17 riprodhime të 17 veprave më të rëndësishme të Leonardo da Vinçit, prej sot ftojnë publikun për t’i vizituar në mjediset e Muzeut Historik Kombëtar.
“Një ekspozitë për të mos u humbur në Muzeun Historik Kombëtar”, tha ministrja e Kulturës, Elva Margariti, e cila theksoi se nga sot, 17 riprodhime të 17 veprave më të rëndësishme të Leonardo da Vinçit “ju ftojnë në botën misterioze të krijimtarisë së mjeshtrit të Rilindjes italiane”.
Ekspozita “Leonardo-Opera Omnia” me riprodhime të 17 veprave pikture të Leonardo da Vinçit të një cilësie të lartë dhe me përmasat origjinale organizohet nga Muzeu Historik Kombëtar dhe Instituti Italian i Kulturës.
Projekti Opera Omnia është projektuar me qëllim të rikrijimit të përvojës për të ardhur në kontakt me Trashëgiminë kulturore italiane përmes shfaqjes së jashtëzakonshme me riprodhime me definicion të lartë dhe të vërtetë në shkallë të kryeveprat e gjetura në muzetë në të gjithë botën.
Oborri i sheshit të Univeritetit Politeknik përgjatë netëve të se dielës dhe të hënës ka marrë tjetër pamje. Njerëz që vallëzojnë të shkujdesur, i gëzohen tingujve jazz, dhe veshja tipike është përcaktuar nga një kod.
Këtë vit është 120 vjetori i shkrimtarit amerikan Ernest Hemingway, prandaj edhe Hemingway Jazz Fest është një festë edhe më e madhe, edhe më ndryshe.
Arsyeja kryesore është pjesëmarrja e grupit Barcelona Gipsy, i njohur sidomos për versionin e këngës arbëreshe “Lule, Lule”. Por edhe Opa Cupa. Një lumë njerëzish të veshur me të bardha janë ata që mbushën hapësirën e Universitetit mbrëmjen e së dielës. Të ardhur nga vende të ndryshme të Evropës, me kulturë e gjuhë të ndryshme, ata u njehësuan dhe shkak për këtë është muzika dhje efekti i saj përbashkues.
Prandaj edhe mesazhi kryesor i këtij edicioni të shtatë të “Hemingway Fest”, është pranimi i diversitetit kulturor.
Ndërsa kjo natë ju dedikua tërësisht etno-jazz, nata e së hënës do të ndryshojë tërësisht.
Tingujt mbizotëruese për sonte mbrëma do të jenë me muzike funk, soul. Zgjidhni ngjyrat më të forta të mundshme, sepse e tillë do të jetë kjo natë. Plot me ritme të forta.
Programi i sivjetmë i fotografisë DokuPhoto, do të shënohet përmes bashkëpunimit me artisten dhe kuratoren Blerta Hoçia, e cila ka krijuar punimin që reflekton temën qendrore të festivalit.
Publiku do të ftohet të qëndrojë buzë lumit të Prizrenit mes urave të Gurit dhe të Arastës. Ata do të përjetojnë një hologram që do të shfaqet si një fantazmë gjatë natës, si një metaforë ndaj pakapshmërisë së të vërtetës. Titulli është referencë nga piktura Giorgione nga viti 1500 ‘Il tempo scopre la verita’ – e vërteta e zbuluar nga koha. Në pikturë koha përfaqësohet nga një plak, që e zbulon të vërtetën e zhveshur të personifikuar nga një grua e re prapa bezit.
Audienca ftohet të reflektojë mbi të dhënat që shohin. Të dhënat do të përkthehen në imazhe të zgjedhura nga arkiva jonë e përditshme kolektive, si lajmet, mjedisi, politika, shoqëria, lajmet e përditshme që shfaqen në faqet tona. Vazhdimisht të ushqyer nga të vërtetat dhe gënjeshtrat, na mbetet indiferenca ose paaftësia për të dalluar mes tyre. A është gjuha e të dhënave mediumi për të arritur te e vërteta apo vetëm për të gjeneruar miliona të vërteta?
Instalacioni dëshiron t’i vë në pikëpyetje mundësitë e pafundme të së vërtetës dhe natyrën e saj të paarritshme, përmes hologramit fantazëm dhe përmes të dhënave të palexushme që përbëjnë çdo imazh.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur gjatë gjithë festivalit dhe të gjithë jeni të ftuar të merrni pjesë.
Poezi nga: Charles Baudelaire Përktheu: Primo Shllaku
N’kohën kur Natyra me dellin e saj t’fuqishëm, fëmijë të përçudnueshëm pillte për çdo ditë, ma kish anda t’jetoja pranë nji viganie, si te kambët e mbretneshës nji dac epsharak.
Do t’doja me i pa trupin që i lulzon bashkë me shpirtin e me u rritë lirisht ndër lojna të saja t’tmerrshme. Me hetue a mban gjallë nji flakë të errët në zemër mes mjeg’llash të lagështa që n’sytë e saj notojnë.
T’përshkohem për qejf nëpër format e saj, ndër t’gjujve shpatije t’zvarrisem dalëngadalë e verës ngajherë, kur diej rraskapitës
t’lodhun e shtrijnë për t’gjatë fushnajës, të kotem i shkrimë nën hije t’gjinin t’saj, si fshat i paqtë që rrin te kambët e malit.
Shqipëria do të jetë pjesë e Eurovizionit në vitin 2020-të.
RTSH sot ka konfirmuar pjesëmarrjen në edicionin e vitit tjetër të Eurovizionit, edicion që do të mbahet në Holandë.
Gara për Festivalin e RTSH-së po vazhdon të jetë e hapur ndërsa
si gjithmonë, kënga triumfuese shkon në Eurovizion për të përfaqësuar të gjithë
shqiptarët, edhe ata nga Kosova të cilëve padrejtësisht spo u lejohet pjesëmarrja
si shtet në këtë garë, shkruan KultPlus.
Deri sot, 27 shtete kanë konfirmuar pjesëmarrjen e tyre në Eurovision Song Contest 2020.
Rezultatet më të mira për Shqipërinë në Eurovizion i kanë
arritur Rona Nishliu, Anjeza Shahini dhe Eugent Bushpepa.
Këtë vit, Jonida Maliqi përfaqësoi shqiptarët në Eurovizion duke depërtuar në finale dhe duke qenë ndër këngët më të pëlqyera dhe paraqitjet më dinjitoze shtetërore. / KultPlus.com
Me datë 30 korrik, duke filluar prej orës 20:00, vajza simpatike Erza Muqolli me ftesë nga gazeta e parë shqiptare online dedikuar tërësisht artit dhe kulturës, do të jetë mysafire e një koncerti madhështor në Prishtinë.
Mbrëmja do të mbahet në Amfiteatrin e Bibliotekës Universitare në Prishtinë, ku Erza do të performojë por edhe do të jetë pjesë e një bisede artistike.
Mehmet Muqolli, menaxheri i Erzës ka konfirmuar se edhe mediat nga Franca kanë shprehur dëshirë ta përcjellin Erzën në këtë rrugëtim i cili është pjesë e turneut të Erzës.
Kush e ka dëgjuar Erza Muqollin në performancat e saj, duhet
patjetër të vijë e të jetë pjesë e koncertit. Nuk ka nevojë për bileta apo
ftesa, hyrja është e lirë për të gjithë ata që e duan artin dhe kulturën, Erzën
dhe karizmën e saj muzikore.
Kryesimi 10-vjeçar i filmit Avatar në listën e filmave me fitimet më të mëdha tashmë ka marrë fund.
Ditën e diel, fitimet e filmit me superheronj, Avengers: Endgame, kanë arritur në 2.7902 miliardë dollarë, në krahasim me filmin e regjisorit, James Cameron, që ka arkëtuar, 2.7897 miliardë dollarë, e që deri më tani ka qenë i pari në listë.
Shefi i kompanisë, Marvel, Kevin Feige ka mirëpritur arritjet e këtij filmi në Shtetet e Bashkuara.
Në një ceremoni të mbajtur në San Diego, Marvel ka bërë të ditur se do të realizojë edhe 10 filma tjerë me superheronj.
Dokumentari “Rutine”,
me regji të regjisorit kosovar Bekim Guri, do të jetë pjesë e Festivalit të
Filmit në Sarajevë.
Rrëfimi i një fëmije, i cili e ka përjetuar një
tragjedi në familje, e shpërfaq mjaft mirë një pjesë të realitetit kosovar. Ai
është lënë anash nga shteti dhe shoqëria, derisa mëton t’u bëjë ballë sfidave
për mbijetesë. Për gati 10 vjet, regjisori Bekim Guri e ka ndjekur rrëfimin e
këtij personazhi.
Kujtojmë se “Rutine” ka marrë çmimin special dhe atë të distribuimit në DokuFest vitin e kaluar./Insajderi.com / KultPlus.com
Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Gashi, ka vizituar sot Forcat e Sigurisë së Kosovës, ku është pritur në takim nga gjenerali Enver Cikaqi.
Qëllimi i kësaj vizite ishte dhurimi i librave të botuara dhe të blera nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit për bibliotekën e FSK-së.
Më këtë rast, ministri Gashi tha se “ne kemi një iniciativë për t’i furnizuar bibliotekat e komunave me libra, dhe në kuadër të kësaj kemi menduar që të furnizojmë dhe bibliotekën e ushtrisë sonë, po ashtu edhe pjesën lindore të Kosovës, Preshevën, Medvegjën, Bujanocin si dhe Ulqinin dhe Tuzin”.
“Furnizimi me libra nëpër biblioteka të komunave të Kosovës si dhe jashtë territorit të Kosovës është një program i rëndësishëm i Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporti dhe në kuadër të këtij programi ne po dhurojmë në çdo bibliotekë nga 135 tituj, të cilët janë më të kërkuar nga publiku kohën e fundit”, tha ai.
Duke pasur parasysh që kohën e fundit nuk ka pasur investime në libra ne kemi vendosur që t’i mbështesim bibliotekat me këtë donacion, i cili besoj që do të vazhdojë edhe në të ardhmen” tha ministri Gashi.
Ndërkaq, gjenerali Enver Cikaqi falënderoi ministrin Gashi për vizitën dhe dhurimin e librave për bibliotekën e FSK-së dhe gjithashtu e njoftoi ministrin rreth bibliotekës dhe interesimin e pjesëtarëve të FSK-së për leximin e librave.
“Këta tituj do t’i ndihmojnë shumë pjesëtarët tanë për formësimin dhe avancimin profesional dhe njëkohësisht do ta kemi një bibliotekë më të begatshme. Ardhja juaj këtu për t’i sjell librat është një mesazh që FSK-ja është mbarë dhe ndihemi të përkrahur edhe nga të tjerët”, u shpreh gjenerali Enver Cikaqi. / KultPlus.com
Me regjia dhe skenari nga Zgjim Terziqi dhe producente Valmira Q. Hyseni, filmi i metrazhi të shkurtër “Salloni”, do të ketë premierën botërore në edicionin e 37-të të Rhode Island International Film Festival, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, shkruan KultPlus.
RIIFF është festival kualifikues për Oscar (në tri kategori), BAFTA dhe Canadian Screen Awards, i cili do të mbahet nga 6 deri më 11 gusht.
Filmi ”Salloni” është pjesë e garës ‘Narrative Shorts’ ku është përzgjedhur nga 6500 aplikime.
“Salloni” është një film i shkurtër, 14 minuta, i cili trajton një temë sociale në Kosovë nëpërmjet komedisë së zezë. Tek sa një nuse është duke u rregulluar për natën e dasmës në një sallon bukurie, familja dhe vjehrra e saj janë duke diskutuar për një vrasje të mbrëmshme ku një grua vrau burrin e saj. Ato kanë variante konfliktuoze të rrëfimit, por një gjë është e qartë, një grua e vrau burrin e vet. Cilat janë motivet dhe arsyet e saj, dhe çka në fakt ndodhi, mbetet të zbulohet. Ky film vë në dy pozicione një martesë me rezultate fatale dhe ditën e dasmës së një vajzë që ka ardhur të rregullohet në një sallon bukurie.
Në këtë film luajnë aktorët: Armond Morina, Irena Cahani, Xhejlane Tërbunja, May-Linda Kosumovic, Anisa Ismajli, Njomëza I. Fetiu, Bibi Qena, Sheqerie Buqaj, Marigona Pervetica, Lurni A Krasniqi dhe Jara Saqipi.
Pjesa tjetër e ekipës përbëhet nga: ko-producentet -Agon
Syla dhe Petrit Ukëhajdaraj, drejtor fotografie- Almir Đikoli, inzhinier
i zërit- Pellumb Ballata, montazher – Essat Fejza, muzika- Andrra, skenografia- Burim
Arifi dhe Blendina Xhema, kostument- Hana J. Zeqa, grimi- Fiona
Abdullahu, kolorist- Faris Dobrača, operatori i zërit- Nok Selmani, asistente
e kostumeve- Lana Çitaku, asistent i kamerës- Milot H. Bunjaku, fotografe
në set- Dea Buleshkaj, ndriçues- Arton Ademi, asistent skene- Azem Hoti dhe
Blin Katona, best boy- Donat Krasniqi, grip- Driton Pacolli.
Filmi është mbështetur nga MKRS dhe Komuna e Prishtinës. / KultPlus.com
Elena Lucrezia Peshkopia është e para grua shqiptare në botë që në vitin 1678 ka arritur të marrë doktoraturën në filozofi.
Gjatë shekullit ku jetoi ajo ishte gruaja më e ditur në Europë. Statuja e Elenës që u gjet në Universitetin e Padovës, një prej universiteteve më të vjetër dhe ndër më të njohurit në Europë, siç shkruan atsh, dëshmon për vlerat e arritjeve të jetës së saj.
Portreti i saj është gjithashtu edhe në dritaren e qelqit rreth 7 metra të lartë në bibliotekën “Frederick Ferris Thomson” në kolegjin Vassar të Nju Jorkut në SHBA ku Elena është portretizuar duke mbrojtur tezat e saj mbi Aristotelin.
Elena Peshkopia lindi në Venecia në 1646, ajo përfundoi shkollën e shqiptarëve “Santa Maria dhe San Gallo” në Venecia (Scuola di Santa Maria e di San Gallo degli Albanesi).
Shkolla ku Elena mësoi është themeluar nga fisnikët e edukuar shqiptarë në 22 tetor 1442 dhe për rreth 200 vite vazhdoi të funksionojë për arsimimin e shqiptarëve deri në fund të shekullit të 18-të. Që prej fillimit, djemtë dhe vajzat e frekuentonin këtë shkollë së bashku, institucioni financohej nga taksat që paguanin shqiptarët.
Në detyrimet përfshiheshin edhe gratë por ato edhe do të mund të përfitonin. Godina e shkollës ishte dizenjuar nga shqiptari Viktor Karpaçi, artist i njohur gjatë periudhës së Rilindjes Europiane, ai mbikëqyri ndërtimin e ndërtesës dhe dekorin e fasadave të shkollës, pikturat e tij janë gjetur në galeritë e Venedikut, Milanos, Parisit (Luvër), Vjenë, Londër.
Prezenca e madhe e shqiptarëve në Republikën e Venecias është lidhur me zhvendosjet e tyre sa më shumë drejt perëndimit si pasojë e pushtimit osman.
Elena, e talentuar edhe në muzikë vazhdoi studimet në filozofi dhe astronomi duke ndjekur edhe programin e doktoraturës në Universitetin e Padovës. Ajo mbrojti teoritë e saj të doktoraturës në 25 qershor 1678 para profesorëve të filozofisë dhe logjikës, mjekësisë dhe teologjisë. Ajo u bë një lektore në matematikë në Universitetin e Padovës ku qëndroi deri në fund të jetës së saj së shkurtër.
Elena Peshkopia ndërroi jetë nga tuberkulozi në 26 korrik të vitit 1684 në moshë shumë të re, vetëm 38 vjeç. Ajo prehet në kishën e Shën Lukës në Padova të Italisë.
Mësimdhënësit të cilët kanë punuar gjatë periudhës së viteve 90-ta, në kuadër të procesit të njohur si sistemi paralel i arsimit në Kosovë, do të mund nga sot të aplikojnë për të përfituar nga Ligji për Statusin e Punëtorëve të Arsimit Shqip të Republikës së Kosovës nga viti 1990 deri në 1999.
Kjo pasi që ministri i Arsimit, Shyqiri Bytyqi ka nënshkruar udhëzimin administrativ i cili përcakton kushtet e aplikimit.
Bytyqi në një intervistë për EkonomiaOnline, ka thënë se nënshkrimi i këtij udhëzimi është lajm i mirë për të gjithë mësimdhënësit e viteve të 90-ta, e të cilët janë në pension.
“Është lajm shumë i mirë sot që ne kemi arritur ta nënshkruajmë edhe këtë udhëzim ku i hap tashmë mundësi që të gjithë mësimdhënësit që kanë kontribuar në vitet e 90-ta dhe që janë në pension të fillojnë të përfitojnë edhe nga kjo mundësi që e jep ligji për arsimin shqip për vitet e 90-ta”, ka thënë Bytyqi.
Ministri Bytyqi ka treguar kushtet e përcaktuara me udhëzimin administrativ, duke thënë se që nga sot mësimdhënësit pensionistë mund të fillojnë të aplikojnë.
“Me aktin nënligjor që sot është nënshkruar do të kenë mundësi që të gjithë këta mësimdhënës të vijnë të aplikojnë,sepse janë përcaktuar kushtet se si duhet të aplikohet, si duhet të verifikohet që këta mësimdhënës kanë punuar në këto vite. Bazuar në ligjin që është në fuqi sipas viteve se sa kanë punuar do të përfitojnë edhe të ardhura shtesë në pjesën e pensionit që e gëzojnë këta mësimdhënës. Tashmë ne e kemi finalizuar dhe nga sot secili mësimdhënës mund të fillojë të aplikojë dhe të përfitojë nga kjo skemë shtesë që është shtesë pensionale”, ka thënë ai.
Ministri Bytyqi ka thënë se ky është njëri prej zotimeve që kanë dhënë, duke thënë se po e kryejnë vetëm një obligim që kanë ndaj mësimdhënësve që mbajtën gjallë arsimin në kohët ëm të vështira të popullit shqiptar.
“Këto janë zotime që ne i kemi dhënë vazhdimisht dhe tashmë jemi duke i finalizuar, sepse ne sistemin arsimor aktet nënligjore dhe çfarëdo vendimi donë një kohë deri sa të analizohen mirë dhe të vijmë deri te një vendim i drejtë. Mendoj që në kuadër të këtyre vendimeve që tashmë po finalizohen ëshë edhe udhëzimi administrativ që ka të bëjë me ligjin për arsimin shqip të viteve të 90-ta. Një ligj që ne kemi punuar shumë dhe e kemi realizuar sepse ka qenë një e drejtë dhe një çështje që e kemi pasur detyrim t’ua japim mësimdhënësve tanë që në vitet më të vështira të frymëmarrjes shqip ishin ata të cilët organizuan dhe mbajtën gjallë sistemin arsimor shqip në Kosovë”, ka thënë ai.
Shtesa më e lartë që përfitojnë mësimdhënësit nga ky ligj në pension është 95 euro, ndërsa më e ulëta 19 euro, varësisht se sa vjet kanë punuar.
Sipas një llogarie të bërë, një mësimdhënës që ka punuar 9 vjet do “shpërblehet” më 95 euro në muaj dhe pension kontributpagues prej 260 euro. Kjo nënkupton se ata do të paguhen 355 euro në muaj.
Kurse shuma do të jetë më e vogël për mësimdhënësit që kanë punuar më pak vjet.
Ndërkaq, në rast se personi ka ndërruar jetë të drejtë kompensimi ka bashkëshortja ose bashkëshorti. /gazetaexpress/ KultPlus.com
“Kur fitova mjaftueshëm besim, dritat e skenës u veniten, Kur isha e sigurt se do humbisja, fitova, Kur kisha më tepër nevojë për njerëz, më braktisën, Kur mësova ti fshij vetë lotët, gjeta një shpatull ku të qaja, Kur përsosa aftësinë e të urryerit, dikush filloi të më donte me gjithë zemër, E ndërsa prisja me orë të tëra ditën të zbardhte, flija ndërsa dielli lindte… Kjo është jeta! çfarëdo planesh që të bësh, asnjëherë nuk e di se ç’plane ka bërë ajo për ty! E di, suksesi të bën të njohur në gjithë botën por dështimet të bëjnë ty të njohësh botën. Jini të lumtur… gjithmonë. Shpesh ne e humbasim besimin dhe mendojmë se ky është fundi… Por Zoti, që sheh, buzëqesh dhe thotë “Qetësohu e dashur, ishte thjesht një kthesë… udhëtimi vazhdon …” – Sophia Loren.
Sophia Loren lindi më 20 shtator 1934 në Romë, Itali.
Është një aktore e filmit dhe teatrit dhe fituese
e çmimit Oskar.
Në 1962,
ajo fitoi çmimin e Akademisë për aktoren më të mirë për rolin e saj në “Dy
Gratë”, duke u bërë kështu aktorja e parë që fitoi një Çmimi Akademie për
një performancë jo-anglisht-folëse. Loren ka fituar 50 çmime ndërkombëtare,
duke përfshirë dy Oskar, pesë Golden Globe Awards, një Grammy Award dhe
çmimin BAFTA. Filmat e saj të tjerë janë: Krenaria dhe Pasioni (1957), Lundër e
banuar (1958), El DC (1961), Rënia e Perandorisë Romake (1964), Njeriu i La
Mancha (1972), Cassandra (1976), interpretojnë -à-Porter (1994), Burrat
Grumpier të Vjetër (1995), dhe “Nëntë” (2009).
Në 1999, Sophia Loren ishte listuar nga Instituti i Filmit Amerikan në Vite AFI’s 100. Nga 100 Yjet si një nga 25 ekranit amerikane femra legjendat e të gjitha kohërave. Në 2002, ajo u nderua nga Fondacioni italiane Kombëtar Amerikan (NIAF) në përvjetorin e saj vjetor Gala./ KultPlus.com
I çuditshëm, antik dhe i mrekullueshëm. Ka shumë për të zbuluar ndërmjet kryqëzimeve kulturore të një vendi që ju siguron një aventurë të vërtetë, shkruan Fiona Dunlop për gazetën e njohur britanike ”The Guardian”.
”Ishte një ujk? Ndërsa makina jonë u hepua në një tjetër kthesë të ngushtë në një fshat shqiptar, një krijesë e çuditshme me qime po na shihte nga buza e rrugës. Pa dyshim që ishte ujk, pasi sapo kishim lënë pas një rezervat natyror, ku një panel për faunën lokale bënte fjalë për një canis lupus identik.
Kjo nuk ishte përvoja e vetme e papritur në vendin e Zogut (mbreti i vetëm i Shqipërisë, në vitet 1920-30), vend që nën diktatorin represiv Enver Hoxha, u mbyll hermetikisht deri në vitet ‘90 nga pjesa tjetër e Europës.
Ne kishim vendosur të nisnim udhëtimin tonë në Korfuz, për të shmangur kaosin dhe shpenzimet në kryeqytetin, Tiranë. Nga gjithë ngushtica, silueta malore e Shqipërisë u shfaq dhe iku çuditshëm si një aureolë, kështu që kur anija jonë më në fund gulçiti në portin e Sarandës, ishte një tronditje të gjeje një xhungël me ndërtesa të ngritura kuturu që përqafonin bregun.
Kjo nisje për në Rivierën Shqiptare nuk ishte për ne, sidoqoftë, si partneri im dhe unë kishim përshkruar udhëtimin tonë rrugor thellë në brendësinë e thyer të jugut, në kërkim të xhevahireve bizantine, bujtinave të çuditshme osmane, xhamive, kështjellave dhe restoranteve që prodhojnë produkte të këndshme lokale.
“Shqipëria ka vetëm një rrugë – ajo shkon deri në Kosovë. Ju nuk mund të humbni!”, na tha ai që na dha makinën me qira në port. Nuk është në fakt ky rast, por në të vërtetë një hartë duhet patjetër. Në këtë vend të çuditshëm, ku makinat private janë vetëm që prej rreth 25 vitesh, parkimi i dyfishtë, ngarjet e gabuara dhe sinjalistika e paqartë rrugore u bënë pjesë e përvojës së pasur.
‘’Mercedes’’-at e fortë dhe SUV-ët plot me shkëlqim ishin normë, por kur rrije me makinë pas një plaku të hipur mbi biçikletë ose mbi një gomar, e gjithë kjo sfidonte shekujt.
Zakonet e tyre janë interesante, sidomos zakoni i lëkundjes së kokës për të thënë ‘’po’’ dhe ai duke u anuar atë për të thënë për ‘’jo’’. Gjuha shqipe në vetvete është ndryshe nga çdo gjuhë tjetër, megjithëse duket nga pak edhe ndikimi italian.
Disa gjëra funksionojnë në anën e kundërt: një mëngjes i bollshëm filloi me kek dhe vazhdoi me djathë, domate dhe suxhuk të fortë para se të mbaronte me vezë dhe, më në fund, kafe me fruta përkrah.
Destinacioni ynë i parë ishte Butrinti, i shpallur zonë e trashëgimisë botërore nga UNESCO-ja, që gjendej në jug të Sarandës. I shpërndarë mbi një gadishull të egër dhe të pyllëzuar dhe i arritshëm përmes një vargu shtigjesh të pashkelura, ai është një shumëllojshmëri e pabesueshme ndërtesash antike greke, romake, bizantine dhe veneciane, ndërkohë që ka edhe një muze të vogël, por madhështor.
Disa orë rrëshqitën si me magji, që u shtuan edhe me pak det dhe lule të egra plot aromë. Jo shumë larg, ndaluam për drekë në restorantin ‘’Shtëpia e midhjeve’’. Në një tavolinë pranë një lagune të madhe, mbuluar nga malet, ne hëngrëm midhje lokale, linguini me fruta deti, peshq të pjekur në skarë dhe verë lokale – të gjitha për 22 stërlina.
Më në fund ia dolëm të mbërrinim në vendin e bukurisë të rajonit, Syri i Kaltër, i cili ndodhet në një luginë të gjelbër. Këtu, ndodhej një burim që dilte nga një shkëmb karstik dhe derdhej në liqenin e tij me çdo variant të mundshëm të smeraldit.
Dukej si një mirazh ose ndoshta një përrallë zanash shqiptare, sepse menjëherë aty pranë pamë atë ujk, dhe jo vetëm atë, por edhe kuaj të egër, tufa delesh dhe dhish, që kullosnin aty pranë.
Gjirokastra, ndalesa jonë e ardhshme, është e njohur për kështjellën e saj dhe lagjet harmonike të stilit osman. Në këtë bukuri përfshiheshin shtëpinë e skalitura të Skëndulëve, ku për të na tregoi një trashëgimtar i familjes, i brezit të njëmbëdhjetë.
Ajo ishte konfiskuar nën regjimin komunist të Hoxhës dhe iu rikthye pronarëve të saj në vitin 1993. Njëkohësisht, ishin mbresëlënëse edhe strehimet e popullsisë nga avionët borbardues, një labirint tunelesh dhe zyrash nëntokësore, një reflektim mbresëlënës i paranojës së regjimit të Hoxhës. Megjithatë, ne nuk mund të fajësojnë ushqimin ose mirësinë e vendasve, të cilët na prisnin me mirësi.
Gryka të larta, male të pjerrëta shkëmbore dhe një industri e lehtë prezente, na ndoqën në veri, përgjatë rrugës kryesore që kalon nëpër qytetet përgjatë lumit të gjerë të Vjosës.
Gërmadha të lashta na prisnin në zonën arkeologjike të Bylisit, një qytet i bukur dhe i braktisur 2 500-vjeçar, para se të mbërrinim në Berat , që për mua ishte një spektakël i vërtetë.
Ky qytet i gjallëruar të përqafonte me ‘’mijëra dritaret e bukura’’ (një tjetër vend i trashëgimisë botërore UNESCO) dhe shtrihej përgjatë lumit Osum mes dy kodrave përballë njëra-tjetrës, të mbushura me shtëpi osmane, me një kështjellë që duket si kurorë në lagjen më të lartë, Mangalemin.
Brenda mureve të kalasë, gjenden kishat mesjetare, dy xhami të shkatërruara, shtëpi private dhe një muze i jashtëzakonshëm i artit bizantin, ndërsa hotelet dhe restorantet me tarifa të ulëta, kishin lulëzuar në brendësi të kalasë.
Ushqimi është i gatuar më së miri në Berat. Një mbrëmje, u ulëm në një dritare të restorantit me një pamje të ndritshme të lumit, ku shijuam një specialitet të gatuar me bretkosa të freskëta nga ujërat poshtë restorantit.
Një tjetër mbrëmje erdhëm në kala për të biseduar me Bashkimin, pronar i restorantit simpatik ‘’Antipatrea’’. Darka përfshinte byrek me spinaq dhe tavë kosi për një total prej 18 stërlinash.
Ndërsa pimë pak verë të kuqe të mirë nga vreshti i tij, Bashkimi na tregoi për 17 vitet e tij të punës në Firence dhe se një e treta e popullsisë së Shqipërisë jetonte jashtë vendit. Gjuha italiane flitet gjerësisht, por edhe anglishtja diku, kështu që komunikimi rrallëherë ishte problem.
Berati ishte aty ku ne kuptuam se si Krishtërimi, Islamizmi, Bektashizmi dhe Judaizmi kanë bashkëjetuar në harmoni për shekuj me radhë në Shqipëri.
Kjo tolerancë u ilustrua nga xhamia e sulltanit të shekullit XV, ende në përdorim, një xhami sufi, një muze i vogël hebre dhe një katedrale madhështore ortodokse.
Nga aty, ku dukeshin malet e largëta të mbuluara me borë, iu drejtuam një rruge të gjatë të rrethuar nga kafenetë e shumta. Dielli po afrohej dhe qindra burra dhe gra shëtisnin përgjatë bulevardit, duke u ndalur për një bisedë ose një kafe.
Ky Bulevard ishte njësoj si shëtitorja italiane apo paseo spanjolle. Pavarësisht nga e kaluara e saj ekzotike, Shqipëria është një vend shumë mesdhetar. Kështu u zbulua se Shqipëria është një udhëkryq kulturor ndriçues ku takohet Greqia, Italia dhe Ballkani. Pas ndryshimit, mendoj se Shqipëria është një vend vërtet i admirueshëm dhe padyshim për t’u vizituar”, përfundon ”The Guardian”./ /os/ a.jor. / KultPlus.com
Sistemi i arsimit të lartë të Shteteve të Bashkuara ka shënuar performancën më të keqe në 16 vjet dhe po përshpejton ritmin e rënies, sipas edicionit të 16-të të renditjes botërore të universiteteve QS. Tetë nga universitetet më të larta të hulumtimit në botë tani janë kineze – tre më shumë se vitin e kaluar.
Një “luftë” e vërtetë bëhet në nivel global me shkencën dhe arsimin. Kina po shënon çdo vit rritje me universitetet e saj në rangimet globale dhe në financimin e kërkimit shkencor, edhe pse ndikimi më i madh në këtë sektor vjen nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe universitetet europiane, transmeton Mapo.al.
Renditjet e universiteteve të publikuara më 19 qershor tregojnë se 72.6% e 157 universiteteve të renditura në SHBA kanë pësuar rënie. SHBA gjithashtu ka regjistruar numrin më të ulët në top listën e 100 universiteteve më të mira (29) që nga viti 2016, dhe katër më pak se vitin e kaluar (33).
Mbretëria e Bashkuar gjithashtu kishte një vit të keq me performancën e saj të tretë më të keqe që nga fillimi i rankimit, ku 66% e universiteteve humbën vendet e tyre, ndonëse rënia ishte më e ulët se në 2017 (me 70.5% të universiteteve në rënie) dhe 2018 (70.6% ).
Ben Sowter, drejtor i hulumtimit në QS, tha se sektori i SHBA po përjeton një nivel të paprecedent të rënies.
“Është e qartë se komuniteti akademik global ka ulur vazhdimisht besimin në sistemin e arsimit të lartë amerikan gjatë katër viteve të fundit. Kjo tërheqje e besimit është shtuar nga përkeqësimi i raporteve të studentëve ndërkombëtarë, në krahasim me bashkëmoshatarët globalë, dhe dëshmi se statusi i mëparshëm i palakmueshëm i Amerikës si udhëheqëse e kërkimit në botë është nën kërcënim”.
Por ka lajme të mira për Kinën, Australinë dhe Lindjen e Mesme, e cila fitoi terren:
Më shumë se dy të tretat e universiteteve australiane u rritën në renditje.
Kina tani ka 19 nga 200 universitetet më të mëdha kërkimore në botë, krahasuar me 12 në vitin 2016.
Lindja e Mesme ka për herë të parë dy universitete në listën e 200 universiteteve më të mira me Universitetin King Abdulaziz të Arabisë Saudite (186) si lideri i ri rajonal.
Një prirje e fortë negative po shfaqet që mund të pasqyrojë uljen e investimeve në mësimdhënie dhe mund të ndikojë negativisht në rekrutimin e studentëve ndërkombëtarë në 302 universitetet nga SHBA, Britania e Madhe, Australia dhe Kanadaja, 216 prej tyre kanë shënuar një performancë më të keqe të Raportit Fakultet-Studentë në matjen e QS për kapacitetet e mësimdhënies.
Majat e klasifikimit mbeten të pandryshuar me SHBA duke marrë tre vendet e para – Massachusetts Institute of Technology përsëri udhëheq, Universiteti Stanford dhe Universiteti i Harvardit. SHBA ka 5 nga 10 universitetet më të mira, me Institutin e Teknologjisë të Kalifornisë i cili është rrëzuar një vend këtë vit, në të 5-tin, dhe Universiteti i Çikagos i cili ka rënë në vendin e 10-të.
Vendet e BE duke mbyllur hendekun në Mbretërinë e Bashkuar
Mbretëria e Bashkuar kishte katër në 10 universitetet më të mira, por Universiteti i Kembrixhit ra në pozitën më të ulët, i shtati, ndërsa Oksford u rrit në vendin e katërt. University College London erdhi i teti, deri në dy vende, duke kapërcyer Imperial College në Londër në vendin e nëntë.
Sipas QS, të dhënat tregojnë se universitetet e 27 vendeve të BE-së po mbyllin hendekun ndaj atyre në Mbretërisë së Bashkuar. Në vitin 2016 – viti i referendumit të Bashkimit Europian në Britaninë e Madhe – hendeku mes mesatares në Mbretërinë e Bashkuar dhe BE ishte 94.7. Ky hendek tani është ngushtuar në 68.2 gradë: një reduktim prej 28%.
QS thotë se kjo është në pjesën më të madhe për shkak të trajektores së punës kërkimore të çdo grupi. Që nga viti 2016, raporti mesatar i arritur nga universitetet në Mbretërinë e Bashkuar për ‘Citimet për Fakultet’ – matja e ndikimit të kërkimit institucional – ka rënë me 71.4 vende, ndërsa mesatarja e BE është përmirësuar pak (+3 pikë).
Universiteti i Zvicrës “ETH Zurich” (vendi i 6) ka kaluar Universitetin e Kembrixhit për herë të parë, për t’u bërë universiteti i dytë më i mirë i kontinentit.
Rezultatet e kërkimit të Kinës rivalizojnë SHBA
Ndërkohë, dy universitetet kryesore të Kinës kontinentale kanë arritur pozicionin e tyre më të lartë në renditje dhe prodhimi kinez i kërkimit shkencor tani rivalizon atë të Shteteve të Bashkuara.
Universitetet më të mira të Azisë janë Universiteti Kombëtar i Singaporit dhe Universiteti Teknologjik Nanyang, Singapor (të 11-at).
Por Universiteti Tsinghua i Kinës u rrit me një vend në të 16-in dhe Universiteti i Pekinit u rrit tetë vende duke arritur në vendin 22. Të dyja institucionet janë rritur për pesë vjet rresht. Universiteti Fudan tani është në vendin e 40-të, duke u rritur katër vende, por është rritur 31 vende që nga viti 2015.
Për më tepër, ndikimi i kërkimit kinez vazhdon të përmirësohet. Nga 42 universitetet e renditura në Kinë, 32 kanë përmirësuar performancën e tyre sipas treguesit që përdoret nga QA për rankimin, “Citimi për artikujt shkencorë”, ndërsa 9 universitete kanë rënë në radhë.
Tetë nga universitetet më të larta të hulumtimit në botë tani janë kineze – tre më shumë se vitin e kaluar.
10 universitetet më të mira të Kinës prodhuan 428.191 punime kërkimore në periudhën pesëvjeçare të përdorur nga QS për të vlerësuar ndikimin e kërkimit; 10 universitetet e Shteteve të Bashkuara prodhuan 443.996. QS theksoi se kjo do të thotë se boshllëku i prodhimit tani është vetëm 15.805 artikuj dhe diferenca po ngushtohet “nga viti në vit”.
Sowter arriti në përfundimin se një dallues i madh midis atyre sistemeve të arsimit të lartë që po shohin përmirësime dhe atyre që po rrëzohen në rankim është financimi.
“Kina, kërkimi shkencor i së cilës është diametralisht e kundërta me atë të SHBA, ka kaluar dy dekada e gjysmë duke krijuar dhe zbatuar një strategji gjithëpërfshirëse kombëtare të financimit që shumë se kurrë i ka dhënë frytet e saj këtë vit”, tha ai.
“Nga ana tjetër, kërkesa e fundit e administratës Trump për shkurtimin e fondeve prej Departamentit të Arsimit prej 7,1 miliardë dollarësh është viti i tretë që ai ka kërkuar të zvogëlojë fondet federale për sistemin arsimor të SHBA”.
Ai tha se këto shkurtime shoqërohen nga fonde të ngjashme shtetërore të rrepta. Për shembull: sistemi i Universitetit të Kalifornisë, një xhevahir i ekosistemit kërkimor të SHBA-së, vazhdon të marrë pjesë në ndarjet e Fondit të Përgjithshëm të shtetit që janë në nivelet më të ulëta historike.
“Duke ardhur së bashku me sulmet e propozuara në buxhetin kombëtar të shkencës, klima për arsimin terciar amerikan duket po aq e shqetësuar sa klima globale, fatet e të cilës – dhe fatet e njerëzimit – kërkojnë që Shtetet e Bashkuara të mbajnë angazhimin e tyre për kërkime të larta universitare”.
Në të kundërt, universitetet kineze po shijojnë “përfitimet e rëndësishme të investimeve inteligjente dhe të dallueshme”, tha ai.
“Është shumë e mundur që edicioni i vitit të ardhshëm të QS World University Rankings do të shohë 10 universitetet më të mira të Kinës të kontribuojnë në një vëllim më të lartë të hulumtimeve udhëheqëse në botë sesa 10 më të mirat në SHBA”.
Megjithatë, mbetet një hendek i madh i ndikimit në hulumtim. Ndërsa 10 universitetet më të mira të Kinës po prodhojnë pothuajse aq kërkime sa edhe ekuivalentët e tyre në SHBA, kërkimet amerikane ende gëzojnë gati dyfishin e nivelit të ndikimit. “Prandaj, kufiri i ardhshëm për arsimin e lartë kinez është ndërmarrja e hapave për të siguruar që ndikimi i kërkimit të përputhet me produktivitetin e kërkimit”, tha Sowter.
Renditjet, të prodhuara nga konsulenca globale e arsimit të lartë QS ose Quacquarelli Symonds, rendisin 1000 universitetet më të mira në botë bazuar në reputacionin akademik, punësueshmërinë e të diplomuarve, raportin mes stafit pedagogjik dhe studentëve, punën kërkimore dhe internacionalizimin.
Bisedë me profesorin dhe përkthyesin holandez, Roel Schuyt, i njohur për përkthimin e letërsisë ballkanike në gjuhën holandeze dhe i nderuar me çmimin letrar në Holandë, Aleida Schot
Fascinimi me veprat e Ismail Kadaresë më nxiti interesimin tim për letërsinë shqipe (Roel Schuyt).
Bisedoi: Mimoza Hasani Pllana
Mimoza Hasani Pllana: I nderuar profesor Schuyt, pasioni juaj për njohjen e gjuhëve ballkanike është i lidhur ngushtë me ritmet muzikore të kësaj pjese të Evropës, a mund të shkëpusni nga kujtimet tuaja elementet muzikore që ju bënë për vete?
Roel Schuyt: Në fillim më ka pëlqyer muzika folklorike bullgare dhe rumune (më 1956 babai kishte marrë në Bullgari pllaka muzikore 78rpm. të gramafonit) dhe muzika nga kombësi të ndryshme të Jugosllavisë. Më vonë, fillova të interesohem për muzikën greke dhe shqiptare – p.sh. polifoninë e jugut të Shqipërisë, muzikën e Nexhmije Pagarushës nga Kosova, dhe regjistrimet e vjetra të Tefta Tashko Kocos (sot, pianoja e saj është e ekspozuar në hapësirat e Muzeut Kombëtar Historik në Tiranë). Emri i fundit më përkujton një zbulim të veçantë: ekzistencën e këngëve urbane lirike të Shqipërisë, që posedojnë të njëjtat kualitete si ato të Rusisë, Francës, Italisë dhe vendeve të Ballkanit, si Rumanisë, Bullgarisë dhe Greqisë.
Mimoza H.P.: Keni studiuar për gjuhë dhe letërsi sllave, po gjuhën shqipe si e mësuat?
Roel S.: Më 1988 lexova Daullët e shiut të Ismail Kadares dhe më vonë Kronikë në gur. Të dy veprat janë përkthyer nga versioni frëng përkthyer nga Jusuf Vrioni. Përkthimet ishin të shkëlqyera por pas pak kohe shtëpia botuese holandeze Van Gennep kërkoi që të përkthente veprat e Kadaresë drejtpërdrejtë nga gjuha shqipe. Meqë kisha përkthyer më parë Dnevnik selidbe, një libër mbi rrethimin e Sarajevës nga autori boshnjak Dževad Karahasan, shtëpia botuese Van Gennep më pyeti nëse unë kisha njohuri të gjuhës shqipe po ashtu. Ishte fundviti i 1995-es. Pasi që mësova se pyetja ndërlidhej me mundësinë e përkthimit të veprave të Kadaresë, iu thash atyre se me dëshirë do ta mësoja gjuhën shqipe. Kështu, fillimisht përktheva një libër të vogël me ermin Shkaba – The Eagle. Në fillim më ndihmuan shumë përkthimet e Vrionit, dhe mëpastaj gjithashtu përkthimet e pasardhësit të tij Tedi Papavrami. Në disa raste (si në rastin e Aksidenti), nuk kishte fare tekst në gjuhën frënge, kështu që më duhej ta përktheja novelën pa u mbështetur në përkthimet frënge.
Mimoza H.P.: Në fillim të karrierës tuaj keni përkthyer autorë të njohur të letërsisë kroate, serbe dhe asaj maqedone, ndërsa më vonë filluat të përktheni letërsinë shqipe. Nga veprat e para që zgjodhët për përkthim ishin ato të shkrimtarit shqiptar me famë botërore Ismail Kadare, a ishte kjo përzgjedhje subjektive, apo e bazuar mbi mendimet e kritikës?
Roel S.: Fascinimi me veprat e Kadaresë më nxiti interesimin tim për letërsinë shqipe dhe po ashtu kërkesa nga shtëpia botuese Van Gennep ishte një mundësi e artë për të filluar përkthimin nga gjuha shqipe.
Mimoza H.P.: Cilët autorë shqiptarë keni përkthyer deri tani dhe sa pëlqehet vepra e tyre nga lexuesi holandez?
Roel S.: Emrat të cilët i kujtoj janë: Ismail Kadare, Rexhep Qosja, Ardian Klosi, Albana Shala, Eqrem Basha, Xhevair Spahiu dhe Flutura Açka. Kategoria e lexuesve janë shumë interesant por njëkohësisht e pakët në numër. Në rastin kur shiten 2 mijë kopje të një libri nga ndonjë vend i Ballkanit atëherë kjo mund të quhet mrekulli….
Mimoza H.P.: Thuhet se përkthyesit janë edhe autorë duke pas parasysh se të transferosh një tekst nga një gjuhë në një gjuhë tjetër do të thotë gati t`a rishkruash atë, sa sfiduese është kjo punë për ju?
Roel S.: Mund të konfirmoj se përkthyesit Jusuf Vrioni dhe Tedi Papavrami kanë bërë një punë të shkëlqyeshme për t’i bërë të njohura veprat e Kadaresë në të gjithë botën. Pothuajse të gjitha versionet në gjuhët tjera pos frëngjishtes janë të bazuara në përkthimet e tyre. Kur kam bërë krahasimin e versionit në gjuhën frënge me tekstet origjinale, kam vërejtur se versionet në gjuhën frënge në disa raste mund të jenë ‚zbukuruar’. Por, e di që vetë Kadareja ka mbikëqyrur të gjitha përkthimet dhe se ai ka qenë dakord me të gjitha adaptimet (kryesisht të vogla) të cilat pa dyshim kanë pasur qëllim që ta argëtojnë lexuesin francez. Një prej detyrave themelore të përkthyesit është që a) ta kuptojë plotësisht tekstin origjinal dhe b) ta transferojë në gjuhën native në atë mënyrë që përmbajtja të mbetet e paprekur, dhe që në të njëjtën kohë, të gjitha rregullat gramatikore dhe të gjitha praktikat letrare dhe të së folmes së përditshme të respektohen gjatë procesit të përkthimit. Këto janë kushte themelore për ta krijuar një tekst që i ngjan përmbajtjes origjinale, dhe i cili mund të lexohet si një vepër arti e veçantë.
Mimoza H.P.: Sa është e vështirë të transferohet teksti nga gjuha shqipe në gjuhën holandeze dhe anasjelltas duke ruajtur vlerat letrare?
Roel S.: Është thuajse se njëlloj e vështirë sikur ta përkthejmë një tekst nga cilado gjuhë tjetër europiane. Shqipja bashkëndan disa veçori gramatikore me gjuhën moderne romake dhe fjalori i saj përmban huazime të shumta të vjetra latine (për shembull – Fr. par example, femër < femina, mjek < medicus, ferr < inferi, next to xhenem < T. cennem) dhe huazime nga Turqishtja (akrep, çantë) dhe nga gjuhët tjera moderne europiane (makinë, gazetë, transferoj, (i) bazuar). Në fakt, disa huazime të shqipes nga latinishtja korespondojnë me huazime fjalësh në holandisht, si p.sh. as mur – muur, qilar – kelder, vivar – vijver, mrekull – mirakel. Sa i përket aspektit të letërsisë, i referohem përgjigjes me nr. 5. Nuk kam bërë asnjëherë përkthime nga holandishtja në gjuhën shqipe. Janë disa kolegë të jashtëzakonshëm nga Shqipëria dhe Kosova të cilët janë plotësisht kompetent të bëjnë përkthime të tilla në mënyrë të shkëlqyeshme, sidomos në fushën e biznesit, diplomacisë, drejtësisë dhe letërsisë.
Mimoza H.P.: Çfarë teknika të përkthimit përdorni gjatë procesit të transportimit të tekstit nga një gjuhë në tjetrën dhe sa bashkëpunoni me përkthyes, albanologë dhe profesorë katedrash të shqipes dhe ballkanistikës në qendrat e ndryshme evropiane, përfshirë Kosovën dhe Shqipërinë?
Roel S.: Së pari lexoj tekstin integral përmes përdorimit të fjalorit, përkthimeve tjera ekzistuese dhe uebfaqe. Në disa vende si p.sh. Slloveni ekziston një fjalor i shkëlqyeshëm në ueb i cili menaxhohet nga Akademia e Shkencave dhe Arteve të Sllovenisë. Po ashtu, ekzistojnë uebfaqe të cilat ofrojnë informacione mbi gjuhën e folur të përditshme dhe atë në formë të zhargoneve: p.sh. BG-жаргон-Речник на улицата in Bulgaria, Vukajlija in Serbia, Hrvatski jezični portalin Croatia (të dyja janë të dobishme për territorin e Ballkanit) dhe Razvezani jezik në Slloveni. Pastaj, realizohet përkthimi i parë dhe vazhdimisht lexohet, ri-lexohet dhe korrigjohet nga gruaja dhe unë. Një aspekt i rëndësishëm i punës së përkthimit është verifikimi i të gjitha fakteve gjeografike dhe historike të cilat kanë peshë në tekst. Pastaj, Google ofron një ndihmesë të jashtëzakonshme. Kam filluar karrierën duke bashkëpunuar me dikë, por që nga viti 1991 unë, apo më mirë të themi, unë dhe gruaja ime punojmë të pavarur.
Mimoza H.P.: Sa është e rëndësishme për përkthyesin njohja e autorit të tekstit, në veçanti njohja e ngjarjeve të rëndësishme të cilat mund të kenë ndikuar në tekstin origjinal dhe mund të ndikojnë në procesin e transferimit të tekstit në gjuhën e përkthyesit?
Roel S.: Në fakt njohuritë mbi jetën personale të autorit dhe ngjarjet rreth jetës së tij janë të një rëndësie periferike. Unë mbledh informacione të tillë kryesisht nga uebfaqet dhe tekstet përmbledhëse. Autorët të cilët i kemi takuar personalisht janë Ismail Kadare, Dubravka Ugrešić (jeton në Amsterdam), Flutura Açka (e cila jeton në mes të Utrehtit dhe Tirana), dhe disa poetë të cilat kanë prezantuar punën e tyre në Poetry International në Roterdam. Me disa autorë të tjerë kemi kontaktuar përmes emailit.
Mimoza H.P.: A ekziston ndonjë katedër për mësimin e gjuhëve ballkanike në universitete të Holandës?
Roel S.: Në fakt, nuk ekziston një degë e veçantë e studimeve ballkanike në Holandë, por ekziston një e tillë në Universitetin e Gentit në Belgjikë. Në Holandë janë tri universitete ku mund ta mësoni gjuhën dhe kulturën e disa vendeve sllavofolëse. Sa i përket gjuhës shqipe, nuk ekziston ndonjë degë apo katedër e veçantë. U mbetet individëve që ti ndërtojnë dhe zgjerojnë shkathtësitë vetvetiu.
Mimoza H.P.: A mund të na thoni se çfarë jeni duke punuar aktualisht në fushën e përkthimeve, në veçanti përkthimit të letërsisë shqipe në gjuhën holandeze?
Roel S.: Aktualisht jam duke përkthyer disa libra njëkohësisht. Së fundi kam përkthyer Ostrov Krah nga Ina Vljanova, In ljubezen tudi nga Drago Jančar (Slloveni), Doba kože nga Dubravka Ugrešić, dhe Belladonna nga Daša Drndić (Kroaci). Në të njëjtën kohë jam duke përkthyer 16 poema nga përmbledhja Roja i dritës të Flutura Açkës. Të gjitha ato janë të përqendruara rreth sëmundjes tragjike dhe humbjes së djalit të saj, Jerinit, një ngjarje shumë e dhimbshme, duke qenë djali i vetëm i saj, një djalosh 17 vjeçar zemërmirë, inteligjent dhe bukurosh.
Roel Schuyt, lindi në Amsterdam në vitin 1948. Ka studiuar në Liceun Spinoza për gjuhën dhe letërsinë sllave. Ka doktoruar në Universitetin Leiden, me temën Morfologjia e sllavishtes në aspektin verbal. Nga viti 1975-1982 ka ligjëruar në Universitetin e Amsterdamit, ndërsa nga viti 1989-1995 në Universitetin Leiden. Më vonë ka vazhduar punën në fushën e përkthimit në holandisht nga gjuhët: bullgare, kroate, serbe, shqipe dhe rumune, si përkthyes dhe vlerësues i përkthimeve të veprave letrare nga gjuhët e përmendura. Në vitin 2011 është nderuar me çmimin Aleida Schot, që në Holandë nga viti 1981 ndahet çdo vit për përkthime letrare. / KultPlus.com
Numri i lexuesve në Shqipëri (dhe jo vetëm) duket së është në rënie, e shkaktar për këtë është interneti, komenton oranews.Artan Dragoi, librashitës, shprehet se prej 3 ditësh nuk ka shituar asnjë libër, teksa thekson se internet është armiku kryesor i leximit. Ndërkohë qytetarët shprehen se niveli I ulët I leximit është shqetësues.
Shqiptarët, por jo vetëm çdo ditë e më shumë po lexojnë gjithnjë e më pak libra. Artan Dragoi, librashitës shprehet se prej 3 ditësh nuk ka shitur asnjë libër, ndërsa thekson se internet, I ka shpallur luftë leximit.
Artan Dragoi: Tendenca është në rënie, njerëzit nuk lexojnë sepse i ka bllokuar telefoni. Telefoni është arma më e fuqishme se leximi. Kam tre ditë dhe nuk e di do shes apo jo. Mosha e mesme ble më shumë. Vajzat nuk blejnë fare, me vajzat duhet të bësh politikë që të marrë një libër.
Për një pjesë të qytetarëve, niveli i ulët i lexuesve është i turpshëm, ndërsa shkakun kryesor e gjejnë sërish të interneti.
“Njerëzit i kushtojnë interes internetit, që interneti po të rrish shumë edhe dëmtohesh. Atëherë nuk na zinte gjumi nga qejfi kur gjenim një libër të Migjenit. Këta tani nuk i njohin kush janë shkrimtarët e Rilindjes. Kjo është e tmerrshme”, tha një qytetar.
Pak kohë më parë, INSTAT publikoi të dhëna se 1 milion shqiptar nuk kanë lexuar asnjë libër përgjatë 1 viti. / KultPlus.com
“Platforma online për regjistrim të librave “libra me zë” është realizuar nga një grup vullnetarësh, të cilët do të lexojnë dhe incizojnë librat, të cilat do të plasohen në uebfaqe.
Ky projekt përkrahet nga Instituti Demokraci për Zhvillim dhe është mbështetë financiarisht nga Ambasada Britanike në Kosovë.
Egzon Bunjaku, ideator i iniciativës platforme online “Libra me zë”, i tha RTK-së se kjo platformë do të shërbejë në motivimin e personave të verbër për të mësuar dhe studiuar, por edhe fëmijëve.
Ai thotë se rreth kësaj platforme janë të angazhuar mbi 100 aktivistë të cilët kontribuojnë në forma të ndryshme si në mbledhjen e fondeve, në leximin e librave, në angazhimin për marrjen e autorizimeve për leximin e librave dhe shume forma të tjera.
Bunjaku u ka bërë thirrje të gjithë atyre që dëshirojnë të kontribuojnë në këtë platformë t’i bashkëngjiten kësaj iniciative.
Sipas tij Uebfaqja, www.librameze.com, do të jetë një bibliotekë online e cila vazhdimisht do të pasurohet me libra, duke ofruar të gjithëve mundësi që të kontribuojmë. / KultPlus.com
Dhimitër Shuteriqi është një nga prozatorët, poetët dhe studiuesit më produktiv të letërsisë shqipe.
Lindi në Elbasan më 1915 dhe ka vdekur më 22 korrik të vitit 2003. Ishte nga një familje intelektuale, i biri i Simon Shuteriqit, pjesëmarrës në Kongresin e Manastirit dhe atë të Elbasanit, si dhe një ndër themeluesit e Normales. Mori pjesë në Luftën Antifashiste Nacionalçlirimtare dhe pas Çlirimit në jetën kulturore dhe letrare të vendit. Dhimitri ndoqi mësimet në Liceun e Korçës dhe më pas shkollimin e lartë e ndoqi në Universitetin e Grenoblit dhe Lionit, në Francë.
Më 1942-1943 jepte mësim në Elbasan, më 12 maj 1943 u zgjodh sekretar i këshillit krahinor nacionalçlirimtar për komitetin qarkor të Elbasanit. Më 2 mars 1946 në Drejtorinë e Shtypit dhe Propagandës pranë Ministrisë së Shtypit, Propagandës e Kulturës Popullore, u krijua një komision që ngarkohej për t’u dhënë liri qarkullimi librave të botuar deri në atë kohë në Shqipëri, pjesë e të cilit ishte edhe Shuteriqi si punonjës i Lidhjes së Shkrimtarëve.
Në vitet 1950-1974 ishte kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve. Ka filluar të shkruajë që në vitet ’30. Fusha kryesore e veprimtarisë së tij krijuese është proza, romani, por sidomos tregimi, ku shquhet si një nga lëvruesit më të mirë të tij.
Si studiues ka punuar sidomos në fushën e historiografisë letrare, si një ndër autorët kryesore të teksteve e të veprave përgjithësuese për historinë e letërsisë shqiptare, i monografive të veçanta si dhe i punimeve për historinë e kulturës shqiptare, për folklorin e filologjinë. Veç kësaj Dhimitër Shuteriqi është marrë edhe me publicistikë.
Dhimitër Shuteriqi ka lënë në dorëshkrim një varg veprash të përfunduara. Është dekoruar me “Urdhrin e Flamurit”; ka marrë Çmimin e Republikës së Shkallës së Parë. / KultPlus.com
Në Tuz të Malësisë së Madhe është hapur ekspozita retrospektive e piktorit të njohur Gjelosh Gjokaj, me origjinë nga kjo anë.
Me këtë rast, në praninë e publikut, u ekspozuan një numër i konsiderueshëm i pikturave të artistit Gjelosh Gjokaj, të punuara me teknika të ndryshme, me shumë mjeshtri, bën të ditur “Zëri i Amerikës”.
Ekspozitën e organizoi fondacioni “Gjelosh Gjokaj” dhe Komuna e Tuzit.
Edicioni i dhjetë i Festivalit Ndërkombëtarë të Filmit të Animuar – “Anibar”, është mbyllur sonte. Ai është mbajtur nga 15 – 21 korrik në qytetin e Pejës.
Në këtë edicion jubilar, Anibar u bë nikoqir i mijëra mysafirëve nga mbarë bota dhe nga vendi, shfaqi 300 filma të animuar në pesë kinematë: Jusuf Gërvalla, Kinemaja për fëmijë e të ri në teatrin “Istref Begolli”, Kinemanë “Urban”, te Liqeni dhe te Kubat; po ashtu shfaqi 15 programe speciale, dy prezantime speciale nga regjisorët e serialit “Rick dhe Morty”, mbajti 5 punëtori për fëmijë dhe të rinj, si dhe dy masterklasa për studentë të artit dhe gazetarisë dhe katër panele diskutimi për rolin e artit në avancimin e të drejtave të njeriut dhe aktivizmit.
Anibar, po ashtu, shfaqi filmat që ishin në garë për filmin më të mirë të animuar të metrazhit të gjatë, ndërkombëtarë, nga Ballkani, filmin më të mirë të animuar me muzikë, dhe filmin më të mirë të animuar nga studentët.
Në vijim po ju sjellim fituesit e këtij festivali:
1. Në kategorinë e filmit më të mirë të animuar ndërkombëtarë fitues është:
Filmi “And then the bear” nga Agnès Patron;
Falënderim special për filmin “I’m going out for cigarettes”, nga Osman Cerfon dhe “Egg” nga Martina Scarpelli.
2. Garën për kategorinë e studentëve e fitoi filmi:
“Applesauce” nga Alexander Gratzer;
Falënderime speciale për “Hide N Seek” nga Barbora Halířová.
3. Nga kategoria e Filmit më të mirë të metrazhit të gjatë fitoi:
“The Tower”, nga Mats Grorud;
4. Nga gara për Filmin më të mirë të Ballkanit e fitoi:
“Imbued Life”, nga Thomas Johnson dhe Ivana Bosnjak;
Falënderime speciale për “N’korniz” nga Gëzim Ramizi.
5. Filmi muzikor i animuar më i mirë shpallet:
“Siamés – Mr. Fear”, nga Pablo Rafael Roldán dhe Ezequiel Torres;
6. Çmimi i Publikut iu dha:
“Toomas Beneath the Valley of the Wild Wolves”, nga Chintis Lundgren.
Juria kryesore e festivalit që përzgjodhi fituesit në katër kategori ishte në përbërje të: Koji Yamamura, Agotta Vegso, Annette Schinlder, Jeremiah Dickey, Lise Fearnley. Ndërsa filmin më të mire të studentëve e ka vlerësuar juria në përbërje të: Hana Arapit, Jon Mithi, Lum Radoniqi, Qëndrim Spahija, Rigon Kurteshi. / Koha.net / KultPlus.com
Sonte në ceremoninë përmbyllëse të edicionit të 11-të të PriFest, janë ndarë çmimet në kategoritë kryesore për filmat pjesëmarrës. ku çmimi për aktorën dhe aktorin më të mirë, u dhuruan për Irena Cahanin dhe Arben Bajraktarin (Streha mes reve), përcjell KultPlus.
Çmimi për regjisorin më të mirë nga PriFest, u zgjodh Mahmut Fazil Çoskun, për filmin “Njoftimi”
Çmimi për aktorën më të mirë iu dha Irena Cahanit, në filmin “Streha mes reve”.
Çmimi për aktorin më të mirë iu dha Arben Bajraktarajt, në filmin “Streha mes “reve
Çmimi për arritje jetësore nga PriFest, iu dhurua Melihate Qenës dhe Selman Lokës
Çmimi për filmin më të mirë europian iu dhurua “Pasojat”, me regji të Darko Stante nga Sllovenia.
Çmimin për dokumentarin më të mirë e fitoi Rodrigo Areias “Frymarrja blu”, nga Portugalia
Fituesi i programit të konkurrencës së mesme është “Lëre vdekjen të jetë e gjallë” nga Uriel Jaouen Zrehn nga Franca
Fituesi i çmimit të jurisë FIPRESCI është “The Announcment” nga Mahmut Fazil Çoskun, nga Turkia
Fituesi i filmit më të mirë të studentëve është “Kafazi i ngjyrave” nga Daniel Reascos nga Ekuadori
Fituesi i çmimit të Jurisë së Mediave është Carlos Marques-Marcet “Ditët për të ardhur”, nga Spanja
Ndërsa Juria e Studentëve të Pavarur ka zgjedhur filmin “Let’s the death be alive”, nga Uriel Jaouen Zahern.
Çmimi në vlerë nga 1500 euro nga PriFest, i është dhënë Julian Mala dhe Harris Davis, për filmin “Vëllau im”.
Çmimi për Sound Post Production, në vlerë prej 10.000 euro, i dhuruar nga Audiohaus, ka shkuar për “Aisha” të Hanis Bagashov
Çmimi Video Post Production në vlerë prej 50.000 euro, i dhuruar nga In My Country Production, ka shkuar për “Gulizar” të Belkiz Bayrak
Çmimi për fituesin e çmimit Green Film është “Nature” nga Beatrice Shabanaj dhe Verona Berisha. /KultPlus.com
