2018-të, dhe qëllimin e saj në pushtimin edhe të 14 majeve të tjera të larta në botë gjerë në vitin 2023.

Sarandë Selimi

KultPlus: Ju jeni gruaja shqiptare që keni bërë historinë me ngjitjen në majën e Everestit, cila është më e rëndësishme për ju, që jeni gruaja e parë shqiptare që jeni ngjitur në këtë maje, apo vetë pushtimi i kësaj maje?
Uta Ibrahimi: Ngjitja në majën më të lartë të tokës, Everest 8848m, për mua dhe gjithë popullin shqiptar, është ngjitje historike. Është fakt që për të gjithë alpinistët, ngjitja nëpër maje të larta të Himalayave është shumë e rëndësishme, jo veç për faktin e ngjitjes, por edhe për faktin e shënimit të historisë dhe kthimit shëndoshë e mirë në vend. Do të isha edhe më shumë e lumtur nëse në majën e botës do të kishte mbërri dikush nga gjeneratat e gjyshes apo nënës … mirëpo, si në shumë fusha të tjera edhe në alpinizëm jemi të vonuar, dhe tani ne jemi ata që po shënojmë histori për kombin dhe shtetin. Krenaria për sakrificën dhe mundin gjatë gjithë këtyre viteve, po vlerësohet shumë e më shumë, e sidomos nga populli nëpër të gjitha trojet tona shqiptare.

KultPlus: Nëse mund të krahasohet emocioni i ngjitjes në një ndër majet më të larta të botës me ndonjë emocion tjetër, më cilin do ta krahasoje?
Uta Ibrahimi: Është ndjenjë e pakrahasueshme … është edhe ndjenjë vështirë që mund të përshkruhet, ishte… ishte… sikur me të prekë dora e Zotit e me të përndritë .. kurrë në jetë nuk do ti harrojë momentet e para të lindjes së diellit të datës 22 Maj 2017 … Ndihem shumë mirë që kam qenë e vetëdijshme dhe çdo moment të kësaj ngjitje e kam përjetuar maksimalisht.
KultPlus: Çfarë keni menduar në ato momente drejt ngjitjes?
Uta Ibrahimi: Nuk mund të them se kam pas shumë momente që kam menduar për tema të caktuara … më shumë kam kujtuar njerëzit e dashur, njerëzit e familjes dhe shoqërinë të cilët bashkë me mua, kemi kaluar një fazë me sfida dhe sakrifica. Një moment që do ta veoja, ëshë kur arrita në maje, edhe gjatë kohës kur pushoja dhe shihja atë mrekulli, me shkoi mendja te njerëzit e vendit tim, sa të vogla e sa të parëndësishme m’u dukën krejt grindjet, inatet, kacafytjet mes njerëzve. Toka prej atje lartë, ishte shumë e bukur e qetë e me shumë dashni.

KultPlus: Përgjatë rrugëtimit drejt majës së Everestit, a ka pasë raste kur i ke thënë vetes se pse i ke hyrë kësaj rruge?
Uta Ibrahimi: Ka pas shpesh momente të tilla, sidomos kur lodhja ishte shumë e madhe .. mirëpo asnjëherë aq serioze sa të më kthente poshtë … ose ndoshta pse dashnia për ngjitje në maje ka qenë shumëfish më e madhe se sa mendimet për lodhjen.

KultPlus: Në anën tjetër edhe rreziqet nuk mungojnë drejt këtij rrugëtimi, pikërisht brenda asaj periudhe, kjo majë i mori jetën afro 16 alpinistëve nga vende të ndryshme të botës, keni menduar për vdekjen?
Uta Ibrahimi: Po është e vërtetë. Numri i vdekjeve në Everest është shumë i lartë për shumë arsye. Para se të filloja ekspeditën, ndonjëherë shikoja video në youtube, edhe pse refuzoja të shihja video e dokumentar, tmerrohesha kur i shihja këto video … atje, kam parë njerëz që kanë qenë të sëmurë, njerëz që kanë qenë afër vdekjes, kam parë edhe trupa të njerëzve të vdekur … Momentin e parë që jam përballë me një alpinist sllovak, i cili veç ishte afër vdekjes ka qenë e tmerrshme. Ishte zona mes kampit 4 dhe majës, diku në 8400-8500 metra ku edhe ish një pjesë shumë e pjerrët dhe ishte kombinim i gurit dhe akullit, dhe me këtë rast ngjitja ishte edhe më e vështirë … dhe për ta tejkaluar këtë alpinist duhej që të afroheshe dhe të zhvendosje siguresat prej njërës anë në tjetrën, dhe në këto raste ishe fizikisht shumë afër njerëzve dhe kishe mundësi që të kuptoje më mirë gjendjen e të tjerëve…Më kujtohet që jam ndal dhe kam dashur ti jap diçka prej ushqimeve të pakta që i kisha në njërin xhep … dhe në ato momente kanë filluar disa alpinistë nga mbrapa të bërtasin, dukë më thënë që të vazhdoja me ecje.
E kam kuptuar që në momente të tilla duhet të ecësh, sepse nuk ke asnjë mundësi që të ndihmosh njëri tjetrin. Pas kësaj, kam parë edhe disa trupa të cilët kishin vdekur disa ditë përpara … edhe ajo në momentet e para ishte e tmerrshme, dhe më pas .. sikur gjithçka normalizohej dhe ëndrra drejt majës vazhdonte të mbetej prioritet.

KultPlus: Dhe pavarësisht rreziqeve, suksesi i Everestit duket se ju magjepsi, ju po brenda këtij viti pushtuat edhe majën tjetër, atë të Nepalit, cilën përvojë e konsideroni më të veçantë?
Uta Ibrahimi: Për herë të parë në Himalaya kam qenë në dhjetor të vitit 2016 .. ku u magjepsa me mrekullinë që ka ditur nëna natyrë të krijojë. U mahnita me kulturën, malet e sidomos me njerëzit dhe dashninë e pasionin e tyre për malet. Krejt kjo ka ndikuar në mënyrë madhështorë në Utën e maleve. U ktheva me plot jetë dhe ëndrra. E fillova ëndrrën e 14 Majeve të Tokës. Gjithsej janë 14 maje më të lartat në rruzullin tokë, e të cilat janë mbi 8000 metra lartësi mbidetare. Kjo ëshë ëndrra të cilën do ta ndjek edhe për 6 vitet e ardhshme (2023) ku do të provoj ngjitjen edhe në 12 Maje të tjera … 2 prej tyre tani veç i kam realizuar me sukses, Everestin 8848 dhe Manaslu 8163. Më e veçanta në krejt këto ngjitje ëshë maja më e lartë e tokës! Fakti që s’ka më më lartë, të bën të ndihesh si njeriu me më shumë fat në këtë tokë.

KultPlus: Pavarësisht këtyre sukseseve, udhëheqësve të Kosovës duket se nuk iu bëri shumë përshtypje ky fakt, ata nuk organizuan ndonjë pritje për këtë sukses, edhe përkundër asaj se ju vendosët flamurin e Kosovës në të dy majet, të ka zhgënjyer ky fakt?
Uta Ibrahimi: Kam vendos që këto ngjitje ti bëj me 2 flamujt, atë me të cilin u rrita dhe atë me të cilin shtet prezantoj. Udhëheqësit na nderuan duke shkruar nga një status në FB, ashtu sikurse shumë organizata të tjera në Kosovë dhe Shqipëri. Nuk u bë asgjë tjetër më shumë … përveç nderit që më bëri presidenti i Shqipërisë Ilir Meta. Do të vazhdoj ngjitjet e mia bashkë me përkrahjen e popullit shqiptarë, gjithandej nëpër trojet shqiptare, ndërsa politika dhe njerëzit në krye, sot janë dhe nesër nuk janë … e kur nuk janë më, janë të pavlerë. E ne jemi këtu gjithmonë.

KultPlus: Por në anën tjetër populli u entuziazmua nga guximi i juaj, është më e fuqishme kjo dashuri e njerëzve se sa vetë injoranca e udhëheqësve?
Uta Ibrahimi: Populli ka qenë dhe vazhdon të jetë motivi im kryesor i ngjitjeve të mia. Pa dashninë e popullit, këto ngjitje do të ishin të pamundura. I kam falënderuar prej zemrës shumë herë e vazhdoj ta bëj sa herë ta kem mundësinë.

KultPlus: Dhe emri i juaj zyrtar është Flutura, një emër që simbolizonë lirinë, mu sikurse pasioni i juaj, të vjen keq që tashmë nuk njiheni me emrin Flutura por Uta?
Uta Ibrahimi: Flutura është emri që ma ka vënë gjyshja, e Uta është emri që ma kanë lënë mbesat, e që dy emrat janë të lidhur shumë me mua, dhe nuk më vjen keq cila do që përdoret.

KultPlus: Dhe për fund, Uta Ibrahimi u shndërrua brenda një viti në një alpiniste tejet të shkëlqyer duke pushtuar dy maje shumë të rëndësishme, çfarë sfida keni vënë para vetës për vitin 2018?
Uta Ibrahimi: Viti 2018 do të jetë po ashtu me plot ngjitje dhe aktivitete në Kosovë dhe më gjerë. Do të vazhdojë prezantimet nëpër shkolla fillore, universitete, organizata etj. për të ndarë eksperiencën time me të rinjtë e kësaj toke, me qëllimin e inspirimit të gjeneratave të reja dhe ndjekjes së ëndrrave. Do të vazhdoj promovimin e Kosovës dhe Shqipërisë si destinacion për turizëm nëpërmjet organizimit të toureve për turistët e huaj nëpërmjet kompanisë time, Butterfly Outdoor Adventure. Si dhe qysh edhe e ceka më lart, përveç ngjitjeve të mia nëpër Kosovë dhe rajon, plani kryesor është të ngjiten në 12 maja të tjera të Himalayave, 2 prej tyre do ti kem në 2018 … më shumë informata do ti lancojmë në Janar 2018.
Për fund, të gjithë njerëzve të kësaj toke ua uroj Vitin e Ri, duke ua kujtuar që jeta është shumë më e bukur kur jemi një me natyrën, kur e ruajmë ambientin ku jetojmë, kur e përkrahim njëri tjetrin e kur japim dashni te njëri tjetri.
Gëzuar 2018. Utalaya Himalaya!/KultPlus.com

Erenestina Gjergji: Më lejoni ta mbaj për vete dhimbjen e nanës

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Erenestina është një prej atyre grave që tronditë fort me poezinë e saj. Poezia është e brishtë, por mes rreshtash dalin lotët e lexuesit, dhe kjo mjafton. Viti 2017 ishte viti i frytshëm i Erenestinës, një studiuese e thuktë e cila në këtë intervistë për KultPlus na shpjegon shumë, kësaj radhe me fjalët e jo me poezinë si të tillë. “Shkrimi, krijimi është mbrojtja e vetmisë në të cilën ndodhet njeriu sipas meje” thotë mes tjerash Erenestina.

Arbër Selmani

KultPlus: Do ta nisnim këtë intervistë ndoshta me inspirimin tënd. Ku inspirohet një shkrimtare, një shpirt si Erenestina? Janë vuajtjet, humbjet, fitoret, lulet, apo gjithçka?
Erenestina Gjergji Halili: Jam çdo ditë në kërkim të maksimës së filozofisë së Sokratit “Njih vetveten”.
Dua të them se në konceptin tim, gjithçka e bën njeriun, gjithë rruga e tij në fazat e rritjes së jashtmi e së brendshmi. Njeriu mbetet sot e gjithë ditën objekt universal studimi, një qenie komplekse, në fakt objekt e subjekt, në totalitetin e përgjithshëm të qenies, të botës dhe të Zotit, atë që filozofia e quan “ekscentricitet”. Kjo mesa duket është shkakësia e parë pse shkruaj. Shkrimi, krijimi është mbrojtja e vetmisë në të cilën ndodhet njeriu sipas meje. Është një veprim që vetëm vjen nga një izolim efektiv, por komunikueshëm, në të cilin, pikërisht për largësinë nga të gjitha gjërat konkrete, bën të mundur një zbulim të marrëdhënieve ndërmjet tyre. Është një vetmi, që nuk ka nevojë të mbrohet, por as të justifikohet, është një reagim i diktuar nga urgjenca dhe kërkesa. Ruajtja e fjalëve nga kotësia e tyre, zbrazëtia e tyre, duke u dhënë atyre qëndrueshmëri, duke i krijuar dhe latuar stilistikisht e forcuar samantikisht, është qëllimi që ndjek, madje herë-herë pa e ditur, që në të vërtetë shkruan. Zbulimi i “sekretit” dhe komunikimi, këto mund të jenë shkaqet e dyta…Të shkruash është një akt besimi, e si çdo besim, kërkon besnikëri!

KultPlus: Shkruani në një dialekt tjetër, në një gjuhë që ndoshta është e humbur në letërsinë shqipe, atë bashkëkohoren. Na tregoni pak më shumë se si mishërohesh në këtë frekuencë gjuhësore?
Erenestina Gjergji Halili: Gjuha e poezisë sime, është identiteti dhe liria ime artistike. Është gjuhë e trashëguar, e ruajtur deri vonë në kujtesë, e transliteruar, e folur në mjedisin familjar, e ardhur edhe përmes dokeve e utilitetit. Është e mbarsur me filozofinë e të jetuarit: të jesh gegë, jo vetëm flet gegë, por mendon gegë. Leksiku i pasur, fonemat që shërbejnë për të kumtuar një mendim të tërë edhe të vetëm, paskajorja e mrekullueshme, ritmi, kadenca, homonimitë që të çojnë ku ti dëshiron të shkosh. Jo vetëm kaq, të rrokësh qiejt e tu, kur ke model dhe motivim traditën e shkëlqyer, humanistët, eposin, françeskanët, letrat dhe kulturën e tyre, të ardhura si dëshmi e gegnishtes, janë një barrë e rëndë kur tenton t’i tregohet lexuesit. Megjithatë, është një andje e madhe, një kndellje shpirtërore, që identifikon unin tënd të vogël, në arkën e madhe të thesareve.

KultPlus: Keni pasur një humbje të madhe në jetë? A flet shpirti gjatë dhimbjes, e çka ti bëhet shpirtit që ka fjalë po nuk mundet ti shkruajë e përkthejë në letër?
Erenestina Gjergji Halili: Gjithçka di për dhimbjen e gjeni në librin tim… Më lejoni ta mbaj për vete dhimbjen e nanës, sepse unë jam si të gjitha nanat e tjera, madje me fat, sepse rrekem nëpër rreshtat e mi, ndërkohë ka zemra nanash që plasin atje tej, ku ndoshta mungon buka për të tjerët e barkun e saj, mungon shtegu për t’ia dalë m’u mbajtë…Në respekt të këtyre nanave, unë nuk kam folur për veten edhe pse e kam mundësinë e të intervistuarës.
Ndërsa kam pranuar të rrëfehem për librin, duke e konsideruar atë një ngjarje letrare.

KultPlus: E dimë se jeni aktive edhe në dramë. Në një formë, jeni një hulumtuese e letërsisë nga pikëvështrime të ndryshme. Ku qëndron sipas teje letërsia shqipe në hartën e letërsisë evropiane?
Erenestina Gjergji Halili: Ne kemi trashëgimi të vonë, por të mirë dramatike. Rruga e letërsisë dramatike shqipe dhe i referohem si letërsi kombëtare dramatike, është e ngjashme me udhën historike të vetë kombit tonë. Pa i hyrë analizave të thella akademike të gjinisë, mund të them se, drama moderne shqipe andej e këtej Drinit, ka formësuar tiparet e veta, parimet estetike të saj, ka njohur suksese të caktuara në skenat ndërkombëtare dhe është në udhën e përsosjes brenda vetes, si nga ana tekstore,ashtu edhe strukturore. Në hartën e botës, drama shqipe, sipas hulumtimit tonë, të cilin e gjeni në “ Bibliografia e dramës shqipe të botuar 1883-2017”, është botuar shqip në 20 (njëzet) vende. Ky është një numër domethënës, që dëshmon pasionin e shkrimtarëve dramaturgë.

KultPlus: Kemi një Kadare, por nuk e kemi një grua shkrimtare të përmasave të tilla. Është kjo shkaku i shtypjes së zërit të gruas ndër shqiptarë apo…. ?
Erenestina Gjergji Halili: Nuk mund ta shoh krejtësisht kështu, por edhe nuk mund ta mohoj. Ne jemi shoqëri në zhvillim, në kërkim të vlerave të tjera të cilat i kanë bërë kombet e tjera më të përparuar. Një shoqëri e tillë, padyshim reflekton edhe gjykime e paragjykime të tilla ndaj autoreve femra. Personalisht, në studimin tim për dramën, i kam kushtuar vëmendje të posaçme krijimtarisë dramatike të autoreve femra, që prej tekstit të parë dramatik e deri më sot. Nga ana tjetër gjykoj se çdo individ, duhet ta shohë realitetin e artit të tij e realitetin jetësor, drejt në sy! Jam e bindur se letërsia jonë femërore ka emra dinjitozë!

KultPlus: Për fund, dy pyetje më klishe. Një këshillë jotja për shkrimtarët e rinj, dhe planet tua letrare e artistike për këtë vit të ardhshëm ?
Erenestina Gjergji Halili: Po përmend një thënie nga Susan Sontag, e cila thotë se për të pasur qasje në letërsi, në botën e letërsisë, m’u desh të largohesha nga burgu i vanitetit kombëtar, nga filistinizmi i provincializmit të detyrueshëm, i shkollimit bosh, i fakteve joperfekte dhe i fatit të keq. Letërsia ishte liri, veçanërisht në një kohë, në të cilën vlerat e leximit të së brendshmes, janë të sfiduara kaq fuqishëm. Edhe sot, letërsia është dhe duhet të jetë liri…
Pra, nuk kam asnjë këshillë specifike, por një urim: Zoti i bekoftë!
Sa për planet… / KultPlus.com

I huej n’qytet
Nji malcor, i huej n’qytet
Prej s’neltit râ n’teposhtë
Veshun n’nji gozhup leshit,
duhan t’dredhun majé veshit,
me do pare rrânzë mesit
e nji kangë majé krahìt,
i huej malcori Gjetë, n’qytet …

Rrapullima majé rruget,
kulla t’nelta majé njerìt,
kërkush gjall’ s’p’e përshnet,
kush s’e sheh, as kush e dvetë,
i huej â end Gjeta n’qytet …

Ulë n’nji lulishtë âsht ndejt,
fjetë ka midis dimni n’gazep,
xetë po e mbâ gozhup i thurun,
malcori Gjetë n’t’madhin qytet…

Hesht si njerì qi fjalë s’qet,
hjedh si strajcë njat gozhup t’bâmë,
prej po rreh shteg me dalë,
hapngarkuem, maná t’randë,
i huej, malcori n’at dimën t’namtë…

Rron Qena: U zhgënjeva nga Akademia e Arteve dhe klanet institucionale

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Si 12 vjeçar, Rroni do të niste për herë të parë të pikturonte. Babai i tij i ka thënë qëmoti se do të duhet të kalojnë shumë vite dhe shumë punë për tu shndërruar në një prej piktorëve më të mirë të botës. Agim Qena ka ndikuar shumë në formimin e Rronit, ai këtë e pranon pa pikë hezitimi. E kanë krahasuar me Piccaso e herë me Matisse, por Rroni thotë se këtë vit ka ardhur në frekuencën e tij personale, duke mos qenë as hija e ndonjë piktori tjetër. Rron Qena është ndër piktorët më të mirë shqiptarë, dhe këtë e dëshmon dora e tij në letrën e bardhë të pikturës. I inspiruar me femrat, me të bukurën, me mërzinë më pak, me ndotjen e ajrit, dukshëm edhe me natyrën, e sjellim sot një intervistë me Rronin, ku ai flet për vitin 2017-të dhe artin e tij si përthekim të gjendjes shpirtërore.

Arbër Selmani

KultPlus: Këtë vit vendose me ardhë me një ekspozitë e cila ndoshta ka qenë e pritshme nga ti për shkak se ke pauzuar një kohë dhe e ke sjellë një realitet të cilin ne shumica e dimë dhe i ekspozohemi, ndotjes së ajrit në kryeqytet. A mundesh pak me më tregu sidomos për këtë ciklin e fundit, se si erdhi ideja?
Rron Qena: Tema e Prishtinës më ka përcjellë gjatë gjithë karrierës, sepse jemi duke u rritur në këtë qytet dhe e kemi si damar tonin, pra marrim frymë me qytetin tonë. Para një viti, ndoshta edhe më herët, isha i indinjuar me drunjtë që i patën prerë, dhe e bëra një pikturë ku qyteti është zhdukur, dhe në atë punim kur e mbulova qytetin doli një pamje e re me një lloj mjegulle. Pas kësaj ndodhi ndotja e ajrit në Prishtinë, iu dha një mjegull qytetit ku edhe atëherë nisa të punoj në një cikël të tillë, me qytetin në mjegull me stil të njëjtë. Në tjetrën anë edhe pse isha i lodhur nga Prishtina dhe duke mos pasur çka me bo, i dhashë shans vetes që edhe njëherë të merrem me atë se çka po përjetojmë, me mbrri me reflektu atë që po shohim.

KultPlus: Çka është inspirimi tjetër përpos Prishtinës?
Rron Qena: Pa frymëzim nuk ka punë, ndoshta mundesh të punosh por nuk ka kreativitet. Zakonisht përpara më kanë frymëzuar gjërat, ngjyrat, se si i përdorim nëpër rroba, ëndrrat, gjumi, mendimet, natyra dhe krejt çka shohim. Aty mundesh me gjet diçka që me prezantu veten. Përpara kam dashur ta prezantoj një bukuri, çkado qoftë ajo, mënyra se si po e sheh, por tash nuk është puna se si po e sheh, pra jo vetëm syrin me ta kënaq por me mbërri me ta ngacmu edhe zemrën. Kjo po, është më e vështirë, sepse punimi duhet të ketë një lloj kuptimi, por si duket duke u rritur nuk po mjafton vetëm pamja. Tash po bëhet më vështirë por edhe më interesant.

KultPlus: E kemi folur njëherë bashkë se ka kohë që nuk ke marrë pjesë në Galerinë Kombëtare të Kosovës, me ndonjë ekspozitë. A ka ndonjë arsye prapa kësaj apo…?
Rron Qena: Kam marrë pjesë në ekspozita kolektive në Galerinë Kombëtare të Kosovës, por mandej me një kohë mendoja që duhet me ekspozu gjithkah, që njerëzit me mbërri me pa punën time, dhe atëherë e kisha më lehtë nëpër ekspozita të vogla ku njerëzit vijnë e të njoftojnë, nëpër vende më alternative. Kjo pak ka mbetur si shprehi. E tjetra është që pas Akademisë së Arteve, kam qenë i zhgënjyer pak me klanet e institucioneve, do të thotë duhet të jesh pjesë e një klani që me mbërri me ekspozu. Nëse një drejtor është në Galerinë e Arteve, ai i merr ata të vetët, nëse tjetri vjen ai i merr të tjerët, kështu që më është dukur pak ‘helaq’ mundem të them dhe kam shikuar një rrugë më alternative.

KultPlus: A ndodhë kjo edhe sot, a mendon që sot janë të krijuara klanet, jo vetëm në artin pamor, por që ky problem është i madh e i pranishëm në të gjitha fushat e artit ku duhet të jesh gjithsesi shok i dikujt për të qenë pjesë e një organizimi?
Rron Qena: Unë mendoj që tek ne gjithqysh janë në pyetje klanet. E sheh që nga politika, si të ndërrohet partia ndërrohen edhe drejtorët edhe gjithçka tjetër. Mundohen me i shfrytëzuar ato vite që i kanë dhe jo vetëm në art po gjithkah, si në teatër si gjithkund tjetër. Këtë e kam parë nga Akademia e Arteve, si studentë aty kanë qenë profesorët bashkë dhe nga Akademia e Arteve kanë mbërri ta kenë edhe Galerinë e Arteve.

KultPlus: Ti ke pasur ftesë të shkosh në Galerinë e Arteve?
Rron Qena: Mua ndoshta më është dukur më lehtë të kem ekspozita më të vogla, por më duket që tash jam pak jashtë. S’po di, ndoshta ka ndërruar diçka kohëve të fundit dhe normal qejf kam që të ekspozoj në Galerinë Kombëtare por e di që duhet më shumë punë, sepse është e madhe. E nuk duhet punë vetëm nga unë por edhe nga institucioni, sepse duhet t’i mbledh punimet sepse kam edhe jashtë vendit shumë, kështu që ka punë.

KultPlus: Si e sheh Rroni momentalisht artin në Kosovë?
Rron Qena: Arti tek ne në Kosovës, tash normal mundemi me thënë që jemi pak prapa me botën, por kohëve të fundit është goxha real, do të thotë ke artistë shumë të mirë që provojnë ta gjejnë veten nëpërmjet mediumeve të caktuara. Kështu që, mendoj që është mirë, por nevoja e madhe është që institucionet duhet t’i mbështesin më shumë, sepse në fund të gjithë përfitojnë nga arti, por artisti duhet t’i bëjë të gjitha vetë. Mendoj që, ka edhe të rinj që janë të interesuar edhe pse arti në ditë të sodit e ka ndërruar kahjen. Unë gjithmonë kam menduar që me art duhet ta fascinosh dikë, por tash e kuptoj që me art nganjëherë duhet edhe ta mërzisësh dikë.

KultPlus: A mendon që edhe punët tua i përshtaten këtij disponimi, sado që janë të bukura janë duke e shkaktuar edhe këtë emocionin tjetër, mërzinë ?
Rron Qena: Punët e mia artistike munden me shkaktua mërzinë, por prapë e kanë një lloj shprese, unë prapë mendoj që duhet ta fascinosh syrin e dikujt gjithsesi me mjeshtërinë tënde.

KultPlus: A ka ndonjë rezidencë, a ka ndonjë udhëtim tash që po pret me shku, ose ekspozita paraqitje?
Rron Qena: Njëherë për njëherë për ekspozitë nuk kam ndonjë plan. Planet i kam që të punoj, dhe të bëjë ndonjë kontakt si gjithmonë privatisht, dhe kontaktet dua t’i bëj në Berlin, sepse atje po mendoj të jetoj për një kohë.

KultPlus: Dhe për fund, si qëndron me shitjen e priturave, a mundet një artist i Kosovës të mbijetoj duke shitur duke mos pas një punë tjetër?
Rron Qena: Unë qëndroj goxha mirë, mundem të mbijetoj me shitjen e pikturave, por është problem sepse duhet të jesh edhe piktor edhe menaxher dhe të gjitha t`i bësh vetë, e shumica e piktorëve ndoshta nuk i kanë krejt këto vlera. Mendoj që shoqëria jonë kanë mbërri në një nivel ku ka nevojë për art dhe njihet më mirë arti. Artistët duhet të dinë shumë që t’ua ‘marrin paret’ publikut, me një punë që të len përshtypje. Varet krejt nga artisti. Duhet të ketë art sa më shumë, se shoqëria ka nevojë për art. / KultPlus.com

Nata E Vitit Të Ri

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Poezi e shkruar nga Xhevahir Spahiu.

O zemra ime, o vetmi,
të pimë sonte, gjithsesi.
Një mall, një dhembje dhemb atje
ku jemi dhe nuk jemi ne.
pas muresh kokë më kokë kurthojnë
harrimin e harrimit tonë.

Po qoftë në Dajt a Monparnas
një shishe vere të ndjek pas.
Sa vlen një gllenjkë e saj
nuk vlen
as fama, as froni që shkëlqen.
E tha s’e tha Omar Khajami,
stacioni i fundit: Varri i Bamit.

O zemra ime, o vetmi
të pimë sonte, gjithsesi. / KultPlus.com

Januz Beqiraj, balerini që sakrifikoi natën e dasmës për shfaqje baleti

Posted on 31 Dhjetor, 201728 Korrik, 2018 by KultPlus

Në një natë dhjetori,shumë këngëtarë e mysafirë ishin mbledhur në odën e burrave të familjes së Januz Beqirajt, ku e gjithë shtëpia e tij në Staradran të Istogut ishte rrëmbyer në këngë e valle të daulleve që luheshin për natën e dasmës së djalit më të madh të asaj familjeje. Vet balerini Januz Beqiraj, ndodhej para një publiku krejtësisht tjetër, para të cilit po prezantohej me rolin kryesor në shfaqjen e baletit “Gershfin” në Prishtinë.

Gili Hoxhaj

Dita e njëzetë e shtatë e muajit dhjetor, balerinit Beqiraj i kishte qëlluar që të jetë nata e dasmës, e cila do të zgjaste për tri ditë në shtëpinë e tij, kurse ai pikërisht në natën e dasmës kishte shfaqjen e fundit të vitit 1979-të, në të cilën nëse ai mungonte, i gjithë teatri me rreth 120 punëtorë, e tri ansamble mbeteshin pa pagë.

Derisa Januz Beqiraj për KultPlus, e sjellë këtë rrëfim që e kishte përjetuar në mes dy emocionesh, ai shpesh bën një pauzë mes fjalëve, e rrëmbehet nga kujtimet e asaj nate, e të asaj periudhe në përgjithësi. Këtë situatë, ai e kishte mirëpritur me shumë humor e kënaqësi, për shkak të dashurisë që ushqente për baletin dhe respektin që gëzonte për kolegët e tij. Duke qenë se Januzi shpesh kishte qenë i njohur për batuta në rrethin shoqëror, përveç mikut të tij AhmetBrahimaj, askush nga miqtë e tjerë balerinë nuk e kishin besuar që ai do të martohej ditën e nesërme, pas shfaqjes.

“E kemi dashur shumë baletin, e kemi respektuar teatrin dhe njëri-tjetrin, e kemi respektuar secilin punëtor, përndryshe në balet nëse nuk ka harmoni me njëri-tjetrin, nuk ka ansambël të mirëfilltë”, është një nga fjalitë në të cilën ai dëshmon më së miri përkushtimin e dashurinë ndaj baletit dhe njerëzve me të cilën kishte ndarë shumë nga përvoja e tij.

Balerini shqiptar shumë shpesh është gjendur mes katrahurave

Januz Beqiraj që në fillim të rrëfimit të tij tregon se në jetë është gjendur shpesh mes katrahurave, në të cilat e kanë goditur dallgët e jetës, e shpesh e kanë nxjerrë buzë vendimeve që kurrë nuk i kishte paramenduar. Ai tregon se rrugëtimi i tij që nga shkollimi fillor nuk ka qenë i lehtë, ku ai për katër vite kishte udhëtuar në këmbë rreth shtatë kilometra çdo ditë nga Staradrani deri në Gurrakoc. Edhe pse, një nxënës i shkëlqyer, pikërisht në prag të mbarimit të shkollimit fillor, njëri nga arsimtarët kishte vendosur që mos ta kalonte atë. Edhe pse e vështirë në atë kohë për Januzin që të largohej nga shkolla e shoqëria, ai zhvendoset në shkollën e Trestenikut, ku edhe për të shkuar në atë shkollë i ishte dashur të ecte në shumë fusha. Ditën që ai pranohet në gjimnaz, momentin kur afrohet tek dyert e oborrit të shtëpisë, ai kafshohet nga qeni që e mbante dhe e ushqente çdo ditë, dhe pikërisht ky ishte momenti kur Januzi e ndjente se jeta do t’i shërbente plot befasi.

Tronditja që i kishte dhënë peshën më të rënd të trishtimit deri atëherë ndodhi po atë ditë kur babai i thotë se për shkak të kushteve financiare, shkollimi i tij duhej të ndërpritej dhe jeta e tij duhej të lidhej me një zanat.

“Babai më thoshte se meqë tokën nuk dëshiroja ta punoja, kishte vendosur që të më fusnin në një zanat në Pejë, sepse ai nuk kishte mundësi që të më shkollonte…, u demoralizova, në atë moment shumë u demoralizova. Isha shumë i ri dhe nuk e njihja dikë atje. I kisha vetëm katërmbëdhjetë vjet dhe fillova të punoj si zdrukthëtar”, tregon Beqiraj për KultPlus. Dhe deri sa flet duket se ende përshkohet nga ndjenja e trishtimit, duke qenë se ëndrra që e kishte ushqyer me vite të tëra si fëmijë, po i mjegullohej para syve, ende pa e shijuar as edhe një pjesë të saj.

Babai e dërgon për zdrukthëtar, Januz Beqiraj me sy nga Shkupi për tu bërë balerin

Pasi që Januzi vendoset në Pejë, ku edhe fillon të punoj, ai banon në një banesë me shokun me të cilin ishin pranuar së bashku në gjimnaz.Duke qenë se shoku i tij i banesës shkonte çdo ditë në shkollë, Januzi thotë se ai ndante të njëjtën banesë me të, por jo edhe të njëjtën kënaqësi, ai thotë se çdo ditë kthehej i përlyer e i lodhur nga puna, e pa vullnet. “Vetëm mendoja se si ta gjeja një situatë që të shkollohem”, tregon Beqiraj.

Nuk ishte që e nënçmonte zanatin e zdrukthëtarit të cilin e ushtroi për një vit e gjysmë, e që thotë se punon edhe sot në raste të caktuara, por ky nuk ishte një zanat i cili e përmbushte personalitetin e tij. Për një vit e gjysmë, ai rreket mendimeve, për të gjetur një rast që do t’i ndihmonte atij të dilte nga situata në të cilën ishte. Në një ditë derisa ai po punonte në një lagje të Pejës, takimi dhe biseda me një nip të tijin i kishte ngjallur atij shpresën për t’u futur në një rrugë për të cilën nuk e kishte as edhe idenë më të vogël.

“Një ditë vjen një nip i imi nga Vrella dhe më thotë, dajë unë do të regjistrohem në shkollën për artistë, atëherë i thash se në këtë shkollë po regjistrohet pra edhe daja, sepse nuk jam aq i keq sa të mos jem edhe unë artist. E mbaj në mend që më tha ‘Dajë ti je mirë këtu ku je’”.

As kjo bisedë jo shumë shpresëdhënëse për Januzin nuk i kishte ndikuar atij që të mos e merrte seriozisht konkursin për t’u bërë pjesë e shkollës profesionale të Baletit në Shkup, pasi që nga ajo bisedë , Januzi kishte qenë tejet vigjilent për të mos e humbur shpalljen e konkursit. Gjatë qëndrimit të tij në Pejë, ai fillon e zgjeron rrethin e tij të shoqërisë edhe me Skendër Dominikun nga po ky qytet, me të cilin bashkë marrin vendimin që t’i hyjnë provimit pranues për t’u bërë pjesë e shkollës së baletit.

“Kur shkuam tek shkolla, aty vazhdimisht njerëzit shtyheshin që të hynin brenda, si sot më kujtohet kur doli drejtoresha dhe tha që të gjithë të renditemi dhe vetëm kujt ti drejtohej ajo, kishte mundësi që të hynte brenda, ajo erdhi dhe u ofrua të unë dhe Skënderi dhe na tha që të hynim brenda” kujton plot nostalgji Januzi, shkëndijën e parë të rrugëtimit që ia idealizonte ëndrrën e kamotshme.

Ai thotë se rezultatet e këtij provimi e nxjerrin atë kah fillimi i listës së të regjistruarve, dhe ishte pikërisht ky momenti kur ai po shkelte realitetin e ëndrrës së tij për shkollim.

“Më regjistroi në fillim të listës dhe më tha se je i pranuar. Skënderi më pyeti se a do të vazhdoj shkollimin për balerin, e mbaj mend që pas asnjë dyshim i pata thënë ‘Po’, ky ishte momenti që unë tërë kohën e kërkoja , të shkollohem e veçmas me bursë të shtetit”, tregon Beqiraj, i cili shpesh vendos dorën e tij në faqe dhe duket sikur para syve të tij rikthehen momentet e asaj kohe.
Ai thotë se edhe pse një balerin jo shumë shtatgjatë, ka arritur që të jetë një nxënës i shkëlqyer në shkollën e mesme profesionale të cilën e ndoqi në Shkup, ku edhe mësoi çdo gjë lidhur me baletin.

Martesa e balerinit: premiera dhe nata e dasmës në të njëjtën mbrëmje

Kur kthehet nga shkolla e mesme e baletit në Shkup, ai bëhet pjesë e trupës së parë të baletit në Kosovë, e cila u formua në vitin 1972. Duke qenë se Januzi deri më tani kishte arritur të përmbush veten në aspektin profesional,e në vitin 1977 e kishte kryer edhe shërbimin ushtarak, ai në qershor të vitit 1979 pas qëndrimit pesëmbëdhjete ditor në Shqipëri ku kishte performuar në shfaqjen “Halili dhe Hajria”, kur kthehet në shtëpi, babai ia hap një temë të re, që po ashtu përcakton edhe fatin e tij në të ardhmen.

“Kur u ktheva, më tha baba një dëshire e plotësove. Në Shqipëri shkove, e tash bir e ke martesën. Më tha tash duhet të martohesh se shumë shpejt po i afrohesh moshës tridhjetë vjeçare. E më pas, baba më pyeti a po martohesh siç do ti apo ashtu siç dua unë”, tregon Januzi, i cili poashtu ka shpjeguar se kjo ishte biseda e parë e Januzit me babanë për martesën. Lidhja e afërt që kishte ai me babanë, e bën që ta aprovoj kërkesën e tij,e të martohet me mblesëri me një vajzë Deçani.

Edhe pse Januzi nuk e kishte zgjedhur vet gruan me të cilën do të ndante vazhdimin e jetës së tij, ai kishte përcaktuar vet datën e martesës. Ai në një bisedë me vëllain e nuses ia bën me dije që fiks tre muaj pas datës së fejesës, ai do që ta marr nusen në shtëpi.

“Unë nuk e dija se çfarë do të ndodhte pas tre muajve, por ne si trupe e baletit ishim borxh me një premierë deri në fund të vitit. E angazhuan një koreograf Slavko Pervan dhe mua ma dhanë rolin kryesor të asaj shfaqje me balerinën Minka Kamberovic, dhe i pata thënë drejtorit HazirMiftari që të mos ma japte rolin kryesor, mbaj në mend që ai më pat thënë se duhet të luaja rol pas asnjë zhurmë, sepse ma kishte besuar koreografi”, tregon ish-balerini Januzi, madje as kërkesa e tij për ta zhvendosur datën nuk ishte aprovuar, për shkak se pas kësaj date të gjithë duhet të përgatiteshin për Vitin e Ri.
Askush nga miqtë e tij nuk e dinin që balerini Beqiraj, në këtë datë e kishte edhe natën e dasmës. Ai nuk i kishte treguar askujt as për fejesën e tij. Pas premierës kishte qëndruar edhe rreth gjysmë ore në festën e premierës, dhe më pas ishte bërë gati që të niset në shtëpinë e tij. Ai tregon se para se të nisej në fshat, i pat ftuar të gjithë të pranishmit ne dasmën e tij, ku Januzi kujton se e gjithë trupa kishte mbetur e stepur, pa i besuar edhe deri në momentin kur ishte ngritur në këmbë për të marë rrugën për në Staradran të Istogut.

“Më të vërtetë, përveç Ahmetit askush nuk më besonte që unë po martohesha”, tregon duke qeshur Januzi.
Januzi, tregon se si drejtori Miftari i kishte ofruar kombi-busin dhe shoferin për të shkuar në shtëpi, aty ku edhe arrin në orën dy pas gjysmës së natës, atëherë kur festa e natës së dasmës vetëm se kishte shkuar drejt fundit, për t’ia lënë vendin ditës që po vinte, marrjen e nuses.
“Meqë nuk kisha qenë për shumë kohë në shtëpi, një e afërme thotë se kush janë këta dy, kurse kafexhiu i thotë se nuk e di se kush janë por le të hyjnë në dhomë”, rrëfen Januzi, i cili që ditën e nesërme së bashku më të afërmit festoi martesën e tij.

Januz Beqiraj: Edhe sot e përcjelli krejt punën e Baletit

Pas luftës, ai ishte paraqitur dhe në dy shfaqje, të cilat ishin të mjaftueshme për ta kuptuar se mosha e tij për të ushtruar profesionin e balerinit, tashmë kishte kaluar. Ai më pas kishte ushtruar profesionin e profesorit në Shkollën e mesme të Baletit, si pjesë e Shkollës së Mesme të Muzikës “Prenk Jakova”. Januzi tregon se përpjekjet e tyre kanë qenë që krahas dijes, nxënësve t’u jepej dhe vullnet e disiplinë në punë. Lidhur me këtë ai tregon edhe një rast në një mbledhje ku drejtori i shkollës, AhmetBrahimaj, u thotë se profesioni i baletit nuk është aq i lehtë dhe kërkon shumë rregulla e përkushtim duke ua përmendur edhe rastin e tij se si nuk kishte qenë i pranishëm në dasmën e tij.
Januz Beqiraj thotë që tërë dijen dhe eksperiencën e tij është munduar t’ua trashëgoj nxënësve të tij, ndërsa tha për KultPlus se ndihet krenar me gjithë trupën e Baletit Kombëtar të Kosovës, të cilët thotë se kanë arritur, falë punës shumë aktive të drejtorit AhmetBrahimaj, i cili ka sjellë koreografë nga shumë vende të botës.

Ai thotë se ende e përcjellë punën e Baletit të Kosovës, dhe se atje shkon ta shoh çdo premierë të kësaj trupe, madje ai thotë se ka shfaqje të cilat i ka parë më shumë se pesë herë. Ai duke qenë se ka luajtur në skenë për njëzetë vite, sot thotë se e percepton dhe e vlerëson me shumë kujdes çdo lëvizje të balerinëve, madje vëmendja e tij shkon përtej balerinëve që shfaqen në rolet kryesore. Ai thotë se arrin ta identifikoj se sa ka arritur ta përvetësojnë rolin edhe balerinët që shfaqen me nën hije dhe prapa balerinëve kryesor. Januzi tashmë i përmbushur edhe me jetën e tij familjare, jeton si pensionist në Prishtinë./KultPlus.com

Erza Muqolli me një milion e gjysmë albume të shitura: Dëshiroj të këndoj edhe në Kosovë

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Duket sikur një vazjë nga përrallat. Me sy ngjyrë qielli e me flokë të verdha e të gjata deri në bel, këngëtarja e vogël shqiptare Erza Muqolli edhe jetën e ka mu si në përralla.
Sikurse të mos e merrnin vendimin prindërit e saj që të lëshonin Kosovën dhe t’ia mësynin rrugës për një jetë më të mirë, vështirë mund të besohet se suksesi i Erza Muqollit do të ishte ky të cilin po e shijon ajo bashkë me prindërit e saj.
Vetëm 12 vjece, ajo po konsiderohet si një yll francez, e cila bashkë me anëtarët e bendit të saj “Kids United”, që është themeluar në vitin 2015, po bëjnë namin ane e mbanë Francës, ku bashkëmoshatarët e tyre bëjnë të pamundurën që të sigurojnë biletën për të parë nga afër koncertet e Erza Muqollit. Në mbyllje të vitit 2017, ajo bashkë me fëmijët e grupit “Kids United”, ishte ftuar në Elyse nga presidenti i Francës Emmanuel Macron dhe bashkëshortja e tij, ku këta fëmijë kanë dhënë koncert. E më pas, Zonja e Parë e Francës Brigitte Macron poashtu ka pritur në një takim Erza Muqollin, e cila bashkë me grupin e saj kanë ndarë 1.5 milion euro për UNICEF. Erza Muqolli, e cila bashkë me grupin e saj tashmë kanë shitur mbi 1.7 milion kopje të albumeve, ka dhënë një intervistë për KultPlus, duke shprehur edhe dëshirën që një ditë të këndojë edhe në Kosovë. Ajo poashtu ka njoftuar se viti 2018 do ta gjejë edhe në film, pasi që do të fillojnë xhirimet e këtij projekti ku Erza Muqolli ka rolin kryesor.

Ardianë Pajaziti

KultPlus: Jeni një ndër fëmijët më të famshëm shqiptarë, çfarë emocioni të sjellë ky fakt?
Erza Muqolli: Ndihem shumë mirë që kam arritur të kem këtë famë, e sidomos ndihem e emocionuar kur kam mundësi që ta paraqes në raste të ndryshme faktin që jam shqiptare, sikurse ishte rasti i prezantimit tim në New York, përkatësisht në Kombet e Bashkuara, ku u prezantova dhe përshëndeta mysafirët në gjuhën shqipe, me të vërtet ishte një kënaqësi që si një fëmijë shqiptarë të prezantoj kombin tim në një shtet dhe në një institucion aq të rëndësishëm sikurse janë Kombet e Bashkuara.

KultPlus: Përpos si fëmijë i famshëm shqiptar, ju jeni edhe fëmijë i famshëm francez, si reagojnë apo si reagon me bashkëmoshatarët e juaj?
Erza Muqolli: Këtu në Francë kemi një popullaritet shumë të madh së bashku me grupin “Kids United” ku gjatë vitit 2016 dhe 2017 ishim në toplistën e albumeve më të dëgjuara dhe të shitura, albumi i grupit tonë përgjatë këtij viti është radhitur në vendin e dytë si albumi më i shitur, kurse albumi i parë është radhitur në vendin e katërt. Unë me bashkëmoshataret e mi jam gjithmonë e njëjtë, sepse nuk e kam ndalur asnjëherë shkollën dhe vazhdoj të kem një shkollim normal, në krahasim me të tjerët që kanë zgjedhur shkollimin me alternancë.

KultPlus: Tashmë, përpos disa paraqitjeve edhe në gjuhën shqipe, ju jeni treguar edhe në gara të fëmijëve në Francë, ku keni zënë vendin e tretë në “France Got Talent”, sa ju ka ndihmuar kjo garë për rrugëtimin e mëtutjeshëm?
Erza Muqolli: Po, para 3 viteve isha pjesëmarrëse në “Frence Got Talent”, ku arrita vendin e tretë dhe kjo pjesëmarrje më ka ndihmuar shumë për fillimin e rrugëtimit në vazhdim.
KultPlus: Pastaj jeni takuar edhe me këngëtaren e famshme Celine Dion, si erdhët deri te ai takim?
Erza Muqolli: Me Celin Dion jam takuar në koncertin e saj dhe është realizimi i një dëshire të madhe që kam pasur. Ky takim erdhi pasi edhe ajo kishte dëgjuar për mua dhe më kishte dëgjuar si këndoja, unë isha e priveligjuar që të jem e ftuara e Celine para fillimit të koncertit.

KultPlus: Flasim më shumë për grupin “Kids United”, grup me të cilin po shënoni shumë suksese, si po ec karriera e juaj me këtë grup?
Erza Muqolli: Unë jam pjesë e grupit “Kids United” që nga fillim dhe ende qëndrojmë bashkë, deri tash kemi nxjerr në shitje tri albume të cilat janë ndër albumet më të suksesshme në Francë . Ne gjithashtu kemi pas një turne koncertesh nëpër të gjithë Francën me mbi 80 data koncertesh, që kanë përfunduar më 17 dhjetor të vitit 2017, në sallën më të madhe në Francë në “Accor Hotel Arena”. Përgjatë këtyre koncerteve që kemi mbajtur, në sallë kanë qenë të pranishëm rreth 12 mijë persona.

KultPlus: Gjithë ky sukses përgjatë vitit 2017, po për vitin 2018, keni ndonjë projekt të ri?
Erza Muqolli: Lidhur me projektet e reja, ne kemi oferta të ndryshme, mirëpo nga fillimi i muajit mars i vitit 2018, do të fillojmë turneun e ri me koncerte anë e mbanë Francës deri në fund te korrikut. Po ashtu nga korriku sigurisht do të filloj xhirimet e një filmi ku kam marr rolin kryesor dhe po ashtu kam edhe disa projekte të tjera.

KultPlus: Jeni prezantuar së fundi edhe në një ngjarje të Ambasadës së Kosovës në Francë, çfarë emocioni të ka sjellë të prezantohesh në një organizim nga Ambasada?
Erza Muqolli: Po kam qenë pjesë në një tubim të organizuar nga Ambasada e Kosovës dhe gjithmonë është kënaqësi dhe ndihem mirë.

KultPlus: Por tash janë bërë disa vite që ju jeni në skenë, por akoma kosovarët nuk kanë pasë rastin që të dëgjojnë për së afërmi, a jeni duke punuar që të prezantoheni me ndonjë koncert në Kosovë?
Erza Muqolli: Po, kam pasur dëshirën që një ditë të prezantohemi në Kosovë. Në muajin gusht të vitit 2017 kemi qenë të ftuar ta bëjmë një koncert në Kosovë, në Ditët e Diasporës, mirëpo nuk arritëm që ta finalizojnë ketë koncert dhe na u është dashur që ta anulojmë pjesëmarrjen. Shpresoj për një herë tjetër.

KultPlus: Ju keni kënduar këngë cover në gjuhën shqipe, por jo edhe këngë tuajën, do të dëshiroje që të prezantoheshit në gjuhën shqipe?
Erza Muqolli: Gjithmonë jam e gatshme te performoj në gjuhen shqipe, mirëpo për momentin jam e angazhuar në shumë projekte lidhur me të ardhmen e karrierës sime e cila menaxhohet nga babi im dhe besoj që do ketë diçka edhe në gjuhen shqipe.

KultPlus: E mendoni se kënga do të mbetet profesioni kryesor?
Erza Muqolli: Këngën e kam pasion dhe besoj që të vazhdoj gjithmonë në këtë drejtim dhe njëkohësisht jam e përcaktuar që edhe të shkollohem që t’i kem të dyja reciproke.

KultPlus: Dhe për fund, cili është urimi i juaj për Vit të Ri?
Erza Muqolli: Urimi im ju shkon të gjithë shqiptarëve kudo që janë dhe të gjithë moshatarëve kudo në botë që të kenë shëndet dhe paqja dhe dashuria të jenë pjesë e jetës së tyre./ KultPlus.com

Në sheshxhirim me yjet e Hollivudit, Marko Caka dhe emocionet e këtij viti (VideoSelfie)

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Marko Caka, aktori me prejardhje shqiptare i cili është duke ngjitur majat e karrierës së tij në Hollivud, në këtë fundvit të 2017-së, përmes VideoSelfie për KultPlus ka folur rreth sukseseve më të mëdha që ka arritur në vitin që po lëmë pas.

Marko Caka nuk ka lënë pa përmendur edhe sheshxhirimet me emrat e mëdhenj të filmit në botë, ndër ta edhe Steven Spielberg, Rihanna e Roberto De Niro.

Krejt në fund, Marko Caka ka përshëndetur edhe lexuesit e gazetës online për art dhe kulturë KultPlus. Për më shumë ju ftojmë ta shihni videon të realizuar ekskluzivisht për KultPlus. / KultPlus.com

Ilir Rexhepi, aktori i suksesshëm kosovar në skenën evropiane (VideoSelfie)

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Ilir Rexhepi, aktori me prejardhje nga Kosova i cili karrierën e tij tashmë po e ndërton në Gjermani, nëpërmjet VideoSelfie për KultPlus tregon në pika të shkurtra për sukseset e tij në një treg të fuqishëm kinematografik si ai gjerman.

Rexhepi, së fundmi pjesë e serialit të njohur gjerman ‘Tatort’, është duke u ngjitur suksesshëm në skenën e kinematografisë evropiane. Ai ekskluzivisht për KultPlus, përveç punëve më të suksesshme për vitin 2017-të, ka treguar edhe pak nga ajo se çfarë e pret në vitin 2018-të.

Iliri përshëndetë lexuesit e KultPlus, nga një vend i këndshëm në Gjermani.

Ju ftojmë ta shihni videon. / KultPlus.com

Yllka Brada lë pas vetes një vit magjik në karrierën e saj (VideoSelfie)

Posted on 31 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Yllka Brada, kreacionet e së cilës këtë vit janë prezantuar edhe në revistën prestigjioze “Vogue”, në këtë fundvit ka ndarë një VideoSelfie për KultPlus në të cilën tregon sukseset që e kanë karakterizuar punën e saj gjatë këtij viti.

Ajo në një video të shkurtër përmend se ky vit ka qenë i mbushur me shumë projekte dhe punë. Brada tregon edhe për prezantimin e koleksionit të saj në London Fashion Week, dhe për projektet e saj edhe në teatër, ku ajo është paraqitur si kostumografe.

Për më shumë ju ftojmë ta ndiqni videon e kreatores të realizuar ekskluzivisht për KultPlus. Gjatë ditës sot do të kemi videoselfie të tjera por edhe intervista ekskluzive me njerëz nga fusha e artit dhe kulturës. / KultPlus.com

Adriana Matoshi sjellë në pak minuta punën e saj në vitin që po lëmë pas (VideoSelfie)

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Adriana Matoshi, emër i njohur në kinematografinë kosovare, sjellë në VideoSelfie për KultPlus, vitin 2017-të, brenda pak minutave.

Adriana, një fytyrë e dashur për audiencën shqipfolëse, nga Parisi uron festat e fundvitit dhe flet pak për pjesëmarrjen e saj në filma të suksesshëm kosovarë.

Pak me shaka e me fjalë të dashura siç ajo di t’i thurë, sjellim videon e Adrianës në këtë fund të vitit 2017-të.

Gjatë ditës sot do të kemi videoselfie të tjera por edhe intervista ekskluzive me njerëz nga fusha e artit dhe kulturës. / KultPlus.com

Viti 2017-të për Teuta Krasniqin, viti i festivaleve të ndryshme (VideoSelfie)

Posted on 31 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Balerina Teuta Krasniqi njihet si një nga balerinat më të dalluara në Teatrin Kombëtar të Kosovës.

Ajo këtë fundvit të 2017-ës, ka ndarë një VideoSelfie për lexuesit e KultPlus, në të cilën ka treguar për bashkëpunimin me Festivalin e Graz-it dhe me balerinët e vendeve të ndryshme të botës.

Nga salla e Teatrit Kombëtar, ajo sjellë në një video të shkurtër, me anë të se cilës ka treguar se në këtë vit kanë sjellë një numër rekord premierash. Teuta Krasniqi, nuk ka lenë pa e përmendur edhe 45 vjetorin e Baletit Kombëtar të Kosovës.

Për të kuptuar më shumë rreth kësaj, ju ftojmë ta ndiqni i videon e balerinës të realizuar ekskluzivisht për KultPlus. / KultPlus.com

Dy netët “Mes Yjesh” të Dren Abazit, ngritën në këmbë Tiranën (VIDEO)

Posted on 30 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by Kult Plus

“Mes Yjesh”, titullohet albumi i Dren Abazit dhe Zig Zag Orchestra i cili u prezantua në Tiranë, përgjatë dy netëve me dy koncerte recitale nga ky band shumë i dashur për publikun, shkruan KultPlus.

Salla e Kishës Ortodokse në Tiranë ishte rezervuar për datat 28 dhe 29 dhjetor, aty ku Dren Abazi me orkestër ngriti në këmbë audiencën tiranase.

Pas koncertit, filluan kritikat e para e të jashtëzakonshme për Dren Abazin dhe Zig Zag Orchestrën, ndërsa vetë artisti për KultPlus, njoftoi se 15 ditë para koncertit ishin shitur biletat për të dy netët, ndërsa salla ishte e mbushur dhe i gjithë publiku në këmbë.

Natën e parë kanë qenë të pranishëm edhe dy kryetarët e dy kryeqyteteve shqiptare si Erion Veliaj- kryetar i Bashkisë së Tiranës dhe Shpend Ahmeti-kryetar i Komunës së Prishtinës.

Koncertet janë përcjellë edhe nga shumë prishtinas që kanë shkuar në Tiranë enkas për këtë natë.

Poashtu, artisti Abazi, ka treguar për fund, se ka pasur shumë kërkesa nga sponsorët që të bëhet edhe një natë e tretë por për shkak të angazhimeve kanë vendosur ta lënë për vitin e ardhshëm./ KultPlus.com

Vjen në shqip libri më problematik i Ernesto Sabatos

Posted on 30 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by KultPlus

Doli nga shtypi libri më problematik i shkrimtarit argjentinas Ernesto Sabato, “Njerëzit dhe ingranazhet”, i përkthyer nga origjinali spanjisht prej përkthyeses Orjela Stafasani, e cila deri tash ka botuar edhe dy libra të tjerë nga Cesare Pavese dhe Luigi Pirandello.

Në parathënie të librit, Ag Apolloni shkruan se “Njerëzit dhe ingranazhet” është një reagim për ta shpëtuar njeriun nga humbja e identitetit të tij, për ta vetëdijësuar atë që të mos jetë thjesht një pjesë e një makine a mekanizmi, por t’i kthehet humanizmit. Po ashtu, ai shton: “I vendosur se shkrimtari duhet të jetë dëshmitar i pakorruptueshëm i kohës së tij, Sabato e shkroi Njerëzit dhe ingranazhet (1951) si një protestë ndaj dehumanizimit dhe teknolatrisë, reagim ky i artikuluar nga një shkencëtar me shpirt artisti, po aq sa edhe nga një artist me dije shkencëtari. Në esenë e fundit, ku proklamon artin si rebelim, i çuditur nga mendimi i filozofit Ortega y Gasset se kohëve të fundit artisti është dehumanizuar, Sabato e kthen shigjetën në anën e kundërt: ai që është dehumanizuar, nuk është artisti, por publiku, turma.

Me këtë libër Sabato nxiti një valë reagimesh ndaj tij, aq sa pas dhjetë vitesh, i ishte shuar dëshira për ta botuar sërish, por në fund të viteve ’90, deklaroi se të vërtetat e thëna në atë libër, vetëm tash po fillonin të kuptoheshin: Kanë kaluar më tepër se dyzet vite nga shfaqja e atij bilanci shpirtëror të ekzistencës sime, të shkruar mes shpërthimeve të bujshme të botës. Sot, pjesa më e madhe e asaj që hodha në letër, përmban një vërtetësi mbresëlënëse. Shumë prej atyre që dikur më sulmuan dhe më vunë në lojë, duke më akuzuar për obskurantizëm, sapo kanë filluar ta kuptojnë botën e egër, të prodhur nga ne.”

Ernesto Sabato (1911-2011) u shkollua në Buenos Aires, ku doktoroi për fizikë. Pastaj shkoi për specializim në Paris, ku u përfshi në qarqet e surrealistëve dhe e braktisi shkencën për letërsinë dhe pikturën, duke i dëshpëruar profesorët e tij që tek ai shihnin një shkencëtar me një të ardhme të ndritur. Gjatë jetës njëshekullore, Sabato i shkroi vetëm tri vepra fiksionale (romane). Romani i parë i tij, Tuneli (1948), u prit jashtëzakonisht mirë dhe u vlerësua lart nga emra të mëdhenj si Thomas Mann dhe Albert Camus. Romani i dytë, Mbi heronjtë dhe varret (1961), vetëm sa e ngriti famën dhe vlerën e tij, kurse romani i tretë, Abadoni (1974), u vlerësua si një vepër që thyen të gjitha rregullat e shkrimit dhe kufijtë mes jetës reale dhe veprës letrare. Pjesa tjetër e krijimtarisë së tij përbëhet nga vepra jofiksionale (ese, kujtime, itinerare), si: Njëshi dhe universi, Njerëzit dhe ingranazhet, Shkrimtari dhe fantazmat e tij, Përpara fundit etj.

Ernesto Sabato është një ndër shkrimtarët më të mëdhenj botërorë, i çmuar për autenticitetin, guximin dhe dijen, në të cilën bashkohen arti dhe shkenca. Në veprat e tij, krahas mendimeve të thella, shfaqet edhe një qëndrim thellësisht humanist, si ky me të cilin mbaron libri “Njerëzit dhe ingranazhet”: “Është e admirueshme që njeriu vazhdon të luftojë pavarësisht gjithçkaje dhe që, i zhgënjyer ose i trishtuar, i lodhur ose i sëmurë, vazhdon të gjurmojë rrugë, të lërojë tokën, duke luftuar kundër elementeve dhe madje duke krijuar vepra të bukura në mes të një bote barbare dhe armiqësore. Kjo duhet të mjaftojë për të na dëshmuar se bota ka ndonjë kuptim misterioz dhe për të na bindur se, edhe pse të vdekshëm dhe të çoroditur, ne njerëzit mund të arrijmë në një farë mënyre madhështinë dhe përjetësinë. Dhe, nëse është e vërtetë se Satanai është zot i tokës, në ndonjë pjesë të qiellit, ose në ndonjë qoshe të qenies sonë banon një Shpirt Hyjnor që vazhdimisht lufton kundër tij, për të na ngritur përsëri dhe përsëri mbi baltën e dëshpërimit tonë.”

“Njerëzit dhe ingranazhet” është libër me ese për letërsinë, kulturën, filozofinë, shkencën dhe teknologjinë. Librin e botoi Shtëpia Botuese “OM” (Prishtinë) dhe ka 168 faqe./KultPlus.com

Rikonstruktohet Muzeu Kombëtar, zbulohen aktivitetet për Vitin e Skënderbeut

Posted on 30 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by Kult Plus

Përveç disa ndërhyrjeve të pjesshme, institucioni më i madh muzeor, me gjithë problematikat e tij si në gjendjen fizike edhe në linjën historike, do ti nënshtrohet rikonstruksionit.

Me këtë fjalë drejtori Dorian Koçi nuk nënkupton një mbyllje të përkohshme të Muzeut Historik Kombëtar.

Ndërhyrja nuk do të jetë vetëm në parametrat e lagështisë, temperaturës, dritës, ajrimit apo të insekteve që depërtojnë nga mjedisi përreth në objektet e trashëgimisë tonë kulturore, por edhe një qasje sa më afër të vërtetës ndaj ngjarjeve historike.

Pas një dekade odiseja e pavijonit të etnografisë vazhdon. I vendosur në një nga hapësirat e katit të dytë të Muzeut Historik Kombëtar, i ideuar me 1500 objekte, 1100 nga Instituti i Kulturës Popullore dhe pjesa tjetër nga fondi i vetë institucionit, ai vazhdon të qëndrojë i mbyllur.

Por vendime janë marrë për 2018-ën, i shpallur si viti mbarëkombëtar i Gjergj Kastriot Skënderbeut. Një ekspozitë me gravura të veçanta të shekullit XV dhe sjellja e një pjese të dokumenteve nga Raguza, Dubrovniku i sotëm, aty ku ruhet edhe arkiva më e madhe për heroin kombëtar, janë disa nga angazhimet e Muzeut Historik Kombëtar.

Intervista e plotë me Dorian Koçin, Drejtor i Muzeut Historik Kombëtar

Në vitin mbarëkombëtar të heroit tonë Gjergj Kastriot Skënderbeu, cilat janë aktivitetet që Muzeu Historik Kombëtar po organizon?

Kemi menduar që në kuadër vitit të Skënderbeut të hapim një ekspozitë me gravura të veçanta të shekullit XV, nga libra të veçantë të historisë së Barletit që është botuar në gjermanisht apo latinisht. Këtë e kemi bërë me ndërgjegje të plotë për të dhënë sa më afër realitetin se si është perceptuar në Evropë, figura e Skënderbeu, në atë kohë. Ajo që shpesh ne na ka ardhur nëpërmjet arteve figurative, është një art figurativ i realizmit socialist ku janë përdorur imazhe të ndryshme të Skënderbeut kurse duke e rikthyer atë pikërisht në kohën e vet, Muzeu Historik Kombëtar, synon për ta parë në një plan gjithëpërfshirës. Synojmë që këtë ekspozitë ta çojmë edhe në qytetin e Dubrovnikut, pikërisht në vendin ku ndodhen më së shumti arkivat e Skënderbeut, ish Raguza e vjetër. Ka një dokumentacion të pasur dhe nuk ka ardhur i gjithi në Shqipëri. Jemi në kontakt që ato të vijnë për të pasur një qasje të drejtpërdrejt ndaj vetë dokumenteve dhe fakteve origjinale.

Paralelisht me angazhimet për vitin mbarëkombëtar të Gjergj Kastriot Skënderbeut, Muzeu Historik Kombëtar është një nga institucionet që do ti nënshtrohet rikonstruksionit. Duhet të nënkuptojmë një mbyllje të përkohshme?

Rikonstruksioni do të bëhet me tre faza, pra nuk do të mbyllet, në bazë të një koncepti i cili është duke u punuar. Nuk është një projekt që mbaron brenda një viti, pasi një rikonstruktim kërkon kohë, kemi shembullin e Teatrit të Operas dhe Baletit. Besoj që si Muzeu Historik Kombëtar edhe Galeria Kombëtare e Arteve do ta mbyllin procesin e tyre në vitin 2021. Do të ketë një rikonstruksion të të gjitha hapësirave të godinës e ndërtuar në vitin 1981, e cila ishte projektuar për të pasqyruar atë lloj linje historike dhe gjatë gjithë këtyre viteve ka patur ndërhyrje të pakta.

Cilat janë “dobësitë” e kësaj godine, aty ku ndërhyrja është edhe më emergjente?

Duke parë që prej shumë vitesh muzeu kishte humbur ngrohjen, ruajtjen e temperaturave, ndriçimin dhe xhamarinë e cila duhet të jetë sipas të gjitha standarteve u mendua që ku ri-konceptim të mos ishte me arna apo duke u marrë vetëm më një pavijon. U mendua tërësor. Si shembull do të kemi Muzeun e Artit Mesjetar në Korçë.

Muzeu nuk është vetëm godina, por edhe linja muzeale? Duke qenë se jeni ende në proces, keni një ide si do të zhvillohet ajo?

Do të ketë ndërhyrje për sa i përket jo thelbit në vetvete por ngjyrimeve nga ideologjia e kaluar të cilat kanë mbetur, për shembull, edhe në pavionin e arkeologjisë edhe të mesjetës nuk kemi pasqyrime të drejtpërdrejta të epokave apo kohës por kanë mbetur siç ishte viti 1981. Ndërkohë që muzeologjia ka evoluar. Përmes butaforive apo imazheve të tjera ne mund të arrijmë ta sjellim epokën më afër vizitorëve. Duke pasqyruar të gjithë ecurinë historikë kombëtare të shqiptarëve por edhe qytetërimeve, civilizimeve të ndryshme, sepse Shqipëria dhe qytetërimi i saj ka qenë pjesë e qytetërimeve të ndryshme evropiane, të cilat ne nuk i kemi fort të pasqyruara, ose në vitin 1981 nuk mund të pasqyroheshin, siç mund të ishte për shembull kontributi i klerikëve shqiptarë në shkrimin e gjuhës shqipe.

Një nga periudhat me ndjeshmërinë më të lartë do të jetë e ish regjimit komunist.

Do të jetë një nga periudhat më të vështira. Unë mendoj se në vitet e fundit debati mbi këtë pjesë të historisë ka qenë i frytshëm. Shoqëria ka evoluar dhe ka specialistët e duhur si në Institutin e Historisë apo edhe anëtarë të Akademisë së Shkencave, do të mundohemi të jemi gjithëpërfshirës. Nëse e shikojmë sot pavijonin e Luftës antifashiste Nacional- Çlirimtare ka patur një komision bi-partizan, me historianë të ashtuquajtur të majtë apo të djathtë. Unë nuk besoj se historianët duhet të etiketohen kështu, por duke patur dokumentacionin përkatës ata mund të shprehin frymën e epokës.

Çfarë po ndodh me pavionin e etnografisë? Një projekt i nisur por i pa-finalizuar?

Në kuadër edhe të ri-konceptimit etnografia do të jetë një nga pikat kyçe të përcaktimit të identitetit kombëtar të shqiptarëve dhe bashkë me arkeologjinë, ikonografinë do të jenë le të themi si pika referimi të përfaqësimit të vendit tonë. Do të ketë një rishikim, jo për nga përmbajtja, por vendosja dhe pasqyrimit hapësirën e Muzeut Historik Kombëtar.

Pra deri në ri-konceptimin e linjës muzeale, pavijoni i etnografisë nuk do të hapet?

Jemi në konsultime. Në një moment të duhur dhe të caktuar do të merret vendimi dhe ai do të hapet./Klan

Xhensila Myrtezaj sjellë këngën e re (VIDEO)

Posted on 30 Dhjetor, 201731 Dhjetor, 2017 by Kult Plus

Xhensila Myrtezaj ka publikuar këngën e saj më të re “Çelsi i zemrës”.

Muzikën e kësaj kënge e ka bërë Kledi Bahiti, përderisa tekstin e ka shkruar Filloreta Raci – Fifi.

Për videoklipin është përkujdesur Pro Video.

Myrtezaj përmes një postimi në Facebook ka thënë se kjo këngë është dhuratë për atmosferën e festave.

“Klipi i kësaj kënge vjen pak me vonesë, por me dhuratë në atmosferën e festave edhe me dashurinë e madhe për të gjithë ju”, ka shkruar ajo./ KultPlus.com