Muzeu më i vjetër i artit i Izraelit i bashkohet protestave mbarëkombëtare kundër ligjeve të reja të diskutueshme të qeverisë, në atë që filantropisti i arteve Batia Ofer e përshkruan si “luftë për demokracinë tonë”.
Muzeu i Artit i Tel Avivit, muzeu më i vjetër i artit në Izrael, i është bashkuar protestave mbarëkombëtare kundër reformave në gjyqësor të qeverisë izraelite, shkruan TAN.
Të enjten (23 mars), muzeu mbylli ekspozitat dhe anuloi bisedimet dhe turnetë publike.
Një deklaratë për shtyp e përshkroi mbylljen si një akt proteste kundër “intensifikimit të hapave të qeverisë drejt miratimit të legjislacionit antidemokratik”.
Megjithatë, një pjesë e koleksionit mbeti e hapur pa pagesë si një “qëndrim mbështetjeje për krijimin vendas”.
“Këto janë ditë historike për vendin tonë dhe shoqërinë izraelite”, tha Tania Coen-Uzzielli, drejtoresha e Muzeut të Artit të Tel Avivit.
“I inkurajoj të gjithë të marrin një qëndrim, çfarëdo qoftë ai, dhe të ndikojnë në të ardhmen e këtij vendi.”
Menaxhmenti i muzeut informoi stafin se ata ishin të lirë t’u bashkoheshin protestave në rrugë në atë që quhej “dita e paralizës”.
Përpjekjet e qeverisë së krahut të djathtë të Benjamin Netanyahut për të ushtruar kontroll më të madh mbi gjyqësorin dhe për të mbrojtur kryeministrin nga shkarkimi, kanë nxitur qindra mijëra izraelitë të dalin në rrugë për një periudhë prej muajsh.
Ehud Olmert, ish-kryeministri i Izraelit, i është bashkuar protestave, si dhe figura të larta nga shërbimet e sigurisë dhe emra të shquar nga biznesi izraelit dhe sektorët akademikë./KlanKosova/KultPlus.com
Edicioni i 22-të i Festivalit Ndërkombëtar të Muzikës ReMusica po nis me mision që të ju përkujtojë mbi rëndësinë e kujdesit për veten. “Inhale – Enxhale” është moment reflektimi dhe ndërgjegjësim për shëndetin dhe mirëqenien mendore, përcjell KultPlus.
Në jetën e shpejtë dinamike në të cilën jetojmë, shpeshherë humbasim sensin dhe ndjeshmërinë për gjërat e vogla, që në realitet janë me shumë rëndësi. Koha dhe përkushtimi ndaj vetes para së gjithash, është pjesë qenësore e ekuilibrit dhe marrëdhënies që ndërtojmë pastaj dhe me të tjerët. Së dyti mbështetja, besimi dhe mirëmbajtja e raporteve të shëndosha përmes kujdesit ndaj njëri tjetrit dhe në fund, kujdesi ndaj natyrës, planetit tokë.
Duke u nisur nga kjo perspektivë, ReMusica ju merr nën krahë për të ofruar kapacitetin e saj duke shërbyer si hapësirë dhe vend takimi për të gjitha grupet, komunitetet për të rritur ndërgjegjësimin për shëndetin dhe mirëqenien mendore.
Në kuptimin përmbajtësor, Edicioni i 22-të do të ofrojë një program të gjerë, duke filluar nga koncertet – me artistët më të çmuar të skenave botërore dhe vendore; diskutime – ku fokus do të jetë pikërisht shëndeti mendor; instalacione – konceptuale, tingullore; masterklase, punëtori me gjeneratat e reja; ReMusica Junior – programe për fëmijë; koncertet akusmatike & elektroakustike e deri tek performancat unike ku muzika takon meditimin.
Orkestra e themeluar nga Claudio Abbado, me ish-drejtoret e muzikës Vladimir Ashkenazy, Bernard Haitink dhe me kryedirigjent Vasily Petrenko – EUROPEAN UNION YOUTH ORCHESTRA, Kuinteti frymor CALEFAX nga Holanda, të njohur ndërkombëtarisht për lojën e tyre virtuoze dhe si një ndër ansamblet më të çmuara të frymës, Ansambli Vokal ReMusica dhe kori shumë aktiv i viteve të fundit – Siparantum, pianisti Julien Libeer janë vetëm disa nga emrat që do të jenë pjesë e këtij Edicioni të Festivalit ReMusica.
Merrni frymë thellë dhe përgatituni për një edicion plot jetë i cili nis më datë 3 maj dhe zgjatë deri më datë 23 maj 2023. / KultPlus.com
Novela nga “Queen of Crime”, ”Agatha Christie” janë veprat më të fundit klasike që do të rishikohen për të hequr referencat raciste dhe gjuhë të tjera që konsiderohen fyese për audiencën moderne.
Sipas gazetës britanike The Telegraph, botuesi Harper Collins ka redaktuar disa pasazhe dhe ka hequr tërësisht të tjera nga botimet e reja dixhitale të disa prej mistereve të detektivëve të Christie me Hercule Poirot dhe Miss Marple.
Ndryshimet e librave, të botuara midis viteve 1920 dhe 1976, viti i vdekjes së Christie, përfshijnë ndryshime në monologun e brendshëm të narratorit. Për shembull, përshkrimi i Poirot për një personazh tjetër si “një çifut, sigurisht” në romanin debutues të Christie’s, “Çështja misterioze në Styles”, është hequr nga versioni i ri.
Përgjatë versionit të rishikuar të përmbledhjes së tregimeve të shkurtra “Rastet e fundit të zonjës Marple dhe dy histori të tjera”, fjala “vendase” është zëvendësuar me “lokale”, transmeton The Telegraph.
Një pasazh që përshkruan një shërbëtor si “i zi” dhe “buzëqesh” është rishikuar dhe personazhi tani i referohet thjesht si “pohim me kokë”, pa asnjë referencë për racën e tij. Dhe në romanin e vitit 1937 “Vdekja në Nil”, referencat për “popullin nubian” janë hequr kudo. Telegrafi raporton se HarperCollins publikoi disa nga ribotimet në vitin 2020, me të tjera që do të zbulohen.
CNN ka kontaktuar HarperCollins dhe Agatha Christie Ltd., kompania që merret me të drejtat letrare dhe mediatike të autorit të ndjerë, për koment.
Ndryshimet në materialin burimor vijnë pasi u zbulua muajin e kaluar se librat klasikë për fëmijë të Roald Dahl kishin marrë trajtim të ngjashëm. Ndryshimet në librat e Dahl ndanë fansat e veprave, duke përfshirë “Charlie and the Chocolate Factory” dhe “James and the Giant Peach”, me disa që argumentojnë se rishkrimi i letërsisë klasike është një formë censurimi.
Botuesi Puffin iu përgjigj polemikave duke njoftuar se do të lëshonte dy versione — një të ndryshuar dhe një klasik — për t’u dhënë lexuesve “të zgjedhin se si i përjetojnë historitë magjike dhe të mrekullueshme të Roald Dahl”./cnn/KulPlus.com
Tregimet e historisë janë të mbushura me tregime mbi udhëheqës të mëdhenj që kanë lënë gjurmë në këtë botë, duke diktuar e ngjarjeve njerëzore përmes veprimeve, vendimeve dhe vizioneve të tyre. Nga pushtuesit që ndërtuan perandori të mëdha tek shtetarët që sollën paqe dhe stabilitet në kombet e tyre, këta udhëheqës të lashtë ishin arkitektët e kohës së tyre, duke lënë pas një trashëgimi që ka rezistuar për shekuj me radhë. Ja cilët janë 9 prej tyre:
1. Aleksandri i Madh, Mbreti i Maqedonisë
I lindur në vitin 356 Para Krishtit Aleksandri lindi nga Filipi II Mbreti i Maqedonisë dhe Olimpias, një princeshë nga Epiri. U ngjit në fron në moshën 20 vjeçare pas vrasjes së të atit. Krijoi një aleancë me mbretëritë e tjera greke, dhe nisi luftën ndaj armikut të vjetër të Greqisë, Persisë.
Gjatë 10 viteve të ardhshme, Aleksandri pushtoi pjesën më të madhe të botës së njohur. Pasi mundi persët dhe pushtoi kryeqytetin e tyre, Persepolis, nisi të realizonte ëndrrën e tij, një perandori kozmopolite që shtrihej nga lindja në perëndim. Por nuk e realizoi dot pasi vdiq në moshën 33-vjeçare nga një sëmundje misterioze. Gjithsesi mbretërimi i tij solli përhapjen e kulturës greke në mbarë botën. Sukseset e tij ndikuan në rrjedhën e filozofisë, shkencës dhe letërsisë për shekujt e ardhshëm.
2. Jul Çezari dhe vdekja e Republikës Romake
I lindur në vitin 100 Para Krishtit, Jul Cezari është një nga figurat më të famshme dhe më mendikim në historinë e lashtë romake. Ai luajti një rol kryesor në ngjarjet që çuan në rënien e Republikës Romake dhe lindjen e Perandorisë Romake. Çezari ishte para së gjithash një udhëheqës i madh ushtarak.
Karriera e tij përfshinte një seri fitoresh mahnitëse, si pushtimin e Galisë (Franca e sotme) dhe humbjen e armikut të tij, Pompeit (një udhëheqës ushtarak rival). Ai luajti një rol kyç në formimin e Triumviratit të Parë, një aleancë e fuqishme politike që përbëhej nga ai, Pompeudhe Krasi.
Kur aleanca u shpërbë, Çezari u kthye në Romë në vitin 44 dhe u bë një diktator i përjetshëm. Por sundimi i tij nuk zgjati shumë. Më 15 mars të po atij viti, u vra nga një grup senatorësh që kishin frikë se Çezari ishte bërë shumë i fuqishëm. Vdekja e tij e zhyti Romën në krizë. Pas një serie luftëra civile, në krye të perandorisë u ngjit Oktaviani (djali i birësuar i Çezarit).
3. August Çezari, Perandori i Parë i Romës
U ngjit në pushtet pas vrasjes së Jul Çezarit. Në luftërat civile që pasuan ai mundi rivalin e tij kryesor, Mark Antoni, dhe u bë sundimtari i padiskutueshëm i Romës. E konsolidoi pozitën e tij duke siguruar besnikërinë e ushtrisë, reformuar sistemin ligjor dhe vendosur një sistem klientësh që siguronte mbështetjen e elitave.
Këto reforma e bënë Romën një perandori e qëndrueshme dhe e begatë, të cilën bota nuk e kishte parë kurrë më parë. Augusti drejtoi një program të madh ndërtimesh që e transformuan qytetin e Romës në kryeqytetin kulturor të botës antike. Sistemi i tij i qeverisjes dhe i administratës u bë modeli për sundimin e perandorëve të mëvonshëm.
4. Qin Shi Huang, njeriu i parë që bashkoi Kinën
I lindur në vitin 259 Para Erës Sonë, Qin Shi Huang u ngjit në fronin e shtetit Qin në moshën 13-vjeçare, pas vdekjes së babait të tij. Ai nisi të konsolidonte pushtetin e tij duke i shtypur fraksionet rivale brenda mbretërisë dhe krijuar një burokraci të centralizuar. Më pas filloi të pushtojë 6 mbretëritë e tjera dhe u bë perandori i parë që bashkoi Kinën.
Ai shfuqizoi feudalizmin dhe i zëvendësoi zyrtarët që trashëgonin postin me ata që e fitonin atë sipas meritave. Më pas drejtoi një seri projektesh ambicioze si Muri i Madh i Kinës dhe një kanal që lidhte lumenjtë Jance dhe Perl. Po ashtu ndërtoi shumë rrugë, reformoi prerjen e monedhave dhe e rishpërndau tek fshatarët pjesën më të madhe të tokës së mbretërisë.
Por nga tjetër, ishte një lider brutal që shtypte me dhunë të gjitha format e mospajtimit. Ishte përgjegjës për djegien e librave, ekzekutimin e dijetarëve, dhe u bë gjithnjë e më i fiksuar pas mbajtjes së pushtetit. Pinte mërkur për të jetuar përgjithmonë, dhe ndërtoi ushtrinë e terrakotave me qëllim që t’i shërbente atij përgjithmonë.
5. Ashoka i Madh: Promovuesi i Paqes dhe tolerancës në Indi
Sundoi mbi Perandorinë Mauria në vitet 268-232 Para Krishtit. E nisi mbretërimin e tij me një periudhë brutale pushtimesh, që e zgjeruan territorin e Maurias në pjesën më të madhe të nën–kontinentit Indian. Ajo periudhë kulmoi me fitoren e tij në Betejës e Kalingas në vitin 261.
Por numri i madh i të vrarëve e nxiti Ashokan të reflektonte thellë. Ai përqafoi menjëherë Budizmin dhe hoqi dorë nga dhuna dhe agresioni. Zbatoi një sërë politikash që synonin promovimin e harmonisë sociale dhe kulturore si dhe mësimeve të Budës. Dekretet e tij përfshinin tolerancën ndaj feve të tjera, promovimin e mirëqenies sociale dhe vënien e theksit tek mos-përdorimi i dhunës dhe dhembshuria.
6. Kleopatra VII, faraonia e fundit e Egjiptit
E famshme për bukurinë dhe zgjuarsinë e saj në politikë, ajo sundoi në vitet 51-30 Para Krishtit. Mbretërimi i saj u karakterizua nga politika e saj e jashtme ambicioze, e cila u fokusua tek një aleance strategjike me Jul Çezarin e Romës. Të dy u takuan në vitin 48, u dashuruan dhe sollën në jetë një djalë, Çezarionin. Kur u vra Çezari, Kleopatra lidhi në aleancë me Mark Antonin. Por ky u mund nga Oktavian Augusti në vitin 30. Kleopatra dhe Antoni kryen vetëvrasje. Egjipti u pushtua nga Augusti dhe u shndërrua në një provincë të Romës.
7. Xhengiz Khan: Themeluesi i Perandorisë Mongole
Lindi në vitin 1162, dhe në fillim njihej me emrin Temuxhin. Më vonë u bë themeluesi i Perandorisë Mongole, perandorisë më të madhe që ka parë ndonjëherë bota. Këtë e arriti duke bashkuar disa fise mongole nën udhëheqjen e tij, dhe përmes pushtimeve që patën sukses falë strategjive të tij të shkëlqyera.
Nën drejtimin e tij, ushtria mongole u bë e famshme për shpejtësinë e rrufeshme, disiplinën e rreptë dhe brutalitetin. Por veç kësaj, ai ishte i njohur edhe për tolerancën e tij fetare dhe mbështetjen ndaj tregtisë. Kur vdiq në vitin 1227, perandoria u nda midis djemve dhe nipërve të tij. Perandoria e tij pati një ndikim të madh duke lehtësuar përhapjen e kulturës, fesë dhe teknologjisë në Azi dhe Evropë.
8. Hatshepsut, Faraonesha e dytë grua
Hatshepsut ishte gruaja, vajza dhe motra e një mbreti. Por Egjipti kishte ligje dhe tradita të rrepta që e ndalonin sundimin e grave. Ndaj për t’u ngjitur në front Hatshepsut përdori dinakërinë e saj politike, prejardhjen mbretërore dhe ndikimin fetar. Pasi mori pushtetin nisi zbatimin e projekteve të mëdha ndërtimore që synonin legjitimimin e sundimit të saj.
Asnjë sundimtar para saj, nuk zbatoi aq shumë projekte ndërtimore sa ajo. Për të paguar për to, riktheu rrugët e vjetra tregtare dhe kreu disa pushtime në shtetet fqinje.
9. Budica, mbretëresha luftëtare
Ishte mbretëresha e fisit kelt Iceni, e famshme për udhëheqjen e popullit të saj kundër romakëve. Kur vdiq bashkëshorti, ai dorëzoi mbretërinë e tij të vogël Romës me shpresënse ajo do t’i lejonte popullit të tij një formë pavarësie. Por romakët e shtypën brutalisht popullsinë kelte.
Kjo sjellje e frymëzoi Budicën të udhëheqë rebelimin e popullit të saj Iceni dhe fqinjëve të tyre kundër Romës. Ushtritë e saj pushtuan Kolçesterin dhe shkatërruan Legjionin XIX. Ushtria e saj përparoi duke plaçkitur vendbanimet romake, dhe duke i detyruan zyrtarët romakë të arratiseshin në Londinium (Londra e sotme). Fatkeqësisht, suksesi i saj ishte jetëshkurtër. Romakët u hakmorën në një betejë në periferi të Londrës. Budica refuzoi të tërhiqej. Ajo i udhëhoqi rebelët e saj në betejë dhe vdiq gjatë betejës ose diku më pas. / ancient origins – b.al/KultPlus.com
Shkrimtari nobelist Mario Vargas Llosa në mbrotje të intervenimit humanitar të NATO-s në Kosovë shkruan: “Disa burra të matur që na paskan fort nderim për të drejtën ndërkombëtare, për të cilën ndërhyrja aleate në Jugosllavi na qenkërka një monstruozitet juridik sepse, sipas tyre, meqë Kosova qenka pjesë integrale e atij vendi dhe problemet e kosovarëve çështje e politikës së brendshme, bashkësia ndërkobëtare duke na sulmuar një komb sovran, ka vënë në pikëpyetje gjithë rendin juridik ndërkombëtar. Sipas këtij kriteri i bie që në emër të një sovraniteti abstrakt, Millosheviçit i duhet lënë dorë e lirë që me zjarr e hekur dhe shpërngulje të dhunshme ta pastrojë Kosovën prej dy milion kosoarëve meqë i prishin planet: gjë që, meqë ra fjala, kish nisur ta bënte para se të fillonin sulmet e NATO-s, me të njëjtin zell e bindje që Hitleri spastroi Europën nga Hebrenjtë.”
Një Luftë e Vonuar – *Shkrim i publikuar në vitin 1999
NATO-ja nuk lipset qortuar për ndërhyrjen në Jugosllavi, por për faktin që këtë ndërhyrje duhej ta kish kryer këtu e dhjetë vjet të shkuara, si dhe për gabimin e bërë duke shpallur se përjashtonte çdo ndërhyrje tokësore. Të gjita këto i ndezën dritën e gjelbër diktaturës së Beogradit për të vënë në jetë planin për spastrimin etnik në Kosovë, një prej krimeve më të lemerishme kundër njerëzimit që janë kryer përgjatë këtij shekulli, i krahasueshëm për nga natyra, edhe pse jo nga numri, me Holokaustin e hebrenjve të realizuar nga Hitleri, ose me deportimin e popujve prej Stalinit, i cili ishte i vendosur në synimin e vet për të rusifikuar Bashkimin Sovjetik. Siç ka shkruar Alain Finkielkrahut, lufta në Kosovë ka nisur më 1989.
Ka nisur bash atëherë kur Sllobodan Millosheviçi, pasi u lëshua turravrap në fushatën frenetike të ekzaltimit nacionalist serb, gjë që i hapi rrugën e i dha mundësinë të shtjerë në dorë pushtet absolut (gjë që në të njëjtën kohë do të përshpejtonte shpërbërjen e Federatës Jugosllave) i hoqi statusin e autonomisë Kosovës, mbylli shkollat në gjuhën shqipe, i privoi shqiptarët nga çfarëdolloj e drejte e përfaqësimit publik dhe, ndonëse ata përbënin nëntëdhjetë përqind të popullsisë, i shndërroi në qytetarë të dorës së dytë, kundrejt mbetjes prej dhjetë përqind (pakicës serbe). Në qoftë se vendet perëndimore do të kishin mbështetur që asokohe në Jugosllavi demokratët, të cilët vazhdonin t’i Bënin ballë makinës shtypëse të aparatçikut- i cili me synimin si e si të ruante e të konsolidonte pushtetin e kish këmbyer petkun e ideologjisë marksiste me atë të nacionalizmit dhe provokonte pa reshtur sllovenët, kroatët, boshnjakët e kosovarët me kërcënimin e një hegjemonie serbe mbi Federatën si dhe duke krijuar një klimë përçarjesh e ksenofobie për të frenuar me çdo kusht demokratizimin e Jugosllavisë, gjë që, pa një pa dy, do t’i jepte fund karrierës së tij politike- Europa do t’i kishte kyrsuer atijj vendi dyqind mijë të vrarët e Bosnjës dhe një oqean brengash e vuajtjesh që ka përbytur Ballkanin, doemos edhe vetë serbët. Problemi nuk është thjesht Kosova, ashtu si edhe më parë nuk kishin qenë kulturat tjera që përbënin Federatën Jugosllave (Sllovenia, Bosnja e Kroacia) tashmë republika të pavarura. Problemi ka qenë dhe është, edhe sot e gjithë ditën, diktatura e Millosheviçit, burimi parësor i konflikteve etnike dhe i shpërthimit histerik të ndjenjave nacionaliste, njeriu që i ka vënë zjarrin mbarë Ballkanit. Në qoftë se në Beograd do të kishim një qeveri demokratike, ndarja do të kishte qenë aq paqësore sa edhe divorci midis Sllovakisë dhe Republikës Çeke, divorc që nuk pati qoftë edhe një të shtënë të vetme. Por ajo që ka më fort gjasë është se me një regjim demokratik Federata Jugosllave nuk do të shpërthente dhe ngrehina e saj do të Kish mbijetuar e mbështetur në një sistem të brendshëm fleksibël, të bashkëjetesës ndërmjet kulturave, religjioneve e traditave të ndryshme, sipas modelit zvicerran apo atij belg. Që do të kishte qenë zgjidhja e atyre udhëheqësve europianë, të cilët në mënyrë krejt të papërgjegjshme, si e si për të zotëruar zona të influencës politike e ekonomike, inkurajuan shpërbërjen e Jugosllavisë dhe arritën deri në aë pikë sa të mbështesnin ekonomikisht dhe të armatosnin lëvizjet nacionaliste lokale. Ishte pikërisht kjo miopi që i dha dorë regjimit të Millosheviçit i cili i shndërruar ashmë në simbol të nacionalizmit serb si dhe i mbështetur nga një fushatë e fuqishme e propagandistike që e paraqiste si viktimë të të tjerëve në sytë e opinionit publik, ia doli ta shpinte deri në fund spastrimin politik brenda vendit duke eliminuar çdo opozitë serioze dhe frymë kritike, madje kohë përpara se të fillonte nga Kosova. Është jashtë çdo dyshimi që bombardimet e NATO-s në kurriz të popullit jugosllav e favorizojnë jashtëzakonisht Millosheviçin, të cilit, kurrkush s’ka kurajon t’i kundërvihet, përndryshe damkoset si tradhëtar i atdheut. Por nisur nga ky realitet nuk mendoj se duhet ngutur për të nxjerrë ato farë argumentashm, që na i tundin sot para syve disa shpirtra të qashtër, kundër ndërhyrjes së NATO-s. Përkundrazi, përfundimi ku lipset të arrijmë të gjithë është se arsyeja e kësaj ndërhyrjeje, po qe se ajo dëshiron t’i japë fund njëherë e mirë gjithë spastrimeve etnike dhe krimevekolektive në Ballkan, duhet të jetë rrëzimi i regjimit autoritar të Millosheviçit dhe në vend të tij, krijimi në Beograd i një qeverie të lirisë e legalitetit.
Kësaj teze i kundërvihen disa zotërinj që Daniel Cohn Bendit, në një nga artikujt më të mirë që kam lexuar deri më sot për Kosovën, i quan “sovranitarët”. Cilët janë këta zotërinj? Disa burra të matur që na paskan fort nderim për të drejtën ndërkombëtare, për të cilën ndërhyrja aleate në Jugosllavi na qenkërka një monstruozitet juridik sepse, sipas tyre, meqë Kosova qenka pjesë integrale e atij vendi dhe problemet e kosovarëve çështje e politikës së brendshme, bashkësia ndërkobëtare duke na sulmuar një komb sovran, ka vënë në pikëpyetje gjithë rendin juridik ndërkombëtar. Sipas këtij kriteri i bie që në emër të një sovraniteti abstrakt, Millosheviçit i duhet lënë dorë e lirë që me zjarr e hekur dhe shpërngulje të dhunshme ta pastrojë Kosovën prej dy milion kosoarëve meqë i prishin planet: gjë që, meqë ra fjala, kish nisur ta bënte para se të fillonin sulmet e NATO-s, me të njëjtin zell e bindje që Hitleri spastroi Europën nga Hebrenjtë. Sovraniteti ka caqet e veta. Në qoftë se një qeveri merr nëpërkëmbë të drejtat më themelore të njeriut, si dhe kryen krime kundër njerëzimit përmes vrasjeve kolektive e spastrimit etnik, ashtu siç vepron Millosheviçi, atëherë vendet demokratike janë të detyruar të veprojnë për t’i ndaluar me çdo kusht këto soj krimesh. S’ka pikë dyshimi që çdo veprim i armatosur mbart pasoja të tmerrshme sepse e pësojnë edhe të pafajshmit. Por pacifizmi i pavend shpie ujë në mullirin e tiranëve dhe fanatikëve që i ndjekin, të cilët s’kanë asnjë skrupull moral që t’i ndalojë dhe, a posteriori, nuk vlen gjëkafshë tjetër veçse të vonojë aksionet ushtarake, që kësisoj shkaktojnë dëme të mëdha e të rënda sesa ato që do të donin t’i shmangnin me mosveprimin.
Në qoftë se Perëndimi demokratik do ta kishte bombarduar Hitlerin atëherë kur Çurçilli e kërkonte me ngulm, prej Luftës së Dytë Botërore nuk do të kishim pasur njëzet milionë të vrarë, por shumë herë më pak dhe Holokausti nuk do të kishte ndodhur. Në qoftë se gjatë Luftës së Gjirit Presidenti Bush nuk do të kish shpënë gjer në fund misionin e vet, duke e rrëzuar nga froni Sadam Hyseinin duke hapur rrugën Irakut drejt emancipimit politik, ndoshta edhe atje do të kishte ndodhur ajo që ndodhi më pas në Panama, pas rënies së tiranisë së Noriegës: vendosja e një regjimi që nuk iu kanoset fqinjëve, që qeveris në bazë të ligjit dhe respekton liritë e qytetarëve të vet. Natyrisht, këtu nuk bëhet fjalë që demokracitë e zhvilluara të ndërmarrin sistematikisht aksione ushtarake kundër gjithë atyre regjimeve autoritare që gjenden anembanë rruzullit tokësor. Kjo do të ishte një utopi dhe, për më tepër, askush nuk mund të na sigurojë që një demokraci e dalë nga gryka e pushkës hedh rrënjë ngaherë e jep frytet e veta (edhe pse në disa raste tejet të rëndësishme, si në atë të Gjermanisë e të Japonisë, ka ndodhur pikërisht kështu). Por të paktën, të kërkohet një rend botëror, në të cilin të mëtohet prej të gjithë regjimeve një minimum të drejtash njerëzore, si dhe sanksione të ashpra nga ana e kombeve demokratike kundër të gjithë atyre që i shkelmojnë haptazi këto të drejta, përmes persekutimeve religjioze, raciale apo etnike, si dhe vrasjeve e shpërnguljeve të pakicave kombëtare. Sanksionet mund të jenë si ekonomike, ashtu edhe politike (në Afrikën e Jugut e në Haiti kanë rezultuar me sukses), por në raste të veçanta edhe ushtarake, si në Kosovë, kur lind nevoja t’i ndalet dora shfarosjes së një populli mbarë për shkak të delirit nacionalist të një tranit. Në këtë pikë s’ka se si të na bëhet më e qartë se fjala “shfarosje” i rri për bukuri pas shtatit operacionit që ka ndërmarrë Millosheviçi në Kosovë, operacion që ai e kishte nisur teksa në Rambuje zhvilloheshin negociatat, duke i shkuar kështu ndesh zotimit të marrë në tetor të vitit të shkuar, ndërkohë që në Kosovë ishin futur dyzet mijë trupa ushtarake dhe prej provincës tashme të izoluar ishin përzënë të gjithë përfaqësuesit e shtypit botëror. Dëshmitë e mbledhura mes refugjatëve kosovarë në Maqedoni e Shqipëri, flasin për një plan të hartuar me gjak të ftohtë dhe të zbatuar me një përpikmëri shkencore. Në fshatrat e pushtuar të rinjtë janë ndarë nga fëmijët, të moshuarit e gratë e më pas janë ekzekutuar, ndonjëherë duke i shtërnguar t’i hapnin varret me duart e tyre. Të mbijetuarve iu është lënë një kohë e shkurtër në dispozicion për t’ia mbathur jashtë kufijve, pasi i kanë privuar më parë nga çfarëdolloj dokumenti vetjak. Regjistrat publikë janë shqyer e djegur ashtu si edhe çdo dokument tjetër i çfarëdoshëm që vërtetonte pronësinë e kosovarëv mbi shtëpi apo toka, madje deri në atë shkallë sa të venë në pikëpyetje jetesën dhe ekzistencën e tyre në ato troje. Faza e fundit e operacionit -kur sipas Komisarit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për Refugjatët, mëse gjysmë milion kosovarë janë përzënë jashtë kufijve dhe afro dyqind e pesëdhjetë mijë ndodhen të fshehur në brendësi të Kosovës- konsistonte në mbylljen e kufijve, në mënyrë që kosovarët e mbetur në vend të përdoren si mburoja njerëzore kundër bombardimeve dhe një ndërhyrjeje të mundshme tokësore nga ana e trupave aleate.
Gjithsesi, tashmë është mëse e qart që objektivi i Millosheviçit ka qenë e mbetet spastrimi etnik, shndërrimi i Kosovës në një provincë njëqind për qind serbe dhe ortodokse, ku të mos mbesë këmbë myslimani a shqiptari. Mos vallë ka ndonjë farë lidhjeje ndërmjet vonesës me të cilën bashkësia ndërkombëtare ka vepruar kundër Millosheviçit dhe faktit që viktimat e tij janë myslimanë? Kam frikë se po, ashtu siç ndodhi edhe në kohën e Hitlerit, me ngurrimin e aleatëve për t’i shpallur luftë Gjermanisë dhe faktit që viktimat e Holokaustit u bënë hebrenjtë. Jam mëse i bindur se sikur të kishte qenë e besimit të krishterë bashkësia njerëzore që ka hequr në kurriz mundimet e mujshitë që u shtrënguan të përballojnë bosnjakët dhe që po i vuajnë edhe sot e kësaj dite kosovarët, reagimi i opinionit publik e i qeverive perëndimore do të kish qenë më ishpejtë, dnërsa në shoqëritë perëndimore nuk do të ishin shfaqur ato segmente të angazhuara në përpjekje për t’i detyruar qeveritë e vendeve të tyra të mos rrinë duarkryq e të bëjnë sehir krimet. Kjo është diçka për të cilën heshtet ose që përshpëritet vesh më vesh në qarqe të caktuara e të besuara: Mos vallë jemi duke krijuar një Moloch mes nesh? Mos vallë duam të krijojmënjë regjim fondamentalist islamik në zemër të Europës, aleatë të Kadafit Sadam Hyseinit dhe të ajatollahëve të Iranit? Mos vallë në një farë mënyrë edhe sot e kësaj dit serbët janë duke luftuar, ashtu siç luftoi edhe princi Llazar më28 qershor 389 në kosovë kundër GJysmëhënës barbare e fanatike, armike e përjetshme e Europës së krishterë e të civilizuar? Edhe pse na duket se të gjitha këto hamendje nuk kanë gjasë të jenë të përnjëmendta, nuk mund të thuhet se mungojnë ata demokratë të ndjeshëm ndaj këtyre “argumenteve” dhe bash për këtë, sondazhet e kryera na kallëzojnë se segmentet që i kundërvihen ndërhyrjes ushtarake në, synimi i së cilës është të shpëtojë popullsinë kosovare nga asgjësimi, i kalojnë përqindjet e elektorale që kanë kapur rëndom partitë komuniste e neofashiste, të vëllazëruara sot, ashtu si në kohën e paktit Molotov-Ribentrop, në të ashtuquajturën fushatë pacifiste kundër NATO-s.
Nga libri Lufta kundër luftës (opinioni intelektual rreth luftës në Kosovë), fq. 15-20, Shtëpia Botuese Ora, Tiranë, 2001. / KultPlus.com
Mausi që frymëzoi Steve Jobs është shitur në ankand për më shumë se 178 mijë dollarë. Ai ishte pjesë e koleksionit “Steve Jobs and the Apple Computer Revolution”, një nga mauset e parë të shpikur nga inxhinieri amerikan, Douglas Engelbart.
I ndërtuar në Institutin e Kërkimeve Stanford, ai ishte i përbërë nga një bllok druri që lëvizte nëpër dy rrota metalike, një horizontale dhe një vertikale, duke lejuar që një tregues të lëvizte saktësisht në një bosht kartezian.
Mausi është një nga modelet e përdorura për demonstrimin e famshëm të Engelbart në vitin 1968 në Konferencën e Përbashkët të Kompjuterit në San Francisko dhe i njohur si nëna e të gjitha demonstrimeve, pasi kishte hedhur themelet për përdorimin e drejtimit dhe shkrimit të kompjuterit modern.
Së bashku me sistemin e treguesve të vitit 1964, agjencia RR Auction shiti gjithashtu një kompjuter Apple Lisa dhe një iPhone të gjeneratës së parë.
Apple e bleu në vitin 1983 licencën për të përdorur patentën e mausit të Engelbart, duke i besuar krijuesve të kompanisë Ideo detyrën e krijimit të një pajisjeje të thjeshtë dhe të menjëhershme, të përkthyer në mausin kompjuterik Lisa në të njëjtit vit dhe të Macintosh-it në vitin 1984.
Iphone i gjeneratës së parë është shitur në ankand si pjesë e grupit të parë të telefonave inteligjentë të Apple nga viti 2007 dhe është marrë nga një punonjës i gjigantit të teknologjisë Cupertino, i cili nuk e kishte hapur kurrë. / a2cnn / KultPlus.com
Piktura e rizbuluar nga piktori flamand i shekullit të 17-të, Pieter Brueghel i Riu, i fshehur për vite në një shtëpi familjare, do të paraqitet në ankand në Paris të martën dhe pritet të arrijë në 600,000 deri në 800,000 euro (649,000 deri në 865,000 dollarë).
Piktura “L’Avocat du village (Avokati i fshatit)” është një nga veprat më të mëdha të njohura të Brueghel, me përmasa 112 centimetra (44 inç) e lartë dhe 184 centimetra (72 inç) e gjerë, dhe ishte e panjohur në botën e artit si më e fundit. brezi i familjes që e kishte zotëruar atë që nga vitet 1900 mendoi se ishte false.
Familja, e cila dëshiron të mbetet e panjohur, i kishte kërkuar Malo de Lussac të ankandeve Daguerre Val de Loire të vlerësonte vlerën e shtëpisë së tyre, por në vend të kësaj zbuloi një kryevepër.
“E gjeta këtë pikturë (në shtëpi), pas një dere në dhomën e televizionit”, tha de Lussac për Reuters, duke e quajtur atë një nga surprizat më të mëdha në karrierën e tij.
“Fillova ta vlerësoja këtë dhomë dhe kur u ktheva, pashë këtë pikturë. Ishte një surprizë shumë e mirë për mua”.
De Lussac tha se ai beson se vepra arti ishte blerë si autentike, por gjatë disa brezave e kishte humbur plotësisht origjinalitetin e saj brenda familjes.
“Dhe kjo është ajo që është e pabesueshme,” tha ai. “Ne po ua kthejmë atyre këtë autenticitet duke thënë: “Në fakt vepra juaj e artit është e vërtetë”.
Brueghel i Riu, babai i të cilit Brueghel Plaku vdiq kur ishte vetëm 5 vjeç, nuk përdori një nga kompozimet e babait të tij për këtë pikturë siç bënte zakonisht, por rishikoi temën popullore të avokatit të fshatit.
Ekspertët e artit vlerësuan se vepra arti u pikturua midis 1615 dhe 1617./cnn/KultPlus.com
Sot shënohen 24 vjet nga masakra e Izbicës së Skënderajt, e cila është një ndër më të mëdhatë në Kosovë, ku u vranë e u masakruan 147 qytetarë të këij fshati, përcjellë KultPlus.
Pas vrasjeve të civilëve, forcat serbe për të fshehur gjurmët, dhe për të mohuar atë se çka kishte ndodhur, të masakruarit i varrosën në lokacione të ndryshme në Kosovë dhe në Serbi
Por, përpjekjen e serbëve për të fshehur atë se çfarë kishte ndodhur, NATO-ja e hodhi në dritë përmes satelitëve duke shfaqur fotografi të varrezave masive.
Këto ditë janë shënuar edhe përvjetorët e Masakrave të Krushës së Madhe, Krushës së Vogël dhe familjes Berisha në Suharekë./KultPlus.com
Me gjithë dëmin që shkaktoi zjarri i Notre Dame në vitin 2019, ai u dha arkeologëve në Paris një mundësi unike për të parë historinë e monumentit.
Pjesë të katedrales së famshme që ishin fshehur për shekuj tani po ndahen dhe bashkohen përsëri, duke ofruar një dritare në risitë arkitekturore që dikur e bënë këtë ndërtesë 32 metra të lartë katedralen më të lartë në epokën e saj.
Kjo lartësi, me sa duket, është kryesisht falë hekurit që kalon nëpër venat e strukturës madhështore.
Arkeologët kanë zbuluar mijëra kapëse metalike në pjesë të ndryshme të katedrales, disa që datojnë në fillim të viteve 1160.
Gjetjet sugjerojnë se përdorimi i gjerë i hekurit në muraturë nuk është aq modern sa supozonin ekspertët dikur. Ndërtuesit mesjetarë që punonin në Notre Dame po përdornin teknikën arkitekturore shumë përpara se të fillonin punimet e restaurimit në shekullin e 19-të.
“Notre Dame tani është padyshim katedralja e parë gotike e njohur ku hekuri u përdor masivisht për të lidhur gurët si një material ndërtimi i duhur,” përfundojnë arkeologët që punojnë në Paris.
Ekipi vlerëson se pajisjet prej hekuri të gjetura në Notre Dame ishin projektuar deri në dy dekada përpara se të ndërtohej katedralja Soisson e Francës dhe katër dekada përpara se të krijohej katedralja Bourges. Deri më tani, të dyja këto ndërtesa gotike konsideroheshin si shembujt e parë të muraturës sistematike të hekurit.
Arkitekti që fillimisht ishte përgjegjës për ndërtimin e Notre Dame ishte dukshëm përpara botës.
Ai duket se ka përdorur me bollëk armaturë hekuri për të lidhur gurët së bashku. Këto kapëse të qëndrueshme janë gjetur në dyshemenë e tribunave të katedrales dhe në kthesat e harqeve të saj të shumta.
“Kjo rrjetë metalike, e instaluar gjatë fazave të para të ndërtimit, duhet të interpretohet si përforcimi inovativ i brinjëve tërthore të majës së jashtme ambulatore në lartësinë pothuajse 11 m, e cila duhej të mirëmbahej pa asnjë mbështetje të brendshme…”, shkruajnë studiuesit. /b.al/KultPlus.com
Më 29 mars nis edicioni i 19-të i festivalit të Operës ‘Marie Kraja’. Organizatorët kanë dhënë sot detaje për pjesëmarrësit dhe risitë e këtij aktiviteti.
16 zëra të rinj operistikë nga e gjithë bota do të ngjiten në festivalin më të madh shqiptar, kushtuar këngës operistike. Marie Kraja, edicioni i nëntëmbëdhjetë do të zhvillohet në datat 29, 30 dhe 31 Mars.
“Repertori do të jenë 500 vite histori”- tha Klejvis Saliaj, drejtori ekzekutiv i festivali.
“Do të jetë një spektaklet me arie dhe më këngë, konkurrentët do të garojnë në dy disiplina, do të jetë një juri ndërkombëtare.”- theksoi Iva Tiço gazetare.
Ky vit vjen me risi, pasi në të dy netët nuk do të luhen vetëm këngë operistike. Pjesë e skenës do të jenë dhe këngëtarë shqiptarë, si Era Rusi, Aurela Gaçe, Eneda Tarifa e shumë të tjerë.
“Këtë vit në disiplinën e këngës do të konkurrohet në formën e dueteve”- theksoi Iva Tiço.
“Konkurrentët do të interpretojnë ariet më të renda teknike, më pas do jenë ariet me popullore dhe në garët e këngëve do ti këndojnë me njëri tjetrin, do dalin 8 ose më shumë o ma pak konkurrentë dhe do kalojnë në finale”- theksoi Saliaj.
Festivali Marie Kraja, i dedikohet zërit, ndaj dhe aplikimet për të qenë pjesë e këtij festivali, kanë qenë të shumtë. Mbi 300 aplikime, nga e gjithë bota, për ti dhënë fokus, promovimit të talenteve të reja. Ky edicion i 19 do të jetë nën moderimin e Enkeleda Kamani./ euronews/ KultPlus.com
Muza që ka inspiruar një prej këngëve më të bukura të dashurisë (“Ky marak” nga Pjetër Gaci), ishte një prej femrave më të bukura shkodrane, në vitet ’70 të shekullit të kaluar.
Por, kjo “dashuri” që ngjan me “Elegjinë e Marienbadit” të Gëtes – “vlerë e lartë njerëzore dhe aspak të përlyer prej banaliteteve të përditshme” – shpërfaq kulturën dhe humanizmin shqiptar që po tretet.
Pjetër Gaci veç e ka parë muzën në rrugë (“Kur kalon rrugës me naze/ si lule zambak/ ndalu pak e hidhma synin/ se kam zanë marak”), ndërsa nuk e ka publikuar këngën pa e marrë lejen e burrit të muzës (me të cilin po ashtu nuk ka ndenjur kurrë).
Për ta kuptuar këtë ndjesi dhe historinë prapa këngës, lexojeni një pjesë të rrëfimit profesorit, dramaturgut dhe shkrimtarit Stefan Çapaliku, nga vepra “Secili çmendet simbas mënyrës së vet”!
“Nuk e nxirrte që nuk e nxirrte zotni Pjetri këngën në publik, pa ia treguar më së pari të shoqit të asaj zonje e pa marrë leje prej tij, edhe pse askund në këngë nuk permendej emri i saj.
– Unë jam Pjetër Gaci, – i doli përpara një mëngjes të shoqit të muzës së vet, – dhe unë e di se kush jeni.
– Unë, e di se kush jeni ju, – iu përgjigj zotëria.
Atëherë Pjetri i kërkoi vetëm pesë minuta për të kthyer së bashku te shtëpia e vet. U ul në piano dhe ia këndoi këngën.
– Ja, këtë desha me ta tregue, – i tha, – dhe ti je i pari që e dëgjon. Këtë kangë e kam shkrue për gruen tande e në qoftë se ti thue mos me e nxjerrë, unë tash e fshij e të kërkoj të falun për guximin.
Duhet të ketë ndejë me kryet ulë ai farë burri. Ndoshta edhe ai tjetri. Por jo.
Pauza nuk kish zgjatë shumë.
-Unë po ndjehem i nderuem, mor zotni Pjetër, për këto fjalë e këtë muzikë të bukur që ia paske kushtue sime shoqe. Të falemnderës, – i ka zgjatë dorën dhe ka dalë”!
Poezinë “Of Nanë” Bekim Lumi e shkroi në vitin 1996 në Shqipëri.
Siç ka treguar ai: “Në një nga ato netët e mallit e të mërzisë, gjatë studimeve në Tiranë, kur, për shkak se Nanën nuk e kisha pa për disa vjet, dojsha me i kërkue falje për shumëçka të thanun e të pathanun”.
Of Nanë
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si rr’fe prej qielle Dhimtën e kresë mbi ty e shkarkova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si ilaç për nerva Emnin tand ndër dhambë e kafshova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si saç i skuqun mbi mrumet e grujta Zjarminë e ballit sipri ty ta hodha
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si barrën e druve përmi shpinë Tana borxhet e mallin e brengat ty t’i ngarkova
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si bojaxhi i keq që jam Flok’t me gëlqere t’bardhë mërzie t’i ngjyrosa
Of Nanë Pashë Zotin m’fal Nanloke Edhe k’saj here Si mbi jastëk andrrash Kryet e lodhun n’prehnin tand e mb’shteta
Of Nanë Pashë Zotin Pashë Ty Pashë Babën Pashë Mue M’fal Si mëkatar i keq që jam Po t’lutem shumë M’fal Për dhembjet Për sëmundjet Për nervat Për zjarminë Për brengat Për borxhet Për mallin Për mërzinë Për ofshamat e djeshme të sodme të nesërme M’fal Njimijë herë m’fal
Në Ditën Botërore të Teatrit, Ministria për Kulturë, Rini dhe Sporte ka ndarë çmimet vjetore për teatër në disa kategori, shkruan KultPlus.
Në këtë vlerësim me çmime janë shpërblyer edhe Qendra “Multimedia” në Prishtinë dhe Teatri i Qytetit të Gjilanit.
Çmimi Vjetor për Shfaqjen më të mirë iu dha “Qendrës Multimedia” me shfaqjen “The Handke Project”, kurse çmimi Kombëtar për prezantim të suksesshëm ndërkombëtar iu dha Teatrit të Qytetit të Gjilanit./ KultPlus.com
Në kuadër të Ditës Botërore të Teatrit, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve ka ndarë çmimet vjetore nëpër kategori të ndryshme, shkruan KultPlus.
Në mesin e çmimeve që janë ndarë, është ndarë edhe ai për regjinë më të mirë, cmim që ka shkuar për Fatos Berishën, i cili është vlerësuar për regjinë e shfaqjes “Pornography”./ KultPlus.com
“Dhoma e ditës” është premiera e radhës në Teatrin Dodona e që do të prezantohet më 29 mars, në ora 20:00, shkruan KultPlus.
Kjo shfaqje që reprizat do ti ketë më 30 dhe 31 mars, është mbështetë nga Komuna e Prishtinës vjen me tekst të Richard Kalinoski e me regji të Butrint Pashës.
Me rolet e tyre në këtë shfaqje do të luajnë: Kumrije Hoxha, Vjosë Tasholli, Ermal Sadiku, Arta Lahu dhe Molikë Maxhuni.
Ngjarja flet për jetën e një regjisoreje, Sandrës, që po përgatitet të punojë shfaqjen ”Menaxheria e qelqtë”, ku do të përzgjedh për rol kryesor një aktor ambicioz, Tajllerin, që ndërkohë do të jap arsye për një raport të afërt me regjisoren.
Jashtë jetës profesionale Sandra është një grua e dedikuar për kujdes ndaj nënës së saj të moshuar dhe të vetmuar, Abit,që ka nevojë për vizitat e saj. Në një moment kur Abi do të kuptoj që vajza e saj ka një plan të ri për jetën personale, aty fillon drama në mes dy grave të përhumbura në fatet e njëra-tjetrës.
Konceptualisht shfaqja flet për procesin e shkëputjes së fëmijës nga nëna, nevojën për ndryshime në jetë, barrierat e shkëputjes nga familja e ngushtë dhe fatin e të moshuarve. Kjo shfaqje vë në pah dy pyetje substanciale për jetën e çdo njeriu, se sa iu detyrohemi prindërve dhe sa kanë të drejtë prindërit të përcaktojnë jetën e fëmijëve të tyre? Duke e pasur parasysh faktin që dinamizimi i jetës, nevoja për të ndërruar mënyrë jetese është shprehur dukshëm edhe në shoqërinë tonë, pa vullnetin e tyre të moshuarit janë në mes të situatës ku duhet të adaptohen me mënyrën e jetesës së re, apo duhet të mbrojnë parimet e krijuara ndër vite, si normë shoqërore. / KultPlus.com
Mitet për parfumin që përdorte Mbretëresha e Egjiptit Kleopatra janë të shumta.
Për të hedhur dritë mbi të shkuarën, së fundmi shkëncëtarët po përpiqen të zbulojnë “aromën e oazit të lashtë”, duke studiuar lidhjen e ngushtë mes perceptimit të aromave dhe emocioneve.
Ekziston një lidhje e ngushtë mes perceptimit të aromave të ndryshme dhe emocioneve. Këto erëra qëndrojnë nën vetëdijen tonë, duke ngjallur emocione dhe kujtime të cilat shpjegojnë mënyrën se si ne e perceptojmë botën.
Për këtë arsye vitet e fundit shkencëtarët duan të rindërtojnë aromat e lashta dhe t’i përdorin ato për të mësuar më shumë për mënyrën se si njerëzit jetonim dikur.
Barbara Huber, studiuese e arkeologjisë në Gjermani, shpjegon:
“Është një sens shumë jetik. Aroma ishte shumë e rëndësishme në të kaluarën sepse atëherë jo gjithçka ishte kaq e dezinfektuar. Sfida e gjetjes së aromave të së kaluarës është shumë intriguese.”
Shkencëtarët po studiojnë mbetjet e padukshme biomolekulare të mbetura në djegëset e temjanit, shishet e parfumit, tenxheret e gatimit dhe kavanozët e ruajtjes së ushqimit duke përdorur teknika si kromatografia, një proces për ndarjen e komponentëve në një përzierje.
Në punën e saj, Huber ka studiuar djegëset e temjanit të gjetura në vendin arkeologjik të Tayma, vendbanimi më i vjetër i Arabisë Saudite që daton 5000 vjet më parë, në mënyrë që të përpiqet të rindërtojë “peizazhin e aromave” të oazit të lashtë.
“Rrëshirat dukeshin vërtet të ngjashme… por kur digjen, ato kanë një erë krejtësisht të ndryshme. Kështu për shembull, temjani ishte me të vërtetë një erë balsamike dhe ndoshta ai përdorej për të pastruar shtëpitë” shpjegoi Huber.
Sean Coughlin, një studiues i mendimit antik dhe mesjetar në Akademinë Çeke të Shkencave, po përpiqet të rikrijojë parfumet që mund të ketë mbajtur vetë Kleopatra, bazuar në recetat e regjistruara në tekstet e lashta egjiptiane dhe nga mbishkrimet në muret e tempullit.
“Ajo që ne vërtet po përpiqemi të bëjmë është të përdorim kiminë organike për të zbuluar diçka rreth procesit, sepse ne mendojmë se procesi do të përcaktonte gamën e aromave të mundshme,”
Ekziston një mit që Mbretëresha e Egjiptit, Kleopatra, aromatizonte velat e anijeve të saj, në mënyrë i dashuri i saj Marco Antonio, të mund të nuhaste ardhjen e saj nga bregu./ ora news/ KultPlus.com
Gjergj Qiriazi (1868-1912) ka lindur në manastir më 1868. Ai ndoqi shkollën greke në Manastir dhe kolegjin amerikan në Samokov. Pasi përfundoi kolegjin Gjergj Qiriazi filloi punë në Shoqërinë Biblike Britanike.
Pas vdekjes së të vëllait, Gjerasim Qiriazit më 1894, ai mori drejtimin e shkollës së vashave në Korçë, kurse më 1908 ishte delegat në Kongresin e Manastirit.
Gjergj Qiriazi ishte një nga themeluesit e gazetës “Bashkim’ i kombit” më 1909. Ai ka botuar një përmbledhje me vjersha fetare me titullin “Kënkë të shenjtëruara”, Sofje 1906.
Gjergj Qiriazi u shqua edhe në botimet e teksteve shkollore. Ai botoi një tekst për fizikën, “Fizika”, Bukuresht 1899, si dhe një numër artikujsh në organet e shtypit të kohës.
Gjergj Qiriazi ka vdekur në Manastir më 30 dhjetor 1912. / KultPlus.com
Në mbrëmjen e 25 marsit, skena e Fakultetit të Arteve në Universitetin e Prishtinës ishte e destinuar për aktoren Flaka Latifi, e cila solli performancën ‘Unë dhe Unë’, shkruan KultPlus.
Në sallën e errët e dritat që ishin fokusuar vetëm tek skena, u soll brishtësia e karakterit të ‘Ninës’ teksa u rijetësua ‘Pulëbardha’ e Anton Çehovit.
Kjo performancë, e cila u shoqërua me monologje e me lëvizje të shumta skenike të realizuara me mjeshëtri nga Latifi, ishte një udhëtim dashurie, ndërthurje emocionesh që shpalosi para së gjithash gjendjen njerëzore përmes të qeshurës, gëzimit, vuajtjeve e zemërimit.
Pas kësaj performance, e cila mori duartrokitje të shumta e disa minutëshe nga publiku, e emocionuar për KultPlus foli vetë Flaka Latifi, e cila mes tjerash falënderoi profesorët e saj të cilët e ndihmuan gjatë rrugëtimit të saj në fushën e aktrimit.
‘Për katër vite në fakultet sa kam studiuar plus një vit master, kam pasur fatin të punoj me profesorë të mrekullueshëm edhe për performancën, profesoresha që më ka ligjëruar është Agnes Nokshiqi dhe po besoj që e kam marrë më të mirën prej saj, por të paktën jam shumë e lumtur që kam pasur rastin të marr shumë lëvizje prej saj dhe gjithçka ka qenë e mrekushueshme”, u shpreh Latifi.
Ndonëse në detyrat e saj universitare, i ka hasur shumëherë të punojë e vetme, ajo në performancën ‘Unë dhe unë’, shfaqet për herë të parë solo në një publik më të gjerë. E Latifi shton se kjo ndonëse është më e vështirë, vetëkontrolli i sa ia mundësoi të realizojë një performancë të shkëlqyer.
“Është hera e parë që performoj vetë. Kam pasur më herët shfaqje në grup e me ekip që ka qenë shumë mirë sepse është një ndihmë kur ke partnerë, por për çudi edhe në detyrat që I kemi pasur në lëndën e aktrimit, shumicën i kam pasur vetë edhe ndoshta është një vetë kontroll në skenë sepse çfarë do që bën, mund t’ia dal edhe vetë, sepse e kam në kontrollë çdo gjë vetë”, përfundoi Latifi.
Më pas, për KultPlus foli edhe profesoresha e Universitetit të Prishtinës, Agnes Nokshiqi, e cila vlerësoi lart punën dhe përkushtimin e studentes së saj, sidomos në veprën që ajo e solli të shtunën.
“ Unë e di që ka qenë një punë goxha e gjatë edhe e lodhshme, mirëpo ia ka vlejt çdo hap që është është punuar e që Flaka e ka ndërtu të gjithën vetë”, u shpreh mes tjerash Nokshiqi, e cila më tutje shtoi se ‘Pulëbardha’ e Çehovit ishte një përzgjedhje e përbashkët me aktoren, e kjo edhe për shkak të lidhshmërisë meqë personazhi kryesor ‘Nina’ është vetë aktore.
‘Pulëbardha’ e Çehovit ka qenë një përzgjedhje e përbashkët. Për shkak të monologut të fundit sepse është lidhur edhe me faktin që personazhi kryesor është aktore. Edhe ka qenë një pikënisje për ta ndërtuar rolin
Ky aktivitet u realizua në kuadër të Fondit për Art Feminist i Artpolis, i cili përkrahet nga programi i Fondacionit Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF) ‘EJA Kosovë’, bashkëfinancuar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC), Suedia dhe Qeveria e Dukatit të Madh të Luksemburgut./ KultPlus.com
Ministria për Kulturë, Rini dhe Sporte ka ndarë çmimet vjetore në Ditën Botërore të Teatrit, çmime këto që kanë shkuar në disa kategori, shkruan KultPlus.
Çmimi vjetor për aktoren më të mirë këtë vit i është ndarë aktores së njohur Ilire Vinca, e cila është vlerësuar për rolin e saj në shfaqjen “Babai dhe babi”.
Pjesë e jurisë profesionale në këtë edicion ishin Luan Jaha, Agan Myftari, Drita Begolli, Kumrije Hoxha dhe Alban Beqiraj.
Ilire Vinca është e njohur për shumë role në teatër dhe film, e cila si në skenën teatrale por edhe në rolet e saj në film ka arrit që të ketë sukses brenda dhe jashtë Kosovës./ KultPlus.com
Kjo është ‘kronikë e një ecurie të paralajmëruar’, dhe nuk mundet asnjë nga liderët tanë, as ata të të ardhmes dhe as ata të të shkuarës, e ata aktual, të na shpëtojnë nga kjo ‘ecuri e paralajmëruar’.
Kjo frazë, që prej titullit të romanit të njohur të Garbiel Garcia Marquez, e përdorur këtu nuk është naive dhe as e rastësishme, ajo konoton pikërisht kërcënimin, rrezikun dhe mundësinë e tragjedisë në të ardhmen, e ‘paralajmëruar’.
Në tërë diskursin, e qoftë edhe veprimin tonë politikë, si Ballkan dhe si Kosovë, ka vetëm dy lloje diskursi: akuzë për jo më pak se tradhti; dhe akuzë për krime, ndaj njëri tjetrit dhe ndaj ‘tjetrit’. Paradoksi deri në absurd i një gjenerate të tërë liderësh të akuzuar në Hagë, është po ashtu sui generis, si edhe “rasti ynë”, si Kosovë, e si Dialog Serbi – Kosovë. Por të dyja bashkë, sikur shenja, në fund shënjojnë përmbytjen tonë në fluskën e sapunit të politikës sonë. Nuk kanë aspak të bëjnë as me akuzën e njëri tjetrit, dhe as me ndërkombëtaren, është në të vërtetë shënjim i Vetëdijes, e cila është as më pak as më shumë një Publike e cila garanton të pa – vërejtshmen e ‘një ecurie të paralajmëruar’, një ‘ecurie’ e cila ka intenstitet të kraterit tejet tejet të rëndë, për të mos thënë të rrezikshëm.
Por, mbi të gjitha, me gjithë paradoksin deri në absurd, që shënjohet më së miri me bukurinë e përgjigjes së ambasadës së Holandës përmes promovimit të romanit “Një fije shkrepse Një fije shprese” mbi tragjedinë e dy grave viktima të luftës në Kosovë, pikërisht në Hagë ditën e pavarësisë së Kosovës, pra nga vetë Holanda, duhet parë veten tonë përbrenda këtij krateri global.
Në këtë krater global, shumë lehtë është të kalosh nga tradhtari në hero, dhe anasjelltas, dhe kjo është për shkak të të qenit tepër të vegjël ndaj po të njëjtit, apo për ta thënë më saktë, për shkak të të mos “standing up to it” (përballimit të tij, në një përkthim të lirë!).
Zënia në një ngërç, në të vërtetë është matematikore, jep rezultatin e – apprehension –, të paramendimit të kërcënimit, dhe të rrezikut, i cili në një shoqëri të tensionuar skajshmërisht do të dërgonte deri në më të keqen.
Dhe është pikërisht kjo, ajo që u mendua në fillim të këtij punimi, me ndryshimin, apo thënë më saktë me – kalimin – e diskursit të VV si reflektim i vetes sonë përballë tërë asaj që është tjetër nga ne (nëse kjo është e mundshme, së paku derisa jemi të përmbytur nga masa e prodhuar e politikës sonë), pra kalimin dhe ecjen bashkë me – krijimin – (jo ndërtimin) e marrëveshjeve.
Do të thotë, ky ngërç, i lartcekur, është me të vërtetë një ‘paralajmërim’ i pavetëdijshëm i vetë shoqërisë sonë ndaj vetes sonë, për një bartje/shënjim të akuzës, në paradoks e deri në absurd, duke qenë nën intensitetin e kraterit të këtij Dialogu, dhe këtij Pajtimi!
Ndoshta, zhvleftësimi që po ndodhë, jo më i produkteve politike globale, dhe ligjore, është njëlloj sjelljeje e atij që i druhet marrëveshjes, e që është klasa e pa ballafaquar serbe me veten e saj. Dhe në këtë, ne duke reaguar në identike ndaj tyre, dhe me ta, po e bartim/shënjojmë pikërisht mjegullën, apo po e humbim aftësinë tonë brenda fluskës së politikës sonë ku jemi përmbytur, sa që mund të ndodhë që ‘paralajmërimi’ i pavetëdijshëm është pikërisht auto-afeksioni ynë me shenjat, me Qendrën, apo me njerëzit dhe figurat e kësaj politike, për të themeluar shenja të reja, p. sh. Tragjedi të reja, të cilat, sikur tragjeditë e pasluftës ndërmjet nesh, që janë shndërruar në shenja të rikthimit në po të njëjtat përmbytje e ngërçe. Pra për të ndalur kohën. Për të ndalur ecurinë. Për të mos pranuar Pajtimin, dhe për të mos pranuar kalimin në një prezencë, apo, mungesë të re.
E që është vetë pranimi i fundit të luftës, dhe pranimi i asaj që jemi, sa të gjendur në krizën më thellë globale, aq edhe të vegjël për ta tejkaluar vetë, por aq më shumë për ta pranuar dhe jetësuar po të njëjtën.
Mjaft më me tradhtarë, kemi deri tash aq shumë sa që mund të ndodhë që edhe ky fenomen zhvleftësohet!/ KultPlus.com
Objekti i Tetarit Kombëtar të Kosovës tash e sa kohë është jashtë funksionit, pasi që ky objekt është në fazë të renovimit, dhe si rrjedhojë, ekipi i TKK-së është zhvendosë tash e sa kohë në hapësirën e Pallatit të Rinisë në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Dhe pikërisht në Ditën Botërore të Teatrit, këto hapësira pune janë inauguruar, ku pjesë e ceremonisë ishte komuniteti artistik.
Këëto hapësira tashmë kanë dhënë rezultatet e para, pasi që në këtë objekt janë dhënë disa shfaqje që janë repertor i TKK-së./ KultPlus.com
Drejtoria e Kulturës në Komunën e Prishtinës ka hapë thirrjen për mbëshetje financiare për OJQ, individë, biznese të cilat kanë në fokus kulturën, shkruan KultPlus.
Më poshtë po ju sjellim njoftimin e plotë të kësaj drejtorie dhe linkun për aplikim.
Drejtoria e Kulturës ka hapur thirrjen për përkrahje financiare për të gjithë OJQ-të, individët, bizneset, programi i punës të së cilëve fokusohet në fushën e kulturës.
Ju inkurajojmë që të aplikoni!
Afati për dorëzimin e propozimeve është deri më 20.04.2023 përmes aplikacionit online, në dispozicion në faqen e internetit të Komunës së Prishtinështtp://krs.prishtinaonline.com/
Klikoni në linkun më poshtë për më shumë detaje ./ KultPlus.com
Është hapë konkursi për çmimet vjetore në fushën e kinematografisë, ku në këtë konkurs do të vlerësohen me çmimin kombëtar për Veprimtari Jetësore “Bekim Fehmiu” dhe atë vjetor, shkruan KultPlus.
Më poshtë KultPlus ju sjell të plotë njoftimin e këtij konkursi.
Hapet konkursi për çmimet vjetore në fushën e kinematografisë
Ftohen të interesuarit që të propozojnë kandidatët për:
Çmimin Kombëtar për Veprimtari Jetësore “Bekim Fehmiu”
Çmimin Vjetor për Kinematografi
Propozimet duhet të përmbajnë, arsyetimin me shkrim, CV e të nominuarit dhe materialet tjera përcjellëse audio vizuele për të nominuarin. Çmimet u jepen krijueseve të dalluar, të cilët me krijimtarinë e tyre artistike kanë lënë gjurmë
Sot 157 vite më parë, më 27 mars 1866 u lind në Sheper të Zagorisë, Andon Zako Çajupi, avokat me pak sukses, poet buzëhollë, dramaturg i shquar, veprimtar patriotik, dhe demokrat. Jetoi dhe vdiq ne Egjipt më 11 korrik 1930.
Në historinë e letërsisë shqiptare Çajupi zuri vend edhe si dramaturg. Rëndësi të veçantë kanë sidomos komeditë e tij “Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër” dhe “Pas vdekjes” (shkruar më 1910, botuar më 1937), me të cilat solli një ndihmesë me vlerë në zhvillimin e këtij lloji në letërsinë tonë.
Çajupi u mor gjithashtu edhe me përkthime. Përveç një varg vjershash dhe fabulash që botoi në Baba Tomorri, më 1921 nxori në dritë Përralla të zgjedhura të vjershëtarit të madh La Fontenit, në të cilat, duke u nisur nga kërkesat ideore të shoqërisë shqiptare, rrahu me mjeshtëri çështjet politike, shoqërore, morale etj. të jetës së kohës, satirizoi veset njerëzore dhe shfaqjet negative të shoqërisë me klasa, si grabitjen, mashtrimin, dhunën etj. Më 1922 u botua Lulet e Hindit, përmbledhje me vjersha të poetëve indianë.
Ajo që ka mbetur prej vepërs së Çajupit ka një vlerë shumë të madhe. “Baba Musa lakuriq”, një parodi e bibles është një ndër veprat që ai nuk mundi t’i botojë sa qe gjallë. I mëshohet shumë asaj pjese të krijimtarisë së tij siç është cikli i “vajeve” dhe ajo çka më pak evidentohet është kritika që ai lëvroi me një thellësi mendimi dhe kthjelltësi gjykimi. Ai solli bashkë me Konicën, modelin kritik të të menduarit në kulturën shqiptare. Çajupi është shkrimtari i kapërcimit nga periudha e romantizmit, nga ai mentalitet mbizotërues i shqiptarëve, në modelin kritik të të menduarit. Ai e zbriti poezinë nga qiejt romantikë në tokën e zërit të shpirtit dhe mendjes. Një tipar dallues te Çajupi është erotizmi në veprën e tij, që është prezent më shumë se çdo gjë tjetër. Kjo tregon se edhe në këtë pikëpamje ai qe shumë i emancipuar, dhe poezitë e tij erotike janë shumë fine e sensuale, të drejtpërdrejta, sarkastike, cinike dhe ironike. Kjo ndoshta si një qasje e tij për të guxuar në lëvrimin e një komunikimi ndryshe, një marrëdhënie që jo vetëm e veçon por edhe e shndërron në një shprehje interesimi për ta marrë në konsiderim.
Çajupi në Nivan kreu mësimet gjysmë të mesme, të cilat i plotësoi në një lice francez në Egjipt, ku jetonte i ati. Më 1887, pasi bëri një vizitë në Sheper, që ishte e fundit për të, Çajupi shkoi në Zvicër, atje kreu studimet e larta dhe mori titullin e doktorit të drejtësisë. Në Kajro, ku u vendos për gjithnjë, punoi për një farë kohe si avokat. Nga fundi i shek. XIX mori pjesë gjallërisht në lëvizjen patriotike shqiptare dhe mbajti krahun e saj më të përparuar. Në rrethet e gjera atdhetare u bë i njohur me një artikull që shkroi në kuadrin e diskutimit rreth çështjes së alfabetit, në të cilin doli kundër adoptimit të alfabetit grek për gjuhën shqipe. Më 1909 botoi shkrimin e njohur Klubi i Selanikut, një pamflet dërrmues kundër armiqve të brendshëm të lëvizjes kombëtare shqiptare. Patriotizmi i flaktë dhe qëndrimi i prerë ndaj pushtuesve të huaj dhe veglave të tyre, e nxorën Çajupi në krye të patriotëve që vepronin në Egjipt. Më 1919 u zgjodh kryetar i shoqërisë “Vëllazëria” me qendër në Kajro. Qe frymëzuesi dhe njëri nga hartuesit e memorandumit që shqiptarët e Egjiptit, i dërguan Konferencës së Paqes më 1919 në mbrojtje të tërësisë territoriale të Shqipërisë. Më 1920 themeloi “Shoqërinë e Miqve”, e cila në vitin 1928 e ngriti zërin kundër shpalljes së monarkisë nga ana e Ahmet Zogut. / Albert Vataj / KultPlus.com
