Tregim nga Gi De Mopasan

Jam i çmendur? apo vetëm xheloz? Nuk e di, nuk e di, por kam vuajtur shumë… E pranoj, kam bërë një veprim prej të çmenduri, të një çmenduri të tërbuar; por xhelozia përvëluese, dashuria e ndezur, e tradhtuar, e dënuar, dhimbja e tmerrshme që vuaj, a nuk mjafton e gjitha kjo, të kryejmë krime apo çmedurira, pa qenë kriminelë të vërtetë me zemër dhe me mendje? Oh! kam vuajtur, kam vuajtur, kam vuajtur vazhdimisht, thekshëm, lemerishëm. E desha atë grua si i tërbuar… Po a është e vërtetë? A e kam dashur pra ? jo, jo, jo.

Ajo u bë padronia e trupit dhe e  shpirtit tim, më pushtoi dhe më prangosi. Kam qenë dhe jam një send i saj, një lodër e saj. I përkas buzëqeshjes së saj, buzës së saj, shikimit të saj, linjave të trupit të saj, tipareve të fytyrës së saj; ndiej të më merret fryma nën zotërimin e trupit të saj; por Atë, gruan, esencën e atij trupi, unë e kam urryer gjithmonë, përbuzur, nëmur; sepse është e pabesë, shtazarake, e ndyrë, e fëlliqur, është gruaja e rrënimit, kafsha epshore  dhe e rreme, pa shpirt, në të cilën shpirti nuk qarkullon kurrë si ajër i lirë dhe gjallërues; është kafsha njerëzore,  edhe më keq akoma, s’është veçse një gji, një mrekulli prej mishi të butë  dhe  të plotë,pushtuarprej Turpit. Periudha e parë e marrëdhënieve tona qe e çuditshme dhe e këndshme.

Në krahët e saj gjithmonë të hapur shkrihesha në një kënaqësi të tërbuar e të pangopur. Sytë e saj bënin që të më hapej goja dhe të më merrte etje. Në mesditë  ata ishin gri, me një tis hijeje si në të blertë në perëndim dhe, të kaltër në agim. Nukisha i çmendur: ju betohem që sytë e saj kishin pikërisht këto tri ngjyra. Në orët e dashurisë ata ishin të bruztë, si llumra, me  bebëzat e mëdha e nervoze. Midis buzëve,  që i përshkonte një dridhmë, dilte, nganjëherë, maja rozë dhe e lagësht e gjuhës,përpëlitëse si ajo e një zvarraniku dhe qepallat e rënda ngriheshin ngadalë dhezbulonin shikimin e zjarrtë e të përhumbur të saj që më bënte të çmendesha.Duke e shtrënguar midis krahëve, shikoja sytë e saj dhe dridhesha i tronditur nga nevoja  për ta hequr qafesh atë kafshë dhe nga nevoja që ta sundoja pa reshtur.

Kur ecte nëpër dhomë zhurma e çdo hapi të saj më jepte një goditje në zemër; kur fillonte të zhvishej, ajo e linte fustanin t’i binte dhe dilte pise dhe rrëzëllore midis rrobave të saj të rëna përreth; përmes gjymtyrëve, gjatë krahëve dhe këmbëve, në gjoksin gulçues, unë ndieja një përhumbje të pafund dhe të urryer.

Një ditë u kujtova se ajo ndihej e lodhur nga unë. E pashë në sytë e saj ndërsa po zgjohej. Çdo mëngjes, i përkulur mbi të, prisja shikimin e parë të saj. E prisja me tërbim, urrejtje, përçmim nga kafsha e fjetur, skllav i së cilës unë isha. Por kur e kaltra e zbehtë e bebëzës, një e kaltër e kulluar si uji dukej ende e fikur, e lodhur, e sfilitur nga përkëdhelitë e mëparshme, e ndieja veten të mbështjellë nga një afsh i menjëhershëm dhe që më digjte, duke e bërë më të ashpër afshin tim. Atë ditë kur ajo hapi qepallat, pashë që shikimi i saj ishte mospërfillës dhe bosh,  pa pikën e dëshirës.

Ah! e pashë, e mësova, e ndjeva, e kuptova menjëherë. Kishte marrë fund, fund për gjithmonë. Dhe këtë e provova çdo orë, çdo minutë.
Kur me krahë e me buzë doja ta tërhiqja nga vetja, ajo kthehej nga ana tjetër duke mërmëritur: – Lërmëni të qetë! – ose: – Jeni i urrejtshëm – apo edhe : – Nuk më lini fare të qetë!

U bëra xheloz, xheloz si një qen dhe dinak dyshues, shtirak. Isha i sigurt se nuk do të vononte dhe një tjetër do të fillonte t’ia rizgjonte ndjenjat.
U bëra xheloz i tërbuar; por s’jam i çmendur; jo, sigurisht që s’jam i tillë.
Prisja; oh! Përgjoja; s’do të mund të më tradhtonte; por mbetej e ftohtë, e papranishme. Ndonjëherë më thoshte;  – Burrat më ngjallin neveri. – Dhe kjo ishte e vërtetë.
U bëra xheloz për të, për gjithçka: xheloz për mospërfilljen e saj; xheloz për vetminë e netëve të saj; xheloz për sytë e saj; për mendimet që i ndieja të urryera si gjithmonë; xheloz për gjithçka që arrija të vija re. Dhe nëse ndonjëherë në zgjim e sipër shikimin e kishte të mekur, i cili më parë ishte pasojë e netëve tona të zjarrta, sikur epshi të kishte rizgjuar dëshirat e saja, e ndieja veten të mbytur nga hidhërimi, dridhesha nga zemërimi dhe më kapte një tërbim sa më vinte ta mbysja, ta kërrusja nën gjunjët e mi që duke e shtrënguar për fyti, ta detyroja të rrëfente të fshehtat e turpshme të zemrës së saj.
Jam i çmendur ? Jo.

Gjersa një mbrëmje e ndjeva se ishte e lumtur. Ndjeva që dridhej nga një pasion i ri. S’isha i sigurt, shumë i sigurt. Dridhej njëlloj si pas përkëdhelive të mia; vështrimi i saj flakërinte, duart e saj përvëlonin, i gjithë trupi i saj drithërues përhapte atë erë dashurie që më kishte bërë si të çmendur. U hoqa sikur s’kuptova gjë, por në mendjen time e kisha futur në rrjetë. Megjithatë s’arrija të zbuloja gjë.

Prita një javë, një muaj, një stinë të tërë. Ajo lulëzonte  e mbështjellë në flakërimat e një dashurie të panjohur, kënaqej e lumtur nga ato përkëdheli të pakuptueshme.
E kuptova menjëherë ! nuk jam i çmendur, ju betohem, nuk jam i çmendur.

Si mund të shpjegohem më qartë ?   Si t’ia bëj që ju të më  kuptoni më mirë? Si ta shpreh një gjë kaq të urrejtshme dhe të pakuptueshme?
Ja si e kuptova. Një mbrëmje, jua  thashë, një mbrëmje ajo u kthye nga një shëtitje me kalë, me mollëza të përflakura, me gjirin drithërues, me këmbët që s’e mbanin, me sytë e mavijosur. U lëshua mbi një karrige të vogël përballë meje. E kisha parë dikur kështu! Ishte e dashuruar ! S’gabohesha !

Ndjeva të më merreshin mend dhe, për të mos e parë, u ktheva nga dritarja. Pashë një shërbëtor i cili duke mbajtur për freri kalin e saj të bukur që tërhuzej, po e çonte në stallë.
Edhe ajo e ndiqte me vështrimin e saj kafshën e vrullshme dhe çukërmuese. Dhe kur kafsha u zhduk, atë e zuri gjumi menjëherë.
E kalova gjithë natën duke menduar; më dukej se po arrija të kuptoja disa të fshehta për të cilat deri atëherë as që  kisha dyshuar. Kush mund ta hetojë vallë mbrapshtinë e ndjenjave të grave?  Kush mund t’i kuptojë tekat e tyre të padëgjuara dhe kënaqjen e fantazive ende më të  e çuditshme ?
Gjatë  gjithë mëngjeseve, duke zbardhur dita, ajo galoponte në fushë e në pyll dhe kthehej përherë e këputur si pas një dashurie të  tërbuara.

E mora vesh! Tani isha xheloz për atin nervoz  galopues; xheloz për erën që përkëdhelte fytyrën e saj, kur lëshohej në ato vrapimet e çmendura; xheloz për gjethet që i puthnin veshët, kur kalonte; për reflekset e diellit që i binin mbi ballë përmes degëve; xheloz për shalën që e mbarte  dhe që ajo e shtrëngonte mes kofshëve.
Ishin të gjitha këto gjëra që e bënin të lumtur, që e entuziazmonin, e ngopnin, e rraskapitnin dhe ma bënin të pandjeshme dhe gati të zalisur.

Vendosa të hakmerresha. U bëra i sjellshëm me të dhe gjithë përkujdesje. I zgjasja dorën që ta mbaja kur ajo hidhej në tokë pas kthimit nga vrapimet e saja të shfrenuara. Kafsha e harbuar më sillte me shqelma, ajo e zbuste duke i përkëdhelur qafën e përkulur, e puthte në flegrat fërgëlluese dhe nuk fshinte as edhe buzët; dhe era e trupit të saj të njomur si e ngrohtësisë së shtratit, përzihej në fejzat e mia me duhmën e vrazhdët të kafshës.

Prita ditën dhe orën e përshtatshme. Çdo mëngjes ajo kalonte nëpër të njëjtin shteg, përmes një pylli me mështekna që futej si pykë në të. Dola para se të zbardhte dita me një litar në dorë dhe me pistoletën e fshehur në gji sikur po shkoja të ndeshesha në duel. Arrita me vrap në rrugën që pëlqente ajo; shtriva litarin midis dy pemëve dhe u fsheha mes barërave.

Vura veshin në tokë; ndjeva trokun që larg;  pastaj e pashë atë të vinte me të katra atje poshtë nën kurorën e degëve. Oh! S’u gabova! Ishte siç mendoja ! Ajo ishte e hareshme, faqet i kishte të purpuruara  dhe marrëzinë në sy; lëvizja e rrëmbyer e vrapimit e bënte t’i fërgëllonin nervat me një kënaqësi të vetme dhe të furishme.
Kafsha u pengua në litar me të dyja këmbët e prapme dhe u rrokullis me brinjët e thyera. Ajo ra në krahët e mi. Jam aq i fortë sa mund të mbaja edhe një ka. E hodha përtokë dhe iu afrova Atij që po na vështronte. Ai kërkoi të më kafshonte akoma, por unë i vura pistoletën në vesh … dhe e vrava…sikur të ishte njeri.
Rashë përtokë dhe unë me fytyrë të shënjuar me dy kamxhikë dhe meqenëse ajo m’u vërsul mbi kurriz ia zbraza  në bark plumbin që më kishte mbetur.
Më thoni, a jam i çmendur? /KultPlus.com

Përktheu: Faslli Haliti

Novela të pabotuara të shkrimtarit francez, Marsel Prust (1871-1922) do të publikohen më 9 tetor me titullin ”Korrespondenti misterioz dhe novela të tjera të pabotuara”, bëhet e ditur nga Shtëpia Botuese ”Fallois”.

Këto nëntë tekste, të shkruara në kohën kur Prust ishte rreth njëzet vjeç, duhet të ishin pasqyruar në librin e tij të parë ”Kënaqësitë dhe ditët” (1896), por ishin hequr nga autori.

Novelat u zbuluan nga themeluesi i botimeve “Fallois” Bernard de Fallois, i cili ndërroi jetë vitin e kaluar, një studiues i mirëfilltë i veprës së Marcel Prust, ndërkohë dhe iniciatori i zbulimit të një romani i shkruar mes viteve 1895 dhe 1899, dhe i mbetur pa botuar “Jean Santeuil” (publikuar tek shtëpia e botimeve Gallimard në 1952), si dhe e tekstit “Kundër Shën-Beuve” i publikuar më në fund në 1954.

“Me këtë përmbledhje të novelave dhe teksteve të ndryshme, të cilat nuk kanë parë ende dritën e botimit, na sjellim në zanafillën e librit ‘Kërkimi i kohës së humbur’, i veprës së famshme të Marcel Prustit”, thuhet në një komunikatë të botimeve “Fallois”. /KultPlus.com

Flutura Açka / Facebook

Bota letrare më e zbehtë nga sot pa Toni Morrison, bota e grave letrare edhe më shumë, bota e së drejtës njerëzore akoma edhe më shumë.

“Unë dua të ndiej atë që ndiej. Edhe sikur të mos jetë lumturi!”

Ate ditë tetori të vitit 1993, kur Toni Morrison mori Çmimin Nobel, Televizioni Shqiptar ka njoftuar drejtpërdrejt, duke e shpallur: “Fitoi një grua zezake”. Grua, dhe zezake, një shprehje e shëmtuar raciste, Por, sigurisht, vinim nga një regjim i errët dhe i ngritur mbi urrejtjen për komunitete, shtresa e klasa “të papëlqyeshme”. Toni Morrison, kjo qenie brilante që e hodhi në sitë racizmin në letërsinë e madhe amerikane të parasajshme, do t’i mungojë shumë botës.

Sikur t’i jepte sërish televizioni shqiptar ato pamje sot, të ndjeheshim sërish me turp! Uroj të mos i fshijë nga arkiva, do t’i duhen historisë!