A do të kenë të drejtë qytetarët e Ballkanit Perëndimor të vazhdojnë të vijnë për t’u punësuar në Gjermani ?
Leja speciale për punëtorët migrantë nga vendet e Ballkanit Perëndimor pritet të zgjatet. Sipas një projektligji të Ministrisë Federale të Punës e ashtuquajtura Rregullore për Ballkanin Perëndimor pritet të zgjatet deri në vitin 2023. Në këtë mënyrë qytetarët e Shqipërisë, të Bosnje-Hercegovinës, të Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi, të Serbisë dhe të Kosovës kanë të drejtë të vijnë në Gjermani pavarësisht kualifikimit formal për punësim. Çdo vit nga ky ligj mund të përfitojnë deri në 25,000 vetë.
Qytetarët e këtyre vende kanë pasur të drejtë të merrnin vizë pune në Gjermani që nga janari i vitit 2016 – madje edhe pa njohuri të gjermanishtes dhe pa kualifikim profesional. Kusht është që aplikanti të paraqesë kontratën e punës dhe miratimin nga Agjenca Federale e Punësimit.
Sipas një studimi të Institutit për Tregun e Punës dhe Kërkimit Profesional (IAB) 58 për qind e fuqisë punëtore nga Ballkani Perëndimor janë punësuar si specialistë ose ekspertë, kryesisht në industrinë e ndërtimit./DW
Ambasada Amerikane në Kosovë, ka njoftuar se në ditët në vijim do të duartrokasinë për heronjtë̈ dhe liderët nga Shtet e Bashkuara të Amerikës dhe Kosova tëe cilët ishin kampion për të drejtat dhe liritë e të gjithëve.
Në njoftimin e Ambasadës thuhet se do të përkujtohen John Lewis dhe Ibrahim Rugovën. “Asgjë nuk mund të ndalojë fuqinë e një populli të përkushtuar dhe të vendosur për të bërë ndryshime në shoqërinë tonë. Pse? Sepse qeniet njerëzore janë lidhja më dinamike për hyjnoren në këtë planet.” -Lewis
Përfaqësuesi John Lewis luftoi për të drejta të barabarta tërë jetën e tij. Leëis inkurajoi aktivistë dhe qytetarë të tjerë që:
“Mos ki frikë të bësh zhurmë dhe të marrësh telashe, probleme të nevojshme”.
Ai konsiderohet si një nga gjashtë personat që kryesua Lëvizjen e të Drejtave Civile të Shteteve të Bashkuara të Amerikës që luftoi për mbrojtjen dhe avancimin e afrikano-amerikanëve.
John Lewis e barti këtë “telashe të mirë” me të si një kampion jete për të gjithë ata të margjinalizuar gjatë karrierës së tij si anëtar i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së.
Trashëgimia e tij vazhdon duke inkurajuar njerëzit të pyesin veten e tyre:
“Nëse jo ne, atëherë kush? Nëse jo tani, atëherë kur?”.
Ndërsa Presidentin e ndjerë Rugova, kjo ambasadë e krahason me Gandhin dhe Martin Luther King.
“Ibrahim Rugova ishte presidenti i parë i #Kosovës. Ai ishte një shkrimtar, akademik dhe politikan që mbronte një politikë të rezistencës paqësore të sundimit serb në fushatën e tij për një Kosovë të lirë dhe të pavarur dhe modelonte veten e tij në Gandhi dhe Martin Luther King. Ai besonte në fuqinë e politikës dhe në jo-dhunën”.
“Vizioni im është të kemi një Kosovë të pavarur, demokratike, me një shoqëri politikisht tolerante dhe me një ekonomi të qëndrueshme, të integruar në BE, NATO dhe të vazhdojmë marrëdhëniet tona të mira me SHBA”.
Kryeminsitri Edi Rama ka përkujtuar sot Papa Clementi XI.
Në rubrikën e tij në Facebook, “Homazh”, kryeministri Rama shprehet se, “Papa Clementi XI, ka qenë i pranishëm në pritjet e përcjelljet në Sallën e Hartave në Kryeministri, kur krerë shtetesh e qeverish, vizitorë të lartë apo edhe ndonjë qytetar ndër të pranishmit, më ka pyetur për hartën e madhe të trojeve të vjetra shqiptare « Albania Propria ouero Superiore detta anche Macedonia Occidentale », vepër e hartografit të dukës së Modenës Giacomo Cantelli da Vignola më 1689, që u porosit nga shqiptari më parë se të ulej në fronin e të dërguarit të Zotit mbi tokë”.
“Stema në hartë shoqërohet nga një tekst i ndjerë që lëvdon prejardhjen shqiptare të Eminencës së Tij, Giovanni-Francesco Albanit, kardinali i famshëm dhe Papa i ardhshëm që në shqytin e tij të kaltër mbante tre male të artë dhe një yll orientues, prerë në mes nga një brez i artë; përvijëzim i një rrugëtimi të suksesshëm nga malet e Shqipërisë drejt Romës, « Caput Mundi » dhe « Mater et Magistra »”, thekson Rama.
“Albani – Klementi XI, ishte edhe prior i Urdhrit kalorsiak konstandinian të Shën Gjergjit, themeluar rreth 1520 nga bashkatdhetarë të tij nga Shqipëria, të ashtuquajturit Engjëllorët e Drishtit. Ky urdhër nisi si një aventurë tipike shqiptare, për t’u kthyer në një nga lavditë e krishtërimit roman deri sot e kësaj dite”, shton Rama.
“Papë nga më të kultivuarit, bibliofil dhe estet i rrallë, po aq sa i lidhur me traditat italo-arbëreshe dhe naltësimin e Kishës në Shqipëri, Klementi XI, gjeti kohë, dashuri dhe kujdes si për të zbukuruar çdo skaj të Romës me stemën e tij, po aq sa edhe për të mbajtur gjallë frymën e brendshme të maleve shqiptare”, thekson Rama.
Rama nënvizon se, “dëshmia më mbresëlënëse në këtë aspekt, mbetet Koncili i Arbrit, mbajtur më 1703 nën udhëheqjen e shpirtërore të Klementit XI në Lezhë”.
“Mirënjohje e respekt për dëshmorët e dëshmitarët e yllit të besimit katolik përgjatë historisë së dhimbshme të fesë në Shqipëri, në këtë përvjetor të lindjes së papës shqiptar. Të paharrueshëm”, përfundon Kryeministri Rama. atsh / KultPlus.com
Komitetit për përzgjedhjen e projektit për kompleksin “Adem Jashari”, në Prekaz, i cili është themeluar dje nga qeveria e Kosovës, sot ka mbajtur takimin e parë ku u tha se do të veprojnë shpejt, pasi ky kompleks është në rrezik dhe kërkohet me urgjencë të ndodhë një konservim.
Pas takimit të këtij komiteti, zëvendëskryeministri Besnik Tahiri tha se ndodhi mbledhja konstituive, ku rishikuan dinamikat që kanë ndodhur.
“Vendosëm që deri të hënën pasdite të na jepet një opinion ligjor për ecjen tutje në veçanti duke e ditur se sa në rrezik është kompleksi, pasi që kërkon me urgjencë të ndodhë një konservim. Të martën do të mbahet mbledhja e dytë e këtij komiteti që në bazë të rekomandimit të marrë vendim dhe të rekomandojë të qeveria për procedurën shtesë të punës që lidhet me veprimin dhe buxhetimin, pastaj të mërkurën kur mbahet mbledhja e qeverisë, qeveria të vendos për këtë projekt me prioritet”.
Kryetari i komunës së Skenderajt, Bekim Jashari tha se janë dakorduar të vazhdojnë pasi të marrin një opinion ligjor.
“Po shpresoj që idetë apo vendimet që dalin nga ky komitet ministror të gjejnë përkrahjen në qeveri që me një fjalë të realizohen edhe në praktikë siç kanë qenë në teori, gjithmonë kanë qenë, asnjë herë asnjë lider, asnjë qeveri që nga paslufta nuk ka thënë që nuk ka para për kompleksin memorial Adem Jashari, por që realisht praktika tash veç po fillon për projektin dhe procedurat për konservimin e kullave”.
Tahiri tha se në qeverinë Haradinaj, kryetar i komitetit ka qenë Limaj ku kanë ndodhur disa vendime.
Kurse, në momentin kur është dashur të ecin tutje, Haradinaj ka dhënë dorëheqje.
Ndërsa, në Qeverinë Kurti nuk është themeluar ky komitet. Klan Kosova / KultPlus.com
Shumë prej nesh nuk e kanë guximin të ju tregojnë fëmijëve të tyre për të vërtetën e hidhur, sëmundjen e kancerit. Marrëdhënia nënë me vajzë, është e veçantë dhe më ndryshe, e mbushur me dashuri, e formësuar me emocione dhe vlera të cilat nuk jemi në gjendje as t’i përshkruajmë. Kur këto lidhje kalojnë përmes fazave dhe ngjarjeve të ndryshme atëherë edhe dashuria merr forma të ndryshme.
Nënat janë shembulli i parë dhe më i madh për vajzat gjatë fëmijërisë, por edhe gjatë gjithë jetës. Unë i kisha mësuar vajzat t’ua them gjithmonë të vërtetën. Gjëja më e vështirë gjatë gjithë jetës sime ishte kumtimi i sëmundjes së kancerit tek vajzat e mija. Ndoshta më mirë që janë në moshë më të vogël, kjo do të thotë që kanë njohuri më pak rreth sëmundjes. Gjithmonë kisha qenë e sinqertë me vajzat , vendosa të jem edhe kësaj radhe U tregova për sëmundjen e kancerit . Dhe çuditërisht nuk e pritën me frikë, sepse mënyra e komunikimit tim me vajzat dhe anasjelltas është shumë e hapur dhe e besueshme. I kisha ngritur gjithmonë lart duke i lavdëruar, sepse lavdërimi vërteton sjelljet që dëshiron ti ketë vajza, ndërsa kritika në mënyrë të duhur eliminon ato të padëshirueshmet. Mami po ndryshon…
Vajzat shpejt e kuptuan se mami i tyre po ndryshon. Rënia e flokëve ishte pjesa më e vështirë për to. Për vajzën, e cila ishte mësuar gjithmonë ta shohë nënën të rregulluar dhe të grymosur, është shumë e rëndë ta shoh pa flokë fare. Në fillim mendova ta fsheh, por duke u menduar më mirë, si mund të fshihet një gjë prej dikujt që rri 24 orë bashkë me të?! – E pa mundur. Dhe mënyra si ju tregova ishte kjo: Terapia që unë e kam marrë ia ka prishur flokët mamit dhe mjeku ka thënë që nëse unë i heq të gjitha do të më dalin shumë më të mira, ju e dini që bukuria e njeriut nuk varet nga jashtë por nga brenda.
U pajtuan! U pajtuan dhe u mësuan, madje më dhanë kurajo me fjalët më të bukura që mund të ekzistojnë: -Mami, ti je më e bukura në botë edhe pse je pa flokë! -Mami, ti je gruaja më e fortë në botë! -Mami, ti je shembull për të gjitha gratë që kanë kancer! E si të mos jem e fortë në luftën time kundër kancerit, kur kam pranë tri dashuri, tri princesha, tri jetë për t’u qëndruar pranë dhe të jem mbështetja e tyre në rrugët e gjata të jetës me plot sfida. Falënderoj Zotin që më bekoi me Deborën, Ardorën dhe Arjën!. / familjadheshendeti/ KultPlus.com
Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovës ka dhënë një porosi rreth procesit të zgjedhjeve që po mbahen në Universitetin e Prishtinës.
Në reagim thuhet që zgjedhjet në UP, duhet të mbahen larg politikës.
“Zgjedhjet e ardhshme në Universitetin e Prishtinës duhet të mbesin të pandikuara nga politika. Lidershipi i ri i këtij institucioni vital publik duhet të zgjedhet në bazë të meritës profesionale dhe akademike”.
Disa hulumtime rreth koronavirusit janë duke u përqendruar edhe në faktorët që i nxisin njerëzit të sillen në përputhje me masat emergjente të shëndetit publik.
Frika nga ndëshkimi i ashpër është një motiv i fuqishëm për t’iu bindur urdhrave në shtetet autoritare.
Por, hulumtimet e fundit sugjerojnë se çështja është më e ndërlikuar në vendet, ku liritë civile dhe të drejtat e njeriut janë pjesë thelbësore e strukturës së shoqërisë.
Kufizimet e detyrueshme kundrejt kufizimeve vullnetare
Kur Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) e ka shpallur sëmundjen që e shkakton coronavirusi, COVID-19, “emergjencë të shëndetit publik me përmasa ndërkombëtare” në janar, drejtori i përgjithshëm i OBSH-së, Tedros Adhanom Ghebreyesus, i ka vlerësuar përpjekjet e Qeverisë kineze për të kontrolluar sëmundjen, “përkundër ndikimit të rëndë social dhe ekonomik” të masave të saj kufizuese.
Megjithatë, kritikët në Perëndim kanë pyetur nëse masat e rrepta të Kinës janë të realizueshme në vendet ku frika dhe ndëshkimi nuk i bindin njerëzit.
“Asnjë vend tjetër, perëndimor ose tjetër, nuk mund ose nuk duhet të përpiqet t’i përsërisë veprimet e Kinës”, ka thënë Thomas Bollyky, drejtor i Programit të Shëndetit Global në Këshillin për Marrëdhëniet e Jashtme, në mes të marsit.
Bollyky ka kritikuar “mosrespektimin e lirive civile dhe të të drejtave të njeriut”, të demonstruar nga “karantina dhe aktivitetet censuruese të Kinës”.
Disa ditë pas vërejtjeve të Bollykyt, OBSH-ja e ka shpallur COVID-19 pandemi globale dhe qeveritë në mbarë botën kanë filluar të zbatojnë një sërë kufizimesh, për të frenuar coronavirusin.
Irani dhe Italia kanë qenë ndër vendet e para që kanë vendosur masa të detyrueshme izolimi.
Të tjerat kanë pasuar shpejt ose kanë urdhëruar izolime të pjesshme, të kombinuara me udhëzime vullnetare për dezinfektim, distancim fizik dhe veshje të maskave.
Qeveria e Shteteve të Bashkuara ka dhënë disa rekomandime të përgjithshme për sjellje gjatë pandemisë, ndërsa zyrtarët shtetërorë dhe lokalë kanë pasur të drejtë të vendosin për izolimin ose veshjen e maskave.
Këto vendime janë bërë shpejt politike në SHBA dhe debati për to është ndarë përgjatë vijave partiake.
Në Suedi, ku ka një nivel të lartë të besimit në autoritetet publike, shumica e njerëzve janë lejuar të vazhdojnë rutinën e përditshme, pa u përballur me karantinë, mbyllje biznesesh ose detyrimin për të veshur maska mbrojtëse.
Ministrja e Shëndetësisë e Suedisë, Lena Hallengren, i ka thënë Radios Evropa e Lirë në muajin prill se modeli i Suedisë bazohet në “besimin” se individët “do të marrin përgjegjësi personale” dhe do t’iu binden rekomandimeve vullnetare.
Një studim i udhëhequr nga Alexander Chudik, këshilltar i politikave ekonomike dhe analist në Bankën e Rezervave Federale në Dallas, ka zbuluar se distancimi social vullnetar është më pak efektiv se politikat e miratuara nga qeveritë.
Chudik ka thënë se rezultati është “çuditërisht i ndryshëm” kur urdhrat e qëndrimit në shtëpi janë të detyrueshëm dhe jo rekomandime që i lejojnë individët të zgjedhin vetë shkallën e vetizolimit.
Nga të dhënat që kanë mbledhur në shumë vende, ekonomistët e sjelljes, Paola Giuliano (UCLA) dhe Imran Rasul (Kolegji Universitar në Londër), kanë thënë në një shkrim të publikuar më 18 qershor, se është e rëndësishme për politikëbërësit që “të dinë se çfarë i bën individët t’i respektojnë në mënyrë efektive” masat, si: distancimi shoqëror ose veshja e maskave në vendet e mbyllura publike.
“Fuqia e strukturës sociale të shoqërisë, por edhe shkalla e besimit në institucione janë elemente thelbësore në përcaktimin e sjelljes së individëve”, kanë thënë ata.
Së voni, ekspertët e shëndetit në Evropë kanë paralajmëruar se ndjenja kolektive e lodhjes po bën që shumë njerëz që u janë bindur rregullave, të kthehen te zakonet parapandemike – siç është përshëndetja me njëri-tjetrin me një puthje në faqe ose me shtrëngim duarsh.
Sipas tyre, evropianët, në përgjithësi, u janë bindur izolimeve, distancimit shoqëror dhe veshjes së maskave, pavarësisht ndryshimit të vazhdueshëm të rregullave dhe udhëzimeve.
Por, sipas ekspertëve, lodhja nga maskat është e dukshme, pavarësisht nëse rregullat për maska janë të detyrueshme ose jo.
Isabella Annesi-Maesano, epidemiologe në Institutin e Francës për Shëndetësi dhe Kërkime Mjekësore, i ka thënë gazetës Wall Street Journal më 21 korrik se “njerëzit kanë vuajtur dhe kjo shihet”.
“Kapitali shoqëror”
Termi “kapitali shoqëror” është përdorur nga ekonomistët për më shumë se një shekull. Idetë pas tij datojnë edhe më herët.
Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim, me seli në Paris, e përkufizon “kapitalin shoqëror” si “rrjet me norma, vlera dhe mirëkuptime të përbashkëta, që e lehtësojnë bashkëpunimin brenda ose ndërmjet grupeve” të njerëzve.
Studiuesit e kësaj organizate thonë se kapitali shoqëror ndikohet nga marrëdhëniet personale dhe rrjetet sociale, si dhe nga angazhimi qytetar.
Ekonomistët dhe sociologët thonë se “besimi dhe normat bashkëpunuese” ndikojnë po ashtu në kapitalin shoqëror.
“Sociologët nganjëherë flasin për norma si rregulla të pashprehura dhe kryesisht të padiskutueshme të shoqërisë. Vlerat – si respektimi i sigurisë së njerëzve – janë një element kryesor në secilin grup shoqëror”, ka vlerësuar në një raport Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim.
“Së bashku, këto rrjete dhe mirëkuptime krijojnë besim dhe kështu u mundësojnë njerëzve të punojnë së bashku”, ka thënë ajo.
Presioni social
Qendra Ndërkombëtare e Rritjes, një rrjet global i financuar nga Qeveria britanike, thotë se izolimet nga coronavirusi në disa vende i kanë ndryshuar normat sociale në mënyra të tilla që e inkurajojnë bindjen.
“Adoptimi i një norme shoqërore mbi një tjetër varet kryesisht nga lidershipi i fortë, që thur një narrativë, pas së cilës mund të bashkohen komunitetet”, kanë thënë studiuesit nga Qendra Ndërkombëtare e Rritjes, Oliver Harman dhe Victoria Delbridge.
“Udhëheqja e fortë, me një narrativë të qëndrueshme, gjithashtu mund t’i bashkojë komunitetet në adoptimin e një norme shoqërore mbi një tjetër dhe t’i nxisë qytetarët që të inkurajojnë vetë bindjen, duke zvogëluar nevojën për zbatim zyrtar nga autoritetet shtetërore”.
“Kjo, jo vetëm që do të nxisë një normë pozitive shoqërore, por do të bëjë që qytetarët ta kryejnë punën e zbatimit, gjithashtu përmes presionit ndaj të tjerëve. Në disa raste, ky presion shoqëror është më efektiv sesa dënimi zyrtar”, kanë thënë Harman dhe Delbridge.
Qëndrimet politike
Hulumtimet e fundit tregojnë se ndikimi i qëndrimeve politike në të bindurit ndaj kufizimeve të shëndetit publik është veçanërisht i fuqishëm në Shtetet e Bashkuara, por është i rëndësishëm në vendet e tjera.
“Dëshmitë nga vende të ndryshme tregojnë se bindjet politike, së bashku me dallimet në konsumin e mediave, kanë implikime të rëndësishme në perceptimin e rrezikut dhe bindjen ndaj distancimit shoqëror”, kanë thënë Giuliano dhe Rasul.
Hulumtimi i Chudikut sugjeron se “besueshmëria e perceptuar e një zyrtari publik që lëshon një urdhër për distancimin shoqëror, është një ndikim i rëndësishëm” nëse njerëzit pajtohen.
Chudik ka thënë se të dhënat nga studimi i tij janë “në përputhje me idenë se republikanët ndjekin kryesisht këshillat e presidentit [të SHBA-së, Donald] Trump, përballë çdo zyrtari shtetëror”, përfshirë republikanët lokalë.
“Pandemia e koronavirusit – si shumë tema të tjera – është bërë një çështje partiake në Shtetet e Bashkuara, duke i bërë bindjet politike faktorë të mundshëm që ndikojnë në pajtueshmërinë me distancën sociale”, ka thënë Chudik.
“Rezultatet tona sugjerojnë se polarizimi politik është pengesa kryesore në rrugën drejt respektimit të plotë të masave të distancimit shoqëror”, ka thënë ai.
Faktori i besimit
Edhe para pandemisë COVID-19, një gamë e gjerë hulumtimesh kanë treguar se besimi i individëve në qeveri dhe institucione ndikon në gatishmërinë e tyre për t’u pajtuar me masat emergjente të shëndetit publik.
Kjo, nga ana tjetër, ka ndikim të rëndësishëm në përhapjen e sëmundjeve.
“Life with Corona” (Jeta me koronën), një punim i publikuar në qershor nga Instituti Botëror i Kombeve të Bashkuara për Kërkime të Ekonomisë së Zhvillimit, analizon se si ” besimi lidhet me përvojat individuale të pandemisë”.
Studiuesit kanë zbuluar se “besimi institucional” nuk ndikon vetëm në bindjen ndaj izolimit, distancimit shoqëror dhe rregullave për maska.
Bazuar në një studim global, ata po ashtu kanë thënë se përvoja personale me COVID-19 gjithashtu ndikon në nivelet e besimit.
“Ata që kanë pasur kontakte me njerëz të sëmurë dhe ata që janë të papunë kanë besim më të ulët te njerëzit, institucionet dhe në përgjithësi”, kanë thënë studiuesit. /rel/ KultPlus.com
Sot, pas një pritjeje të gjatë, së bashku me kryetarin e Komunës së Prizrenit, Mytaher Haskuka, aktorët rezidentë të Teatrit të Prizrenit “Bekim Fehmiu” nënshkruan kontratat dyvjeçare me mundësi vazhdimi.
Nënshkrimi i kontratave erdhi pas një konkursi publik, i cili u hap menjëherë pas miratimit të Ligjit për Teatrot, duke i dhënë kështu fund problemit shumëvjeçar të financimit.
Drejtori i Teatrit, Fetah Paçarizi, u shpreh se ky është një hap shumë i rëndësishëm për teatrin e qytetit dhe se do të kontribuojë që aktorët të kenë më shumë vullnet gjatë punës së tyre dhe të sjellin çmime nga festivale të ndryshme tek qyteti ynë. / KultPlus.com
Në hyrje të Kuvendit të Kosovës kanë zënë vend punime të ndryshme dore, të shoqëruara me “lot” e dhimbje të vet grave të mbijetuara të dhunës seksuale gjatë luftës së vitit 1999.
“Këndi i kurajos”, kështu është emërtuar këndi ku janë vendosur punimet e grave punëtore, të cilët sot e më shumë se 20 vjet po kërkojnë drejtësi.
Kryeparlamentarja Vjosa Osmani ka premtuar që do të jenë zë i 20 mijë viktimave të torturës nga agresori serb.
Ndërsa, drejtoresha e Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës, Feride Rushiti tha se ky vend do të jetë inkurajues për gratë që sot e 20 vjet nuk po gëzojnë tërësisht lirinë.
Deputetja e AAK-së Donika Kadaj-Bujupi tha se institucionet publike duhet të jenë vendi ku kujtohet e kaluara. / KultPlus.com
‘Galaktika e Andromedës’, filmi debutues nga More Raça dhe ‘Exil’ nga Visar Morina do të jenë pjesë e kategorisë kryesore në edicionin e sivjetëm të Festivalit të Sarajevës që do të mbahet nga data 14 deri më 21 gusht.
Më rastin e publikimit të programit të Festivalit të Sarajevës, Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Znj. Vlora Dumoshi i uroi regjisorët dhe ekipet e realizuese përmes një videotelefonate të përbashkët.
“Më gëzoi lajmi që dy filmat ‘Galaktika e Andromedës’ nga More Raça dhe ‘Exil’ nga Visar Morina do të jenë pjesë e kategorisë kryesore të Festivalit të Filmit në Sarajevë. Uroj nga zemra dy regjisorët kosovarë dhe ekipet realizuese të të dy filmave për këtë arritje të rëndësishme për ta si regjisorë dhe për kulturën e Kosovës në përgjithësi. Pata nderin që si ministre e kulturës, rinisë dhe sportit të jem pjesë e premierës evropiane të filmit Exil në festivalin e madh të filmit Berlinale, në shkurt të këtij viti, dhe i gëzohem premierës rajonale të këtyre dy filmave që është hap tjetër i rëndësishëm për promovimin tonë kulturor.
Nga pozita e ministres dhe nga pozita ime personale gëzohem që filmat që ka financuar MKRS-ja përmes QKK-së, kanë arritur sukses në kinematografinë evropiane. MKRS-ja do të përkrahë gjithmonë iniciativa dhe projekte filmike që kanë kualitet të nivelit evropian, dhe me anë të të cilëve prezantojmë shtetin dhe kulturën tonë në arenën ndërkombëtare”, u shpreh ministrja Dumoshi. Duke u bazuar në rezultatet pozitive të filmave të autorëve vendas dhe atyre të bashkëprodhuara ministrja Dumoshi është koshiente që duhet të punohet në drejtim të rritjes së buxhetit dhe mbështetjes së sektorit të industrisë së filmit në Kosovë.
Kjo do të jetë premierë e rëndësishme për regjisoren e re More Raça. ‘Galaktika e Andromedës’ filmi im i parë i metrazhit te gjatë në festivalin prestigjoz prej më të mëdhenjëve në rajon Sarajevo Film Festival, lajm shumë i gëzueshëm për mua si autore dhe për ekipin e filmit. Uroj gjithë ekipin realizues për këtë sukses të madh” u shpreh regjisorja More Raça.
Përderisa ‘Exil’-i kishte premierën botërore në festivalin e madh të Sundance në SHBA, dhe atë evropiane në Berlinale në shkurt të këtij viti, kjo do të jetë premiera rajonale e filmit nga regjisori kosovar Visar Morina. Në filmin ‘Galaktika e Andromedës’ në rrolet kryesore luajnë: Sunaj Raça, Juli Emiri, Elda Jashari, Avni Dalipi, dhe Don Raça. Filmi me producent Sunaj Raçën është bashkëprodhim i Kosovës me Spanjën. Që të dy filmat janë financuar nga Qendra Kinematografike e Kosovës. / KultPlus.com
Stormzy, Dua Lipa, Laura Marling dhe Michael Kiwanuka janë ndër artistët më të spikatur që garojnë për çmimin “Mercury Prize” të vitit 2020, që është pa dyshim çmimi më prestigjioz në muzikën pop britanike.
Më shumë artistë femra janë të nominuara për këtë çmim sivjhet sesa në çdo vit tjetër, me pesë femra solo dhe tre grupe femrash ku në total numri i tyre shkon në 12 kandidate, shkruan DailyMail, transmeton KultPlus.
Për herë të parë e nominuar është një artiste shqiptare, e ajo është Dua Lipa, e cila është nominuar për albumin e saj të vlerësuar dhe të renditur në vendin e parë për javë me rresht në Mbretërinë e Bashkuar, “Future Nostalgia”.
Kjo është lista me albumet e nominuara për çmimin “Mercury Prize 2020”:
Anna Meredith – Fibs Charli XCX – How I’m Feeling Now Dua Lipa – Future Nostalgia Georgia – Seeking Thrills Kano – Hoodies All Summer Lanterns on the Lake – Spook the Herd Laura Marling – Song for Our Daughter Michael Kiwanuka – Kiwanuka Moses Boyd – Dark Matter Porridge Radio – Every Bad Sports Team – Deep Down Happy Stormzy – Heavy is the Head
“Mercury Prize”, i quajtur më parë Mercury Music Prize, është një çmim vjetor muzikor i dhënë për albumin më të mirë të publikuar në Mbretërinë e Bashkuar nga një artist britanik ose irlandez. / KultPlus.com
Më 23 korrik 2011, Amy Winehouse u gjet e vdekur në shtëpinë e saj në Londër, pasi kishte kaluar në mbidozë të përdorimit të alkoolit, dhe megjithëse në atë kohë vetëm 27 vjeç, ajo la pas një numër të madh të këngëve që mahnisin ende audiencën e sotme.
Amy Winehouse lindi në 14 Shtator 1983, në periferi të Southgate në Londër, Angli. Babai i saj, Mitch Winehouse, punonte si shofer taksie, ndërsa nëna Janis ishte e punësuar si farmaciste.
Që në fëmijëri Winehouse ishte e shoqëruar nga muzika, shumë nga xhaxhallarët e saj nga ana e nënës ishin muzikantë profesionistë të xhazit, dhe babai i saj këndoi si fëmijë me familjen e tij. Ndërkaq gjyshja nga ana e babait ishte kishte pasur një lidhje romantike me legjendën britanike të xhazit Ronnie Scott.
Winehouse u rrit duke dëgjuar një gamë të larmishme të muzikës, nga James Taylor deri te Sarah Vaughan. . Në moshën 10 vjeç, ajo ishte tërhequr të dëgjonte aktet amerikane R&B dhe hip-hop, duke përfshirë TLC dhe Salt-N-Pepa, gjithashtu ajo themeloi një grup amatorësh rap, të quajtur Sweet ‘n Sour.
Në moshën 12 vjeç, Winehouse u pranua në Shkollën prestigjioze Sylvia Young Theater, dhe një vit më vonë ajo mori kitaren e saj të parë. Por deri në moshën 16 vjeçare, ëinehouse u përjashtua për “mos aplikim të vetvetes” dhe për shpimin e hundës. Në të njëjtin vit, ajo pati debutimin e saj të parë kur një shok i shkollës dhe një mik i ngushtë i tij, këngëtari i popit Tyler James, kaloi kasetën e saj demografike në etiketën e tij, A&R, i cili po kërkonte një vokalist të xhazit. Mundësia e çoi atë në një marrëveshje me Island / Universal.
Ndër sukseset e para të këngëtares ishte publikimi i albumit “Frank” në vitin 2003, kurse në vitin 2006 theu rekordet e shitjeve me albumin “Black to Black”.
Në karrierën e saj të shkurtër Amy Winehouse, fitoi çmime të rëndësishme, duke përfshirë 5 çmime ‘Grammy’, për një natë, ndërsa albumi i saj ‘Rehab’, në vitin 2008, fitoi çmimin për ‘Albumin më të Mirë’. / KultPlus.com
Pavlo Paja Jovanoviç ishte një piktor serb me origjinë kroate, i cili njihet më së shumti për stilin realist.
Punimet e tij të para përfshijnë piktura me motive orientale të cilat ishin mjaf të arrira nga pikëpamja artistike. Ai është konsideruar si “orientalisti” më i madh serb.
Por për shqiptarët pikturat e Jovanoviçit thojnë shumë më tepër se një stil i artit pamor, pikturat e tij dëshmojnë traditat dhe folkun shqiptar të fund shek. XIX me gjithë krenarinë që e karakterizon atë. Gjatë periudhës së parë të krijimtarisë së tij u shqua me tablotë ku pasqyrohet jeta piktoreske në Shqipëri. Pas vitit 1893 filloi një seri kompozimesh të konceptuara në formë dekorative. Më vonë (1906) iu kushtua kryesisht gjinisë së portretit.
Jovanoviçi ka udhëtuar disa herë në vendin tonë. Në Shkodër ka qëndruar më shumë për t’u njohur me kostumet kombëtare, objektet e orendi me ornamentikë të pasur popullore.
Nisur nga kjo krijimtari e popullit e nga zakonet e vendit, ai realizoi disa tablo ku pasqyroi me besnikëri tipa dhe karaktere shqiptarësh.
Gjatë qëndrimit në Shkodër u miqësua me iktorin tonë të shquar të Rilindjes Kombëtare, Kolë Idromenon. Dashuria për kulturën shqiptare dhe dëshira për t’i pasqyruar në art i lidhi ngushtë.
Thuhët se në një tablo të Jovanoviçit, Idromenoja ka pikturuar një figurë malësori me veshje kombëtare. Kjo është bërë me kërkesë të Jovanoviçit, në shenjë respekti për kolegun shqiptar.
Kolë Idromenoja piktor i shquar shkodran, ishte mik i Jovanoviç.
Mendohet se Jovanoviçi ka bërë 8 tablo me temë shqiptare. Më të njohurat janë: “Vallja e shpatave”, “Këngë për Skënderbeun”, “Mësimi i shpatës”, “Përgatitja e nuses shqiptare”, “Tregim nga Kosova”, “Vajza me çifteli”, “Lufta e gjelave”.
Veprat origjinale me temë shqiptare të Jovanoviçit ruhen në muzetë dhe galeritë e Londrës, Vjenës dhe Beogradit.
Pikturat e mëposhtme të Jovanoviçit e paraqesin shqiptarin krenar deri në mendjemadhësi.
(Referencat marrë nga libri “Arti në Ballkan”, A. Kosta) / KultPlus.com
Libri “Bektashinjtë shqiptarë, historia dhe kultura e një rendi dervishësh në Ballkan” nga shkrimtari Roberl Elsie, së shpejti vjen dhe në gjuhën shqipe, ka njoftuar kështu Shtëpia Botuese ‘Artini’, përcjell KultPlus.
Ky vëllim i kushtohet rendit të dervishëve bektashianë në Shqipëri dhe rolit të tij në historinë shqiptare. Merret vetëm përciptazi me bektashinjtë e Turqisë dhe gjetkë, për të cilët tashmë është shkruar shumë, edhe pse kryesisht në turqisht.
Libri është i ndarë në katër seksione themelore: Seksioni i parë është përmbledhje e historisë dhe e kulturës së bektashinjve shqiptarë, që shërben si hyrje në lëndën, për të cilën shpresohet të jetë mjaftueshëm e përgjithshme për lexuesin mesatar, por që të përmbajë po ashtu detaje të mjaftueshme për të përmbushur edhe kërkesat e lexuesit ‘jo mesatar’. Ky pasohet nga një seksion më i gjatë që paraqet një larmi shkrimesh mbi bektashinjtë shqiptarë nga udhëtarët e hershëm dhe studiuesit e shquar. Këtu janë të përfshirë shumë artikuj shumë të rëndësishëm që u qasen studimeve për bektashinjtë nga këndvështrime të ndryshme. Seksioni i tretë ofron një katalog të gjerë të teqeve (manastireve) kryesore dhe tyrbeve (faltoreve) të bektashinjve shqiptarë, të dhëna në mënyrë alfabetike sipas emrit të vendit, me informacione historike për origjinën, zhvillimin dhe rëndësinë, aty ku është e mundur. Katalogu nuk është aspak shterues pasi ka shumë faltore të vogla dhe teqe që nuk janë përfshirë këtu për shkak të mungesës së informacionit rreth tyre. Lexuesi do të hetojë se për disa teqe në këtë katalog, lënda është relativisht gjithëpërfshirëse, ndërsa për shumë të tjera ka boshllëqe. E tillë është gjendja e studimeve bektashiane për momentin. Seksioni i katërt i këtij libri është një katalog i figurave më të shquara historike dhe legjendare të bektashinjve shqiptarë. Përsëri, të dhënat biografike për disa nga këto figura është i paktë, por ne kemi dhënë këtu atë që mund të mblidhet. Korpusi kryesor i librit është rrumbullakuar me një fjalor të termave dhe një bibliografi për t’ia mundësuar lexuesit të interesuar që të ndjekë studime të mëtutjeshme në këtë fushë, nëse ai apo ajo dëshiron. / KultPlus.com
Këngëtarja shqiptare, Erza Muqolli ka njoftuar se ka anuluar turneun, të cilin do ta mbante në vjeshtën e këtij viti, shkruan KultPlus.
Nëpërmjet një postimi në Facebook, Muqolli ka shkruar se turneu që do t’i bënte bashkë shumë njerëz, këngëtaren dhe fansat e saj është anuluar për shkak të rrethanave të krijuara nga pandemia COVID-19.
“Më vjen keq të ju njoftoj se turneun që na u desh t’a shtynim për vjeshtën e këtij viti, tashmë e kemi anuluar. Turneun që do të bënte bashkë shumë njerëz (ju dhe ne), si pasojë e zhvillimeve të fundit të pandemisë COVID-19, jemi detyruar të anulojmë të gjitha koncertet”, ka shkruar Muqolli.
Muqolli në korrikun e vitit të kaluar në kuadër të eventit “Ta zbardhi ftyrën” organizuar nga KultPlus kishte mbajtur koncert edhe në Kosovë, kurse në mars kishte bërë edhe hapjen e Muajit të Frankofonisë. / KultPlus.com
Lumbardhi mirëpret solo koncertin e pianistit, kompozitorit dhe multi-instrumentalistit nga Shqipëria, Robert Bisha të titulluar ‘Home Neverland’.
Të shtunën, me 25 korrik 2020 nga ora 19:30, koncerti vjen në Kino Bahçe për një publik të kufizar prej 50 vetësh, konform masave për parandalimin e përhapjes së pandemisë dhe drejtpërdrejtë për të gjithë shikuesit përmes Kohavision. Të interesuarit për t’a përcjellur koncertin drejtpërdrejtë në Kino Bahçe do të njoftohen përmes mediave sociale të Lumbardhit për mënyrën e rezervimit të biletave.
Gjithashtu, të dielën me 26 korrik 2020 në orën 19:00 në Kino Bahçe, Robert Bisha do të ketë bisedë lidhur me përvojat e tj, marrëdhënien e tij me instrumentin si dhe bashkëpunimet e tij muzikore.
Pianisti nga Shkodra i bazuar në Itali, me prirje drejt improvizimit dhe kërkimit dhe me përqëndrim në komponimet bashkëkohore, ka zhvilluar seminare për folklorin shqiptar, mesdhetar dhe Lindjen e Mesme si dhe seminare mbi teknikat e improvizimit. Ai ka bërë punë të gjërë në transkriptimet e folklorit Ballkanik, veçanërisht përdorimin e shkallëve pentatonike, intervalet e Shqipërisë së Jugut dhe ndikimin e epokës bizantine dhe osmane në këngët epike të veriut të Shqipërisë, muzikën rebetiko, çame dhe arvanitase.
Paralelisht me seminaret dhe studimet e tij, ai drejton punëtori të terapisë muzikore për fëmijë dhe të rritur. Ai komponon muzikë për dokumentarë, filma të metrazhit të gjatë dhe filma të shkurtër, duke përdorur gjuhën e muzikës popullore, xhazit dhe atë të muzikës bashkëkohore evropiane. Robert Bisha vazhdon karrierën koncertale me tri nga projektet e tij të kompozicioneve origjinale, projektin “Ritual Moods”; bashkëpunimin me korin popullor gjithëpërfshirës isofonik shqiptar si dhe grupin “Fanfara Tirana”. Ndër të tjera, ai ka interpretuar kompozimet e tij origjinale në Les Nuits de Fourviere në Lion me kantautorin special të Italisë Vinicio Capossela.
Për ta përshkruar ndjenjën që e reflekton muzika e tij, Robert Bisha shkruan: “Udhëtimet e vetmuara, dëgjimi i këngëve të shteteve dhe takimet miqësore kanë ndikuar që ta kem gjithnjë e më shumë ndjenjën se atdheu i secilit njeri është fryma e tij, këngët që ai sjell me vete. Çdo veri është gjithashtu një jug. Për t’u zhdukur dhe më pas për të rigjetur veten në kujtime të lashta dhe në takime përtej kohës.” / KultPlus.com
“Brenda Universit Tim” është libri i parë i shkrimtares 14 vjeçare nga Gjakova, Olsa Domi. Libri shpalosë evolucionin personal të autores në një periudhë kohore prej një viti, duke trajtuar tema të ndryshme, si jeta, perspektiva, pozitiviteti, perfeksioni dhe paragjykimet, që shfaqen në trajtën e trupave qiellorë të universit në të cilin jeton vetë ajo, shkruan KultPlus.
Në një intervistë për KultPlus, Domi ka shpjeguar fillesat e këtij libri si dhe ka folur për temat që trajtohen në të. Ajo ka deklaruar se ideja për botimin e këtij romani erdhi pas frymëzimit që kishte marrë nga leximi i librit “Të jetosh, të dashurohesh, të kuptohesh” nga autori Leo Buscaglia.
“Librin ‘Brenda Universit tim’ fillova ta shkruaj duke i ruajtur dhe renditur hartimet e mia me datat përkatëse në një folder. Në fillim kam synuar që folderi të jetë një arkivë e pasurisë sime letrare, por pas frymëzimit që morra nga libri “Të jetosh, të dashurohesh, të kuptohesh” nga autori Leo Buscaglia, si dhe me fitimin e vendit të dytë në garën Ndërkombëtare për Kreativitet Kulturor dhe Mendim Kritik, u inspirova që pse jo, kjo arkivë të shndërrohet në një libër”, është shprehur Domi.
Ajo më tutje tregon se një nga karakteristikat e këtij libri është fakti se është përdorur e njëjta fjalë për fillimin e shkrimit të hartimit të parë dhe të fundit.
“Një karakteristikë tjetër është se, hartimi i parë, si dhe hartimi i fundit, fillojnë me të njëjtën fjalë, “Wow”, deklaroi shkrimtarja.
Libri ‘Brenda Universit Tim’ në parathënien e tij përmban kritikat e mësuesve të shkrimtares. Domi ka shpalosur edhe arsyen se pse ka vendosur që këto kritika të jenë në parathënien e librit të saj.
“Vendosa që parathënia të përmbajë kritikat e disa mësuesve, sepse opinioni dhe roli i tyre në rrugëtimin tim kanë pasur inpakt të madh sa i përket motivimit për këtë pasion timin”, shprehet ajo.
Olsa Domi gjithashtu ka thënë se libri u dedikohet të gjithë lexuesve që dëshirojnë të zbulojnë universit e tyre unik. Ajo shpreson që ky libër të jetë një instrument inkurajimi që lexuesi të çmojë vlerën e të qenit i veçantë dhe vetvetja.
Shkrimtarja e re nga Gjakova ka shtuar se çfarëdo projekti që do të sjellë e ardhmja do të ketë lidhshmëri me shkencat. Sipas saj njëlloj sikur ka krijuar një korrelacion mes fizikës dhe astronomisë në librin e saj të parë, do të vazhdojë të mbajë një lidhshmëri të tillë me shkencat, e mbi të gjitha me astronominë. / KultPlus.com
Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit 1944÷1991 njoftoi sot se profesor Eqrem Çabej u ndoq për 28 vjet nga Sigurimi i Shtetit, deri ditën që mbylli sytë.
Për shkak të formimit dhe jetës më shumë se 30-vjeçare mes Europës e Shqipërisë, Çabej pozicionohej natyrshëm tek elita e vjetër, pa parti, e shkolluar jashtë, që vinte nga familjet e mëdha dhe që nuk mund të pranonte një regjim që më së pari, u merrte lirinë.
Të gjitha këto u bënë shkak që ai të cilësohej që në fillim prej regjimit, si element i rrezikshëm, me probleme ideologjike e politike.
Dosja formulare nr. 2383 e Eqrem Çabejt, që tregon përndjekjen ndaj tij nga viti 1952 deri më 1980, u arkivua disa muaj pas vdekjes, në janar të 1981, me vlerë historike. / KultPlus.com
Johan Georg von Han (1811-1869) lindi me 11 korrik 1811 në Frankfurt am Main. Ishte albanolog gjerman dhe diplomat në shërbim të Austrisë. Më 1847- 1850 ishte nënkonsull i Austrisë në Janinë për Shqipërinë e Poshtme, ku punoi për zotërimin dhe studimin e gjuhës shqipe.
Ndërmori një udhëtim të gjatë në krahinat perëndimore të Shqipërisë deri në Shkodër.
Botoi veprën: “Albanische Studien”, Vjenë 1854 (Studime shqiptare), në 3 vëllime që njihet një nga veprat kryesore. Në këtë vepër ai thekson se mjaft emra vendesh të viseve shqiptare ishin vazhdim i emërtimeve të dikurshme ilire.
Ai zbuloi fjalëformuese ilire që janë emrat e sotëm të shqipes. Arriti në përfundimin se shqipja është vazhduese e dretëpërdrejtë e ilirishtes.
Hani konstaton: “ Kufiri i sotëm i dy dialekteve të shqipes ndërmjet gegërishtes e toskërishtes kalon përgjatë përgjatë lumit të Shkumbinit, ashtu si ndahej në lashtësi Iliria me Epirin gjatë rrugës Egnatia.”
Vepra e dytë: “Reise durch die Gibite des Drin und Vardar”, 1867 (Udhëtime nëpër viset e Drinit e të Vardarit), si dhe “Studime për gojëdhënat, Përrallat greke e shqiptare” në 2 volume.
Konkluzionet e Hanit në fushën e gjuhësisë u mbështetën nga Demetrio Kamarda, filolog italian me origjinë shqiptare, nëpërmjet një gramatike që botoi në Livorno më 1864.
Në fushën e etnografisë konstatoi “Kanunin e Lekë Dukagjinit” në viset veriore dhe “Kanunin e Skënderbeut” në Mat e Dibër. Vëll. II e III i “Studimeve shqiptare” u kushton kryesisht çështjeve të gjuhës.
Shkroi më gjerë për prejardhjen e shqipes; për këtë ai shfrytëzoi edhe burimet antike greke që bënin fjalë për karakterin jo grek të ilirëve, epirotëve dhe maqedonasve.
Ai shfrytëzoi toponiminë dhe vërtetoi se mjaft emra vendesh shqiptare ishin emërtime të dikurshme ilire. Hani arriti në përfundimin se shqipja është vazhduese e njërit prej dialekteve të vjetra të ilirishtes dhe ishte i mendimit se ilirishtja është gjuhë pellazgjike.
Sipas tij ilirët ishin një nga degët themelore të popllsisë paleoballkanike që qëndronte më vete përballë grekëve të vjetër.
Ai ishte i vendosur për autoktoninë e shqiptarëve.
Gjatë studmeve të tij rreth Shqipërisë, ai shtronte pyetjen:
“Nëse populli i fuqishëm shqiptar që sot mbush tërë Epirin e Vjetër e të Ri, që nuk dinë sllavisht, si dhe një pjesë të Ilirisë në kuptimin e ngushtë, është pasardhës i ardhësve sllavë apo është pasardhës që u rrit natyrshëm dhe shpërtheu me forcë nga një bërthamë jetësore, e pashkatërrushme, e asaj popullsie të lashtë epiriote, që u robërua nga falangat dhe legjionet, që u spërkat nga elemente sllave, por që nuk u nënshtrua plotësisht.”
Rreth kësaj çështjeje mund të hedhë dritë të mjaftueshme vetëm historia e kontinentit ilirik dhe analiza filologjike e gjuhës shqipe, çështje të cilat qaseshin në veprën e tij.
Ai i dha një sfond gjuhësor shqipes nëpërmjet veprës së tij, “Albanische Studien”, ku në atë punim ka rreth 6000 fjalë dhe vetë fragmentet historike janë renditur dhe plotësuar me aq art, saqë, më në fund u zbuluan konturet e paqarta të historisë kombëtare të shqiptarëve, të cilat kishin munduar bashkohësit e tij albanologë.
Studime shqiptare
A janë autoktonë shqiptarët?
Shqipëria nuk ka një histori të pandërprerë. Si në botën e re dhe të vjetrën emri i këtij vendi del vetëm atëherë kur rrjedha e ngjarjeve në të lidhet ngushtë me të fqinjëve të saj; sapo pushon ose sapo vihet në dukje kjo lidhje, vendi futet prapë në errësirën e tij të lashtë e kështu ndosh që një histori e tërë e brendshme kufizohet vetëm në disa fragmente, që sillen rreth disa përsonaliteteve të shquara ose rreth një peme gjenealogjike (të prejardhjes) të disa dinastive të vogla.
Po kështu, historia na tregon se pas kohës në të cilën marrim rishtas njoftime për këtë vend, ai banohej nga një popull që nuk fliste sllavisht, por një gjuhë që quhet shqipe dhe shpejt ky popull u bë aq i fortë, saqë shpërtheu përtej kufijve të tij e gjatë shumë shekujve ndërmori shtegtime masive në të gjitha drejtimet.
Madje ka shumë të ngjarë që, po të mos ishte pushtimi që u vuri një pritë të fuqishme, këto shtegtime do të kishin vazhduar një kohë edhe më të gjatë.
Në kohën tonë ky popull kufizohet mprehtësisht me fqinjët e tij sllavë si në lindje dhe në veri dhe në mesin e vendit elementi sllav është zhdukur tërësisht; por, nga ana tjetër, në pjesën e mesme të këtij vendi u dynd një element tjetër i huaj, ardhësit sllavë.
Nga sa u tha këtu del se Shqipëria dikur, duhet të jetë ndodhur në të njëjtat rrethana lidhur me elementin sllav, si Greqia, dhe se për këtë arsye historianët e saj janë të detyruar të pranojnë një periudhë sllave.
Por, në qoftë se banorët e hershëm sllavë të Shqipërisë i kanë bërë vend aty një populli tjetër, të ndryshëm prej tyre, dhe tani ky popull është zotërues i vetëm e i padiskuueshëm i bërthamës së këtij vendi, atëherë lind një pyetje tjetër lidhur me kombësinë e këtij vendi.
Ç’ janë shqiptarët?
A rrjedhin ata nga banorët e lashtë të këtij vendi dhe koha sllave është vetëm një ndodhi në historinë e Shqipërisë, apo edhe ata si sllavë kanë ardhur në këtë vend në kohën historike dhe formojnë shtresën e tretë të popujve, e cila gjendet sot në truallin shqiptar dhe nuk lidhet me ndonjërën nga shtresat e mëposhtme.
Këta qeveriseshin nga prijës vendas, kurse linkestët gjendeshin nën sundimin e Arrabeut, që ishte nga fisi i bakiadeve.
Nga epiriotët, më në fund, ishin molosët, nën Pirron, birin e Akilit, që siç del, ishin thesaliotë. Të tjerët qeveriseshin nga prijës vendas. Herë njëri e herë tjetri, nga këto qytete të vogla arrinin të sundonin mbi të tjerët, derisa, më në fund, të gjithë ranë nën sundimin e maqedonasve, me përjashtim të një rripi të vogël tokë në bregdetin jonian.
Tani Linkestia, Pelagonia, Orestia dhe Elemia quheshin Maqedoni e Sipërme. Disa e quajnë Maqedoni edhe tërë vendin deri në Kërkyrë (Korfuz), duke u bazuar në faktin që prerja e flokëve, dialekti, veshja e të tjera ishin të ngjashme.
Të afërmit veriorë të këtyre pellazgëve, që banonin në Epir, Maqedoni dhe Iliri ruajtën gjuhën e tyre derisa erdhën bullgarët në Maqedoni dhe serbët në Iliri, dhe ajo që mbijetoi nga mbeturinat pellazge në ato vende kaloi edhe gjuhësisht tek adhësit. Shqipëria gjithashtu u mbishtresua nga serbët e bullgarët, por këtu elementi i popullit të lashtë ngadhënjeu mbi ardhësit dhe i asimiloi edhe gjuhësisht. Nga kjo pikëpamje shqiptarët e meritojnë emrin pellazgë të rinj, të paktën po aq sa edhe grekët e rinj emrin e tyre dhe kjo nuk është e vogël si dëshmi për drejtësinë e asaj që emri i lashtë i shqiptarëve u ruajt në gjuhën e ndonjë populli të huaj.
Çifutët grekë, vllahë, turq dhe arabë që jetojnë në Levant i quajnë shqiptarët peleshtim domethënë pellazgoi dhe gjermanisht Filister. (Johaness Georg von Hahn)
Shumë vjet pasi kishte botuar Albanische Studien, Hani bëri një udhëtim nëpër Shqipëri të Veriut, të cilën e përshkroi në një vepër të veçantë.
Në faqen 13 të kësaj vepre thotë:
“…edhe sot e gjithë ditën, krejt fushën që shtrihet në breg të detit, midis grykës së Matit e të Erzenit bashkë me luginën e Tiranës që shtrihet në lindje të saj vendasit e quajnë, Arbën; në këtë krahinë jo vetëm ka një katund që mban këtë emër, po këtu gjenden edhe tri qytete të vjetra: Ishtmi, Preza dhe Ndërrenja dhe Tirana, e cila është ndërtuar pas vdekjes së Skënderbeut dhe konsiderohet si kryevendi i sotëm i Arbënit.
Në këtë fushë ka, përveç këtyre, 22 katundeve me popullsi të përzier, dhe nja aq me popullsi muhamedane, dhe me to shkon dhe Kep Rodoni bashkë me gërmadhat e kullës së Skënderbeut.”
Në faqen 15 ai shton: “Gjithë fusha e arqipeshkvisë së Durrësit quhet Arbëni.”
Më 1854 Johan Georg fon Hani, dijetari që shikohet me të drejtë si babai i albanistikës, tezën e tij rreth burimit ilir të shqiptarëve e të shqipes e zgjeroi me anën e një vështrimi edhe të situatës etnografike të Ballkanit të vjetër.
Në lidhje me atë ai në kryeveprën e tij shkruan Albanesische Studie formuloi këto teza:
1. Epiriotët e maqedonasit edhe në kohën e Strabonitt ishin jogrekë, ose barbarë. 2. Epiriotët, maqedonasit e ilirët janë farefis në mes tyre. 3. Ka shumë shenja që epiriotët e maqedonasit përbënin thelbin e fisit tireni-pellazgjik, skajet më të tutjeme të të cilit në Itali e në Traki hyjnë brenda në histori. 4. Ilirishja e vjetër është gjuhë pellazgjike në një kuptim më të gjerë.
Me këto teza Hani, tek ilirët si të parët e shqiptarëve, përfshsin dhe epiriotët e maqedonët, e të gjithë këta popuj i bën të ardhur prej pellazgëve.
Teoria e tij si tërësi, me gjendjen e sotme të kërkimeve arkeologjike e gjuhësore, në disa anë del e drejtë, në disa përgjithësime që bën nuk mund të qëndrojë, po në analizë të fundit përmban një thelb pjellor e të vërtetë.
Vlerësimi i Eqerem Çabejt për Babain e Albanologjisë:
“Hani vlerësohet si themeluesi i albanologjisë në kuptimin e vërtetë shkencor të kësaj fjale. Ai është i pari që u mor tërësisht me studime shqiptare, që nuk i trajtoi studimet për shqipen dhe për Shqipërinë në mënyrë anënsore, duke u nisur nga fusha të tjera studimore. Por ai iu kushtua drejtëpërdrejtë ghuhës shqipe dhe Shqipërisë, historisë së saj dhe lashtësisë së saj në një mënyrë të përqëndruar në këto objekte. Askush më përpara nuk e kishte bërë në këtë mënyrë.” / KultPlus.com
Veshjet popullore janë padyshim një pasuri e madhe e kombit shqiptar. Një ndër veshjet më elegante, e përgatitur nga mjeshtra beratas është edhe “Sako”, ku ndihej ende jehona e luksit bizantin.
Veshje që tregonte shijen, sqimën e finesën e grave të aristokracisë beratase e gjetkë e që dallohej në gjithë Shqipërinë e Jugut.
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti, publikoi disa fotografi nga kjo veshje, ndërsa bëri të ditur se dy të tilla gjenden në fondin e Muzeut Etnografik dhe i përkasin mesit të dytë të shek. XIX.
Sako pa mëngë është e gjatë deri poshtë pulpës, pas trupit në pjesën e sipërme, supe shumë të ngushtë, veref në pjesën e poshtme dhe më e gjatë nga prapa, duke krijuar idenë e një veshjeje të rëndë.
Janë përgatitur me material cohë e zezë e importuar, të qëndisur me tërtil ari e fill mëndafshi dhe gjashtë rreshta gajtanësh në të gjitha anët e saj, duke krijuar një jakë gati mbretërore.
Qëndisjet janë shumë te thjeshta: vijëzime, gjarpërime, dredhëza e lule katërpetalesh në pjesën e përparme, qoshet fundore e në shpinë.
Sako pa mëngë vishej me linjë mëndafshi (byrynxhyk) deri në fund të këmbëve që me kalimin e kohës u shkurtua, me mëngët e gjera të qëndisur me ar e temina në ekstremitete, jeleku i shkurtër të qëndisur me ar, ndërsa mesi zbukurohej nga brez argjendi me pafta e gurë të çmuar. / KultPlus.com
Manastiri i Deçanit ndodhet rrëzë Bjeshkëve të Nemuna, në periferi të qytetit të Deçanit. Në fillimet e Grykës së Deçanit, nëpër të cilën rrjedh lumi i Bistricës, manastiri rrethohet nga pyje gështenjash e pishash, që kufizohen nga kreshpat e larta e të zhveshura të Bjeshkëve të Nemuna. Resorti historiko-turistik i këtij manastiri shtrihet ndërmjet Gjakovës dhe Pejës, dy nga qytetet më të njohura të Kosovës.
Kisha e Manastirit të Deçanit është ndërtuar në vitet 1327-1335 nga mbretërit nemanjidë, Stefani dhe Dushani, babai Stefan Uroshi III Deçani dhe i biri. Kjo kishë është realizim arkitektonik romaniko-gotik të shkollës dalmato-arbërore e bregut dalmat. Në arkitraun e portalit jugor të kishës lexohet mbishkrimi i arkitektit arbnor dom Vita Çuçi Françeskani. Dom Vita Çuçi ishte kryemurg i Kishës së Shën Mërisë në Kotorr, funksion që dhe në këto anë e kryenin përgjithësisht priftërinjtë arbërorë. Në ditët tona është ruajtur burimi se dom Vita me 18 shqiptarë gurgdhendës ndërtoi Kishën e Manastirit të Deçanit.
Thuhet se për projektimin e kishës së Deçanit, autori dom fra Vita është influencuar nga tipologjia e Kishës së Shën Serxhite Bakut, në fshatin Shirgj në lumin Buna në Shkodër, e cila është realizuar nga abati Pjetër Doka nga Shkodra. Në ato kohë, në Dalmaci ishin të njohura atelietë e skulptorëve dhe gurëskalitësve arbërorë në Ulqin, Tivar, Kotorr, Zarë e Split. Një skulptor i njohur ishte Miho Tivarasi, autor i punimeve në Kuvendin Françeskan në Raguzë (Dubrovnik), i cili mendohet se ka lënë gjurmë edhe në Kishën e Deçanit. Veç Deçanit, motivet e tij të ngjashme hasen edhe dhe në Raguzë e në Katedralen e Novobërdës. Veç burimeve nga arkiva e Raguzës, edhe mjaft studiues të huaj shprehen për origjinën arbërore të Miho Tivarasit. Manastiri i Deçanit, e larta, u ndërtua si vepër përshpirteshe e Stefan Uroshit III Deçanski.
Në këtë kompleks religjioz, kisha përfaqëson objektin kryesor të tij. Në fillim u ngritën muret rrethues të manastirit, një lloj fortifikimi i kompleksit, i pajisur dhe me kullat tipike mbrojtëse. Vijuan ngrehinat me ambientet e banimit të monarkëve, si dhe trapezaria dhe spitali, i cili funksionoi gjatë gjithë mesjetës. Tërësia e Manastirit të Deçanit përbëhet nga tri njësi funksionale. Kisha, është një vepër mbresëlënëse arkitekture dhe arti. Trapezaria është në anën veriore dhe ndërtimet dykatëshe rreth kishës në qendër ku ndodheshin ambientet e banimit të priftërinjve. Në ballin e konakëve, çardakët transparentë përbënin hapësira relaksi dhe ndërlidhje ndërmjet dhomave.
Fra Vita e realizoi këtë vepër të spikatur arti me shpirtin e arkitekturës perëndimore romano-gotike. Realizimi arkitektonik, teknika fine e mureve dhe pilastrave, skalitjet e portaleve, plastika e dritareve, si dhe pasuria dhe larmia e elementëve të ndryshëm në interier si afresket, ikonostasi, shandanët etj., e vlerësojnë Kishën e Manastirit si një vepër nga më të respektuarat në gjininë e saj.
Nga pikëpamja teknike, kisha qëndron mjaft solide, duke i rezistuar mjaft mirë një periudhe të gjatë pothuaj shtatë shekullore. Për vlerat e veçanta që Manastiri i Deçanit mbart mbi vete si kompleks historiko-religjioz, si vepër arti dhe arkitektonike dhe për vlerat ambientale-natyrore, në vitin 2004 është shpallur Pasuri e Kulturës Botërore, e mbarë njerëzimit, nga ana e UNESKO-s. Ndërtesa më e rëndësishme e manastirit, pas kishës, është trapezaria, mensa ku shërbehej ushqimi për monarkët. Këtu para dhe pas ngrënies lexoheshin lutjet. Sipas burimeve, trapezaria është ndërtuar në një kohë me kishën gjatë shekullit XIV.
Trajta origjinale e saj u ruajt deri në fillimin e shekullit XV. Në atë kohë, ndërtesa ishte më e madhe dhe më e dekoruar artistikisht. Sipas gjurmëve teknike dhe burimeve dokumentare, ajo përfaqësonte një sallë të madhe me afreske me dysheme me pllaka guri të gdhendura dhe me tavolina mermeri. Më se 150 pjesëtarë të komunitetit të manastirit mund të shërbeheshin për drekë në 17 tavolina të mëdha prej mermeri. Për igumenin veçohet një tavolinë me kolltuk mermeri, në qendër të hapësirës absidale në sallën qendrore. Sipas burimeve, veç fratit katolik Vita dhe mjeshtërve të tij që ndërtuan kishën, Stefan Uroshi III për realizimin e objekteve të tjera, si fortifikimi, banesat etj. pat angazhuar një murator ekspert, protomjeshtrin Gjergji me vëllezërit Dobroslav dhe Nikolla, të cilët duhet të jenë dhe autorët e ndërtimit të trapezarisë në gjysmën e parë të shek. XIV. Gjatë shekujve, trapezaria ka pësuar ndryshime të mëdha, kryesisht për arsye të djegieve.
Ndërhyrjet më të mëdha ajo i ka pasur gjatë shekujve XVII–XVIII, kur u prekën muret e saj. Megjithë transformimet historike të detyruara, duhet shprehur se trapezaria në themel ka ruajtur siluetën e saj origjinale. Salla qendrore ka trajtën e një katërkëndëshi kënddrejtë me gjatësi 32.5 centimetra, gjerësi 10.5 centimetra dhe nga ana jugore mbyllet nga një abside gjysmërrethore. Pas zjarrit të shkaktuar në shekullin e kaluar, trapezaria u nda në tri lokale. Në pjesën lindore është salla e madhe ceremoniale, ndërsa nga perëndimi është përshtatur një ambient më i vogël mensë për monarkët.
Salla e madhe lindore e trapezarisë sot është kthyer në ambient muzeal për ekspozimin e ikonave dhe të objekteve të tjera të lëvizshme më përfaqësuese të manastirit si shandanë, kryqe, punime me gdhendje druri e guri etj. Deri më sot, për Manastirin e Deçanit dhe vlerat e tij është shkruar dhe botuar shumë si në aspektin shkencor, edhe në atë të turizmit kulturor. Veç këtyre, në Manastirin e Deçanit ruhet një traditë gojore e transmetuar ndër breza nga arkimandritët që kanë drejtuar këtë objekt religjioz historik.
Dhe, është kjo traditë gojore e transmetuar që shprehet se në sallën e madhe qendrore të trapezarisë ndodhet një relikte shekullore që Heroi ynë Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, ia pati dhuruar këtij manastiri. Në këtë rast bëhet fjalë për shandanin me zinxhir të gjatë rreth tre metra, i varur në harkun mbi hyrjen në hapësirën e absidës gjysmërrethore, që mbyll sallën e madhe nga ana jugore. Në fundin e zinxhirit është montuar një rreth bronzi, nga qendra e të cilit shpërndahen tetë krahë koncentrikë, në mbarimin e të cilëve ngriheshin vertikalisht tetë qirinj. Shandani është trajtuar i tëri si një vepër arti me detaje bronzi të rrahura me forma floreale.
Kjo dhuratë e Skënderbeut, përveçse shpreh marrëdhëniet e mira të tij me këtë manastir, duke u mbështetur në formën kompozicionale të saj, ajo pason dhe një interpretim historik, që dhe ky mbështet faktin se shandani përfaqëson një objekt të familjes së Kastriotëve. Simboli apo stema e familjes së Kastriotëve mbi shqiponjën dykrenare ka yllin me tetë cepa. Kjo shihet qartë në vulën e tij zyrtare, që ruhet në arkivin historik të Dubrovnikut në Kroaci (Raguza e dikurshme). Yllin me tetë cepa e hasim dhe të gdhendur në varrin e djalit të Gjonit, i realizuar nga mjeshtri Jacopo della Pila, në vitin 1503 në portikun-oborr i brendshëm të Kishës Santa Maria la Nova të Napolit.
Këtë vepër në kujtim të nipit të saj e mundësoi gjyshja, Donika Kastrioti, gruaja e Gjergj Kastriotit. Në pllakën epitaf kushtuar nipit shkruhet: “Konstantin Kastrioti i varrosur këtu, i cili është prej gjaku e farefisi të kulluar mbreti dhe perandori dhe fisnik për dëlirësi dokesh, për dinjitet kryeprift i Izernias që vdiq para kohe”. Donika Komina, stërgjyshja nga babai, i bëri këtë varr të mrekullueshëm në vitin e 1500. Nga të dyja anët e varrit të murosur janë gdhendur dy brinjë, ku në gjysmën e lartësisë së tyre, në fushën e dy mburojave, janë dy shqiponjat, mbi kokat e të cilave dallohen yjet me tetë cepa. Në burime të ndryshme vërehet se ylli me tetë cepa apo më shumë cepa në simbolet e dinastive historike përfaqëson diellin.
Kështu, Filipi i Maqedonisë, babai i Aleksandrit, Leka i Madh, ka përdorur si simbol të tijin yllin me 12 dhe 16 cepa zbuluar në reliktet e arta të varrit të tij në Verxhina të Selanikut. Kësisoj, ylli me cepa përfaqëson diellin pa i dhënë rëndësi të veçantë numrit të cepave. Në burimet e ndryshme historike theksohet një lidhje ndoshta e trashëguar në shekuj ndërmjet Lekës së Madh dhe Kastriotëve. Në një epitaf tjetër mbi varrin e vëllait të Konstantinit, Alfonsit, kushtuar edhe ky varr nga gjyshja Donika në vitin 1503 në Real Manastirin San Trinidad në Valenca të Spanjës, ndërmjet të tjerave është gdhendur: “Escandabech krahasohej me mbretin Aleksandër të Maqedonisë”.
Shandani i Deçanit, përkrenarja dhe shpata në Muzeun e Vjenës përfaqësojnë reliktet e rralla nga periudha e Skënderbeut në lëmin e kulturës materiale. Nga historia mësojmë se Gjergj Kastriot Skënderbeu ka pasur marrëdhënie të dendura me dinastitë dhe fisnikët fqinje rreth dhe pranë trojeve arbërore. Sipas rastit ato ishin lidhje krushqie-familjare, aleanca ushtarake apo fetare etj. Ai mbante marrëdhënie të rëndësishme me dinastinë e Aragonëve të Napolit, që mbretëronin dhe në Valencia të Spanjës, ku veç nipit, Alfons, mund të jenë varrosur dhe gruaja Donika me eskortën kalorësiake të saj, gjë që duhet vërtetur me studime arkeologjike dhe historike. Familja e Kastriotëve kishte krijuar marrëdhënie krushqie me princat sllavë si me Stefan Crnojevicin e Malit të Zi, me Stefan Brankoviqin e Serbisë etj. Njihen gjithashtu lidhjet e Kastriotëve me manastiret e Malit të Shenjtë në Selanik, ku në Manastirin e Hilandarit, Gjoni, i ati i Skënderbeut, pat pronësuar kullën e Shën Gjergjit, e quajtur me emrin Pirgu i Shqiptarëve dhe ku u varros dhe i biri, Reposhi, monark në atë manastir. Mirëkuptohet se në kuadrin e këtyre marrëdhënieve normale me fqinjët mund të shpjegohet dhe gjesti i dhuratës – shandan që Gjergj Kastrioti Skënderbeu i pat dërguar Manastirit të Deçanit.
Në objektet fetare të trojeve të Kosovës, gjatë shekujve të sundimit turk ka qenë i njohur institucioni i rojeve (vojvodë) të kishave dhe manastireve. Shpesh, në vazhdim të pesë shekujve të këtij sundimi pashallarët e njohur vendës, Rrotllat në Prizren, Begollët në Pejë, Elez-Pashajt në Gjakovë, Gjinollët në Prishtinë janë konfliktuar me pushtetin qendror turk. Po kështu, edhe fiset vendëse herë pas here rebeloheshin ndaj organeve të pushtetit.
Pronat dhe titujt, edhe ato jo rrallë ngatërronin mes tyre feudalë dhe pasanikë, të cilët në shumë raste përfshinin në sherre fshatarët çifçinj. Këto konflikte pasonin anarki dhe çrregullime në këto troje duke rrezikuar pronat, bagëtitë etj. nga sulmet e ndryshme grabitqare. Në këto rrethana rrezikoheshin dhe kishat e manastiret, veçanërisht ato më të pasurat. Ngjarjet kanë dëshmuar se këto objekte në Kosovë janë mbrojtur jo vetëm nga rojet e ngarkuara, por edhe nga familjarët e tyre si dhe nga banorët e fshatrave pranë. Madje, mbrojtja dhe siguria e kishës, pasurisë së saj dhe famullitarit, me Kanun i ngarkoheshin çdo familje bajraku e fisi. Në Kishën e Deçanit, “Vojvodë”, ka qenë familja e Salih Rrustës, i cili në vitet ‘50 të shekullit XX ka qenë rreth 90 vjeç. Pavarësisht se familja kishte vojvodën, në fakt, kishat i kanë mbrojtur të gjithë fshatarët, fisi ose bajraku, sepse ato nuk mund të ruheshin vetëm nga një familje e caktuar enkas.
Kështu, gjatë shekullit XIX Manastirin e Deçanit e ka shpëtuar fisi i Gashit nga djegiet e plaçkitjet, pasi ky objekt ishte në besën e tyre. Ata thirreshin nga vojvoda i asaj kohe Rrustë Alija (Babai i Salih Rrustës). Vojvodët i kanë pasur ambientet e tyre në konakët e manastirit. Për detyrën që kryenin, manastiri u paguante atyre shpërblimin e caktuar. Kur ruante i vetëm, ai përfitonte 60 grosh në muaj (një dukat) dhe në rastet kur qëndronin dy persona, shpërblimi për të dy ishte 80 grosh. Vojvodat e manastireve janë përplasur shpesh me plaçkitës e dhunues të ndryshëm deri në vetëmohim.
Roje nga fshatrat shqiptare hasen dhe në manastire të tjera në Kosovë. Manastirin e Pejës e ruante familja e Zhuj Rugovës, ndërsa Kisha e Devicit në Drenicë mbrohej nga familja e Behram Vojvodës nga fshati Llaushë i Serbicës. Rojtarët – vojvodët e manastireve në Kosovë qenë logjikë e kushteve shoqërore që kanë dominuar gjatë shekujve në këtë trevë. Megjithë ambientin patriarkal, besëtytnitë dhe nivelin kulturor, morali ka qenë i lartë.
Ai ka përfaqësuar cilësitë themelore të shqiptarit të asaj kohe, të lartësuara në nivelet e kultit të vërtetë, të pasqyruara me besën, nderin, mikpritjen, burrërinë e trimërinë. Ishin këto cilësi të njohura të popullit të thjeshtë që shpëtuan nga shkatërrimi këto momente historike kulturore. Ato gjithashtu reflektojnë aspektin e tolerancës fetare e kombëtare të shqiptarëve të këtyre anëve, një akt shoqëror tipik për komunitetin shqiptar, tashmë i njohur nga të gjithë. / KultPlus.com
Bashkia e Klosit fton qytetarët, turistë vendas dhe të huaj të vizitojnë një nga qendrat urbane që ofron bukuri natyrore si Ura e Halilajve.
Për këdo që viziton Klosin, nuk duhet humbur peizazhi që shfaqet te “Ura e Halilajve”.
“Ura e Halilajve” gjendet në fshatin Dars. Kjo urë është ngritur në një vend shkëmbor mbi dy brigje të lartë e formuar me hark. Harku i urës ka një gjatësi prej 15 m, gjerësia midis dy këmbëve të saj është 11 m, kurse lartësia nga pasqyra e ujit arrin 9 m. Traseja e rrugës ka një gjerësi 2. 6 m dhe është e shtruar me gurë e pllaka gurësh lumi.
“Ura e Halilajve” thuhet se është ndërtuar nga një pjesëtar i fisit Halili. Kjo urë është ndër urat më të vjetra që gjenden sot të padëmtuara në Mat e që është shpallur monument kulture.
Po ashtu në Klos gjendet dhe “Ura e Allamani” dhe “Ura e Vashës” që është një kryevepër e inxhinierisë dhe nga më të rrallat në vend dhe i përket shekullit XVIII.
“Ura e Vashës”, ndodhet mbi lumin Mat mes Klosit dhe fshatit Guri i Bardhë që shoqërohet nga një shpat malor dhe ndodhet pranë Rrugës së Arbrit, kjo urë bart vlera të mëdha historike në një peizazh të mrekullueshëm natyror.
Por nuk janë vetëm urat që ofron Klosi. I shtrirë buzë lumit Mat, zona ka bukuri të jashtëzakonshme ku mund të bësh plazh dhe pushosh në ujërat e kthjellta të lumit Mat, apo mund të bësh alpinizëm duke ngjitur shpate malorë në të dy anët e Klosit./ atsh/ KultPlus.com
