Figurat me të ndritshme të vendit, shpesh nuk marrin vlerësimin e duhur nga shteti. Për këtë fakt edhe reagimet e kritikat nuk mungojnë.
Regjisori Ben Apolloni ka bërë një reagim të tillë sot në rrjetin e tij social Facebook. Duke kujtuar disa emra të shquar të artit shqiptar, ai ka potencuar faktin se Kosova nuk ka nderuar artistët e vërtetë e kjo për faktin se është udhëhequr e vazhdon të udhëhiqet nga njerëz të padijshëm.
Reagimi i plotë i Apollonit:
Kosova, nuk e ka nderuar Bekim Fehmiun. Kosova, nuk e ka nderuar Besim Sahatçiun. Kosova, nuk e ka nderuar Faruk Begollin. Kosova, nuk e ka nderuar, Rexho Mulliqin. Kosova, nuk e ka nderuar asnje artist te vertete. Kosova, ne 20 vite liri, nuk ka ndertuar asnje teater. Kosova, nuk e ka nderuar e nuk nderon askend, sepse eshte udhehequr dhe po udhehiqet nga njerez te pandershem e te padijshem. / KultPlus.com
Familja Ora shpesh ndajnë me publikun kujtime nga e kaluara e sidomos me shumë nostalgji kujtojnë kohët e kaluara në Kosovë.
Vera Ora, nëna e këngëtares kësaj radhe ka ndarë me ndjekësit e saj në rrjetet sociale një fotografi të shkrepur para shumë viteve në malet e Rugovës.
Përmes kësaj fotografia ajo përçon një mesazh, se pandemia nuk do ta ndryshojë pozitivitetin e tyre.
“Duke vazhduar në vitin 2020 me shpirt pozitiv. Ky vit nuk do të na ndërrojë fuqinë e jetës dhe pozitivitetin për njëri-tjetrin”.
Kujtojmë që Vera Ora është vlerësuar lartë nga mediat britanike për veprimin e saj për tu bashkuar në vijën e parë të frontit gjatë pandemisë. / KultPlus.com
Sulltan Murati, me dyzet mijë këmbës e me gjashtëdhjetë mijë kalorës, ra përpara Krujës më 1448, edhe e bëri qark kryeqytetin. Skëndërbeu kish lëshuar në Krujë kontin e Urenës, i cili, me gjithë thesarët që i premtoi sulltan Murati, qëndroi kundrë me trimëri të madhe.
Shqiptarët,sipër nga muret që rrethonin Krujën, rrëkëllenin mi krerët e turqve shpella, zjarr e vaj përvëlimtar. Nga tjatër anë, Skëndërbeu, me tetëmbëdhjetë mijë njerëz vetëm, derdhej përsëjashti me ushtrinë armiqeshë, e në luftëra të nxehta, priste turq me qindra, edhe hiqej duke rrëmbyer flamurë e plaçka.
Një ditë, turqit ngrehin shkallë përmbi muret, që të binin me të pabesë në qytet; Skënderbeu, në ballë të shqipëtarëvet edhe me pallë në dorë, u lëshua kundrë armikut me një hov aq të tutshëm, sa turqit iknë e u përhapnë në të katër anët e fushës, shqiptarët, pastaj, hyjtin në qytet të Krujës. Po një frikë e madhe i drodhi të gjithë, kur panë se Skënderbeu s’ish midis tyre…
Nata po binte dalëngadalë, e, në fund të qiellit, porsi virgjinesha të bardha,yjtë ëndërronin me trishtim. Konti i Urenës, sa gatitej bashkë me parësinë për të dalë për të kërkuan Skëndërbenë, – Mrika, çupë gjashtëmbëdhjetë vjetsh, më e bukura, më e shkëlqyera, më trimëresha e Krujës, kish hipur një kali të zi, e hidhej përpara, te deti i natës.
Në mes të fushës u përpoq me një kalorës. Njeriu i Azisë hëngëlliti nga gazi, kur gjysmë pa – nëpër rrezat e yjve – leshrat e Mrikës, që derdheshin gjer në vithet e kalit:
Allahu më paska dërguar për sonte një jastëk të butë!
Dheu është jastëk më i butë! – tha Mrika, e, me një të hequr palle, i vërtiti kokën. Kali u ngul në errësirë, e trupi i ushtëtarit u plas mbi tokë. Mrika zbriti, e, duke thënë “Perëndia i ndjeftë!”, i lërojti me majë të pallës një kryqnë kraharuar, pastaj u vërvit prapë mi kalë e u sil përpara.
Ah, ç’ëndërr nën yjtë e qetë, kjo e vashës së bukur që vente mi një kalë të rreptë për të gjetur trimin!…
Me një hop, Mrika zhveshi pallën, se Skënderbenë të rrethuar prej një tubë turqsh-e pa që po luftonte.
Trimit i ish copëtuar palla mi krerët armiq, e, duke marrë pallën e Mrikës, i preu kundrëqëndrimtarët. Po një prej këtyreve, para rënë, kish mund të plagosë në kraharuar Mrikën.
Skënderbeu i hipi kalit edhe e mori trimoshin e Krujës në pëqi. Si dragua, kali fluturonte nëpër fushë. Kur ia qasnë mureve të qytetit, Mrika ish e vdekur, – por e bukur, e qetë, me një nënqeshje në buzë, si në gjumë, aq e lumtur kish qenë që vdiste pranë Skënderbeut!… – 1898 / KultPlus.com
Rrjeti prestigjioz BBC ka listuar dhjetë filmat që thyen tabutë në kinematografi.
Një ndër ta është edhe filmi me personazhin e parë gei. Homoseksualiteti ishte një fenomen jo i përdorur në filmat europianë dhe hollivudianë që nga vitet 20’,30’,40’ por sugjerohej që ato të jepeshin të koduar. Filmat eksperimentalë nuk kishin ndërmend të ekspozoheshin, por megjithatë, 20-vjeçari Kenneth Anger, një nga producentët më të mirë amerikanë, u dënua për prodhimin e filmit Fireworks në vitin 1947, një film për jetën e një të riu homoseksual. Çështja shkoi deri në Gjykatën e Lartë të Kalifornisë. Në fund ata e liruan Kenneth Anger, duke i thënë se filmi ishte art dhe jo pornografi. Ndërsa skena e parë e seksit në një film i përket vitit të largët 1933. Një aktore austriake 18-vjeçare, Hedy Lamarr, e theu këtë tabu në filmin çek “Ecstasy” në vitin 1933. Dy skena në veçanti shkaktuan polemika. Në rastin e parë, kur Lamarr noton nudo në liqen. Dhe rasti i dytë, ajo kryen marrëdhënie seksuale me një mashkull, që besohet të jetë hera e parë e raportit seksual në një film jo-pornografik. Kamera merr plane detaj të fytyrës së saj gjatë skenës kur ajo është e pushtuar nga pasioni. Skena e parë seksuale shfaq për herë të parë orgazmën femërore në ekran.
1. Fjala e parë fyese
Shumë vetë besojnë gabimisht se thënia e fundit e Rhett Butler në ‘Gone with the Wind’ – I dashur Frankly, mua nuk më plas fare – është fjala e parë fyese e përdorur në një film të Hollivudit. Por ajo nuk është hera e parë sepse 14 vjet përpara këtij filmi, në vitin 1925, Mbreti Vidor në filmin e tij me luftë “Parada e Madhe” shfryhet kundra armiqve duke thënë – Mallkuar qofshin shpirtrat e tyre.
2. Skena e parë e seksit
Një aktore austriake 18-vjeçare, Hedy Lamarr, e theu këtë tabu në filmin çek “Ecstasy” në vitin 1933. Dy skena në veçanti shkaktuan polemika. Në rastin e parë, kur Lamarr noton nudo në liqen. Dhe rasti i dytë, ajo kryen marrëdhënie seksuale me një mashkull, që besohet të jetë hera e parë e raportit seksual në një film jo-pornografik. Kamera merr plane detaj të fytyrës së saj gjatë skenës kur ajo është e pushtuar nga pasioni. Skena e parë seksuale shfaq për herë të parë orgazmën femërore në ekran.
3. Personazhi i parë gej
Homoseksualiteti ishte një fenomen jo i përdorur në filmat europianë dhe hollivudianë që nga vitet 20’,30’,40’ por sugjerohej që ato të jepeshin të koduar. Filmat eksperimentalë nuk kishin ndërmend të ekspozoheshin, por megjithatë, 20-vjeçari Kenneth Anger, një nga producentët më të mirë amerikanë, u dënua për prodhimin e filmit Fireworks në vitin 1947, një film për jetën e një të riu homoseksual. Çështja shkoi deri në Gjykatën e Lartë të Kalifornisë. Në fund ata e liruan Kenneth Anger, duke i thënë se filmi ishte art dhe jo pornografi.
4. Puthja e parë ndër-rracore
Kodi i Hollivudit në vitin 1934 ndalonte marrëdhëniet ndër-rracore. Por shumë filma filluan ta sfidonin Kodin gjatë viteve ‘50. Filmi “Killer’s Kiss” i Stanley Kubrick shfaqi puthjen e parë midis një femre të bardhë (Irene Kane) dhe mashkullit me ngjyrë (xhamajkanit Frank Silvera). Silvera kishte lëkurë të zbehtë, dhe nuk po luante rolin e një personazhi me ngjyrë në film, prandaj dyshohet nëse audienca ka qenë në dijeni të prejardhjes së tij afrikane. Më pas në 1957, erdhi filmi ‘Island in the sun’. Ai shfaqte romancën mes një vajze të Karaibeve (Dorothy Dandridge) dhe zyrtarit britanik (John Justin). Pas këtij vjen filmi “The Crimson Kimono” filmi i parë hollivudian që shfaq një puthje të vërtetë ndër-rracore.
5. Shpëlarja e parë e VC-së
Filmi ‘Psycho’ i Alfred Hitchcock nuk kishte asnjë shfaqje nudo gjatë skenës së dushit – por një tjetër dukuri në banjon e Motelit Bates tërhoqi vëmendje të madhe: zhurma e shpëlarjes së vc-së në një film Hollivudi. VC-ja është shfaqur edhe në filma të tjerë më parë, si në filmin e vitit 1928 ‘The Crowd’, por jo me zhurmën e shpëlarjes. Audiencës iu desh të priste 10 vjet pas filmit Psycho që ta shihte këtë skenë.
6. Femra e parë nudo
Filmi “Inspiration” (1915), rreth një artisti që kërkonte modelen perfekte që të ishte muza e tij, mund të ketë qenë shfaqja e pare e një femre nudo në ekran në një film jo-pornografik. Deri në vitet 30’ kjo gjë nuk lejohej, pasi censuroheshin. Filmi ‘Peeping Tom’ i Michael Powell e theu këtë tabu kur, personazhi i Pamela Green shkurtimisht ekspozoi gjoksin e saj. Karriera e Powell u mbyll pak kohë pas polemikave që u krijuan rreth filmit Peeping Tom. Pas ndryshimit të Kodit për moslejimin e personazheve topless, prodhimi i parë që u shfaq ishte “The Pawnbroker” i Sidney Lumet.
7. Vrasja e parë për vdekje
Kodi i Hollivudit në vitin 1934 thoshte se një vdekje nga të shtënat duhet të filmohet në dy pjesë: e shtëna e qitësit, dhe më pas viktima që bie. Filmi i Sergio Leones “A fistful of dollars” theu këtë rregull në skenat e mëparshme. Kamera është e pozicionuar pas personazhit të Cleant Eastwood, kur ai i qëllon një grupi kundërshtarësh të cilët rrëzohen njëri pas tjetrit. Ky ishte efekti i qitësit, i cili rrit identifikimin e dhunës tek audienca.
8. Plaga e parë me gjak
Shumë pak vdekje të shkaktuara nga të shtënat shoqëroheshin me plagë tek viktima. Kjo skenë u realizua nga regjisorët në filmat bardh-e-zi, veçanërisht nga Alfred Hitchcock, në skenat e tmerrshme të vdekjes në filmin ‘Foreign Correspondent’ (1940). Këto skena ishin më të rralla në filmat me ngjyra. ‘Bonnie and Clyde’ (1967) ndryshoi gjithçka kur tregoi viktimën e qëlluar në fytyrë nga dyshja vrasëse. Filmi përfundon me Bonnie-n dhe Clyde-n të mbytur nga plumbat, dhe me rrobat e tyre plot gjak.
9. Mashkulli i parë nudo
Producentët e filmave kanë qenë ngurrues për shfaqjen e lakuriqësisë së meshkujve se sa të femrave. Biles edhe kur regjisorët përfshinë plane të meshkujve pa rroba në vitet 60’ – si në filmin ‘This Sporting Life’ të Lindsay Anderson dhe ‘Seconds’ të John Frankenheimer. Shumë prej këtyre filmave janë censuruar përpara lançimit të tyre. Filmi ‘Women in Love’ i Ken Russell mund të jetë filmi i parë që paraqiti meshkuj nudo, një ndeshje mundjeje ku Oliver Reed dhe Alan Bates ishin nudo.
10. Vdekja e parë reale
Imazhe të vdekjeve aktuale kanë qarkulluar nëpër kronikat e lajmeve përgjatë viteve por një nga dokumentarët kryesorë që tregoi një vrasje ishte dokumentari i vitit 1970 nga Gimme Shelter, një tregim i koncertit të Rolling Stones në Kaliforni. Kulmi i filmit ishte vdekja e Meredith Hunter, afrikano-amerikanit që u përpoq të sulmonte skenën me një pistoletë në dorë. Alan Passarom një anëtar i Hells Angels, me përgjegjësinë e sigurisë, e goditi disa herë me thikë Meredith Hunter në kurriz. Video u përdor në gjyq, dhe e liroi truprojën për shkak të vetë-mbrojtjes. ‘The passenger’ i Michelangelo Antoninit konsideroi si filmi i parë që shfaqi pamjet e një vdekjeje: një burrë i dënuar që ekzekutohet nga skuadra e pushkatimit. / KultPlus.com
Ceremonia e ndarjes së shpërblimeve “BAFTA” të cilat i ndanë Akademia e Filmit në Britani të Madhe, është shtyrë për muajin prill të vitit 2021.
Kjo ngjarje e rëndësishme kinematografike ishte dashur të mbahej më 14 shkurt në Londër, por organizatorët janë detyruar ta shtyjnë atë për datën 11 prill 2021, transmeton Koha.
Në komunikatën për media të lëshuar për këtë rast thuhej: “Ky ndryshim i datës së paralajmëruar me herët e tregon ndikimin e pandemisë globale në industrinë e filmit, si dhe e vërteton faktin se të gjithë duhet ta pranojmë këtë situatë dhe të përshtatemi me të. Detaje shtesë rreth ceremonisë do të bëhen të ditura kah fundi i këtij viti.”
Lajmi i ndryshimit të datës së mbajtjes së ceremoninë “BAFTA”, vjen një ditë pasi organizatorët e ceremonisë së ndarjes së shpërblimeve kryesore në kinematografi, “Oscar”, e informuan publikun që edhe ata kanë vendosur ta ndryshojnë datën e mbajtjes së saj ngjarjeje, nga muaji shkurt në prill të vitit të ardhshëm. / KultPlus.com
Festivali Ndërkombëtar i Monodramës në Kosovë “MonoAKT”, edicioni XII, i cili ishte planifikuar nga 18 – 22 qershor në Pejë, për shkak të pandemisë ky edicion do të mbahet nga 13 deri me 18 tetor 2020, përcjellë KultPlus.
“MonoAKT” është ndër festivalet e veçanta dhe shumë të suksesshme ndërkombëtare e cila në përmbajtjen e vet ka tri Festivale: MonoAKT, MonoStripi dhe MonoAKT+.
Pos pjesëmarrjeve të artistëve të monodramës anë e kënd botës, në realizim e saj pos Shtëpisë Teatrore Filmike AKT, e cila është themeluese e Festivalit, Festivali MonoAKT është i anëtarësuar dhe në bashkrealizim të ITI-Qendra në Kosovë dhe është anëtare e IMF- Forumit Ndërkombëtar të Monodramës në Botë. / KultPlus.com
Koalicioni i OJQ-ve për Mbrojtjen e Fëmijëve në Kosovë – KOMF përmes një letre iu është drejtuar Ministres së Financave, Hykmete Bajrami, Ministrit të Shëndetësisë, Armend Zemaj dhe Ministrit të Punës dhe Mirëqenies Sociale, Skender Reçica, për të kërkuar mbështetje të sektorit jo-qeveritar për ofrim të shërbimeve direkte për fëmijët e cenueshëm.
KOMF ka kërkuar që gjatë planifikimeve dhe rishikimeve buxhetore të Qeverisë së Republikës së Kosovës, mbrojtja e të drejtave themelore të fëmijëve duhet të jetë prioritet absolut për Qeverinë e Republikës së Kosovës, duke e vendosur këtë prioritet para investimeve kapitale.
Pandemia Covid-19 ka rënduar gjendjen e fëmijëve të cenueshëm, ku shumë prej tyre kanë mbetur pa shërbimet e nevojshme, sidomos fëmijët me aftësi të kufizuara, fëmijët e përfshirë në punë të rënda, fëmijët në situatë rruge, fëmijët e neglizhuar etj. Në këtë fazë është e rëndësishme që të merren hapat e nevojshëm për zbutjen e pasojave tek fëmijët duke ofruar shërbime direkte cilësore, përmes financimit të qëndrueshëm të shërbimeve për fëmijët e cenueshëm, rritjes të mbështetjes ndaj ofruesve të shërbimeve dhe kontraktimin e tyre në këtë periudhë të vështirë gjatë dhe pas pandemisë.
Organizatat Jo-Qeveritare ofruese të shërbimeve direkte për fëmijët e cenueshëm mbështeten financiarisht nga niveli qendror (MPMS dhe MSH), donatorë ndërkombëtar, komunat dhe sektori i bizneseve. MPMS dhe MSH përmes procesit të thirrjeve publike çdo vit kanë financuar organizatat e licencuara për ofrimin e shërbimeve direkte për fëmijët e cenueshëm dhe qytetarët në nevojë për shërbime. Këtë vit si pasojë e situatës së krijuar nga pandemia Covid-19, nuk ka pasur thirrje për mbështetje financiare të organizatave të licencuara që ofrojnë shërbime direkte. Poashtu, mbështetja nga sektori i biznesit ka rënë dukshëm për shkak të situatës të krijuar nga pandemia.
Për arsyet e cekura më sipër, KOMF kërkon:
– Shpalljen urgjente të thirrjeve të rregullta vjetore për financimin e Organizatave Jo-Qeveritare për ofrim të shërbimeve nga Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale dhe Ministria e Shëndetësisë.
– Rritjen e buxhetit për financimin e shërbimeve sociale dhe shëndetësore direkte të ofruara nga sektori jo-qeveritar.
KOMF ka parasysh që gjendja e përgjithshme ekonomike është rënduar si pasojë e pandemisë Covid–19 dhe mund të bëhen rishikime buxhetore. KOMF kërkon që në kuadër të rishikimeve buxhetore të bëhet rritja e buxhetit për financimin e shërbimeve sociale dhe shëndetësore direkte për fëmijët e cenueshëm të ofruara nga sektori jo-qeveritar. / KultPlus.com
Taulant Mehmeti, muzikanti i njohur tanimë i cili ka kohë që karrierën e tij e zhvillon jashtë Kosovës, e ka aranzhuar dhe sjell në versionin e tij këngën “Vendi Im” të këngëtarit Muharrem Qena, shkruan KultPlus.
Këtë këngë Mehmeti ka vendosur ta sjell në nderim të 90 vjetorit të lindjes së Muharrem Qenës.
Muharrem Qena, lindi në qershor të vitit 1930 në Mitrovicë dhe vdiq më 24 shtator të vitit 2006 në Prishtinë, ishte shkrimtar, këngëtar, aktor dhe regjisor shqiptar
Muharrem Qena është njëri prej themeluesve të skenës teatrore dhe të këngës argëtuese shqiptare. Ai shkriu talentin e tij prej regjisori, aktori, shkrimtari dhe këngëtari. Ishte regjisor i më se 200 shfaqjeve teatrale.
Shpërblimet e shumta lokale e ndërkombëtare e radhisin në krijuesin më të mirënjohur kosovar. Ai krijoi dhe këndoi një sërë këngësh argëtuese në frymën bashkëkohore, të cilat frymëzuan dhe u falën kënaqësi shumë brezave e po vazhdojnë edhe sot. / KultPlus.com
Regjisori Zgjim Terziqi po vazhdon suksesshëm të rrugëtojë me filmat e tij nëpër botë. Pjesë e shumë festivaleve e çmimeve nëpër festivale të ndryshme, Terziqi kësaj radhe ka shënuar një tjetër sukses, shkruan KultPlus.
Dokumentari i tij ′′The 50 th and 1/2 State′′ është një nga 12 projektet ndërkombëtare të përzgjedhura për të marrë pjesë në shfaqjen e filmit amerikan.
Lajmin e ka bërë të ditur Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Prishtinë e cila gjithashtu i ka uruar Terziqit edhe fitoren e çmimit Oscar në të ardhmen.
“Urime Zgjim Terziqi! Jemi të kënaqur të njoftojmë se ai me dokumentarin e tij ′′The 50 th and 1/2 State′′ është një nga 12 projektet ndërkombëtare të përzgjedhura për të marrë pjesë në shfaqjen e filmit amerikan. Suksese Zgjim në këtë udhëtim dhe shpresoj të të shoh duke mbajtur një Oscar në të ardhmen e afërt!” / KultPlus.com
Një fotograf me përvojë shumëvjecare me syrin fotografik vendosi që të merrej edhe me ngjyrosje të imazheve domethënëse që shkrepuara gjatë dekadave.
Tërë kjo nisi nga ideja e tij që udhëtimi me kohë do të ishte argëtues, por ndryshimi i rrjedhës së kohës është një dhimbje dhe thjesht nuk ia vlen.
Kur ngjyros, ai shprehet se ndihet një udhëtar duke parë detajet nga afër dhe duke mbushur me ngjyrë. Pjesët e përfunduara duken sikur ai me të vërtetë është kthyer në kohë dhe i ka bërë ato shkrepje me kamerën e tij. Shumë prej tyre kanë pamjen e një picture klasike.
Ky grup fotografish është vetëm New York. Disa nga këto ndërtesa janë zhdukur, ndonëse ende mund t’i gjeni disa prej tyre tani. / KultPlus.com
Duke ecur në mes të strukturave të betonit në pyllin e “La Huasteca”, ekziston ndjenja që kemi hyrë në një pikturë – një botë me objekte të mrekullueshme që largon mendjen nga problemet e përditshme.
Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, karakteristikat e këtyre ndërtimeve zbukurojnë xhunglën edhe më shumë.
E njohur edhe si Las Pozas, një lidhje e objekteve, skulpturave dhe shtigjeve të ndërthurura nga përrenj natyrorë dhe ujëvara – ajo shtrihet në më shumë se 20 hektarë xhungël tropikale.
Krijimi thuhet të jetë i Edward James, një poet dhe filantropist britanik – përfshirë dhe i Salvador Dali dhe Rene Magritte. / KultPlus.com
Ujëvara e Pocestit, një nga atraksionet e shumta natyrore të Dibrës që pritet të duket edhe nga rruga e re e Arbrit, tashmë nuk është e panjohur për dashamirët e natyrës dhe të ecjes në mal.
Bashkia e Dibrës, duke ofruar pamje të kësaj ujëvare, synon promovimin e sitit për tërheqjen akoma më shumë të vizitorëve.
Ujëvara e Pocestit, ndodhet në lartësinë 1500 m, në shpatin lindor të malit të Deshatit, në afërsi të fshatit Maqellarë. Kjo ujëvarë e bukur është me lartësi 13 m dhe formohet nga uji që del nga një e çarë e madhe në shkëmbin e thepisur gëlqeror, duke formuar një burim karakteristik, zhurma e të cilit dëgjohet në largësi.
Ujëvara e Pocestit është ndër më të vizitueshmet nga turistët vendas dhe të huaj, por me mbarimin e rrugës së Arbit, pritet rritje e interesit për ta vizituar nga afër. /atsh/ KultPlus.com
Akademia e Arteve dhe Shkencave njoftoi se do të shtyjë datën e “Academy Awards” nga 28 shkurti deri në 25 prill 2021.
Në një takim virtual në platformën “Zoom” të bordit të zyrtarëve të përbërë nga 54 anëtarë, ku bëjnë pjesë personazhe të njohur, si Steven Spielberg, Laura Dern dhe Whoopy Goldberg, drejtuesit e Akademisë vendosën se një valë e dytë e mundshme e COVID-19 në vjeshtë dhe dimër paraqet rrezik të madh për organizimin e një ngjarjeje të tillë në shkurt.
Gjithashtu, Akademia ka ndryshuar edhe rregulloren. Për t’u kualifikuar, një film artistik duhet ta ketë datën e lëshimit midis 1 janarit 2020 dhe 28 shkurtit 2021.
Në të njëjtën kohë, grupi njoftoi se do të shtyjë edhe hapjen e planifikuar të Muzeut të Akademisë. / DPA / KultPlus.com
Në vitin 2003 unë, shkruesi i këtyre rreshtave shkova në manastirin e Cetinjës. Më priti kryemurgu i cili quhej Peter. Kërkova të shihja kokën e Mehmet Pashë Bushatlliut. Mbas disa ngurimeve plot mosbesim më çoi tek arka ruajtëse. Kishin kaluar 213 vjet. E hapi arkën. Pashë vetëm një kafkë të nxirë si një fildish i zi. Vetëm dhëmbët kërcënues zbardhnin. Doja ta fotografoja. Por kryemurgu reagoi gati me zemërim. Ishte e ndaluar ta fotografoja. Pse? Është e ndaluar. Ndjell fatkeqësi. S’duhet fotografuar. Bestytni? Aspak! S’lejohet ta fotografojë askush. Ja e patë, mos kërko më tepër. Ç’rëndësi ka ta fotografosh? Mjaftohu me kaq! Ah!
E dija historinë e vitit 1893 të mbretit të Saksonisë, Frederikut që e pa kokën e Mehmet Pashë Bushatlliut në manastirin e Cetinjës. Më mirë mos ta kisha ditur këtë histori. Ndjeja në vetvete një dyzim. Mbreti gjerman, shkencëtar i hajthëm dhe i përkorë i botanikës kishte një shpirt delikat, deri diku poetik. Në 1893 natyrisht unë s’kisha lindur (askush s’mund të përfytyronte se do të lindja). Për një trill të historisë unë pashë kokën e njëjtë që pa edhe mbreti.
Kryemurgu më tha ndër të tjera, se isha i vetmi shqiptar që kisha kërkuar ta shikoja kokën në fjalë. Mundet që kujtesa pamore e mbretit (tashmë të vdekur) të të ishte e përafërt (ose autentike) me kujtesën time. Por unë s’isha mbreti gjerman. Për më tepër isha shqiptar. S’e honeps dot patetikën e kotë, as emocionet e harlisura dhe idiote. Kafka e pashait shqiptar, në fakt është e padallueshme në anonimatin e kohës. Një simbol paradoksi i kronikës para tri shekujsh. Gjithsesi, kjo kafkë tmerruese më kujton (na kujton) skenën emblematike të Hamletit me kafkën e gastorit Jorik. Historia është Hamleti.
Një Hamlet kolektiv (ndoshta dhe providencial) që mban kafkat e të gjithëve në amshim. Pra edhe vetë kafkën time. Ah, sikur të ngrihem edhe unë në këmbë për ta pritur me indiferencë shpatën e vdekjes në qafën time. Ah!
Historia e Shqipërisë ka një panoramë të larmishme mbi rolin e gruas në kontributin e dhënë prej tyre në luftën për liri, identitet dhe të drejta. Përkundër përfoljeve gojëkëqija dhe anatemimit, shpërdorimit të rolit të saj përtej bashkëshortes dhe nënës, ajo ka shkrepëtirë në faqet e historisë si një shpërthim i fuqishëm drite, duke i lartësuar veprat e tyre në kufinjtë e legjendës. Lista e këtyre grave dhe vajzave që kontribuan dhe sakrifikuan është e gjatë dhe njëra prej tyre është Shaqe Marie Çoba.
Shaqe Marie Çoba është ndoshta e para grua shqiptare që ndoqi universitetin për “Shkenca Politike” . Ajo ishte gruaja e parë intelektuale shqiptare që u përpoq për çështjen e ngritjes së grave të klasës së lartë. Sigurisht që ishte dhe mbeti e para grua shqiptare që udhëpriu lëvizjen feministe shqiptare që në vitin 1918, duke krijuar komitetin “Gruaja Shqiptare”, një grupim grash dhe vajzash të zëshmë në mbrojtje të lirive dhe të drejtave të grave, me anëtare të përkatësive të ndryshme fetare. Ky organizëm kishte për qëllim të ndihmonte luftëtarët shqiptarë që po përballeshin me forcat sllave që përpiqeshin të pushtonin Shkodrën. Po cila është Shaqe Marie Çoba, për të cilën shkruhet në “Fjalori Biografik i Lëvizjeve dhe Feminizmit të Grave në Evropën Qendrore, Lindore dhe Jug-Lindore: Shekujt XIX dhe XX”? Shaqe Marie Çoba lindi në familjen e shquar Shiroka në Shkodër, Shqipëri. Filloren e mbaron në Shkodër për të vijuar më pas studimet në Zagreb, në një institut austriak, ku mëson gjuhët italiane, gjermane dhe serbokroate. Pastaj në 1904 zhvendoset dhe përfundon studimet në Venecia. Pasi mbaroi arsimin, ajo u martua me intelektualin dhe nacionalistin shqiptar Ndoç Çoba, në familjen e të cilit idetë e saj atdhetare dhe feministe u inkurajuan dhe lulëzuan. Më 3 gusht të vitit 1920 ajo themeloi komitetin “Gruaja Shqiptare”, me kryetare nderi, Habibe Bekteshin, sekretare, Paulina Lekën dhe llogaritare, Albina Ashikun. Komiteti pati si qëllim fillestar mbledhjen e fondeve në ndihmë të Ushtrisë Shqiptare që po përballej me mësymjet serbe në Koplik. Në vitin 1920 ajo themeloi Gruaja Shqiptare (“Gruaja Shqiptare”), një organizatë për klasën e sipërme shkodrane të interesuar për çështje të emancipimit të femrës, me qëllim kryesor mbledhjen dhe shpërndarjen e fondeve për llogari të Ushtrisë Kombëtare në luftën e Koplikut të vitit 1920 (kundër Jugosllavisë forcat që bëjnë presion për aneksimin e territoreve shqiptare). Për të bërë publik punën e Gruaja Shqiptare, organizata gjithashtu drejtoi një revistë me të njëjtin emër, duke informuar lexuesit për dhurimet, si dhe duke botuar artikuj në lidhje me çështjet e grave, duke debatuar për të drejtat dhe detyrat e grave në shoqërinë shqiptare, promovimin e arsimit të vajzave dhe duke inkurajuar njerëzit të heqin dorë nga traditat e vjetra dhe të dëmshme. Për herë të parë në historinë shqiptare, mendimet e grave për të drejtat e tyre, arsimin dhe kulturën kishin fituar një forum publik; për herë të parë mund të dëgjoheshin mendimet e tyre mbi një vetëdije të re morale dhe një kuptim të ri të gruas moderne shqiptare. – Shaqe Marie Çoba feministe dhe sufragiste shqiptare, me bashkëshortin e saj Ndoc Karlo Çoba dhe djalin e tyre. Foto nga Kel Marubi rreth vitit 1920.Gjatë Luftëa së Koplikut (1920) ajo aktivizoi mjaft gra e vajza ,që me shirita të bardhë në krahë, me inicialet e kuqe “G.SH”, punonin në frontin e luftës, duke mjekuar plagët e luftëtarëve, duke i tërhequr ato nga fronti dhe i dërguar në spitalet e Shkodrës. Ato shërbenin në këto spitale, u ndanin ndihma financiare e materiale familjeve të luftëtarëve në beteja, si dhe familjeve të varfra. Aktiviteti i këtij komiteti është pasqyruar në një dokumentacion të rregullt i cili ruhet akoma nga familja Çoba. Nga nëntori e deri në korrik të vitit 1921, doli në shtyp revista “Gruaja Shqiptare”, si mjeti i parë ku gratë mund të shprehnin mendimet mbi të drejtat dhe detyrat e tyre. Në faqet e saj kishte shkrime që trajtonin problemet shqetësuese të gruas shqiptare, duke paraqitur dhe rrugët e daljes nga kjo gjendje. Problematika e revistës lidhej me rolin e gruas në zhvillimin dhe përparimin e familjes e të shoqërisë në ndërtimin e shtetit. Ajo duhej të luftonte për të zënë vendin që i takonte në familje, për respektimin e të drejtave e lirive të saj, të kujdesej për edukimin e arsimimin e fëmijëve, sidomos vajzave. “Vetëm kur të arrihet të mbushen mësonjëtoret me vajza ashtu si me djem, vendi ynë do të rradhitej në vendet e qytetëruara”, shkruhej në një shkrim të revistës. Për herë të parë në historinë shqiptare, mendimet e grave për të drejtat e tyre, arsimin dhe kulturën kishin fituar një forum publik; për herë të parë mund të dëgjoheshin mendimet e tyre mbi një vetëdije të re morale dhe një kuptim të ri të gruas moderne shqiptare. Revista trajtonte edhe probleme të amviseve dhe i bënte apel grave t’i edukonin fëmijët me idealin kombëtar, ndërsa u bënte thirrje që të jenë shembuj virtyti e mirësie para fëmijëve, me moralin e veprat e tyre. Shaqe Çoba, më 10 nëntor të vitit 1937 bën një riplanifikim të shoqatave të grave në nivel kombëtar me pjesmarrjen e 150 grave, me objektiv luftën kundër zakoneve të vjetra, analfabetizmit, përmirësimin e jetës dhe veshjeve të grave, mbrojtjen e shëndetit të tyre, etj. Shaqe Marie Çoba vdiq në dhjetor të vitit 1954, në Shkodër. Në nëntor 2002, me rastin e 90 vjetorit të pavarësisë shqiptare, presidenti Alfred Moisiu, i dha asaj pas vdekjes “Urdhrin Naim Frashëri” për pjesëmarrjen e saj në lëvizjen e pavarësisë së viteve 1920 si një luftëtar “kundër ndarja e Shqipërisë dhe për emancipimin e gruas shqiptare ”.
– Kopertina e “Fjalori Biografik i Lëvizjeve dhe Feminizmit të Grave në Evropën Qendrore, Lindore dhe Jug-Lindore: Shekujt XIX dhe XX”“Ne duhet ta bindim veten se gruaja është […] fryma e shoqërisë njerëzore dhe qendra e familjes.” Shkruhet në “Gruaja Shqiptare, Nr.6” Roli dhe kontributi i kësaj gruaje është një shembull i jashtëzakonshëm që u parapri dhe u pasua nga dhjetëra e dhjetëra vajza e gra, të cilat mbetën në histori edhe pse kujtesa i rimishëron fare pak me atë frymë mirënjohje dhe respekti që meritojnë. Ata nuk ishin vetëm bashkëshorte dhe nëna, ata qenë gra që luftuan, u përpoqën dhe krijuan veprën e tyre të lavdishme. Shkodranja, Shaqe Marie Çoba ishte njëra prej tyre, ajo që përfaqësoi gruan në një kohë që femra shqiptare lëngonte nën barrën e pamundësisë për të qenë më shumë se sa e përulur dhe nënshtruar, jetëlindëse po jo ëmëlartësuese. Obskurantizmi i kohës u rrek të eklipsonte gruan përmes mjetesh diskriminuese dhe kodeve zakonore, shpesh të keqpërdorura, por pa mundur ta ndalojë atë të ishte e përfaqësuar dhe e mbrojtur nga një Zhan D’ark shqiptare, siç ishte Shaqe Marie Çoba. /KultPlus.com
Ish-deputetja e Partisë Demokratike të Shqipërisë, Grida Duma ka ndarë me ndjekësit e saj në ‘Facebook’ disa kujtime në lidhje me takimet me poetin dhe studiuesin, Moikom Zeqo, i cili ndërroi jetë mëngjesin e sotëm.
Përmes një postimin, anëtarja e kryesisë së PD-së, Duma ka kujtuar vizitat në shtëpinë e shtëpinë e tij në Durrës, ku ajo e përshkruan si vendi ku banonin librat.
“E kam të paprekur në kujtesë apartamentin e vogël Moikomit dhe Lidës, në Durrës. Është një imazh që nuk mund të harrohet. Asokohe unë kisha nisur studimet në Filozofi dhe ishte fat i mirë që në mungesën e plotë të librave të mirë, të mund të përdorja bibliotekën e tyre.”, shkruan Duma.
POSTIMI I DUMES: Sot u largua nga jeta një mendje e ndritur dhe një njeri i rrallë, Moikom Zeqo. Sot është përcjellë nga jeta Moikom Zeqo dhe po ashtu është përcjellë bashkë me të forca e tij e mendimit shqiptar të cilën do duhet ta jetësojmë duke ju rikthyer veprës së Moikom Zeqos. Moikom Zeqo ishte padyshim një erudit.
Njerëzit e mëdhenj i japin madhështinë e padukshme çdo elementi jete. Të tillë madhështi kishte shtëpia e tij e hershme me shumë pak metra katrorë. E kam të paprekur në kujtesë apartamentin e vogël Moikomit dhe Lidës, në Durrës. Është një imazh që nuk mund të harrohet. Asokohe unë kisha nisur studimet në Filozofi dhe ishte fat i mirë që në mungesën e plotë të librave të mirë, të mund të përdorja bibliotekën e tyre. Nuk do ta harroj kurrë impresionin e parë kur hyra në atë shtëpi të vogël, aty banonin librat. Njerëzit dukej sikur ishin vetëm në funksion të tyre. Raftet nisnin nga dyshemeja deri në tavan dhe diku lart ishin harkuar e takoheshin me njëri tjetrin nga pesha e mbingarkesës me libra. Diku lart në tavan ishin ngjeshur më fort libra dhe shërbenin dhe si mbajtës i ekuilibrit të rafteve që s’dihej si e mbanin atë ngarkesë. Nuk kishte asnjë një mur të lirë në atë shtëpi! Çdo faqe muri ishte një mur librash! Edhe për të ecur duhej sërish të kapërceje diku mbi një stivë librash. Moikomi kishte një kolltuk të vetin, që shpinoren e mbështeste në një tavolinë shkrimi e cila sërish kishte dy stiva librash dhe pak vend për të shkruar. Duke tymosur e niste mendimin dhe e ndalte vetëm kur vështrimi i ndalonte tek një autor që ia vlente të përmendej dhe ai në temë veç të tjerëve, e ngrihej e merrte nga raftet sikur do ta ndihmonte nëse e mbante pranë. Kam gati mahnitje e çudi se si mund të organizohej jeta brenda shtëpisë me komoditetin e vetëm të madh që kudo të hidhje sytë në të majtë dhe të djathtë rreth vetes kishe përqark tituj e emra autorësh. Vetëm vetmi nuk mund të kishte aty. Përmenda Moikomin bashkë me Lidën, sepse Moikom Zeqo përbën një fabul me vlerë njerëzore edhe për modelin e jetës që ndërtoi me Lidën. Ishin një dyshe ku secili kishte arritjen e vet dhe jeta mes tyre zhvillohej me dialogjet që atëherë i lexonim në romane. Gjuha dhe struktura e mendimit të Moikom Zeqos është një përpunim integral mes lashtësisë, historisë moderne, mitit dhe folkut dhe ardhmërisë. Shumë, shumë pak e kanë pasur këtë tis verbi dhe mendimi. Moikomi ishte tek shumë të paktët, të rrallët, të vyerit, që tashmë do të jetë edhe tek ata që do të mungojnë shumë.
U përjetësoftë kujtimi i tij nga leximi i përhershëm i veprës së tij! /KultPlus.com
Bashkia e Librazhdit dhe Akademia e Studimeve Albanologjike do të bashkëpunojnë jo vetëm në fushën e historisë, por edhe në fusha të tjera si: gjuhësi, folklor, arkeologji, etnografi, folklori, bibliotekonomi etj.
Kështu u theksua gjatë takimit të zhvilluar mes kryetarit të bashkisë Librazhd, Kastriot Gurra me Kryetarin e Akademisë së Studimeve Albanologjike, Prof.Mariglen Verli.
Ky takim pati për objekt konsolidimin e bashkëpunimit ndërmjet bashkisë Librazhd dhe Qendrës së Stidimeve Albanologjike, për studimin e historisë lokale të Librazhdit, bashkëpunim ky i filluar që në vitin 2018, në kuadrin e Vitit të Skënderbeut. Në atë vit u organizua dhe Konferenca e Dytë mbi Aranitët, materialet e së cilës u botuan në përmbledhjen “Aranitët në Librazhd”.
Rezultat konkret i takimit të sotëm qe firmosja e kontratës për Konferencën e ardhshme këtu në Librazhd, me temë “Librazhdi në optikën e defterëve osmanë”.
Gjithashtu, Kryetari i Qendrës së Studimeve Albanologjike, Prof Verli i dhuroi Bibliotekës së qytetit një sasi prej 50 tituj librash, në 2 kopje, me temë nga fushat albanologjike, sasi kjo që, sipas tij, do të përsëritet me tituj të tjerë të rinj, deri sa të arrihet një sasi e mjaftueshme për krijimin e fondit albanologjik të literaturës pranë Bibliotekës së bashkisë Librazhd.
Në vijim të punës për ta pasuruar dhe bërë sa më funksionale këtë bibliotekë, Prof Verli ofroi mundësinë e kualifikimit të personelit të saj pranë Qendrës së Studimeve Albanologjike, kualifikim ky që do të bëjë të mundur rikonceptimin dhe organizimin e Bibliotekës sipas kritereve dhe standardeve digjitale bashkëkohore.
Nga ana e kryetarit të bashkisë, Kastriot Gurra u premtua mbështetje institucionale dhe sipas mundësive, edhe financiare, për realizimin sa më cilësor dhe të efektshëm të këtyre projekteve bashkëpunuese./Atsh /KultPlus.com
“Kam qenë me prindërit, gjyshin dhe gjyshen në Ulqin, njeriu i fundit që e ka pa gjyshin gjallë jom unë. Gjithçka ka ndodhur në Plazhin e madh të Ulqinit, në vitin 2005. Gjyshi ka pasë shumë vullnet për jetë. Qat ditë që ka vdekë, edhe ditën paraprake, gjithmonë thoshte –‘kom me rrnu 90 vjet’. Ditëve të fundit thoshte ‘afër detit, afër mbretit’, sikur e ndjente vdekjen, nuk o kon besimtar i madh, por në Zot ka besu. Pati sulm në zemër dhe nuk ka pasë mundësi me shpëtu. Unë kam ecë pak para tij dhe kur u ktheva mrapa, e pashë tuj ra në shpinë, bash në pjesën ku e kanë rrokë edhe dallgët e detit”.
Gjyshi i detit, është gjyshi i këtij djali që fillon të na shpalosë rrëfimin. Ky është Bardh Kukaj.
Rifat Kukaj, një shkrimtar i njohur për fëmijë, kësisoj do ta kishte fundin e jetës, afër detit dhe Ulqinit, këtij vendi që aq shumë i kishte lënë përshtypje. Ulqini dhe Tërsteniku – vendlindja e tij, ishin dashuritë e mëdha të Rifat Kukajt. Bardh Kukaj, nipi i Rifat Kukajt, na bashkohet në këtë rrëfim bashkë me vëllaun e tij, Dren Kukajn, për të na rrëfyer më shumë për shkrimtarin e njohur, prozatorin, poetin, skenaristin, përkthyesin, gjyshin psikolog. Kujtimet do t’i ndajë me ne edhe Migjen Kukaj, një nga tre djemtë e Rifat Kukajt.
Plazha e Madhe, Ulqin. Rifat Kukaj me djemtë, Migjenin (majtas) dhe Shkelzenin (djathtas)
*
“Ulqinin, gjyshi e ka dashtë shumë. Ka bile edhe shkrime të ndryshme të cilat gjyshi ia ka kushtu Ulqinit. Gjyshi ka qenë mirë me shëndet, me përjashtim të vitit të fundit kur pati pak probleme me tension, por nuk i ka dashtë mjekët, ka qenë shpirt i lirë. Nuk i ka dashtë kufizimet. Për mu ka qenë ai autoriteti kur jam fshehë prej prindërve, e kam shku tek ai që me më mbrojtë. Shumë figurë e këndshme ka qenë. E ka pasë botën e tij, madje kur kemi qenë në shtëpi edhe nëse kanë ardhë mysafirët, ai ka shku në dhomën e tij dhe ka vazhdu me lexu, veprime këto që ndoshta dikush i ka përceptu si arrogante. Shkojsha në dhomë dhe e gjejsha duke lexu libra, ka lexu shumë” tregon Bardh Kukaj, nipi i shkrimtarit Rifat Kukaj.
Me Bardhin jemi ulur në një prej kafeneve të Prishtinës dhe kësisoj ai më tregon për shkrimtarin gojëëmbël e me një dorë magjike, me një mendje të ndritshme e shpesh fëmijërore.
Rifat Kukaj dhe Atdhe Gashi
“I kemi kalu plot vera bashkë në Tërstenik. Për mëngjes, zakonisht unë e vëllau pinim lëng shtogu, gjyshja me gjyshin kafe turke. Mramjeve, gjyshi e ka majt bashçen, shpesh edhe për drekë kemi pasë sallata prej bashçes. Më pas na recitojke poezi, ose na lexonte tregime të ndryshme prej jetës së tij” vazhdon Bardhi.
Bardhi sot është 29 vjeçar dhe ndoshta ndër gjeneratat e fundit që ka pasur fatin të rritej me plejadën e shkrimtarëve e poetëve për fëmijë, ku hyn patjetër me vulë të fortë edhe gjyshi i tij, Rifat Kukaj.
“Tek unë gjyshi ka pasur ndikim të madh. Prindërit e kanë pyt gjyshin, gjyshi u ka rekomandu që unë me u marrë me kitarë. Unë sot këndoj në shtëpi edhe i bij kitarës falë gjyshit, është një hobi që më ndihmon, kur kam kohë të lirë. Me u marrë me art më duket se ta zhvillon një pjesë tënden që ndryshe nuk zhvillohet. Këtu, gjyshi ka ndiku direkt” tregon Bardhi.
‘Kur nisën me i dëbu shqiptarët nga Kosova, gjyshi ka nejt në Prishtinë, ditët e para edhe pat pi shumë, plus villke, prej zemërimit se çka po ndodhë. E di një herë, në sallonin e banesës ku jetonim, gjyshi nisi me pi edhe më pas shkoi në banjo sepse i erdhi me vjellë, i vogël unë, kom qenë se nuk e dijsha çka po ndodhë. Ishin ditët e para të bombardimeve” vazhdon Bardhi.
Ka shumë momente, disa më simpatike se tjerat.
*
Rifat Kukaj, i lindur në Tërstenik, rritet pa baba, i cili vritet në kohën e rezistencë së udhëhequr nga Shaban Polluzha e Mehmet Gradica. Ky ishte Sheremeti, emrin e të cilit e ka marrë më pas djali i madh i Rifatit.
Dashuria më e madhe, shkrimtarit të “Lepuri me pesë këmbë” i vjen prej nënës, Halimes. Halimja thuhet të ketë qenë një grua e fortë e cila diti ta manovronte në duart e mendjen e saj patriarkalizmin e kohës. Në ato rrethan aspak të lehta, ajo do të triumfonte e nuk do ta linte Rifatin, djalin e saj të vetëm, të humbte në botë. Rifati u rrit pa motër, e pa vëlla, sado që dy vëllezër e tri motra të Rifatit nuk mbijetuan, disa vdiqën gjatë lindjes e disa në moshë shumë të vogël, nga varfëria e kohës.
“Ai nuk osht shprehë, por sigurisht që jeta pa vëlla e pa motër e ka mundu. Ai ka poezi ku përmend me mallëngjim dashurinë për familjarët, por kjo sigurisht ka qenë një brengë për të, i është dashtë me e ça jetën vet, nuk ka pasë përkrahje, më pas mungesa e babës. Babën e ka njoftë por ka qenë shtatë vjet kur osht vra baba i tij, e përmendte që po e mban në mend” tregon Migjen Kukaj, djali i mesëm i Rifat Kukajt.
Bardhi, nipi i Rifatit, djali i Sheremetit – më i madhi prej fëmijëve të Rifat Kukaj, tregon se një fotografi të babës së tij, shkrimtari Rifat Kukaj e humbi gjatë luftës në Kosovë.
“Shtëpinë në fshat e patën djegë gjatë luftës, dhe aty ka qenë edhe fotografia e babës së vet, e vetmja fotografi që ai e ka pasë prej babës e ku shihej qartë fytyra. Tjetër fotografi nuk ka pasë. E di që osht prekë shumë” tregon Bardhi.
Rifat Kukaj me Azem Shkrelin dhe shokë tjerë, rreth viteve 60-të.
*
Nëse nuk keni lexuar krijime të Rifat Kukajt, bëjeni tash. Rifat Kukaj është ndoshta një prej shkrimtarëve më të mirë për fëmijë. Siç tregojnë edhe familjarët, nuk ka çmim letrar në ish Jugosllavi të cilin nuk e ka fituar, Rifat Kukaj. Çmimet ‘Ismajl Qemajl Vlora’ në Vlorë, ‘Oton Zhupaniçiç’ në Ljublanë, ‘Ivan Goran Kovaçiq’ – ky në Zagreb, Çmimi ‘Neven’ në Beograd, Çmimi ‘Zmaj’ në Novi Sad, Shpërblimet e Dhjetorit e Nëntorit dhe ‘Ganimete Tërbeshi’ në Prishtinë, janë veç disa prej organizimeve letrare që e pranuan se si Rifat Kukaj, tjetër nuk ka.
Rifat Kukaj është shkrimtari ynë me numrin më të madh të romaneve për fëmijë, si “Bardhi e Mirushja”(1968), “Vjollca magjike” (1999), “Lepuri me pesë këmbë” (1971), “Rrasa e zogut” (1975), “Kokërrmeli e pilivesa” (1972), “Gogozheli i Gogozhinës”(1999), “Një verë pa bukureza” (2003), “Zogu i bardhë” (1989) dhe në tri vëllime (2009) etj. Po ashtu, Kukaj botoi numër të madh përmbledhjesh me tregime, si “Rrëfejza” (1965), “Harmonika e vogël” (1967), “Dylbia e kapedanit” (1973), “Ujku me kamerë” (1988), “Elefanti që fluturonte” (1997), “Gjiri i Delfinit” (2002) etj, dhe me poezi: “Gjerdani i blertë” (1965), “Vallja e kallinjve” (1967), “Trimnitë e karkalecit” (1967), “Princi i Krujës” (1969), “Fshati i Pishës” (1969), “Çka fshin dhelpra me bisht” (1976), “Deti u bëftë kos” (1980), “Një xinxare lozonjare” (1989), Pshurrani i gjyshit” (1990), “Ti një kokërr unë një kokërr” (2000), “Ëndrra të trembura” (2002), “Ma jep gishtin e vogël” (2005) etj. Me një fjalë, një burrë ujëvara letrare e të cilit nuk shterroi kurrë, deri në ditën e fundit.
NËNA
Ti ke pak zjarrmi Vogëlushe Leonorë, E nënës i digjet Zemra në kraharorë.
N’mëngjes, po e zëmë S’të hahet – nuk ha, Urinë e tërë botës Nëna at’ ditë e ka…
Oh, pa pandehur gishtin E gërvishte pak, E di ç’ndodh me nënën? Zemra i pikon gjak!
Mbi shtrojën më t’butë Ajo shpesh këlthet: -Kam dro’ ndonjë pupël Vashëzën mos ma vret.
Rifat Kukaj përktheu letërsi për fëmijë edhe nga autorët kroatë, sllovenë, serb e hungarezë, ndërsa rreth 30 radio-drama mbajnë emrin e tij. Sa për kuriozitet, ai gjithmonë nëpër orët letrare i ka recituar poezitë e tij, duke i ditur përmendësh e duke mos i lexuar fjalët nga ndonjë letër. Në dasma e ahengje, shpesh e ka marrë mikrofonin dhe ka treguar humor të mirë. Ah, po, ai e ka shkruar tekstin e këngës ‘Baresha’ nga Nexhmije Pagarusha.
Vitin e kaluar, në Drenas u nda edhe një çmim special për vepër jetësore në krijimtari letrare, që mban emrin e Rifat Kukajt.
Rifat Kukaj ka qenë pjesë e Karvanit të Shkrimtarëve për Fëmijë, i cili udhëtonte nëpër tërë Kosovën dhe viset tjera shqiptare jashtë Kosovës për të argëtuar e për të edukuar më të vegjlit, me poezi e me dashuri. Karvani ka nisur rrugëtimin që nga viti 2000, bashkë edhe me emrat tjerë jo më pak të rëndësishëm si Agim Deva, Arif Demolli, Xhevat Syla, Gani Xhafolli e plot poetë e shkrimtarë tjerë.
* Dren Kukaj, vëllau i Bardhit, e kujton kështu gjyshin e tij, Rifat Kukajn.
“Jom rritë si fëmijë me gjyshin, plot kujtime. Na babë i kena thonë, më merrke nëpër kafe, në ‘Dubrovnik’, nëpër kafenetë tjera në Dardani. Kam kujtime edhe prej banesës në lagjen Dardania, sidomos më kujtohet makina e shkrimit dhe zhurma e saj. Gjyshi, në mëngjes dhe gjatë ditës i krynte këto kafet letrare, më pas vijke në shpi para orës 3, në 3:30 në mesditë hajshim drekë, më pas flejke, dhe kur zgjohej ose lexonte ose shkruante deri në orën tetë në mbrëmje. E di që së pari shkruante nëpër fletore e më pas dorëshkrimet i bartte në makinën e shkrimit. Plot prej vjershave i shkruante në paqetat e cigareve, atëherë ishin ‘Drina’ pa filter, dhe na lexonte neve paraprakisht” tregon Dreni, i pari prej nipave të Rifat Kukajt dhe djali për të cilin shkrimtari e shkroi librin ‘Pshurrani i gjyshit’.
“Shpija në fshat, në katin e dytë, njëra dhomë ka pasë mijëra libra që gjyshi i ka mbledhë. Gjatë luftës u kall gjithçka. Kjo i ka dhimtë shumë, sepse ka pasë libra që ndoshta sot nuk mundesh me i gjetë, ka qenë jeta e tij brenda një dhome. Mu, gjyshi ma ka dhuru një fëmijëri të lumtur, jom rritë me përralla të cilat mi ka tregu gjyshi, kujtimet e mia janë plot imagjinatë” tregon tutje Dreni.
“Ai ka qenë gjithmonë i dashtun. Si fëmijë, në fshat dilshim bashkë në gjueti, gjyshi ka qenë gjuetar, dilshim edhe ditën me gjujt pllumba, ndërsa natën më shumë përcjellshim lepujt. Ka ndodhë natën, në mal, kemi mbetë afër ndonjë shkurreje dhe pritshim deri në dy orë për me gjujt lepuj, e gjatë kësaj kohe gjyshi më tregonte çfarëdo tregimi. Një herë, e niva pushkën natën dhe ai erdhi në shtëpi, tha – kom ardhë me një mysafir, erdhi me një lepur. Për herë të parë dhe të fundit në jetë, atëherë pata hangër mish lepuri” thotë Dreni.
*
Vazhdojmë me Migjen Kukajn, djalin e Rifatit.
“Baba e nana janë martu shumë të rinj, qysh në moshën 16 vjeçare. Ka pasë shumë përkushtim për familjen, ndërsa nuk ka dashtë me lavdëru shumë njerëz. Ka qenë edhe i ngarkuar, por ka pasur një jetë bashkëshortore shumë të mirë. Baba ka punu në Radio Prishtinë deri në vitin 1975 ndërsa më pas ka kalu në Rilindje. Sa ka qenë në Radio, shihet se ka pasë më shumë angazhime, ndërsa në Rilindje ka qenë më i qetë. Baba prej natyrës ka qenë optimist, ka pasë prirje për humor. Gjithmonë mirëkuptues, dhe i avancuar, liberal si prind, nuk ka tentu me i imponu mendimet e veta”.
Migjeni mi tregon këto detaje nga Tirana, dhe meqë jemi në kohë të pandemisë, jemi larg por me anë të rrjeteve sociale, me kryefjalën Rifat Kukaj, bashkohemi për pak minuta.
Rifat Kukaj dhe Mehmet Rukiqi, te stacioni i trenit në Baicë, viti 1959
“Ka pasë shoqni të gjanë, një rreth të madh të njerëzve. Më shumë ka pasë shoqni me Azem Shkrelin, e më vonë edhe me Mehmet Rukiqin – me të cilin kanë qenë bashkë në shkollim. Kohëve të fundit, ka pasur raporte shoqërore me Odhise Grillon, ky ka qenë mik i familjes” tregon Migjeni.
“Çkado që kemi gjetë prej dorëshkrimeve, i kemi botu. Puna e babës ka qenë si bleta, petale petale, ka shkru, ka botu, ka gjetë donatorët lehtë në vitet 90-të kur nuk ka pasë financime shtetërore, ka qenë shumë i përpiktë, si bleta, veq kur e ke pa produktin gati” tregon Migjeni
*
ZOGU I LASGUSHIT
Yll i ndritur në natë qershori Sikur ra prej gjithësisë, Ngazëllyeshëm, sytë m’i mori Në degë t’qershisë.
U purtekëm unë e gjethet Qetë e lehtë me petalet, Qielli vetë nisi të prehet Edhe malet.
Kënga nga zogu i brishtë Lindi krejt ëndërrimtare, Dritë feksoi n’flatra e bisht Dhe n’për dritare.
Gëzim, shpresë, në gji më derdhe E hare të butë si pushi, Zog-magji ti mirë se erdhe Nga Lasgushi!
Ato porosi të larta Te dritarja e shtëpisë Po m’i thotë me vargje t’arta Kalorësi i bukurisë.
“Çështja e shkrimit, Zoti talentin ose ta jep ose nuk ta jep. Mjerisht ne nuk kemi afinitet, askush nga familja jonë, për letërsi. E kemi dëshirën, por jo afinitetin. Ndoshta ndonjë pasardhës” tregon si duke qeshur Migjeni, kur e pyes nëse dikush nga djemtë e Rifat Kukajt, nipat apo mbesat, sot kultivon poezi e letërsi autentike.
Me shkrimtarin për fëmijë Odhise Grillo, i cili ka lindur në Vuno të Himarës, Rifat Kukaj është njoftuar në nëntor të vitit 1973 kur një delegacion i shkrimtarëve nga Kosova shkon në Shqipëri. Mund ta paramendoni sa shkëndinja lindi kur dy shkrimtarë eminentë të poezisë për fëmijë u panë në sy. Shoqëria do të vazhdonte përjetësisht.
Me Odhise Grillon (në mes) dhe Hajro Ulqinakun (djathtas)
“Odhise Grillon e ka cilësuar si vëlla. Vitin e kaluar kur ndodhi tërmeti në Shqipëri, gruaja e Odhise Grillos, tezja Vanxhelo, erdhi në Prishtinë tek ne. Sot mbajmë kontakte edhe me fëmijët e Odhise Grillos. Me Ali Podrimën poashtu gjyshi ka nejt shumë. Gjyshi ka qenë njeri i dashtun, ka dashtë pa hile. Ka bashkëpunu edhe me Fatmir Lamën, me Mehmet Rukiqin kanë pasë qef me dalë në kafenetë e kohës si ‘Bagremi’ e ‘Koha’. Edhe me Ismail Ymerin, meqë bashkë e kanë kthyer ‘Lepurin me pesë këmbë’ në film” tregon Bardh Kukaj. Filmi ‘Lepuri me pesë këmbë’ u realizua nga Kosovafilmi në vitin 1982, me lojën e mrekullueshme të Abdurrahman Shalës, Istref Begollit, Muharrem Qenës, Xhevat Qorrajt, Melihate Ajetit, Beqir Gashit, mes të tjerëve.
Rifat Kukaj e ka pasur një koleksion të mahnitshëm të llullave, por edhe të sheshirave Republika. Një ‘Republikë’ të tillë sot e ka edhe Bardhi.
Rifat Kukaj dhe Agim Deva
“Ka qenë një psikolog i mirë për fëmijë. Si fëmijë, i kam pasë dy shqetësime të cilat ai i ka vërejtur, e prindërit jo. Tash para pak ditësh isha te gjyshja, e cila është e moshuar tanimë, dhe ajo më tregoi se pak pas lufte, gjyshi paska qenë në Krushë, meqë ai vend u dëmtua shumë e pat shumë të vrarë. Gjyshja tregon se si një fëmijë rreth 10-11 vjeçar kishte qenë në depresion, pasi ia kishin myt babën. Gjyshi e ka ndihmu me dalë prej gjendjes, ka folë me të, e ka këshillu. Djali tregojnë që më vonë ka nisë me u hapë, me u ndi ma mirë. Gjyshi im, Rifat Kukaj, ka pasur një sinergji të mirë me fëmijët. Për pak burrat e katundit kanë dashtë mos me e qu në shkollë, por ndryshe ka qenë fati i tij” vazhdon Bardhi, i cili në fakt ka trashëguar diçka prej rrezatimit të syve të shkrimtarit.
Për dallim prej djelmoshave të kohës, Rifat Kukaj nuk i kishte flokët e shkurtëra. Ai i ka rritur flokët, në kohën kur thuhej ‘nuk bon me e lon djalin në shehër, se po na bohet shka’*. Ka qenë më avangard, ndërsa axhallarët e tij duket se kanë pasur problem me këtë fakt: djali i Sheremetit, i vetmi, po na ik dorësh.
*
Vijmë në fund të rrëfimit. Bardhi e Dreni kujtojnë se kur gjyshi e merrte rrogën, gjithmonë shkonin së bashku ‘nër Kurriz’ në Prishtinë, për me ‘hangër një torte edhe limonadë’. Në Panair të Librit, gjyshi Rifat shpesh i ka marrë me vete dy nipat.
“Kur e dëgjoj kangën ‘Baresha’, e ndjej një pjesë të gjyshit. Mënyra se qysh ai e ka përfytury, e vëren prej vargjeve që është pikërisht ai, gjyshi. Më kanë tregu që në fillim kur ka dalë kanga ‘Baresha’ nuk e kanë dashtë shumë, ka qenë më avangarde për kohën, më përparimtare” tregon Bardhi.
“Më duket që gjyshi i ka shkru tekste edhe Adelina Ismailit, si fëmijë. Shumë tekste të këngëve e di që i ka shkru gjyshi. Gyshi ka shkrujtë vjersha, prozë, drama, radiodrama, e më duket që edhe Mixhës Ramë asokohe ia shkruante tekstet për “orën gazmore” që transmetohej në Radio Prishtinë” vazhdon Dreni.
E përfundojmë rrëfimin, me shumë tregime tjera që do të shkruhen në një kohë tjetër. Është krejt e natyrshme të sjellim diçka nga dora e Rifat Kukajt për ta përmbyllur këtë shpalosje emocionesh.
MË FAL TRËNDAFIL
Ç’po të buzqëshin petalet Trëndafil bukurosh, Si re të buta mbi male Petalet që më shohin prore Më ngjyrën rozë Si npër qepallat qumështore.
Më fal o mik për ngrysjen Time dhe drithërime… Unë do të t’shoh dhe verën tjetër Po kurrë me sytë e nënës sime.
(Ky tekst është botuar me ndihmën e Komunës së Prishtinës dhe subvencioneve kulturore vjetore nga kjo Komunë)
Pas numrit të madh të infektimeve me virusin covid-19 që ndodhi sot në Kosovë, ka reaguar kryetari i Prishtinës Shpend Ahmeti, i cili bën thirrje për respektim të masave, ndryshe situata mund të dalë jashtë kontrollit, shkruan KultPlus.
Postimi i plotë i Ahmetit:
Sapo e kemi marr informatën nga IKSHP sot për 129 raste të reja në Kosovë e 45 në Prishtinë. Këto janë shifra alarmante. Para se të vendosni se cili ministër ka faj, ju kisha lut të mendoni mirë për veten dhe familjet e juaja. Shumica e rasteve janë raste të kontaktit, pra vajtje ardhje me njerëz me virus. Disa janë pa simptome dhe mendojnë se nuk ka lidhje që dalin. Disa mendojnë që është konspiracion i shteteve të mëdha.
Por e vërteta është se virusi është në mesin tonë. Natyrisht, nuk kemi besuar se do të mbesim me zero raste, por edhe pakujdesi të plotë nuk kemi menduar.
Në qoftë se vazhdohet kështu IKSHP dhe Ministria mund te marrin vendime më drastike, prandaj ju kisha lut ti respektojmë rregullat, pastrimi i duarve shpesh, distanca, dhe në mungesë distance maska.
Ende po i presim detajet nga IKSHP por është e qartë që tashmë gjurmimi është më i vështirë dhe lufta me sëmundjen bazohet në vullnetin e secilit prej neve.
Lajm më pozitiv është fakti se numri i pacientëve me komplikime nuk është shtuar sikurse numri i të infektuarve dhe nuk kemi fatalitete shtesë por kjo nuk do të mbahet kështu në qoftë se rriten numrat e të infektuarve.
Ne si komuna, do të zbatojmë vendimet e qeverisë sipas rekomandimeve të IkSHP por tani mendojmë se është koha për decentralizim të testimeve në komuna dhe shtim të testeve për virus dhe testimeve serologjike. Ajo do të jetë mënyra e vetme për të kuptuar rrjedhën e virusit.
Siç po thonë edhe ekspertët, do të duhet të mësohemi të bashkëjetojmë me virusin deri në vaksinë por nuk duhet të lejojmë humbje të kontrollit.
Me respekt e distance me njëri tjetrin! /KultPlus.com
Vanessa Bryant zbuloi të dielën se ajo duhej të ndërmarrë veprime kundër një pasoje fatkeqe të të gjithë mbështjetjes në media sociale që ajo dhe familja e saj kanë marrë që nga vdekja e burrit të saj, Kobe dhe vajzës 13-vjeçare, Gianna.
Duke postuar një shënim të shpejtë në Instagram, Bryant tha se asaj dhe vajzës 17-vjeçare, Natalia, u është dashur të bllokojnë llogaritë e fansave në media sociale për shkak të fotografive të vazhdueshme të Kobe dhe Gianna që shfaqeshin.
Bryant e bëri të qartë se bllokimi nuk ishte nga ligësia, po vetëm si përpjekje për të ndihmuar në shërimin e familjes së saj. /KultPlus.com
Më duket se motori e rralloi forcën, – më thoshte Iloja. U ngritëm të tërë më këmbë. Shikonim të gjithë lart, nga bukaporta e mbyllur. -Sa natë e gjatë! – tha mbase kot, siç fliste kot Taqi. Me duar të varura e të rënduara rrinim si ata besimtarët fanatikë që shikojnë ndaj qiellit. Lart dëgjoheshin zëra. Lart kishte jetë. Lart kishte erë dhe horizont. Kishte të qeshura dhe shakara. Sa ndenjëm ashtu, s’dihet. Vetëm kur Iloia tha: “Pse s’ulemi?”, atëherë shikuam të gjithë nga ai dhe lëvizëm. Qeshnim. E pse të mos qeshnim? Ishim akoma gjallë. E kaluam Adriatikun. E kaluam vdekjen… – Zoti e di se ku jemi! – Unë them të shtrohemi e të hamë… Të hamë sa jemi këtu e sa i kemi këto ushqime… Më mirë t’i kemi në bark sesa… Asnjë nuk e kundërshtoi këtë mendim. Mistoja çeli valixhen. Vuri përpara ushqimet. Cilido me mundime afrohej, merrte ç’i pëlqente… Edhe unë mora bukë e kaçkavall. Më pëlqente shumë kaçkavalli. Është si ullinjtë. Po të hash bukë e ullinj, s’ngopesh së ngrëni. Ashtu edhe me kaçkavallin… Po ujë? Ku ka ujë? Ç’bëra që hëngra kaq shumë. Dhe pasi u paqosëm mirë, sikur të mos na kishte ngjarë natën asgjë, secili nisi të tregonte ato që kishte menduar gjatë natës. Mistoja tha: – Isha i sigurt qind për qind se do të mbyteshím… Vrisja mendjen… dhe gjithnjë mallkoja veten që nuk sulmuam qysh në korridorin e burgut. Ose do të ishim vrarë, ose do të kishim shpëtuar… po do të linim nam. Iloja tha: – As për një çast nuk e mendova vdekjen. – Kadriu – unë kam frikë nga deti. Mirë që nuk e shihja. Kam udhëtuar natën me vapor. S’ka tmerr më të madh. Alqi – Mua më ishte ngulitur në tru se si do të vinte siluri, si do të fundoseshim… si do të shuhej drita e nuk do të shikonim më njeri-tietrin. Pastaj Mahmuti – Unë e ndieja veten mirë se isha në mes dhe falenderoja ata që na lidhën. Se, duke qenë të lidhur, më dukej vetja dhjetë herë më guximtar. Tahiri – Që kur më zunë, e mora parasysh vdekjen… Prandaj gjithë natën s’më ra ndër mend mortja… Bexhetit, kur i erdhi radha të thoshte edhe ai se ç’kishte menduar gjatë natës, duke qeshur, foli: – ja, i thatë ju të gjitha. Kurse Taqi e tha që në fillim: -Unë flija. Të gjithë kishin kaluar nga biruca nr. 8 Kishin biseduar ca minuta. Pastaj ishin caktuar në kaushet dhe qelitë e ndryshme. Përves Ilos dhe Kadriut, që ishin komunistë, ne të tjerët ishim si gjithë të burgosurit. Tani që na lidhte një zinxhir, tani që rrugën e kishim të përbashkët, do të njiheshim më shumë. Nata që kaluam sikur na afroi. Morëm frymë nga njëri-tjetri; u përgatitëm të vdisnim bashkë. Tani duhej të jetonim bashkë. Bukaporta u hap. Ne u ngritëm më këmbë, kthyem kokat lart e pamë qiellin plot dritë. Pamë shumë ushtarakë e marinarë që na dukeshin… – si dukeshin ashtu? Këmbë të mëdha e kokë të vogla… sikur ishin gati për të na shtypur… Pamë litarë dhe direkun… Po ç’thoshin? Qeshnin me ne që u dukeshim si miza? Pritëm e pritëm. Heshtjen tonë e prishi Iloja: – Këtu kushedi se ku jemi e kushedi ku do të na shpien… Lart kokën, si shqiptarë që jemi… Vinçi me magjen e madhe në formë vagoni minierash u fut në bukaportë, u ul poshtë gjer në dyshemenë e hambarit tonë. Ne bëmë mënjanë. Zbritën me të shpejtë nga shkalla disa karabinierë. Na urdhëruan të futeshim në atë magje. Ne ngurruam. Po ara na kërcënuan e na thanë se ashtu do të dilnim më kollaj. Me një mijë mundime u futëm, gati njëri mbi tjetrin. Ata lart vazhdonin të qeshnin. Vinçi ngrihej. Ne tundeshim në erë. Iu afruam bukaportës. Pastaj na kthyen nga bankina. E, kur ishim mbi bankinën, na lanë aty në erë. Përposh nesh britma. Hodha sytë, e, ç’të shikoje! Mijëra njerëz me grusht na kërcënonin. – Spie! Spie! – (It.: Spiunë! Spiunë!) – A morte le spie che hanno causato miliaia di morti. – (It.: Vdekje spiunëve që kanë shkaktuar me mijëra të vdekur). – Traditori! Spie di un cane! – (It.: Tradhëtarë! Spiunë të qenit!) Po kjo? Ç’është kjo pritje në tokën italiane? Ne vareshim në erë e lëkundeshim si kufoma e Hamidit… Një fishkëllimë e gjatë bilbili… Turma sikur deshi të na hante. Po ja që ne ishim lart. Vareshim e tundeshim në ajër. Pushoni! Pushoni… – Vala zemërake e turmës sikur ra në bunacë. – Pushoni! Këta shqiptarë të mallkuar, këta banditë, këta spiunë na morën në qafë… Morën më qafë mijëra e mijëra bij të Italisë, se kapërcenin vijën e parë e i tregonin grekut pozitat tona… Pastaj na sulmonin nga shpina… – bërtiste me sa kishte në kokë një oficer aty mbi vapor. Turma e ngriti më lart se ne, gjer në qiell, sharjen dhe mallkimin. – Vdekje spiunëve! Vdekje banditëve! U hutova. Nga fundi i detit, tani në qiell. Ç’kishin me ne? ç’kishte me ne ai oficer që lehte si i tërbuar? – Ne nuk jemi banditë! – bërtiti me fuqi dhe me një italishte të bukur Mistoja. – Banditë janë ata që na zunë derën… që na vrasin, që na varin, që na arrestojnë. Iloja, që ishte ngjitur fare me mua e ngriti zërin më lart: – Ja ku janë banditët… ja ku janë kasapët e popullit italian! –dhe me të dyja duart e lidhura tregonte oficerin dhe karabinierët. Ata poshtë, sikur do të na hanin me dhëmbë. Ne lart këndonim. I pari ia nisi Iloja:
Avanti, popolo, alla riscossa bandiera rossa triomfera…
Lëshoje vinçin! Lëshoje shpejt! – urdhëronte oficeri me duar e këmbë… Kënga ngrihej më lart se ne. Përhapej më tej vaporit nga shikonin të shastisur. Turma kishte heshtur e na shikonte gjithashtu e shastisur. Ne tundeshim në erë duke kënduar. /KultPlus.com
Në 21-vjetorin e çlirimit të Gjilanit, kryetari i Komunës, Lutfi Haziri, ka nderuar me çmime të larta personalitetet që dhanë shumë për lirinë dhe pavarësinë e vendit.
Rektori i Universitetit “Kadri Zeka”, Bajram Kosumi, është nderuar me çmimin “Idriz Seferi”, afaristi i njohur Muhamet Ajrullahu me çmimin “Agim Ramadani”, dëshmori i kombit Servet Shala (post mortum) “Idriz Seferi”, derisa mirënjohje për merita të veçanta pas vdekjes i janë ndarë dr. Rexhep Sefiu, prof. Naim Shaqiri dhe gazetarit Ukshin Zajmi.
“Ditët e bardha të Gjilanit dhe Kosovës erdhën më 12 qershor 1999, pas një vuajtje shekullore e rezistence kolektive të shqiptarëve të Kosovës. Janë përpjekje të baballarëve, gjyshërve dhe gjeneratave të tëra për të qenë këtu ku jemi. Këta që janë gjallë dhe të tjerët që nuk janë gjallë, bënë gjithcka që ne sot të kremtojmë lirshëm. Ju faleminderit shumë!”, ka thënë kryetari Haziri, gjatë kësaj ceremonie.
Falënderim për nderin që i është bërë kanë shprehur rektori Bajram Kosumi, afaristi Muhamet Ajrullahu, sikurse edhe dr. Ajhane Sefiu e Afrime Shaqiri. /KultPlus.com
Ministria e Arsimit dhe Shkencës (MASh), ka organizuar sot një takim me drejtorët e Drejtorive Komunale të Arsimit dhe drejtorët e departamenteve të MASh, ku ka marrë pjesë edhe ministri i Arsimit dhe Shkencës, Ramë Likaj.
Ministri Likaj i njoftoi të pranishmit me dy vendimet që janë marrë për pezullimin e mësimit përgatitor për Test të Arritshmërisë në shkolla dhe organizimin e mësimit online (mësim në distancë) për maturantët, si përgatitje për Testin e Maturës.
Ministri theksoi se këto vendime janë marrë në bashkëpunim të ngushtë me MSh, IKShP dhe Kolegjiumin e Drejtorëve Komunalë të Arsimit, ndërsa theksoi se takimi i sotëm është ftuar me qëllim që të propozohen zgjidhje rreth mbajtjes së këtyre dy testeve, për shkak të rrezikshmërisë së përhapjes së infeksionit.
Po ashtu, ministri Likaj përmendi faktin se sot MSh ka bërë publik Manualin për mbrojtje nga përhapja e virusit COVID-19 dhe theksoi se të gjitha vendimet që mund të merren duhet t’i përshtaten kërkesave të reja që dalin nga ky Manual dhe koha deri data e mbajtjes së Testit të Arritshmërisë është shumë e shkurtër.
Megjithatë, drejtorët e DKA-ve kërkuan që të mbahet Testi i Arritshmërisë dhe me kërkese tyre u vendos që ky test të mbahet, pasi që drejtorët u deklaruan se komunat i kanë mundësitë që të zbatojnë masat mbrojtëse të kërkuara nga institucionet kompetente.
Gjatë takimit, u diskutua edhe për përgatitjet që janë bërë për Testin e Maturës dhe përgatitjet për fillimin e vitit të ri shkollor, megjithatë u konstatua se vendimet do të merren konform rrethanave pandemike. /Telegrafi /KultPlus.com
Mjeshtri i madh, ndër të paktët mendimtarë të kulluar këtyre viseve, një monument i padiskutueshëm kulture e ka siguruar përjetësinë.
Në kujtim të tij, në vend të një ngushëllimi, drejtojuni librarive sot e merrni librat e Moikomit, mes tyre mos lini pa shtënë në duar “Laboratorin e ëndrrave”! Shkruar e përfunduar në vitin 1970. Do të kuptoni se çfarë do të thotë të jesh laborator më vete në një sistem, që as të frymëzon e as të lejon liri krijimi, që të ndrydh në kanone të egra, duke të të ndikuar formimin, përmbushjen, realizimin.
Në fund të librit, Centauri në kapërcyell shekujsh, një ide e Moikomit 20 vjeçar mbi Moikomin 50 vjeçar do t’ju dëshmojë se përse sot vendit i mungojnë intelektualë e burra shteti të formuar, se si nis ky proces e se çfarë gabimesh fatale po bëjmë me zgjedhjet tona.
Kur e pyetën Moikomin e madh, si erdhën me radhë në profilin e tij erudit historia e arkeologjia, u përgjigj se ato qenë blindazhi kulturologjik pas ftohjes së detyruar me poezinë. Ja pra që privimi nuk e shmang dot kurrë mbrujtjen e intelektualit. Mund të të marrin, vjedhin, shkulin gjithçka, në diktaturë e liri, por kurrë interesat mendore, edukimin, formimin.
Mbushni bibliotekat tuaja me Moikomin, kësisoj i keni dhënë jetë të dytë e të tretë e në vend të ngushëllimit për shuarjen e një njeriu të madh do zërë vend mirënjohja për mendimtarin, që krijoi e mendoi mes nesh, në gjuhën shqipe, në tokën e shqipeve në shumë disiplina!
P.S Herën e fundit e takova të ndriturin Moikom në shfaqjen e Krastës, e fundit para shembjes së godinës së Teatrit Kombëtar. Ndihej më i lehtë fizikisht, por rënduar dhimbjes për çfarë po i bëjmë trashëgimisë kulturore. Zonja e tij e bukur e mirë i qëndronte pranë dhe kur e pyeta me dëshirën e panginjur për mundësinë e ardhjes në program, buzëqeshjes së tij dashamirëse, por spërkatur me dromca pamundësie shëndetësore i shtoi fjalët: “Do të vijë patjetër!”
E unë do të të kem në studion time i shtrenjti Moikom sa të kem jetë me trashëgiminë e pashembshme të një monumenti të jashtëzakonshem kulture.
Gjatë Luftëa së Koplikut (1920) ajo aktivizoi mjaft gra e vajza ,që me shirita të bardhë në krahë, me inicialet e kuqe “G.SH”, punonin në frontin e luftës, duke mjekuar plagët e luftëtarëve, duke i tërhequr ato nga fronti dhe i dërguar në spitalet e Shkodrës. Ato shërbenin në këto spitale, u ndanin ndihma financiare e materiale familjeve të luftëtarëve në beteja, si dhe familjeve të varfra. Aktiviteti i këtij komiteti është pasqyruar në një dokumentacion të rregullt i cili ruhet akoma nga familja Çoba.
“Ne duhet ta bindim veten se gruaja është […] fryma e shoqërisë njerëzore dhe qendra e familjes.” Shkruhet në “Gruaja Shqiptare, Nr.6”
