“Nëse të kam bërë të qash, ose të kam mërzitur qoftë edhe për një sekondë, më fal, e dashura ime perfekte”, kështu i shkruante në një nga letrat e pafund dramaturgu Arthur Miller, aktores së njohur Marilyn Monroe. Dhjetëra letra dashurie janë gjetur në arkivin personal të shkrimtarit, pjesa më e madhe dedikuar bjondes me të cilën pati historinë më të gjatë të dashurisë.
Në një letër që mban datën 30 prill 1956 kur Miller ishte duke i dhënë fund divorcit me Mary Slattery, tregohet pasioni i madh që i kishte rrëmbyer.
“Do të puth e do të mbaj në krahë deri sa bashkë të shkrihemi në ndodhi të papritura, e jashtëzakonisht të bukura, deri sa të dëgjosh psherëtimat e mia. E kur koka jote të prehet mbi shpatullën time, atëherë do të jem burri më i lumtur më botë…”, shkruan Miller.
Nga gjithë historitë e dashurisë, ajo me Miller do të ishte më e veçanta për aktoren, e cila pavarësisht kontraditave në fund të kësaj lidhjeje do ta ruante gjithnjë me dashuri në kujtesë. Ata u martuan më 29 korrik 1956. Çifti u takua në Lee Strasberg dhe miqtë janë shprehur se ajo e “magjepsi” Arthur Miller me një shikim. Pasi ata u martuan, Arthur shkroi një pjesë të Roslyn Taber në vitn 1961, “The Misfits” (Mospërshtatjet) posaçërisht për Marilyn Monroe. Fatkeqësisht martesa e Monroe dhe Arthur Miller mori fund në 20 janar 1961, kështu që filmi “The Misfits” (Mospërshtatjet) u duk sikur t’i përshtatej plotësisht situatës të krijuar mes çiftit.
Miller do të shprehej më vonë se “Unë nuk e kam kuptuar, se si Marilyn u bë një simbol i autenticitetit. Ndoshta kjo kish të bënte me faktin, se prej shikimit të saj burrat tradhëtonin dhe gratë indinjoheshin nga smira…”.
Pas vdekjes së saj, Miller do të ishte njeriu që do të përkufizonte më mirë karakterin e jetën e saj.
“Merlin vinte nga vitet dyzetë dhe pesëdhjetë. Ajo ishte dëshmia, se në psikikën amerikane seksualiteti dhe serioziteti nuk mund të ekzistonin bashkë, madje ato ishin në armiqësi e dy kontradikta përjashtuese mes tyre. Por më në fund Marilyn hapi rrugë dhe sërish asaj iu desh të pozojë nudo në një pishinë, që të mund të xhirohej një film”, shprehej ai. / KultPlus.com
Sapo është botuar përkthimi i autorit Elvi Sidheri nga frëngjishtja i librit “IBRAHIM RUGOVA, Vigani i Brishtë i Ballkanit”, një bashkëpunim i tre autorëve francezë, Jean Yves Carlen, Joël Ehrhart dhe Stève Duchêne, përcjell KultPlus.
Në këtë libër të botuar nga shtëpia botuese “Beqir Musliu”, shpërfaqet figura prej kolosi, ndonëse e brishtë, e Ibrahim Rugovës, duke nisur nga vitet e tij të hershme, gjer në lëvizjen paqësore të shqiptarëve të Kosovës, nën udhëheqjen e tij, përpara bombardimeve të NATO-s dhe luftës çlirimtare në Kosovë.
Ky libër, i botuar në fillim të vitit 1999, në prag të fillimit të fushatës shpëtimtare nga qielli, që i dha fund spastrimit etnik të Kosovës nga Millosheviçi, shërben sidomos për të kuptuar sa shumë pati ndikuar Rugova në ndryshimin e qëndrimit francez ndaj çështjes së Kosovës, duke arritur ta bënte për vete fuqimisht opinionin publik në Francë, falë maturisë, qëndrimeve dhe largpamësisë së tij të spikatur. / KultPlus.com
Mbahet takimi i parë i Komisionit Shtetëror për hulumtimin e Trashëgimisë Kulturore të shkatërruar gjatë luftës 1998-99.
Komisioni Shtetëror për hulumtimin e Trashëgimisë Kulturore të shkatërruar gjatë luftës 1998-99, themeluar me vendim të Qeverisë së Kosovës, sot në praninë e Kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, Ministrit të Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, dhe anëtarëve të komisionit mbajtën takimin e parë konstituiv.
“Themelimi i Komisionit shtetëror për dokumentim të trashëgimisë kulturore të shkatërruar nga forcat e armatosura serbe gjatë luftës së viteve 1998 – 1999, ka një rëndësi madhore. Do të bëjmë dokumentimin zyrtar shtetëror të vlerave që janë dëmtuar dhe zhdukur qëllimshëm, për t’i hapur rrugë kërkesës sonë për drejtësi dhe kompensim të dëmit të shkaktuar, i cili nuk është vetëm dëm material”, tha kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti.
Ai gjithashtu theksoi se ky komision është pjesë e nismave të Qeverisë për të adresuar të kaluarën, që përfshijnë Strategjinë Shtetërore për Drejtësinë Tranzicionale dhe Institutin për Krimet e Kryera gjatë Luftës, e që emërues të përbashkët kanë ballafaqimin me të kaluarën. Ndërsa, ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, i cili edhe udhëhoqi takimin e parë të komisionit foli për rëndësinë me të cilën do të trajtohet kjo cështje.
“23 vite pas luftës së viteve 1998 – 1999 kur krahas humbjeve fatale të jetës së njerëzve dhe dëmeve materiale, janë shkatërruar qëllimshëm monumentet e trashëgimisë kulturore për herë të parë kemi ndërrmarë nismën për të kërkuar drejtësi për vlerat e shkatërruara. Gjykatësit kanë konstatuar se këto shkatërrime nuk kanë qenë të rastësishme dhe as dëme kolaterale, por pjesë e një plani për të sulmuar identitetin, kulturën dhe historinë e shqiptarëve”, u shpreh ministri Çeku.
Në takimin e parë u bë njoftimi për fushëveprimin e komisionit, planin e punës, detyrat dhe përgjegjësitë e anëtarëve të komisionit. U diskutua për pikëpamjet e ndryshme të shkatërrimit të trashëgimisë kulturore për gjatëve 1998-99, për qasjen e dokumentimit dhe rolin e komisionit në këtë aspekt si dhe metodologjinë e punës që duhet ndjekur nga komisioni shtetëror. / KultPlus.com
Me rastin e 110-vjetorit të ngritjes së Flamurit Kombëtar në Deçiç nga heroi Ded Gjo Luli gjatë kryengritjes së Malësisë së Madhe dhe të Kuvendit historik të Grecës, Presidenti i Republikës, Ilir Meta mori pjesë dhe përshëndeti veprimtarinë historike, kulturore dhe artistike të Shoqatës “Kënga Jonë”, që u zhvillua në Shkodër.
Presidenti Meta vlerësoi me dekoratën “Nderi i Kombit” luftëtarin e paepur dhe atdhetarin legjendar Prekë Cali (pas vdekjes) “Për kontribut të shquar në mbrojtjen e kufijve shqiptarë në Kelmend të Malësisë së Madhe, gjatë viteve 1911-1926. Në nderim të sakrificave të tij sublime, që lartësuan flamurin kombëtar, duke luftuar deri në vetëmohim për liri dhe mëvetësi”.
Po ashtu, presidenti Meta dekoroi me Titullin “Kalorës i Urdhrit të Skënderbeut” atdhetarët e shquar: Pretash Zekë Ulajn (pas vdekjes) “Në vlerësim të kontributeve të spikatura si komandant i flamurtarëve të Kojës, në ngritjen e flamurit në malin e Deçiçit, më 6 prill 1911. Me mirënjohje dhe nderim ndaj sakrificave, atdhetarizmit dhe patriotizmit të treguar për të lartësuar flamurin kombëtar dhe vlerat liridashëse të shqiptarëve.”;Prekë Gjolajn (pas vdekjes)“Me mirënjohje ndaj kontributeve dhe akteve trimërore me pushkë e me penë në dorë për lirinë dhe mbrojtjen e trojeve shqiptare të Malësisë së Madhe e më gjerë, gjatë viteve 1911-1921. Në nderim të sakrificave dhe atdhetarizmit të treguar për të lartësuar flamurin kombëtar.”;si dhe Kolë Maç Smajlajn (pas vdekjes) “Me mirënjohje ndaj kontributeve të shquara për mbrojtjen e trojeve shqiptare në vitet 1911-1921, duke luftuar deri në vetëmohim. Në nderim të sakrificave dhe atdhetarizmit të treguar për të lartësuar flamurin kombëtar”.
Në fjalën e tij përshëndetëse, presidenti Meta u shpreh se “110 vjet më parë, mendja, sytë dhe shpirti luftarak i shqiptarisë ishin drejtuar në zemrën e Malësisë, në këtë vatër të atdhedashurisë.Vitet 1910-1911 ishin vite të zhvillimeve të stuhishme, pasi dhuna dhe represioni i pushtuesit otoman kishte detyruar të linin trojet, duke u larguar nga shtëpitë shumë qendrestarë e patriotë të spikatur shqiptarë”.
“Kjo situatë solli krijimin e Komitetit të Kryengritjes, apo Komitetin e Podgoricës, të cilët të udhëhequr nga legjendari Ded Gjon Luli, më 24 mars 1911, filluan Kryengritjen e Malësisë.Kjo kryengritje shumë shpejt morri përmasa të jashtëzakonshme dhe pas sukseseve të dy javëve të para, në 6 prillit 1911, trimat e Malësisë, të mbështetur dhe nga përfaqësues të viseve të tjera, çuan në vend amanetin e Gjergj Kastriotit, duke shpalosur flamurin kombëtar me shqiponjën dy-krenore në Deçiç.Në këtë kryengritje nuk ushtoi vetëm pushka dhe trimëria, por spikati dhe mendja e pena diplomatike e prijësve, që realizuan kuvendin historik të Greçës. 12 kërkesat e memorandumit, të shkruara në këtë kuvend, kishin në themel lirin, mëvetësinë dhe Flamurin Kombëtar. Kryengritja e Malësisë dhe gjithë përpjekjet e popullit tonë, për liri e pavarësi, janë udhëhequr e drejtuar nga udhëheqës të zotë, të pushkës e penës, njëri prej të cilët ishte dhe mbetet përgjithmonë Prek Cali, lindur në vitin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, në familjen e Hasanajve të Kelmendit”, tha ai. / KultPlus.com
29 shtatori në Shqipëri është edhe Dita Kombëtare e Trashëgimisë Kulturore. Kremtimet e këtij viti sipas njoftimit të Qendrës Kombëtare të Veprimtarive Folklorike do të zhvillohen në Gjirokastër, ku edhe do të prezantohet puna dhe krijimtaria e veglapunuesve popullorë, artizanëve, të cilët me punën e tyre krijojnë instrumentet muzikore të traditës.
Ndërsa më datë 30 shtator, me pjesëmarrjen e disa personaliteteve të trashëgimisë do të mbahet tryeza shkencore rreth mjeshtërisë dhe punimit të instrumenteve muzikore të traditës.
29 shtatori është Dita Kombëtare e Trashëgimisë Kulturore, e shpallur nga Ministria e Kulturës që prej vitit 2003.
Në qendër të kësaj dite, qëndron përkushtimi dhe sakrifica e të gjithë atyre që kanë kontribuar në formimin dhe studimin e kësaj trashëgimie, e po aq edhe vepra dhe jeta e atyre që janë sakrifikuar drejtpërsëdrejti për të.
Në shpalljen e kësaj Dite Kombëtare si të Trashëgimisë Kulturore ka ndikuar edhe akti sublim i ushtarakut shqiptar Kamber Bënja, i cili në vitin 1916 mbrojti pasuritë e Apolonisë nga vjedhja. Festimi i kësaj dite parashikon edhe detyrimin e të gjitha institucioneve kulturore dhe ato të trashëgimisë, të organizojnë aktivitete të ndryshme kulturore.
Kamber Bënja ishte një veprimtar i lëvizjes atdhetare, i cili lindi në Bënjë të Këlcyrës. Mësimet e para i mori në Përmet dhe i vijoi në Korçë, Janinë e Selanik. Me Shpalljen e Pavarësisë u vu në shërbim të Qeverisë Kombëtare të Vlorës si oficer i karrierës. Kamber Bënja mori komandën e batalionit shqiptar duke iu kundërvënë me vendosmëri pushtuesve austro-hungarezë që kërkonin të grabisnin pasuritë kulturore të vendit dhe të dërgonin në Vjenë skulptura antike të gjetura gjatë gërmimeve.
Për këtë arsye, Kamber Bënja bashkë me dy oficerë të tjerë, Bexhet Manastirliun dhe Abaz Taushanin, iu dhanë gjyqit ushtarak që e dënoi me vdekje për “tradhti të lartë”. Major Kamber Bënja, është shpallur Dëshmor i Atdheut. / Diaspora Shqiptare / KultPlus.com
NATO ka bërë thirrje për shtensionim të menjëhershëm të situatës në veri të Kosovës.
Në një reagim në twitter të zëdhënëses së NATO-së, Oana Lungescu, thuhet se NATO bën thirrje që Beogradi dhe Prishtina të tregojnë përmbajtje dhe të shmangin çfarëdo vendimi të një anshëm dhe të kthehen në dialog.
“Mandati i KFOR-it mbetet për të siguruar një ambient të qetë dhe të sigurtë dhe liri të lëvizjes për të gjitha komunitetet”, ka shkruar Lungescu. / KultPlus.com
#NATO calls for immediate de-escalation in the north of #Kosovo. We urge both Belgrade & Pristina to exercise restraint, avoid unilateral actions & return to dialogue. @NATO_KFOR’s mandate remains to ensure a safe & secure environment & freedom of movement for all communities.
Një përhumbje e mprehtë, dinamike dhe e pa shfrenuar që vjedhurazi lëmon tërësisht secilën kockë të qenies njerëzore duke përqafuar zjarret e ndezura në kujtesën tonë si një flakërim i heshtur, do të përshkruhej kështu ndjesia personale që vijon kur sekondat e para të këngëve të veçanta të Dren Abazit, thumbojnë me ndjeshmërinë dhe brishtësinë e tyre. Por, për të arritur dhe qëndruar në pikën ku shkrirja e tekstit dhe melodive furishëm kaplon dëgjuesin në imtësinë gërshetuese, duhet të përballohet me vështirësinë më të madhe të një artisti përgjatë viteve në skenë, e që një e tillë mbetet; të qënurit vetvetja. E këtë dhe jo vetëm, më së miri e rrëfen këngëtari dhe kompozitori, Dren Abazi, në një intervistë ekskluzive për KultPlus.
Krijimtaria muzikore e tij vallëzon në mesin e notave të lehta e gazmore të instrumenteve frymore diversive por vrapon shpejt edhe tek notat e rënda të kitarës, fuqia e së cilave godet gjithmonë në mënyrën më të përkryer e në kohën e duhur, duke përfunduar kështu në një kreshendo intensive të tingujve joshëse që papritmas zgjon tërqethet e njeriut të cilat tashmë janë të njohura me muzikën e Abazit. Ndërkohë, meloditë e drejtpërdrejta dhe melankolike përçojnë diçka shumë ndryshe nga e zakonshmja; një zhytje të thellë misterioze në drejtim të kryeveprave artistike, qasja e së cilave anon drejt poetikës eksplicite.
Në anën tjetër, videot muzikore janë disa nga videot më të mahnitshme që keni parë ndonjëherë. Sigurisht të menduara bukur e që ngjasojnë me copëza filmike, çdo klip është punuar sa në një mënyrë tejet elegante po aq edhe kinematografike. Ndonëse jo të identifikuara drejtpërdrejt në imazhet e vazhdueshme të klipeve, portrete të një bote të dominuar nga dashuria, epshi, trishtimi, dhembshuria dhe argëtimi, janë këto veçoritë e veçanta që shpalosen lehtësisht nën reflektimin vështrues të syve të krijuesit, shkruan KultPlus.
Por ajo që bie më shumë në sy në këto këngë nuk është teknika e Abazit, e shkëlqyeshme siç është, aq sa kompozimet mjeshtërore të tij të cilat ngërthejnë në vete një kompleksitet të padeshifruar, një prekshmëri të ngadaltë e të errët, një shkathtësi që emocionalisht të zapton në një përjetësi tingujsh dhe jo vetëm. Abazi me krijimin e një atmosfere përhumbëse, interpreton tekste të cilat përndjekin çdo enigmë që dridhet brenda shpirtit njerëzor e të cilat njëkohësisht na lejojnë të bredhim pas kërkimit vetjak të domethënieve të fshehura kur edhe grimcat më të vogla të tyre arrijnë të prekin diçka në sipërfaqen e realitetit tonë. Si një gjëegjëzë unike, Dren Abazi, çdo herë troket dhe sjell ajrin romantik përmes një gjithësie melodish e katastrofë tingujsh që pamëshirshëm plaçkitin zemrën e njeriut në një magjepsje të pakrahasueshme dhe krejtësisht origjinale.
Asgjë nuk e zgjon frikën time nga pranimi i emocioneve të papërpunuara më fort sesa të kujtohem për to në çdo krijim artistik që dëgjoj dhe shoh. Sidomos në muzikë. Pastaj, gjithmonë përpiqem të kuptoj atë që të tjerët e kanë shprehur tashmë me fjalë, me muzikë dhe praninë e tyre. I tillë është rasti me Dren Abazin dhe muzikën e tij e cila njihet jo vetëm në Kosovë dhe Shqipëri por edhe në vendet e tjera të Ballkanit.
I lindur në Prishtinë, në një shtëpi ku muzika ka frymuar pothuajse tërë kohën, ai kësaj radhe ka shpalosur momente, çaste e edhe shkëputur mendime nga rrugëtimi i karrierës së tij muzikore që ka nisur qysh në fëmijëri e që ende zhurmshëm vazhdon gjallërimin e tij edhe sot e kësaj dite. Duke lënë anash momentet e pakta e jo të bukura të këtij rrugëtimi, janë pikërisht gjurmët e lumturisë, shpresës, dëshirave dhe dashurisë, ato të cilat po gumëzhinin brenda folesë së shpirtit të tij artistik e kjo portretizohej qysh në nisjen e kësaj interviste.
I rritur nga një baba muzikant i cili ishte i njohur për interpretimin në kitarë gjatë viteve të 80-ta, tingujt e atij instrumenti ishin shoqëruesit e parë muzikorë që ishin futur thellë në hapat e parë drejt pasionit për muzikën në përgjithësi. Ndërsa, momentet serioze kur ai ka tentuar të provojë diçka në muzikë ose qoftë edhe një interpretim në kitarë, ishin përgjatë fillimit të shkollës së mesme ku pikërisht në vitin e parë ai pati fatin që në klasë të takojë disa shokë të cilët po ashtu janë marrë me muzikë. Kështu, formimi i një bendi do të shënonte nisjen e një historie jashtëzakonisht tërheqëse.
Një këngëtar, meloditë dhe aranzhimet muzikore e të cilit në përgjithësi nënshtrohen ndaj teksteve të tij, natyrisht se posedon edhe një përgjegjësi të madhe duke pasur parasysh se 12 vite në skenë konsiderohen një kohëzgjatje që nuk mund të shpërfillet për një artist, me ç’rast ajo më e madhja për të do të ishte të qënurit shumë korrekt, dhurimi i asaj se çfarë publiku e pret nga ai dhe pse jo, edhe të tejkalimi i pritshmërive të tij.
Për procesin e të shkruarit të një teksti, fillimin dhe shënimin e fundit të tij, për Abazin duket se në ndihmë vjen ekzistenca e një fjale që: në art, muzikë dhe pikturë dhe në shumë sfera tjera të artit dhe të krijuarit, gjëja më e rëndësishme për të ditur është kur është mjaftueshëm. Pra, kur duhesh të ndalesh, dhe nëse e din këtë atëherë ke arritur të bësh diçka.
Mënyra klasike e të krijuarit dhe frymëzuarit kur p.sh. një personi papritmas i vjen një muzë e inspirimit dhe ai person nis të shkruaj diçka në ato momente, për të konsiderohet një besim jo shumë i duhur pasi që ai beson se shkrimi, krijimi i një kënge apo poezie është proces i njëjtë si me çdo punë tjetër. Bindja e vetvetes në mënyrë të vazhdueshme që duhet të shkruash diçka si njëfarë tentimi i vazhdueshëm për të krijuar, derisa arrihet një produkt i kënaqshëm për vete, është pikërisht ajo se çfarë e shtyn këngëtarin të vazhdojë krijimet e tij e sidomos tekstin; pjesa që vazhdon të jetë më e vështira për të.
“Shija është diçka që nuk diskutohet por unë e kam shumë më të vështirë ti shkruaj tekstet sesa të kompozojë meloditë muzikore që i shoqërojnë tekstet. Andaj edhe jam shumë kërkues në këtë aspekt”, thekson ai.
Ndërsa, kur flasim për tre komponentët kryesorë siç janë: muzika, teksti dhe ritmi, atëherë një melodi e varfër me një tekst të mirë është konsideruar si një këngë jo e mirë për arsye se është melodia ajo që tërheq gjithmonë njeriun e është pikërisht muzika që në fund të ditës nuk është ajo që njeh as gjuhë as komb e as religjion. Për këngëtarin, muzika mbetet diçka universale dhe që edhe shkenctarisht është e vërtetuar se muzika është gjuha e parë e njerëzve para se ata të fillonin të flisnin. Por, kompromisi mes tre elementeve e sidomos mes tekstit dhe vijës melodike, mendohet të jetë gjithmonë prezent.
Është posaçërisht dhuntia e tij lirike që e ngre veprën në nivelin e artistikes së mirëfilltë por se cilat janë cilësitë primare që e formojnë një artist i cili arrin një nivel të tillë, e tregon vetë Abazi.
“Mendoj që gjëja më e vështirë dhe njëkohësisht primare tek një artist është krijimi i identitetit të tij artistik. Në momentin kur dikush të dëgjon në radio dhe të identifikon lehtësisht atëherë nuk ka aspak rëndësi nëse i ke pëlqyer ose jo, e atëherë ti si artist ke arritur të dallohesh nga të tjerët me origjinalitetin tënd”, thotë Abazi.
Sipas tij, mungesa e konkurrencës fatkeqësisht krijon gjithmonë njëfarë invaliditeti për arsye se personi ndjehet i rehatshëm në zonën e komfortit që është krijuar. Por përkundrazi, ai mendon se ka shumë artistë të rinj që kanë filluar të eksplorojnë dhe të dalin pak nga vijat standarde të krijimit të muzikës, si p.sh. futja e instrumenteve frymore në krijimet e tyre, gjë që nuk ka qenë shumë e zakonshme por që shpreson se gjeneratat e reja do e ndjekin.
“Njeriu gjatë gjithë kohës është i ndikuar nga influenca të ndryshme edhe normalisht është shija ajo që me kalimin e kohës, ndryshon. Njeriu lind me një sasi të caktuar të talentit dhe asnjëherë nuk mundesh me qenë më i talentuar me kalimin e kohës. Talenti nuk është diçka që shtohet sepse talenti mbetet i njëjtë. Nëse ke sadopak talent, aq do të kesh tërë jetën dhe anasjelltas. Andaj, është shija ajo që neve na ndryshon dhe që varet edhe nga ndikimet që i posedon. Kështu që tash momentalisht unë dëgjoj shumë muzikë klasike sepse muzika klasike është ajo që më pëlqen dhe që unë e dëgjoj”, shpalos Abazi.
Për të, Leonard Cohen është njëri ndër artistët e shumtë që ai preferon, jo vetëm si këngëtar por edhe si poet. Leximi i poezive të tij dhe inspirimi nga këngët e tij shumë të bukura shihet se janë pothuajse një domosdoshmëri artistike. E kënga e titulluar ‘I‘m your man’ konsiderohet kënga më e preferuar e tij e sidomos për tekstin që ajo posedon.
“Gjëja më keqe në këtë profesion/punë, është në qoftë se performimi fillon të shndërrohet në diçka rutinore. Kam dëshirë që gjithmonë ti ik rutinës dhe pse ndonjëherë është e pamundshme por sidoqoftë unë mund të them që momentet më të lumtura të ditës dhe të jetës unë i përjetoj në skenë dhe ajo është dashuria ime më e madhe. Do të doja shumë që këtë punë ta bëj deri në fund të jetës. Por edhe publiku e luan një rol të rëndësishëm e kjo është një farë ‘bumerang’. Nëse publiku është i zjarrtë atëherë ajo energji të bën edhe ty më të zjarrtë. Nëse publiku është i heshtur atëherë ajo ndikon domosdoshmërisht edhe në performancën time. Por, dëshira ime për të performuar është gjithmonë e njëjtë”, thotë Abazi.
Në mesin e rrëfimit të tij, ai tregon se disa prej koncerteve që kanë lënë mbresa të pashlyeshme përgjatë këtyre viteve në skenë, janë koncertet e 10 vjetorit të tij dhe promovimit të albumit të fundit ‘Mes yjesh’, të cilat u shoqëruan me një turne koncertesh në Shqipëri, Maqedoni, Mal të Zi dhe Kosovë. Këto koncerte konsiderohen vërtetë koncerte mirë të realizuara dhe pikërisht në Tiranë kanë qenë koncertet ku biletat janë shitur në një kohë rekord. Kurse, koncertin që ai do e veçonte më së shumti do të ishte koncerti në Prishtinë në muajin korrik të vitit 2019.
“Këngët që po të kisha mundësi, do i kthehesha edhe një herë për ti rikrijuar janë në fakt shumë prej tyre. Këtë ndjesi e kam shumë shpesh kur i dëgjoj këngët e mia dhe i ridëgjoj përsëri. Shumica e këngëve kanë të bëjnë me shijen e njeriut që ndryshon tërë kohën dhe zakonisht mendoj se do të mund ti këndoja më mirë sepse unë e kam një të ‘metë’ për arsye se kur i shkruaj këngët, i incizoj menjëherë dhe zakonisht mendoj që incizimi i parë, është më i miri por pastaj dyshimet vijnë më së shumti në orkestrim për mundësinë e të ndryshuarit diçka. Pra, jo diçka radikale”, thotë Abazi.
Tutje, edhe pse një zgjedhje e vështirë, ai shpalos edhe disa nga këngët e preferua të tij e që konsiderohen të jenë: ‘Mbreti i natës’, ‘Zjarr e akull’ dhe ‘Kur je me mu’, por kjo përzgjedhje bazohet tërësisht në ndjesinë që publiku i dhuron atij kur ai i këndon ato këngë. E në fakt, kënga që ka kaluar të gjitha pritshmëritë e tij dhe që shumë shpejt ka marrë statusin e ‘hitit’ dhe që shpesh kërkohet nëpër koncerte është kënga ‘Zjarr e akull’, dhe pse kjo është një prej këngëve të tija të fundit.
Duke pasur parasysh se muzika e një artisti të mirëfilltë që duket se kompleton qenien e të qënurit i tillë, është e vështirë për tu përshkruar vetëm në tre fjalë të vetme, është Abazi ai që e mbështjellë muzikën e tij në këto tre fjalë: sharmante, melankolike dhe e parezistueshme.
“Normalisht ekziston gjithmonë rreziku prej asaj që quhet ‘përsëritja e vetvetes’ por sidoqoftë në një këndvështrim tjetër, përsëritja e vetvetes është krijimi i stilit tënd, pati thënë Alfred Hitchcock. Kur njeriu e përsërit veten do të thotë se ai ka krijuar stilin e tij. Unë besoj që ky është vetëm fillimi akoma. Gjërat më të mira besoj që do të vijnë me kohën dhe për mua përmbushja më e madhe si artist në jetë do të ishte kohëzgjatja sa më e madhe në skenë”, thotë Abazi.
Kohët moderne kanë sjell shumë artistë që teknologjinë e kanë afër vetes në çdo sekondë, dhe kjo automatikisht shtyn që këngët e tilla të zbulohen vështirë nga gjeneratat e reja, por kjo tek Abazi dukshëm vërehet se nuk ndodh. Ai me një kënaqësi të madhe tregoi se gëzohet shumë kur në koncertet e tij sheh një publik të gjeneratës të re dhe kjo e bën të ndihet jashtëzakonisht mirë. Po ashtu, ai konsideron se ka një publik nga çdo gjeneratë duke pasur parasysh se p.sh. në koncertin e Gërmisë në Prishtinë ka ardhur një zonjë dikur rreth të 70-ave, pikërisht nga Turqia për koncertin e tij. E njëjta gjë i ka ndodhur edhe në Shqipëri ku njerëzit vinin nga Italia. Tek koncertet e tij, publiku është padyshim i përzier dhe mund të gjesh çdo lloj gjenerate.
Ndërsa, kur u pyet se a do të dëshironte që të kujtohej përgjithmonë si ‘mbreti i natës’, ai përgjigjet se ai është një etiketim që ia kanë lënë njerëzit nga kënga e tij dhe nuk është që atij i pengon. Por, nuk është edhe diçka që atë e ekzalton.
“Unë para se gjithash jam një kitarist dhe shumë vonë kam filluar të këndoj sepse nuk e kam menduar fare që ndonjëherë mund të këndoj e ta shoh veten si një këngëtar. Kam qenë kitarist i pasionuar dhe kam kaluar orë të tëra në adoleshencë duke studiuar kitarën e ndoshta edhe prej faktit që babai im ka qenë një i tillë. Sot nuk do të mund të shihja veten vetëm në kitare. Është figura më komplete e një muzikanti kur ai edhe këndon. P.sh. Eric Clapton, është njëri nga kitaristët më të mirë në botë, por prapëseprapë ai është edhe një këngëtar. Andaj, nuk e shoh sot të ndarë këndimin prej kitarës, ashtu si s’do të mund të performoja vetëm në këndim”, shpalos Abazi.
Sipas tij, ka shumë shkrimtarë të mirë të teksteve por ai beson që secili kantautor ndjehet më rehat me tekstet e tij. ‘’Jo’’, është fjalë e madhe por përsëri ai ndjen veten shumë më rehat kur shkruan vetë.
“Normalisht që në rrugëtimin tim ka shumë momente të bukura dhe më pak të bukura por unë si Dren jam i prirë që më shumti ti mbaj mend vetëm momentet e bukura dhe kam qejf që të shoh përpara dhe të eci përpara, qoftë edhe në drejtim të gabuar, por thjesht të eci para. Nëse do të filloja përsëri nga pika e parë, asgjë hiç nuk do të bëja ndryshe. Gjithçka do të ishte njëjtë. Mbase nuk do i kisha bërë gabimet e njëjta por do i kisha bërë të tjera besoj”, thekson ai.
Kështu, krejt në fund ai shpalos edhe planet e tij për të ardhmen e në veçanti tregon edhe për projektin e tij të radhës e që do të vjen shumë shpejt.
“Gjithmonë duhet që artisti të jetë në hap me krijimet e reja e për të publikuar videoklipe sepse ndodhemi në një kohë të bombarduar me shumë artist të rinj dhe është pothuajse sikur një makineri shumë agresive. Kështu që nëse ndalojmë, humbim gjithçka. Për momentin, unë veçse kam mbaruar gati këngën e re dhe klipi është bërë gati. Videoklipi është xhiruar në një pjesë në Milano nga regjisori Gerti Ibra që jeton atje dhe me një aktore të njohur italiane që ai normalisht e ka kontaktuar sepse e ka njohur. Xhirimet i kam parë dhe më kanë pëlqyer shumë, ndërsa videospoti është në proces e sipër të editimit. Ndërkohë, unë akoma se kam mbaruar këngën sepse po ballafaqohem me një metodë të çuditshme me të cilën për herë të parë po punoj kështu por është diçka me të cilën po përshtatem lehtë”, tregon tutje Abazi.
Tutje, nëse do të ekzistonte vetëm një mesazh që fansat e tij do e dëgjonin ndonjëherë, atëherë ajo mendohet të jetë: Ndiqini ëndrrat tuaja, punoni fort për to dhe mos u dorëzoni para vështirësive që ju dalin para. Ndërkohë, janë pikërisht pendesat që ndonjëherë fusin rrënjët brenda karrierës artistike të një personi por për Abazin duket se nuk ekziston asnjë e tillë.
Pas kësaj interviste që u shoqërua nën prezencën e seriozitetit, rikujtimeve, buzëqeshjeve dhe natyrisht origjinalitetit, intervista përgjatë plot 50 minutave mbajti zgjuar kuriozitetin dhe përfundoi me një dakordim se titujt janë pikërisht ato të cilat shënojnë fundin e një krijimi artistik, qoftë ajo në këngë, poezi apo çfarëdo lloj krijimi tjetër që hyn në gamën e artit.
Sot shënohen plot 21 vjet nga vdekja e piktorit të njohur, Adem Kastrati.
Kastrati, u lind në vitin 1933 në fshatin Karaçevë të Dardanës së Kosovës, në një familje të madhe bujare, me veprimtari patriotike dhe arsimdashëse.
Ishte e njohur familja e tij nga babai në këtë anë, por edhe nga ana e nënës së tij të Dajkocit (daja i tij, ishte disidenti politik e atdhetari Metush Krasniqi). Piktori e pedagogu i artit figurativ, krijuesi letrar, mbledhësi, shënuesi dhe publikuesi i thesarit popullor, analisti i marrëdhënieve shqiptaro-sllave dhe euro-botërore. Ai i takon gjeneratës së parë të piktorëve pas Luftës së dytë botërore. Kohërat e stuhishme në të cilat është rritur, pjekur dhe formuar si piktor, sigurisht që do të lënë një gjurmë të madhe te veprimtaria e tij.
Emri i tij zë një vend meritor mes artistëve figurative të cilët kanë jetuar dhe krijuar vepra në Jugosllavi. Kastrati është një prej doajenëve mes piktorëve shqiptarë në Maqedoninë e Veriut , shteti ku ka jetuar dhe krijuar për më tepër se dyzet vjet.
Adem Kastrati (mbi)jetoi periudha të qeta, paqësore dhe progresive, por jo rrallë u ndesh edhe me situata te ndërlikuara e të turbullta kohore, të përcjella me ngjarje, trazira dhe okupime gjatë jetës së tij. Dhe në një moment gjendja kulmoi me luftën e përgjakshme që populli shqiptar në Kosovë e përjetoi në fundshekullin XX. Katër herë ndërroi shtetësinë, duke u bërë shtetasi i Mbretërisë së Jugosllavisë, Mbretërisë Shqiptare, Jugosllavisë komuniste dhe në fund fare i Republikës së Maqedonisë. Megjithatë, biografia e tij jetësore, më mirë do të pasqyrohej nëpërmjet përshkrimit të sekuencave dhe rrëfimeve në lidhje me biografinë, prejardhjen dhe rrugëtimin e shkollimit të tij.
Edhe në bisedat konfidenciale dhe pikturat e tij kishte bindjen se familja është bërthamë e një shoqërie të rehatshme, ndaj edhe ndjeshëm e artistikisht i pikturonte pamjet kur nëna ishte e përkushtuar me mish e me shpirt për fëmijën, shtëpinë e familjen, sofër, familje e skena të tjera. Temat të cilat i përpunon në veprat e tij më së shumti lidhen me njeriun e zakonshëm. Një theks të veçantë i jep nënës, të cilën e paraqet si rojtare të shtëpisë. Nëna, gruaja, është ajo e cila i jep kuptim jetës, kërkon, por edhe jep ëmbëlsi, dashuri, mirësi. Meshkujt janë gjithmonë seriozë, kur punojnë, qëndrojnë ulur, lëvizin. Kjo është tradita e tyre. Folklori i pasur është padyshim prezent në krijimtarinë e tij, gjë me të cilën do të mbetet përgjithmonë i dalluar në veprat e tij dhe gjë të cilën ai e thekson akoma më tepër me anë të teknikës së tij specifike, të pazakontë dhe të vetme të dheut shumëngjyrësh. Preokupimet e tija pikturore ndjehen edhe gjatë përshkrimit të fshatit, tokës dhe banorëve të tij. Shohim si bujku e lëvron arën me që e paramendë, duke e dërguar të shesë në treg mallin e vjelur dhe me ato mjete financiare të blejë sende të domosdoshme për shtëpinë e familjen. Pikturon edhe pamje të drejtëpërdrejta nga tregu.
Kafshët shtëpiake e të buta i ka si motive në pikturat e tij, si ajo kur bariu me kopenë e dhenve mbart në krahëror edhe librin “Lahuta e Malcis”, kaprojt në pyll duke vrapuar. Kafshët ishin mjet pune e transporti dhe të luftërave sportive të barinjve e fshatarëve. Adem Kastrati spikatës si mbledhës, shënues dhe botues i folklorit e etnografisë si bashkëpunëtor i devotshëm i Instituti Albanologjik i Prishtinës, por edhe skicues e pikturues i imazheve nga loja e filxhanave ose kapuçave, këngëve e valleve të grave dhe të burrave të Anamoravës dhe Karadakut e arealit etnografik mbarë shqiptar. Dashamirët e kureshtarët e kësaj fushe i kënaqi edhe me pikturat për dasmat me krushq nëpër borë. Në pikturat e tij Adem Kastrati sajon njerëz-burra të ashpër e tejet të vëmendshëm në valle e punë dhe njerëz-gra tejet lirike në valle e këngë dhe shumë besnike e të sinqerta në punët e shtëpisë e të familjes. Krijimet artistike të Adem Kastratit shpesh u edhe kronikave socio-histoike, që përmes mjeshtërisë së ngjyrosjes dhe ekspresivitetit artistik, shquhen me objektivitet e impresione, si janë piktura që tregon pamje nga turma e mbledhur në stacionin hekurudhor të Shkupit dhe që presin të shpërngulen në Turqi nga sundimi i gjenocidal i Rankoviçit ndaj shqiptarëve. Treni është sinonim i ndarjes edhe i të dashuruarve, ajo që shpreh varfërinë e skajshme dhe lypsarinë e nënës me kalamajt e saj. Adem Kastrati nuk ishte vetëm piktor me famë botërore, por edhe analist i historik e diplomatik i marrëdhënieve shqiptaro-sllave e evrobotërore, autor i dhjetëra dramave e tregimeve, artikujve publicistikë, që shumicën e tyre i nënshkruante me R. Kosova e pseudonime të tjerë. Kjo figurë poliedrike e pikturës dhe letrave shqipe dy vjet para se të vdiste si amanet një miku e ish-nxënësi të tij ia la në besim tufën shkrimeve autobiografike e qasëse, me kusht që ato të botohen pas vdekjes së tij, dëshirë që iu realizua në vitin 2009.
Gjatë ekspozitave të tija individuale dhje kolektive nëpër galeritë botërore kritika artistike theksonte origjinalitetin e stilit dhe teknikës së tij, mjeshtërinë ekspresive, dinamizmin emocional dhe porosinë utilitare të krijimeve. Vlera e pikturave dhe e mendimit të tij shkencor është e pavdekshme dhe frymëzuese dhe sot e kësaj dite është e paarritshme në artin shqiptar të këtushëm, embleme kulturore e joheve e brezave krijues. Vdiq në Shkup, më 24 shtator të vitit 2000 nga një sëmundje e rëndë e pashërueshme.
Talentin e tij, Adem Kastrati e ka manifestuar qysh si i vogël duke e shprehur atë nëpërmjet modelimit dhe vizatimit mbi pllakat prej baltës shumëngjyrëshe të vendlindjes së tij. Por, talentin e njëmendtë ai e ka shfaqur në bankat e shkollës fillore duke treguar interes ndaj lëndëve artistike: poezisë, muzikës, por kuptohet që më shumë ai është dalluar si vizatues i talentuar. Në lidhje me kontaktet e tij të para me artin figurativ, Kastrati flet për vizatimet e tij të para me laps, për çka mësuesi, Mehmet Turani, e ka lëvduar gjithmonë para nxënësve. Pastaj e përkujton edhe një moment tjetër që ndërlidhet me talentin e tij, kur ai si nxënës i shkollës fillore e kishte vizatuar me laps portretin e gjyshit të tij. Gjyshi i kënaqur me vizatimin e nipit të tij i kishte premtuar Adem Kastratit se “do ta bënte inxhinier”. Ashtu si gjithë moshatarët e tjerë të vendlindjes së tij, edhe Adem Kastrati fëmijërinë e ka kaluar me punët e shtëpisë, sidomos duke ruajtur bagëtinë. Kuptohet, para se gjithash ishte puna, por një fëmijë nuk privohej dot as edhe nga loja e tij. Përveç lojërave të ndryshme tradicionale që i luanin fëmijët, mjaft e preferuar për ata ka qenë, sidomos, loja me baltë që përroi i fshatit Karaçeva e kishte me bollëk. “Me baltën me ngjyra të llojllojshme bënim figura të njeriut, kafshëve, shtazëve dhe shpezëve të ndryshme, por më shpesh unë modeloja pëllumbin duke fluturuar. Nga ajo baltë bëja pllaka mbi të cilat skicoja figura të ndryshme”, përkujton Kastrati. Dhe kështu, dalëngadalë, piktorin e përvetësonte bota e vizatimit dhe modelimit me baltë, dhe dita ditës bëhej e qartë që ai kishte ardhmëri në fushën e artit. Por, si gjithmonë, Kastratit i dilte ndonjë pengesë që ia prishte sdopak ëndrrën e tij. Si rrjedhojë piktori kujton një përjetim jo edhe gjithaq të këndshëm nga koha e rinisë shkollore. Lëndën e vizatimit në Normalen e Gjakovës e ka dhënë mësuesja, Lirie Tanefi, e cila asnjëherë nuk i ka shënuar Kastratit notë më të lartë. Edhe pse vetë piktori pohon se asokohe nuk ka ditur as për perspektivën e as për dritë – hijen, por as edhe për fshehtësitë e tjera të mjeshtërisë së vizatimit e pikturimit, por atë notë e shënuar në lëndën e vizatimit nga mësuesja, Tanefi, ai gjithmonë e ka përjetuar si tendencioz dhe padrejtësi ndaj tij. “Ajo nuk besonte se unë i bëja vetë vizatimet. Mësuesja ime nuk ishte e kënaqur pasi që mendonte se gjoja e kisha kopjuar një punim të piktorit, Gjorgje Andrejeviq – Kun”, ka deklaruar piktori në shtypin e kohës.
Pikturat e Kastratit, e mbështetur në traditën e mimetizmit realist, paraqet sekuenca të drejtpërdrejta të figurës së njeriut dhe të botës animaliste, rëndom në përputhshmëri me ngjashmëritë dhe iluzionet pamore të tyre. Duke u nisur nga konteksti i misionit institucional të pikturës, Kastrati, mundësitë e kësaj gjinie figurative i përdor si një praktikë sociale të shkëmbimit dhe interpretimit të vlerave të imazhit, që vijnë si shfaqje reale ose si konstruksione vizuale. Pikturat e tij, si një sistem kompleks prezantues, nëpërmjet një diskursi të ndjeshëm-emergjent vë në lëvizje praktikat e prodhimit, paraqitjes, pranimit, konsumimit dhe interpretimit të sipërfaqeve dydimensionale në funksion të përfaqësimit vizual të botës reale apo imagjinare. Nëpërmjet tematikës së begatshme dhe motiveve të shumëllojshme vjen në shprehje edhe koloriti i pasur i përshtatur me idenë dhe konceptin estetik – figurativ, si dhe jetësohen karakteristikat e specifikave artistike e stilistike në krijimtarinë e tij. Koloriti në pikturat e shumta, me kalimin e kohës, përsoset dhe arrin pjekurinë e plotë, bëhet më i kërkuar, më i ngjeshur, pse jo edhe më intensiv dhe më me shkëlqim. Realizimet figurative nëpërmjet këtij koloriti arrijnë premisat metaforike, me transponime të sakta simbolike, të përshkruara kryesisht nga tërësitë (bi)kromatike dhe polikromatike. Shtresimet e koloritit, në kuptimin e sendërtimit të konceptit artistik, që shquhen edhe për kah rëndësia vizuale dhe ndjeshmëria estetike, piktori në mënyrë origjinale kryesisht i zbërthen nëpërmjet gërshetimit të figuracionit nëpër enterierë dhe eksterierë. Përdorimi i vijave të gërryera në pikturë shfaqet si një element i vazhdueshëm i cili e begaton teksturën të cilën piktori e shfrytëzon duke i vënë ato në një koherencë me elemente tjera figurative, të cilat bashkërisht e pasurojnë dhe e konsolidojnë gjuhën figurative, kurse pikturën e tij e bëjnë më kuptimplote. Janë antologjike pikturat e tij të punuara me këtë teknikë, si: “Vizatuesit e vegjël”, “Katundi im në mjegull”, “Në dimër”, “Në mulli”, “Fshati im”, “Çajtorja”, “Magja”, “Bariu”, “Lypësja”, “Nëna me fëmijën”, “Duke i dhënë gji fëmijës”, “Gratë duke u larë”, “Mikpritja”, “Darka”, “Dasmorët”, “Duke çuar drekën”, “Nga Historia”, temat e tij të fundit janë të ndërlidhur me tragjedinë e kombit shqiptar të ndodhur në luftën e Kosovës 1998-1999, ndërsa pikturat e tij të punuara me motive legjendash popullore janë: “Ura e shenjtë”, “Motra me nëntë vëllezër”, “Krushqit e ngurosur”.
Nuk ekziston pothuajse motiv nga ikonografia tradicionale figurative që nuk haset në krijimtarinë e piktorit, Adem Kastrati. Ashtu siç ka shfrytëzuar një larmi temash të llojllojshme, ai ngjashëm veproi edhe me materializimin e atyre temave nëpërmjet motiveve të caktuara, të cilët pothuajse janë të pranishme në tërë krijimtarinë e tij. Motivet paraqesin format pamore të përmbajtjeve tematike. Shumicën e motiveve e ka pikturuar sipas modeleve të ikonografisë tradicionale figurative, duke filluar që nga peizazhi, enterieri, portreti, autoportreti, akti, natyra e qetë, animalizmi, arkitektura, karikatura, etj, duke lënë kështu një opus të pasur veprash me vlera estetike, por edhe me domethënie pamore dokumentare. Në veprat e Adem Kastratit dominojnë motivet e familjes, të cilat me një ndjeshmëri të rrallë i inkorporon në paraqitjen e fshatit, tokës, kafshëve e sidomos te kujdesi i nënës ndaj fëmijëve. Përmes motiveve autoktone të lidhura me fshatin dhe vendlindjen ai shpaloi momente të mbushura me çështje ekzistenciale. Në veçanti trajton “fshataren”, këtë qënie sipas tij “të drejtpërdrejtë”, që i jep kuptim jetës e që për piktorin ishte gjithmonë e njëjtë: si kur lëviz, si kur punon, si kur këndon ninulla për fëmijën e saj në djep. Gratë në motivet e tij janë me tipare karakteristike me sy të mëdhenjë e me plot rrëfim e ëndrra brenda tyre, që për piktorin ishin pasqyra të shpirtit. Ndërkaq burrat duken të rëndë, sepse, sipas piktorit këtë e kanë traditë. Ata janë të rëndë edhe kur ecin, edhe kur ulen këmbëkryq, edhe kur punojnë, edhe kur vallëzojnë në dasma, që për piktorin ishin bukuria fizike e tyre.
Krijimtaria e Adem Kastratit, është shumë e pasur artistikisht, shumë e gjerë numerikisht dhe akoma më e shpërndarë gjeografikisht. Zhvillimin e saj e ka përcjellë një dinamikë tejet intensive, duke përjetuar ngritje të vazhdueshme artistike. Dhe ajo që duhet veçuar, ka të bëjë me faktin se, krijimtaria e tij në masë të madhe është shprehur nëpërmjet dy gjinive figurative: pikturës dhe vizatimit. Duke qenë një artist tejet aktiv dhe shumë produktiv, kërkues dhe novator, përmes veprave tij ai u bë projektues vizual i të kaluarës, por edhe dëshmitar i ngjarjeve të mëdha të historisë më të re kombëtare shqiptare. Krijimtaria e tij e ngriti atë në një protagonist i cili nuk mbeti pa u vërejtur nga publiku dhe sidomos nga syri i kritikës. Për të krijuar një pasqyrë më të qartë për zhvillimin e krijimtarisë së tij, do ta trajtojmë më hollësisht teknikën dhe teknologjinë e vizatimit dhe pikturës, efektet e koloritit, si dhe pasqyrimin e zhvillimit të krijimtarisë artistike të tij nëpër disa faza. Adem Kastrati punoi në mënyrë permanente dhe me një fanatizëm e vullnet të pashoq. Një jetë të tërë e shpenzoi në kërkim formash e teknikash të reja, synoi prore individualitetin e tij si krijues dhe arriti që si rrallë ndonjë tjetër të jetë i veçantë.
Duke u nisur nga rrethanat e krijuara ky numër asnjëherë nuk do të dihet saktësisht. Kuptohet, që një numër i konsiderueshëm i veprave padyshim që akoma ruhet në fondin e familjes së tij. Familja e Adem Kastratit për një numër prej tyre ka dijeni se ku ndodhën. Por, pjesa tjetër, pothuajse më shumë se gjysma e veprave të krijimtarisë së tij, nëpërmjet shitjes apo dhurimit, janë shpërndarë në të katër anët e botës. Ndonëse autori është përpjekur të mbajë një evidencë për veprat e tij, megjithatë, e ka pasur të pamundur që t’i evidentojë të gjitha. Piktori ka shkruar se qindra piktura të tij ndodhen në adresa të ndryshme nëpër botë. Shumë vepra sot janë pronë e galerive dhe institucioneve, e koleksionistëve dhe e personaliteteve të ndryshme, e miqve dhe e adhuruesve të artit të tij. “Ja një kështu është fati i piktorit. Njëherë rropatet me idenë, pastaj me punën rreth realizimit të pikturës, që më vonë ajo pikturë të merr udhën, kurse tek autori të mbeten vetëm adresat, por jo edhe paratë! Sepse ato para të gjitha treten, të gjitha shpenzohen për sigurimin e materialeve për të punuar, për të organizuar ndonjë ekspozite të re, rreth botimit të ndonjë katalogu. Është mjaft shtrenjtë, kurse unë gjithçka bëj vetë…” është shprehur, Adem Kastrati. Sipas një shënimi tjetër nga notesi i piktorit mësohet se numri më i madh i veprave të tij është shpërndarë nga Dubrovniku, nga ku shumë piktura kanë përfunduar nëpër vende të ndryshme të botës. Sipas evidencës që ka lënë Adem Kastrati, mund të llogaritet se fondi i përgjithshëm i tij, numëron rreth 830 vepra artistike. Sa mund të merret e saktë kjo shifër është për t’u diskutuar, por është e vërtetë se ka rreth edhe 300 vepra të pa ekspozuara, ku bëjnë pjesë piktura dhe vizatime që ruhen në fondin familjar. Këtu duhet llogaritur edhe një numër të konsiderueshëm të pikturave të realizuara në teknikën e dheut dhe vajit në pëlhurë të pa vendosura në blind – kornizë, të cilat janë dëmtuar aty kah fillimi i viteve të 80 – ta nga plasja e një gypi të kanalizimit në podrumin e banesës së familjes Kastrati. Po aty, dhe sipas një evidence të tij, mësohet se: në Francë ndodhen mbi 50 piktura, mbi 30 vepra janë në SHBA, 27 në Gjermani, 20 në Itali, 8 në Belgjikë, 6 në Suedi, 4 në Shqipëri, 5 në Danimarkë, 2 në Skoci, 3 në Finlandë, 1 në Brazil dhe 1 në Australi. / KultPlus.com
Fragment nga romani “Ti” i autorit Ilir Muharremi, botuar dy ditë më parë.
“Ditën tjetër në lajme raportohej se si ushtarët me uniformë blu, që i vishnin paramilitarët serbë, ishin përkulur mbi një grua shqiptare e cila ishte mbështetur mbi krevat. Shihej rrjedhshëm figura, ishte mbresëlënëse dhe nuk i ngjante ndonjë përdhunimi aktual, në të cilin grave i ngriheshin fundet mbi kokë, për të mos i parë. Përreth të vrarëve kishte plumba dhe gërmadha të suleve. Askush nuk kishte mundur t’i shpëtonte, përveç serbëve që iu kishin kotrolluar edhe xhepat. Të vrarët nga ana e kosovarëve ishin civilë: gra, fëmijë, pleq, dhe disa burra. Xhepat e tyre ishin hapur. Nga pozicioni i tyre kuptova se në ç’drejtim ishte dhënë sulmi.
Shtëpitë e kosovarëve ishin shkatërruar nga bombardimi, plot tjegulla të thyera, gropa të zverdhura nga baruti. Edhe unë doja t’i bashkohesha Ushtrisë Çlirimatre të Kosovës. Ndarja me Marinë më zëmroi shumë, dhe prehja ose harresa kryesore mund të ishte vetëm lufta…” / KultPlus.com
Në edicionin e 19-të i “Tirana International Film Festival Oscar qualifying” do të mbahet nga data 24-30 shtator në Tiranë, do të shfaqen 112 filma në garë në të gjitha kategoritë dhe zhanret kinematografike, ndërsa 110 filma jashtë kompeticionit me programet speciale.
Duke patur parasysh rregullat profilaktike të pandemisë ky do të jetë një edicion me shfaqje të kufizuara në kinema si dhe online për ndjekësit e shumtë në Shqipëri dhe në botë, që nuk mund të frekuentojnë sallat dhe nuk mund të udhëtojnë lirisht në Shqipëri.
Ky edicion shënoi një numër rekord aplikimesh prej 2950 filma nga 118 vende të botës edhe për faktin se TIFF është Oscar qualifying dhe është një mundësi e madhe për ta të nominohen për Academy Aëards.
Nga 40 vende te Europes 1706 filma, nga 11 vende të Amerikës së Veriut 558 filma, nga 8 vende të Amerikës së Jugut 66 filma, nga 38 vende të Azisë 530 filma, nga 17 vende të Afrikës 34 filma dhe nga 4 vende të Australise dhe Oqeanisë 56 filma. Nga 2950 filma 705 janë studentë dhe 930 debutantë, që edhe ata të rinj që sapo kanë hyrë në botën e industrisë së filmit e shikojnë Tiranën si destinacion të karrierë sëtyre të suksesshme.
2950 filmat janë realizuar nga femra 1191 filma dhe 1704 nga meshkuj.
Ky edicion do të hapet me premierën kombëtare të filmit “Hive” (Zgjoi) nga Blerta Basholli, fitues i Grand Jury Prize, Directing Award dhe Audience Award në Sundance, festivalin më të rëndësishëm në SHBA dhe do të mbyllet me premierwn kombëtare të filmit “Looking for Venera” nga Norika Sefa, fitues i Tiger Award në Rotterdam International Film Festival 2021 dhe Winner Award for Promoting Gender Equality në Sarajevo FF 2021.
Do të jenë 4 juri ndërkombëtare që do të vendosin për çmimet e TIFF 2021 me prezencen e personaliteteve fitues të shumë çmimeve ndërkombetare, si: Mohamed Siam (France) dhe Basil Khalil (Palestinë), producente dhe regjisore, si dhe të dy anëtarë të Academy of Motion Picture Arts and Sciences USA, të cilët kanë të drejtën të vendosin për çmimet Oscar, Bogdan Mureșanu (Romania), fitues European Film Award 2020,
Në festival do të jenë gjithashtu në juri Giovanni Robbiano (Italy), Sandra Kawar (Jordan), Simeon Ventsislavov (Bulgaria), Alessandra Pastore (Italy), Nazlı Eda Noyan (Turkey), Maria Di Razza (Italy), Predrag Bambić (Serbia), Ismet Sijarina (Kosovo), Jean Paul Pauwels (Belgium), Barbara Gasser (Austria), Jen Alvares (USA), Sehad Cekic (Montenegro), Ben Apolloni (North Macedonia), dhe Erenik Beqiri, Blerina Hankollari, Anila Varfi nga Shqipëria.
Për të prezantuar filmat e tyre në Tiranë do të vijnë rreth 30-40 regjisorë dhe producentë, që kanë konfirmuar deri tani ardhjen në festival. Do të shfaqen 112 filma në competition në të gjitha kategoritë dhe zhanret kinematografike, si Feature (all genres), EYE on TIFF (debut feature film competition), Short, Live Action, Animation, Student, qe jane Oscar qualifying, Documentary (all lengths), Video Art & Experimental, Balkan shorts dhe In Albanian films. / KultPlus.com
Në faqen n°200 të poemës me titull “Le Dauphin” të shkrimtarit francez Jacques de La Fons, botuar në Paris në vitin 1609, gjejmë disa vargje dedikuar heroit tonë kombëtar, të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi: Bibliothèque nationale de France
“Thuhet se Skënderbeu (ndërsa shteti i tij lëkundej i shqetësuar nga tërbimet e Muratit)
Bënte gjatë netëve kapjet më të mira të tij
Dhe gjatë netëve më të gjata flinte vetëm dy orë,
Vrojtimet dhe gjaku janë lavdi të frytshme,
Dhe netët më të shkurtra bëjnë ditët më të gjata
Nëse unë do t’i pikturoja lavdinë, do të kisha dashur një figurë (portret) me
Një sy gjithnjë të çelur, fare pa qepallë.” / KultPlus.com
Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë hap ekspozitën e librit “20 vite krijimtari letrare në SHBA”. Është një ditë e madhe gati si një festë. Në këtë ditë do të ekspozohen botimet që lidhen me 20-vjetorin e historisë së saj si dhe anëtarëve të shumtë anembanë Amerikës. Është gjë e bukur që të njihemi dhe t’i prekim me dorë ose të sigurojmë kopje të krijimtarisë së botuar në këto vite.
Në këtë zyrë të përkohshme, në qytetin e Stamfordit, do të promovohet monografia voluminoze në dy vëllim e “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë (2001-2011)” dhe “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë (2012-2021)”, si dhe “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë (Autorë dhe vepra)”. Do të prezantohet revista “PENA” me të gjitha numrat e saj, botimet nga Shtëpia Botuese “Adriatic Press” si dhe botimet që lidhen me Shoqatën dhe anëtarët e saj.
Ekspozita do të jetë e hapur nga 25 shtator deri më 10 tetor 2021, për fundjavë, duke filluar nga ora 12.00 ose sipas kohës së përshtatshme të shkrimtarëve, ndërsa zyra do të vazhdojë e hapur për takimet me anëtarët. (113 Broad Street, Stamford CT 06901)
Kjo zyrë është e përkohshme dhe modeste, me rafte të vegjël, por me botime me vlerë. Ajo do të jetë një portë e re për të hapur një ditë selinë e saj “Shtëpia e Librit Shqip”. Është një dëshirë e kahmotshme për shkrimtarët që botojnë libra, por që iu mungon një vatër institucionale.
Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë tashmë është elita e shoqërisë në Diasporë. Ajo sjell me librin shqip në Amerikë për publikun amerikan kulturën dhe civilizimin e shqiptarëve. Ekspozita e librit “20 vite krijimtari letrare në SHBA” është jo larg bibliotekës së njohur të qytetit. Këtë bibliotekë e kemi pasuruar me libra shqip. Këtë mision do të vazhdojmë dhe në kohët që do të vijnë. “Gjithmonë e kam përfytyruar parajsën si një farë biblioteke”, – shprehet Jorge Luis Borges, një nga personalitetet më të njohur të letrave të shekullit XX.
Si asnjë herë tjetër do të jemi për një kohë të gjatë me lexuesin këto ditë. Madje disa kanë shprehur vullnetin dhe dëshirën për të punuar vullnetarë, për të qenë sa më afër librit dhe shkrimtarëve. Kjo nismë nuk do të ndalet, por do të vazhdojë deri në festimin solemn të 20-vjetorit të Shoqatës së Shkrimtarëve, të frymëzuar nga bekimi nolian.
Një falenderim për të gjithë anëtarët që në këto vite nuk pushuan me penën dhe mendjen e ndritur.
Qoftë me jetë të gjatë libri shqip në Shtetet e Bashkuara të Amerikës!
* Autori është Presidenti i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë / KultPlus.com
Gjykata Kushtetuese ka njoftuar që Aktgjykimi i saj i viti 2016 për Manastirin e Deçanit nuk është zbatuar nga autoritetet përgjegjëse. Kushtetuesja ka rikujtuar se vendimet e saj duhet të zbatohen nga të gjithë.
Kushtetuesja ka ritheksuar se zbatimi i vendimeve të saj është detyrim për të gjithë personat dhe institucionet e Kosovës.
“Gjykata riktheson se, zbatimi i vendimeve të saj është detyrim për të gjithë personat dhe institucionet e Republikës së Kosovës bazuar në nenin 116 të Kushtetutës. Për më tepër, zbatimi i vendimeve përfundimtare është parim themelor i sundimit të ligjit, si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Kosovës, siç është përcaktuar me nenet 3 [Barazia para Ligjit] dhe 7 [Vlerat] të Kushtetutës”, thuhet në njoftim.
Lidhur me këtë ka reaguar edhe Shefi i BE-së në Kosovë, Tomas Szunyog, i cili ka kërkuar që vendimi i Kushtetueses të zbatohet.
“E mirëpres deklaratën e sotme të Gjykatës Kushtetuese që kërkon nga autoritetet e Kosovës të ekzekutojnë të gjitha vendimet e mëparshme të Gjykatës, dhe vendimin për moszbatim të dy vendimeve, përfshirë vendimin e vitit 2016 në rastin e pronës së Manastirit e Deçanit. Dështimi në ekzekutimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese shkel si Kushtetutën ashtu edhe parimet themelore të sundimit të ligjit. U bëj thirrje autoriteteve të ndërmarrin hapa për të siguruar që vendimet e Gjykatës Kushtetuese, përfshirë vendimin që lejon regjistrimin e tokës së Manastirit të Deçanit, si dhe vendimet e tjera të autoriteteve gjyqësore, të ekzekutohen menjëherë dhe në mënyrë arbitrare. BE -ja është e përkushtuar për zhvillimin e Kosovës. Respektimi i sundimit të ligjit dhe vendimeve gjyqësore është një vlerë themelore evropiane dhe çelësi për çdo përparim. Nga kjo përfitojnë të gjithë në Kosovë. Qëllimi ynë është i qartë. Ne e shohim Kosovën me një perspektivë evropiane, duke ndarë vlera të përbashkëta”, thuhet në deklaratën e Szunyog.
Njoftimi i Gjykatës Kushtetuese:
II. Në rastin e Aktgjykimit të Gjykatës KI 132/15, parashtruesi i kërkesës kishte kontestuar dy vendime të Kolegjit të Ankesave të Dhomës së Posaçme të Gjykatës Supreme për çështjet që lidhen me Agjencinë Kosovare të Privatizimit, përkatësisht Vendimet [nr. AC-I-13-0008] dhe [AC-I-13-0009] të 12 qershorit 2015, duke pretenduar shkelje të të drejtave dhe lirive themelore të garantuara me nenet: 24 [Barazia Para Ligjit], 31 [E Drejta për Gjykim të Drejtë dhe të Paanshëm], 32 [E Drejta për Mjete Juridike], 46 [Mbrojtja e Pronës] dhe 54 [Mbrojtja Gjyqësore e të Drejtave] të Kushtetutës dhe me nenin 13 (E drejta për zgjidhje efektive) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Pas vlerësimit të pretendimeve të parashtruesit të kërkesës, Gjykata kishte konstatuar që dy Vendimet e kontestuara të 12 qershorit 2015 të Kolegjit të Ankesave të Dhomës së Posaçme të Gjykatës Supreme, janë të pavlefshme, ndërsa që dy Vendimet e Kolegjit të Specializuar për Pronësinë të Dhomës së Posaçme të Gjykatës Supreme të 27 dhjetorit 2012, përkatësisht [nr. SCC-08-0026] dhe [nr. SCC-08-0227], janë përfundimtare, të detyrueshme dhe, si të tilla, janë res judicata. Në pajtim me paragrafin (8) të rregullit 66 të Rregullores së punës, Gjykata ka përcjellë në vazhdimësi zbatimin e këtyre dy Aktgjykimeve nëpërmjet mekanizmave të saj dhe nëpërmjet letërkëmbimeve me palët e përfshira në rastet përkatëse, e të cilat janë të reflektuara në Aktvendimet e publikuara për Mospërmbarim. Pas vlerësimit të informatave të përditësuara lidhur me zbatimin e Aktgjykimeve KI56/09 dhe KI132/15, Gjykata njëzëri (i) konstatoi se të njëjtat nuk janë zbatuar sepse autoritetet përgjegjëse nuk kanë ndërmarrë masat e nevojshme për zbatimin e plotë të tyre, siç kërkohet me nenin 116 të Kushtetutës; dhe (ii) vendosi të njoftohet Prokurori i Shtetit përkitazi me dy Aktvendimet për Mospërmbarim. Gjykata riktheson se, zbatimi i vendimeve të saj është detyrim për të gjithë personat dhe institucionet e Republikës së Kosovës bazuar në nenin 116 të Kushtetutës. Për më tepër, zbatimi i vendimeve përfundimtare është parim themelor i sundimit të ligjit, si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Kosovës, siç është përcaktuar me nenet 3 [Barazia para Ligjit] dhe 7 [Vlerat] të Kushtetutës. / KultPlus.com
Sipas të dhënave arkivore, mendohet se që në 13 maj të vitit 1776 është botuar gramatika e parë e shqipes tek Arbneshët e Zarës. Ka qenë mësuesi Don Pal Zogaj, i cili për nevojat praktike të mësimdhënies, ka hartuar një gramatikë të gjuhës shqipe, me disa nga konceptet bazë gjuhësore. Ai jepte mësim në Osijek dhe e shkroi me shkrim dore veprën e vet, kopja fizike e së cilës ende nuk është gjetur, por burime të ndryshme pohojnë ekzistencën e saj.
Studjuesi Don Frrok Zefi me shërbim për një kohë të gjatë në Kroaci, në studimet për shqiptarët dhe për traditat e tyre, ka zbuluar kontributin jashtëzakonshëm të Don Pal Zogajt për shkrimin e gjuhës shqipe. Emri i vërtetë i këtij kleriku, siç mësohet nga arkivat e Universitetit Urbaniana të Vatikanit, shkruar me dorën e tij ishte Pal Brija, por mbasi ky ishte nga fshati Zogaj i Tropojës, ai prezantohej si Don Pal Zogaj, siç ishte zakoni për shumicën e klerikëve të asaj kohe, sidomos të atyre me kombësi italiane që në 99 për qind të rasteve, në praktikën kishtare, përdornin si mbiemër të tyre fshatin e origjinës.
Pal Zogaj më datë 20 shtator 1752, pas përfundimit të studimeve në Universitetin Urbaniana të Vatikanit në degët e gramatikës, filozofisë dhe teologjisë, bëri betimin në gjuhën latine dhe shkroi “… Dëshmoj se jam Pal Bria nga Zogaj”. Në përmbyllje të studimeve vlerësimi i tij nga eprorët ishte “Djalosh shumë i talentuar dhe me sjellje të mirë, dhe ka qenë gjithnjë shembullor”. Mbasi bëri mëtimin u caktua të punojë në Ipeshkvinë e Shkupit si klerik dhe mbas pak kohe caktohet në Janjevë ku shumë vite më parë ishte hapur shkolla shqipe për përgatitjen e studentëve për të vazhduar studimet në kolegjet e Vatikanit në Itali.
Dokumentet që datojnë shtypjen e gramatikës së Zogajt në Kroaci
Me vendim të Komandës kryesore të Sllavonisë në Osijek u vendos që të merren shtatë të rinj shqiptarë për t’u shkolluar në këtë qytet. Urdhri për hapjen e shkollës u formulua në Mitrovicën e Sremit me 18 gusht të vitit 1769 dhe u firmos nga fon Lojtner. Listën me 7 kandidatë, Komanda kryesore e Oborrit e nisi për në Vjenë me 26 gusht, kurse Këshillit luftarak të Oborrit iu paraqit më 4 shtator 1769.
Në shkollën e re u konsiderua e domosdoshme të kishte një mësues që të njohë gjuhën shqipe dhe mbas ndërhyrjes së Oborrit perandorak pranë Kongregatës së Shenjtë për përhapjen e fesë në Vatikan, u përzgjodh Don Pal Zogaj si personi më i përshtatshëm për këtë detyrë. Ky person kishte nivelin e nevojshëm të arsimimit, kishte punuar në zonën e Kelmendit dhe të Rugovës prej nga ishin të gjithë nxënësit e tij dhe e njihte mire gjuhën dhe përveç kësaj, kishte punuar edhe në Janjevë. Me të filluar punë në këtë institucion, Don Pali kërkoi nga Kongregata e Shenjtë në Vatikan një pako me libra për nevojat e shkollës dhe kërkesa iu plotësua menjëherë.
Ai filloi hartimin e një gramatike të gjuhës shqipe për nevojat e shkollës dhe mbas një procedure burokratike shumë të gjatë dhe një kontrolli të imtësishëm nga organet perandorake austro-hungareze, ajo u miratua për botim. Më datën 13 maj 1776, në adresë të Këshillit Mbretëror Kroat, arriti vendimi me shkrim i Mbretëreshës në të cilin bëhej me dije se botuesi i Oborrit Mbretërorë Trattner është i detyruar që në shtypshkronjën e tij në Varazhdin të bëjë shtypjen e Gramatikës Shqipe të Zogajt.
Ne nuk kemi arritur të kemi një kopje të kësaj gramatike, as dorëshkrim, as të shtypur, por me kërkimet e mëtejshme mund të sigurohet kopja dhe të publikohet ky dokument me rëndësi kombëtare dhe gjuhësore për evolucionin e gjuhës shqipe ndër shekuj. Pal Zogaj, sipas dokumenteve që disponojmë deri më sot, është shqiptari i parë që ka hartuar një gramatikë të gjuhës shqipe. Së shpejti do të publikojmë të dhëna më të hollësishme për jetën dhe veprimtarinë e Don Pal Zogajt. /Mark Palnikaj/ KultPlus.com
Sportistja e suksesshme shqiptare Kosovare Asllani, është nderuar para ndeshjes së ditës së djeshme.
Ajo është vlerësuar falë performancave të saj gjatë ndeshjes së shkuar, sepse ishte shumë e përkushtuar gjatë gjithë ndeshjes. Sportistja shqiptare luajti lojën e saj të 156 -të me Suedinë, transmeton KultPlus.
Kosovare Asllani ka lindur në Suedi më 29 korrik 1989 nga prindër shqiptarë. Ajo u rrit duke luajtur futboll dhe hokej por talentin e saj e fokusoj tek fusha e blertë dhe jo akulli. Pas sukseseve në Suedi e më tej, aktualisht 31-vjeçarja është pjesë e skuadrës së Realit të Madridit. / KultPlus.com
Koronavirusi po vazhdon të përhapet me shpejtësi në të gjitha vendet e botës.
Dr Sanjay Gupta, renditi pesë vende ku ka më shumë gjasa të transmetohet COVID-19.
“Janë vërtet këto pesë vende kryesore ku transmetimet virale po ndodhin në shoqërinë tonë,” thotë Dr. Gupta, transmeton KultPlus.
Objekte fetare
Përkundër faktit se shumë ndërtesa fetare nuk kanë pësuar kufizime nga autoritetet kompetente, duhet të keni kujdes kur vizitoni, sepse për shkak të fluksit të madh të njerëzve, virusi transmetohet lehtësisht në këto vende.
Hotele
Qëndrimi në shtëpi është mënyra më e mirë për të mbrojtur veten dhe të tjerët nga COVID-19.
Është e qartë se hotelet janë vende të rrezikshme për përhapjen e koronavirusit për shkak të fluksit të njerëzve, transmeton Telegrafi.
Klubet
Dr Anthony Fauci, një ekspert amerikan i sëmundjeve infektive dhe drejtor i Institutit Kombëtar të Alergjisë dhe Sëmundjeve Infektive, tha se “Ne duhet të marrim vërtet seriozisht mbajtjen e maskave gjatë gjithë kohës dhe shmangien e tubimeve në klube.”
Kafenetë
Në qytetet në të gjithë botën, shpërthimi i coronavirusit shoqërohet me restorante, kafene dhe palestra. Tani, një model i ri që përdor të dhënat e telefonit celular për të hartuar lëvizjet e njerëzve sugjeron që këto faqe mund të jenë përgjegjëse për shumicën e infeksioneve në qytetet amerikane, percjell telegrafi.
Një ekip shkencëtarësh përdorën modelin për të simuluar skenarë të ndryshëm, dhe ata zbuluan se hapja e një restoranti me kapacitet të plotë çoi në rritjen më të madhe të infeksioneve. Pastaj ka palestra, kafene dhe hotele dhe motele.
Restorante
Një mënyrë e zakonshme se si mund të infektoheni nga coronavirusi është të qëndroni në shtëpi me të huajt të cilëve u hiqen maskat. Sigurisht, ju duhet të hiqni maskën për të ngrënë. Kjo është arsyeja pse restorantet janë kaq problematikë. / KultPlus.com
Janë bërë 27 vite nga debutimi i “Friends”, dhe seriali i famshëm është ende një ndër serialet më të pëlqyera, përcjell KultPlus.
Seria ikonike e viteve ’90 bëri bashkë Jennifer Aniston, Courtney Cox, Lisa Kudrow, Matt LeBlanc, Matthew Perry dhe David Schwimmer duke i paraqitur ata si miqtë më të famshëm të Central Park. Pavarësisht kalimit të kohës, seriali mbetet ndër më të shikuarit dhe më të dashurit për adhuruesit e komedisë.
Seriali përshkruan historinë e gjashtë miqve -Monica, Chandler, Joey, Rachel, Phoebe dhe Ross, të cilët pasi u shpërngulën dhe u vendosën në Manhattan, ndajnë jetën e tyre të përditshme.
Popullariteti i madh i serisë amerikane bëri që miqtë më të famshëm ndonjëherë të bashkoheshin edhe njëherë këtë vit në “Friends: The Reunion” që u publikua në platformën HBO me një edicion special prej 2 orësh. / KultPlus.com
Ikona e pop muzikës, Beyonce, mbushi 40 vjet më 4 shtator të këtij viti, ajo me 23 shtator, të enjtën, i’u drejtua fansave të saj e një letër emocinale, përcjell KultPlus.
Nuk thonë kot se ‘’kur jeta të jep limon, ti bë limonadë”, kështu edhe Beyonce në letrën e saj shkroi se po jeton ditët më të mira të jetës së saj, dhe duke shijuar frytet e punës së saj, po bën ‘limonadë’ nga limonët që të jep jeta.
Ylli i muzikës pop “qau nga gëzimi” duke deklarur se ditëlindja e saj ishte dita më e bukur e jetës së saj. “Sa më e pjekur të bëhem, aq më shumë kuptoj dhe aq më shumë rritet gëzimi im”, shkroi ajo në letrën, postuar në faqen e saj zyrtare.
“Ekziston një liri dhe çlirim duke e ditur se kam arritur në anën tjetër të sakrificës sime. Më në fund po i jap vetes leje të shijoj farat që kam punuar aq shumë për të mbjellë gjithë jetën time”.
“Unë jam shumë mirënjohëse që jam rritur. Kushdo që u përpoq të kushtëzonte që gratë të ndihen të moshuar ose të pakënaqur kur mbushim 40 vjeç, e ka gabim. Kjo ka qenë absolutisht koha më e mirë që kam ndjerë në jetën time”, ka shkruar ajo.
“Ky është viti i parë që unë e kuptoj vërtet se çfarë do të thotë të jesh gjallë dhe të jetosh në këtë moment. Është hera e parë që kam një kuptim se sa e brishtë është vërtet jeta, sa e vështirë mund të jetë jeta ndonjëherë, dhe për këtë arsye sa e rëndësishme është të ndalesh dhe të nuhasësh trëndafilat në kohë të mira. Mendova se e dija në 21 ose 30 vjeçe … por nuk e dija” vazhdoi tutje Beyonce./ KultPlus.com
Vetëm në muaji gusht në Shqipëri kanë hyrë 1.537.191 shtetas të huaj, ose 2,7 herë më shumë se gusht 2020.
INSTAT bëri të ditur se në total, hyrjet e shtetasve shqiptarë dhe të huaj në territorin shqiptar në muajin gusht 2021, janë 2.185.493. Krahasuar me gusht 2020, ky tregues rezulton me një rritje 2,6 herë.
Po ashtu, sipas INSTAT, daljet e shtetasve shqiptarë dhe të huaj nga territori i Shqipërisë, gjatë muajit gusht 2021, janë 2.154.672, duke shënuar një rritje me 2,5 herë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Daljet e shtetasve shqiptarë nga territori i Shqipërisë, gjatë muajit gusht 2021, janë 677.842. Krahasuar me gusht 2020, ky numër është rritur me 2,2 herë.
Daljet e shtetasve të huaj nga territori i Shqipërisë gjatë muajit gusht 2021, janë 1.476.830. Krahasuar me gusht 2020, ky numër është rritur me 2,8 herë. /atsh/ KultPlus.com
Marie Kraja ka lindur më 24 shtator 1911, në Zarë të Dalmacisë në Kroaci, në vitin 1911.
Ajo dallohesh për një natyrë të qeshur por më shumë për një këngëtare të rrallë me një timbër të qartë muzikor në kanto. Zëri i saj i pastërt dhe i kthjellët ishte një mrekulli në publikun shqiptar të prapambetur të kohës kur u zhvillua ajo. Kishte një dinamikë të qartë të qëndrueshmërisë të vokalit të saj.
Që e vogël bashkë me familjen ajo vendoset në Shkodër. Më pas duke filluar nga 1930 ajo studion si shumë shkodranë në Graz të Austrisë deri në vitin 1934.
Shkodra edhe sot gjysma këndon, gjysma bën humor, ose më mirë gjithë shkodranët kanë për zemër aq shumë artin, sa gjysma e shkodranëve edhe sot dalin artistë, gjysma kanë dialog aq të këndshëm sa të ofrojnë me këndshmëri kulturën e tyre.
Marije Kraja herë-herë interpretonte kur studionte në Austri kompozimet e Bethovenit, Brunkerit, Vangerit, Pucinit, Verdit e Moxartit. Kryevepra këto që të bëjnë madhështor dhe profesionist në profesion ashtu si ishte edhe ajo, një yll i muzikës kombëtare.
Me tipare të qarta sopranoje, ajo mishërohet profesionalisht në kumbimin e zërit në rolin e Ollgas në operan “Rulaska”, në vitin 1950.
Në Konservatorin e Gracit, mbrojti doktoraturën me këngët lirike “Marshalla bukurisë tande” dhe “Midis ballit më ke një pikë”, gjë që ishte një kontribut edhe për muzikën shqiptare që të merrte një karakter ndërkombëtar.
Ajo solli një traditë të re të kantos në Shkodër krahas femrave të tjera përparimtare në muzikë siç ishte Tefta Tashko Koço. Ishte një nga femrat përparimtare që thyente tabu atëherë kur mjerimi ndalonte femrën për gjithçka.
Fare mirë ajo mund të quhej shumë e emancipuar sa ishte e gjithë Shkodra me kulturën e saj të dalluar. Një femër e një lloj Hollivudi shqiptar ku përulesh me repsekt.
Njësoj si sopranoja e famshme dhe kolegia Tefta Tashko Koço, të dyja bashkë u munduan me mish e me shpirt për të sjellë një repertor të këngëve tradicionale popullore shqiptare dhe ia dolën. Kjo traditë është e fuqishme edhe sot në instrumentistë dhe muzikologë klasikë që e dashurojnë me zemër muzikën e tabanit popullor nga janë rritur.
Kur ajo këndonte shpërthente në zërin e saj i rrjedhshëm si një perlë e rrallë e muzikës. Krah për krah me Ibrahim Tukiqin, në këngën “Kush më rri karshi karshi” vjen, aq kumbues, sa i tejkalon instrumentat dhe kumbonin tek artdashësit. Zëri i saj rrjedh si burim pa ndalesë dhe gjithmonë shpërthen ëmbël. Ka një vazhdueshmëri të njëtrajtshme të shpërthimtit të vokalit të saj në çdo këngë e sidomos këngëve popullore që ajo i donte aq shumë.
Në vitin 1936 është pedagoge në Institutin Femnor “Nana Mbretneshë”. Gjë që kontribuoi në ngritjen e një gjenerate të re dhe me mendim ndryshe për kulturën dhe muzikën. Kushedi sa këngëtarë të njohur dhe të dëgjuar kanë kaluar nga kjo femër e jashtëzakonshme e operas shqiptare.
Në 1946 ajo punon në Radio-Tirana dhe Liceut Artistik ‘’Jordan Misja’’.
Në vitin 1962 ajo është pedagoge Konservatorit Shtetëror të Tiranës ku vazhdon derisa mbaron karrierën e saj të plotë e del në pension në vitin 1966.
Është një nga gurët e themelit të muzikës operistike dhe të këngës në Shqipëri dhe një nga zërat më të rrallë. Me themelimin e TOB, Marie Kraja bëhet ndër solistet e para në premierën e parë të këtij institucioni. Ajo merr pjesë gjithashtu në operën e parë shqiptare ‘’Mrika’’.
Aktiviteti i saj jashtë Shqipërisë është i dendur dhe i pasur ku ndër të tjera kalon në skenat e mëdhaja të shteteve të Italisë, Austrisë, Gjermanisë, në Kinë, Kore, Gjermani, Itali, Çekosllovaki, Hungari, Bullgari, Bashkimin Sovjetik.
Ajo u rrit, u mbrujt dhe bashkëpunoi me një grup të madh artistësh që në vetvete ishin të gjithë divë të muzikës si Kristaq Antoniu, Mihal Ciko, Jorgjie Truja, etj,
Ka marrë pjesë në emër të Shqipërisë në Vjenë në “Mbrëmjen e kombeve me interpretimet e dy këngëve popullore ”O bilbil, i mjeri bilbil” dhe “Çilni, ju moj lule çilni”.
Aktiviteti i saj koncertal fillon më 1934 së bashku me profesorin dhe pianistin Tonin Guraziu, në një koncert që kanë dhënë në Tiranë. Ky profesor ishte i njohur me bashkëpunimin e tij me të gjitha këngëtaret e njohura të kohës.
Disa nga rolet kryesore të veprave artistike që ajo i zhvillon me një profesionalizëm të lartë janë në operat shqiptare, si “Mrika”, “Lulja e Kujtimit”, si dhe të një sërë veprash të huaja si “Rusalka”, “Ivan Susain”, “Nusja e shitur”, “La Traviata”, “Jollanda”, “Dasma e Figaros”, etj.
Pasioni i saj i madh ishte mbledhja dhe kënga popullore ku dallohen 300 këngë popullore sidomos nga zona e veriut të Shqipërisë të mbledhura nga qytetet Pejë, Gjakovë, Shkodër, Korçë, Berat, Elbasan, Tiranë etj ku u ruajten në institucionin e Radio-Tirana si fond i trashëgimisë kulturore shqiptare.
Disa nga këngët popullore të kënduara nga Marie Kraja mund të përmendim:
“Çila sytë me të pa”,
“Dola në penxhere”,
“Marshalla bukurisë sate”,
”O bilbil, i mjeri bilbil’’
‘’Unë ty moj të kam dashtë’’
‘’Të martoj nana’’
‘’Midis t’ballit ma ke një pikë’’
‘’Iftida moj Lulja e Allit’’
‘’Vetë më ke çu fjalë’’
‘’Moll e kuqe topsheqere’’
“Çilni ju moj lule”.( kënga e parë e regjistruar në pllakë gramafoni në 1940)
Maria ka pasur dhe peripeci në lidhje me sistemin komunist ku ishte shënjestruar si një eksponent që vinte siç thuhesh nga ajo kohë me ‘’biografi të keqe’’ ku mendohesh se nga familja e saj kishin pasur lidhje me eksponentë të nazizmit për t’u gjetur mënyra që të kryqëzohesh artistikisht, dhe një mënurë për ta demigruar.
Megjithatë, ngeli në zemrën e publikut gjithmonë një krenari e këngës shqiptare dhe një profesioniste me rang botëror në mënyrën e interpretimit. Një këngëtare virtuoze që nderoi Shqipërinë.
Në Tiranë janë organziuar evente si “Konkursi Ndërkombëtar i Vokalit Operistik Marie Kraja” me pjesëmarrje vokalistësh nga vende të ndryshme të botës.
Ajo mban titullin më të lartë artistik “Artiste e Popullit”, mban Urdhërin “Naim Frashëri” të klasit të parë, medaljen “Mjeshtre e Madhe e Punës” dhe Laureate e Çmimit të Republikës së Klasit të Parë.
U nda nga jeta në Tiranë më parë më 21 nëntor 1999, duke lënë një nga pas një emër të madh që nderohet dhe kujtohet gjithmonë me respekt.
Maria Kraja erdhi si një mrekulli e këngës shqiptare në një kohë të vështirë për Shqipërinë, dhe si një njeri e dashur dhe e ngrohtë për të gjithë artdashësit që e kanë shumë për zemër në repertorin e saj, ajo ishte me plot gojën yll i muzikës klasike. Iku si një divë e plotësuar dhe e përmbushur.
Ajo rivjen sërish me këngët e saj të kullura nga burimi i pashtershëm i kulturës që ajo e dashuroi gjithë jetën e saj. /EugentKllapi/ KultPlus.com
Me rastin e shënimit të 30 Vjetorit të referendumit të pavarësisë, Filatelia e Kosovës më 26.09.2021, të dielën emeton emisionin e ri të pullës postare të titulluar: “30 Vjetori i Referendumit të Pavarësisë”.
Me imazhin e kësaj pulle postare, sipas komunikatës për medie, Posta e Kosovës nderon aktin sublim të vullnetit politik të popullit shumicë të Kosovës të shprehur në referendumin e datës 26 shtator 1991, për shpalljen e Kosovës shtet të pavarur, ngjarje që u shënua në të gjitha dokumentet relevante ndërkombëtare.
“Në këtë ditë, qytetarët me shumicë absolute ishin deklaruar pro pavarësisë së Kosovës, me ç’rast u vërtetua edhe Deklarata e Pavarësisë dhe Kushtetuta e Republikës së Kosovës, të miratuara një vit më parë. Mbajtja e zgjedhjeve të para demokratike, parlamentare e presidenciale të vitit 1992, e dëshmuan përpjekjen e popullit tonë për një shtet demokratik”, thuhet në komunikatë.
Tutje, në këtë komunikatë thuhet se, “Populli ynë në vazhdimësi pati përpjekje për liri e pavarësi përmes politikës paqësore, ndërsa çlirimi i Kosovës nga pushtimi ish jugosllav u arrit më 12 qershor 1999, falë sakrificës së popullit me luftë çlirimtare të udhëhequr nga UÇK-ja dhe të mbështetur nga NATO-ja”.
“Nga 17 shkurti 2008, Kosova u shpall shtetit i pavarur dhe sovran i njohur nga më se 117 shteteve mike. Filatelia e Postës së Kosovës, do të vazhdojë edhe në të ardhmen të shpalos vlera të ndryshme që ka vendi ynë, ajo përmes pullave postare me pamje të bukura mbresëlënëse po pasuron çdo herë fondin e saj, si dhe po promovon shtetin tonë kudo nëpër botë”, thuhet në komunikatë. / KultPlus.com
Më 24 shtator 1915 u nda nga jeta Dedë Gjo Luli, prijësi legjendar që u rreshtua krahë heronjve të shquar të kombit tonë.
Dedë Gjo Luli kujtohet sa herë që sjellim ndërmend përpjekjet dhe luftrat që janë bërë për pavarësinë e vendit nga Turqia dhe ruajtjen e trojeve shqiptare nga “orekset” e fqinjëve.
Emri i Dedë Gjo Lulit është mishërim i betejave të mëdha të shqiptarve për liri e pavarësi. Kujtojmë se betejat më të njohura janë ato që u zhvilluan në Deçiç me 6 dhe 22 prill dhe 3 maj 1911, ku u ngrit për herë të parë dhe flamuri shqiptar me shqiponjën e zezë dykrenare.
Ai mori pjesë si luftëtar në Vraninë, si komandant në Lidhjen e Prizerenit dhe si prijës e valvitës i flamurit të Skënderbeut në Bratile të Deçiçit, në kryengritjen heroike të malësorëve në vitin 1911 (e cila u shoqërua me programin e pavarësisë kombëtare të Greçës më 23 qershor të po atij viti).
Për Dedë Gjo Lulin, Shqipëria ishte mbi të gjitha. Kështu deklaroi Presidenti i Republikës Bujar Nishani në vitin 2015 kur e nderoi (pas vdekjes) me “Dekoratën e Flamurit Kombëtar”.
Dedë Gjo Luli lindi në vitin 1840 dhe sot në Tiranë ka një bust në nder të tij dhe emrin ja “trashëgojnë” shkolla e rrugë. Dedë Gjo Luli ishte atdhetari i shquar dhe prijës i lufës për liri dhe pavarësi.
Arkivi Qendror Shtetëror publikoi sot foto nga ceremonia e sjelljes së eshtrave të Heroit të Popullit në Shkodër. /atsh/ KultPlus.com
Pamjet shokuese të policëve amerikanë hipur mbi kuaj duke i rrethuar imigrantët haitianë përgjatë kufirit me Meksikën po nxisin krahasime të errëta me epokën e skllavërisë në ShBA dhe me keqtrajtimin historik të personave me ngjyrë në këtë shtet.
Fotografitë që janë shpërndarë shumë, të bëra nga një fotograf i agjencisë AFP këtë javë, shfaqin agjentë të patrullës kufitare të ShBA-së, të hipur në kuaj, duke i përdorur rripat e frerëve të kuajve kundër imigrantëve haitianë, duke i shtyrë ata drejt lumit Rio Grande, i cili e ndan Teksasin nga Meksika.
Sekretari amerikan për Sigurinë e Atdheut, Alejandro Mayorkas, ka thënë se oficerët ishin duke u përpjekur që t’i menaxhonin imigrantët që po e kalonin lumin. Ai është zotuar se departamenti i tij do t’i hetojë raportet për abuzime, shkruan BBC, transmeton KultPlus.
Shumë amerikanë i kanë krahasuar pamjet me skllavërinë historike, e cila kishte marrë fund më 1865, dhe me periudha tjera të errëta për njerëzit me ngjyrë në Shtetet e Bashkuara.
Në një fotografi të shpërndarë shumë në internet, pamjet e kësaj jave në kufi krahasohen me një vizatim historik të një skllavi afrikan, i cili tërhiqet i lidhur me litar dhe goditet me kamxhik. / KultPlus.com
Intervistë e botuar në revistën “Fjala” më 1 janar 1982 : Foto:Fahredin Spahija, realizuar në vitin 2006 “Për teatrin dhe për shumë gjëra të tjera” Me Muharrem Qenën bisedoi Abdyl Bunjaku
I bindur se nuk ka nevojë të bëhet ndonjë prezentim i posaçëm, ngase mendoj se Muharrem Qenën, e njohin Iexuesit tanë, po edhe nëse ndodh që ndonjëri prej tyre mos të njohë Muharremin si aktor dhe regjisor të shumë pjesëve të Iuajtura në Mitrovicë, Prishtinë, Gjakovë, Prizren e gjetiu, edhe nëse nuk e njohin si autor të dramës
“Bashkëshortët”, na e merr mendja se e kanë dëgjuar bile si këngëtar, duke kënduar këngën shumë të njohur ndër ne, “KaçurrjeIja”, ose ndonjë tjetër. Pra, po ia fillojmë me pyetje:
Çka do të thotë kjo heshtje: një njeri që shumë vjet ishte aktor, regjisor i dalluar, këngëtar dhe autor i një drame, kohët e fundit emri i tij figuron vetëm si redaktor i emisioneve humoristike në TVP. Edhe kjo nuk është punë e vogël, por a mos do të thotë kjo se “heroji është i lodhur” ?
Si ta marrësh: sa për fillim po them se njeriu si unë nuk mund “të heshtë” edhe pse po hasi në shumë pengesa, nuk mundem pa “çourdhitur”. Unë, sa për informim, para disa ditësh u ktheva nga xhirimi i filmit “Lepuri me pesë këmbë”, ku e luaj rolin e Dervishit. Pra nuk është heshtje totale. Nuk janë të pakët ata që pritojnë të punojnë me mua, sidomos shokët e TPK, sepse unë nuk i zvarris punët. Mua më lodh vetëm papunësia, sidomos kur duhet të punojë diçka që nuk ka të bëjë me krijimtari. Unë dhe zyrja — diçka apsurde! Po — kjo bënë të thuash “heroi është i lodhur”.
Po mirë, pse të mos i përmendim këto pengesa: cilat janë dhe kush i vë në rrugë? Në rend të parë disa nga TPK, të cilët jo vetëm i harruan të vdekurit, ata që kanë merita për këtë teatër, por edhe të gjallët, si, bie fjala, Shaban Domin, i cili si pionier i këtij Teatri kontribuojë shumë, sa diti dhe sa mundi, në afirmimin e kësaj shtëpie, mandej disa shokë të Dramës serbe, e cila lash, mjerisht, është nën nivelin e lejueshëm për një Teatër profesionist, kur dihet se dikur ishte ndër dramat më të njohura në Serbi, siç janë Millutin Jasniqi. D. Radepkoviqi, D. Todiqi e të tjerë, të cilët ishin pedagogë dhe mësues tanë, regjisorët e parë që punuan me ne. Ndër të harruarit, pra, më shpallën edhe mua, dhe kështu më leqitën për së gjalli.
Teatri për mua ishte dhe mbeti dashuria ime e madhe. Punën në teatër e fillova në moshën kur njeriu ka shumë ëndrra, shumë dëshira dhe punën e merr me shpirt e pahile. Të gjitha planet e mia i lidha me Teatrin Krahinor, ku gati si fëmijë, më sollën si talent të dalluar, si njeri të nevojshëm, duke ma ndërprerë kështu shkollimin e filluar në Beograd. Pra edhe unë jam ndër të parët që ia filluam punës në Teatrin Krahinor në Prishtinë. Po theksoj — në Prishtinë, ngase shpesh harrohet se ky Teatër ka punuar edhe në Prizren. Sot, kur e kujtoj atë rrugë jetësore, takimin me Teatrin, me çfarë dashurie e entuziazmi punonim unë dhe shokët e mi, bëj krahasime dhe ndjej dhembje kur shof se ka shumë aktorë të rinj që bjerrin kohën kot dhe kënaqen vetëm me faktin se gjenden në TPK, pa marrë parasysh se ka aktorë që nuk kanë luajtur asnjë rol pesë gjashtë sezona.
Një detaj nga puna e atëhershme? Pas premierës “Zjarri dhe hiri” të M. Pucit, në regjinë e A. Shalës, pra, ishte sezoni 1950/51, unë dola prapa skenës dhe fillova të qaja. Erdhi dhe më gjeti drejtori atëhershëm, M. Jasniqi, dhe u habit për këtë mbasi unë kisha luajtur një rol të mirë. I përlotur e shikova dhe i thashë: deri kur do të luajmë para kaq pak vetësh, sepse i pata numëruar shikuesit në sallë ishin vetëm 52 vetë. Ai nuk u habit për gjestin tim por ma ktheu: “Do të vijë dita Muharrem kur edhe anëtarët e Dramës shqipe të kenë sallën plot e përplotë. Asokohe Drama serbe kishte sallën plotë kurse ne vetëm 50-60 vetë, bile ,edhe shumë prej tyre nuk e dinin gjuhën por vinin të shihnin si Iuajmë. E, ku e ka zanafillën kjo mosmarrëveshja me Teatrin Krahinor. Pse qe disa vjet nuk jeni i pranishëm aty? — Është thënë: i patalentuari është i talentuar për të penguar të talentuarin. Edhe unë hasa shumë pengesa giatë punës në Teatër dhe, mjerisht, pengesa këto të kurdisura nga kolegët, nga shokët me të cilët jam përpjekur të ndajë të mirën dhe të keqën. Banale janë disa arsyetime: “Muharremi është i talentuar por pi” flitej e kur e lash alkoholin: “Muharremi nuk po pi dhe nuk mund të krijojë” —flitej. Thuase duhet të pish për të krijuar. Paradoks apo jo! Njëherë më patën larguar nga Teatri laramanët, ata që i pengoja. ngase nuk di dhe nuk mund të pajtohem me padrejtësitë dhe dallaveret që bëhen. Këtë kohë unë shkova në Mitrovicë herën e dytë, po të njëjtit ma prunë punën aq ngushtë, sa u detyrova ta lëshoja këtë teatër të shkoja në Prizren, ku, dihet, u nisa me shumë plane dhe dëshira. Mjerisht, në Prizren nuk më doli puna ashtu si shpresoja dhe si më premtuan kështu që edhe një komunë me madhe siç është Prizreni nuk pat mundësi ta mbante një teatër të vogël. U detyrova të kthehesha në Prishtinë dhe të përpiqesha disi të gjendesha. Asokohe kisha oferta të shkoja në punë në disa Teatro në Jugosllavi, e bile edhe në Kajro. Unë, dihet, mbeta në Prishtinë.
Po, mirë, ndodhi çka ndodhi, veç pas kthimit nga Prizreni është dashur të trokisësh në dyer e Teatrit? Diçka e pamirë ngjau me Qenajt: E vetmja aktore që ka kryer akademinë është motra ime, M. Qena e për të, në atë kohë, për shkakun tim, nuk u gjet vend në Teatër, ndërsa pranoheshin fillestaret. Kështu ndodhi edhe me gruan time: ajo pas kryerjes së shkollës për aktore u bë anëtare e këtij kolektivi e pastaj ia mbyllën derën edhe asaj dhe nja 4-5 vjet mbet jashtë teatri. Tash punon aty, por, mjerisht, si shumë aktorë të tjerë, nuk angazhohet sa duhet. Unë, ç’është e vërteta, edhe sot e kësaj dite nuk shof këtu atmosferë pune krijuese. Punët kryhen vetëm sa për të thënë se janë kryer. Bëhen improvizime vetëm sot për nesër.
Ndoshta do të duhej që deklaratat e herëpashershme të faktorëve të Teatrit se Muharremi do të kthehet në Teatër të mirren edhe si mirënjohje për punën që ke bërë aty. Po përmendim vetëm faktin se ti je i vetmi fitues i Shpërblimit në Sterje, ku përkundër shumë përpjekjeve – as nuk mundën të marrin pjesë pastaj “Erveheja” e të tjera. Këto duhet të jenë cytje për bashkëpunim ? Më duhet të them se është bërë fjalë për bashkëpunim por kanë mbetur velëm fjalët. Njëri nga drejtorët e Teatrit njëherë pat shprehur dëshirën që unë të punoja diçka në TPK. Asokohe isha në Prizren dhe pa përtesë me shumë dashuri e dëshirë u gjenda në Prishtinë. Shokun drejtor e prita tetë orë në vendin e caktuar e ai shëtiste me një shok tjetër atypari dhe gjoja nuk gjente kohë për të biseduar me mua, për atë për të cilën duhej të ishim të interesuar të dytë. Merrnie me mend këtë situatë! Edhe të tjerët kanë deklaruar se duan të bashkëpunojnë me mua e unë mendoj se këtë e kanë bërë për hir të disa aktorëve që përherë janë të gatshëm të luajnë në pjesët që i përgatisë unë.
Më vjen keq për këto që kanë ndodhur, po tash kisha dashur ta lëmë pak anash qëndrimin e disave të TPK ti flasim përgjithësisht për, situatën në dy teatrot tona, pasi dihet se Teatri i Gjakovës edhe ka startuar me ty? Përgjithësisht mendoj se mungon puna permanente. Disi frikësohen se mos ndonjë aktor me një rol do të bëhet yll i Teatrit. E dihet, se aktori gjatë një sezoni duhet të luajë katër pesë role. Edhe sa i përket publikut – nuk është shtuar numri i spektatorëve, bashkë me shtimin e numrit të intelektualëve.
Pse është kështu? Mendoj se kjo është pasojë e faktit se teatri ka caktuar një rrugë të veten, e cila nuk është edhe rrugë e publikut, e mjedisit në të cilin punon ky teatër. Në teatër nuk duhet të përgatitej një pjesë vetëm për shkak se një aktor dëshiron la luajë rolin kryesor në të. Gjatë caktimit të repertorit shpesh shprehen edhe disa “apetite” të mëdha. Gjithkush don që në skenë të vërë një vepër të ndonjë shkrimtari të njohur, ndërsa nuk mendon se a ka “kaçik” ta luajë atë, se a ka publik që do ta pranonte dhe kuptonte atë eksperimentim, i cili për mua nuk është gjë tjetër pos – ikje nga kualiteti. nga puna serioze. Është edhe një e vërtetë tjetër që është lënë aq herë, sa sot na duket banale: mungesa e teksteve origjinale. Një mijë herë është thënë dhe është vërtetuar se – një teatër nuk mund të afirmohet, nuk mund ta ketë publikun e vet pa i siguruar edhe tekstet origjinale. Unë, si regjisor jam përpjekur të bëj diçka në këtë drejtim dhe kështu i vura në skenë pjesët “Sikur t’isha djalë”, “Besa”, “Nuk martohem me para”, “Erveheja”, e të tjera. Mund të them se publiku i ka pritur shumë mirë këto tekste, por unë mendoj se nuk janë shfrytëzuar mirë as ato që i kemi. Nuk i kemi stimuluar shkrimtarët të shkruajnë, nuk i kemi afruar ata që ta njohin më mirë teatrin. Prapë po them se Teatri Krahinor duhet ta ketë një “Hotel Kashta”, një “Kryet e hudhrës”, por nuk duhet të mbesë në nivel të tyre. Mirëpo, flitet edhe për krizën e teatrit. Thonë se filmi, e sidomos televizioni, ia mbylli derën teatrit? Për krizën e teatrit është folur dhe para paraqitjes së filmit dhe televizionit. Është temë e vjetër kjo. Mendoj se teatri e ka vendin e vet edhe pas zhvillimit të këtyre mediumeve, ngase është i vetmi art që sublimon, që sintetizon të gjitha artet e tjera dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë komunikon me publikun, pra bën ndikim te shikuesit si asnjë tjetër. Njëherë, jo fort moti, kemi pasë biseduar lidhur me teatrin për fëmijë. Pate thënë se ky është borxhi ynë i madh ndaj fëmijëve në Prishtinë?
Ashtu them edhe sot dhe e përsëris një gjë që më habit shumë: e kishim teatrin e fëmijëve në atë kohë kur ishim shumë më të varfër me mjete dhe kur për kulturën tonë ndanin shumë pak mjete. Pse nuk e kemi sot? Pa teatër për fëmijë nuk mund të kemi as teatër, si duhet, për të rritur. Ai edukon brezin e ri për ta dashur dhe çmuar artin e skenës. Dhe, çka është më e çuditshme të gjithë e njohim këtë nevojë e askush nuk thotë se koha është ta formojmë këtë teatër! Forca ka por lipset organizim, në mënyrë që në të, në teatrin e fëmijëve, të gjejnë punë ata që e duan punën e jo vetëm udhëheqjen.
Folëm për tekstet origjinale të teatrit. Këto ditë del nga shtypi drama jote, dikur e shpërblyer në konkursin anonim të revistës “Jeta e re” – “Bashkëshortët”. Pse nuk e vazhdove këtë rrugë? Më vjen mirë që po botohet kjo dramë, por do të më vinte shumë më mirë sikur të kisha botuar ndonjë tekst të ri. Sa për “Bashkëshortët” – që janë luajtur në Mitrovicë, Prishtinë, Shkup, Ferizaj e në qytete të tjera, sot me siguri do të ndryshoja shumë gjëra sikur unë ta vënia në skenë. Por, nejse. Pse nuk vazhdova: po filluan të shkruajnë shumica e njerëzve që i dinë 36 gërma… Po mahitem pak…Vërtet. Pata filluar të shkruaja por që në fillim hasa në disa pengesa e tash, sa më i pjekur që jam, aq më autokritik jam dhe disi më mungon guximi ti publikojë ato tekste që i kam, siç është një dramë e titulluar “Hoxha me tri fletë” e të tjera. Ka kohë që më mundon një temë që si ta them, e përjetova unë vetë: alkoholizmi. Kush e di çka do të bëhet prej saj. Biseduam për teatrin dhe për shumë gjëra të tjera rreth tij. Mendoj se është mirë la përmendim edhe — muzikën. Ti edhe në këtë lëmë ia pate filIuar punës? E desha dhe e dua — kitaren. U mësova të luaja në të, ashtu si pahiri, dhe duke u bazuar në melosin e popullit i komponova disa këngë. Edhe ato pa i ditur notat. Ato edhe i këndova. si zakonisht, në shoqëri, kafene, ndenja e edhe në radio. I dua ato këngë dhe i këndoj me kënaqësi të posaçme. Më vjen keq që nuk janë inçizuar si disqe. U kanë pëlqyer edhe njerëzve dhe më ka ndodhur shpesh ti dëgjoja ata duke i kënduar apo – fishkëlluar. Le të fishkëllojnë…
Në fund, duke të falenderuar për bisedë, më intereson ta di mos ke ndonjë dëshirë, kërkesë? Shpresoj se nga gjithë kjo bisedë e gjatë do të herren disa gjëra për – gazetë. Shumë gjëra folëm, shumë dukuri i përmendëm dhe e keqja është që shumë probleme që i përmendëm sot i kemi përmendur edhe më parë, dhe jo vetëm ne, por të gjithë të tjerët. Megjithatë mendoj se bëmë mirë që folëm për to pasi duhet të shpresojmë se do të bëhen ndërrime që do të shpiejnë një hap përpara kulturën tonë, e posaçërisht jetën tonë teatrore./ KultPlus.com
