Turizmi në Shqipëri ka shënuar një rritje të ndjeshme vitet e fundit, duke u bërë një nga destinacionet më tërheqëse në Evropë.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale një spot publicitar nga emisioni francez “Échappées belles”, i cili do t’u ofrojë shikuesve në ekranin e “France 5”, më 31 maj, plot 90 minuta me disa nga vendet më të bukura në Shqipëri.
“Një udhëtim magjik drejt Shqipërisë së egër, të bukur e të vërtetë, e cila deri dje në Francë shihej si e egër, e shëmtuar dhe e pavizitueshme.
“Më 31 maj, ora 21:00, emisioni popullor francez “Échappées belles” do t’u ofrojë shikuesve në ekranin e “France 5”, plot 90 minuta me thesaret që e bëjnë Shqipërinë të dëshirueshme e pastaj të paharrueshme për vizitorët, sepse siç thotë edhe spoti publicitar i këtij emisioni “Shqipëria të ndryshon””, thekson Rama.
Shqipëria vazhdon të shënojë rritje të qëndrueshme në sektorin e turizmit, me 820 mijë vizitorë të huaj vetëm gjatë muajit prill 2025. Kjo e çon në 2,45 milionë numrin total të turistëve që kanë hyrë në vend gjatë katër muajve të parë të këtij viti./ KultPlus.com
Dje në ambientet e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës “Pjetër Bogdani”, u promovua libri “Libri im i kujtimeve” nga kompozitori dhe dirigjenti i njohur Rafet Rudi. Shumë dashamirë të librit dhe të muzikës morën pjesë në këtë ngjarje të veçantë kulturore, ku dhe patën mundësinë të diskutojnë me autorin dhe ta marrin librin me nënshkrimin e tij, shkruan KultPlus.
“Libri im i kujtimeve” paraqet një “kronikë të jetës muzikore” nga vitet ’70 deri në 1999, parë nga perspektiva e autorit si kompozitor, dirigjent dhe publicist. Ai tregon ngjarje dhe kujtime personale, duke përfshirë shkrimet e tij që datojnë që nga viti 1975, ku përshkruan zhvillimet në jetën muzikore në kontekstin e kushteve politike, sociale dhe kulturore. Libri ka karakteristika biografike, por është më shumë një kronikë e kohës dhe e ndikimeve që kanë formuar autorin. Ai ofron informacione të vlefshme për periudha të rëndësishme të jetës muzikore, të cilat janë të vështira për t’u gjetur në arkiva zyrtarë.
Rafet Rudi është kompozitor, dirigjent dhe mendimtar në fushën e publicistikës dhe të filozofisë së muzikës. Si anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencës dhe të Arteve, Rudi përbën personalitetin më të spikatur dhe më aktiv në 2-3 dekadat e fundit në botën muzikore të Kosovës. Ka shkruar veprat: kantatën “Flijimi” (1983), “Fantasia in Si” (1985) për violinë e piano, Koncerti për kitarë e orkestër (1986) etj. Rudi ka punuar si profesor në Fakultetin e Arteve në Prishtinë, përderisa, si shef-dirigjent i Korit të Filharmonisë së Kosovës, ka realizuar një sërë koncertesh në Maqedoni, Kroaci, Shqipëri, Itali, Angli etj.
Në panelin diskutues morën pjesë: autori Rafet Rudi, filozofi dhe kritiku Shkëlzen Maliqi, kompozitori dhe studiuesi Nestor Kraja, si dhe ushtruesi i detyrës së drejtorit të Filharmonisë së Kosovës, Dardan Selimaj. Moderatore e panelit ishte muzikologia Rreze Kryeziu Breznica e cila e mori fjalën e para për të hapur këtë promovim libri.
“Është kënaqësi e veçantë të ndaj me ju këtë moment të rëndësishëm promovimi. Është një ngjarje që shkon përtej promovimi tradicional. Është një promovim për një libër që erdhi për të ndriçuar një periudhë historike, profesionale dhe shpirtërore, që bart në vete kujtesën e një kohe dhe kontributin e një personaliteti të rëndësishëm siç është profesori Rafet Rudi. Ai është një nga figurat më me ndikim përgjatë dekadave të fundit. Veprimtaria e tij kompozicionale përfshin një gamë të gjerë veprash nga ato vokale-instrumentale e deri tek kompozimet për ansamble të vogla, vepra këto që dëshmojnë një qasje krijuese që ndërthur përvojën personale me zhvillimet estetike bashkëkohore. Profesor Rudi ka kontribuar edhe në fushën e arsimit si profesor në Fakultetin e Arteve së Universitetit të Prishtinës. Ai qëndron një prej figurave më përfaqësuese dhe me autoritet të kulturës muzikore shqiptare bashkëkohore”, thotë ajo.
Konsiderohet se “Libri im i kujtimeve” i autorit Rafet Rudi me natyrën e tij si memoar dhe kronikë personale, në mozaikë reflektimesh e kujtimesh, vjen si një urë themeltare për të shfaq një pasqyrë më të plotë dhe për të përkujtuar historinë e muzikës profesionale, për të rindërtuar narrativen e munguar. Libri pra vjen si homazh për muzikën si mënyrë jetese, si formë rezistence dhe si mjet kujtese.
Sipas saj, ky libër po ashtu shpalos përmasat më të thella të marrëdhënies mes artistit dhe kohës dhe këto memoare janë të rëndësishme për shkak të dritës që hedhet mbi mënyrën se si një artist ka jetuar, ndjerë, menduar brenda një kohe të mbushur me sfida e transformime. Dalja e këtij libri nuk konsiderohet vetëm si një ngjarje artistike por nevojë imediate, një ndërmarrje kulturore që shkon përtej komunitetit muzikor.
“Libri ka 14 kapituj që janë dëshmi të gjalla të një kohe, të rrëfyera me qartësi dhe thellësi që vetëm përjetimi i drejtpërdrejt mund të ofrojë. Profesor Rudi shfaq me finesë ndikimin e kontekstit politik dhe estetik në zhvillimin e jetës muzikore në Kosovë, duke vendosë artin në rrethana të pandashme shoqërore-kulturore të kohës”, thotë Kryeziu Breznica.
Filozofi dhe kritiku Shkëlzen Maliqi ka thënë se profesori Rudi i ka lënë mbresa të mëdha gjersa ai ka lexuar përmbajtjen e librit “Libri im i kujtimeve”.
“Më vjen mirë që kam kontribuar në botimin e librit të kujtimeve. Me Rafetin jam njoftuar shumë më afërsisht në vitin 2002 kur është botuar libri i parë i tij në kolazhin Fryma të Dukagjinit. Kur e kam parë atë libër dhe kur e kam lexuar, më ka mahnitur shumë dhe është një nga librat që më ka lënë përshtypje të thella kur e kam redaktuar. Mirë është që ai libër të ribotohet pasi që ka kaluar shumë kohë. Aty përfshihet edhe muzika e shekullit 20-të, avangarda muzikore e modernizimit. Në vitin e kaluar më kujtohet se profesori më tregoi se do botonte dy libra të tjerë. Ai insistonte të bëhem redaktor dhe unë e kam bërë me shumë kënaqësi. Libri i kujtimeve është një biografi personale e autorit dhe thellohet akoma më shumë në materien e muzikës”, ka thënë Maliqi.
Kompozitori dhe studiuesi i shquar, Nestor Kraja, ka treguar se profesori Rudi brenda librit paraqitet si një vëzhgues i vëmendshëm ndaj fenomeneve që rrethojnë jetën e tij, nga mentalitete të ndryshme e të kundërta të Beogradit e deri tek ndjesitë e njerëzve të kulturës në periudhën e pasluftës që gjykoheshin në bazë të meritave patriotike.
“Është një libër i shkëlqyer që të ngjallë një proces të menduari, të bën përshtypje këndvështrimi i një intelektuali të llojit të Rafetit. Mendoj se është një dokument i gjallë i argumentuar, i fakteve historike në lëmine e muzikës së Kosovës dhe më tej. Studentët e muzikologjisë kanë shumë nevojë për këto informacione. Faktet lidhen haptazi dhe direkt me analiza filozofike. Është dualizmi i një intelektuali erudit që shikon gjerë dhe i vjen keq për vendin e vogël që i rezervon realiteti imazhit të tij idealist. Jeta përshkruhet me një gjuhë të vërtetë e të gjallë, si në film, duke përcjellë dhe emocionet e kohës së gjatë. Këto emocione bëhen prekëse për brezat e ndryshme, autori i shtron drejtë faktet por dhe i përgjysmon ato. Autori paraqet një kulturë dhe nivele filozofike të qenësishme duke pasqyruar situatën e konfliktit të zhvillimit si pedagog i Akademisë së Muzikës. Ai pikturon personazhe dhe ngjarje jo me linja të shkurtra por të shpejta e të furishme, duke zbuluar vetë jetën me kontradikta”, thotë ai.
Sipas tij, profesori Rudi ka arritur maja emocionale, duke iu referuar një shkrimi që ka ekstraktuar nga Jusuf Gërvalla. Ai thotë se në këtë libër ka elemente edukative, duke përshkruar me imtësi rrugëtimin e vetë artistik dhe kësisoj iu shërben brezave shembuj të duhur artistik.
“Në një mënyrë, Rafeti paraqitet si një vëzhgues i vëmendshëm ndaj fenomeneve që rrethojnë jetën e tij, nga mentalitete të ndryshme e të kundërta të Beogradit e deri tek ndjesitë e njerëzve të kulturës në periudhën e pasluftës që gjykoheshin në bazë të meritave patriotike. Libri është një burim i pafund i temave të cilat do duhej të thellohen edhe më shumë nga muzikologjia kombëtare. Sinqeriteti i idealistit shquhet në shumë rreshta të këtij libri”, përfundon Kraja.
Ushtruesi i detyrës së drejtorit të Filharmonisë së Kosovës, Dardan Selimaj ka treguar se për momentin është duke u punuar për publikimin e monografisë së Filharmonisë së Kosovës, në të cilën kontribuon edhe profesori Rafet Rudi.
“Më vjen shumë mirë që tashmë në duart tona është ky libër të cilin e kam dëgjuar prej kohësh se profesori është duke e shkruar. Gjithë ato rrëfime të cilat ne mund ti kemi dëgjuar në ligjërata apo në studion e tij, unë gjithmonë kam tentu me i mbajt mend por ndonjë rast kur do të më duheshin tashmë do i gjej në libër të përmbledhura. Profesorit shpeshherë i duhet shumë kohë e analizë derisa vendosë në botimin e një libri. Ne kemi kaluar disa vjet duke punuar për monografinë e Filharmonisë së Kosovës të cilën jemi duke punuar ende dhe shpresoj ta botojmë sivjet. Në të njëjtën kohë, ai përfaqëson një prej figurave që na ka ekspozuar ndaj muzikës avangarde së shekullit 20-të. Ai në Korin e Filharmonisë së Kosovës ka meritë të veçantë për zbulimin e muzikës së vjetër të kompozitorëve të trevave të ndryshme, duke vendosur një standard që sot e kësaj dite vazhdon me qenë standardi i repertorit që e përcakton fizionominë e Korit dhe Orkestrës së Filharmonisë së Kosovës, por edhe gjithë muzikës korale në trevat tona”, ka thënë Selimaj.
Në pamundësinë për të qenë prezent fizikisht, akademiku Vaso Tole nëpërmjet një videoje që u shfaq nga një ekran, ka vlerësuar lartë punën e profesorit Rudi.
“Jam i kënaqur që më bëtë pjesë në këtë aktivitet të rëndësishëm. Libri i profesor Rudit është autobiografia e parë e një kompozitori shqiptar. Libri është një rrëfim i pasur dhe i ndjerë që tejkalon përmasat e një jete personale me synimin për të afruar një pasqyrë më të gjerë e të thellë të zhvillimeve kulturore-artistike-historike. Libri është thurur me një mençuri me vlerat kolektive duke sjellë një panoramë të gjithanshme të një kohe të trazuar dhe një kulture në ndërtim e sipër. Ky libër është i rëndësishëm sepse është dëshmi personale e ngarkesave historike, kulturore. Autobiografia ofron një dëshmi të drejtpërdrejtë ndaj ngjarjeve muzikore, kulturore e politike. Dokumentimi dhe zhvillimi i muzikës është diçka tjetër që vlerësoj brenda librit. Rrëfimi i Rudit mbush boshllëqet siç janë: historitë me institucionet muzikore, sfidat e muzikantëve apo rruga drejt profesionalizmit të muzikës artistike në vend”, ka thënë ai.
Krejt në fund, vetë autorit i librit, profesor Rafet Rudi ka treguar se lloji i shkrimit i përdorur brenda librit ka qenë diçka e huaj për të, mirëpo ashtu është nevojitur të jetë natyra e librit.
“Merrem me shkrime qysh herët dhe ato kanë qenë kryesisht të një karakteri. Një qasje filozofike të muzikës do shfaqet edhe në librin tjetër që do promovohet në fillim të muajit qershor. Libri i kujtimeve ka disa karaktere që për mua shkaktojnë mjaft probleme. Nuk jam i mësuar fare që të shkruaj në vetën e parë dhe pas disa momenteve delikate jetësore të fëmijërisë dhe të kohës të vështira e traumatike të jetës, pa emocionin e duhur, mbesin vetëm si identitet. Gjatë shkrimit të librit, më është dashur ndihma e poetëve dhe ka qenë një terren jo i njohur te unë ky lloj shkrimi”, ka shpalosur ai.
Secili nga panelistët ndau përshtypjet dhe mendimet për librin, duke i kujtuar ngjarjet e ndryshme që ka kaluar populli ynë nëpër vite e dekada dhe takime e momente me vetë autorin, gjë që e bëri akoma më të ngrohtë këtë promovim./ KultPlus.com
Stephen Graham, aktori i cili luante babain e Jamie në serialin “Adolescence” ka shprehur këndvështrimin e tij lidhur me sezonin e dytë.
Seriali, i cili nuk pritj të kishte këtë sukses, ka arritur mbi 100 milionë shikime në Netflix dhe producentët po bisedojnë lidhur me “Adolescence 2”. “Është ende një mundësi”, tha Graham për Variety.
Megjithatë, është i vetëdijshëm se ky lloj suksesi nuk vjen dy herë. “Kjo ndodh një herë në jetë. Nëse do ta vazhdonim, do të më pëlqente ta vazhdoja? Plotësisht me një histori të re? Po”-thotë ai. Me gjasë, do të përqendrohen në një familje të re. Ajo e Katie duket se përjashtohet, edhe pse në serial ishte një këndvështrim që nuk u shfaq.
“Nëse do të ishim në një dramë të zakonshme, do ta shihnim nga perspektiva e Katie dhe do të shihnim ç’po ndodhte më pas me familjen e saj. Por ndjeva se e kemi parë këtë. E kemi parë shumë herë. Por nuk kemi parë këtë”-thotë ai dukej vijuar se kjo anë ishte e prerë dhe e qartë: Doja të sigurohesha se Jamie nuk vinte nga një ambient familjar me nënën e alkoolizuar, baba të dhunshëm apo se ishte ngacmuar nga ndonjë i afërm. Pa dashur të shpreh mungesë respekti, por këto janë gjërat që ndodhin në dramat e zakonshme që janë të kuptueshme. Doja ta shkundja paksa kutinë dhe të shihja ç’mund të gjenim aty./Top Channel/ KultPlus.com
Kongresi i Përmetit konsiderohet një nga ngjarje që ka lënë gjurmë në historinë e vendit.
Mbajtur më 24 maj të vitit 1944, Kongresi Antifashist i Lëvizjes Nacionalçlirimtare shqiptare, riformatoi vendimet dhe idetë paraprake qe ishin hedhur në Konferencën e Pezës në shtator të vitit 1942.
Në përkujtim të kësaj ngjarje, u mbajt sot një ceremoni organizuar nga Bashkia Përmet ku u vendosën kurora dhe buqeta me lule te “Ushtari i Panjohur” në qendër të qytetit.
Përfaqësues të pushtetit vendor, historianë, veteranë lufte dhe qytetarë iu bashkuan kësaj ceremonie në kuadër të së cilës u realizua edhe një vizitë në sallën ku është mbajtur Kongresi ku një pjesë e saj është kthyer në Pavionin e Luftës. Ky pavion është i hapur dhe mirëpret çdo ditë vizitorë.
Kongresi Antifashist i Lëvizjes Nacionalçlirimtare shqiptare filloi punimet më 24 maj 1944 në Përmet dhe njihet si Kongresi i Përmetit. Kongresi i Përmetit ka zënë një vend të rëndësishëm në historinë shqiptare të pasluftës dhe në kujtesën e mbarë popullit shqiptar./ KultPlus.com
Mbrëmë u mbyll edicioni i parë i Festivalit KYFF (Kosovo Young Filmmakers Festival), festivali i filmit për të rinj që iu dedikohet ekskluzivisht filmbërësve të rinj nga e gjithë bota.
Për këtë edicion debutues aplikuan mbi 1800 filma në zhanre e kategori të ndryshme. Nga ky numër u përzgjodhën rreth 100 finalistë që konkurruan në tri kategori kryesore: dokumentar, narrativ dhe animacion. Finalistët u ndanë në dy grupmosha përkatëse: a) 15–20 vjeç, b) 21–25 vjeç.
Nëse mendoni se do lexoni ndonjë opinion në lidhje me ndonjë dhënie çmimi, atëherë gaboheni rëndë. Të vetmen gjë që do gjeni këtu, është Vdekja.
‘Not dark yet’ apo, “Nuk është errësuar ende”, është njëra nga shumë poezitë(këngët) e Bob Dylan-it. Më shumë se një poezi ajo paraqet krejt përpjekjet e kota të njeriut për ti dhënë kuptim jetës përballë vdekjes. A do ishim kaq fallc nëse do ishim të përjetshëm?
Qysh në fillim të poezisë, Bob Dylan godet:
‘Errësira nuk ka rënë ende, por është në rrugë e sipër‘
Vdekja nuk ka trokitur ende por është në rrugë e sipër. Në fakt, vdekja gjithmonë është në rrugë e sipër, ajo vazhdimisht është duke ardhur por asnjëherë nuk vjen. Ose së paku, ne nuk e kuptojmë edhe kur vie (nëse vie). Injoranca jonë mbi vdekjen, na vë përballë dy ndjesive: tmerrit (nga hiçi) dhe shpresës (për përjetësi). Më tmerrues ende, është fakti që për këtë shpresë, të gjithë e dimë se është e “pa shpresë”, por prapë vazhdojmë. Njeriu e gënjen veten duke u gënjyer. Ai e di këtë gënjeshtër të dyfishtë por nuk mund të largohet nga loja. Loja paraqet mundësinë e tij për të harruar vdekjen. Të gjitha përpjekjet e njeriut janë drejt lumturisë, por papritur shfaqet vdekja-kjo zonjë e paftuar. Rrjedhimisht të gjitha përpjekjet kthehen në përpjekje për të gënjyer veten në përballjen me fundin.
Për të qenë më korrekt me gjuhën, njeriun nuk e mundon vdekja, por “ideja e vdekjes” Ideja e vdekjes na tmerron sepse na kujton sa pak kohë kemi. Ideja e vdekjes na bën të mendojmë se kurrë nuk do ti arrijmë të gjitha. Pse, a mund të arrihen të gjitha?
“Not dark yet”, është poezi “pesimiste” dhe e “errët” por e sinqertë në thelb. Nga këndvështrimi ekzistencialist, kjo poezi mund të ishte, “poezi e absurdit”. Në paraqitjen e këtij absurdi apo pa-kuptimësie të jetës në raport me vdekjen, Dylan është shumë i pamëshirshëm dhe i ashpër. Në vazhdim ai shkruan:
‘Humanizmi më ka humbur thuajse, Pas së bukurës gjithmonë fshihet dhembja’
Humbja e humanizmit ndodh pas ballafaqimit të njeriut me botën. Ndonëse jeta mund të duket e bukur, në esencë është një dhembje e pafundme, është një skëterrë. Sipas Schopenhauer, bota apo jeta, është e zymtë dhe e errët sepse udhëhiqet nga vullneti i cili është i verbër dhe i cili nuk ka qëllime madhore. I vetmi qëllim i vullnetit është që “të jetë”. Lumturia sipas Schopenhauerit mund të arrihet duke e shuar vullnetin dhe shmangur vuajtjet. Por përderisa jemi, vuajtja është domosdoshmëri.
‘Kam rrahur të gjithë lumenjtë dhe të gjithë detërat. Preka edhe fundin e botës të mbushur me gënjeshtra. Madje nuk pashë asgjë as në sytë e njeriut. Barra tanimë është bërë e papërballueshme, Errësira nuk ka rënë ende por është në rrugë e sipër.’
Çdo varg i poezisë sa shkon e bëhet më i errët. Në vazhdim Dylan thotë: ndonëse dallgët e jetës më kanë përplasur në shkëmbinjtë më të thepisur, ndonëse kam shkuar deri në fund të botës për të gjetur kuptimin dhe humanizmin, në fund, prapë se prapë kam hasur vetëm gënjeshtra dhe intriga. Kam takuar ziliqarë e grabitqarë. Bota është e ligë dhe e zezë.
Pasi humba shpresën në botën, e kërkova të vërtetën në sytë e njeriut. Ajo që pashë ishte edhe më e pamëshirshme, goditja e saj ishte përfundimtare, ishte goditja ndaj vetes. Sytë e njeriut janë bosh-pa kuptim. Ato nuk më thonë asgjë, prandaj nuk më mbetet tjetër vetëm të pres vdekjen, duke shpresuar që të vonojë sa më shumë.
Në fund të poezisë vie kulmi. Pas reflektimit mbi botën dhe pas vetëdijesimit se bota është e verbër dhe e shurdhërt, pasi e kuptojmë se bota nuk na flet, se ajo është vetëm një shkëmb i ftohtë, pasi kuptojmë që nuk mund të gjejmë përgjigje as tek tjetri, më në fund i kthehemi vetes. Kthimi drejt vetes është pamundësia jonë për të kuptuar botën. Në botën jashtë nesh, nuk bëjnë pjesë vetëm objektet pa vetëdije, por edhe njeriu. Quhet njeri vetëm sepse ka vetëdije përkundër gurit. Quhet njeri sepse kështu ka vendosur ta quaj veten. Kur i kthehemi vetes mund të reflektojmë. Ky reflektim fillon me një konstatim që të kall datën:
“Unë kam lindur dhe do vdes pa dëshirën time”
Kjo paraqet një nga të vërtetat më të dhimbshme të njeriut. Nga kjo e vërtetë fillon jo-liria. E si mund të jem i lirë, kur nuk jam pyetur nëse dua të vi në jetë? Askush nuk më ka pyetur nëse dua të jem pjesë e një bote plotë me sëmundje, plot me frikëra dhe pasiguri. Frika nuk vjen nga jashtë, por nga brendia ime. Frika ime jam unë, frika është mosnjohja e vetes.
Si mund të jem i lirë kur askush nuk më ka pyetur nëse dua ta pasuroj botën me dhimbje. Lindja ime ka ardhur përmes vuajtjeve. Të ekzistuarit tim do të shkaktojë vuajtje. Prania ime prodhon vuajtje. Dikush do pikëllohet edhe për largimin tim. Ai largim paraqet ligësinë time ndaj tjetrit, ligësi e cila është vetëm pjesë e ligësisë së madhe, asaj të ekzistencës së jetës. Kam nevojë të vegjetoj.
Përveç që nuk më kanë pyetur nëse dua të vi në jetë, askush nuk më pyet nëse dua të vdes. Askush nuk më pyet nëse kam frikë nga terri i nëntokës; askush nuk pyet nëse kam frikë nga mungesa e ajrit; askush nuk pyet nëse kam frikë nga krimbat; prandaj jeta është vuajtje dhe bota një skëterrë.
‘Më bëhet sikur po lëviz por prapë qëndroj në vendnumëro’
Ka raste kur angazhohem, kur përpëlitem, kur më duket sikur kam arritur ca synime. Por vetëm po gënjej veten. A mund ti japim kuptim një gjëje e cila është e destinuar të shuhet? Rrugëtimit tashmë po i vie fundi. Po largohem nga ajo që quhet “jetë”. Pyetja ende vlen: A kishte kuptim gjithë kjo? Përgjigja nuk vonon dhe është e ftohtë si mermeri dhe e heshtur si varri:
‘Nuk mbaj mend asgjë, unë erdha vetëm për tu larguar nga këtu’
Këtu është kulmi i dhimbjes. Bota nuk ka qëllim; jeta nuk ka qëllim; absurdi paraqet njohjen e pa-kuptimshmërisë së botës; kur kuptimi i vetëm i gjithë ekzistencës është vetëm të vetëdisuarit mbi ekzistencën si diçka e ligë, ky është fundi i mundësive të mia. Vdekja paraqet kufirin tim.
‘Nuk dëgjohen madje as pëshpërimat e lutësit, Errësira nuk ka rënë ende, por është në rrugë e sipër’
Kryevepra e kësaj poezie qëndron në vargun e parafundit. Në përballjen përfundimtare, aty në shtratin e vdekjes, nuk bën punë më as Zoti. Ai paraqet vetëm një qiell të zymtë me ca re kaotike. Ironia e Dylan-it është therrëse. Ai thotë se në fund të gjithë do jemi vetëm me veten. Do jemi përballë jetës tonë; do përjetojë momentet më intime që mund ti ketë njeriu: të jetoj vdekjen e tij. Vdekja është momenti më personal dhe i vetmi moment sinqeriteti i kristaltë me veten. Vetëm përballë vdekjes ne bëhemi të sinqertë. Kemi frikë nga të tjerët. Nga sytë e tyre. Vetëm përballë vdekjes ambiciet mjegullohen dhe të gjithë do përfundojmë si Ivan Ilichë. (L.Tolsoti-Vdekja e Ivan Ilichit)
Epilog: Vdekja, e vërteta e vetme
Çfarë kuptimi ka jeta, kur e dimë që do vdesim? Çfarë kuptimi kanë përpjekjet tona kur në fund do mbesim vetëm në varr? Çfarë kuptimi kanë gjithë arsyetimet ndaj të tjerëve, kur në fund do ti arsyetohemi vetëm vetes dhe territ? Dikush edhe mund të thotë: “Së paku do hysh ne histori”.
Me të vërtetë? Po a nuk e di që edhe historia do vdes? A nuk e di se gjithçka do kthehet në pluhur? Çdo vetëdije njerëzore do mbetet vetëm një grusht pluhuri? Historia është vetëm mjet për të arsyetuar ekzistencën dhe për të luftuar absurdin e jetës. A ka kafsha histori? Po. Vetëm historinë tonë për të. Edhe ne një ditë do të përfundojmë histori për dikë tjetër.
Atëherë cili është qëllimi jonë këtu? Ne jemi këtu vetëm si kalimtarë, si produkt i egos. Kjo është kuptimi i pakuptimtë i ekzistencës. Këtë e thotë edhe Dylan. E kush do ja lexoj Bob Dylan-it tekstet pas 1 milion vjetësh? Me falni, a keni menduar ndonjëherë si do jetë bota pas 1 milion vjetesh? Dyshoj. Nëse vetëm pak do mendonit, do bëhej edhe pyetja tjetër, po pas 1 miliardë vjetësh??? Më mirë të mos mendoj, kushedi se ku do shkoj me pyetje.
Mungesa e pyetjeve është largim nga përballja me të vërtetat. Mungesa e pyetjeve paraqet frikën e njeriut nga vetja. Mallkuar qoftë dita kur lindi pyetja; mallkuar qoftë Filozofia, ky makth i pafundëm… Më mirë të jem kafshë, pa pyetje, pa ankth, pa ekzistencë.
Por kot e keni, sepse ju tashmë keni lindur, apo më mirë, Ju kanë lindur (pa ju pyetur). Dhe ju të gjithë do vdisni. Sado që mundoheni të mos pajtoheni me ato që thashë, prape ju siguroj që do vdisni. Do vuani, do klithni, do tmerroheni, do përpëliteni, dhe në fund prapë nuk i ikni vdekjes.
I çmendur?? Ndoshta edhe jam! Por një gjë ju siguroj, edhe çmenduria ime do harrohet një ditë (nëse do ekzistojnë ditët). Të gjithë të çmendurit që kane jetuar ndonjëherë do shuhen. Më falni, a njihni ndonjë të çmendur që ka jetuar para 1000 vjetësh? Po para 2000 vjetësh?? Kështu edhe unë do ngjas pas 1000 vjetësh. Nuk më plas fare se si do kujtohem. Madje ekziston edhe një mundësi tjetër: koncepti i çmendurisë pas 2000 vjetësh mund të ndryshojë. Ndoshta nuk do jetë më “çmenduri” por “mençuri” ahahahahah vërtetë mendoni se çaj kokën se si do jetë koncepti i çmendurisë pas 2000 vjetësh?
Për fund po ju lus vetëm një gjë: nëse po gënjej, ju lutem ma tregoni mua dhe Botës të vërtetën! Por nëse nuk mundeni dhe nëse nuk dini ndonjë të vërtetë tjetër përveç vdekjes, ju lus të heshtni përgjithmonë.
80-vjetori i themelimit të Teatrit Kombëtar në Shqipëri, është kujtuar në Arturbina, duke rivënë në skenë shfaqjen e parë që shënoi themelimin, “Topazin” e duke ekspozuar pjesë nga arkivat e mbetura për të. Imazhet e dokumentet përbëjnë sot dëshmitë e vetme, ndërsa dëshmitarët nuk jetojnë më dhe me ta, nis edhe bjerrja e kujtesës. Artistët e përkufizuan teatrin në forma të ndryshme.
Ndërsa themelimi i trupës në Tiranën e pasluftës sillte sfida, disa prej të cilave do të kuptoheshin më vonë me konsolidimin e sistemit politik që pasoi luftën, në kontekstet e reja sociale e politike, edhe teatri i sotëm ka sfidat e vetat, që shkojnë përtej buxheteve e politikave. Liria mundet të jetë krejt fluide, e kushtëzuar nga rrethanat e ndërvarësitë. Një plejadë artistësh në zë, të pranishëm në festën e 80-vjetorit, e përdorën skenën për të artikuluar, shqetësimet e tyre. Përtej një godine që nuk është më, duket se mungon edhe vëmendja.
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, pati mesazhe për të ndarë sa i takon problematikave të artit. Duke përdorur postin e tij si titullar, siç rrallë bën në laminë e kulturës, ai adresoi në fjalim disa prej shqetësimeve. “Nuk rri dot pa bërë një ndjesë, në teatër sepse kam qenë pak prezent. PO mundohemi shumë që në strategjinë e re të artit e kulturës 2026-2030 të kemi në qendër Statutin e artistit, që e di që shumë prej jush e kanë në mendje dhe e përtypin. Në rëndësinë që ka liria e tij dhe të kemi një respekt edhe ndaj meritokracisë dhe mundësive sa më të mëdha”, tha Gonxhja.
Tetë dekada më pas, teatri përballet, së pari me mungesa hapësirash, së dyti me pamjaftueshmëri buxhetesh e së treti me rrjedhojat e mungesës së politikave afatgjata, vizioneve e zaptimeve që ndërsa tkurrin skenën edhe e zhbëjnë atë./ balkanweb/ KultPlus.com
Një ndërprerje e madhe e energjisë elektrike goditi Francën juglindore të shtunën, duke ndërprerë trafikun dhe duke ndërprerë përkohësisht ngjarjet në Festivalin e Filmit në Kanë, ndërsa eventi prestigjioz përgatitej të jepte çmimin e tij kryesor.
Rreth 160 mijë familje në departamentin Alpes-Maritimes humbën energjinë elektrike pasi një linjë tensioni të lartë ra të shtunën në mëngjes, tha operatori i rrjetit elektrik RTE në X. Ndërprerja ndodhi disa orë pasi një zjarr në një nënstacion elektrik pranë Kanës gjatë natës kishte dobësuar tashmë rrjetin.
Organizatorët e Festivalit të Filmit në Kanë konfirmuan se ndërprerja ndikoi në aktivitetet e hershme të së shtunës dhe thanë se Palais des Festivals — vendi kryesor i Croisette — kishte kaluar në një furnizim të pavarur me energji elektrike, raporton Associated Press, transmeton Klankosova.tv.
Louise Elisabeth Glück (1943 –2023), ka qenë poete edhe eseiste amerikane. Ka botuar dymbëdhjetë përmbledhje poetike. Më 1993 ka fituar çmimin Pulitzer për poezi me përmbledhjen ‘The Wild Iris’. Më 2003 i ishte dhënë titulli prestigjioz i poetes laureate të ShBA-së. Më 2014 National Book Award për poezi. Ndërsa më 2020 çmimi Nobel për letërsi
IDEJA E GUXIMIT
Nga Louise Gluck
Nganjëherë, në mënyrë diskrete, një panegjirik i ri nxjerr kokën në fjalorin kritik. Jo një teori e re, që bën, domosdoshmërisht, një debutim më të shkëlqyeshëm, duke qenë, si të gjitha vizionet e gjithanshme, korrektuese në mënyrë eksplicite, të cilës i jep zjarr një impuls i moçëm njerëzor i reformës. Procesi për të cilin dua të flas është më i fshehtë: nëse jo i fshehtë, i pavetëdijshëm, dhe termi në shqyrtim ka gjasë të përdoret (në përvojen time) më shumë nga vetë poetët se sa nga kritikët.
Poetët kanë diçka për të fituar duke e bërë idenë e guximit të qarkullojë. Në një kulturë solipsistike, s’ka kritere objektiviteti që kontrollojnë nevojën që drejton një analizë të tillë: kur bota pasqyron veten, njohja përjetohet si pohim. Përdorimi i përsëritur, për më tepër, i jep çfarëdo terminologjie tipare të caktuara totemike: përreth një fjale të vetme krijohen vëllazëri dhe motërsi, vetë fjala fillon të paraqesë çdo ambicie të rëndomtë dhe besim të afirmuar.
Se guximi gjallëron një pjesë të punës duket, si ide, pafundësisht joshëse. U jep dinjitet lëndëve, duke i mbushur me cilësi urgjence dhe rreziku. Në ballafaqimin që pason, poeti bëhet Perseu që ther Meduzën. Njëjtë lutja është e pavetëdijshme, guximi i padobishëm: Kasandra që ç’të bëjë veçse të shohë. Kjo alternativë bart me vete benefitin shtesë të sugjerimit se e vërteta dhe vizioni janë të kushtueshme, ato sigurohen me anë të sakrificës ose humbjes. Magjia e këtyre dhe pra imazhet stimulojnë vizionaritetin e aspiruar, i cili ka nevojë thjesht të riprodhojë shenjën e jashtme për t’i bërë thirrje gjendjes shpirtërore: në këtë rast, nevojitet vetëm organizimi që të shpaguhet.
Natyrisht, fokusi im këtu është i ngushtë: guximi merr një kuptim më të mprehtë në shoqëri më të shtypura, shoqëri në të cilat literalisht nuk ka siguri të flasësh. Siç është vërejtur shpesh, arti përfiton nga regjime të tilla (sado që jo artistët), fiton prestigj të paanë, një prestigj që poetët amerikanë fare arsyeshëm mund ta kenë zili. Por zilia e arsyeshme nuk shfajëson mendimin e pështjelluar, as nuk mund ta bëjë këtë mbrojtja e një tjetre, më shumë lloje amorfe të guximit e vërtetojnë bindshëm çështjen e rrezikut.
Në përdorimin e tij lokal, termi “guxim” iu përgjigjet materialeve poetike që ndihen si personale: në këtë mënyrë përqendron vëmendjen në lidhjen e poetit me materialet e tij dhe me audiencën e tij, më parë se sa mbi rezultatin politik të fjalimit. Obligimi i tij si analizë është të sugjerojë analogë për mërgimin dhe vdekjen: të nxjerrë emrin e asaj që është rrezik.
Guximi, në këtë përdorim, aludon te zotësia e mposhtjes së forcave të errëta. (Mania e përgjithësimit e injoron faktin se jo të gjithë njerëzit iu frikësohen të njëjtat gjëra). Herë pas here, disa permutacione të termit njohin një gamë tonesh në esencë ndërluftuese, tone që i ndiejmë, ta zëmë, te Lawrence (i cili i përdor ato në mënyrë të shkëlqyeshme): futja në luftë me lexuesin duket çuditërisht trimërore (dhe, si përfundim, e guximshme) në përçmimin e hapur të vlerësimit të vetëm poetik, do të thotë aprovimit. Në zgjerim të këtij arsyetimi, guximi është po ashtu i akordohet shkrimtarit që bën disa ndryshime radikale të stilit dhe në këtë mënyrë shkakton disavantazh. Përdorimi i tanishëm i termit nuk mund të tkurret në atë poezi që lind nga aktet autentike të guximit fizik ose moral, ndoshta ngase shembujt e një guximi të tillë janë shumë të rrallë, mbase sepse shumica e shembujve duket të jenë të korruptuar nga çfarëdo rrëfimi në veten e parë, ndoshta ngase vetë rrethanat duken të dyshimta, me një ngjyrim sajese. Përfundimisht, sidoqoftë, çështja është se ky lloj përkufizimi nuk do ta përhapë përdorimet e termit dhe pikërisht kjo përhapje është saktësisht dëshira më e madhe e poetëve. Nevoja për nxitje është e thellë: shoqëria e lirë, shoqëria që as nuk e kufizon fjalën as nuk e vlerëzon, sjell nervoz duke mos paraqitur shumë pengesa.
Pavarësisht dëshirës, këto pohime e keqkuptojnë aktin e shkrimit dhe, po aq, natyrën e guximit.
Cilatdo që të jenë materialet, akti i kompozimit mbetet, për poetin, një akt, ose gjendje, e një veçimit ekstazik.
Tema e deklaruar e poezive nuk ka ndikim në këtë gjendje; sido që të shihet pastaj vlerësimi, poeti i dhënë pas aktit të shkrimit ndien një dalldi marramendëse; asnjë rrethanë jetësore nuk kërkon më pak guxim se sa kjo.
Ajo që duket të jetë në diskutim është diskrepanca mes përshtypjes së ekspozimit dhe realitetit të distancës. Poeti, duke shkruar, është në të njëjtën kohë i zhytur në materialet e tij dhe nuk është i shtrënguar prej tyre: rrethanat personale mund të frymëzojnë artin, por krijimi i vërtetë i artit është një hakrmarrje ndaj rrethanve. Për një periudhë të shkurtër, rregullimi natyror përmbyset: artisti nuk shtiret më, por vepron; fjala e fundit, për momentin, del në dritë me fat ose rastësisht. Kontroll i së kaluarës: thua se martirët e ndjerë janë ngritur në arenë dhe po thonë: “Ta zëmë, nga ana tjetër…”. Asnjë proces që do të mund të përmendja nuk e mposht kaq plotësisht autoritetin e ngjarjes.
Një mposhtje e tillë natyrisht e dend poezinë me një aurë triumfi. Mund të jetë si kjo gjë inkurajon një interpretim të gabuar: euforia e fitores – mbi konfuzionin, mbi boshllëkun, mbi inercinë, ashtu si në të shkuarën – i ngjan në dukje fitores së guximit mbi materien e errët, apo fitores së shpirtit pasional mbi pengesat e qytetërimit. Në këtë interpretim të gabuar, materia, apo qytetërimi, paraqet kundërshtarin, identitetin e të cilit, njerëzor, kafshëror apo të pajetë, duhet ta specifikojë gjithmonë guximi fizik. Guximi implikon rrezikun dhe rreziku për trupin përshkruhet me terma korrespondues konkretë. Ndërsa rreziku spiritual, duke qenë i dukshëm, paraqitet në një diskurs më spekulativ, konceptimi i kundërshtarit bëhet lehtësisht më abstrakt.
Por pyetjet mbesin. Nëse guximi e formëson një poezi me zbulime personale, çka është, apo kush, kundërshtari? Çka është në rrezik?
Përgjigjja e menjëhershme është: mundësia e turpit. Por më duket se anjë rrëfim i presupozuar, asnjë shfaqje e hollësishme a eksplicite, asnjë egërsi toni, asnjë ndryshim stili i fuqishëm (ose i sforcuar) nuk mund, me ndërmjetësimin e lexuesit, ta shndërrojë poezinë në një rast që rrezikon përnjëmend të shkaktojë turp.
Distanca përforcuese e poetit nga materialet e tij përsëritet në një distancë tjetër po aq të dobishme: ajo e poezisë nga lexuesi i saj. Se poezia, arti, krijon një urë mes një qenieje e një tjetre – ky është perceptimi i përgjithshëm – flet shumë: asnjë urë nuk është e nevojshme në mungesë të distancës. Në mënyrë të ndërthurur, dinamika e turpit varet nga përgjigjja: por përgjigjja, për poetin, ndaj poezisë, vjen më vonë, në një tjetërkund të largët në kohë nga momenti i kompozimit; gjatë gjithë kohës së kompozimit aktiv, poeti mbetet i izoluar nga e ardhmja ashtu si edhe nga e kaluara.
Rrjedhimisht, i izoluar nga çfarëdo ekspozimi real, nga çfarëdo burimi të pranishëm censure a përqeshjeje. Është e vërtetë, akti i shkrimit presupozon një dëgjues, atë që do ta kuptojë. Por dëgjuesi i idealizuar dallon nga çfaërdo dëgjuesi real, meqë ky i fundit nuk mund të kontrollohet: vetëm ky i fundit paraqet një kërcënim legjitim.
Në një distancë të tillë, artisti duket për zili i pacipë (ose guximtar). Ky perceptim nuk është aq i rremë sa i shtrëmbëruar: në të vërtetë, artisti është i pacipë, i mbrojtur nga çdo poshtërim, nga çdo burim turpërimi – po aq i pacipë, po aq rehat në ekspozimin e lakuriqësisë, si një balerin lakuriq, që skena e mbron në të njëjtën mënyrë. Kjo s’do të thotë se shtysa e diskursit është ekzibicionizmi. Por mbetet fakti: për artistin nuk ndodh asnjë kontakt. S’ka rrëfim, asnjë mundësi turpërimi, në mungesë të kontaktit.
Do të mund të pohohej se botimi do ta rregullojë brishtësinë, duke e bërë të shembet distancën qofët mes poetit dhe materialeve, qoftë mes poetit dhe lexuesit. Kjo lë në harresë dilemën më të rëndë të artistit, edhe ajo vetë një pasojë e pashmangshme e distancës: në veçanti, pamundësinë e lidhjes së vetes që është në të tashmen me veten që ka shkruar. Hendeku është si absolut ashtu edhe i menjëhershëm: në raport me një vepër të përfunduar mbetet vetëm ndjenja më shqetësuese e lidhjes, asnjë ndjenjë atësie. Vepra ngihet si një qortim, ose ndëshkim, një shenjë që fikson në mënyrë të përhershme një distancë të papërballueshme, distancën mes vetes së largët të artistit, mrekullisht rrjedhëse, në mënyrë ikanake dhe aksidentale perceptuese, dhe vetes qesharake dhe harrakate nëpër botë. Sulmi kritik mbi një vepër të përfunduar është i dhimbshëm, duke qenë se e afirmon përçmiminn e vetes së pranishme. Ajo që nuk mund të bëjë, në të mirë a në të keq, është të shkrijë plotësisht, për poetin, veprën dhe veten; brishtësia e poetit në pritjen e kritikës mbetet e komplikuar për këtë shkak. Dhimbja që poeti mund të ndiejë është ndryshe nga rreziqet e një ekspozimi më të menjëhershëm: uni i ekspozuar në mënyrë të hapur, autori, në momentin e botimit në të vërtetë nuk është në dorën e tij, është jashtë ekzistencës.
Sa i përket argumentimit sipas të cilit guximi frymëzon disa ndryshime radikale në stil: nevoja për të shkruar është, pas së gjithash, dëshira për të qenë të burgosur nga një ide; për shkrimtarin, të mendimi dhe shkrimi (si mendimi dhe thënia) janë sinonime. Stili ndryshon kur arrihet tek fundi, deshe s’deshe, i një rrjedhe mendimesh. Zgjedhja, pra, është mes një tjetër rrjedhe mendimesh dhe ekuivalentit spiritual të rishikimit. Për çdo rast, të merresh me fjalën e shkruar do të thotë të merresh, në nivel vetëdijeje, me të ardhmen. Lexuesi jeton aty dhe artisti me ego jashtëzakonisht të fuqishme ose jashtëzakonisht të brishtë do të referojë të ardhmen në shkallë më të gjerë më parë se sa të menjëhershmen, pjesërisht ngase një publik më në numër ofron mundësi më të mëdha përgjigjeje, e pjesërisht si mbrojtje ose siguri kundër ftohtësisë së mundshme të lexueve aktualë (etja e hakmarrjes kundër rrethanave përkthehet lehtësisht në këtë tabaka kushtesh).
Artisti, ndaj kritikëve të vet, ruan një as në mëngë: vetëdijën se e ardhmja do ta fshijë të tashmen. Jo të gjithë shkrimtarët posedojnë në masë të njëjtë këto preokupime: fakti se janë në njëfarë mënyrë të prirur, psikikisht, ta zvogëlojnë forcën e gjykimit kritik, dallon gjykimin e veprës së botuar nga gjykimet më asgjësuese që mund të manifestohen në kontaktin real.
Nuk mund të pohohet se ky virtyt i veçantë fortifikues është i vlefshëm për aktin e shkrimit. Për poetët, ligjërimi dhe rrjedhshmëria duken më shumë një gjendje madhështie se sa akt guximi. Intervalet e heshtjes, megjithatë, kërkojnë një stoicizëm shumë të ngjashëm me guximin; asnj lexues në është i vetëdijshëmm për to.
/Marrë nga Louise Gluck, ‘Proofs&Theories: Essays on Poetry’, Ecco, 1995 /Gazeta Express/ KultPlus.com
Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar në Korçë ka mirëpritur mbi 3900 vizitorë gjatë janar-prill 2025.
Lajmin e bëri të ditur ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, i cili ndau pamje nga vizita e tursitëve në këtë muze.
Gonxhja theksoi se Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar në Korçë është një nga institucionet më të rëndësishme për artin bizantin dhe post-bizantin në rajon dhe një destinacion i rëndësishëm për studiuesit dhe dashamirësit e artit mesjetar, i cili ka mirëpritur mbi 3900 vizitorë gjatë Janar-Prill 2025.
Ndërsa turistët shprehen se muzeu është i mrekullueshëm.
“Një muze i mrekullueshëm, me të vërtetë! Me ngjyrat pastel që i japin një vlerë të veçantë. Është kënaqësi të shohësh kualitetin e pikturave dhe cilësinë e punimeve të ikonave. Me të vërtetë një muze i veçantë!”, shprehet një turist francez.
Një tjetër turist francez thekson se, “është një muze i mrekullueshëm. Përfaqëson denjësisht pasurinë e trashëgimisë suaj kulturore dhe fetare”.
Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar gjendet në qytetin e Korçës, prej 24 prillit të vitit 1980. Muajin e kaluar MKAM festoi 45 vjetorin e krijimit. Ky muze konservon trashëgiminë më me vlerë, të krijuar nga piktorët shqiptarë nder shekuj.
Pikturat e periudhës post bizantine janë ekspozuar në pavionin e artit ikonografik. Ato janë piktura të shek.XII dhe XIV. Në muze ndodhen rreth 7500 objekte artistike prej: guri, druri, leshi, argjendi dhe metale të tjera. Ndër to janë 1200 objekte ndërsa ikona janë rreth 6000, shumica me përkatësi kohore nga epoka bronzit dhe epokës së hekurit. Gjithashtu përbëhet edhe nga kostumet folklorike, nga objekte të tjera që tregojnë antikitetin, traditën dhe origjinalitetin e kulturës qytetare./atsh/ KultPlus.com
Trashëgimia unike fotografike e Arkivit Marubi ishte në qendër të vëmendjes në edicionin e 15-të të “Natës së Muzeve” në Romë, një nga ngjarjet më të rëndësishme kulturore ndër-evropiane që ftoi qytetarë, turistë dhe artdashës të eksploronin muzetë dhe institucionet kulturore deri në orët e para të mëngjesit, me një biletë simbolike prej vetëm 1 euro.
Shqipëria u përfaqësua me krenari në këtë festë evropiane të kulturës përmes një mbrëmjeje të kuruar me kujdes nga Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Itali, në ambientin e veçantë të Sala Santa Rita – një prej hapësirave më ikonike të kryeqytetit italian. Programi,i dedikuar Arkivit Marubi, i përfshirë në Regjistrin Ndërkombëtar të Kujtesës së Botës të UNESCO-s, solli para publikut italian dhe ndërkombëtar historinë shqiptare të fotografisë.
Të pranishmit patën mundësinë të shijonin një dokumentar mbi Arkivin Marubi, që solli në ekran rrëfimin e një trashëgimie unike fotografike shqiptare, dhe gjithashtu të përjetonin një ndërthurje muzikore nga sopranoja Ana Lushi dhe pianistja Kozeta Prifti, të frymëzuara nga qyteti i Shkodrës.
Pjesë e mbi 100 aktiviteteve kulturore të ofruara në mbi 60 hapësira të ndryshme në gjithë Romën, mbrëmja shqiptare solli një copëz arti dhe historie nga Shkodra në zemër të Italisë. Reagimet e publikut ishin tepër pozitive, ndërsa shumë vizitorë u ndalën për të admiruar përfaqësimin shqiptar dhe për të mësuar më shumë për fotografinë dhe trashëgiminë kulturore shqiptare.
Kjo pjesëmarrje shënoi një hap të rëndësishëm për promovimin e kulturës shqiptare në një skenë ndërkombëtare dhe tregoi sërish se arti shqiptar di të flasë fuqishëm edhe përtej kufijve. /atsh/ KultPlus.com
Ngritja e shtetit hegjemon serb nga autonomia në vitin 1830 (në përmasat e pashallëkut të Beogradit) dhe pranimi shtet në Kongresin e Berlinit 1878 e deri te zgjerimi me tokat shqiptare gjatë luftërave Ballkanike 1912-1913, me ç’rast Kosova dhe Maqedonia do t’i njihen Serbisë, u bë mbi “tapitë shpirtërore” të kishës ortodokse serbe dhe mashtrimeve të saj si “pjesë e identitet shpirtëror dhe kulturor serb nga mesjeta e këndej”. Ky mashtrim që ishte pjesë e konceptit sllavo-rus që në pjesën europiane të Perandorisë Osmane të krijojë shtete vasale (Malin e Zi, Serbinë, Bullgarinë), duhej të përcillej me faktorin Kishë Ortodokse Serbe si dhe autoqefalinë e saj nga shekulli XIII e këndej, që si do të shihet, ishte vetëm një autonomi e përkohshme nga Peshkopata e Ohrit (nga viti 1219-1274).
Diskursi i këtij mashtrimi do të vazhdojë për tetë shekuj me radhë, meqë autoqefalia e Kishës Ortodokse Serbe do të fitohet në vitin 1922, pasi që të jetë formuar Mbretëria Serbe-Kroate-Sllovene. Meqë autoqefalia kishtare përherë lidhej me shtetësinë, Kisha Ortodokse serbe, këtë “të drejtë” e fitoi vetëm pas vendimeve të Konferencës së Parisit më 1919 kur u pranua Mbretëria Serbo-Kroate-Sllovene. Këshut, në gusht të vitit 1920, me anën e një delegacioni shtetëror do t’i drejtohet Sinodit të Shenjtë të Patrikanës së Kostandinopojës për unifikimin e tri kishave (të Karllovcit, të Malit të Zi dhe të Mitropolisë së Beogradit) në një kishë të përbashkët, e cila nën ndikimin e Karagjogjëviqëve do të quhej Kisha Ortodokse Serbe. Sinodi i Shenjtë, në përputhje me realitetet shtetërore të cilave u nënshtroheshin edhe ato kishtare (autoqefalitë), vendosi të miratojë kërkesën e shtetit SKS me kusht që të paguajë 1,5 milionë franka francezë për lejimin e kishave të Kosovës dhe të Maqedonisë (deri më atëherë nën juridiksionin e Patrikanës së Kostandinopojës) që të përfshihen në kuadër të hierarkisë së Kishës së bashkuar ortodokse serbe. Akti përfundimtarë i kësaj marrëveshjeje do të nënshkruhet në vitin 1922 nga Patriku i Kostandinopojës.
Pra, sipas kësaj marrëveshjej të dokumentuar, nuk ishte fjala për vazhdimësi të “autqefalisë kishtare serbe” nga mesjeta, por që pushtimi ushtaraka i Kosovës dhe Maqedonisë , i pranuar ndërkombëtarisht, së pari të legjitomojë asimilimin e popullatës ortodokse (shqiptare dhe maqedone) në serbë, dhe së dyti, të legjitimojë përvetësimin e krishtërimit ortodoks nga mesjeta e këndej bashkë me objektet e kultit (manastiret dhe kishat) që ishin objekte kulti të përbashkëta.
Meqë ky mashtrim prej tetë shekujsh po vazhdon të prodhojë pasoja politike për shtetin e Kosovës, ngaqë me pakon e Ahtisarit krishterimi ortodoks dhe objektet e kultit kishtar trajtohen si pronësi e Kishës Ortodokse Serbe, me ç’rast shqiptarët, që i kanë takuar krishterimit nga zyrtarizimi i tij në shekullin IV, kur në Ilirik nuk ka pasë sllav, privohen nga një pjesë e rëndësishme e trashëgimisë së tyre shpirtërore dhe asaj historike, është e udhës që të sqarohet historia e këtij mashtrimi, në mënyrë që edhe shteti I Kosovës të ruajë të drejtën mbi trashëgimin shpirtërore, kulturore dhe objektet e kultit, si të përbashkëta në rrethanat kur kjo çështje po ndërkombëtarizohet gjithnjë e më shumë, ndërkohë që shteti serb dhe kisha ortodokse vazhdojnë propagandën e tyre të njohur rreth “të drejtës historike
dhe kulturore në Kosovë prej tetë shekujsh”!
Natyrisht se ky mashtrim, me çka synohet që shqiptarët të përjashtohen nga pjesa më e rëndësishme e identitetit të tyre historik-kulturor – nga mesjeta, si qendër e saj në Ilirik, hap edhe çështjen tjetër, atë të Dinastisë së Rashës Nemanjane (nga shumë burime antike me prejardhje tribale) si pjesë e kësaj dihomie kulturore-politike ne të cilën lidhet edhe formula e mashtruese e “shtetit mesjetar serb”, pra të një faktori tjetër, që me kyçjën e këtij despotati nga bërthama historike dardane në kryqëzatat katolike evropiane si dhe shfrytëzimit të tyre për ngritje të fuqishme në Ilirik me pretendimin të kthehet në një fuqi të kohës që ta zëvendësojë perandorinë e Bizantit në shembje, gjë që jo rastësisht, Rasha gjatë kohë së zhupanit të madh Stefan Dushani, nga shumë burime meritore të kohës quhej Rasa, Rasien, rex Rasien ose edhe “Iliricum Magna” dhe askund “Mbretëri serbe”. Kështu, kur në Kostandinopojë kryqtarët katolikë do të rrënojnë kulturalisht dhe politikisht Bizantin, duke shpallur Perandorinë Katolike në vitin 1204, ndërsa qendra e Bizantit bashkë me kishën ortodokse do të kalojë në Nike, kisha e Rashës në qendrën e saj në Zhiçë, me ndihmën e drejtpërdrejtë të Selisë së Shenjtë, do të ndihmohet, që me veprime në kundërshtim me kanonet kishtare, për t’u shkëputur njëanshëm nga Peshkopata e Ohrit, në të cilën gjendej nga koha e Simeonit bashkë me të tjerat në pjesën perëndimore të Ilirikut. Kjo gjendje ishte konfirmuar edhe nga perandori i Bizantit Vasili II në vitin 1018. Nga dokumentet e rishkruara dhe të përpunuara të Kishës Ortodokse Serbe nga punëtoria e manastirit të Hilandarit veçmas me anën e “zhitive”(jetëshkrimeve të monahëve kishtarë) që nuk paraqesin tjetër pos një formë të haxhio-grafisë (jetëshkrime fetare), shumë prej tyre të përpunuar dhe të rishkruara në shekujt XVII-XIX në Hilandar, Odesë, Karlovc, Vjenë e gjetiu, në përputhje me qëllimet e caktuara politike, fitohet bindja se e ashtuquajtura Kishë Ortodokse Serbe “pranohet e pavarur” nga Patrikana e Kostandinopojës, pra fiton autoqefalin, ndonëse ajo që kishte ndodhur në Nike, në bazë të dokumenteve meritore, paraqet vetëm një pavarësim të Peshkopatës së Zhiçës nga Kryepeshkopata e Ohrit dhe assesi autoqefali. Pra, në Nike, në rrethanat kur në Kostandinopojë asokohe sundonte Perandoria Latine, kishte ndodhur vetëm një riorganizim i përkohshëm kishtar në pjesën qendrore të Bizantit, si kundërpërgjigje realiteteve të reja të krijuara kur kisha katolike kishte fituar hapësirë të dukshme në këto pjesë dhe kërkonte që të faktorizojë aleatët dhe vasalët perëndimorë: Nemanjajt e Rashës dhe bullgarët. Në këtë drejtim Vatikani punoi me të madhe qe Kisha e Rashës me seli në Zhiçë dhe ajo bullgare të shkëputen nga Kostandinopoja. Ndërsa Rasha të kthehet në një dinasti të fuqishme në Ilirik (Iliricum Magnum) që ta merrte kurorën e Bizantit të shkërmoqur. Kisha ortodokse e Kostadinopojës e dëbuar nga kryeqendra e vet në Nike, asokohe nuk e kishte kundërshtuar “mëvetësimin” e kishës së Rashës me seli në Zhiçë nga ajo e Ohrit, meqë ishte e interesuar, që ajo të mos bëhej pre e Vatikanit, veçmas pas kurorëzimit kishtar të Stefan Nemanjës në vitin 1217 nga Papati. Përkundrazi, si shihet, edhe Patriku i Nikesë, Manojllo, do ta kurorëzojë “mbre rasien” Nemanjën duke e toleruar formalisht krijimin e Peshkopatës së Zhiçës, si të shkëputur nga ajo e Ohrit, por kjo me asnjë dokument nuk u vërtetua se fitoi edhe autoqefali kishtare. Rreth kësaj kemi edhe dëshminë meritore të Dr. Dimitrije Ruvarac, arkimandrit, menaxher i shtypshkronjës së kishave dhe Bibliotekës Patriarkale të Karlovcit të Sremit dhe redaktor i “Srpski Zion”. Ruvarac pohon se “nuk ka dyshim se Sava mori disa privilegje për hierarkinë kishtare rasiene në Nikea, por është e pamundur të identifikohen të gjitha ato me bekimin për një ngjarje kaq të madhe kanonike, siç është krijimi i kishës autoqefale. Me fjalë të tjera, Sava mund të merrte një vetëqeverisje të caktuar nga Kostandinopoja për hierarkinë kishtare, me një listë të përcaktuar qartë të privilegjeve – por jo autoqefali.
Por, pas rrëzimit të Perandorisë Latine më 1261 dhe të rikthimit të Bizantit në Kostandinopojë, vendimet e Nikesë rreth shkëputjes së Peshkopatës së Rashës nga Peshkopata e Ohrit anulohen dhe ajo prapë do t’i kthehet gjendjes që ishte në vitin 1219. Madje, me rastin e rikthimit nën administrimin e Peshkopatës së Ohrit, bashkë me atë bullgare, në Koncilin e Lionit, më 1274, kërkohet falje për këtë “sjelle të pamirë të kishës së Rashës”.
Lajmet më të hershme të suksesit të Savës në fitimin e autonomisë – jo autoqefalisë – erdhën nga biografët e tij (higjiografët). Dhe me një vonesë të madhe. Domentian shkruan për këtë (rreth 1253, kështu që shkrimet e tij u “ripunuan” nga një autor tjetër pas vitit 1290); dhe më pas, të paktën një shekull më vonë (midis 1320 dhe 1330) dhe Teodosi.
Domentian dhe Teodosi lan një konfuzion në takimin në shkrimet e tyre. Njëri prej tyre shkruan për 14 vitet që Sava kaloi si kryepeshkop; kjo do të thoshte, me kushtin që në vitin 1233 (ose 1234) për disa arsye Sava dha dorëheqje nga froni i Kryepeshkopatës së Zhiçës, se ai mund të ishte shuguruar më 1219, dhe pastaj Patriarku Manojlo Sarantin (νοανουήλ Α΄ Σαραντητός ή Χαριτόπουλος).
Sidoqoftë, Domentiani dhe Teodosi janë të aftë për çështjet kishtare, kështu që, megjithëse ata zbukurojnë dukshëm gjëra – për shembull, thuhet gabimisht që Sava erdhi në Kostandinopojë me perandorin bizantin, megjithëse është e verifikueshme që Theodore I Lascaris mbretëroi në Nikea – ata nuk pretendojnë se bëhej fjalë për autoqefali të kishës.
Edhe te kjo çështje, ndërhyrja e dr. Ruvarac, heq mjegullimin e krijuar nga biografët e tij dhe të tjerët që i përpunuan ato. “Deri më tani, asnjë letër nuk është shtypur askund, e cila do të konfirmonte kush dhe kur Shën Savën e shuguroi kryepeshkop dhe mbi çfarë baze. Sepse, po të ishte kështu, atëherë duhej të lëshohej një letër e tillë dhe një akt i tillë i rëndësishëm nuk mund të humbiste. Prandaj, nuk dihet saktësisht se cilin vit, për të mos përmendur muajin dhe ditën, është shuguruar Sava kryepeshkop, siç mungon edhe emri i patriarkut që e bëri atë”.
Ato që thotë dr. Ruvarac, mbështetet nga qëndrimet e Dr. Janko Shafarik, i cili u mor shumë me këtë çështje. Shafariku paraqiti një raport mbi rezultatet e hulumtimit të tij në arkivat e Kostandinopojës, botuar më 1855 në Beograd. Për atë që gjeti në Kostandinopojë, Shafarik shkruan:
“Ne nuk mund të dokumentojmë asnjë veprim me anë të të cilit Shën Sava u bë një kryepeshkop i pavarur. Madje, asnjë veprim tjetër i ngjashëm, nuk është gjetur deri më sot!”.
Edhe historiani i kishës serbe, Svetozar Niketiq, qysh më 1870 vlerëson se “Megjithëse kisha serbe ka qenë ajo që e konsideroi Sava si të pavarur, përsëri kryepeshkopët e saj, të zgjedhur nga asambleja e hierarkëve, u përcaktuan në atë titull nga patriarku i Kostandinopojës”. Por Niketiq, thotë se, falë Savës, u fitua e drejta për të shuguruar peshkopët e tyre vetë në të ardhmen, por ata mbetën nën ohforionin e Kostandinopojës, praktikë kjo që përkohësisht do të ndërpritet nga Stefan Dushani. S’do mend, se e drejta për të shuguruar peshkopët e tyre në të ardhmen, që si përvojë u shfrytëzua gjatë dy shekujve të ardhshëm në hapësirat kah Nemanjajt shtrinë pushtetin, u shfrytëzuar për t’u “promovua” autoqefalia. Kisha Ortodokse Serbe retushoi në këtë frymë thuajse të gjitha dokumentet kishtare që erdhën nga punëtoritë e Hilandarit. Ky fakt i dokumentueshëm, ka rëndësi, meqë e liron historiografinë shqiptare nga diktati i këtyre mashtrimeve dhe falsifikimeve, që vazhdojnë të citohen prej saj.
Në të vërtetës, ky veprim, nuk anashkalohet as nga disa autorë objektivë serbë (ndër të cilët duhet dalluar Ilarion Ruvarac). Aty, me të drejtë, shihen edhe prapaskenat e Vatikanit, që asokohe luheshin në kurriz të Patrikanës së Kostandinopojës me rastin e pushtimit të kryeqytetit të Bizantit nga katolikët, në vitin 1204 që zgjati deri në vitin 1261, kur aty u kthye Perandori bashkë me suitën e klerikëve nga Nikea. Në këtë vënerim, gjithsesi, rolin kryesor kishte veprimi i Peshkopit të Ohrit, Dimitrije Homatian (Demetros Chomateros), që sapo të përhapet lajmi nga Nikea, nxori mallkimin drejtuar Arhimandrit Sava të Rashës. Në letrën drejtuar Patrikut ortodoks në Nike thotë se Sava nuk e ka të drejtën të shkëputet nga Peshkopata e Ohrit, meqë kjo nuk lejohet nga kanoni i rregullit apostolik.
Letrat e peshkopit të Ohrit, Dimitrije Homatian, do të mbesin një zë i shurdhër për mbi gjysmë shekulli, deri sa do të bjerë Perandoria latine e Kostandinopojës në vitin 1261. Bizanti sapo u kthye në kryeqytet e me të edhe qendër e Patrikanës Ortodokse, u kthye edhe rregulli i dikurshëm kishtar. Ky veprim ishte përcjellë me “miratim” edhe nga Vatikani, ngaqë ishte kthyer “normaliteti” midis dy qendrave botërore që thirreshin në të njëjtën perandori, e cila asokohe ndodhej përballë kërcënimeve osmane. Në kuadër të këtyre raporteve, për Patrikanën e Kostandinopojës me interes të madh shfaqej edhe rikthimi i fuqisë së humbur kishtare të Peshkopatës së Ohrit, me rastin e shkëputjes së njëanshme prej saj të Ipeshkvisë së Rashës dhe asaj bullgare, të cilat aktronin autoqefalin. Në këtë aspekt letrave të Homatianit do t’u hiqet pluhuri i kohës dhe madje, do t’u jepet përgjigje e drejtë, me atë që në Koncilin e Lionit do të thuhet se në Nikea ishte shkelë kanoni apostolik dhe se Peshkopatës së Ohrit i ktheheshin Ipeshkvia e Rashës dhe ajo bullgare. Natyrisht se këtij vendimi i parapriu dekreti i Perandorit Mihali VIII, me të cilin Peshkopatës së Ohrit i kthehej juridiksioni mbi Ipeshkvinë e Rashës dhe atë bullgare në përputhje me dekretin që kishte shpallur në fillim të shekullit XI Perandori Bazili II. Anulimi i pavarësisë së peshkopatës së Rashës, qendra e së cilës kishte kaluar në manastirin e Zhiqes, që në historinë kishtare të Kishës Ortodokse Serbe quhej autoqefali, kërkonte edhe largimin e peshkopit Danilo nga ajo pozitë. Kjo do të bëhet në vitin 1272./ KultPlus.com
“Kah po nisen dallëndyshet?”, ekspozita e Redina Qoses, pjesë e programit të Javës së Evropës 2025, u çel mbrëmë në ambientet e qendrës kulturore Tulla.
Kjo ekspozitë sjell në vëmendje tema si migrimi, identiteti dhe kujtesa, përmes teknikës tradicionale të qilimave dhe punës së përbashkët me gra artizane.
Ekspozita u vizitua edhe nga ambasadori i Bashkimit Evropian në Tiranë, Silvio Gonzato.
Ekspozita është një ftesë për reflektim mbi çfarë marrim me vete kur largohemi dhe çfarë lëmë pas. Një instalacion që flet pa fjalë, për rrënjët, largimin dhe kujtimet që na ndjekin, bën të ditur delegacioni i BE në Tiranë.
Ekspozita do të jetë e hapur çdo ditë deri më 29 maj, ora 09:00–17:00 në Qendrën Kulturore Tulla në Tiranë./atsh/ KultPlus.com
Sebastiao Salgado, i konsideruar si një nga fotografët më të njohur në botë, ka vdekur në moshën 81-vjeçare.
Fotografi i lindur në Brazil ishte i njohur për imazhet e tij bardh e zi dramatike, të vështirësive, konfliktit dhe bukurisë natyrore, të kapura në 130 vende gjatë 55 viteve, shkruan BBC, transmeton Klankosova.tv.
Fotot e tij kapën ngjarje të mëdha globale si gjenocidi i Ruandës në 1994, djegia e fushave të naftës në fund të Luftës së Gjirit në 1991 dhe uria në rajonin Sahel të Afrikës në 1984.
“Lentja e tij zbuloi botën dhe kontradiktat e saj; jeta e tij, fuqia e veprimit transformues,” tha një deklaratë nga Instituto Terra, organizata mjedisore që ai themeloi me gruan e tij, Lelia Wanick Salgado.
Kantautori amerikan Bob Dylan, fitues i shumë çmimeve të rëndësishme, feston sot ditëlindjen e 84, shkruan KultPlus.
Dylan është autor i shumë albumeve muzikore me këngë që i dhanë famë në mbarë botën. Këngët e tij të famshme janë “Blowin’ in the Wind”, “Like a Rolling Stone” dhe “Hurricane”. Për mëse 5 dekada, ai dha shumë koncerte dhe arriti të jetë fitues i Çmimit Nobel për letërsi, për vitin 2016 me tekstet e tij poetike.
Bob Dylan është një nga muzikantët më të famshëm në botë në vitet 60. Deri më sot ai ka fituar 11 Grammy Awards, dhe është futur në Grammy Hall of Fame dhe Rock and Roll Hall of Fame. / KultPlus.com
Presidentja Vjosa Osmani ka udhëtuar për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të marrë pjesë në ngjarjet e organizuara në kuadër të sesionit pranveror të Asamblesë Parlamentare të NATO-s, që sivjet mbahet në qytetin Dayton.
E para e shtetit të Kosovës, do të qëndrojë në Amerikë me ftesë të Kongresit Amerikan.
Ky sesion sivjet shënon edhe 30-vjetorin e Marrëveshjes së Paqes së Daytonit për Bosnjën dhe Hercegovinën, prandaj edhe e tërë ngjarja do t’i dedikohet përpjekjeve për paqe e siguri në Ballkanin perëndimor. Në këtë ngjarje të rëndësishme marrin pjesë edhe Presidentë të vendeve të tjera nga rajoni, si dhe përfaqësues të lartë të NATO-s, BE-së e SHBA-ve.
Bëhet e ditur se në agjendë të presidentes Osmani janë një sërë aktivitetesh, përfshirë fjalime në darkën kryesore si dhe në panele, e poashtu takime me delegacionet pjesëmarrëse.
“Hampstead News” ka botuar, të enjten e 30 nëntorit 1944, në ballinë, homazhin e Mbretit Zog me rastin e ndarjes nga jeta askohe të udhëtares dhe shkrimtares britanike Edith Durham, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Homazhi i Mbretit Zog për eksploruesen
Burimi : Hampstead News, e enjte, 30 nëntor 1944, ballinë
Mbreti Zog i Shqipërisë i bëri homazhe javën e kaluar zonjushës Edith Durham, udhëtare dhe shkrimtare, e cila vdiq më 15 nëntor në Glenloch Road, Hampstead.
“Të gjithë jetën e saj ia kushtoi Shqipërisë”, tha ai. “Ajo na dha zemrën e saj dhe fitoi zemrën e malësorëve tanë, për të cilët kishte simpati të veçantë. Shqiptarët nuk e kanë harruar kurrë — dhe nuk do ta harrojnë kurrë — këtë grua angleze, sepse kujtimi i miqve të tyre të vërtetë mbetet përjetë me ta.”/ KultPlus.com
Nikolaus Kopernikus (Koperniku), polonisht: Mikołaj Kopernik (lindi me 19 shkurt 1473 ne Thorn (sqt.: Torn) Poloni dhe vdiq me 24 maj 1543 në Frauenburg) u bë njëri nga astronomët më të shquar evropianë me teorinë e tij të lëvizjës së planetëve nëpër orbita rreth diellit. Me zbulimet e tij ai krijoi një botëkuptim të ri pas mesjetar. Përveç kësaj ai ishte astrolog, astronom, jurist, fizikant, diplomat, ekonomist matematikan, mjek, qeveritar dhe ushtarak.
Kombësia e Kopernikut që nga shekulli i 19 u bë shkak për shumë kundërshtime të ashpra. Një gje por është e qartë se ai ishte ose polak, ose gjerman. Kjo gjë pasqyrohet në emrin e tij. Në gjermanisht ai quhet përgjithsisht Nikolaus Kopernikus, për shkak të versionit të latinizuar Copernicus nga mbiemri Koppernigk. Polonisht ai quhet Mikołaj Kopernik. Koperniku ishte biri i një gruaje gjermane, kombësia e të atit është e paqartë. Qyteti i tij i lindjes Torn pak kohë pas lindjes së tij kaloi nën sundimin e mbretit polak, kështu që ai formalisht njihet si polak.
Jeta
Koperniku, biri i një tregtari, lindi më 1473 në Poloni në qytetin Torni. Në Krakov dhe shumë universitete ai studioi matematikën, astronominë, teologjinë, drejtësinë dhe mjekësinë. Që nga viti 1512 derisa vdiq, më 1543, jetoi në Frauenburg, një qytet i vogëlth në Prusinë Lindore, ku u emërua kanonik në katedrale. Koperniku në fakt është specialist i së drejtës kanunore, disiplinë në të cilën arriti gradën doktor. Puna si kanonik në katedrale i plotësonte nevojat ekonomike, kështu që mund t’u kushtohej hulumtimeve shkencore të trupave qiellorë. Astronomia ishte disiplina e preferuar e tij. Pozicioni gjeografik i Frauenburgut, që ndodhej në bregdet, e favorizonte punën ajgëtuese të tij. Kopereniku e vendosi observatorin dhe vendbanimin në një nga kullat mbrojtëse të bregut. Instrumentat e tij ishin shumë të thjeshtë, por më i madhi i vazhduesve të veprës së tij, Tiho Brahe, ishte më i lumturi i njerëzve kur i ofruan një të tillë.
Koperniku ishte më shumë teoricien se vrojtues. Ndihmesa e tij në astronomi, që është një ndihmesë mjaft e madhe, qëndron në një teori:në kundërshtim me idetë e pranuara deri atëherë, nuk është kupa qiellore që bën një rrotullim të përditshëm përreth tokës, por është toka që rrotullohet rreth boshtit të saj imagjinar, dhe përshkon në të njëjtën kohë një rrotullim rreth diellit. Koperniku arriti në këtë përfundim pasi studioi astronomët grekë e arabë, por edhe nga vrojtimet vetjake. Toka nuk është qendra e universit, por një nga planetet që rrotullohen rreth diellit. Kjo frazë e thjeshtë e thjeshtë është parimi themelor i “pikëpamjes kopernikiane për një nga miliona trupat e tjerë qiellorë. Koperniku në përfundimet e tij arriti pas shumë fakteve shkencore, por do të duhej të vinte gjysma e shekullit XIX për ta provuar atë përfundimisht.
Sot ende, anipse Koperniku vërtetoi që kjo nuk ishte e vërtetë, ne themi “ngritja”, apo “ulja” e diellit në fillim dhe në fund të ditës.
Zigmund Frojd, në një nga veprat e tij, thotë se gjatë rrjedhës së kohëve, shkenca i ka dhënë dy goditje krusmuese mendimit naiv që njeriu kishte për vlerat e tij: herën e parë, kur Koperniku nuk e pranoi tokën si qendrën e universit dhe e dyta kur Darvini provoi t’i heqë njeriut pozicionin e privilegjuar që besonte se zinte përballë botës së kafshëve. Përpara Kopernikut mendohej se dielli dhe yjet iahin krijuar në funksion të tokës dhe toka në funksion të njeriut. Kur ai shpalli se universi nuk rrotullohej rreth planetit tonë, vetëdija njerëzore pësoi një trandje shungulluese. Koperniku pati një ndikim aq revolucionar në botëkuptimin që njerëzit kishin për botën, sa vetëm bashkëkohësi i tij, Kristofor Kolombi, mund të mendohej se kishte arritur një lavdi të atillë. /KultPlus.com
Kryeqyteti i Shqipërisë së bukur është një nga opsionet më të përballueshme për pushime në qytet dhe një zgjedhje fantastike për ata që kërkojnë të eksplorojnë me një buxhet të kufizuar, shkruan Grace Piercy në një artikull të botuar në të përditshmen britanike “Express”.
Qyteti i bukur evropian, Tirana është rekomanduar si vendi më i përballueshëm për britanikët për t’u vizituar këtë vit.
Tirana, kryeqyteti i Shqipërisë së bukur, është një nga opsionet më të përballueshme për pushime në qytet dhe një zgjedhje fantastike për ata që kërkojnë të eksplorojnë me buxhet të kufizuar.
Sipas “Time Out Europe”, kryeqyteti i Shqipërisë është një nga destinacionet më të lira për sa i përket ushqimit dhe aktiviteteve krahasuar me kryeqytetet dhe qytetet e tjera evropiane.
Kostoja e biletave të hyrjes në muzetë kryesore varion nga 2,5 deri në 5 paund, dhe një krikëll birrë kushton 2,96 paund.
Kostoja mesatare e një “Airbnb” me një shtrat është 40 paund nata. Një vakt për dy persona mund të kushtojë midis 21 dhe 25 paund, zakonisht me porcione mjaft “bujare”.
Në qytet, turistët mund të vizitojnë muzetë e Tiranës, duke përfshirë Bunk’Art 1 dhe Bunk’Art 2 – të cilat janë në krye të listave të vizitorëve.
Të vendosura në ish-bunkerët e qytetit, çdo muze pasqyron aspekte të jetës shqiptare nën regjimin diktatorial të Enver Hoxhës.
Tirana – ka gjithashtu një jetë të gjallë nate dhe turistët mund të gjejnë bare fantastike koktejesh në lagjen e Bllokut. Nuk do të paguani më shumë se 6-7 paund për një koktej.
Kur bëhet fjalë për restorante, qyteti ka shumë mundësi. Provoni mishin e qengjit apo patëllxhanin ose porosisni një byrek nga një furrë buke lokale.
Turistët britanikë – gjatë pranverës ose verës mund të bëjnë gjithashtu një udhëtim njëditor në Durres, një vendpushim bregdetar ose të shkojnë në veri për të eksploruar fshatrat.
Një nga mënyrat më të mira për të eksploruar Tiranën – është nga maja e Malit të Dajtit, i arritshëm lehtësisht me teleferik.
Në majë, turistët do të gjejnë pamje fantastike të qytetit dhe një sërë aktivitetesh miqësore për familjen.
Udhëtimi nga Londra në Tiranë – me linjat ajrore me kosto të ulët, “Wizz Air” dhe “Ryanair” zgjat pak më shumë se tre orë.
Ekziston një gamë e gjerë akomodimesh duke përfshirë hotele, shtëpi pushimi me qira dhe hostele. /atsh/ KultPlus.com
Napoleon Bonaparti, në letrën e 16 gushtit 1797 dërguar pashait të Shkodrës (Ibrahim Pashë Bushatit, djalit të Mehmet Bushatit) shpreh admirimin dhe mbështetjen e tij për shqiptarët.
Nga Aurenc Bebja
Shkrimi gjendet në faqen n° 499 të dokumentit me titull « Œuvres de Napoléon Bonaparte – 1822 ».
Ja letra në vijim :
Shtabi i përgjithshëm, Milano – 16 Gusht 1797
Pashait të Shkodrës
Kam lexuar me kënaqësinë më të madhe lavdrimet në letrën e shkruar nga Zotëria juaj.
Republika franceze është një mike e vërtetë e Portës së Lartë ; Ajo (Republika) ka një konsideratë të veçantë, sidomos, për kombin trim shqiptar, i cili ndodhet nën urdhrat tuaja.
Kam dëgjuar me dhimbje fatkeqësinë që i ka ndodhur vëllait tuaj (E ka fjalën për Kara Mahmud Pashë Bushatin): ky luftëtar i patrembur meritonte një fat më të denjë për trimërinë e tij ; por ai u shua nga një vdekje e guximshme.
I dërgoj Zotërisë suaj urdhrin e dhënë nga unë, që i lejon ushtrisë (flotës) osmane të udhëtojë (lundrojë) pa shqetësim në Adriatik. Turqit do të trajtohen si kombet e tjera, madje do të përfitojnë disa lehtësime…
Në të gjitha rastet, unë do të mbroj shqiptarët dhe do të jem i lumtur t’i shpreh Zotërisë suaj respektin e konsideratën e lartë që kam për të. Në shenjë miqësie, i lutem Zotërisë suaj të merrni katër arkat me pushkë që ju kam dërguar. Bonaparti. /KultPlus.com
Ka nisur sot në Manastir të Maqedonisë së Veriut, aventura e 6 artisteve të vogla të Qendrës Kombëtare të Kulturës për fëmijë të cilat do të përfaqësojnë Shqipërinë në Small Montmartre of Bitola. Ky është një nga konkurset më të bukura të artit në rajonin e Ballkanit.
Skuadra e kampioneve nga Shqipëria përbëhet nga: Alisia Gjyli, Emili Lahukaj, Marlinda Kodra, Sabrina Pogoni, Livia Kokthi dhe Flavia Kokthi. Gjashtë vajzat janë gati për të shpërthyer me talentin e tyre, me lapsa, bojëra dhe shumë energji pozitive në valixhe.
QKKF përmes një postimi online, shprehet krenare për skuadrën shqipare dhe i uron vajzat të fitojnë të tjera trofe.
Ceremonia e kësaj kolonie piktorësh të vegjël nis sot në sheshin Montmartre përpara Studios së Artit për Fëmijë “Shën Kirili dhe Metodi” në zemër të pazarit të vjetër të Manastirit. Ky do të jetë edicioni i 44-të i Kolonisë Botërore te Artit për Fëmijë “Montmartre i Vogël i Manastirit”.
Kolonia do të zgjasë deri më 30 maj dhe do të përfshijë vizatim kreativ të arkitekturës së qytetit të vjetër të Manastirit, si dhe vizita njëditore artistike në Ohër dhe Manastirin e Shën Gjon Bigorskit. Çdo ditë do të ndahen katër çmime për vizatimet më të mira, ndërsa në ceremoninë përmbyllëse më 30 maj do të shpallen 12 pjesëmarrës të talentuar, nxënësi më i mirë dhe shkolla më e mirë.
Në koloninë e këtij viti marrin pjesë gjithsej 150 të ftuar, nxënës, mësues dhe prindër nga 18 delegacione të 17 vendeve./atsh/KultPlus.com
Bukuritë e Shqipërisë do të prezantohen më 31 maj në emisionin e ndjekur francez “Échappées belles”, në televizionin “France 5”.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro ndau në rrjetet sociale videon prezantuese të emisionit, në të cilin do të prezantohen thesaret e vendit tonë.
“Një udhëtim magjik drejt Shqipërisë së egër, të bukur, të vërtetë. Më 31 maj, ora 21:00, emisioni shumë i ndjekur francez “Échappées belles” do t’u ofrojë shikuesve të tij një aventurë shqiptare në ekranin e “France 5”, në Francë, për të zbuluar në 90 minuta thesaret që e bëjnë Shqipërinë të dëshirueshme e pastaj të paharrueshme për vizitorët”, shkruan Kumbaro.
Vitet e fundit medie të ndryshme ndërkombëtare kanë realizuar një sërë emisionesh për promovimin e Shqipërisë, duke u sugjeruar qytetarëve të tyre ta vizitojnë./atsh/KultPlus.com
“Unë kurrë s’kam qenë i vetmuar. Kam qenë në një dhomë – jam ndier vetvrasës. Kam qenë në depresion. Jam ndjerë i tmerrshëm – i tmerrshëm përtej gjithçkaje – por kurrë nuk e kam ndjerë se dikush do të futet në dhomë dhe do ta shërojë atë që jam duke e ndjerë… ose ndonjë numër më i madh i njerëzve.
Me fjalë të tjera, vetmia është diçka me të cilën asnjëherë s’kam qenë i shqetësuar.
Do ta citoj Ibsenin: “Më të fortit janë më të vetmuarit.” Unë kurrë s’kam menduar që një bjonde e bukur do të vijë tani, të bëjmë qejf dhe pastaj unë do të ndihem mirë. Jo, kjo nuk do të ndihmonte.
E dini këtë frazën e zakonshme të turmave “wow sonte është e premte, çfarë do të bëni? Do ta kaloni natën i ulur këtu?” Po, sepse nuk ka asgjë atje jashtë. Është vetëm marrëzia. Njerëz të marrë që shoqërohen me njerëz të marrë. Lërini le ta marrosin veten.
Unë kurrë s’kam i shqetësuar me nevojën për të nxituar jashtë gjatë netëve. Unë fshihem në bare sepse nuk dua të fshihem në fabrika. Kjo është e gjitha. Më pëlqen vetja. Unë jam forma më e mirë e dëfrimit që e kam. Le të pijm edhe më shumë Venë.”
