Rruga drejt realizimit të ëndrrës e drejtoi atë në vende të ndryshme jashtë Kosovës, por qëllimi i saj mbet gjithmonë në një vijë të drejtë. Bëhet fjalë për Leonita Asllanin, artisten e re nga Gjakova të cilën të gjithë e thërrasin “rebele”. Ajo vjen nga një familje muzikantësh të cilët ëndrrën e tyre drejt muzikës e lanë në gjysmë për arsye të rrethanave jetësore, por njëjtë nuk veproi edhe Leonita. Ajo punoi fuqishëm që ëndrra e saj të realizohet deri në fund, shkruan KultPlus.
Gjithçka me muzikën
ajo e nisi në Kosovë ku edhe u shkolluar, por ishte Franca ajo që i hapi dyert
për muzikën e Leonitës, atje ku edhe realizoi koncertin e saj të parë solistik.
“Jam rritur në Kosovë, në një vend ku shkrihen shumë kultura të ndryshme. E konsideroj vetën me fat që jam rritur në një vend të vogël si Kosova, dhe në frymën e djepit të kulturës”, thotë Leonita.
Por Franca
ishte vetëm një mundësi që i hapi dyert tjera për të. Tutje, ishte Zvicra vendi
i cili e përqafoi talentin e vajzën nga Kosova, ku po në këtë shtet ajo u
njoftua edhe me grupin Plusedion më të cilët tashmë janë bërë një.
Ata bashkë kanë
publikuar albumin e parë të titulluar “Night Train”.
“Kisha nderin dhe kënaqësinë që njoha grupin Plusedion me të cilin bashkëpunuam fort dhe e realizuam albumin. Mendoj se pikë së pari, suksesin apo sido që ta quani ju, nuk e kemi në dorë ne, pasi janë shumë faktorë që ndikojnë në të. Por kur fillova nuk u mundova të kopjoj apo ndjek ndonjë linjë muzikore. Kur diçka bëhet në mënyrë unike duke përdorur tinguj të ndryshëm, qoftë edhe eksperimental del diçka e bukur, le të themi se Zoti është treguar shumë zemërgjerë me mua, nuk mund të mohoj se dhe unë punova fort për këtë sukses që gëzoj tani”, tregon Leonita për KultPlus.
Ky album i cili tashmë është i gatshëm për të
gjithë ata që e duan muzikën e këtij grupi, promovimin e tij do ta ketë
fillimisht në Zvicër e më pas në Kosovë, ku pos promovimit, artistja thotë që
do të sjell edhe një koncert.
“Ëndrra ime
gjithmonë ka qenë që ta bëj krenar vendin tim kudo që të shkel e të përmendet
emri saj dhe ti tregoj botës që jemi njerëz që e duam dhe e çmojmë kulturën e
në veçanti muzikën dhe jemi një vend i mbushur me plot talente. E gjithë ky
mundim dhe kjo punë që po e realizoj i takon vendit tim, krenarisë time Kosovës”,
thotë tutje ajo.
Albumi përmban gjithsej 13 këngë të zhanreve të ndryshme si blus rock po ashtu dhe balada.
“Më duhet të
cek se këngët përmbajnë mesazhe shumë domethënëse për dëgjuesit. Pas shumë
orëve në studio duke punuar në mënyrë kolosale, ne jemi të lumtur që kemi
përfunduar prodhimin e albumit të ri “Night Train”. Albumin e kemi incizuar në
Studion e Pluse dion ku për tekstet jemi kujdesur i gjithë grupi, kurse
incizimin e ka realizuar Claudio po ashtu edhe ai është pjesë e grupit
(kitarist).”, tregon artistja.
Stili i Plusedion mund të përshkruhet si rock blus dhe rock pop. Por atyre nuk ju intereson shumë për gjëra të tilla. “Le të vendosin të tjerët se në cilin zhanër dëshirojnë ta klasifikojnë muzikën tonë”, thonë ata. / KultPlus.com
Çmimi “Kadare” i cili jepet tash e sa vite nga Universiteti Europian i Tiranës, i mbështetur nga Institucioni Europian PASHKO, që përveç emrit të shkrimtarit Ismail Kadare, si çmim kap vlerën 10.000 euro, përcjell KultPlus.
Pikërisht kjo shumë është arsyeja që është bërë shumë zhurmë këto ditë, për vetë faktin që fituesi i këtij çmimi, para dy vjetësh ishte shkrimtari Musa Ramadani, me romanin “Profeti nga Praga”.
Ka dy
vjet që autorit në fjalë nuk i janë paguar paratë e këtij çmimi, por vetëm 50%
e tyre. Merret vesh se, edhe kjo pagesë e përgjysmuar i është bërë me rata, pas
shumë përpjekjeve dhe ankesave nga të afërm të autorit.
Në rrjetin social Facebook, Agron Gashi, me vetë konfirmimin e shkrimtarit Ramadani, ka shënuar për këtë problem, ku pas publikimit kanë reaguar edhe shkrimtarë, publicistë, emra të njohur të letrave shqipe.
Po ashtu, ka reaguar edhe shkrimtari dhe historian, Jusuf Buxhovi: “Më vjen keq që është kështu, por ç’e do që raportet krijuese midis Tiranës dhe Prishtinës, të ndërtuara mbi një vasalitet tonin ndaj andej, kanë sjellë te ky nënçmim, që prek edhe shkrimtarët e rëndësishëm, si Musën e të tjerët!”, thotë ai./KultPlus.com
Truri njerëzor është i aftë të perceptojë një tekst në plotëninë e tij, njësoj sikur të bëhej fjalë për ndonjë peizazh fizik. Dhe kur lexojmë, ne, jo vetëm rikrijojmë një botë me fjalët e historisë në fjalë, por ndërtojmë një riprezantim mendor të tekstit në vetvete.
Duke kaluar faqet e një libri prej letre, realizojmë një aktivitet të ngjashëm me lënien e një gjurme pas një tjetre në një udhë, ka një ritëm, një kadencë dhe një regjistër pamor në procesin e kalimit të faqeve të shtypura. Revista prestigjioze “Scientifican American” publikoi një artikul me anë të të cilit kërkonte që t’i jepte një shpjegim këtij paradoksi: në kohën e hiperkontaktimit, kur çdo ditë e më shumë kemi ekipe që na mundësojnë leximin me më shumë lehtësi dhe kemi mundësinë që të hyjmë në biblioteka të tëra në formatin elektronik, shumë njerëz pëlqejnë formatin e letrës.
Libri tradicional, revista, dhe ditari vazhdojnë të jenë të pëlqyerit e publikut në përgjithësi. Edhe pse na rezulton e vështirë që të besohet, duke qenë se formatet digjitale na hapin dyert e shumë lirive. Letra versus paisjet elektronike Rezultati i shumë punëve tregon se në paisjet teknologjike lexohet më lehtë, por megjithatë mbahet mend më pak. Ka “lehtësi” në të lexuar, thotë Maryanne Wolf e Universitetit të Tufts. Por njerëzit kanë nevojë të ndjejnë letrën kur lexojnë, truri e kërkon në mënyrë të pavetëdijshme. Ne nuk kemi lindur me qarqe trunore të përkushtuar leximit, sepse të shkruarit u zbulua relativisht vonë në evolucionin tonë: rreth 4 mijëvjeçarë para Krishtit. Ne fëmijëri, truri improvizon qarqe të reja për të lexuarit dhe për këtë përdor pjesë të tjera të përkushtuara për të folurit, aftësi e cila përmbledh kordinimin motorik dhe vizionin. Truri fillon të njohë shkronjat në bazë të linjave të kthyera dhe hapësirave dhe përdor procese të prekjes që kërkojnë aktivizimin e syve dhe të duarve. Qarqet e të lexuarit të fëmijëve të moshës 5 vjeçare tregojnë aktivitet kur fëmijët praktikojnë të shkruarit me dorë, por jo kur ata i shkruajnë fjalët në tastierë. Përtej trajtimit të shkronjave individuale si objekte fizike, truri njerëzor mund të perceptojë një tekst në plotninë e tij, si një lloj peizazhi të prekshëm. Kur lexojmë ne ndërtojmë një riprezantim mendor të tekstit. Natyra ekzakte e këtyre lloj riprezantimeve mbetet e qartë, por disa studiues besojnë se janë të ngjashme me një hartë mendore që krijojmë prej terrenesh të caktuara si, malet dhe qytetet dhe prej hapësirash të brendshme siç janë departamentet dhe zyrat.
Paralelisht, në shumicën e rasteve, librat në letër kanë një topografi më të dukshme sesa teksti në një mjet teknologjik. Një libër prej letre i hapur prezanton anë qartësisht të përcaktuara: faqet e majta dhe ato të djatha dhe një totalitet prej 8 këndesh në të cilat njeriu orientohet. Duke kaluar faqet e një libri prej letre realizohet një aktivitet i ngjashëm me lënien e një gjurme pas një tjetre në një udhë, ka një ritëm, një kadencë dhe një regjistër pamor në procesin e kalimit të faqeve të shtypura. Të gjitha këto karakteristika lejojnë formimin e një harte mendore, koherente të tekstit. Në kontrast me këtë, shumica e pajisjeve digjitale ndërhyjnë me lundrimin intiutiv të një teksti dhe megjithse e- readers (librat elektronikë) dhe tabletat përsërisin modelin e faqeve të letrës, këto janë efemere.
Sapo lexohen, këto faqe zbehen. “Ndjeshmëria implicite nga ku ju jeni në një libër fizik bëhet më e rëndësishme se sa besojmë” thotë artikulli i Scientifican American. Gjithashtu vë në pikëpyetje që prodhuesit e librave elektronikë kanë kaluar përvojën e duhur rreth asaj se si është e mundur të vizualizohet se ku ndodhet lexuesi i një libri. Një një punë për kuptimin e tekstit, duke krahasuar nxënësit që lexuan në letër me të tjerët që lexuan një tekst në versionin PDF në një pajisje elektronike, u arrit në përfundimin se të parët kishim më shumë rendiment. Hulumtues të tjerë janë në dakord me faktin se të lexuarit të bazuar në pajisje teknologjike mund të përkeqësojë të kuptuarit, meqë është mendërisht më kërkues dhe gjithashtu fizikisht më i lodhshëm se sa të lexuarit në letër.
Shkrimi elektronik reflekton në dritën e ambjentit njësoj si shkronja e një libri prej letre, por ekranet e kompjuterave, të telefonave të meçur dhe të tabletave bëjnë që drita të ndriçojë drejpërdrejt në fytyrat e njerëzve dhe leximi mund të shkaktojë lodhje të shikimit, dhimbje koke dhe vizion që fshihet. Në një eksperiment i realizuar nga Erik Wästlund, i Universitetit të Karlstad në Suedi, personat që bënë një provë të leximit dhe kuptimit në një ekip elektronik morën pikë më të ulta dhe kishin të dhëna të nivelit më të lartë të stresit dhe lodhjes se sa personat që këtë provë e bënë në letër. Hulumtimet më të fundit sugjerojnë se zëvëndësimi i letrës me ekrane në një moshë të hershme ka disavantazhe. Në 2012, një studim i realizuar në Joan Ganz Cooney Center, në qytetin e New Yorkut 32 çifte prindërish të fëmijëve të moshave 3 e 6 vjeç. Fëmijët kujtuan më shumë detaje prej historive që kishin lexuar në letër pavarësisht se ato digjitalet ishin të pajisura me animacione interaktive, video dhe lojëra, të cilat në të vërtetë e largonin vëmendjen nga rrëfimi.
Si rezultat ndjekja e këtij sondazhi, një punë që përfshiu 1.226 prindër, u mor
informacioni se për të lexuarit bashkë, shumica e prindërve dhe fëmijëve të
tyre parapëlqenin librat e shtypur më shumë se sa librat elektronikë. Kur u lexonin librat e letrës fëmijëve të
tyre të moshës nga 3 deri në 5 vjeç, fëmijët mundnin t’ua tregonin historinë përsëri
prindërve të tyre, por kur u lexonin një libër elektronik me efekte zanore,
prindërve herë pas here u duhej që të ndërprisnin leximin për t’i kërkuar fëmijës
që të mos luante me butonat dhe të kthente përqëndrimin tek rrëfimi. Këto lloj
shpërqendrimesh më në fund pengonin në kuptimin e esencës së ngjarjeve.
Shumë persona thonë me siguri se kur realisht duan të
gjejnë veten në një tekst, e lexojnë atë në letër. Për shembull, në një sondazh
të realizuar në 2011 me studentë postuniversitarë, në Universitetin Kombëtar të
Tajvanit, shumica thonin me bindje se lundronin disa paragrafë të një artikulli
online para se të printonin të gjithë tekstin për një lexim më të thellë.
Dhe në një sondazh të realizuar në 2003, në
Universitetin Kombëtar Autonom të Meksikës, rreth 80 % e 687 studentëve u
përgjigj se pëlqente tekstin e shtypur.
Sondazhe dhe raporte rreth lexuesve sugjerojnë se
aspektet ndijore të leximit në letër u interesojnë njerëzve më shumë se sa
supozohej: ndjeshmëria e letrës dhe bojës, mundësia për ta shenuar apo përthyer
një faqe me gishtërinj, tingulli i veçantë i ndërrimit të faqes, mundësia për të
nënvizuar, për t’u ndaluar dhe për të mbajtur shënim, bëjnë që të zgjidhet më
shumë letra.
Kompozimi i bojës elektronike është e ngjashme me
kimikën tipike të bojës, dhe dizajni i thjeshtë i ekranit të Kindle (një firmë
e librit elektronik) i ngjan shumë një
faqeje të një libri prej letre. Megjithatë, këto përpjekje – që u replikuan nga
konkurruesja e saj Apple iBooks – deri tani kanë më shumë efekte estetike sesa
praktike.
Zhvendosja vertikale mund të mos jetë forma ideale e
lundrimit të një teksti të gjatë dhe të ngjeshur si në librat me shumë faqe,
por në media si New York Times, Washington Post e ESPN bën të mundur krijimin e
artikujve aktivë, me shumë shikime, që nuk mund të shfaqen në shtyp, sepse
kombinojnë tekstin me filma dhe me arkiva zanorë.
Është e mundshme që organizmi i të rinjëve të lindur
në epokën digjitale të krijojë rrjete të tjera të neuroneve që i lejojnë të
pëlqejnë leximin elektronik karshi atij në letër, por ndërkohë, sot, pjesa
tjetër e popullësisë vazhdon të pëlqejë kontaktin me “fletët historike.”
1. Leon Tolstoi, i vlerësuar si shkrimtari më i madh botëror me 327 pikë. Ndonëse në kohët e sotme është kaq shumë i çmuar, jeta e tij në periudhën kur jetoi, pati shumë dhembje dhe moskuptim. Ai ishte i pambështetur prej familjes dhe miqve prej pikëpamjeve të tij të ndryshme mbi jetën, fenë, dashurinë dhe mënyrën e ndërtimit të shoqërisë. Në vitin 1910, në moshën 81-vjeçare, si shenjë e revoltës së tij dhe për të mbrojtur më së miri ideologjinë që predikonte, Tolstoi u largua nga shtëpia dhe vdiq në ndërtesën e stacionit të trenit të Astapovos prej sëmundjes dhe pleqërisë.
2. Uilliam Shekspir, dramaturgu, poeti dhe shkrimtari më i njohur anglez, me shumë mister që e rrethon, është vlerësuar prej kritikëve me 293 pikë. Ai e bëri botën të qajë e të qesh me dramat dhe komeditë e tij të papërsëritshme. Është shkrimtari më i lexuar në botë, me 4 miliardë libra të shitur. Talenti i tij në depërtimin e botës së çdo personazhi dhe mjeshtëria e gjuhës, e bëjnë Shekspirin “Lordin e shkrimit anglez”. Shekspiri realizoi gjithsej 37 vepra: 13 tragjedi, 10 drama dhe 14 komedi. Tragjeditë e tij më të famshme janë “Hamleti”, “Henri IV”, “Makbeth” dhe “Romeo e Xhulieta”. Te komeditë përmendim “Shumë zhurmë për asgjë” dhe “Nata e dymbëdhjetë”.
3. Xhejms Xhojs, është i akuzuar prej shumë kritikëve si shkrimtari irlandez me stil të pakuptueshëm, të vështirë dhe monoton. Në listën e shkrimtarëve më të mirë botëror, renditet i treti me 194 pikë. Xhejms Xhojs konsiderohet si një nga autorët më me ndikim të shekullit XX. Ai është i njohur për romanin e tij “Uliksi” (1922), me veprën e shumë të diskutuar “Zgjimi i Fineganëve” (1939), për përmbledhjen me tregime të shkurtra “Dublinasit” (1914), si dhe për romanin gjysmë autobiografik “Portreti i artistit djaloshar” (1916).
4. Vladimir Nabokov, shkrimtari rus i famshëm për romanin e tij tërësisht tronditës për shoqëritë e të gjitha kohërave, “Lolita”, është vlerësuar me 190 pikë prej kritikëve. Karriera e tij filloi pas përkthimit të veprave në anglisht, ku u bë shumë i njohur sidomos me romanin “Lolita”, i cili është realizuar shumë herë në filma, ku përmendet filmi i vitit 1997 aktruar nga i madhi Xheremi Ajrons dhe Melani Grifit.
5. Fjodor Dostojevski, shkrimtari, filozofi dhe eseisti rus, është i njohur për veprat e tij madhështore. Në këtë klasifikim është vlerësuar me 177 pikë. Veprat e tij hulumtojnë thellë në psikologjinë njerëzore nga pikëpamjet politike, shoqërore dhe shpirtërore të Rusisë së kohës. Ai është themeluesi i ekzistencializmit të shekullit të 20 në Rusi. Për Dostojevskin thuhet se është ndër shkrimtarët më të mëdhenj dhe më me influencë të të gjitha kohërave.
Qendra Historike e Vlorës po rijetëzohet duke u shndërruar në një vlerë tjetër të shtuar për turizëm dhe në një destinacion atraktivë dhe tërheqës kulturor.
Ky projekt ka bërë bashkë qeverinë shqiptare Ministria e Kulturës,Fondacionin Shqiptaro – Amerikan për Zhvillim The_AADF, Bashkinë Vlorë dhe Fondin Shqiptar të Zhvillimit.
Sheshi para bashkisë po shtrohet me pllaka guri, ndërsa në rrugën “Justin Godart” rikonstruksioni i infrastrukturës nëntokësore është drejt përfundimit.
Hapi i radhës është shtrimi i trupit dhe trotuarëve me pllaka guri. “Justin Godart” do të jetë e dedikuar për këmbësorët dhe e pajisur me ndriçim, gjelbërim dhe mobilim urban.
Ndërkohë paralelisht është punuar për restaurimin e godinave historike në zonën B, unifikimin e fasadave për të nxjerrë në pah historinë dhe bukurinë e tyre.
Trashëgimia kulturore dhe historike është një aset i rëndësishëm i qyteteve me ndikim në zhvillimin ekonomik të tyre. Nga ana tjetër, rijetëzimi i vlerave kulturore dhe historike nxit rigjallërimin e traditave dhe promovimin e vlerave kombëtare.
Rruga Justin Godard ka qenë rruga kryesore e qytetit në periudhën e Rilindjes së Pavarësisë Kombëtare. Cepi perëndimor i saj të nxjerr tek Sheshi i Flamurit, kurse ana lindore në Lagjen Partizani në drejtim të Babicës ku ka shumë foto të hyrjes së luftëtarëve më 1920. Shtëpitë janë me dy kate, me ballkone të vegjël të stilit neoklasik.
Degëzimet e rrugëve sekondare të çojnë tek ish-pazari, “lagjja e hebrenjëve”, klubi “Laberia” dhe ish-Sinagoga. Në fund, nga ana lindore ka qënë dhe xhamia e Tabakëve, më e madhja e qytetit. Rruga ka patur disa ndërtesa shoqërore në shekullin e XIX, si një sahat (kullë) dhe Posta e qytetit.
Kompleksi e ka marrë emrin nga juristi i njohur francez Justin Godard, i cili ka mbrojtur të drejtat e Shqipërisë në Konferencën e Paqes në Paris, më 1919. Godard ka qenë mik i shqiptarëve dhe ka ndihmuar dhe me fonde ekspeditën e arkeologut Leon Rey në Apolloni./k.s/ /a.g/
Ylli botëror, Christina Aguilera, shquhet për stilin e saj të veçantë, ku edhe njëherë ka rrëmbyer vëmendje në javën e modës në Paris.
Ajo ka zgjedhur një fustan ngjyrë rozë të kuruar deri në çdo detaj, që e bënte të duket mjaft atraktive.
Veç tjerash, vëmendje të madhe ka rrëmbyer edhe mbishkrimi në mes të fustanit, teksa lë të kuptohet se duhet t’i lini të gjitha anash për shkak të javës së modës që po mbahet në Francë.
Christina javën e kaluar ka festuar 20-vjetorin e karrierës së saj, ndërsa bëri debutimin me këngën “Genie in a Bottle”.
Në ndërkohë, Aguilera ka falënderuar fansat e saj për mbështetjen që i’a kanë bërë për këto dy dekada.
Këngëtarja ka paralajmëruar edhe një numër të madh të koncerteve që do t’i realizojë gjatë muajve në vijim. /Telegrafi/KultPlus.com
Oscar Wilde është shkrimtar, poet dhe dramaturg i shquar irlandez. Lindi më 16 tetor 1854 në Dublin dhe vdiq në vitin 1900 në Paris. Ai rridhte nga një familje me prindër intelektualë anglo–irlandezë.
Mori pjesë në shumë aktivitete të ndryshme letrare dhe mbajti leksione të ndryshme mbi esteticizmin në Amerikë dhe Kanada. Më pas u kthye në Londër, ku ushtroi profesionin e gazetarisë dhe me mprehtësinë therëse, veshjen dhe oratorinë e tij u bë një nga personalitetet më të shquar të kohës.
I jepte shumë rëndësi artit, duke i shprehur idetë nëpërmjet dialogëve të ndryshëm, eseve, të cilat përmbanin pikëpamje mbi dekadencën, bukurinë etj., që mishërohen edhe në të vetmen novelë të tij “Portreti i Dorian Grejit”, botuar në vitin 1890.
Për shkak të ideve të tij, veçanërisht ato mbi homoseksualizmin, për të cilin iu bënë edhe akuza të drejtpërdrejta dhe u arrestua në vitin 1895, Wilde kaloi disa vite i burgosur në Londër.
Në vitin 2007 Wilde është votuar si mendja më e madhe e Britanisë në një sondazh prej më shumë se 3000 komedianësh, duke lënë prapa Winston Churchill, Spike Miligan dhe Noel Couard.
Wilde shquhej për mprehtësi dhe lexuesit e veprave të tij tërhiqen jo vetëm nga librat e shkruar, por edhe nga thëniet e tij, shumica e të cilave “Tirana Observer” i ka përzgjedhur nga këto vepra.
Disa thënie nga Oscar Wilde
1- Bëhu vetja, të gjithë të tjerët janë zënë
2- Një poet mund të mbijetojë çdo gjë, por jo një gabim shtypi.
3- Të moshuarit besojnë se dinë, të moshës mesatare dyshojnë se dinë, të rinjtë mendojnë se i dinë të gjitha.
4- Përvoja është emri që u japim gabimeve tona.
5- Kur isha i ri mendoja që paraja ishte gjëja më e rëndësishme në jetë. Tani që jam rritur jam bindur se ashtu është vërtet.
5- Askush nuk është aq i pasur, sa të mund të blejë të kaluarën e vet.
7- Këshilla më e mirë që mund t’u japësh të rinjve për karrierën është: Zbuloni çfarë ju pëlqen të bëni më shumë dhe pastaj gjeni dikë t’ju paguajë për këtë.
7- S’ka asgjë më të rrezikshme sesa të jesh tepër modern. Rrezikon të dalësh jashtë mode nga një moment në tjetrin.
9- Pas gotës së parë, i shikon gjërat ashtu siç do të doje të ishin. Pas gotës së dytë, i shikon gjërat ashtu siç nuk janë. Në fund i shikon gjërat ashtu siç janë në realitet, dhe kjo është gjëja më e shëmtuar në botë
10 – Miqtë e vërtetë nuk ta ngulin thikën pas shpine, por përballë.
11- Dallimi i vetëm ndërmjet shenjtorit dhe mëkatarit është që çdo shenjtor ka një të kaluar dhe çdo mëkatar një të ardhme.
12- Ai që s’di të mësojë, jep mend
13 – Moderimi është diçka fatale. Asgjë s’është më e suksesshme sesa teprimi. Përvoja nuk ka asnjë vlerë etike: ajo është thjesht emri që njerëzit u japin gabimeve të tyre.
14- Tragjedia e plakut nuk është plakja, por rinia.
15- Kam shumë të dëshirë të flas për asgjë. Është e vetmja çështje për të cilën di gjithçka.
16- Sot njohim çmimin e çdo gjëje, por jo vlerën e tyre.
17- Lumturia e një njeriu të martuar varet nga ajo me të cilën nuk është martuar.
18- Shumë pak e kuptojnë sot se në një martesë, dy vetë janë të vetmuar, ndërsa kur janë tre të paktën ke shoqëri.
19- E vetmja mënyrë sjelljeje më një grua është të bësh dashuri me të nëse është e bukur, ose të bësh dashuri me një tjetër nëse është e shëmtuar.
20- Vetëm njerëzit sipërfaqësorë nuk gjykojnë nga paraqitja e jashtme.
21- Publiku është jashtëzakonisht tolerant; fal gjithçka përveç gjenialitetit.
22- Unë mund t’i rezistoj gjithçkaje, përveç tundimeve.
23- Mos u besoni ndjenjave të grave para se të martohen.
24- Burrat e njohin shumë shpejt jetën, gratë shumë vonë
25- Gratë adhurojnë kur bien në dashuri, por kur humbasin adhurimin e tyre, ato humbasin gjithçka.
26- Gratë kanë një instinkt të çuditshëm: Ëndërrojnë gjithçka veç asaj që duhet.
27- Gjithmonë falni armiqtë tuaj, asgjë nuk i mërzit ata më shumë.
28- Disa shkaktojnë lumturi kudo që të shkojnë, të tjerët sa herë që të shkojnë.
29- Si mund të pritet që një grua të jetë e lumtur me një burrë i cili insiston në trajtimin e saj sikur ajo të ishte një qenie tejet normale njerëzore.
30- Fëmijët fillojnë duke i dashur prindërit e tyre; pas një kohe i gjykojnë ata; shumë rrallë, nëse ndonjëherë, i falin ata.
31- Çdo shenjtor ka një të shkuar dhe çdo mëkatar ka një të ardhme. / KultPlus.com
Kush është Loris Castriota Skanderbegh, familja e të cilit rrjedh nga djali i heroit kombëtar.
Një takim i rastit mes dy gazetarëve këto ditë ka zbuluar se një nga pasardhësit e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut jeton dhe punon në Foggia të Puljes, në Itali. Ai është gazetar, por emri i tij tregon gjithçka: quhet Loris Castriota Skanderbegh dhe nuk e fsheh që rrjedh nga familja e “kryeprincit të Arbërit”.
Sa më poshtë vijon intervista e gazetares Scinicariello me të, që është publikuar në gazetën “Il mattino di Foggia”, transmeton Shqiptarja..
Përshëndetje, Loris. Së pari, të falënderoj shumë që vendose të pranosh këtë intervistë. Pasi të takova në Foggia gjatë vizitës me pjesëmarrjen e mediave “Foggia Svelata” (Foggia e zbuluar) dhe pasi zbulova edhe mbiemrin tënd, duke qenë dashamirëse e Ballkanit dhe e Shqipërisë, më lindi kurioziteti. Më tregon se çfarë lidhjesh ke me heroin shqiptar Gjergj Kastrioti-Skënderbeu? Në Shqipëri ai është një simbol me të vërtetë i rëndësishëm, apo jo?
Unë jam një pasardhës i drejtpërdrejtë i Gjergjit. Familja ime jeton në Pulja që kur djali i tij erdhi këtu, pas vdekjes së heroit. Kastriotët më parë morën feudet në Monte Sant’Angelo dhe San Giovanni Rotondo, më pas i këmbyen ato me feudet e Galatinas dhe Soletos, në Salento. Që atëhere, familja ime jeton në Lecce. Unë jam këtu pasi babai im, Giorgio, vendosi të martohet me një banore të Foggia-s, nënën time Adele Berardi.
Çfarë marrëdhëniesh ka mes heroit shqiptar dhe Puljas?
Marrëdhëniet historike të Skënderbeut me Puljen janë të rëndësishme, edhe pse këtë e dinë vetëm studiuesit e historisë, shqiptarët dhe banorët e komuniteteve arbëreshe, “koloni” historike italo-shqiptare, që u ngulën në qendër-jug të Italisë shekujt e kaluar dhe ku ruhen kujtesa historike, traditat, zakonet e vendit të origjinës. Skënderbeu, mirënjohës për ndihmat që i dha mbreti Alfons i Napolit në luftën e tij kundër përpjekjeve otomane për pushtim, mes gushtit të vitit 1461 dhe shkurtit 1462 erdhi personalisht vetë në Pulja për të mbështetur mbretin e ri Ferrante të Aragonës, i cili u ngjit në fron pas vdekjes së babait të tij Alfons, në vitin 1458 dhe po përjetonte vështirësi të mëdha. Në fakt, Ferrante ishte angazhuar në shtypjen e përpjekjes së pushtimit të mbretërisë nga ana e Giovanni-t të Anzhuinëve, që pretendonte fronin dhe kishte bindur të ngriheshin në revoltë edhe shumë feudalë të mëdhenj, që kërkonin rikthimin e sundimit francez. I rrethuar në kështjellën e Barletta-s, mbreti mezi po e mbante fronin. Por Gjergj Kastrioti, duke përfituar nga një armëpushim me sulltanin, erdhi për të kthyer borxhin e nderit që kishte me dinastinë aragoneze dhe, me një grup prej rreth 700 kalorësish dhe një shifër të panjohur këmbësorësh, zbarkoi në Barletta, e çliroi mbretin dhe udhëhoqi disa veprime ushtarake, që përmbysi faktikisht fatet e përplasjes, deri në atë pikë, sa e çoi Ferranten drejt fitores më 18 gusht në Troia, provincë e Foggia-s, fitore vendimtare për të ruajtur kontrollin e mbretërisë. Ky ishte një rast për të forcuar lidhjet mes familjes së Kastriotëve dhe Aragonasve. Nuk ishte rastësi që, pasi vdiq Gjergji, mbreti Ferrante ftoi djalin dhe të venë e tij, Gjon dhe Donika, të transferoheshin në Mbretërinë e Napolit për të mos u bërë viktima të hakmarrjes së sulltanit, që po e përfundonte pushtimin e territorit shqiptar.
A është shumë i madh komuniteti shqiptar në Pulja sot?
Qendrat arbëreshe janë tre, ato të themeluara apo të ripopulluara nga komuniteti historik italo-shqiptar: San Marzano di San Giuseppe (Taranto), Casalvecchio di Puglia (Foggia) dhe Chieuti (Foggia). Në total, pak më shumë se 12 mijë banorë dhe jot ë gjithë e flasin gjuhën që është transmetuar gjatë pesë shekujve në ato zona. Sot kemi një problem serioz të ruajtjes së gjuhës, traditave dhe identitetit kulturor: një trashëgimi historike dhe folklorike, që rrezikon të zhduket përballë standardizimit të njohurive të globalizuara dhe nga zhdukja graduale e zakonit të arbëreshëve që të martoheshin vetëm mes tyre dhe duke transmetuar doke dhe gjuhën në jetën e përditshme.
Sot ti jeton në Foggia, je gazetar dhe merresh me sektorin e komunikimit tek kryebashkiaku, por vetëm me këtë. Gjatë vizitës mediatike “Foggia Svelata” na shoqërove në Muzeun e Qytetit dhe nuk fshehe dashurinë për atë vend dhe për qytetin. Mendon që Foggia ka ende një potencial ende të pashprehur në nivel turistik? A ka ndonjë gjë që mund të bëhet më shumë për të treguar këtë qytet dhe për të tërhequr vizitorë nga e gjithë Italia dhe, pse jo, nga e gjithë bota?
që ka. Foggia ka shumë aspekte të panjohura edhe për vetë banorët e saj, që kanë mbajtur një qendrim gati mosbesues ndaj rëndësisë dhe bukurisë historiko-artistike të qytetit të tyre. Është rezultat i ngjarjeve negative që kanë ndodhur në Foggia ndër vite, si tërmeti shkatërrimtar i vitit 1731 apo bombardimet e aleatëve në verën e vitit 1943. Megjithatë, pavarësisht shkatërrimeve të pësuara, Foggia ka ruajtur shumë dëshmi interesante të së kaluarës, që do t’u pëlqenin edhe turistëve “më të vështirë”: e rëndësishme është të kenë një guidë kompetent, të përgatitur dhe të apasionuar.
Në aspektin e “të treguarit të qytetit”, administrata bashkiake ka bërë shumë “indirekt”, duke organizuar evente tërheqëse si “Libando”, festivali i ushqimit në rrugë, apo “Giordano in Jazz”, takim vjetor me koncertet e muzikantëve më të mëdhenj të këtij zhanri, për të tërhequr vizitorë që të dashurohen edhe me Foggia-n apo që të ndalojnë ose të kthehen këtu për ta njohur më mirë. Por sa i takon Shqipërisë, si e shikon zhvillimin e turizmit këto vitet e fundit?
Në Vendin e Shqiponjave po fillojnë të vijnë flukset e mëdha të turizmit, edhe atij ndërkombëtar, sidomos gjatë verës dhe sidomos në zonat bregdetare të qendrës dhe të jugut të Shqipërisë: kjo është për shkak të plazheve të pandotur, strukturave akomoduese që përmirësohen gjithnjë e më shumë dhe çmimeve me të vërtetë konkurruese. Por kur turistët të zbulojnë se ka gjëra për t’u vizituar edhe në brendësi, qoftë në aspektin e pejsazhit, ashtu edhe të kulturës, Shqipëria do të bëhet një destinacion i dorës së parë për ata që e duan të bukurën në çdo cep të planetit!
Një pyetje të fundit, sipas teje, ka një lidhje apo diçka që bashkon Puljen me Shqipërinë?
Ka një lidhje të fuqishme, që nuk ka të bëjë vetëm me “gjerësinë gjeografike” në të cilën ndodhen të dy territoret: jemi popuj mesdhetarë dhe ndajmë zakone e mënyra jetese, por edhe pejsazhe të ngjashëm. Do të shtoja se puljezët e sotëm kanë prejardhje nga fiset ilire, që emigruan në jug të Italisë, në Pulja, duke filluar nga mijëvjeçari i parë para Krishtit: Daunët (provinca aktuale e Foggia-s), Peucetët (në Puljen aktuale qendrore) dhe Mesapët (në Salento). Të gjithë ata quheshin Japigë dhe puljezët u detyrohen atyre një pjesë të rëndësishme të kulturës së tyre stërgjyshore. Kjo lidhje u përtëri mga migrimet e shekullit të 15-të dhe u mbajt gjallë nga komunitetet arbëreshe, por “u rigjallërua” nga mbërritja e imigrantëve të rinj shqiptarë të viteve ’90 dhe sot ka fituar një forcë të re në sajë të intensifikimit të marrëdhënieve institucionale ndërmjet Puljes dhe Shqipërisë dhe për faktin se porti dhe aeroporti i Barit janë pika mbërritjeje dhe nisjeje mes dy territoreve. Në thelb, kjo është një lidhje që nuk është zhdukur kurrë dhe që do të vazhdojë të forcohet në të ardhmen.
Komuna e Prishtinës ka publikuar listën e projekteve kulturore të cilat janë mbështetur në fazën e parë të thirrjes për ndarje të subvencioneve.
Në këtë konkurs kishin aplikuar gjithsej 267 projekte, 88 prej të cilave nuk kanë marrë mbështetje. Për këtë fazë, me konkurs ishte planifikuar që të ndaheshin 415 mijë euro, shkruan sot Koha Ditore.
Projekti i cili është mbështetur më së shumti është një ekspozitë nga fondacioni “Familja Bogujevci”. Ky projekt është mbështetur më 11 mijë e 560 euro, njëherësh edhe shuma maksimale e mbështetjes financiare për këtë thirrje.
Për këtë ekspozitë ishin kërkuar mbi 28 mijë euro. Pas këtij projekti, me më së shumti të holla është mbështetur edicioni i 10-të i festivalit “Chopin Pinao Fest Prishtina” nga 12 mijë e 600 euro të kërkuara ata kanë marrë 10 mijë euro. Po ashtu, festivali për fëmijë “Lollipop” me përfaqësues Florent Boshnjakun ka marrë 10 mijë euro. Pastaj “Prishtina International Film Festival” ka marrë 9 mijë euro nga 11 mijë e 500 euro të kërkuara.
9 mijë euro ka marrë edhe OJQ “Studio Antigona & M” me përfaqësues Melihate Qenën për prodhim të shfaqjes “Pantallonet e Kangusë”. Gjithashtu edhe për programin vjetor të “Kino Armatës” janë ndarë 9 mijë euro. Shuma minimale e mbështetjes financiare ka qenë 500 euro. Me këtë shumë janë mbështetur kryesisht botimet. Në mesin e projekteve të mbështetura janë projektet si: “Këmisha e Diellit”, një botim me tregime nga Arif Bozazhi, “Maçoku mbi çati” nga Shaip Graboci, “Darka për dy vetë”, botim nga Nexhat Halimi, apo “Ora me qostekë” nga Fatmire Duraku- Halimi.
Komuna ka vonuar gati tre muaj rezultatet për përkrahjen e ngjarjeve kulturore.
*Jusuf Buxhovi: “Maqedonia nga antika deri te koha
jonë”, boti “Jalifat Publishing” Houston dhe “Faik Konica” Prishtinë, 2019,
faqe 1057.
Libri më i ri i Jusuf Buxhovit nga fusha e historisë
“Maqedonia nga antika deri te koha jonë”, mund të konsiderohet pjesë përbërëse
e veprës madhore “Kosova” në tetë vëllime, e cila gjatë viteve të fundit është
vepra që ka zgjuar interesimin më të madh jo vetëm të lexuesit por edhe të
qarqeve shkencore. Vepra “Kosova” në tri vëllime është përkthyer edhe në
anglisht. Them pjesë përbërëse, sepse Maqedonia, që nga antika e këndej ka qenë
pjesë e zhvillimeve historike të trevave që janë konsideruar pellazge-ilire-arbërore
dhe shqiptare.
Prandaj autori duke bërë këtë vepër niset nga fakti
domethënës i historisë së Maqedoninë antike, si mbretëri ndër më të njohurat e
kohës dhe Maqedoninë si shtet politik i krijua në fund të shekullit njëzet,
jashtë çfarëdo reference historike, i lidh vetë prania e shqiptarëve, të cilët
janë trashëgimtarë të maqedonasve antikë si pjesë e botës pellazge-ilire ku
kishin shtratin e tyre të barabartë mbretëria e Maqedonisë dhe ajo e Dardanisë.
Në këtë aspekt Maqedonia shfaqet emër historik i shqiptarëve, njëjtë me Epirin,
Dardaninë dhe Mbretërinë Ilire.
Autori Jusuf Buxhovi duke u nisur nga fakti i
lartpërmendur në këtë vepër argumenton bindshëm me fakte zhvillimin e historisë
dhe të ngjarjeve e të realitetit nëpër të cilin ka kaluar Maqedonia duke iu
kundërvënë pikëpamjeve të tjera të historiografisë së disa vendeve e sidomos
asaj maqedone dhe sidomos të tabuve dhe të moskuptimeve duke e parë Maqedoninë
si pjesë e botës pellazge-ilire dhe duke e ndarë nga pikëpamjet se Maqedonia
është pjesë e botës helene. Me këtë pretendim nga autori shikohet edhe ngritja
e çështjes maqedonase nga ajo gjeografike që e kishte nga mesjeta e këndej te
ajo politike siç ndodhi me insistimin e Rusisë nga kriza lindore e këndej.
Duke u mbështetur në këto pikëpamje autori argumenton në bazë të literaturës që nga historianët e lashtësisë e deri te ato bashkëkohore se Maqedona antike ishte pjesë e botës pellazge-ilire. Këtë e dëshmojnë edhe proceset e zhvillimeve gjuhësore që ndodhin në këto treva. Në këtë mes autori merret hollësisht edhe me marrëdhëniet e maqedonasve antikë me popujt për rreth si janë: Pajonët dhe Brygët (Frigjët), Dardanët, Epirotët dhe Helenët e të tjerë duke analizuar dhe zhvillimet në periudhat më të lavdishme të ngritjes së saj në fuqi ushtarake si në koën e Filipit, të Aleksandrit të Madh, periudhën e luftërave me Dardanët e Romakët.
Nazmi Rrahmani
Një kapitull i librit i kushtohet shfaqjes së Bizantit
si shkak i dobësimit të Perandorisë së Romës që për një kohë kishte dominuar në
këto treva. Arsyet e këtij dominimi Jusuf Buxhovi i sheh te dobësimi i sistemit
skllavo-pronar dhe te sulmet e barbarëve (Hunëve dhe Gotëve). Por edhe shfaqja
e krishterimit nuk ishte pa ndikim, prandaj autori merret edhe me problemin e
krishterimit në Dardani, në Maqedoni dhe ë Ilirik si një prej faktorëve që bëri
të mundshëm depërtimin e Bizantit në këto anë. Këto periudha të gjata të
zhvillimeve historike si dhe të ndryshimeve shoqërore, të luftërave pushtuese,
dominimeve dhe të dobësimeve herë të njërës pale e herë të tjetrës analizohen
me hollësi nga autori duke vënë në pah shkaqet dhe arsyet e ndryshimeve të
këtilla.
Kjo periudhë shumë e gjatë historike ka sjellë
gjithashtu ndryshime të shpeshta dhe të mëdha në këto anë duke u krijuar herë
një fuqi e cila megjithatë pësonte edhe rënie e herë një tjetër që ngritej në
faktorë të rëndësishëm e vendimtar.
Kronologjikisht tani në këto vise dominon Perandoria
Osmane, të cilës autori i kushton vëmendje të veçantë jo vetëm për shkak të
sundimit të gjatë pesëshekullor në këto anë, por edhe për shkak se gjatë asaj
periudhe ndodhën edhe shumë procese të rëndësishme historike të popullit
shqiptar me eliminimin e Bizantit në Ilirik dhe me arritjen e Perandorisë
Osmane, me rrënimin e principatave të arbnit dhe me krijimin e sanxhaqeve
osmane, me paraqitjen e Skënderbeut, me vdekjen e tij dhe me fundin e fisnikërisë
arbnore për të arritur deri te fillimi i kryengritjeve dhe luftërave të
rezistencës ndaj Perandorisë Osmane.
Rrjedhat e mëtejshme historike çojnë të luftërat e
mëdha të fuqive të Mëdha ndaj Perandorisë Osmane dhe pasojat për trojet
shqiptare që për shkak se u gjetën nën Perandorinë Osmane shpeshherë u bënë pre
e pushtimeve të fqinjëve. Në këtë vazhdë kemi Lidhjen Shqiptare të Prizrenit si
fillim të nacionalizmit shqiptar që doli në skenën historike me kërkesa për
autonomi , pastaj luftërat ballkanike, raportet e shqiptarëve me xhonturqit si
dhe zhvillimet që çuan te shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë më 1912, ndër të
cilat gjithsesi veçohen kryengritjet e viteve 1908-1912, raportet me
xhonturqit, kongresi i alfabetit në Manastir. Këtu, gjithsesi, vend të veçantë
zë edhe Kriza e Maqedonisë, si krizë artificiale, që u pasqyrua me përpjekjet
për copëtimin e vilajeteve shqiptare, e ku një vend të rëndësishëm zë edhe
Kryengritja e Ilindenit dhe zhvillimet që çuan te preludi i shfaqjes së shtetit
maqedonas mbi platformat hegjemoniste të hartuara në Beograd, Sofje dhe Athinë.
Gjithnjë në përputhje me këtë zhvillim të Krizës së
Maqedonisë dhe realiteteve që krijoi ajo, në një kapitull të librit, autori
përqendrohet të copëtimi i Shqipërisë gjatë luftërave ballkanike, me ç’rast
Kosova dhe Maqedonia mbetën nën pushtimin serb dhe në këtë mënyrë dhe për shkak
të këtij fakti shqiptarët u detyruan të bëjnë rezistencë kaçakësh ngase tani
zhvillohej me një intensitet të paparë politika antishqiptare për të eliminuar
plotësisht elementin autokton shqiptar. Autori paraqet këtu të gjitha format e
rezistencës shqiptare, periudhën e Luftës së Dytë Botërore, rrënimin e
Jugosllavisë së Versajës dhe bashkimin e përkohshëm shqiptar (si të pjesshëm),
si dhe rikthimin e Jugosllavisë si ripushtim i Kosovës dhe i Maqedonisë,
formimin e Maqedonisë si republikë në bazë të vendimeve të AVNOJ-it,
rezistencën e shqiptarëve kundër partizanëve jugosllavë-shqiptar, shkruan për
NDSH-në dhe bashkimin shqiptar, për kthimin e Maqedonisë në qendër të
shpërnguljeve për Turqi, proceset e zhvillimeve politike në Jugosllavi pas
luftës së Dytë Botërore, periudhën e keqpërdorimeve në Jugosllavinë e
pasluftës, kushtetutën e vitit 1974, dhe Maqedoninë në vitin 1981, me theks të
veçantë te raportet midis Shkupit dhe Prishtinës dhe gjithë ato që i paraprinë
rrënimit të ish Jugosllavisë, ku politika e atëhershme maqedonase u vu në
shërbim të politikës hegjemoniste të Beogradit.
Kapitulli fundi, i kushtohet Maqedonisë si shtet i
pavarur, me ç’rast shqiptarët në shtetin maqedonas kthehen në pakicë kombëtare
për të arritur të lufta e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare e vitit 2001, me
ç’rast, autori i hyn një analize të hollë kritike për t’u pasqyruar çfarë u
siguroi kjo luftë shqiptarëve dhe çfarë mbeti pa u realizuar.
Autori përfundon se lufta e shqiptarëve ndonëse
përfundoi pa ndonjë sukses politik, ngaqë i mungoi platforma politike ku
shqiptarët do të arrinin barazinë kushtetuese të popullit shetndërtues,
megjithatë ndërkombëtarizoi çështjen e saj deri në atë masë saqë qenia e
shtetit maqedonas të shihet ngushtë e lidhur me raportet e shqiptarëve me të.
Jusuf Buxhovi në këtë kapitull përmbyllës arsyeton pse kjo luftë mbeti e
papërfunduar… /KultPlus.com
(Harold Pinter (Londër, 10 tetor 1930 – Londër, 24 dhjetor 2008), dramaturg dhe regjisor teatri anglez. Ka shkruar për teatër, radio, televizion dhe film. Punimet e tij të hershme shpesh lidhen me teatrin absurd. Është fitues i Çmimit “Nobel” për Letërsi për vitin 2005.)
Regjisori i Pulp Fiction, Kill Bill, Django Unchained, The Heatful Eight, Death Proof etj., po e planifikon tërheqjen prej drejtimit të filmave. Quentin Tarantino mund të paketojë karrigen e regjisorit së shpejti, pasi ai tha se është gati të dalë në pension.
56 vjeçari së fundmi ka qenë duke punuar në “Once Upon A Time In Hollywood” me yjet si Brad Pitt, Margot Robbie dhe Leonardo DiCaprio, por mund të jetë projekti i tij i fundit.
Në një intervistë të fundit, regjisori shpjegoi se ai ‘arriti në fund të rrugës’ kur bëhet fjalë për krijimin e filmave më të njohur në Hollivud.
“Unë mendoj se kur është fjala për filma teatrale, unë kam arritur në fund të rrugës. Unë shoh veten duke shkruar libra kështu që unë ende jam kreativ. Unë vetëm mendoj se kam dhënë gjithçka në film”, tha ai./BotaSot/KultPlus.com
Regjisori Besim Ugzmajli gjithmonë përkujdeset të thumbojë me temat që i trajton në projektet e tij filmike.
Për filmin “Rruga”, Ugzmajli ka zgjedhur temën e trafikimit
me qenie njerëzore.
Gresa Pallaska, Mal Noah Safqiu, Mevlan Saraçi, Milot Salihu dhe Sherif Bega janë aktorët që luajnë në këtë film, i cili edhe në trailerin e tij tregon se është premtues dhe i veçantë në këtë trajtim.
Lena dhe Genti takohen në një situatë të pazakontë, por tregimi i tyre është më i ndryshëm sesa duket e tingëllon në fillim. Të dytë kanë përjetuar dhimbje të shkaktuar prej njerëzve tjerë.
Regjisori ka njoftuar për KultPlus se filmi qysh tash është përzgjedhur për Edmonton Film Festival në Kanada, festival i akredituar nga Akademia Oscars për të propozuar për Oscars, në rast se filmi triumfon në këtë festival respektiv.
“Rruga” është prodhim i Figurina Film’s me producent, skenarist dhe regjisor Besim Ugzmajlin.
Filmi është xhiruar në Ferizaj, shkruan KultPlus. Premiera
kombëtare e filmit do të jepet në vend gjatë muajit gusht.
Ugzmajli me filmin paraprak “Forgive me” është prezantuar në rreth 55 festivale të filmit në botë, duke triumfuar në dhjetë prej tyre dhe duke u nominuar në 15 kategori të rëndësishme që vlerësojnë filmat me arritje.
Filmi është mbështetur nga Caritas Kosova. / KultPlus.com
Garda Ceremoniale e Forcës së Sigurisë së Kosovës sot do të ngrejë flamurin e SHBA-së në Prishtinë për nder të 243 vjetorit të Ditës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Ngritja e flamurit do të bëhet në Sheshi që mban emrin e ish-presidentit
amerikan Bill Clinton, në ora 11:00.
Më 4 korrik të vitit 1776, delegatët e 13 kolonive britanike të Amerikës
nënshkruan Deklaratën e Pavarësisë, e cila thuhet se ishte shkak i Revolucionit
Amerikan. Ky dokument u hartua kryesisht nga 32-vjeçari Tomas Xheferson.
Dokumenti i shpalljes së pavarësisë së SHBA-ve është njëri ndër dokumentet
politike më me rëndësi në botë, që përcaktoi fatin dhe kornizën për mbijetesën
dhe rritjen e këtij vendi, por është gjithashtu edhe dokumenti i cili frymëzoi
lëvizje të njëjta për pavarësi, anë e mbanë botës.
Shpallja e Pavarësisë së Amerikës shënoi shkëputjen e kolonive nga Britania
e Madhe 243 vjet më parë, por ajo ishte vetëm fillimi i vendosjes së lirisë në
këtë vend, pasi në atë kohë në shumë koloni praktikohej skllavëria, gratë nuk
gëzonin të gjitha të drejtat për të cilat bëhej thirrje në Shpalljen e
Pavarësisë dhe fatkeqësisht indiano-amerikanët vendas u detyruan të
shpërnguleshin nga toka e tyre, ndërkohë që kolonët e ri kishin filluar të
vendoseshin anë e mbanë vendit.
Por prej nënshkrimit të këtij akti dramatik më shumë se dy shekujsh, përpjekjet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të siguruar barazi dhe të drejta të barabarta për të gjithë, kanë triumfuar me shumë fitore gjatë dekadave të kaluara, prapë se prapë ekziston vetëdija se mbetet shumë për t’u bërë dhe se ruajtja e këtyre të drejtave që na i ka falë Perëndia dhe natyra, kërkon vigjilencë të vazhdueshme për t’i ruajtur ato, sidomos nga intervenimet e qeverisë e cila ka për detyrë t’i mbrojë dhe jo të shkatërrojë li ritë dhe të drejtat e popullit. / KultPlus.com
Në ditën e veçantë për popullin amerikan, atë të Pavarësisë që festohet sot, Ambasada e SHBA-së në Kosovë do të bëhet me shtëpi të re.
Sot, do të përurohet objekti i ri i Ambasadës së SHBA-së.
Ndërtimi i tij është bërë në hapësirën prej 5 hektarësh në lagjen “Arbëria” në kryeqytet, tokë kjo që i është dhënë ambasadës në shfrytëzim për 99 vjet.
Njëherësh kjo është ambasada më e madhe në Ballkanin Perëndimor.
Me këtë rast, ambasadori, Philip Kosnett dhe zonja Alison Kosnett, do të jenë nikoqirë të pritjes që do të mbahet edhe për nder të Ditës së Pavarësisë së SHBA-ve. /KultPlus.com
Ligjvënësi amerikan, Eliot Engel, njëherësh kryetar i Komisionit për Marrëdhënie me Jashtë i Dhomës së Përfaqësuesve, pritet që të qëndrojë sot në Kosovë.
Engel do të marrë pjesë në manifestimet me rastin e ditës së pavarësisë së Shteteve të Bashkuara dhe përurimin e ndërtesës së ambasadës amerikane në Prishtinë.
Gjatë ditës së djeshme, Engel ka qëndruar në Beograd ku ka takuar edhe presidentin Aleksandër Vuçiq, ndërsa është paralajmëruar edhe një vizitë në Luginën e Preshevës.
Në një njoftim të ambasadës amerikane në Beograd, thuhet se ai bisedoi me presidentin serb lidhur me bisedimet me Kosovën, arritjen e paqes dhe qëndrueshmërisë afatgjate në Ballkan dhe vënien e drejtësisë për të gjitha viktimat e luftës në Kosovë.
Ndryshe, Engel njihet si një nga miqtë e mëdhenj të shqiptarëve dhe mbështetës i fuqishëm i zgjidhjes së çështjes së Kosovës. / KultPlus.com
Piramida egjiptiane e Lahunit për herë të parë ka hapur dyert për publikun, duke shfaqur një rrjet labirintesh dhe një dhomë të lashtë varrezash.
Një ekip i vogël arkeologësh nga ministria egjiptiane e
antikiteteve, për një vit punuan në pastrimin e dhomës së piramidës së lashtë 4
mijë vjeçare. Që prej zbulimit, kjo piramidë ishte e mbuluar me gurë dhe
gjësende tjera të forta, shkruan Reuters, transmeton KTV.
Gurët e rrëzuar janë kthyer nëpër vende e tyre ndërsa janë
ndërtuar edhe disa shkallë prej druri, për të mundësuar një vizitë të mirë në
piramidën Lahun.
Një numër artefaktesh që janë gjetur brenda piramidës, janë
ekspozuar në hyrje të saj, ani pse janë në gjendje të dobët.
E në një kuti prej xhami është i vendosur edhe sarkofagu
shumë ngjyrësh që u zbulua në piramidën e Lahunit.
Piramida prej balte gjendet në Fayoum dhe për herë të parë
ishte hulumtuar para një shekulli. Kjo piramidë besohet se është ndërtuar nga
faraoni Senusret II i dinastisë së dymbëdhjetë.
Sipas mbikëqyrësit të muzeut, ky faraon kishte vendosur që
të varrosej në Fayoum, 60 kilometra në jug të kryeqytetit Kajro.
Teksa qëndron në brendësi të dhomës së varrit të faraonit
Senusret, mbikëqyrësi i muzeut, Sobhi tha se faraoni dhe pasardhësi i tij
vendosën të varroseshin këtu për shkak të reformave të suksesshme bujqësore
gjatë periudhës së Mbretërisë së Mesme të Egjiptit.
Piramida ishte e mbyllur që prej shekullit 19, por ministria
e antikiteteve vendosi që ta hapte si atraksion turistik.
Sot, në ditën e lindjes së Franc Kafkës, ju kujtoj këtë roman të Musa Ramadanit, i cili ishte fitues i Çmimit “Kadare” për vitin 2017.
Musa Ramadani, çmimin e mori të plotë, pra nuk iu nda. Ndërsa, paratë, vetëm një pjesë, edhe pse ky çmim (me kontratë) êshtë 10 mijë euro. Pra, shkrimtari ynë, i sëmurë, vetëm ata që e njohin e dinë, shkoi për t’u nderuar, por edhe për t’i nderuar, në Tiranë, çmimin e mori, iu dha edhe kontrata, por “pjesa tjetër e çmimit”, u avullua. Vërtet kjo është e padrejtë, aq sa e padrejtë të luhet me çmimin dhe emrin Kadare!!! P.s. mediet mund ta verifikojnë. Plotësim: Ky status u bë pas rikonfirmimit për të satën herë nga vetë Musa Ramadani.
****
“Romani i Musa Ramadanit i titulluar “Profeti nga
Praga” është roman për fatin e artistit në përgjithësi dhe shkrimtarit Franc
Kafka në veçanti.
Shkrimtari hebre-gjerman-çek, Franz Kafka, pas 41 vitesh nga humbja, në 82-
vjetorin e ngjizjes, krejt befas rishfaqet në vendlindjen e tij. Vizione krejt
të vonuara, copëza reminishencash nga takimet me mikun e humbur, kthimi në
shtëpinë e lindjes, fanitjet, kujtimet fëmijërore etj. bëhen objekt trajtimi të
këtij romani.
“Profeti nga Praga” ka elemente dokumentare, i ndërtuar pjesërisht mbi shenjat
biografike të Kafka-s, por edhe metafizike dhe mistike. Mbi të gjitha,
procedimi i romanit në fjalë është realizuar sipas strukturës së skenarit të
një filmi të metrazhit të gjatë, ku Ramadani shtrin vokacionin e tij narrativ
prej pikëvështrimesh të ndryshme narratologjike.
Krejt narracioni ndodh në kohën e tashme, përmes së cilit Kafka si njeri, si
shkrimtar dhe si personazh rikthehet në moshën që ka vdekur, duke kërkuar
vendet që i ka dashur, një rinjohje kjo me miqtë, librat, të dashurat dhe
familjarët. Ai herë del në rolin e narratorit, herë në rolin personazhit, duke
e veshur romanin kështu me një tis të madh fiksional, por gjithnjë duke i
ruajtur të sakta referencat kontesktuale, si: emrat e njerëzve, rrugëve,
lokaleve, librarive, muzeumeve dhe toposeve të tjera, një empiri kjo autoriale
e Ramadanit alla Umberto Eco, e provuar me kërkimet e tij për “Lavjerrësin
e Fukosë”.
“Profeti nga Praga”, edhe pse në dukje fokusohet te një
personazh, rreth tij sillen shumë storje për artin, kulturën dhe letërsinë
evropiane. Autori, me erudicionin e tij na ofron një prozë që i ngjan një
enciklopedie letrare me referenca të llojllojshme nga Talmudi, Zohari e Tora e
deri te librat në gjuhën çeke, gjermane dhe hebraike. Duke qenë i tillë, në të
gëlojnë format dramatike, muzikore, letërsia epistorale, imazhet
kinomatografike për t’i dhënë konturat e një romani sintezë të kulturës dhe
letërsisë së përbotshme, e që figurativisht ka intencë të paraqesë edhe fatin e
artistit në botën shqiptare. Strukturalisht, romani kapërthen tri plane: Kafka
si rrëfimtar i jetës së tij, Kafka në relacion me qarqet letrare e kulturore të
Pragës dhe Kafka në relacion me familjen.”
Gjermania, një nga destinacionet më të preferuara për studentët nga e gjithë bota, pasi sistemi gjerman i edukimit është një nga sistemet më cilësore në botë. Ludwigshafen University of Business and Society është një nga universitetet më prestigjoze në Gjermani.
Përveq studimeve të dyfishta në Kolegjin
Universum dhe Ludwigshafen
University of Business and Society, përfitimi kryesor i studentëve të
këtij programi është punësimi në Gjermani, ku Universiteti Ludwigshagen do të
lehtësojë procesin e gjetjes sëpunës
praktike për studentët kosovarë. Paga minimale për punën praktike
është 750 euro në muaj, shumë kjo e mjaftueshme për të mbuluar shpenzimet e
qëndrimit mujor në Gjermani.
Ndërsa, për studentët e punësuar në Kosovë që nuk duan të
shkëpusin marrëdhënien e punës për shkak të studimeve ofrohet mundësia e ndjekjes
së studimeve në distancë,
ku qëndrimi në Gjermani dhe pjesëmarrja në ligjerata është obligative vetëm dy
herë gjatë semestrit për një periudhë një javore. Apliko këtu https://bit.ly/2wqZnpQ
Kolegji
Universum dhe Universiteti
Ludwigshafen do të kujdesen që studentëve t’u jepet mbështetje e plotë
në përgatitjen për vazhdimin e studimeve në Ludwigshafen, mbështetje dhe
konsultime të vazhdueshme akademike, qasje në të gjitha aktivitetet studentore
dhe kampusin e Universitetit Ludwigshafen.
Jaron Lanier: «Le ta azhornojmë kapitalizmin, të dhënat që japim duhen paguar»
“Mënyra me të cilën kemi future teknologjitë dixhitale në
jetët tona e ka përkeqësuar qytetërimin njerëzor. Ama mund ta korrigjojmë akoma
tendencën, duke provuar që të punojmë për një kapitalizëm ndryshe, të
përshtatur me epokën e internetit. Secili prej nesh duhet të marrë mbi vete
përgjegjësitë e tij”
Jaron Lanier jeton dhe punon në Silicon Valley:
informaticien, pionier i realitetit virtual, eseist, për momentin i punësuar
nga Microsoft, provon që t’i godasë nga brenda stonaturat e epokës dixhitale.
Flet me «Corriere della Sera», i ftuar nga nga Fondacioni “Carla Fendi” për të
marrë pjesë në programin e takimeve për shkencën Ecce Robot, me rastin e
Festivalit të 2Botëve.
Cilat janë «emergjencat» nga ku të fillohet?
«Kemi përfunduar duke krijuar një shoqëri në të cilën shumë
besojnë tek lajmet false apo në teoritë konspiracioniste e pseudoshkencës, ku
shumë janë më shumë të zemrëruar nga sa ka qenë në të kaluarën, me efekte
negative mbi vetë demokracinë. Flitet për populistëm për autokratë, por ky i
sotmi është një model i ri pushteti: arrin të nxjerrë në kah atë që di të
kanalizojë irritueshmërinë dhe paranojën e krijuar nga interneti».
Çfarë lloj lideri kemi përpara?
«Njeriu i fortë i së kaluarës thoshte: “Jam unë shefi yt,
kam të drejtë unë, të gjithë të tjerët e kanë gabim”. Perosnaliteti i tij ishte
mbi të gjithë. Kurse sot – nuk flas për Italinë pasi nuk e njoh aq sa duhet,
por mendoj për Shtetet e Bashkuara, për Brazilin, që e kam vizituar kohët e
fundit, apo për Turqinë – stili i ri i liderit ka diçka shumë emotive dhe
vulnerabël. Tek ne Trump mund të thotë shprehje të tilla si: “Ky person është i
preferuari im” ose “Unë nuk i pëlqej këtij apo atij”. Është një fjalor fëminor,
duket si ai i një fëmije në kopësht».
Ku qëndron epoka dixhitale në gjithë këtë?
«Interneti i ka bërë të gjithë më të papjekur, më të
irritueshëm, më të sikletosur, kështu që kur liderët tanë aktualë
tregojnë këto aspekte të personalitetit të tyre, qytetarët identifikohen
me ta».
Si të korrigjohet kursi?
«Lloji i përvojës njerëzore të prodhuar nga rrjeti është e
ndryshme nga çdo version i mëparshëm i botës. Në të kaluarën, kur hyhej në
kontakt me dikë, ekzistonte një motiv për ta bërë. Kurse sot, kur ndërveprojmë
me një përdorues online, kërkojmë parasëgjithash që të tërheqim vëmendjen ose,
për të mos u përqeshur nga diskush tjetër, e vëmë ne të parët në vështirësi. Më
shumë se për marrëdhënie, duket se bëhet fjalë për “lojëra mendore”. Dhe ato që
i inkurajojnë janë kompanitë teknologjike si Google dhe Facebook, pasi e
ndërtojnë biznesin e tyre pikërisht rreth bindjes, varësisë, modifikimit të
sjelljes. Kjo është shumë e rrezikshme, parasëgjithash sepse është sikur vlera
e njerëzve të përcaktohej nga kjo dinamikë ku kërkojmë që të mashtrojmë e të
bindemi radhë pas radhe gjithë kohën. Zgjidhja e vetme është të paraqitet një
lojë e ndryshme».
Cila do të ishte?
«Interneti duhet të bëhet një instrument për të fituar bukën
e gojës, ku secili të ketë një kuotë dhe për të cilin ushqen interes. Shumë
thonë se problem është kapitalizmi, i cili duhet eliminuar. Unë eci në
drejtimin e kundër: kapitalizmi duhet rilançuar në kontekstin e ri të uebit.
Ideja ime, ndoshta budallaçkë, është që çdo individ duhet të paguhet për të
dhënat që jep. E propozoj edhe për një motiv tjetër: të njëjtat kompani
teknologjike tregojnë se robotët do të t’i bëjnë të prapambetur qeniet
njerëzore, thonë se do të humbasim punën dhe se do të mund të jetojmë vetëm
falë një të ardhure bazë apo të një sistemi welfare. Gjë që rrit ndjesinë
se qenia njerëzore nuk ka vlerë dhe se, pikërisht, po përjetojmë atë “lojë” të
çuditshme ku gjithçka është mashtruese. Por inteligjenca artificiale nuk është
diçka reale: është vetëm një mënyrë për të mbledhur të dhëna dhe për t’i
aplikuar në një program. Të dhëna që, pikërisht, vijnë nga njerëzit. Kështu,
sikur të paguheshim, do të fitonim më shumë në momenti në të cilin do të kishte
më shumë robotë. Do të lindte një botë me punësim të plotë».
Kurse për sa i përket sistemit më tradicional me pagesë nga
ana e përdoruesve, për shembull për lajmet, ju keni sugjeruar një model abonimi
në stilin Netflix.
«Është një mundësi. Ama dua të saktësoj se ne jemi tashmë
duke paguar, edhe atë që duket falas. Të dhënat tona janë para dhe në këtë
moment po vidhen nga kompanitë teknologjike, që për më tepër i përdorin për të
na mashtruar e për ta na bërë të varur. Kështu që po, mund ta paguajmë
përmbajtjen sipas modelit Netflix, ama – e përsëris – duhet edhe të
shpërblehemi për të dhënat tona. Fluksi duhet të shkojë në të dyja drejtimet».
Çfarë ideje keni krijuar për Libra-n, kriptovalutën e
njoftuar nga Facebook?
«Kompania e Mark Zuckerberg ka dështuar në mbrojtjen e
përdoruesve, na ka gënjyer dhe na ka zhgënjyer shumë herë. Kështu që është e
vështirë të jem optimist, le të themi se provoj. Dyshimi im është se për
momentin Facebook ka karakteristika, për shembull kontrollin e centralizuar, që
duken të papajtueshme me kriptovalutën».
Vitin e kaluar ju keni shkruar «10 arsye për të fshirë
menjëherë llogaritë tuaja në rrjetet sociale», botuar në Itali nga shtëpia
botuese Saggiatore, njëlloj si librat e tjerë tuaj. Mendoni akoma se duhet të
dalim nga Facebook, Instagram, Twitter?
«Natyrisht që e di se për shumë është e pamundur. Ama të
ngresh pikëpyetjen është gjithsesi një mënyrë për të shtyrë të mendosh, të
paktën edhe për një sekondë “Çfarë po bëj me këto llogari?”, “Është e drejtë që
t’i nënshtrohem survejimit të një kompanie manipuluese?”».
E kanë influencuar rrjetet sociale zgjedhjen e Donald Trump?
«E vështirë të thuash me siguri. Ka studiues që e
mbështesin. Por informacionet më të rëndësishme që mund të na e thonë vërtet se
çfarë ka ndodhur ndodhen brenda Google dhe Facebook. Ajo që me siguri mund të
nënvizojmë është se afirmimi bashkëkohor i tendencave politike të ngjashme në
pjesë të ndryshme të botës, nga Brazili në Filipine, nga India në Shtetet e
Bashkuara në vende të ndryshme europiane. Sigurisht, mund t’i kërkohet motivi
duke i analizuar faktorë si përqëndrimi i pasurisë, fenomenet migratore, të
dhënat anagrafike të popullsisë. Por nëse disa shpjegime vlejnë për disa vende,
nuk funksionojnë për të tjerë. Elementi i vetëm që me siguri e kanë të gjithë
të përbashkët përfaqësohet nga Google dhe Facebook».
A mund të ketë vërtet një peshë në këtë kontekst mbyllja e
llogarive të veçanta?
«Bota ndryshon kur lloje të ndrysme veprimesh ndodhin në
nivele të ndryshme në të njëjtën kohë. Në kompanitë teknologjike një pushtet
real për korrigjimin e sistemit është në duart e inxhinierëve e të
shkencëtarëve: është e rëndësishme që të jenë parasëgjithash ata që të pyesin
se ajo që po bëjnë është apo jo etike dhe për fat, pjesërisht, po ndodh. Ja, në
këtë skenar, mbyllja e të gjitha llogarive nga ana e përdoruesve të veçantë
mund të jetë kështu e dobishme për të ushtruar një presion mbi ata që punojnë
në kompanitë e mëdha».
Në vitet ’80 ju keni qenë një pionier i realitetit virtual
dhe, lidhur me këtë temë, në shtator në Itali do të botohet një libër – memuar,
i titulluar «Mëngjesi e gjithçkaje të re». cilët janë kufijtë e ardhshëm në
këtë aspekt?
«Disa vite më parë ime shoqe ka pasur kancer dhe, për ta
operuar, mjeku ka përdorur një procedurë në realitetin virtual. Kemi zbuluar në
vijim se ishte specializuar me një bashkëpunëtorin tim e mbi 30 viteve më parë.
Domethënë, sa kishte ndërtuar, ishte sikur të më ishte kthyer: ka qenë
mrekulli. Por, pavarësisht kësaj, edhe e ardhmja e realitetit virtual do të
varet nga mënyra sesi do të vendosim ta menaxhojmë ekonominë e internetit: mund
të bëhet edhe forma më e tmerrshme e kontrollit mendor ose një përvojë prej
ëndërre».
Në manifesitn tuaj «Ti nuk je gadget» (2010), ju kritikoni
edhe Wikipedia. Pse?
«Respektisht gjithçkaje që ka ndodhur më pas, mund të
imagjinoj se sot duket një temë e vogël. Por Wikipedia vazhdon ta ketë një
problem: ushqen iluzionin se interneti mund të përkufizojë një të vërtetë
unike. Përpara ekzistonin enciklopedi të veçanta, secila me pikëpamjen e saj.
Koncepti i një të vërtete të vetme globale më sikletos dhe më frikëson».
Frederik Stamati, mjeshtri i restaurimi, rrëfen shkurt për historinë e flamurit me të cilin Themistokli Germenji shpalli Republikën Shqiptare Vetëqeveritare të Korçës.
“Më 10 dhjetor 1916 u nënshkrua një protokoll zyrtar midis
përfaqësuesve shqiptarë të kryesuar nga Themistokli Gërmenji dhe kolonelit
Dekoen (Henri-Vincent Descoins – v.j.), komandanti francez i zonës së Korçës,
sipas të cilit zona e Korçës shpallej krahinë autonome. Në një nga pikat e
protokollit përcaktohej edhe flamuri i krahinës autonome, që do të ishte
flamuri shqiptar në të cilin do të bashkëngjitej një shirit me të tria ngjyrat
e flamurit francez. Po atë ditë në ballkonin e ndërtesës së famshme, kati i
dytë i së cilës u shemb misteriozisht ca kohë më parë, u ngrit nga Themistokli
Gërmenji flamuri shqiptar. Flamuri qëndroi gjatë në ballkonin e shtëpisë ku u
ngrit. Kur u largua nga Korça, francezi Dekoen e mori flamurin me vete, për ta
kthyer më vonë kur në Shqipëri të krijoheshin mundësitë për ta vendosur në
muze. Për këtë bisedoi paraparakisht edhe me përfaqësuesit e Korçës”, thekson
Stamati.
Sipas tij, në vitin 1922 filloi së funksionuari Muzeu
Kombëtar.
“Drejtori i muzeut i dërgoi një letër Dekoenit me kërkesën
për ta kthyer flamurin. Pati një korrespondencë të gjatë zyrtare, derisa u
vendos që flamuri të kthehej në Shqipëri. Atë e solli në dhjetor të vitit 1922
Justin Godart”, shprehet Stamati.
Stamati tregon se puna për identifikimin e tij mori më shumë
se 20 vjet.
Një monument i Skënderbeut i ngjashëm sikur në Prishtinë do të vendoset në New York.
E punimet për ta shkrirë një të tillë në bronz tashmë kanë
filluar.
Skënderbeut në Prishtinë, punëtorët e kompanisë
ARTI-EN po ia marrin masat për ta krijuar më pas identik si ky
këtu, për shqiptarët që jetojnë në Amerikë, njofton Klan Kosova.
Për ta plotësuar dëshirën e tyre që heroin kombëtar ta kenë në New York, shqiptarët në Amerikë do të paguajnë 100 mijë euro. Monumenti i Skënderbeut të jetë gati me 6 maj 2020 kur edhe do të bëhet përurimi në ditëlindjen e tij.
… Fundja, sa i përket të ashtuquajturit kreativitet politik, unë s’i jap fare rëndësi dhe as që besoj se ndër ne mund të ekzistojë diç e tillë. S’kuptoj dot se si ai që i thotë vetes krijues, nuk ulet të punojë, të shkruajë, të mësohet të mendojë – por merret me gjëra që nuk varen fare prej tij: diskuton për Kombet e Bashkuara!! Të shkruarit e një tregimi të vetëm është shumë më e levërdishme se debati mbi qëndrimet e Butros Galit. Thuajse, për Butros Galin, Kosova është punë jete a vdekjeje (!)… Pastaj, pa ndryshuar punët në Shqipëri, në trurin shqiptar, në mendimet e tija, vështirë se mund të ndryshojë diçka edhe tek ne. Ata ende lexojnë Agollin e Kadarenë… Në Shqipëri ende shkruhet si përpara, marrë në përgjithësi. Ndoshta ka ndonjë filiz të përparimit, por, ato do të ishin vetëm nuanca shumë të vogla dhe, vështirë se mund të premtojnë diç.