Bob Dylan, i njohur me emrin Robert Allen Zimmerman, lindur në 24 maj të vitit 1941 është kantautor, këngëtar, piktor dhe shkrimtar. Ai influencoi muzikën dhe kulturën popullore për 5 dekada dhe në vitin 1960 u quajt “Zëri i gjeneratës së re”. U bë shumë i njohur me këngët “Blowin in the wind” dhe “The time they are a-changin”.
Tekstet e Dylanit mbartin një domethënie të gjerë politike, sociale, filozofike duke kaluar kufijtë kombëtarë. Ai eksperimentoi në disa zhanre muzikore duke shitur anekënd botës 100 milionë disqe.
Një nga poezitë e tij më të bukura të këngëve të tij është dhe kjo që po ju përcjellim. Në fakt motivi i kësaj poezie ngjan shumë me një këngë popullore shqiptare “Bjeri gajdes, gajdexhi”, që ne po e sjellim në interpretimin e një grupi gjerman.
Zoti Dajrexhi
Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Unë nuk kam gjumë dhe ku të shkoj nuk di Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Në mëngjesin e xhindosur unë pas teje do të vij
Perandoria e mbrëmjes është bërë pluhur e hi M’u tret nëpër duar tani më la të verbër në vetmi, pa gjumë me mendje trazuar lodhur e mërzitur deri në çmenduri, me këmbët përvëluar të njohur asnjë s’kam takuar Dhe e lashta rrugë e zbrazët, gjithë ëndrrat i ka dëbuar
Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Unë nuk kam gjumë dhe ku të shkoj nuk di Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Në mëngjesin e xhindosur unë pas teje do të vij
më vozit edhe mua hareshëm mbi anijen tënde magjike Shqisat më janë bjerrur, duart nuk ndjejnë prekje
Këmbët e mpira, veç për të mbathur çizmat janë në pritje që pastaj rrugëve të endem jam gati të shkoj kudo, jam gati të zhdukem Në paradën time, në magjinë e vallëzimit tënd të zhytem Që pastaj në të të tretem
Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Une nuk kam gjume dhe ku të shkoj nuk di Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Në mëngjesin e xhindosur unë pas teje do të vij
E nëse dëgjon të qeshin, të hidhen e përdridhen nëpër diell marrëzisht Askënd nuk ngacmojnë sinqerisht Është thjesht një vrap në arrati drejt qiellit që gardhe e kufij nuk njeh
Dhe nëse dëgjon përhumbur një rimë që përsëritet e në ritmin e dajres tënde përdridhet, është thjesht një klloun që vërtitet një i pavlerë që nuk shqitet është thjesht një hije që përpiqet ta shohësh ti, se këmba-këmbës po të ndjek.
Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Une nuk kam gjumë dhe ku të shkoj nuk di Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Në mëngjesin e xhindosur unë pas teje do të vij
Më zhduk pastaj nëpër rrathët e tymit të trurit tim Përposhtë rrënojave të kohës në mjegullim
Larg gjetheve të ngrira Tek pemët strukur e harruar, Në plazhin me erë harbuar Larg nga laku i shtrënguar I të çmendurit trishtim
Do të vallezoj me duart drejt qiellit në liri me siluetën e detit pa kufij Zhytur në rërë si në cirk Futur thellë nën valë me nxitim Deri nesër, të sotmen po e le në harrim
Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Une nuk kam gjumë dhe ku te shkoj nuk di Hej! Bjeri dajres zoti Dajrexhi Në mëngjesin e xhindosur une pas teje do të vij./ KultPlus.com
Në Ditën e Presidentit, në shenjë mirënjohjeje për kontributin për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës, në prani të zëvendësambasadorit të SHBA-ve, z. Nicholas Giacobe dhe përfaqësuesve të shoqatës “Vatra”, Presidentja e Republikës së Kosovës, dr. Vjosa Osmani, e dekoroi z. Jim Xhema me Urdhrin e Lirisë.
Ai ishte dekoruar më parë edhe me Medaljen e Artë të Lidhjes së Prizrenit nga presidenti historik, dr.Ibrahim Rugova. Në të njëjtën ceremoni, Presidentja Osmani dekoroi me Urdhrin dr. Ibrahim Rugova edhe z. Christopher Hyland.
Presidentja Osmani ka vlerësuar kontributin e të dekoruarve për afirmimin e çështjes së Kosovës ndër vite.
“Duke e rikthyer vëmendjen te miqtë e Kosovës e atdhetarët tanë përtej Oqeanit Atlantik, ne e ripërtërijmë edhe kujtimin për afirmuesin e madh të demokracisë, presidentin tonë, dr. Rugovën”, ka theksuar Presidentja Osmani në ceremoninë e ndarjes së dekoratave./ KultPlus.com
,,Arsimi: Ta ndërtojmë të ardhmen së bashku – më të fortë, më të guximshëm, më të mirë”, është tema e sivjetme e Forumit Botëror të Arsimit 2022, i cili po mbahet në Londër, e ku po merr pjesë ministrja e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit, Arbërie Nagavci.
Në këtë Forum, po marrin pjesë ministra të arsimit nga vende të ndryshme, politikbërës dhe ekspertë, të cilët po diskutojnë për çështje dhe sfida të përbashkëta të arsimit.Me këtë rast, ministrja Nagavci shprehu kënaqësinë e saj që gjendet në këtë panel, që fokusohet në përmirësimin e arsimit dhe të të mësuarit, ndërsa tha se kjo kërkon që nxënësit të besojnë në veten e tyre, në suksesin e tyre në shkollë dhe është detyrë e sistemit arsimor t’i ndihmojë ata të krijojnë besimin në aftësitë e tyre.
Në këtë drejtim, Ministrja theksoi nevojën e ndërtimit të besimit mes institucioneve arsimore, mësimdhënësve, prindërve dhe nxënësve, në mënyrë që të gjithë së bashku të kontribuojnë në përmirësimin e performancës në arsim.Duke folur për vështirësitë aktuale me të cilat po ballafaqohet arsimi, ministrja Nagavci përmendi se Kosova ka një sistem të vlerësimit të performancës së mësuesve, por për momentin ai nuk është i lidhur me ndonjë skemë shpërblimi dhe zbatimi i plotë i tij mbetet sfidë.Po ashtu, Ministrja tha se mundësitë për zhvillim profesional të mësimdhënësve janë të kufizuara dhe planifikojmë ta rishikojmë shumë shpejt për ta bërë më funksional dhe efikas.Ajo theksoi se Qeveria po mbështetë mësimdhënësit dhe nxënësit në punën e tyre dhe ngritjen e performancës, ndërsa tha se duhet të punojmë në atë drejtim duke mësuar edhe nga përvojat e sistemeve të tjera arsimore dhe duke përshtatur praktikat e mira me kontekstin tonë.Forumi Botëror i Arsimit sivjet po shqyrton se si vendet kanë kërkuar të rivendosin pjesëmarrjen e të rinjve në arsim, duke përfshirë përdorimin efektiv të mësimit në distancë aty ku është e nevojshme; çfarë strategjishë plotësuese janë përdorur për të trajtuar humbjen e të nxënit; si vendet kanë adresuar nevojat e më të cenuarve dhe më të pafavorizuarve dhe masat për të mbështetur mirëqenien e komuniteteve shkollore./ KultPlus.com
Lajmin për alarmin e ka konfrimuar zëdhënësja e policisë së Kosovës, Flora Ahmeti.
“Rreth orës 12:00 është pranuar informata për dyshimet që ndërlidhen me një shpërthim të mundshëm në Rektoratin e Universitetit “Hasan Prishtina” në Prishtinë. Informacionet e para flasin se kanosja e dyshimtë ka ardhur përmes postës elektronike. Policia menjëherë ka dalë në vendin e ngjarjes dhe ka nisur ndërmarrjen e veprimeve operative të nevojshme për të menaxhuar me situaten”.
Kitara Fender Mustang e Kurt Cobain e vitit 1969, të cilën artisti i ndjerë e kishte përdorur në videon e Nirvana-s te “Smells like teen spirit” është shitur për 4.5 milionë dollarë në ankand.
Kitara elektrike ka qenë e ekspozuar në Projektin e Muzikës Eksperience të Seattle, të riemërtuar tani Muzeu i Kulturës Pop, shkruan rtv21.
Me rastin e shënimit të 30-vjetorit të zgjedhjeve parlamentare, Filatelia e Postës së Kosovës, nga sot emeton emisionin e ri të pullës postare të titulluar: ”30-vjetori i Zgjedhjeve Parlamentare-Presidenciale”.
Zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale të vitit 1992 në Republikën e Kosovës kishin rëndësi të veçantë historike, kombëtare e shtetërore.
Në Kosovë më 24 maj 1992, me simbolikë shtet-formuese, mbi 89% të qytetarëve të Kosovës votuan për të zgjedhur Presidentin e Republikës së Kosovës dhe 100 deputetë për Parlamentin e Kosovës.
Me shumicë të votave Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh President i Republikës së Kosovës.
Mbajtja e zgjedhjeve parlamentare e presidenciale të vitit 1992, e dëshmoi përpjekjen e popullit për një shtet demokratik, prandaj përmes imazhit të kësaj pulle postare, Filatelia e Postës së Kosovës e nderon këtë ngjarje historike të vendit tonë./ KultPlus.com
Një ditë para finales së madhe të Conference League, kryeministri Edi Rama e ka nisur ditën duke postuar një foto nga eksodi i shqiptarëve i 32 viteve më parë, ku mijëra shqiptarë u nisën me anije drejt Italisë.
Në foton e ripostuar nga Twitteri i skuadrës së Romës e cila shkruan “Andiamo a Tirana (Le të shkojmë në Tiranë)”, Rama shkruan “Hajdeni, hajdeni”, pasi qindra tifozë priten të mbërrijnë nesër.
Ashtu si në 1990 në Bari u shpall gjendja e emergjencës, edhe Tirana ditën e nesërme do të “pushtohet” nga tifozët. Kryeqyteti nesër do të jetë në “dispozicion” të tyre pasi nuk do të lejohet qarkullimi i automjeteve dhe është shpallur ditë pushimi.
Roma dhe Feyenoord do të përballen të mërkurën në orën 21:00 në “Air Albania”, duke e kthyer këtë ndeshje në një moment historik për historinë e futbollit shqiptar, pasi për herë të parë në vendin tonë luhet një finale europiane.
Anthony Albanese është kryeministri i ri i Australisë, dhe ajo që bëri më shumë bujë se sa zgjedhja e tij ishte mbiemri.
Mbiemri i tij në italisht rezulton të jetë “shqiptar” dhe britanikja The Guardian shkruan se ky term në Italinë jugore përdoret për të përshkruar një të ardhur nga Shqipëria. Për origjinën e Kryeministrit të ri të Australisë, Anthony Albanese, ka folur edhe gazetari i CNN-it, Andrew Kaczynski.
Në një postim në Twitter, Kaczynski ka shkruar se Albanese është shqiptar i Italisë, duke shtuar se edhe ai është arbëresh.
“Ai është shqiptar i Italisë. Mbiemri i tij është Albanese. Është arbëresh, siç jam unë”, ka shkruar Kaczynski.
He is an Albanian of Italy. His last name is Albanese. He is an Arbereshe like me. https://t.co/Z4vtHmQjLE
Rrjeti i Grave të Kosovës (RrGK), ka lansuar fushatën, përmes së cilës kërkon heqjen e taksave nga produktet menstruale.
Aktualisht produktet menstruale në Kosovë tatohen për 18% të vlerës së tyre, njësoj siç tatohen edhe produktet e luksit.
“Kujtojmë se ekziston edhe një tjetër taksë mbi vlerën e shtuar prej 8% për produktet esenciale, siç janë ato farmaceutike. Mirëpo, produktet menstruale nuk tatohen as me këtë taksë, e cila megjithatë do të zvogëlonte çmimin e tyre. Ato po vazhdojnë të tatohen sikur të ishin produkte luksi, e jo esenciale, ashtu siç edhe janë për gratë dhe vajzat dhe mirëqenien e tyre e të drejtën e tyre për kujdes shëndetësor të përballueshëm”, thuhet në thirrjen e RrGK-së.
Përmes kësaj fushate, RrGK synon të informojë qytetarët dhe institucionet për rëndësinë e zbatimit të politikave gjinore në vendosjen e taksave për produktet menstruale, si dhe rëndësinë e veçantë që merr kjo në rastin e Kosovës- duke ditur se vetëm 15.9% të grave në Kosovë janë të punësuara sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës.
Fushata, ndër të tjerash, sjell në debatin publik faktin se menaxhimi i higjienës menstruale është çështje e të drejtave themelore të njeriut, e duke pasur këtë ndër mend, produktet menstruale nuk mund të vazhdojnë të tatohen si të ishin produkte luksi.
“Për të avokuar për këtë, RrGK me datën 28 maj-Ditën Botërore të Higjienës Menstruale, do të dërgojë te Ministria e Financave, Punës dhe Transfereve dokumentin e politikave të titulluar “Taksimi i Përgjegjshëm Gjinor: Heqja e taksave për produktet higjienike menstruale”. Dokument ky i cili fillimisht u nis nga organizata anëtare e RrGK-së, EcoKos Women (EKW), dhe paraqet qartë arsyet pse Qeveria e Kosovës duhet të zvogëlojë apo të heqë krejtësisht taksat në produktet menstruale, e kështu të ndikojë në rritjen e mirëqenies së grave dhe të zbatojë Buxhetimin e Përgjegjshëm Gjinor, ashtu siç edhe është zotuar. Dokumenti përmban edhe rekomandimet si duhet bërë një gjë e tillë”, thuhet në njoftim.
“Ndër rekomandimet kryesore është që Qeveria e Kosovës të ndryshojë ligjin numër 05/L-037 për tatimin mbi vlerën e shtuar, e bashkë me të t’i ndryshojë edhe instruksionet administrative për zbatimin e tij, ashtu që produktet menstruale të lirohen nga pagesa e doganës dhe nga taksimi”, thuhet më tej në thirrjen e RrGK-së./ KultPlus.com
Në mbledhjen e fundit (maj 2022) që ka mbajtur Shoqata Ndërkombëtare “Miqtë e Nikos Kazantzakis” në Gjenevë, drejtuar nga kryetari themelues i saj, Jorgos Stasinakis, është vendosur që përgjegjës për Kosovë i shoqatës që ka për qëllim promovimin e shkrimtarit të madh grek, Nikos Kazantzakis, të jetë shkrimtari nga Kosova, Ag Apolloni.
Shoqata “Miqtë e Nikos Kazantzakis”, e cila ka degët e saj nëpër disa shtete, është themeluar me qëllim të promovimit, diskutimit, botimit dhe përkthimit të veprës së autorit grek nëpër vende të ndryshme të botës. Kazantzakis është njëri ndër shkrimtarët më të mëdhenj të shekullit 20, autor i librave “Zorba”, “Tundimi i fundit”, “Letër El Grekos” etj.
Ag Apolloni, i cili ka shkruar dhe ka folur disa herë për rëndësinë e këtij shkrimtari në kuadër të letërsisë botërore, ka shprehur falënderimin e tij për këtë detyrë që i është besuar nga kjo shoqatë ndërkombëtare./ KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, në Ditën e Presidentit, bashkë me ekipin e saj ka bërë homazhe te shtatorja e presidentit historik, dr. Ibrahim Rugova.
“Në Ditën e Presidentit nderuam arkitektin e shtetit të pavarur të Kosovës, nismëtarin e jetës demokratike e të angazhimit plural politik, presidentin historik të Kosovës, dr. Ibrahim Rugovën. Në ditën e tij, të vendosur prej vetë atij, si shenjë përkujtimi e përjetësimi të zgjedhjeve të para demokratike në Republikën e shpallur të Kosovës, më 24 maj 1992, e nderuam presidentin Rugova për vizionin e tij, e rikujtuam madhështinë e veprës së tij dhe e ritheksuam peshën e tij në jetën tonë politike. Kjo ditë i kushtohet atij! Gëzuar, President!”, ka theksuar Presidentja në kujtim të kësaj dite.
Në Ditën e Presidentit, Presidentja Osmani pasdite do ta zhvillojë një vizitë në familjen e presidentit Ibrahim Rugova./KultPlus.com
Kantautori amerikan Bob Dylan, fitues i shumë çmimeve të rëndësishme, feston sot ditëlindjen e 81, shkruan KultPlus.
Dylan është autor i shumë albumeve muzikore me këngë që i dhanë famë në mbarë botën. Këngët e tij të famshme janë “Blowin’ in the Wind”, “Like a Rolling Stone” dhe “Hurricane”. Për mëse 5 dekada, ai dha shumë koncerte dhe arriti të jetë fitues i Çmimit Nobel për letërsi, për vitin 2016 me tekstet e tij poetike.
Bob Dylan është një nga muzikantët më të famshëm në botë në vitet 60. Deri më sot ai ka fituar 11 Grammy Awards, dhe është futur në Grammy Hall of Fame dhe Rock and Roll Hall of Fame. / KultPlus.com
24 Maji i vitit 1992 është një datë e shënuar në historinë e lëvizjes politike dhe të rezistencës së Kosovës drejt pavarësisë së saj. Atë ditë janë organizuar zgjedhjet e para parlamentare dhe presidenciale. Zgjedhjet u organizuan duke u mbështetur në Kushtetutën e Republikës së Kosovës të miratuar me 7 Shtator 1990 dhe në Ligjin mbi Zgjedhjet Parlamentare dhe Presidenciale në Republikën e Kosovës.
Zgjedhjet i përcollën vëzhgues të huaj nga SHBA-të, Anglia, Gjermania, Franca, Danimarka, Norvegjia. Këto zgjedhje, përkundër gjithë pengesave nga pushteti serb, ishin mbuluar shumë mirë nga mediat. Zgjedhjet i kanë përcjellë 82 ekipe, apo gazetarë nga vende të ndryshme. Në këto zgjedhje me votë plebishitare për President të Republikës së Kosovës ishte zgjedhur Ibrahim Rugova.
Ibrahim Rugova u zgjodh katër herë President i Kosovës: dy herë me votë të drejtpërdrejtë popullore (1992, 1998), dy herë në Kuvend (2002, 2004). Më 24 maj 2004, kur 24 maji u shpall Dita e Presidentit, duke njohur rëndësinë e zgjedhjeve të 24 majit të vitit 1992, kur për herë të parë Presidenti i Kosovës u zgjodh me votë të drejtpërdrejtë, Presidenti Rugova ka thënë: Këto zgjedhje janë përkrahur nga i gjithë populli i Kosovës, me përkrahje të gjerë e masive.
Po ashtu në formë demokratike qytetarët shprehën vullnetin e tyre politik për Presidentin dhe për Kuvendin e Republikës së Kosovës.
Këto zgjedhje kanë hyrë në analet e historisë më të re të Kosovës si ditë e rëndësishme dhe e shënuar, ndërsa janë regjistruar në të gjitha dokumentet e rëndësishme ndërkombëtare dhe në publikimet e ndryshme enciklopedike për funksionimin e shoqërisë dhe të shtetit të Kosovës. / KultPlus.com
Duke pushtuar Ukrainën, Vladimir Putini do të shkatërrojë jetët e njerëzve larg fushës së betejës – dhe në një shkallë që edhe ai mund të pendohet.
Lufta po godet një sistem global ushqimor të dobësuar tashmë nga Covid-19, ndryshimi i klimës dhe një goditje e tregjeve energjetike. Eksportet e drithit dhe farave vajore të Ukrainës pothuajse janë ndalur dhe ato të Rusisë janë të rrezikuara. Së bashku, të dy vendet furnizojnë 12% të kalorive të tregtuara. Çmimet e grurit, të cilët qenë rritur me 53% që nga fillimi i vitit, u rritën me 6% më 16 maj, pasi India bëri të ditur se do të pezullonte eksportet për shkak të një vale alarmante të të nxehtit.
Ideja e pranuar gjerësisht e një krize të kostos së jetesës as nuk rrok dot peshën e asaj që mund të presim. Antonio Guterres, sekretari i përgjithshëm i OKB-së, paralajmëroi më 18 maj se muajt e ardhshëm kërcënohen nga “spektri i mungesës globale të ushqimit”, që mund të zgjasë me vite. Kostoja e lartë e ushqimeve bazë ka rritur tashmë me 440 milion, numrin e njerëzve që nuk mund të jenë të sigurt se kanë për të ngrënë mjaftueshëm, ky numër tashmë është 1.6 miliardë. Gati 250 milionë janë në prag të urisë. Nëse, siç ka të ngjarë, lufta zvarritet dhe furnizimet nga Rusia dhe Ukraina janë të kufizuara, qindra miliona njerëz të tjerë mund të bien në varfëri. Trazirat politike do të përhapen, fëmijët do të mbeten të pazhvilluar dhe njerëzit do të vdesin nga uria.
Zoti Putin nuk duhet ta përdorë ushqimin si armë. Mungesat nuk janë rezultat i pashmangshëm i luftës. Udhëheqësit botërorë duhet ta shohin urinë si një problem global që kërkon urgjentisht një zgjidhje globale.
Rusia dhe Ukraina furnizojnë 28% të tregtisë globale të grurit, 29% të elbit, 15% të misrit dhe 75% të vajit të lulediellit. Rusia dhe Ukraina kontribuojnë rreth gjysmën e drithërave të importuara nga Libani dhe Tunizia; për Libinë dhe Egjiptin shifra është dy të tretat.
Eksportet e ushqimit të Ukrainës ofrojnë kalori për të ushqyer 400 milion njerëz. Lufta po i ndërpret këto furnizime sepse Ukraina ka minuar ujërat e saj për të penguar një sulm, dhe Rusia po bllokon portin e Odessas.
Edhe para pushtimit, Programi Botëror i Ushqimit kishte paralajmëruar se viti 2022 do të ishte një vit i tmerrshëm. Kina, prodhuesi më i madh i grurit, ka thënë se, pas shirave që vonuan mbjelljen vitin e kaluar, kjo kulturë mund të jetë në situatën më të keqe ndonjëherë. Tani, përveç temperaturave ekstreme në Indi, prodhuesi i dytë më i madh në botë, mungesa e shiut kërcënon të zvogëlojë rendimentet në shporta të tjera të bukës, nga brezi i grurit të Amerikës deri në rajonin Beauce të Francës. Briri i Afrikës po shkatërrohet nga thatësira më e keqe në katër dekada. Mirë se vini në epokën e ndryshimeve klimatike.
E gjithë kjo do të ketë një efekt të rëndë mbi të varfërit. Familjet në ekonomitë në zhvillim shpenzojnë 25% të buxheteve të tyre për ushqim dhe në Afrikën Sub-Sahariane, deri në 40%. Në Egjipt buka siguron 30% të të gjitha kalorive. Në shumë vende importuese, qeveritë nuk mund të lejojnë subvencione për të rritur ndihmën ndaj të varfërve, veçanërisht nëse ato importojnë edhe energji – një treg tjetër në mes trazirash.
Kriza rrezikon të përkeqësohet. Ukraina kishte dërguar tashmë shumë nga prodhimet e verës së kaluar që përpara luftës. Rusia ende po arrin të shesë grurin e saj, pavarësisht kostove të shtuara dhe rreziqeve për transportuesit. Megjithatë, ato depo ukrainase që janë të padëmtuara nga luftimet, janë plot me misër dhe elb. Fermerët nuk kanë ku të ruajnë të korrat e tyre të ardhshme, që do të nisin në fund të qershorit, dhe për këtë arsye mund të kalben. Dhe atyre u mungon karburanti dhe krahu i punës, për të mbjellë pas kësaj. Rusisë, nga ana e saj, mund t’i mungojnë disa furnizime me fara dhe pesticide, që zakonisht i blen nga Bashkimi Evropian.
Pavarësisht rritjes së çmimeve të grurit, fermerët në vende të tjera në botë mund të mos e plotësojnë mungesën. Një arsye është se çmimet janë të paqëndrueshme. Më keq, marzhet e fitimit po tkurren, për shkak të rritjes së çmimeve të plehrave dhe energjisë. Këto janë kostot kryesore të fermerëve dhe të dy tregjet janë ndërprerë nga sanksionet dhe “përleshja” për gazin natyror. Nëse fermerët pakësojnë plehërimet, rendimentet globale do të jenë më të ulëta, në kohën e gabuar.
Përgjigja e politikanëve të shqetësuar mund të përkeqësojë një situatë tashmë të keqe. Që nga fillimi i luftës, 23 vende nga Kazakistani në Kuvajt kanë deklaruar kufizime të ashpra në eksportet e ushqimit, që mbulojnë 10% të kalorive të tregtuara globalisht. Më shumë se një e pesta e të gjitha eksporteve të plehrave janë limituar. Nëse tregtia ndalet, do të ketë zi buke.
Ka nisur tashmë një lojë fajësimi, në të cilën Perëndimi dënon Putinin për pushtimin, dhe Rusia dënon sanksionet perëndimore. Në të vërtetë, ndërprerjet janë kryesisht rezultat i pushtimit të Putinit dhe disa sanksione i kanë përkeqësuar ato. Debati mund të bëhet lehtësisht një justifikim për mosveprim. Ndërkohë shumë njerëz do të mbeten të uritur dhe disa do të vdesin.
Në vend të kësaj, shtetet duhet të veprojnë së bashku, duke filluar nga mbajtja e tregjeve të hapura. Këtë javë Indonezia, burim i 60% të vajit të palmës në botë, hoqi një ndalim të përkohshëm të eksporteve. Europa duhet të ndihmojë Ukrainën të dërgojë grurin e saj nëpërmjet hekurudhave dhe rrugëve, në portet e Rumanisë ose në Balltik, megjithëse edhe parashikimet më optimiste thonë se vetëm 20% e të korrave mund të rezultojnë në këtë mënyrë.
Edhe vendet importuese kanë nevojë për mbështetje, në mënyrë që të mos mbingarkohen nga faturat e mëdha. Furnizimet emergjente të grurit duhet të shkojnë vetëm për më të varfërit. Për të tjerët, financimi i importit me kushte të favorshme, ndoshta të siguruara përmes FMN, do të lejonte që dollarët e donatorëve të shkonin tjetërkund. Lehtësimi i borxhit mund të ndihmojë gjithashtu në lirimin e burimeve jetike.
Ka hapësirë për zëvendësim. Rreth 10% e të gjitha drithërave përdoren për prodhimin e biokarburanteve; dhe 18% e vajrave bimore shkojnë për biokarburante. Finlanda dhe Kroacia kanë hequr detyrimet që kërkojnë që nafta të përfshijë karburantin nga të korrat. Të tjerët duhet të ndjekin shembullin e tyre. Një sasi e madhe drithi përdoret për të ushqyer kafshët. Sipas Organizatës së Ushqimit dhe Bujqësisë, drithi përbën 13% të ushqimit të thatë të bagëtive. Në vitin 2021 Kina importoi 28 milion ton misër për të ushqyer derrat, më shumë se eksportet e Ukrainës në një vit.
Një lehtësim i menjëhershëm do të vinte nga thyerja e bllokadës së Detit të Zi. Rreth 25 milion ton misër dhe grurë, ekuivalente me konsumin vjetor të të gjitha ekonomive më pak të zhvilluara të botës, janë bllokuar në Ukrainë. Tre vende duhet të hiqen mënjanë: Rusia duhet të lejojë transportin ukrainas; Ukraina duhet të çminojë rrugën pranë Odesës; dhe Turqia duhet të lejojë ngarkesat detare të kalojnë Bosforin.
Kjo nuk do të jetë e lehtë. Rusia, duke luftuar në fushën e betejës, po përpiqet të mbysë ekonominë e Ukrainës. Ukraina heziton të pastrojë minat e veta. Bindja e tyre për t’u dorëzuar do të jetë një detyrë për vendet, duke përfshirë Indinë dhe Kinën, që kanë qëndruar jashtë luftës. Ngarkesat mund të kërkojnë përcjellje përmes forcave të armatosura, të miratuara nga një koalicion i gjerë. Të ushqyerit e një bote të brishtë është punë e të gjithëve. / The Economist / KultPlus.com
Fjalët e Peshkop Nikolasit drejtuar Mbretit Skuleja përshtatur për shqiptarët
Do enden shqiptarët në kët’ jetë zvarrë, pa qëllim e pa vullnet; në zemër do të ken’ shpirtvogëlsi dhe për njëri-tjetrin armiqësi. Veç që të gjith’ një gjë do ken’ dëshirë: gjithçka q’është e madhe, q’është e mirë, me gur e baltë ngutas ta mbulojnë; turpin porsi nder do ta shikojnë dhe për flamur do mbajnë lecka pa vlerë….
Aleksandër Gjoka, një zë i thellë e fort i veçantë i ka dhënë shumë muzikës shqiptare. Duke mbetur i tillë për vite të tëra në skenë, ka mbetur i pakrahasueshëm në mesin e artistëve shqiptarë, shkruan KultPlus.
Me stilin e paraqitjet e tij, ai shpesh është veçuar në festivalet jo dhe të pakta ku është prezantuar. Performancat e tij si i vetëm e me grupin “Tre musketierët” kanë lënë shije të paharruar tek publiku.
Gjoka i i ka kënduar dashurisë së shkuar, zemrës së një gruaje, shiut e pranverës. Më së shumti, ai mbahet mend për këngën e dimrit, për zbrazëtinë e ikjes. Ani pse me dy vargje, ndërthurja e fjalëve të jep një histori të tërë të shtrirë në tinguj. / KultPlus.com
KutlPlus sot ua kthen nostalgjinë për zërin e Gjokës, duke e risjell këtë këngë:
Nga neorealizmi te zhanri zombie i filmave, regjisorët prej kohësh janë tërhequr nga ngjarjet që trajtojnë jetën brenda një dite në filmat e tyre. Më poshtë gjeni një listë me filma, tematika e të cilëve zhvillohet brenda 24 orëve ose më pak.
Do the Right Thing
Përfundimi i një filmi gjatë një dite të vetme ka bukurinë e ngjeshjes dhe ngritjes së emocionit. Drama shumëngjyrëshe e vitit 1989 e Spike Lee jepet në të dy frontet – nga vallëzimi energjik i Rosie Perez tek Public Enemy’s Fight the Power në fillim te dritarja e picerisë së thyer afër fundit – ndërsa një ditë e nxehtë e verës në Brooklyn zbret në dhunë racore.
Odd Man Out
Një grabitje e armatosur nga një bandë e IRA-së e udhëhequr nga Johnny e James Mason shkon keq, duke e dërguar atë në arrati, i plagosur rëndë, nëpër rrugët e Belfast. Në trilerin e shkëlqyer të Carol Reed në 1947, elementët e alegorisë së krishterë depërtojnë në gjendjen e Johnny, ndërsa dita e ftohtë kthehet në ngrirjen e natës dhe ai kërkon strehim dhe ndihmë ku të mundet.
Before Sunrise
Richard Linklater është mjeshtri i filmit të jetës brenda një dite (Slacker, Dazed and Confused) dhe Before Sunrise është trajtimi i tij më i butë dhe i ëmbël i temës. Prekje e lehtë, por e thellë, ajo ka Jesse të Ethan Hawke dhe Céline të Julie Delpy “që takohen bukur” dhe më pas enden rrugëve të Vjenës nga muzgu deri në agim, duke folur për jetën dhe dashurinë.
Ferris Bueller’s Day Off
Koha shkon ndryshe për fëmijët, kështu që një ditë mund të duket se ndryshon jetën. Sigurisht kjo është për adoleshentin e ngrirë të Alan Ruck në komedinë e John Hughes në 1986, pasi shoku më i mirë Ferris (Mattheë Broderick) e bën atë të largohej nga shkolla e tyre në Çikago për një ditë në qytet, dhe Cameron zbulon një ndjenjë të vetëvlerësimit.
Bicycle Thieves
Një pikë referimi e kinemasë neorealiste italiane, shëmbëlltyra e Vittorio de Sica 1948 është realizuar kryesisht në ditën e parë të punës për punëtorin e Lamberto Maggiorani. Kur biçikleta thelbësore për punën e tij është vjedhur, ai niset në një kërkim të dëshpëruar nëpër Romë për të, me djalin e tij të vogël një dëshmitar të poshtërimeve dhe padrejtësive të varfërisë.
Stalker
Në dramën fantastiko-shkencore të vitit 1979 të Andrei Tarkovsky, një udhëzues merr dy burra në Zonë, një rajon i ndaluar që përmban një dhomë ku do të plotësohet dëshira juaj më e thellë. Me ligjet e fizikës në këtë tokë misterioze që janë të paqëndrueshme, kërkimi i tyre mund të mos zgjasë vetëm një ditë, pasi autori i zhdrejtë rus prish kohën dhe kuptimin.
Groundhog Day
Një mendjemadhësi e thjeshtë e ekzekutuar shkëlqyeshëm nga regjisori Harold Ramis, shkrimtari Danny Rubin dhe ylli Bill Murray. Kjo komedi e vitit 1993 meriton shikime të përsëritura – nëse mund të dëgjoni stomakun “I Got You Babe” shumë herë.
Night of the Living Dead
Tmerri me zombie i 1968 i George A Romero vendosi një model zhanri që po përdoret edhe sot. Një grup i ndryshëm i hipur në një shtëpi në fermë përballet me një kërcënim të përzier, por të papërshkrueshëm ndërsa kufomat e re-animuara vijnë në një jetë të egër, elementi në kohë reale që i shton rrezik klaustrofobisë. Me një Afrikano-Amerikan (të luajtur nga Duane Jones) si hero, ai ishte – pa dashje – novator në mënyra të tjera, gjithashtu.
4 Months, 3 Weeks and 2 Days
E realizuar gjatë diktaturës së Ceaușescu në Rumani, drama e 2007ës që tensionon stomakun, e Cristian Mungiu ofron një vështrim të ftohtë dhe të vështirë të miteve të ostalgjisë. Studentja e universitetit të Anamaria Marinca pranon të ndihmojë shoqen e saj jo të besueshme (Laura Vasiliu) të marrë një abort të paligjshëm, por dita shkon larg nga normaliteti. Dhomat e hotelit nuk janë dukur kurrë kaq të zymta.
The Clock
Një film i një dite, që kërkon një ditë për të shikuar, instalimi 24 orësh i Christian Marclay (2010) përmban pamje të orëve nga filmat dhe TV, të redaktuar së bashku në mënyrë që të tregojnë kohën aktuale, duke komentuar se si e organizojmë jetën tonë të përditshme, historinë e kinemasë dhe shumë më tepër. është një përvojë pafundësisht shpërblyese, sado që të kaloni me të. / KultPlus.com
Henrik Johan Ibsen ishte një dramaturg norvegjez dhe drejtor teatri.
Si një nga themeluesit e modernizmit në teatër, Ibsen shpesh quhet “babai i realizmit” dhe një nga dramaturgët më me ndikim të kohës së tij.
Për kënaqësinë e lexuesve tanë kemi sjellë një përzgjedhje të thënieve më të bukura të tij:
“Asnjëherë nuk duhet të vishni pantallonat tuaja më të mira kur dilni për të luftuar për lirinë dhe të vërtetën.”
“Eshtë shenja e shpirtit të rebelimit të kërkosh lumturi në këtë jetë.”
“Mendoj se ju nuk do të kundërshtoni faktin se për momentin njerëzit budallenj janë në një shumicë absolutisht dërrmuese në të gjithë botën.”
“E shihni, çështja është se njeriu më i fortë në botë është ai që qëndron më i vetëm.”
“Ti nuk me ke dashur kurre. Ju keni menduar vetëm se është e këndshme të jesh i dashuruar me mua.”
“Një mijë fjalë nuk lënë të njëjtën përshtypje të thellë si një vepër e vetme.”
“E shihni, ka disa njerëz që dikush i do dhe të tjerë me të cilët ndoshta do të preferonte të ishte me ta.”
“Unë duhet të vendos se kush ka të drejtë – shoqëria apo unë.”
“Burrat më të fortë janë më të vetmuarit.”
“Unë besoj se para çdo gjëje jam një qenie njerëzore e arsyeshme, ashtu si ju-ose, në çdo rast, që duhet të përpiqem dhe të bëhem një.”
“Paraja mund të jetë lëvozhga e shumë gjërave, por jo thelbi. Ju sjell ushqim, por jo oreks; mjekim, por jo shëndet; njohje, por jo miq; shërbëtorë, por jo besnikëri; ditë gëzimi, por jo paqe apo lumturi.”
“Nuk është vetëm ajo që kemi trashëguar nga babai dhe nëna jonë që ecën në ne. Janë të gjitha llojet e ideve të vdekura, dhe besimet e vjetra pa jetë, e kështu me radhë. Ato nuk kanë vitalitet, por na ngjiten të gjithë njësoj, dhe ne nuk mund t’i heqim qafe.”
“Opinioni publik është një gjë jashtëzakonisht e ndryshueshme.”
“Me mua mund të ishe një person tjetër.”
“Armiku më i rrezikshëm i së vërtetës dhe lirisë mes nesh është shumica kompakte.”
“Kafazoni një shqiponjë dhe do të kafshojë telat, qofshin ato hekuri ose ari.”
“Është çlirim të dish se një akt guximi spontan është ende i mundur në këtë botë. Një akt që ka diçka të bukurisë së pakushtëzuar.”
“Jeta e një personi është një çmimi i rëndë për të paguar që lindëm.”
“Unë jam në revoltë kundër gënjeshtrës shekullore se shumica ka gjithmonë të drejtë.”
“Ka kaq shumë gënjeshtra si në shtëpi ashtu edhe në shkollë. Në shtëpi nuk duhet të flasësh, dhe në shkollë duhet të qëndrojmë dhe t’u themi gënjeshtra fëmijëve.”
“Unë do të rrezikoj gjithçka së bashku me ty.”
“Ka njerëz që i do dhe të tjerë me të cilët të pëlqen të flasësh.”
“Mos më thuaj që hëna po shkëlqen; më trego dritë që shkëlqen në xhamin e thyer.”
“Kushdo që e ka shitur veten për dikë tjetër nuk do ta bëjë përsëri.”
“Njerëzit duan vetëm revolucione të veçanta, në ato të jashtme, në politikë, etj. Por kjo është vetëm ngatërrim. Ajo për të cilën vërtet kërkohet është një revolucion i mendjes njerëzore.”
“Çdo gjë që prek duket se është e destinuar të kthehet në diçka të poshtër dhe farsë.”
“Idhulli i Autoritetit duhet të thyhet në këtë qytet.”
“Shumica gabon gjithmonë; pakica ka rrallë të drejtë.”
“Janë humbjet e vogla në jetë që e prenë zemrën.”
“Burrat janë personazhe qesharakë, ata gjithmonë duhet të kenë diçka për t’i habitur.”
“Ti ke bërë një vend bosh brenda meje; dhe duhet të përpiqem ta mbush me diçka – me diçka që është paksa si dashuria.”
“Mendova se e kuptove se ku e kisha humbur atë që ti e quaje zemrën time në atë kohë.”
“Sado i mjerë të ndihem, dua të zgjas agoninë sa më gjatë që të jetë e mundur. Të gjithë pacientët e mi janë të tillë. Dhe kështu janë ata që janë të sëmurë moralë ..”
“Zot i mirë, njerëzit nuk bëjnë gjëra të tilla!”/ KultPlus.com
Makina e shumëpritur e Apple mund të ketë ekrane virtuale në vend të dritareve. Apple thuhet se ka paraqitur një patentë më 3 maj për sistemin argëtues, i cili mund të zëvendësojë pamjen e botës reale në një makinë me mjedise virtuale.
Gjigandi i teknologjisë thuhet se do të shtojë një funksion të realitetit virtual ( VR), i cili mund t’i lejojë pasagjerët të shikojnë peizazhin përreth tyre përmes kamerave në pjesën e jashtme. Imazhet konceptuale se si mund të duket makina kanë qarkulluar në rrjete sociale.
Njerëzit janë tallur me dizajnin duke e krahasuar me një arkivol. Apple Car është në zhvillim prej shumë vitesh por ende nuk ka asnjë të dhënë se kur mund të zbulohet zyrtarisht./abcnews.al/ KultPlus.com
Nesër nga ora 4 në hapësirat e Universitetit të Prishtinës do të mbahet nata e filmit, do të shfaqet filmi “Hidden Figures” dhe do të mbahet diskutim rreth tij.
Nata e Diskutimit dhe Filmit synon të shpërfaq rëndësinë e situatave shembullore në historinë e arsimit. Folësi në këtë event, Avni Mustafa – drejtor pranë Roma Versitas Kosova, do të tregojë se si individët mund të arrijnë ndryshime shoqërore duke tejkaluar sfidat e përditshme. Për më tepër, përmes këtij aktiviteti synohet të frymëzohen dhe inkurajohet reflektimi dhe mendimi kritik tek të rinjtë në Kosovë.
“Hidden Figures” është një film i bazuar në një histori të vërtetë, i cili trajton çështjet e ndarjes racore. Ai trajton gjithashtu diskriminimin gjinor dhe tregon se si këto super-gratë ishin në gjendje të balancojnë jetën e tyre familjare me punët e tyre të vështira. Në fund të fundit, ky film pasqyron rëndësinë e vendosmërisë, punës së palodhur dhe qëndrueshmërisë! / KultPlus.com
Këtë të mërkure në sallën Idriz Ajeti në Fakultetin Filologjik të Universitetit të Prishtinës do të jetë i ftuar për diskutim Christian Durr, njëri prej kuratorëve të ekspozitës së përhershme të memorialit të kampit të përqendrimit Mathauzen dhe Gusen në Austri.
Diskutimi do të filloj nga ora 17:00 bashkë me autorin i cili po ashtu do të flet për librin e tij “Çlirimi ose fundi i Marçelos”.
Mbi librin:
Manuel Gluckstein (Manuel Glukshtajn) u lind në Austri në vitin 1947. Shtëpia e parë e tij ishte një kamp refugjatësh: Kampi DP Bindermichl në Linc, ku prindërit e tij u ribashkuan pas çlirimit të tyre nga kampi i përqendrimit në Mathauzen, në Maj të vitit 1945. Kur Manuel ishte tre vjeç, familja e tij emigroi në Argjentinë dhe u përpoq të ndërtonte një jetë më të mirë në Buenos Aires.
Megjithatë, vitet 1970 në Argjentinë ishin një kohë e trazirash. Manuel Gluckstein i bashkohet një grupi studentësh dhe përfshihet aktivisht në politikë. Ai bie në dashuri me Martën, një anëtare e grupi studentor Peronist, dhe fillon një marrëdhënie me Anën. Dhe ndërsa ende beson në një botë më të mirë, ajo shembet.
Në 24 Mars 1976, ushtarakët argjentinas inskenuan një grusht. Anëtarët e grupit studentor u arrestuan dhe Manueli e Ana përfunduan në “pozo” – “pusi”. Menjëherë më pas atë thjesht “e morën me vete”. Asgjë nuk do të ishte më si më parë. Për më shumë se tri dekada më vonë, Manueli papritmas ka mundësinë të nxjerrë para drejtësisë torturuesin e tij. Ai përballet me vendimin e jetës së tij. Çfarë duhet të bëjë Manueli që të bëjë drejtësi për të kaluarën e tij dhe më së fundi të jetë në gjendje të harrojë?
Për autorin:
Dr. Christian Dürr është një prej kuratorëve të ekspozitës së përhershme të memorialit të kampit të përqendrimit Mathauzen dhe Gusen në Austri. Ai ishte kreu arkivit të memorialit të kampit të përqendrimit Mathauzen dhe është bashkëredaktor i „Mauthausen-Studien“ dhe „Mauthausen-Erinnerungen“. Dr. Dürr ka bërë kërkime të shumta për çështjet e nazizmit, historinë e kampit të përqendrimit dhe kulturave të kujtesës.
Christian Dürr ishte Bashkëpunëtor Postdoktorature në Centro de Estudios sobre Genocidio (Qendra për Studimet mbi Gjenocidin) në Unidad Nacional de Tres de Febrero, Buenos Aires dhe ka bërë kërkime për Diktaturën Ushtarake Agjerntinase. Në vitin 2019 Christian Dürr publikoi romanin e tij të parë të titulluar „Die Befreiung oder Marcelos Ende” (“Çlirimi ose fundi i Marçelos”). Romani është një rrëfim imagjinar i kërkimeve të tij ndërmjet diktaturës ushtarake argjentinase, sistemit të kampit të përqendrimit dhe Holokostit në Austri.
Eventi organizohet në sallën “Idriz Ajeti” në Fakultetin filologjik, fillon në ora 17:00 dhe është bashkëpunim ndërmjet OeAD Prishtina dhe forumZFD Kosovo. /Express/ KultPlus.com
Henrik Ibsen është lindur më 20 mars 1828, në Skien, Norvegji. Në vitin 1862, ai u internua në Itali, ku ai shkroi tragjedinë Marka. Në 1868, Ibsen u transferua në Gjermani, ku ai shkroi një nga veprat e tij më të famshme, Shtëpi kukulle. Në vitin 1890, ai shkroi Hedda Gabler, duke krijuar një nga personazhet më famëkeq te teatrit. Nga 1891, Ibsen ishte kthyer në Norvegji ne një hero letrar. Ai vdiq më 23 maj 1906, në Oslo, Norvegji.
Qe fëmijë, Henrik Ibsen ka treguar pak shenja e gjeniut teatror. Ai u rrit në qytetin e vogël norvegjez bregdetar të Skien. Babai i tij ishte një tregtar i suksesshëm dhe nëna e tij pikturonte, luante në piano dhe shkonte në teatër. Vetë Ibsen shprehi interesin për t’u bërë një artist. Familja ishte në varfëri kur Ibsen ishte 8 vjec për shkak të problemeve me biznesin e babait të tij. Në moshen 15 vjecare, Ibsen ndal shkollën dhe shkoi për të punuar. Ai fitoi një pozicion si një nxënës në një farmaci në Grimstad. Ibsen ka punuar atje për gjashtë vjet, duke përdorur kohën e tij të kufizuar të lirë për të shkruar poezi. Në vitin 1849, ai shkroi dramen e tij të parë Catilina, një dramë e shkruar në vargun model sipas një prej ndikimeve të tij të madh, William Shakespeare.Ibsen u zhvendos në Christiania (i njohur më vonë si Oslo) në vitin 1850 për t’u përgatitur për provimet universitare për të studiuar në Universitetin e Christiania.
Ibsen la Norvegjinë në vitin 1862 dhe u vendos në Itali për një kohë. Atje ai shkroi Brand, një tragjedi me pesë akte në lidhje me një klerik. Dy vjet më vonë, Ibsen krijuar një nga kryeveprat e tij, Peer Gynt. Një veper moderne e bazuar në heronjte greke të së kaluarës, Në 1868, Ibsen u zhvendos në Gjermani. Gjatë kohës së tij atje, ai e vendosi dramën e tij shoqërore Shtyllat e Shoqërisë ne skene në Mynih. Shfaqja ndihmoi të fillojë karrierën e tij dhe u pasua shpejt me një nga veprat e tij më të famshme, Shtëpi kukulle. Rreth kësaj kohe, ai u kthye në Romë. Vepra e tij e ardhshme, Ghosts 1881 nxiti edhe më shumë polemika duke trajtuar tema të tilla si incesti dhe sëmundje veneriane. Disa vjet më vonë, Ibsen u kthye në Gjermani, ku ai shkroi një nga veprat e tij më të famshme. Me Hedda Gabler (1890), Ibsen krijoi një nga personazhet më të njohur të teatrit. Hedda, vajza e një gjeneralit, është një e sapomartuar e cila e urren burrin e saj, por ende ate e shkatërron një ish dashuri. Personazhi u quajt Hamlet femra, sipas figures me te famshme tragjike Shekspirit.Në vitin 1891, Ibsen kthye në Norvegji si një hero letrare.
Në 1900, Ibsen kishte një seri të strokes që lanë atë të paaftë për të shkruar. Ai arriti të jetojë edhe për disa vite, por ai nuk ishte plotësisht i pranishëm gjatë kësaj kohe. Ibsen vdiq më 23 maj 1906. Fjalët e tij të fundit ishin Për të kundërtën! në norvegjisht. Konsiderohet si një titan letrare. Peer Gynt, Shtëpi kukulle dhe Hedda Gabler janë luhen gjerësisht edhe sot.
Ndryshe nga shumë shkrimtarë dhe poetë të tjerë, Ibsen kishte një martesë të gjatë dhe të lumtur me Suzannah Daae THORESEN. Çifti martohet në vitin 1858 dhe mirëpret fëmijën e tyre te vetëm, birin Sigurd, vitin e ardhshëm. Ibsen gjithashtu kishte një djalë nga një marrëdhënie të mëparshme. Ai kishte lindur një fëmijë me një çupë në 1846 duke punuar si një nxënës. Ndërsa ai u siguroi përkrahje financiare, kurrë nuk e takoi djalin.
Ibseni krijoi drama te llojeve te ndryshme:
Romantike: Pretendentet per fronin, Katilina, Zonja Ingra e Ostrolit
Realiste: Shtepia e kukulles, Armiku i popullit, Shtyllat e shoqerise
Simboliste: Rosa e eger, Hijet, Hedda Gabler
Filozofike: Brand, Per Gynt.
Stili i autorit
Nje nder veprat me te njohura te shkrimtarit norvegjez, Henrik Ibsen eshte padyshim Shtepi kukulle. Ne kete veper trajtohet nje teme shume e mprehte dhe njekohesisht shume delicate, ajo e marredhenieve familjare ne familjen Helmer. Aty duket qarte qe dashuria eshte dhe do te mbetet vetem nje e drejte e shkruar ne leter, por qe eshte shume e veshtire te realizohet ne nje rend shoqeror qe ka per baze kapitalin. Ne shtjellimin e subjektit te kesaj drame familjare Ibsen perdor me mjeshteri te rradhe artistike nje stil unik, te thelle e depertues ne brendine e botes se personazheve. Ai niset me bindje ne trajtimin e njekohshem ted y aneve kundershtuese te realitetit familjar, ne marredheniet bashkeshortore, ne hipokrizine e ketyre marredhenieve qe asnjehere nuk mund te jene te sinqerta ne nje shoqeri meskine, te kalbur e te korruptuar. Edhe pse ne dukje kjo familje ka marredhenie te mira ku mbizoteron paqja e mirekuptimi, ne fakt bazat e kesaj familjeje jane kalbur dhe cdo gje eshte fasade, hipokrizi. Zonja Helmer perpiqet te jete e lumtur me familjen e saj te enderruar, por idealja e ketyre endrrave eshte shume larg pasi ajo vte, krejt natyrshem e fut veten ne nje batak te pakutimte qe shemb cdo gje, dhe vete lumturine e saj. Menyra se si Ibsen e portretizon Noren, personazhin qendror te vepres ka perdorur nje stil I cili ben qe lexuesi, spektatori te jene vazhdimisht dyshues, te kene besim te lekundur tek sjelljet e pazakonta e disa raste dhe dramatike te personazheve. Dashuria e Nores per familjen, bashkeshortin dhe femijet duket si marredhenie e shtirur, jo e sinqerte e per me teper e mbuluar nga hije dyshimi. Hyrja ne borxh e saj gjoja ne te mire te te shoqit, falsifikimi I kambialeve jane padyshim nje tregues tjeter se keto marredhenie nuk jane ndertuar mbi baza te shendosha, port e fshehta dhe genjeshtra.
Shkrimtari zbulon hapur ne karakterin e personazheve te tij se poshtersia, genjeshtra, hileja jane burim I imoralitetit te nje shoqerie te tere e jo vetem I personazheve te vecante. Edukata e rendomte qe u percillet femijeve nga prinderit eshte nje dhuarte e ulet, e demshme e nenave te keqija, te cilat duke u nisur gjoja nga hijshia apo pastertia e tyre morale ndikojne negativisht ne edukimin e femijeve. Tek tipizimi I figures se te atit Helmer, perseri Ibseni me nje metode pershkruese elegante paraqet dukshem karakterin dhe pendimin e njeriut parimor, reagimin e menjehershem ndaj pabesise dhe genjeshtres duke bere qe krenaria e Nores te humbase aq shpejt dhe pendesa, ndjenja e fajita te mbuloje krejt qenien e saj. tani nuk ka me iluzione e shpresime pa vlere. Nora e kupton se ajo nuk eshte asgje vecse nje grua mendjelehte, nje injorante dhe nene e rrezikshme. Te gjitha vlerat e saj tashme ishin tkurrur aq shume sa ajo s’kishte me personalitet ne familje, ajo s’ishte vecse nje kukull Brenda ne familjes. Ajo ishte kthyr ne nje loder dhe nuk ka force e as te drejte morale te dale para burrit dhe femijeve te saj. Ajo largohet me bindjen per te mos u kthyer me derisa te fitoje pergjegjesine mbi vete si nene dhe bashkeshorte.
Krijimtaria e Henrik Ibsenit ka luajtur nje rol shumë të madh në zhvillimin e dramaturgjisë dhe të teatrit europian në pjesën e fundit të shekullit XIX. Ai ka qenë dramaturgu më i madh i Europës Perëndimore në fund të këtij shekulli,duke pasqyruar më mirë se kushdo tjetër traditat realiste në dramaturgji. Bazat demokratike të krijimtarisë së Ibsenit spjegojnë kushtet shoqërore në të cilat zhvillohen heronjtë e tij, tregojnë rrënjët historike “të karakterit dhe të shpirtit të inisiativës”, që janë tipare të rëndësishme për shumë personazhe të dramave të tij – për patrioten e flaktë zonjën Ingra të Ostrogotit, për mbretin Gokon, për Brandin e pamposhtur, për Norën e ndershme dhe kryengritëse, për doktor Stokmanin,njeri i guximshëm dhe i patronditur,për zonjën Alving,e cila di të gjejë në veten e saj forcat e nevojshme për t’u ngritur mbi moralin e kohës,mbi iluzionet dhe gënjeshtrat që kanë sunduar për vite me rradhë në jetën e saj.
Henrik Ibsen lindi më 20 mars 1828 në një qytet të vogël bregdetar,në Skien,në familjen e një armatori dhe tregtari të dëgjuar.Por më 1836 i ati ra ekonomikisht.Prej 1844 deri më 1850 Ibsenit iu desh të punoje si ndihmës farmacist në qytetin Grimmstad.Po në këto vite fillon edhe aktiviteti i tij letrar. Veprimtaria e Ibsenit u zhvillua dhe u poq nën përshtypjet e ngjarjeve revolucionare të viteve 1848-1849 dhe të lëvizjes kombëtare çlirimtare norvegjeze.
Më 1849 shkroi dramën e parë, “Katilinën”,ku gjejnë shprehje ndjenjat e tij kryengritëse.Gjatë viteve që erdhën më pas, ai shkroi vepra kryesisht të frymëzuara nga e kaluara e atdheut dhe nga folklori. Prej vitit 1851 deri më 1857,punoi si udhëheqës letrar dhe regjizor në teatrin kombëtar të Begenit,ndërsa më 1858 vajti në kryeqytet,në Kristiana (sot Oslo) dhe punoi si drejtonjës i teatrit kombëtar norvegjez.Puna si regjizor i dha mundësi të njihet me ligjet e skenës dhe të zotërojë me përsosmëri teknikën e dramaturgjisë. / KultPlus.com
Festivali “Mirëdita, dobar dan” është event që organizohet prej vitit 2014. Ka në thumb kulturën, artin dhe diskutimet publike, gjë që e bën festivalin tejet të veçantë. Duke bashkuar artistë, njerëz të të drejtave të njeriut dhe aktivistë të paqes nga Kosova dhe Serbia, festivali ka për qëllim ngritjen e vetëdijes dhe stabilitetin në rajon.
Bekim Fehmiu që ishte aktor me famë botërore u bë inspirim për krijimin e këtij festivali. Vizitorët do të kenë mundësi të mësojnë më shumë rreth kulturës dhe traditës së Kosovës e Serbisë përmes filmit, teatrit, muzikës e artit pamor. Festivali do të mbahet në Beograd.
Programi i Festivalit:
25 maj- Ekspozitë “All our Tears” Endzio Hab
26 maj- Ceremoni hapëse dhe koktej, shfaqja “Stiffler”
27 maj- Konkurs arti, debat “Past before the past: Goli Otok”, Koncert “Shpat Deda Trio”, Promovim libri “Distorted Shadows- Memory book: Stories of former political prisoners in Goli Otok
28 maj- Debat “Problematic parallels: Ukraine and Kosovo”, Filmi “Hive”, Ceremonia përmbyllëse “Party with Dj Genc Elezaj” / KultPlus.com
Muzeu Kombëtar i Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe në 5 vite rezulton i vizituar nga 72 mijë persona. Çelo Hoxha thotë se Dritëhijet e periudhës së komunizmit duhet të jenë të pasqyruara në tekstet shkollore.
Muzetë janë një formë e rrëfimit të historisë
Referuar statistikave në këtë 5-vjecar, muzeu është parë nga afër nga 72 mijë vizitorë. Drejtorja e muzeut Etleva Demollari thotë se ka pasur një interes thuajse të balancuar mes të huajve dhe shqiptarëve.
“41 mijë vizitorë janë të huaj dhe 31 mijë janë shqiptarë. Nëse flasim me përqindje 57 janë të huaj 43 shqiptar. Ka një balancë thuajse mes të huajve dhe shqiptarëve.”
Historiani dhe drejtori i Institutit të Krimeve e Pasojave të Komunizmit, Çelo Hoxha thotë se muzeu është i domosdoshëm për të dhënë një informacion të përgjithshëm. Njohja e brezit të ri me këtë periudhë është domosdoshmëri, ndaj Hoxha kërkon që kurrikulat shkollore të pasurohen me informacion mbi krimet e komunizmit.
“Duhet të ngrihet e gjithë struktura informuese. Edhe ky muzeu funksionon si të gjitha muzetë, njerëzit e vizitojnë marrin një mesazh. Këtu është një fragment i kësaj periudhe, pasi këtu nuk është historia e plotë e komunizmit. Shqetësuese është historia që përcjellim ne te brezi i ri, për komunizmin është e mangët, mungojnë informacione për krimet e pasojat e komunizmit.”
Por a ka ardhur koha që muzeu të pasurohet me informacione të tjera, pasi deklasifikimi i dosjeve, bën që të zbardhen dosje të kësaj periudhe?
Muzeu Kombëtar i Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe” në vitin 2020 u nderua edhe me çmimin “Muzeu i Këshillit Evropian 2020″ mes 60 muzeve. /abcnews.al/ KultPlus.com
